Skip to main content

Full text of "Defensio Ecclesiæ Anglicanæ"

See other formats 







m 








Theology Library 


SCHOOL OF THEOLOGY 
AT CLAREMONT 
California | 














(v : 
Ete rev o^ DUE Tal... 
P DEFENSIO | 
(6 C ra kamorpe, Fielasd. 
EoT7/ 


ECCLESIA ANGLICANE. 


AUCTORE 


RICARDO | CRAKANTHORP  S.T.P. 


OXONII: 
APUD J. H. PARKER. 


MDCCCXLVII. 





MONITU M. 


Ricagpr CgaxkAwTHORPII Defensionem Fcclesie 4n- 
Jlicane, contra Marcum Antonium de Dominis Archi- 
episcopum  Spalatensem, librum recondit eruditione 
refertum, et doctorum virorum praeconis celebratum, * 
et insigni jam raritate pretiosum, "Tibi, Lzgcron Bzwz- 
VOLE, quà potuimus fide et diligentià typis recusum 
damus. Editionem tamen hanc nostram nzvis immu- 
nem esse minimé prestamus. Opus enim ipsum,— 
quod sané mireris, si egregias ejus dotes respexeris,—ab 
erudito auctore, cum gravissimis corporis aerumnis con- 
flictante, et pzené extremum spiritum exhalante elucubra- 


* Duos tantum citabimus; Antonius Woodius, ceteroquin in 
nostrum infensior, de háe Crakanthorpii Defensione ita scribit 
(Athene Oxon. ii. 369, ed. Bliss), '* This book was held for the 
most exact book of controversy since the Reformation."  Barlovius, 
Episcopus Lincolniensis (in Reliquiis, p. 86), * No book I have yet 
seen has so rational and short an account of almost all popish con- 


2^5? 


troversies." 


1V MONITUM. 


tum, non emendatricem ejus manum expertum est, 
neque ullius satis gnavi correctoris, ita, ut cum primum 
lucem aspexit, inmumeris feré mendis scateret. Quod 
ideó monemus, non ut ab ejus laude detrahamus, quem 
primum mactum est editorem, qui, ut ait ipse, serus 
ad opus accessit, sed ut nostro qualicunque labori indul- 
gentiam tuam conciliemus. 

Sed hzc hactenus. De Marco 4mtonio de Dominis 
omnia feré in vulgus nota sunt. Natus est is A.C. MDLXVI. 
Arbe, Dalmatie urbe; ingenuà prosapià oriundus, Lau- 
reti apud Jesuitas, deinde Patavii, literis elegantioribus 
et disciplinis physicis institutus, incredibilem eruditionis 
famam excitavit, quà, ut videtur, nimis elatus, gloriam 
avidiüs quàm par erat aucupari coepit.  Claustralis vitee 
impatiens Episcopalem dignitatem in Signinà urbe 
adeptus est, mox Archiepiscopalem Spalati. In Pontificem 
Romanum Paulum V. audacter invectus, Venetorum pro- 
pugnator acerrimus, suis suspectus, primó Venetias se 
recepit, deinde in Angliam trajecit, ubi à Rege serenis- 
simo JaAcoBo prolixissimà cum benevolentià exceptus, 
anno MDcxv. Decanatu Vindesoriensi, aliisque beneficiis 
Ecclesiasticis ornatus est. Hic libros De Republicà 
Ecclesiasticà, subtilitate et. doctrinà preclaros, in lucem 
edidit. Sed, ut erat partorum profusus, ita inquietus, 
gloriosus et majorum appetens, et blandis pollicitationibus 
novi Pontificis Gregori XV., cupQoirzroo olm sui, 
allectus, Anglie valedixit, et reditum in Italiam ador- 
navit. Vix autem Romam appulit, et palinodiam cecinit, 
quum ob voces quasdam temere effutitas, in. carcerem 
Pontificium, qui Romzse est in Castello S. Angeli, conjectus 


MONITUM. V 


fuit, ubi animam efflavit A.D. MDCXXIV. non sine veneni 
suspicione. Post mortem, hzretiez pravitatis ab Inqui- 
sitoribus damnatus est; libri a carnifice usti, corpus 
exhumatum, et in campo Flore igni crematum est. 

De vità et exitu tam memorabili vin per Europam 
olim celeberrimi, Amice Lector, ipse tecum meditabere. 
Restat tantüm ut te moneamus, numeros, quos in orà 
paginarum nostrarum vides uncinis inclusos, paginas 
prime editionis repraesentare. Vale. 


Scripsi Prid. Kal. Jun. wpccoxzvrr. 





DrErENSIO 


ECCLESI /L 


ANGLICA N £, 


CoNTRA 


M. ANTONII DE 


DOMINIS, D. ARCHIEPISCOPI 


Spalatensis Iniurias: 


Viri omni virtute, doctrináque Spectatifsimi, 


D. Ricnu. CRAkANTHOR?, S.T.D. 
ó' Regie M. nuper Sacellani, Opus 
Posthumum. 


A. D. IouaNNE Banxuaw, S.T.D. 


in Lucem editum. 





APOC. I4. 13. 


Opera eorum fequentur eos. 


BURN 


LONDINI, 


Ex Typographia Bibliopolarum. 
M. DC. XXV. 








POTENTISSIMO MONARCH.E, 


JACOBO, 
MAGN/ZE BRITANNI/E REGI, 


SAPIENTISSIMO, DOCTISSIMO, OPTIMO, FIDEI DEFENSORI. 


Evroervw JVerecundie veró aureum semper censu, 
Augustissime Reo, pruriginique seripturientis evi. salu- 
fare, quod olim prescripsit, Evemplo etiam suo, Magnus 
Author, Malens aliena verecundé dicere, quàm sua 
impudenter ingerere. —Cwjus preclaré Momiti partem 
alleram dum. verecunde. prestare satago, hanc aheni 
ingenii Minervam, in. Lucem wsumque Ecclesie publicum 
educens, vereor, ue im alteram mümus pudenter peccem, 
dum assumentum hoc meum ingeram, efiam in Lucem 
fulgentissimi  conspectís Vestri, Cui dedit indulgens. INu- 
men, quantum. reliquos morlales. splendore, potentid, dm- 
perio anteire, tanti. el. ceteris ipsis Regibus, Sapientid, 
Firuditione, Judicio, prelucere. — Veruntamen àn celsissimo 
qreecellentium. laudum. Vestrarum Orbe, non modo conspi- 
ciuntur fulgentes Illa, et quasi fulgura, que terrent arcent- 
que, sed et amabiles. Iste, que, wt. Solis radii, attrahunt, 
foventque, Pietas, ef Clementia ; omaiwm apices Diade- 
malum, ei gemme gemelle : Quarum. altera, "Iib ad 
Dewun Tuum, altera. Tuis ad 'Te, quasi Angelum | Det, 
gilacidos. semper aditus. dat. Quo fideníior sacras ad 


Hieron. ep. 
ad Paulin. 


* Defensio 
Ecclesiz. 


* ] Sam. 6. 
8, 12, 14. 


x Epistola Dedicatoria. 


islas ras, sed venerabundus, advolvor ; et ad tanti 
Tutelaris gemwe, Orphanam hane, posthumamque prolem 
voveo, Parentis iodestissimó pii, solidissimé docti, non 
dissimilem, quam. Beata Animula, ad. Celites migratura, 
emtremis, mühique munquam  obliviscendis votis, apud 
Pientiss. M. V. superesse volut, ut Testem. consiantis 
fidei erga, Christum. Dominum, ?/a Tesseram fidelis con- 
slantie, observantieque erga Christum Domini ze 
?psa morte morifure. Atque vel hine im BRegid supel- 
lectile censendam. esse facilà constabit, quód M. V. jus-^ 
&ssimi Domini  Characterem fronti  àmpressum | gestet. 
Cujus enim hsc* inscriptio et imago, £s? Ceesaris 
Britannici? — Itaque sudpte sponte, Defensio Ecclesize 
Fideique ad Defensorem Ecclesie Fideique properat ; wt 
tlla veteris Arca fcederis, saeris* monilibus referta, ad 
fundos. Jehoshue, ita et hec, pretiosa gestaus Novi 
foederis monimenta, quibus ut mullus locus satis futus 
à Philisteorum.  .Romanensium. impetu, affatuque. conta- 
4ioso, iia mec ullus satis aut digmus, aut idoneus, misi 
ón sacro Jacobi fundo.  JNàm, quw. cujusvis mom sit 
Trapezite, de monilium horum. pretio, virtute, puritate, 
recte judicare, sed. Gemmarium. peritum, perspicacemque 
desideret : M. V. pre reliquis visa est, que hec Fidei 
nostre Arcana (dolo malo suppressa diu, et. quasi à "'errà 
incognità posfliminio jam. recepta) cÀm propter mirabile 
acumen penitissimé intueri possit, tum. propler summam. 
potentiam wz «c bomitatem, ef síremu? valeat, et pie 
soleat tueri: dum interim. aliorum acumen, in machinam 
fallendi, potentia, 4m piorwm. oppressionem, bonitas, $m 
materiam. prede Pontifici degeneret. — Tta fit, licht non 
sine gravi molestid, summá tamen. cum gloriá M. Tue, 
Orbisque | Christiani commodo, ut gravissima | .Ecclesice 
Reique publice Christiane | momenta, ad. Judicii tui 
Trutinam,— discutienda, | Tueque — Authoritatis Asylum 
sublevanda | confugiant, et. /Equitatis Tue spectatissimo 


Jrpistola. Dedicatoria. bs 


equilibrio acquiescant. — Scilicet, hoc est Regem Regie sasor amm- 
tium eum. 


^ . 
prestare. pum enin sumus Q Celis Deus, oppressc vs. 15. 26. 


Rex Saneto- 


si£ Ecclesie smc,* suorumque Videi, Defensor, Jos, Reges 7"; ^voc. 

4n derris adsciscit sibi im consortium, ut Nominis ésfius pog 

. gloriosissimi, (quid enim sublimius, quàm ab Immortali is Dac bi 
JDeo,t Sponse dilecte sue Defensores cooptari ?) — Tia vio Cor. 
et. Muneris, operisque onn maru: quia suscipien- pets 
fibus, sollicitudinis immense ; negligentibus, infiniti peri- dium gestans 
culi;  prestantibus, incomparabilis híc glorie, illic hac ost NE 
prem. Hec enim divini quasi. Characteris. societas, , ot es 
nom ad ambitionis Pompam, sed ad Religionis Tutelam, iic. 
à* Deo Regibus omnibus impressa, eupressa in" optimis, 15.3, 1 Pet: 
(Aoc est) Jacobi simillimis ; adeoque emicuit in primevá ome 
Dei .Eeclesid inter? Judeos, ut. supremam tum. n -ikgitus Brechi, 
curam. gQrolegende —Heligionis | consedisse, ipsi hostes i Sulmneron, 
Jegum, Pontificum Pugiles, agnoscant vel duviti ; et fte. 8otoe alii. 
gübus postea, Christianis, Navis Ecclesiasticee gubernacula sue Vilide 
esse commissa, Zecclesia Christiana non invita* agnoscat. ober 

: Quorum. et. evemplo et jure, gloriam stam longa serie à re m 
Lucios Constantino, ceteris derivatam, sic Majores Af ieuth. 

- Tui, sibi feró peculiarem. euceperunt, ut se à Deo consti- : Thesdr 

- &utos" Fidei Defensores, talesque, et dici, et esse, ef esse Euseb. 


debere, Regiis olim. Rescriptis meminerint. — Itaque Hen. Rich, Unt 
si vers. t 

VII. quod antea à' Deo Hegnorum. Aullore. acceperat, s saunen. 
eg. Angl. et 


non modo à mupero" Vüce-deo, Regum, eversore, oblatum rima verba 
prudens! respuit (obtulerat enim non" aliter quàm Diabolus Pom 
N l ) , : : i Caput Tri- 
regnorum. gloriam. Christo, omnis Regni, glorieque justo Ts sr 
: pem. :. 1T. Regi ut 
antea heredi) sed porro ad Defensoris, àd est, Braclit, supremo, 
. e . B ^ et. 2. 13. 
firitatem, Capitis efiam. honorem jure apposuM, QUO x papa sic 


hodie dictus, 


Jpse Successoresque, et fortiter opere, et sapienter consiliis, , à Maria. 
- Religionis causam. protegere monerentur. — (Nec. Titulo Ss ss. 


a aliisque. 


/ T. "e 
tantiim, sed et. Evemplo heroicó preivit ; adeo ut ml * UT 
Leo X. eo Titulo indulto, de splendidis Henrici, ejusque pays, «a 


jure Coronze, 


Siuecessorum ausis pro Vide," tanquam. Pontifeo Maaimus «t sum ven- 


dicaret. vide 
Stat. An. 24, Regni. c. 12. " Luke 4. 7, Si procides et adorabis. ^ Anno Reg. 26, In Stat. Parl. c. 1. 
» Leonis Bulla Anno 1521, 5». Id. Octob. ^ Joh. 11.51, 


* Gild, Sap. 
de excid. 


Brit. Polyd. 


Virg. lib. 2, 
Hist. 


4 Beda Hist. 


Eccl. lib. I, 
c. 4, Antiq. 
Martyr. ap. 


xi Epistola Dedicatoria. 


ilius anni prophetdsse visus sit. — Nam quum. ab Ecclesi 
Aic fundatá, Britanmimm tuum Beatam semper cen- 
suerim, quüd* primo Regnorum omnium dederit Christo 
momen, primum Regum omninm Christianum. habuerit * 
Lucium, primum mp. Constant! genuerit, primumque 
Regem Marlyrio coronatum, .Edmundum : eadem. jam 


Baron. Anno pu///). beatissima censenda est, quód m cclesiam hoc 


* Paneg. in 
Constant. 


Regno omnium primo Reformatam, ejusdem glorie seriem 


* vide speai propagérit. — Henricum | enim. habuit, Antichristi. pri- 


Hist. lib. 7, 
c. 15, 


qum. edtirpatorem, primum Religionis pure Restitutorem 
Jdwardum, prümam, que eandem terra, marique aris 
tutata est, Elizabelham ; primum, et verà primum, Jaco- 
bum. Magnum, qui. Antichristum, Divinissimis Scriptis, 
ersond. palam. exuit, Hereticos omne genus authoritate, 
calamoque coercuit, Ecclesie pomeria amplissimo fteg- 
norum. accessu. dilatavit, Schismaticos argumentis, Sacri- 
legos legibus, Piorum apud evteros [nvasores, potentia, 
gratia, consiliis compescuit, à fide denique alienos, ab 
amplevu. scorti Babylonici in. castissimum |.Ecclesie verc 
simum. reduait, exemplo, doctrina, medullá suade. — Quo 
in mumero si unus Spalatensis suo scelere et infortunio, . 
non nostro, resilierit ; si Regis clementissimi muntficen- 
lias, Archipresulis, Antistitumque Optimorum largitiones 
rependerit, calumniis, Ecclesice, Hospitis sanctissime, dis- 
ciplinam contumeliis onerárit; Quid aliud M. Tue et 
Feclesie | contigit, quàm | Servatori ? | Quid aliud. isti, 
quàm Jude, qui redeuns ad. Yacrum suum, abiit ad locum 
suum?  /7omo, si homo, pre ceteris mortalibus miser, 
nec muüserabilis, quia quàm  insamus, tam  insanabilis. 
Quid enim est, si hoc mom est, mundatas cedes deemoniis 
septem onare, dum adesset Aic, Avaritid, mbitione, 
hypocrisi ; quum. abiret, Aposlasid, perjurio ; cim abesset, 
ingratitudine, calumnid. — Atqui non impune ;. Totidem ei, 
non à Tergo, sed à Corde, flagella. | Dei. irascentis, De- 
monis torquentis, mordentis Conscientiee, Mundi emxecrantis, 


JEpistola Dedicatoria. xii 


Ecclesie. vere dedignantis, False uleiscentis, et Authoris 
hujus nostri, lenissim? alioquin. homimun, nunc. tamen ita 
strenue vindicem agentis, ut non. septemplez híc clypeus, 
at ne septem quidem Babylonis montes sustimendo sint. 
Et certe ierit ; sic enim hoc evo, Romani est, et agere 
et pati pro supremo* Vice-deo swo omnipotenti; cwjus 
causá. fadissime lacessunt eos, qui veré supremas Dei àn 
lerris vices. obeunt; dum lIgmis et Pulmen, Odium et 
Calumnia, quatuor Pugiles Bestie, omnibus imminent, 
qui Bestiam om adorant; eoque nomine novitatis, üm- 
qietatisque, schismatis, hereseos, deformationis, ab emis- 
sarüs ejus, Feclesim Dei arcessitur. Sed quod Josephus 
Jratribus infidis suis, id lis nos,* Vos hec in malum 
nobis cogitastis, sed Deus vertit in bonum. Quod ec 
hisce irritamentis precellenti hoc. Opere, Dei causa, Vide 
Puritas, Ecclesie nostre innocentia, Sanctaque antiquitas, 
gloriosius emerserit.  Quüd Bestiee Romane furor igneus, 
vanitas fumosa, heresis nefanda, horrenda impietas, sper- 
nenda Novitas, omuium. oculis patuerit. | Quod denique 
M. V. cui non jam primo Jesuitica ostentatio innotescit, 
hinc facilà internoscat, cim, inter castissimam Fidei sim- 
plicitatem, et meretricios istorum fucos ; tum inter fida 
duorum. obsequia, et eorum. Pyro-pulverea blandimenta ; 
quorum indiés sub Fidei velo, Perfidize aolifiones. aver- 
runcet Deus. 

Faaitque ZHternus. Ille fidelium 2 calis Defensor, wf 
M. F. Vere Fidei Defensorem | híc longevum agat, 
unaque cum sobole vere Regid, hujus, futurcque vile 


felicitate, ceternim. fruatur. 


Calend. Jan. 
Sacratissima M. Vr. 


humillimus Subditus, 


Johannes Barkham. 


* Vide Cha- 
racterem 
Sequentem. 


* Gen. 50. 20. 


* Vide. p. 
385, $ 12, 
hujus libri, 
et p. 408, 
$13. 


AD LECTOREM BENEVOLUM, ETIAM PONTIFICIUM. 





EnvnrTE Lecfor, sive noster sis, sve 1s, quem mosírum esse 
sanctà cupio, monendus híc mihi es, et rogandus, sed illàc à me, 
hàc à Typographo. ^ Uterque aut Lectores aut in dus affectus 
varios optamus. Ego híc ad veritatis indaginem ingenuos, sed 
severos, et perspicaces : Ille ad preli lapsus faciles et conniventes ; 
nam vel ita facilà cernent, ad que faciles conniveant, difficiles 
offendant. De Authore ausim dicere, neminem majori diligenti, 
leniori animo, meliori fide, scripsisse: sed eo ex diuturno morbo 
decumbente, Opus, ab Authore beneé scriptum, à Scribá male 
pictum, dum etiam inter operas Latinà minim callentes sub. prelo 
sudans ultra wmbilicum produceretur, conirazit mevos, ex punc- 
tulis, numeris, notulis, etiam solecismos. Que nec Author, qui 
aberat nimis citus, nedum ego, qui accessi mimis serus, prestando 
sumus. Quisquis veró hec evolverit, vel ad veritatem amplecten- 
dam, vel ad errorem, si quis sit, refellendum, moneo, ut non alium 
se gerat adversüs Authorem, quàm ille adversàs suum Adwer- 
sarium ; et sinceré internoscens inter vitia calami, et preli, discat 
à nostro dicere, quoties occurrant,* "Typographi erratum arbitror, 
non tuum. Quod reliquum est, Lucem ibi det Deus, ut 
cernas, mentem, wf colas, conscientiam, uf agnoscas, Veritatem ; 
et. Valeas. 

Tuus in Christo, 


si Tu in Christo : 


JH 


ARGUMENTA 
SINGULORUM HUJUS LIBRI CAPITUM, 


QUZS LOCUM SUPPLEANT INDICIS RERUM OMNIUM, 
QUZE EODEM LIBRO COMPREHENDUNTUR. 





Car. I. 
5 : : T : Pag. 
Profectionem suam, in Angliam. iniqué nunc damnat D. Archiep. 
Spalatensis ; et que illius Causa à : : à AKT 
CaP IJ. 

- Romana, Ecclesia, Ejcclesia est, sed mon Sancta Ecclesia — . EC 
EuCcar. IIT. 

Homana, Ecclesia, non est Ecclesia Catholica... : : ui 
Car. IV. 

Romana. Ecclesia, an sit Columna et F'irmamentum Veritatis —.. T 
Car. V. 

Romana. Ecclesia non est Mater omnium | Catholicorum, | mec 
omniwm Ecclesiarum. | Non Britannica, mec. Anglicana 
Ecclesia : : ; , : : ; s u20 

Car. VI. 

Romana Ecclesia, mon est Magistra. Ecclesiarum. | Qualia. illius 
Docwmenta: de S. Scripturis ; de Rebellione àn Principes ; de 
ZEquivocatione ; de Castitate — . : ^ : : . 85 


Car. VII. 
Pretextus. Inscitim suc, quód. causas Fidei non. satis discusserat 
D. Archiepisc. Spalatensis, vanus esse ostenditur |. ; o8 


xvi Argumenta Singulorum 


Car. VIII. 
Vere Cause eur ad. Romanam. Ecclesiam redierit D. Archiepisc. 
Spalatensis 
Car. IX. 


Quod ejectus sit ex Anglicaná Evcclesià. Archiep. Spalatensis ; quod- 
que invitus inde abierit 
Car. X. 


Pratextus D. Archiepisc. Spalatensis, cur qug orthodowé scrip- 
serat, nunc damnet, quia, mon boná, conscientiá ea Seripsisset, 
evamanatur 


Car. XI. 


Romana, Ecclesia mon munc tenet, quod olim tenwit; et varia 
de hoc Exempla — . : ; : 
Capr. XII. 


De Curià Romaná, ejusque Corruptissimis Moribus *. 


Cp XI: 


De Librorum. Prohibitione, et Evpurgatione 


Car. XIV. 


F'üdes Protestantiwm Fidei Prisce Ecclesig consona est. De 
Libris Apocryphis, et Traditionibus non scriptis 


Oar. XV. 

Dogmata. Ecclesie Fomance sunt Novi Articuli Fidei. De For- 
mulá Fidei à Pio IV., promulgatá ; Provocatio ad. primos 
sexcentos ammos:- Eiwplicando Fidem, novam Fidem cudunt 

* Romanenses 


Car. XVI. 
Ecclesie. Heretice, ipsaque Romana, Ecclesie sunt, et Membra 
Universalis Ecclesie 


Cap. XVII. 


Fides antiqua sepius ab Ecclesiáà. Romaná interrupta. — Quatuor 
insigniores Rupture F'idei ab illà facte ; in Haresi Univer- 
salistarum, Iconolatrarum, Hildebrandinorum, et Papistarum 


Pag. 


30 


36 


38 


39 


49 


48 


67 


tal 


TT 


79. 


hujus Libri Capitum. . xvii 


Car. XVIII. 


De Duratione et. Amplitudine Romane Ecclesie : quódque illius 
F'ides, nec respectu Temporis, nec respectu Locorum, Catholica 


Pag. 


sit ; : : : : : : : : :.588 
: Cap. XIX. 
De Romane Curie Sanctitate : : : ; . 99 
Cap. XX. 
JEipiscopi sub Papatu, quomodo Episcopi equivocé dici possint — . 101 
Car. XXI. 
Ecclesia Romana, ut alie H«aretice, est Ecclesia, sed morbida — . 108 
Car. XXII. 
De Pape Suprematu: eum et à Scripturis, et à. Concilüs, et à 
Patribus damnari — . : : : à : . 104 
Car. XXIII. 
Librum suum. Scopulorum temeré damnat D. Archiepiscopus 
Spalatensis — . : : : : : ; . 142 
CaP XXIV. 
De Concilüs post anum. millesimum habitis: De Tridentino 
Concilio, et Historia illius Concilii : 1 A 7145 
Car. XXV. 
TTenebras in Anglia, Lucem in. solá Romaná Ecclesia, falsó pra- 
dicat Arch. Spalat : : - : : : aee tont 
Car. XXVI. 
Petrum fuisse Roma € Scripturis non constat — . : : A68 
Car. XXVII. 


Episcopi omnes jure divino cum. equali potestate Apostolis succe- 
dunt. Que fuerit Apostolorum ordinaria, que item. extra- 
ordinaria Potestas . : 3 , ; : : . 154 


Car. XXVIII. 
Episcopi ommes equé sunt Pastores Uniwersalis Ecclesia, ac. est. 


Romanus Pontifer |. : : : ; : . 1588 
b 


xvili Argumenta Singulorum 


Car. XXIX. : 
ag. 
Aqua Lustralis, Grana Benedicta, Cordula, et similia, Nuga sunt, 
et Characteres Antichristi ; : : | A . 105 
Car. XXX. 
Duo solium sunt, non septem proprie dicta Sacramenta — . . 166 
Cap. XXXI. 


De Suprematu, et Canonibus aliquot Concilii Chalcedonensis — . T2 


Car. XXXII. 
De Inquisitione Haretice Pravitatis: et an Charitas atque In- 
structio sint arma Inquisitorum : : : : SI: 


Car. XXXIII. 


Sectas  complwres, scilicet, Anabaptistas, Arianos, Photinianos, 
Puritanos, in  Angliá permitti | calumniatur | Archiepisc. 


Spalat. . , : : N : : : : . 182 
Cap. XXXIV. 
Anabaptistas liberé conventus in. Angliá celebrare, calumniatur 
Arch. Spalat. : ; : . 194 
Cap. XXXV. 
De Primá notorià Heresi, quam Puritanis objicit Arch. Spalat. 
Liberum Arbitrium non dari . : : à à . 199 
Cap. XXXVI. 
De Secunda notoria, Haresi, quam Puritanis objicit Arch. Spalat. 
Deum esse Authorem Peccati : : : : . 909 
Cap. XXXVII. 


De Tertia notoria Haresi, quam. Puritanis objicit Archiepisc. 
Spalatens. Deum ex solo beneplacito multos sine causá 
damnare : , : ; : : : : . 806 


Cap. XXXVIII. 
De Quarta notoria Hearesi, quam.  Puritanis objicit Archiepisc. 
Spalatens. Christum pro omnibus non esse mortuum . . 910 


Car. XXXIX. 


De Quinta Heresi, quam Puritanis objicit Arch. Spalat. Christum 
Poenam Damnatorum subiisse . : : : : ESSI 


hujus Libri Capitum. 


Car. XL. 


De Sexta Heresi, quam. Puritanis objicit Archiepisc. Spalatens. 
quód Infantes cum Baptismo morientes possint damnari 


Car». XLI. 


FEicclesiam Anglicanam. Hevreticam esse, quia. cum Anabaptistis et 
Puritanis perpetuó communicat, calumniatur Arch. Spalat. 
Deque Aerüi et Puritanorum Heres. 


Car. XLII. 


KEicclesiam | Anglicanam | Hareticam. esse ob. Communionem. per- 
qetuam cum. Hareticis, calumniatur Arch. Spalat. et. exemplo 
Acatii ac Petri Moggi futiliter confirmare conatur 


Car. XLIII. 


Ecclesiam. Anglicanam.  Hareticam. esse, quia. communicat. cum 
Heformatis Ecclesiis. Ultramarinis calumniatur. Arch. Spal. 
Deque Lutheranorum et. Calvinistarum. Dissidis . 


Car. XLIV. 

Ecclesiam. Anglicanam | Schismaticam, esse. calumniatur | Arch. 
Spalati. Quodque Ecclesia. Romana, veré sit Babylon Apoca- 
lyptica 

Car. XLV. 


Romanam Ecclesiam esse solam. Ecclesiam, et non esse Schismati- 
cam, falsó gloriatur Arch. Spalat. 


Car. XLVI. 

Prima probatio Arch. Spalat. quód Romana. Ecclesia Haretica 
non sit, quia Angli aliqui illius Hareses mon nominarent, 
vefellitur 


Car. XLVII. 

Secunda. probatio Arch. Spalat. quod Romana Ecclesia Horetica 
non sit, quia Sereniss. Fev alique dixerunt, eam. in. P'unda- 
mentali, non. Fide errare, vefellitur. — Deque Fundamentalibus 
Articulis, et F'undamento F'idei 


Qar. XLVITI. 


Tertia probatio Arch. Spalat. quód Romana Ecclesia mon. sit 
Haretica, quia dogma Transubstantiationis Panis in Corpus 
Chwisti non sit Haresis, vefellitur 


XIX 


Pag. 


. 998 


. 995 


::29/l 


. 897 


. 942 


. 961 


. 954 


. 95'T 


. 975 


XX Argumenta Singulorum 


Car. XLIX. 
Primo Ratio Archiepisc. Spalatens. quód. Papiste non sint Idolo- 
latra, quia Deum unum esse profitentur, vefellitur 
Car. L. 


Secunda ratio Archiepise. Spalatens. quód Papiste mon sint 
Idololatre, quia divinum cultum nulli purz creature com- 
petere predieant, refutatur 


Car. LI. 

Pretextus Arch. Spalat. quód Papiste non sint. Idololatre, in 
cultu. Sanctorum | Defunctorum, et. Angelorum, quia non 
dicunt eos cultu divino colendos esse, refellitur . 

Car. LII. 

De Vigilantio. .Ewm mnegásse cultum. Sanctorum. calumniantur 

Pontificii : deque duplici tum errore, tum calumnmià Vigilanti 
Car. LIII. 


Patres, quos citat. Archiepisc. Spalatens. ut probet Papistas mon 
colere Sanctos cultu divino, examinantur : 4. sunt Origenes, 
Epiphanius, Augustinus, Cyrilus Alexand. et Theodoretus 


(pu 


De Festis Sanctorum, ubi Nugamenta aliquot et Calumnie Arch. 
Spalat. declarantur . 


Car. LV. 


Sanctos in particulari scire preces nostras, eaque que hic aguntur, 
non est de Fide. Et quinque, de Modo quo cognoscant ista, 
opiniones ezaminantwur 


Car. LVI. 


Non cogimur à Scripturis fateri, Sanctos defunctos scire in parti- 
culari preces nostras, aut. pro. nobis in particulari intercedere, 
ubi aW. loca 6é Scripturis ab Arch. Spalat. allata exami- 
nantur 


OXP. I; VIT. 


Duo loca ex. Ohrysostomo, et Augustino, pro intercessione. Sanc- 
torum, allata, ab Archiepisc. Spalatens. ezxaminantur 


Pag. 


. 901 


296 


. 999 


304 


309 


. 916 


Sol Erf 


. 998 


. 985 


hujus Libri Capitum. 


Car. LVIII. 


Angelos, etsi presentes adessent, religiosó invocandos mom esse. 
Deque Angelo Custode; am wnwmquemque talem. Angelum 
habere certum sit, et de Fide 


Qapr. LIX. 


Sanctos defunctos in particulari pro viventibus intercedere, ex 
Cypriano, Hieronymo, Augustino, Leone, et aliis frustra 
conatur probare Arch. Spalat. 


Qap.. LX. 


De Invocatione Sanctorum, quodque multis modis in ea peccant 
Pontifici 


(xp X 


De Beate Virginis Invocatione, pro quá, Irencteum, Athanasium, 
Nazianzenum, Augustinum, et alios Patres futiliter citat 
Arch. Spalat. 


Cp EX ET: 


Invocationem Sanctorum. defunctorum, esse "Traditionem Apos- 
tolieam, et ab antiquis Patribus receptam, falsó gloriatur 
Arch. Spalat. 


Car. LXIII. 


Prima, ac secunda. ratio, quibus Pontificios ab Idololatria n 
cultu imaginum excusare conatur Arch. Spalat. quod eas 
Latrià non colunt, et hoc profitentur, refutantur 


Qap. LXIV. 


Tertia, Arch. Spalat. ratio, quà Pontificios ab Idololatriá in cultu 
imaginum. excusare conatur ; quia Imaginum cultus ab Uni- 
versali et Catholicá Ecclesiá approbatus sit, refellitur 


Qar. LXV. 


Quarta. ratio, ab authoritate Damasceni; et quinta, ab authoritate 
Secundi Nieseni Concilii, quibus ab Idololatriá in cultu ima- 
gnum, Pontificios excusare conatur Arch. Spalat. refutantur : 
Concilium illud Nieenum, meque Generale esse, neque legi- 
tinum, ostenditur 


XXl 


Pag. 


. 944 


. 954 


. 969 


. 974 


. 988 


. 904 


. 999 


. 418 


xxii Argumenta Singulorum 


Qup: LXVI. 


Sexta ratio, quá Romanenses ab. Idololatriá in. Cultu Imaginum 
excusare nititur Arch. Spalat. quód Deus frequentibus Mira- 
culis eum Cultum confirmavit, examinatwur 


Car. LXVII. 

Calumnia Arch. Spalat. quód. Cultum Imaginum ideó vejicimus, 
quia Deus vetat ullas Imagines formari, diluitur. — T'ria, in 
secundo decalogi precepto prohiberi, in quibus singulis Ponti- 
Jicios graviter peccare, declaratur 


Car. LXVIII. 

Quatuor rationibus Arch. Spalat. pro. Cultu Imaginum  respon- 
detur. | Quodque secundwm Decalogi preceptum sit juris 
naturalis, et non positivi aut ceremonialis, ostenditur: Que 
fuerit Iconoclastarum Hieresis . 


Car. LXIX. 


Calwumnice | Archiepisc. Spalatens. àv Doct. Joh. Raimoldum dilu- 
untur: et vana Arch. jactantia de confutando librum Rain- 
oldi de Idololatrià 


Car. LXX. 


Hesponsiones tres Arch. Spalat. ad Argumentum nostrum de 
Vitulo, diluuntur : prima, quód lsraelitie vitulum ipsum 
aureum Deum putarent. Secunda, quód Deum colere in 
imagine non sit Idololatria. T'ertia, quód Honor imaginis 
redit ad Prototypum 


Car. LXXI. 

De Cultu Echaristie ; ubi vanitas Arch. Spalat. demonstratur, 
cium dicat, in Cultu quem Eucharistie exhibent, ne suspicionem 
quidem esse Idololatrie . 


Car. LXXII. 

Transubstantiatio non probatur vel ex cap. vi. Johannis, vel ex 
verbis Chwisti, Matt. wwvi. Hoc est Corpus meum, Sed ex 
utrisque locis vefellitur 


Cape XeapDrE 


T'ransubstantiationem Panis in. Corpus Christi, à Patribus et 
Concilis damnari ostenditur, deque Concilio Lateranensi 
Quarto 


Pag. 


. 485 


. 444 


. 448 


. 458 


. 464 


. A78 


. 4176 


. $01 


hujus Libri Capitum. 


Car. LXXIV. 


Ex is quae de Transubstantiatione dicta sunt, duo consequi de- 
claratur : prius, Non esse in Missa verum et proprium Sa- 
erifieium. — Secundum, Eucharistiam adorandam non esse, 

. et Pontificios, quia eam adorant, Idololatras esse 


Car. LXXV. 


De Fiduciá, Magiá, et Antichristianismo, apud. Pontificios, in 
usu Aquas Benedicti, Crucis, Agni cerei, ?» Habitellis, et 
similibus 


Cap. LXXVI. 


Hieclesiam Anglicanam separásse se à Romaná, antequam causa 
pro quibus se separabant, judicate erant, inepté deflet. Arch. 
Spalat. . 


Car. LXXVII. 


Haresin nostram hanc csse, quód in. Fide solá sic salutem repo- 
nimus, ut Operum necessitatem excludamus, calumniatur 
Archiep. Spalat. 


Cap. LXXVIII. 


Haresin nostram. hanc esse, quód. Justorum gratia sit inamissi- 
bilis, et ipsi impeccabiles, calumniatur Arch. Spalat. . 


Car. LXXIX. 


Ecclesiam Romanam veré Schismaticam esse, et àmperité ab Arch. 
Spalat. à Schismate excusari, declaratur 


Car. LXXX. 


Mores apud. mos corruptissumos esse ; itemque Confessionem pri 
vatam, Jejunia, et Pcenitentiam, apud mos abolita esse, ca- 
lumniatur Archiepisc. Spalatens. Corruptissimos Romanensium 
mores falsó excusat 


QXPAEIXCXOXTE 


Ratio Arch. Spalat. quód. Ecclesia Romana. non sit Schismatica, 
quia Ecclesia est Una ; eaque est Romana, et quia, Christum 
. pro fundamento retinet, refellitur 


xxii 


Pag. 


. 696 


. 640 


. 648 


. $52 


. 564 


. 657 


. 660 


. 970 


xxiv Argumenta Singulorum hujus Libri Capitum. 


Car. LXXXII. 


Praeter alias. Arch. Spalat. Calumnias, de Regulà apud nos 
Fidei de Synodo Dordracenà, de Separatione mostrá, dw 
sibi invicem. contrarie vefelluntur : una, quód. parati sumus 
cum Romaná Ecclesià communicare ; altera, quód conjungi 
cum eis nolumus. Deque Communione cum haereticis non 
habendá : ; : : : : : . 578 


Pag. 


Car. LXXXIII. 


De eo quod Arch. Spalat. ait, quosdam divisse, malle se cum 
Turcis, quàm cum Papistis societatem inire; De ZEquivo- 
catione et Fide hereticis non servanda — . ; : . $80 


- Cap, LXXXIV. 


Calumnice varie ab Arch. Spalat. àin Henricum VIII. Edwardwn 
VI. et Elizabetham, ob. Separationem à Romaná Ecclesiá 
conjecta, diluuntur : Deque Disputatione habità cum Papistis, 
sub initiis Regni Elizabethe — .. ; : : i . 589 


Car. LXXXV. 


Quam pueriliter de Keformatione mugatur Arch. Spalat. per 
Heformationem non institui. Religionem novam, sed antiquam 
restitui, et. solüm. deformationes purgari declaratur. — RHe- 
sponsio ad Epilogum rc. et illustre illius de Orthodoxia 
Ecclesie Anglicaniw elogiwm  . : : : . 600 


DEFENSIO ECCLESLE ANGLICANJE, 


CONTRA 


M. ANTONII DE DOMINIS, 


D. ARCHIEPISCOPI SPALATENSIS, 


INJURIAS. 





LiszrL: tui, M. Antoni, Domine Spalatensis, duo capita sunt, 
unum Condemnationis, alterum Calumnic : In illo, Te, profec- 
&onem huc tuam, tuaque scripta dammas. In hoc, insignem 
Orthodoxis omnibus, nostre inprimis sanctissimse, ac florentis- 
sim: ZInglicanee Ecclesie injuriam facis : In illo, vecordiam tuam, 


in hoe, Z/mpietatem prodis ac Znscitiam. 


GAPAL 


PROFECTIONEM SUAM IN ANGLIAM, INIQUÉ NUNC DAMNAT 
D. ARCHIEP. SPALATENSIS; ET QUAE ILLIUS CAUSA. 


Àc Tu quidem meritó damnatus. Airoxaráxgrog primüm, 
judicio tuo, scriptis tuis, ex ore tuo, à feipso damnatus. Quod 
si cor tuum te condemnet, major est Deus corde et Consci- 
entià tuà, et novit omnia. Utinam veró sic vitam tuam in- 
stituere voluisses, ut non et homines quoque testes tuorum 
scelerum haberes. Sed profectó incurrunt in oculos omnium 
flagitia tua, quz nullo nitro elüi unquam possunt. Ut tuo, 
ita merito tuo maximo, judicio bonorum omnium damnan- 


dus es. 
B 


E, 


[3] 


* Consil.Prof. 
et p. 14. 


b Spalat. in 
Sor. Prim. 
p. 196, 197. 


* Cons, Prof, 
P. 8, 4, et seq. 


3 Cons. Prof. 

p. 2, 4. 

* Ib. p. 3. 

f Ib. p. 4. 
[3] 


& Ib. p. 3, 26. 


2 Defensio Ecclesie Anglicane Car. I. 


9. Nec damnandus tamen eà quam tu obtendis causá, scilicet, 
ad statem bené provectam Antichristo servieras: ac duram sané 
sub illius tyrannide servieras servitutem : ipse *alüque tui 
coepiscopi pro pecudibus ab illo habiti. —Pertesus tandem mi- 
serrimze istius conditionis, subduxisti te ab Antichristi jugo ; 
ad Christum, et hane Orthodoxam Christi Anglicanam Eecle- 
siam ultro te contulisti; Exceptus^ hie non benigné solüm es, 
sed et Aonorificà, à plebe, à Proceribus, à Prelatis, ab ipso 
Supremo fidei fideliumque Defensore; nec supra merita solüm, 
sed et vota; magnis opibus, amplissimis muneribus; ecclesias- 
ticis, eisque opimis beneficis, etiam et dignitatibus ornatus: 
ipsa pinguedine olivie nostre satiatus tu ac saginatus es; et si 
ad cumulum aliquid defuisset, munificà Regis manu suppleri 
potuisset.  Quinquennium plus minüs sic transegeras, libere, 
tranquillé, et nisi miser esse voluisses, beaté: in sincero, ac 
vero, veri Dei cultu, in Orthodox: fidei professione, etiam et 
in summá bonorum omnium, qux à viro bono optan possent, 
affluentià ; unieum hoc opinor in omni vità recté abs te factum, 
quód Orthodoxis. te Ecclesüs conjunxeras : unicum jam hoe 
factum molesté* te habet animumque excruciat: ideoque et factum 
hoe, et propter hoc, ipsum te condemnas. 

3. Verüm bono animo sis, mi Domine; ne te discrucies. 
81 ab hàc culpà pistrinum metuis, ego pro te molam. Non est, 
mihi, crede flagitium, ex /Egypto in Terram sanctam, ex Babylone 
in Hierosolymam : é Sodomà in Zoar, é Romaná qualis nune 
est, Hzreticá, Schismaticá, Idololatricá, A postaticá, et Antichrist- 
ianà, in sanctam, sinceram et Orthodoxam Anglicanam Ecclesiam 
venisse. Nunquid híc aliud facis, quàm quod fecit Abrahamus, 
Lotus, Moses, ipseque populus Dei? Numquid aliud, quàm 
quod monet, imo jubet Christus ipse, Exite à Babylone, popule 
mi? Quod si rem recté reputes, exeundum inde tibi sine morá, 
longeque ante fuerat, nec ad sexagesimum feró annum procras- 
tinanda disceessio. Finge te vel lueri causá abiisse, aut com- 
modi; nee Boni, sed Bonorum intuitu exiisse. psa tamen e 
Babylone diseessio, ex se, factum bonum: bonum, inquam, ex 
substantià operis. "lu veró conscientiam, et in ea testes mille, et 
quid dico conscientiam ? — Deum? ipsum testem invocas, testem 
habes, te nunquam? in. tuo ab illis abitu, mentem ad humana et 
temporalia consilia direzisse : nullius! unquam hominis suasiones te 
abduxisse; vocationem? tuam, non aliam fwisse quam. divinam, et 


Car. I. contra Archiepisc. Spalatens. 9 


Sancti Spiritus motionem, atque impulsum: mansisse te porro 

apud eos, reluctante tuá perpetuo atque reclamante conscientiá, 
avocante te indies et evocante Spiritu" Sancto, cui diu admodum x cons. prot. 
resistebas.  "Tenebat te in Romanà ecclesià, neque amor Dei, "^^ 
neque fidei veritas aut sinceritas, sed fua! 4gar (scis quid dico) i m. y. os. 
te tenebat, tenebant meretricis Dabyloniez amplexus, philtra, et 
poculum aureum mulso plenum: tenebant rationes et suasiones 

solium humane, que nil nisi mundum saperent et Carnem. | Quare 

quód ab eis discesseris, Factum bonum ; quód vocante Deo, quód 
conscientià tuà te monente et movente, quód veritatis, ipsiusque 
Christi amore discesseris, Bené quoque à te factum : Nec quia 
discesseris, reprehendendus, sed nisi discessisses, ab omnibus 
merito damnandus esses. 

4. At morbus, inquis," animi atque egritudo, Impatientia, el x Cous. Rea. 
Iracundia, quedam phrenesis, te ut hue fugeres adegit. Camillus" i ps 
Burghesius tum pontifex fibi infensus; Simultas etiam tibi cum 
Episcopo Traguriensi, Suffraganeo tuo. Tu cui mgenium as- 
perum, ferox, immite, et paris impatiens, et superioris; excan- 
descis hine in Pontificem, Consihum de profectione ad nos inis, 


ipsamque illam Znfaustam," infelicem," irrationabilem," pesti- " urs 
feram,? pessimam, im vero diabolicam* profectionem suscipis. — * 1». p.5 
E -: . . c . PI1b.p. 
5. Quasi veró tu ita imprudens vereque amens sis, ut quia Ib p.4 
r 
AD 


Camillus, tibi, vel Andreutius pauló infensior, ideo teipsum 

statim Archiepiscopatu tuo, bonis omnibus ac fortunis, exuas: 
amicos, cognatos, nepotes, neptemque charissimam  deseras. 

Quasi non tibi cognitze mille artes, quibus placare Romanum 
Jovem, et vel ipsi, vel Suffraganeo tuo caput demuleere posses. 

Quse veró illa, cur Camillus tibi aut tu ill succenseas causa? 

Ex reditibus? nimirum Ecclesie Spalatensis, cum ab Episcopatu : spalat. in 
Segniensi ad eam translatus esses, annuam quandam exiguam $5 
pensionem Andreutio, rivali tunc. tuo, reservavit Pontifex ; quin- 

gentos nempe ex tribus opinor millibus coronatorum. Pensionem 

istam, quia injusta, quia tu ei nunquam consenseras, quia tibi inscio 
imposita, solvere detrectas. Lis statim orta; Romam ad Rotam 
decidenda defertur. Quanta veró hie, quamque digna tu:e fuge, 

aut exilii causa? Cur succenseat Paulus, si tibi cum Andreutio — [4] 
lis? presertim cüm et justam causam tu haberes, et ille homo 

esset nullius meriti, nullius, si ad te conferatur, pretii: à Jigone 

et. stivá ad Episcopatum evectus, e plan& nihil ad. Permenonis 

suem. Quod si hec, aut pArenesis tus in Paulum Quintum, 


4 Defensio Ecclesie Anglicane Car. I. 


aut profectionis ad nos causa; cur non furere czepisti, cur non 
* Archiepi- etiam proficisci, ante annum à suscepto Spalatensi* Archiepi- 


Scopatus ei 


concessus,  seopatu decimum quartum? ^ Quo tamen tempore et lis et bilis 
an. 1602, pro- 


fectio siis Sp. dau maximé fervebat. | 
S UE 6. Sed mitte fucos.  Detraxit tibi jamdudum istam larvam, 
Lohetus, Amanuensis tuus, qui te ut scis, intüs et in cute novit. 
Seimus et nos eum non à manu solüm tibi fuisse, sed à mente. 
i. d Seripserat nimiràm Andreutius! £e ex dolore litis amisse, odio 
x ua jam plenum in. Pontificem Rom. maledicta evomere, ejus authoritati 
derogare: Ecclesiam clerumque Romanum | allatrare. — Hine. tibi 
lachrime, hinc. luctus et dolor. Hsec tu paucis, et uno feró verbo 
rn Rej. innuls, PArenesin? vocans iracundie tue, et stimulum euulcerati* 
*I.p.6.  qnüini. Quid ad hec Amanuensis tuus ? Dicat is, an hoc vel 
phrenesis tuze, vel profectionis causa. — Palàm veró ille testatur et 
»Sor.Prim. clamat, etiam et demonstrat, stultum esse hoc propudiosi Epi- 
"1. p. 16s. scopi (Te'ne intelligit?) mendacium: Te causá* non omninó cecidisse, 
nec litem amisisse: Ut ideó, non posses vel odio, vel pArenesi in 
Pontificem flagrare. Toto etiam illo tempore à caus tuà agitata, 
*Ib.p.193. ad discessum ab eis (anni illi undecim sunt) £e* nihil unquam 
publice in Romanum Pontificem loquutum : ut non posset ideó Pon- 
tifex tibi esse infensus.  Andreutium insuper, qui odium hoc et 
iracundiam, seu ut tu vocas, phrenesin, fuisse abitus tui causam 
confinxerat (quód tu nunc ipse post Ándreutium quoque fingis) 
"Ib.p.169. vocat ille, hominem? scelestissimum, impostorem impudentissimum, 
«Ib.p.193. obífrectatorem* pessimum, calummiarum artificem, maledicum àn- 
21b.p.170. famem, et bipedum? omnium mendacissimum nebulonem. — lllud 
etiam quod de Mario addit Amanuensis, vide annon in te 
aptissimé quadret; Tu enim eandem hane zram, ut Marius, 
profectionis ad nos tus causam nobis narras, et quasi illius 
*Ib.p.193. vomitum resorbes. Ex íam cenoso, mquit, fonte, fetidissimá 
cloacá gutturis Andreuecciani, tu. Mari (legendum nune, Tu 
Marce) sus xomeopáys alvum reples tuam, ac inde mendacia eructas, 
evomisque, olida, foeda, stercorea. 1c te dictante, Lohetus tuus: 
[5] tua enim sunt omnia quz ille profert. I nune, et dic tu, ut 
ante te Marius, imó mentire, et finge iracundiam tuam et phrene- 
sin in. Pontificem fuisse profectionis ad nos tuz/ causam: vides 
ob figmentum hoc stultum, quàm splendidis, quamque honestis, 
sed te dignissimis titulis, decoravit te Amanuensis tuus: Tu 
interim prz» Mario, czeterisque omnibus miser es, et infoelicissimo 
sidere natus. Illos ali: Te non alii solüm, sed tute ipse, tua- 


Ca». I. conira Archiepisc. Spalatens. 5 


quescriptarefellunt. Neque à te quidquam, pro te tuàque quam 
nunc agis eausà dici, vel propé fingi potest, in quo, non et ab 
aliis, et à teipso mendacii convictus es. 
7. Nec nego tamen, odium tibi im Pontificem fuisse, et. illi 
quoque in te: etiam causa justa tibi cur Pontifici succenseres, 
cur irá adversus illum, non tamen pArenesi excandesceres. Scie- 
bas innumerabiles! novitates, perniciosissimos errores grassari in Cons. Prof. 
Romaná Ecclesi: sciebas jus et honorem. Universalis Ecclesie ad" d 
solam Romanam Curiam, im ad solum Pontificem per vim etsummam 
injuriam pertrahi. Sciebas inmumeros fidei articulos nusquam à 
Christo institutos, cudi apud ipsos, et protrudi. Sciebas cecas 
apud eos animas, simul cum suis cecis doctoribus, in Barathrum 
perditionis ruere et. precipitari. Sciebas Ecclesiam istam .Baby- 
lonem? esse: Sodomam" esse: Sectam! esse, que gregem | Christi «o. p. 24. 


: : s h Sor. p. 76. 
lacerabat, et vastabat. Pontificem sciebas esse Ftomanum* INim- : Cons. Prof. 


rodum, Tyrannum;. oppressorem, hereticum," Schismaticum, ipsum P'sor p. 20. 
denique Antichristum ;^ Cujus ceteri, qui, In. eà sectà, mancipia 23300 
sunt sordidissima. | Annon ad hzc excandescere te oportuit? 
Annon Antichristo bellum indicere, et hzreses illius abjurare ? 
Annon e Babylone et Sodomá exire? — Coegit te ut hzec faceres, 
Charitas? Dei, Zelus? veritatis: detestatio hseresum te coegit. cons. Prof. 
Ira hse tua, Zelus, et abjuratio laudabilis tibi ae gloriosa. TS 
Sicut3 Mahumetanam superstitionem (tua verba agnosce) sic ef «sor.p. 167. 
abjurare profana Romane Curie contra Evangelium, contra 
KEcclesiam | Catholicam inventa, non vitio vertendum, sed pietati 
religionique deputandum. 

8. Vera hec Pontificis in te odii, vera etiam heec, et unica 


tus ad nos profectionis causa. Scis fuisse m Luthero, erant in * chron. Ca- 


: x rion. auct. à 
te quoque duo peccata vel maxima, quód Monachorum ventres, wa. tib. 5. 


quód coronam Pape attingere auderetis. Utrumque horum [6] 
morbus est, leni plané ae molli manu attrectandus;; imó ne at- 
tingendus quidem : utrique nomen est, Noli me tangere. — Scelus? * sor. p. 155. 
Romse est vel maximum, 7ricorone Caput temerare : unica hec . 

ibi heresis, Non* esse Papicolam. Ut ad alios illi conniveant, «1». p. 194. 
in te ista ferre qui poterant? Tu etium fili? — Frendere igitur 

illi, et plané furere, quód amitterent Antonium, virum tantum 

apud eos, doctrinà celebrem, prudentià ac rerum usu expertum, 

nobili prosapià, ex ipsis Comitibus" Palatinis oriundum : In » Ib. p. 186. 
Jesuitarum* scholis enutritum, atque institutum, ad Episcopatum * Cons, Prof. 
primó, tum etiam Archiepiscopatum, duorum? illustrium regnorum PIE 


6 Defensio Ecclesie Anglicane Car. I. 


Dalmatie et Croatie evectum, qui jam ad sexagesimum feré 


* Cons. Prof. annum. Roman: Ecclesi;? non. addictus? solitm, sed devotus pro 


Dd. 


^ Ib. p. 22. 


* Ib. 


eáque etiam mori paratus, qui signifer inter omnes fueris, et pro- 
pugnator Romans fidei prw cxteris strenuus; et tantüm non 
Goliah Philisteorum. — Subolfecerant? illi jam tuos in scribendo 
contra Pontificem labores. | IdeO odium in te conceperant, fovebant. 
Nec id tibi incognitum. Semel, iterum, dum Venetiis esses, per 
Nuncium Apostolicum de hoc crimine monitus tu, atque correptus. 
Prospiciebas (et vel ezecutiens cerneres) procellas" et tempestatum 
turbines in caput tuum, 6 Capitolio jamjam ingruere atque irruere. 


* Resp. Arch. /Sciebas? Colonie inque arcibus Hispanicis Rheno adjacentibus esse, 


Spal. ad 12 
articulos. 


qui prestolarentur. adventum tuum, ut te interciperent ac vincirent. 
8i deprehensus ; sciebas equuleos tibi paratos, fidiculas, furcas, 
faces. Sciebas nullà placentá, nullá hostiá, nisi tuo sanguine 
expiari tam grande flagitium. — Annon merito hic tibi metuen- 
dum erat? annon tonante Jove trepidandum ? Annon pro- 
spiciendum ut procul ab Jove esses et fulmine? — Annon te fugá 


? Cons, Prof, eriperes ab istis, (ut ipse? vocas) fortoribus, sicariis, Carnificibus, 


p. 24. 


et sanguinarüs parricidis?  Fugisti igitur, teque in hunc tran- 
quillum et beatum Britanni: nostra portum opportune recepisti. 
Quid enim faceres ?  Àn cervices tuas carnificum ensibus ultro 
objieeres? ^ Habes veró tux fugzs mon comites modó, sed 
patronos, Mosen, Eliam, Sanctum Athanasium, Sanctos Apo- 


*Matt.10.13. stolos, ipsum Christum: etiam preceptum illius habes, Cim 


L7] 


p. 2. 
& Ib. p. 7. 


persequentur vos im und civitate, fugite in aliam. Nulla fuit, 
nulla omninà est in profectione hác tuà eulpa; condemnatio 
nulla; In laudibus tuis vel summis hoc reponendum est. 

9. Vide nune quàm sis in Ecclesiam Dei, quàm in Deum, 
inque ipsum Spiritum Sanctum blasphemus ; qui profectionem 
hane et Consilium hoe profectionis tus, ut pestiferum, infeelio, 
pessimum : adeoque Diabolicam vocationem ore maledico ac blas- 
phemo, toties et nuneupare audes, et dammare. Quenquamne 
unquam Diabolus & Sodomá, é Babylone, ab Antichristi tyran- 
nide, ex ipso sordium ac flagitiorum omnium barathro, ad coeles- 
tem lucem et libertatem, ad sanctissimam fidei professionem, 
adque ipsum Christum vocavit? An Satanas Satanam ejicere 
potest? An regnum ejus contra se divisum est, ut diutiüs stare 


'Cons. Prot.DOD possit? — Tésfemt fu habes, et Deum, et. Conscientiam tuam, 


N c Amy ^ E 
quód aon5 humana ulla consilia, non effrenis ulla affectio ; (non 
igitur Impatientia, aut ista quam nune fingis, Iracundiz pAre- 


Ca». I. contra Archiepisc. Spalatens. 7 


mesis), non casus ullus acerbus: (non igitur odium ullum aut 
injuria à Paulo Burghesio tibi unquam illata) £e uf. ab eis disce- 
deres, impulerunt. — Sed quód in simplicitate" cordis, in sinceritate 
Dei, et non. in. sapientid. carnali, locum. commutdásti : quód vehe- 
menti! Spiritus Sancti impulsu, et ejus efficaci vocatione profec- 
tionem hue tuam susceperis.  Vocavit ille te voce* forti, et 
efficaci, dicens, Egredere, Antoni, de terrá tud, et. de cognatione 
tud, et de domo patris tui, et veni in terram quam monstrabo 
libi ; vides! et perspicis hos qui sunt in Pontificum Romanorum 
ecclesiis, sive doctrinam spectes, sive disciplinam, à recto tramite 
plurimim deviare. — Quid tu híc moras nectis, in medio nationis 
prave ac perverse ? — Noli cum istis cooperator? esse, noli par- 
ticeps esse delictorum, me sis et particeps plagarum. ^ Linque? 
patriam fuam, amicos, nepotes: Linque dignitates. tuas, quan- 
tumvis amplas: Archiepiscopatum tuum, commoda, et emolu- 
menta tua. Sume? pennas columbe, et fuge ad solitudinem : 
Tolle crucem meam et sequere me. — EzAibe te ministrum Dei, 
in multá patientid, in. tribulationibus, in angustiis, in. laboribus, 
per gloriam et ignobilitatem, per bonam famam et infamiam : 
Colaphos, maledicta; persequutiones patere, fias. stultus, purga- 
mentum mundi, et peripsema, imó et Anathema propter Christum. 
Amplectere lubens meá causá, convitia calumnias ; odium ; dig- 
nitatum et opum, fame simul ac fortunarum omnium detrimenta, 
nudus tu mudum Christum sequere. Misce tu hortamentis ezci- 
tatus! hanc vocem. sequutus, hác vocatione animatus et permotus, 
profectionem hüe tuam promptissimé et foelicissimé suscepisti. 
Suasiones has nisi jam plenus diabolo, diabolicas nunquam 
dixisses. Cave veró, ne deemonium illud quod ex te per Spiritus 
Sancti digitum, ejectum scis, contra tuam scientiam simul et 
conscientiam, à Beelzebub expulsum dicas. Aut si blasphemus 
esse pergis, et. diabolicum 1d vocare, quod scis esse divinum, ex- 
horresce, et contremisce ad illam quam nunquam effugies, 
Christi vocem," Peccata omnia et blasphemie remattentur homi- 
nibus; Sed quicunque blasphemaverit in. Spiritum Sanctum, non 
habebit remissionem in eternum, sed reus est eterni judici. 

10. Bené veró hic accidit, nec certé sine numine vocationem 
hue tuam, verbo solüm diabolicam dicis. Juratus vero tu, et 
testem Deum invocans, divinam esse asseveras. Dicis diaboh- 
cam, sed sub ferulà jam et flagello tyranni, cujus distrietum 
ensem tenui filo, e£ quavis setà equiná& fragiliori cerviei tuse im- 


h Cons. Prof. 
p: 2: 


i Ib. p. 26. 


k Ib. 


! lb. p. 2]. 


m [b. p. 22. 
? Ib. p. 24. 
9? Ib. p. 25. 


PT51/p222; 
3 Ib. p. 3. 


* Ib. p. 2. 


* Ib. p. 2, 25, 
et Sor. Prim. 
p. 191. 


[8] 


t Cons. Prof. 
p. 27, 28. 


" Marc. 3. 28, 
29. 


[9] 


x Protest. 
Arch. Spal.in 
Colloq. cum 
Episc. Lon. 
Dunel. et De- 
can. Winton. 
Jan. 21, 1621. 


y 2 Par. 15.2. 


8 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». II. 


pendentem, tremulis oculis aspiciebas : Asseverásti verà Divinam 
esse, ab omni tum metu immunis ac liber, impellente te nemine, 
sed nec vel hortante aut invitante, sponte tu&, arbitrio tuo liber- 
rimo, addito insuper sanctissimo Jurisjurandi vinculo asseverásti. 
Si Antonio fides ulla habenda, ea sine omni dubio, non Antonio 
asserenti solüm, et trepidante ad lietoris vultum linguá asserenti : 
sed Antonio sponte suá ae sine omni metu non asserenti solüm, 
sed sanctissime juranti, et sub juramenti religione asseveranti 
debetur. 


CAP. II. 


ROMANA ECCLESIA, ECCLESIA EST, SED NON SANCTA ECCLESIA. 


FarrcEM veró te, O terque, quaterque beatum, si ut acce- 
dere ad Ecclesiam hanc, ita permanere in eà, et rectam quam hie 
caleabas veritatis viam, ad calcem vitze decurrere voluisses. 
Corona tibi reposta erat: sed accipiet nunc alius coronam tuam. 
Tu veró Luciferi instar, in coelo, in ecelestibus ac beatis sedibus 
stare nescis: stare non vis. |. Ut Scarabeum enecat Rosa, Stercus 
oblectat; sic Antonius Romano stercore ac fimo vesci amat, 
suaviolentia Orthodox: fidei fastidio illi est, planeque enecat, 
vertendum igitur tibi solum ; vertendum ccelum ; vertenda fides, 
et ut Vertumnum scias, vertenda ommia. Vide veró ae serió 
perpende, à quo te vertis ad quos fugeris, et quare. | 

3. Non dicam, nec veré tibi dici potest, Nescis temerarie 
nescis, Quid fugias, ideoque fugis. | Certé enim sciens tu videns- 
que, dictante id tibi conscientiá tud, testante id tibi Spiritu 
Sancto, veram ac sinceram fidem, sanctissimam fidei professionem, 
Orthodoxam et Catholicam ipsam Ecclesiam, ideoque Deum 
ipsum deseris. "Tua hse vox est et protestatio* coram Deo et 
Christo Jesu Redemptore nostro, te semper ex animo agnosciturum, 
et palam professurum, Ecclesiam Anglicanam esse veram, et. Ortho- 
doxam Christi Ecclesiam. | Ita miser tu, sciens vidensque peris, 
et Deum deseris; deserendus tu quoque ab eo, qui przdixit, 
Jehova fuit vobiscum, dum fuistis cum eo; si derelinquetis eum, 
derelinquet et vos. . 

9. Quó veró fugias, rejectà fide, nisi ad Heresin et Perfi- 
diam ? deserto Christo, nisi ad Zntichristum ? relicto Deo, nisi 


Ca». II. contra Archiepisc. Spalatens. 9 


ad Diabolum?  Pessim? verb in hoc et fams tus consultum 
et saluti. "Te errores, hwreses et abominationes Roman:ze Eccle- 
sie sponte iuá, exque animo condemmasse sciunt multi; scient 
nunc omnes, scriptis hoe tuis, et Syngraphi tui Subscriptione 
testatus es. Ipsum veró Caput, ac veró fundamentum Romanze 
fidel, addito insuper sancto, et solenni sacramento, semel, 
iterum, sepiüs abnegásti, abjurásti. Non pigebat te feces illas 
ae sordes, quas dudum evornueras, resorbere, et deglutire ? 
Nihil te spontanea tua professio; nihi Jurisjurandi religio ; 
nihil dire illae quibus caput tuum, et animam toties devovisti, 
si fidem falleres; nihil sordium istarum fetor et fastidium ; 
nihil te hec omnia commoverunt? Non terrebant te illa Apo- 
stolh verba, O insensati, quis vos fascinavit, ut veritati non «Ga. a. 1. 
obediatis?  ltanó stultus es, ut cum Spiritu inceperis, carne 
consummeris?  Adeoné pecus esse vis, et veré sus, ut, oblatis 
frugibus, siliquis et glandibus vesci malis?  /Equumné putas, 
sic te contristare, imÓ affligere Spiritum. Sanctum, ut spreto ac 
repudiato coelesti pabulo et Mannà in ZEgyptum reverti velis, — [10] 
cumque impiis? ilis Deo sic obgannias, Confabescit anima med * Num. 11. 5. 
fastidiens hoc Manna: Languesco desiderio cucumerum, et pepo- 
mum, et ceparum, et porrorum, et alliorum ZEgypti? | Veré tu 
brevibus Gyaris, et carcere dignus es; dignus qui pro suavissimo 
Christi, quo te dignatus erat jugo, durum istud, ferreum, et 
non ferendum Antichristi jugum, et compedes omnes ae manicas 
perpetuo gestes. Veré enim Canis ad vomitum redisti, et Sus 
ad volutabrum. 

4. Blandiris veró hic tibij teque ad Sanctam? Ecclesiam E 
Catholicam Romanam rediisse clamitas: et multus in hoc es: 
Instar Batti, ingeminas usque ad nauseam. Semel hic respon- 
sum habe. Romanam tuam istam, Écclesimm esse do tibi non 
invitus: Eeclesiam illam ipsam, quam magnus inter vos athleta 
Gasp. Scioppius ita definit,^ Ecclesia est Mandra sive grem aut . I Ecdes 
multitudo jumentorum, sive Asinorum : De te, de seipso aliisque 14r. 
hoe addens,? Nos JDei jumenta swmus, sive pecora subjugala, sv. 
tanquam Equi, aut Muli, sive Asini clitellarii, veterini, dossuarti, 
sarcinari, aut sagmarü. Die nunc sodes (ne forté inscii in 
tuum honorem aut titulum impingamus:) ex quó in Mandram 
istam rediistij in quo Asinorum ordine, tui te Muliones et 
Agasones collocàrunt? An prim: classis jumentum es, et 
capitalis Asinus? An quà es mole corporis, Dossuarius? An 


10 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». II. 


vero imi subselli Asellus? An inter Muliones te et Agasones 
*In Eccles. forté numeremus ? de quibus idem vester, l/[j nos frenant, nos 
iu alligant, nos stimulant, nobis jugum et onus imponunt. . Cur 
vero te à Pontifice Pecudem vocari, molesté feras, cum ille, qui 
sub eodem jugo, et se, et Te, aliosque tuz' Ecclesie, inter 
Asinos recenseat, totamque vestram Ecclesiam JMandram esse 
seu caulam Asinorum magnopere glorietur? Sed nihil mea 
nune refert, quomodo vel voces, vel definias Ecclesiam tuam 
tApo.18.2. Romanam. — Sive cum S. Johanne,! Domicilium  demoniorum, 
et. custodiam omnis volucris immunde atque emose: sive cum 
EbSer wot. Nicolao? de Clemangis, Speluncam latronum : sive cum Dul- 


fdene». Chr, cino,!. Meretricem. Babylonicam : sive cum Petrarcha,M Sedem 


d an. 1297. . $1 . . ó j 

I Sie cum vo- ZAntichristi : Babylonem, ubi Christus est. exul, Antichristus 
casse ait Bel- : . : 

la. i Ap- dominus, Beelzebub judex :' sive cum Gallo," Synagogam Satane : 
pend. ad lib. . ; : : 

dePont.c.21. sive cum Scioppio tuo, .4sinorum Mandram: 'Tu quomodo 


[ll] wis voca ilam, et defini: eam ego JAcclesiam esse, hbens tibi 


] Petrarch. 

lib. ep. sine 1 

tit. ep. 17. largior. 

» In Clau. N . a . 
Prophot.o.]3. b. Sanctam veró esse istam, quam dicis Ecclesiam, cave 


credas, cave sentias. Fuit olim in priscá ac primzvá setate, 
virgo intacta, fide et sanctitate illustris, celebris apud omnes, 
ipsiusque Apostoli encomis meritó celebrata. | Fwif inquam: 
Sed à multis retró seculis deflexit ab illà fidei et sanctitatis 
semità ; aurum ejus in scoriam, vinum omne in venenum versum. 
Virgineum omnem pudorem, ipsumque habitum virginis jamdiu 
abjecit, meretrix facta, retexit nuditatem suam et libidini omnium 
prostituta, scortata est cum omnibus gentibus, nec sic quidem 
satiata; Samariam, ipsamque Sodomam justificavit : amplificavit 
abominationes suas pre istis; ad dimidium peccatorum illius, 
ille non peccárunt. 

en 6. Audi quz de sanctitate tuorum testetur Espenezeus? 
vester; wbi sub sole major malorum omnium licentia, clamor, 
impunitas, ne dicam infamia, et impudentia? ^ Talis certà ac 
tanta, uf nemo credat, nisi qui viderit, neget nemo, nisi qui non 

omvitaMar- viderit. Audi vestram Platinam,? Vitia nostra eà crevere, ut via: 
apud Deum muüsericordice locum nobis reliquerint. — Quanta, sit 
avaritia sacerdotum, eorum macim?à qui rerum potiuntur, quanta 
libido, quanta ambitio et pompa, quanta. ignoratio tum sui ipsius, 
tum. doctrine Christiane, quàm parva religio, eaque simulata 
potiüs quàm vera, quàm corrupti mores, vel in profanis etiam 
hominibus (quos seculares vocant) detestandi, non attinet dicere, 


h^ 


Car. II. contra Archiepisc. Spalatens. TI 


cum ipsi ita palam ac aperi? peccent, ac si inde laudem quererent. 
Audi vestrum Monachum Mantuanum, vivere qui cupitis sanct? » Citatur ab 
(Audrn sanctó) discedite Romd ; omnia cum liceant, non licet E995 n 
esse bonum. 

7. Visne Exemplis, velut in speculo, sanctitatem vestrorum 
hominum intueri? Pontifices adi, ill apud vos Sanctissimi, 
ipsaque Sanctitas, audiunt. Sanctissimus igitur, ipsaque Sancti- 
tas vobis, Johannes XIL., qui (ut apud Luitprandum? leges) sacros s Lib. o, c. 7. 
Ordines in equorum stabulo (Mandrz ordines agnosce) contulit, 
multiplici adulterio et incestu se polluit: in alee ludo Jovis, 
Veneris, et. .Demonum auxilium. imploravit : vinum in Diaboli 
amorem bibit: qui denique in ipso meretricis sue amplexu, à 
Diabolo percussus interiit. Sanctissimus item Johannes XXIII., 
qui vulgó* Diabolus incarnatus dictus est: qui publicó asseruit [12] 
et dogmatizavit, vitam eternam non esse : animas hominum instar sem i. 
brutorum, cum corporibus mori et extingui, et mortuorum non esse 
resurrectionem. | Sanctissimus Gregorius VIL, qui moriens? con- Watt. Paris, 
fessus est Deo et toti Ecclesie, se suadente Diabolo, contra Sij. qu. 
humanum. genus iram et odium concitásse. Sanctissimi quoque 
Bonifaeius VIII. hoc Epitaphio ornatus, Infravit ut Vulpes,:Mar. ae. 

: H Schis. part. 2. 

regnavit. ut .Leo, mortuus est ut. Canis: Alexander VI., de quo c. i5. 
extat Epigramma," Lucretia nomine, sed re Thais, Alexandri filia, * Sannaz. Ep. 
sponsa, nurus. Paulus IL, ille vérfutis* ac literarum osor ; qui » Pat. in vis. 
bonarum. artium. studiosos, àmÓ eos qui nomen ipsum Academic cte 
vel serio, vel joco nominassent hereticos pronunciavit. Leo X., qui Re 
fabulam illam de Christo, sibi suisque lucrosam. admodum fuisse 
familiari suo Bembo ridens gloriabatur. Sergius IV., qui asseruit? eer 
(an ex cathedrá tu videris) Papam non posse damnari: sed quod 
quicquid faceret salvaretur. Sanctissimi etiam et illi, quos mons- 
ira, teterrima monstra, Baronius? tuus, et Platima^ vocant; et*An. os, 


num.]1 


quinquagimta ill, quos J4potacticos et Apostaticos vocat Gene- Bx 
brardus." Mitto alios, ne in immensum excrescat oratio. Horum * An. 901. 
similiumque sanctitatem, si recté perpendas, senties non sime 

causa à Marcello II.,? dictum (et dictum scias in cathedr&), Non 5 Qnuph. in 
video quomodo qui locum hunc altissimum tenent, salvari possunt. 

Quod si superstiti ei esse licuisset, dixisset forté et alia, quze 

parum tuis arriderent. Cautum veró ab eis, ne diceret. Nam*: dienen d: 
die 99, sui Pontificatus obit, non sine veneni suspitione, quod 

nimium rectus quibusdam futurus videretur. Non amat veró 


13 Defensio Ecclesie Anglicane Car. II. 


tua Roma nimium bonos, nimium rectos ; ostracismo ejicit 
omnes. 

8. Quantum veró putes, quamque eximiam esse reliquorum 
in tuà Eeclesià sanctitatem, cüm hi in. e& non sancti modó, sed 
sanctissimi ipsaque Sanctitas ? Quid de monachis vestris dices, 
et eorum claustris ? quz» non aliud veré, quàm prostibula voces, 
et cloacas omnium vitiorum. . Quid de vestris lupanaribus ? de 

*Mant. in quibus sie cecinit Pocta et Italus, et Monachus, Roma ipsa 
M lupanar reddita, femineo Petri domus oblita fluxu, ad stygios olet 
usque lares, incestat. Olympum nidore hoc, facta est toto execra- 

«Stan. Ori- bilis orbe. De quibus Stanislaus,? Hic questus Rome est uber- 
legc Cxibat. rimus. Storia enim Rome, ut scitis, e» censu quotannis tributa 
[19] conferunt. Non est locus in orbe terrarum ullus, unde meretrix 
Rome non sit. Quarum censum, cum anno abhinc sexto ageret 
Praefectus Lictorum Urbis, censa sunt capitum quadraginta quinque 

millia. Continentia ibi fornicationi cessit, Matrimonium adulterio. 
Exterminato ex Ecclesi matrimonio, sublato etiam uxorum usu 

casto atque legitimo, pecudum ritu in fadá scortatione vivimus. 

» Bell. lip. 2, De quibus Cardinalis tuus," Magistratus non peccat, si meretrici- 
Gri cs la bus certum locum urbis incolendum attribuit, quamvis certó sciat 
eo loco eas non ben? usuras : potest enim permittere minus malum, 

ut majora impediantur. Non nemo etiam in tu& Sanctà Ecclesi 
lupanaria ista vestra sie tueri non erubescit, necessaria esse 

iJemitum — dicens, Jicifa, nec miniis quàm magistratus apud vos ullus, quàm 


hoc docuisse 


testatur Wat. ve] 2pse Pontifez, licita. Nec es nescius, censum adhuc alium 
quodL.2, art. 


4, p. 31. (Concubinarium vocant) quotannis à Clero vestro pendi solitum. 


*Lib.Centum ibi ik Y 1 1 
da».cenum Eum tibi non Germani* solàüm, sed Agrippa! vester, et Espen- 


«6, 91. m TO! 1 ] Ó j 
friv. de y4. Cus" memorant. — T'urpissimum est, inquit, quód et clericos 


cu. cwn Concubinis, pellicibus et meritriculis cohabitare, liberosque 


qvi ^ P "4 procreare sinunt, accepto ab eis atque adeo alicubi à Continentibus, 


"Esp. loc-cit- oof0 (uotannis censu; Habeat concubinam, sive non habeat, aureum 
solvat, et habeat si velit, "Ut non immerito Patres Concilii Tri- 
UI dentini Aug. Pangertnerus Orator pro Duce Bavarie hortatus? 
Cone T4. git, tum uf Clerum reformare vellent, quia omnes ferà erant Con- 
cubinarüi, tum ut conjugatos ad sacros Ordines admittant : addens 
insuper, Concubinatum sacerdotum, Prohibitionem matrimonii, et 
Communionem sub unicá specie, causas. esse precipuas quare tam 
multi ad hereticos vesiliunt. Taceo interim hie, illud flagitium 


A RAN 
? Lib. 3, de de quo gravissimó omninà conqueritur Mantuanus? vester, 
alam. 


Temp. 


Ca». II. contra Archiepisc. Spalatens. " 18 


Sanctus ager scurris, venerabilis ara. Cincedis seruit, honorande 
diviim Ganymedibus edes. Nihil dico de Johanne Cas&, Archi- 
episcopo vestro Beneventano, quem? Sodomam justificásse, opinor 
non negabis. 

9. Obruerem plané te, et mole, et multitudine sordium 
vestrarum, nisi Lectoris faverem et otio, et auribus. Habe 
tamen unum aliud, de Sanctitate vestrá, vatis vestre S. Bri- 
gittze testimonium, exque eo libro; qui ut titulus pree se fert, 
à Deo immediatà inspiratus est. et. divinitus revelatus. Deum ibi 
Ecclesiam tuam Romanam sie alloquentem habes: Conqueror 
super te Caput Ecclesie mee. Tu es pejor Lucifero, injustior 
Pilato, immitior Judá, abominabilior Judeis: Ideo merito con- 
queror super te; Sedes tua demergetur quasi lapis ponderosus, 
qui non subsistit, antequàm venerit in novissimum profundi : 
Digiti, id est, assessores tui, ardebunt in. igne sulphureo et. inex- 
linguibili; Brachia, id est, Vicarii twi, eternam confusionem 
lereditabunt ; et sicut per honorem, et superbiam super alios 
ascenderunt, sic im inferno pre aliis demergentur. Membra, id 
es, omnes sequaces eorum. et fautores, abscindentur ab eis, et 
disjungentur sicut murus destruendus, nec veniet super eos miseri- 
cordia, sed sine fine cum. capitibus suis cruciabuntur. — Accipe ad 
extremum tui ipsius, id est, oculati testis, de sanctitate tuorum 
hominum testimonium. —Si* mores degeneres arguant corruptam 
fidem, comparet Suarez vitam pape et Cardinalium ac plurimorum 
Episcoporum. nostratium cum vitá Christi, cum vitá Petri et 
"Apostolorum ; et ind colligat doctrine quoque et fidei Apostolice 
?n ipsis, ne pilum quidem superesse. 

Noli deinceps si sapis, de Sanctitate vestrá gloriari, sed nec 
vel mutire.  Mandra illa Romana veré est Augizm stabulum, 
quod non sexcenti Hercules expurgent, nedum tu possis: 
Sanctam dicas Ecclesiam tuam: sed sanctam ut Neronem, aut 
DDiocletianum, Sanctissimos -dici posse docet Baronius,' ut Hilde- 
brandum sanctum, sed sanctum Satanam, vocat Damianus; sic 
tu Pontifices tuos," qui Neronianá pietate Neronem ipsum ante- 
cedunt, Sanctissimos: ex reliquis, quot tuorum, et quos vis, 
Sanctos dicito: sanctos Cinzdos, sanctos adulteros; sanctos 
proditores et parricidas; sanctos Apostatas, sanctos Atheos, 
sanctos Diabolos. 

10. Sed est et aliud quod te híc nescire nolim. | Ubi fides 
(quze est sanctitatis omnis ae bonorum operum fundamentum) 


3 Sleid. Com- 
mem. lib. 21. 


r Lib. Revel. 
St. Brig. lib. 
1, e. 4I. 


[14] 


* Spalat. lib. 
con. Suar. c. 
], num. 8. 


* An. 260, 
num. 22. 


" Epist. 10, 
lib. 1. 


14 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». III. 


vera non est, ubi non verus ac sincerus Dei cultus; ibi vera 

- Aug.lib.13. sanctitas, opera veré bona nulla omminó sunt. Virtutes ipse* 

20, et lib. 14. quibus prudenter, fortiter, temperanter, justeque vivitur, nisi ad 

s fidem ; (fidem illam que ad eterna perducit) referantur, veré vir- 

yDe Voc. fufes non sunt. Rectó Prosper,! Sine vero cultu Dei, etiam quod 

$T. 7 " virfus esse videtur, peccatum est ; nec placere ullus Deo sine Deo 

potest. Qui vero Deo non placet, cui misi sibi et Diabolo placet ? 

Auream hie habes Sanctitatis normam ; Appende nunc ad hane 

lancem sanctitatem Ecclesie tuz. ^ Fides apud vos, vera non est, 

[15] sincera non est. Quod predixit olim Apostolus," Apostatavit à 

"1 Tin. 4 1- fide Ecclesia vestra; Discessit à verà fidei doctrinà ad doctrinas 

dzmoniorum. Pro ipso fidei fundamento et Petrà, quae Christus 

est, Papam vobis, id est, ventilegium, seu arenam et paleam, 

quovis vento circumactam, pro imo zedifici vestri et angulari 

lapide posuistis. Quare etsi vobis ut sanctis, ut sanctissimis, vos 

ipsi blandiri, et in corde vestro benedicere soletis, certé tamen 

non credentibus vobis, non recíó iquam, credentibus, nihil est 

purum, nihil sanctum. . Ipsa mens vobis, et conscientia, quantó 

magis opera omnia polluta sunt, et inquinata: ipse virtutes 

* Lib. 6, Inst. Vestrze abeunt in vitia; et ut ait Lactantius, in i// mortiferá viá 
xs reperiuntur que est tota tenebrarum. 


CAP. III. 


ROMANA ECCLESIA, NON EST ECCLESIA CATHOLICA. 


? Cons. Red. Qv» proximo loco, Ecclesiam Catholicam. Romanam vocas, 
ia ineptis opinor aut plan? desipis. Non cohszrent ista, nec alio 
glutine aut ligamento connecti possunt, quàm quo ille mortua 
jungebat corpora vivis. Catholica Universalis est, tota. est, per 
orbem omnem diffusa ac. disseminata est ; Romana pars solum est, 
particularis est, et Rome pomeriis cireumscripta. Cüm CatAo- 
licam. Romanam dicis, idem dicis ae wniversalem particularem, 
totam partem, id est, Catholicam non Catholicam. Extra Ca- 
tholieam salus omninó nulla; Extra Romanam, et servati multi, 
et servandi. Ante prima Roman: incunabula, defuncti et mar- 
tyrio coronati S. Stephanus, S. Jacobus, innumeri alii in Ecclesià 
Hierosolymitaná, in Antiochená, in aliis; Omnes in Catholicà 


Car. III. contra Archiepisc. Spalatens. 15 


defuncti et servati; in Romaná, qu» adhue nulla erat, nemo 
eorum omnium. Romam (qu: Babylon vobis est) ante alterum 
Christi adventum igne cremandam, et funditus destruendam 


predieit Johannes; ef nos, inquit J esuita,! adeo perspicue cog- Moa. 
noscimus, ut ne stullissimus quidem negare possit. An. tu dam- j her in e. 


nandos post id, ommes dices? Non dices: nam et post id* erit ? 
Catholica, in qu& solà salus; et non erit Romana, in quà tum 
nulla salus. 

2. Sed die clariüs, cur CatAolice Romanam addis? si Ro- 
mana idem quod CatAolica, nugatio est; perinde ac si Catho- 
licam, Catholieam dicas. Si Catholice addita Romana, re- 
stringit, et distinguit CafAolicam ; erit et alia Catholica, quze 
non Romana: et nostra erit simpliciter Catholica, licéót non Ro- 
mana; tua veró, non simpliciter Catholica, sed CatAolica Ro- 
mand. Quod si Catholicam dicas quze est orthodoxa, quo sensu 
et Alexandrina à Constantino Magno, et civitates Africanze : 
multe ab Augustino, et Constantinopolitana, et Antiochena, * 
Ieoniensis, ab aliis Catholieze olim dicte ; Nos Romanam anti- 
quam ut Catholicam sic agnoscimus, qu: vero nunc est Ro- 
mana, quia non orthodoxa, ne sic quidem Catholica. Verbo tibi 
dico et veró, Catholica nullo modo est Romana. Tua vero 
Romana, nec orthodoxa est, nec Catholica. 

9. Sed Commentator hic esse vis. Videamus vero quam 
sis bellus interpres. — Ecclesia, inquis," dicitur Catholica Romana, » 
non illa solum specialis que Rome est, sed ille omnes que-unitate * 
fidei et. subjectione ad Rom. Pontificem illi sunt conjuncte.  Ca- 
tholica veró nec sie etiam Romana. Que sic Romana est, 
Papisticam dicas non. Catholicam. — Pars est Ecclesise, non Tota 
Ecclesia. Quare et Catholic: hoc sensu duz etiam tibi partes ; 
Papistica, quz Pontifici ut. Capiti ; Christiana, quse Christo, non 
Pontifici, subest. Nec refert quomodo Ecclesi: pars sit, utrum 
uni Joco astricta, an uni persone, aut sedi. Donatistarum pars, 
illa quee uni Afriee aut Cartenne ; Papistarum pars, illa quae 
uni sedi aut Pontifici Romano alhgatur; sed nec Donatistarum, 
qui wni loco, nec Papistarum, quze uni sedi adhzeret, Catholica 
dicenda est. Qu: veré Catholica, ut nulli /oco, ita nulli sedi, 
aut Pontifii astringitur; ut illi Catholici, qui in quáàvis pro- 
vinciá orthodoxi, zequé ac qui in Romaná : Ita et illi Catholici, 
qui cujusvis provincie Episcopo subsunt, zqué ac qui Romano. 

4. Quod si Catholica non sit, que Pontifi Romano ut 


um. 44. 
Ib. num. 48. 


[16] 


Apud Socr. 


lib. 1, c. 6. 


Epist. 48. 


Cons. Red. 
ET: 


16 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». III. 


summo in terris Judici non subest, delendze omnes ubique Ecclesie 
non ante sexcentesimum solum, sed ante millesimum plané et 
quingentesimum annum. Earum nulla Pap:e sic subjecta; nulla 
per id omne tempus tuo sensu vel Romana vel Catholica. 
[17] Lege Concilii Constantiensis et Basiliensis decreta. Definitum 
in utrisque, quód Concilium generale sit supra. Papam, quod 
Concilio generali ut superiori in terris Judici sie subsit, ut cor- 
rigi ab eo possit, et, si opus sit, deponi. Credita est hzc veritas, 
et pro fidei dogmate in Ecclesià Catholicà, ita unanimi consensu 
credita, ad tempus usque Lateranensis vestri sub Leone X. Con- 
Um de cilu, ut Basiliense! Concilium non vereatur diserté asserere, 
nullum unquam peritorum de eo dubitásse. 
5. Tu quis es ? aut quz» tua 1sta Romana, nupera et hzeretica 
Ecclesia, ut adversus tam unanimem et constantem Catholicorum 
omnium ipsiusque Catholieze Ecclesi: sensum simul atque con- 
sensum, Catholicam dicas eam, eamque solam, que Romana est, 
id est, que Pape ut capiti et supremo Judicio subest. Quasi 
nulla in orbe terrarum ante Lateranensem istum Conventum 
Catholea; quasi Ecclesia Catholica genita, et in Laterano heri 
aut nudiustertius edita. Ista veró Romana, Catholica non est, 
factio solàim est Papistica ; pars est, atque audi, pars Ecclesiz 
pessima, corruptissima, et tantüm non insanabils. Si hzc 
satis non sint; at obstruet tibi os Amanuensis tuus, qui contra 
Marium, quod Ecclesiam Catholicam Romanam diceret, sie te 
Spaat. — dictante, debacchatur.*  O insanum caput, centies poto elleboro 
Arch. sub : ; : : 
nomine Lo- purgandum ; numquid tota Ecclesia. Universalis, est. Romana ! 
Prim. p. 16, Hoc nemo unquam, quamvis corruptissimus papicola dixit. — Fides 
Romana quatenus putatur esse vera, fides, potest dici fides Catho- 
lica, at. totam Ecclesiam Universalem, vocare Romanam, non. est 
nisi Insami. Vide nunc tu, quem te annuente /nsamum vocat 
tuus ÁAmanuensis, 6 quà Ecclesià, et ad quam fugeris. Fugisti 
ex orthodoxá, in hsreticam : 6 Reformatá, in Deformatam : ex 
sanctissimá, in corruptissimam : & Christianissimá, in Antichrist- 
ianam : ex Universali, in Particularem : ex Catholicá, in Roma- 
nam: ex Catholicá reali, in Catholicam nominalem : ex Catholicá 
Christianá, in. Catholicam Papisticam : ex Catholicá simpliciter, 
in Catholicam Romanam : id est, uno verbo, ex veré Catholicá, 
in veré non Catbolicam. 


Car. IV. contra Archiepisc. Spalatens. 1v 


CAP. IV. [18] 


ROMANA ECCLESIA, AN SIT COLUMNA ET FIRMAMENTUM 
VERITATIS. 


SATIN' de Ecclesià tuà? An quid adhue habes quod ad 
ilius laudem ebuccines ? Habes veró : et Elogia sané illustria 
valdé. Romana tua, inquis, sola est, et unica. veritatis columna, ! Cons. Rea. 
et firmamentum.  Siste hic paulisper. Sola non est, aut unica a 
columna. Etiam Ephesina, teste Apostolo,? Columna veritatis " | Tim.3.15. 
est: etiam Hierosolymitana, et Antiochena, et Alexandria : 
etiam particularis quzevis Ecclesia, Columna, squé ac Romana. 
Officio quidem columns omnes; sic esse debent: Effectu et 
actu complures non sunt: quia quod debent, actu ssp? non 
prestant. Nee insolens tibi videatur hzc loquendi forma: Sa- 
cerdos est? Angelus seu muncius Domini: qui tamen swpé, ut ^ Malae. 2.7. 
Caiaphas, figmenta sua enunciat, non eloquia Domini. Episcopus 
est? pastor gregis, est lumen? Ecclesie : quorum tamen multi * Bell. tib. de 


Not. Eccl. c. 


(tuos Romanos vide) non pascunt, sed laniant, et mactant gre- 9 $5edut.. 
gem, et tam spissis tenebris Ecclesiam obnubilant, ut in eos Lucif p. 135. 


1 1 1 q ; ; 3 ; 1 Hier. Epist. 
quadret Hieronymianum illud? Non omnes Episcopi, Episcopi ; Pier Ep 


sunt. Orator, definiente Catone, est" vir bonus dicendi peritus , jdn. n». 


et tamen Oratores multi, qualis Curioj? ingeniosissimi nequam, et * Pater. lib.2, 
facundi malo publico. Sit igitur tua Romana, Columna, sed 

officio sit, ut ale ommes particulares: omnes zqué ac tua, 
columnz. Neque solus Petrus Columna ; Suntt et Johannes. et « 6212.9. 
Jacobus columne. Nec solus Petrus Fundamentum: Sed duo- 
decim Apostoli; duodecim fundamenta. Satis est. Romane tuse, 
ut sit una: unica certé non est, non sola Columna. 

9. Sed parum tibi, ut Romana tua sit Officio columna, nisi 
et Actu veritatis columnam eam przedices, actum plan? de te:" 
Peristi : furea tibi statim ferenda, aut fascis. —4ctu vero neque 
sola nune est; neque omnino columna est. Quie actu, columna 


est, firma est et stabilis, seu ut Waldensis* ait, /ndefectibilis in 1 ee BH. 


fide. "Telis Ecclesia nulla (ut ille" rectissimà docet) nis? Sym- 95^ *- 9 
bolica seu Universalis à baptismo | Christi inchoata, ad illius 
adventum usque propaganda.  Alie omnes, etiam ipsa Romana [19] 


errare potest et deficere. Annon titubavit Romana tua Columna .nyie pro- 
: "e : , ; : -À jJ" fessioni sub- 

tempore Liberi ? quando ipse Sirmiano symbolo (ummpio* il scripsit, Bin- 
not. in Conc. 

C Sirm. p. 474a. 


u Apoc. 21.14. 


18 Defensio Ecclesie Anglicane Qap. 1V&. 


*E.7, Libe- /erelico et Ariano symbolo) /ibenti* animo in nullo contradicens 

subscripsit : et dogmaticam insuper Epistolam addidit, m quà 

Arianam istam professionem pro fide Catholic omnibus promul- 

gavit: quando non Liberius solüm, sed tota fer? Occidentalis 

Ecclesia, in Arianam perfidiam sie consensit, ut ex quadrin- 

gentis Arimini coactis Episcopis, vix viginti in fide starent ; nee 

perstarent tamen. Quo tempore nisi beatus Athanasius veré 

tum Columna fidei, labenti Ecclesie suos humeros supposuisset, 

per Atlantem. tuum Romanum non stetit, quo minüs de Catho- 

lich fide tum conelamatum esset. Vacillavit iterum columna 

"Apud Bar. tua, et quidem fzedissim? tempore Vigilii. Extat" 4postolicum 
an.o53,àinu- ,,.. : : N . . . 

mero 50 adj/lius decretum, cui Occidentalis consensit Ecclesia, pro Tribus 

Capitulis, in quo virus omne Nestorianarum hzeresum dogmatiee, 

definitivé, ex Romaná Cathedrü, non. detnitur modó, sed. defen- 

ditur. Actum tum quoque de Ecclesià fuisset, si Vigilio ad 

votum successisset Decretum. | Sed enim Sanctissimus Imperator 

Justinianus, et sanctissimum quintum Concilium, foeliciter se 

Catholieze fidei columnas tum prwstiterunt. De quo toto Con- 

cilio conseriptum scias à me Librum integrum, in quo innume- 

'abiles Baronii fraudes, mendacia, etiam et hzreses palam detectze. 

Ex eo, & evulgari unquam contigerit, et ad manus tuas perve- 

nire, intelliges atque perspieies, quàm Romana tua fragilis sit, et 

veré arundinea columna.  'Titubavit denuo columna ista, in 

*Cone, Gen, llonorio, qui* scripfis suis. eisque dogmaticis, Monothelitarum 

5.205 757^ hieresin. confirmavit: In Cxlestino II. eujus hzresin indicabit 

$AW.aCas tibi pro me Alphonsus.  Efi«m Papa, inquit! in fide errare 

e potest. .Nam | Ceelestinum | Papam | errüsse. circa. matrimonium 

Lar Quan- (cujus vineulum,* si conjugum alter in hzresin labatur, solvi 

tiis lib. 4, de- docebat) res esf omnibus manifesta. Neque hic Celestini error 

' talis fuit, ut. illum. errásse dicamus velut privatam personam, et 

non ut Papam, quoniam Celestini definitio habebatur in antiquis 

Decretalibus, quam ego ipse vidi, et legi. Sed cautum nunc à 

vobis, ne alii hzreticam illam definitionem, vel legant, vel vi- 

orm in deant. Titubavit iterum in Johanne XXII., qui* in tribus Constitu- 

rr, Tob 98. tionibus definitivó ab ipso promulgatis, contra veritatem Catho- 

y licam intrepid? scripsit. Ex tribus istis, triginta novem errores 

aut hzreses enumerat tibi Occamus.  Quartam deinde addidit, 

in quá plures alios, numero triginta duos errores aut haereses 

adinvenit, quas in ipsá constitutione definiendo scripsit, docuit, | 

et pertinaciter defensitavit, ac in suá Bullá, mundo tradidit, : 


Car. IV. contra Archiepisc. Spalatens. m 


tanquam. Catholicas veritates. Inter alias, et istam, quie per 
Theologos Parisienses damnata fuit, coram rege Philippo cum 
sono buceinarum, Quod nime beate non vident Deum, nisi 
post resurrectionem.  ''u^ne illam. veritatis Columnam dices et 
firmamentum, quz tam sspe, tam turpiter in. hzreses lapsa ? 

9. Demus veró, Columnam eam fuisse in priscà illà ac 
primzvà state. At Romana hzc tua, jamdudum deflexit à 
rectà vià ; apostatavit à fide, nec aliud nune est quàm heresum 
asylum, et Domicilum Antichristi. Docebo enim híc te, id 
quod opinor nescis. "Te veró Episcopum decet esse, qualis 
Oyprianus,? non doctum mod, sed et docibilem. Hora hsec, hora 


Antichristi est: et fuit ab anno post Christum natum propéó 5 


sexcentesimo. — Ecclesiam tuam Romanam, id est, Factionem 
Paps ab eo tempore adhzrentem, non solàm Mandram asinorum, 
sed et Vitulum esse docet tuus Scioppius," vitulo eam assimulat, 
vitulum vocat. Vitulus 1ste Romanus, natus ac in lucem editus 
sub Bonifacio-III., quando is Universalis Episcopi titulum ac 
nomen, Sancto Gregorio! profanum, blasphemum, et Anti- 
christianum, sibi suisque successoribus vendicavit. ^ Lascivire 
mox ezpit iste vitulus, et cornua gestare: Eorum robur primó 
inter Episcopos, et contra Episcopos experiri voluit, in Concilio 
Niezeno secundo. Postquam adeo robusta vidit, ut Episcopos 
pulsare ad libitum, et quà vellet, pellere posset ac depellere, cum 
Regibus deinceps ae Imperatoribus certamen inire gestit. Et quia 
Vitulus jam in Tuurum excreverat, ferox ac ferociens in Hilde- 
brando bestia, prosternit sub pedibus Imperatores, sceptra ac 
diademata vel pede solum et ungula dat eis, adimitque: cervi- 
cibus eorum inculeat: eosque pro libito proculcat instar luti: 
Regem se Regum, Mundi Monarcham, unicum* in spiritualibus 
simul ac temporalibus Dominum promulgavit. Quid supererat, 
nisi ut cum Lucifero in Thronum Altissimi ascenderet ? Factum 
et id quoque cüm in conventu Lateranensi sub Leone X., se 
supra Concilia omnia Generalia, supra. Universalem FEcclesiam 
evexit. Veré tum Caput ille Ecclesie factus est, et Judez in 
fide summus, Petra fidei, Fundamentum UP et Lapis Angularis, 
eui, quod Christi sohus est proprium, scis tu à Gmathone 
tributum, qui vifulum istum digito demonstrans, ita occinit," ; 
Kece vobis lapidem in fundamentis Sion, lapidem probatum, angu- 
larem pretiosum. Ecce vobis etiam Hominem illum. peccati, 
filium perditionis, qui sedet in Templo Dei quasi Deus, et 


f Gerf. Serm. 
Fest. Pasc. 


& Aug. lib. 4, 
de Baptis. c. 


hIn Ecelesi- 
ast. c. 38. 


í Lib. 4, epist. 
32, 36, 3T. 


* Decrevit 
hoec Bonifa- 
cius VIII. ut 
dicitur in 
App. ad 
Mart. Polon. 
an. 1301. 


[21] 


1 1 Pet. 2. 6. 
7» Bell. Przef, 
in lib. de 
Pont. $ Quae. 


n 


p 


o 


Cons. Red. 
"9. 


Heb. 5. 12. 


[2 ] 


» Matt. 10.37. 


3 
P 


Cons. Red. 
«4. 


20 Defensio Ecclesie Anglicane Car. V. 


extollit se super omne quod vocatur Deus. ZEtates vides Anti- 
christi, nascentis sub Bonifacio III., ezultantis et lascivientis sub 
Hadriano I., Regnantisin Hildebrando, Triumphantis in Leone X. 
Exinde vero consenuit atque decoxit Ecclesia tua, jamque diutina 
tabe marcescens ad funus festinat, quod cum hymnis Angelorum 
simul atque hominum, sub adventu Christi celebrandum manet. 
Tu'ne istam Ecclesiam, in quà et incunabula Antichristi, et 
incrementa, et imperium, et Triumphus agitur. Tune istam, 
Veritatis columnam censes? Ne senseris. Quin audi verum 
verbum, et disce sapere. Ex quo Ecclesia vestra in A4sinorum 
Mandram, et Pontifex vester in Viütulum transubstantiatus 
est; etiam et Columna vestra in arundinem. quassatam, firma- 
mentum vestrum in fumum, Petra in arenam, et Templum, 
quod erat Christi, in sedem et solium ntichristi mutatum est 
et transformatum. 


CAP. V. 


ROMANA ECCLESIA NON EST MATER OMNIUM CATHOLICORUM, 
NEC OMNIUM ECCLESIARUM. NON BRITANNICZE, NEC AN- 
GLICANZE ECCLESIAE. 


Ar Romanam istam, fuam matrem dicis:" Colenda igitur 
tibi, et visenda. Quare veró non visas? Quare non ad mam- 
mam redeas?  Sexagenario tibi, fasciis adhue opus et meuna- 
bulis; pappare minutum poscis, aut lallare. Nihil ad te Archi- 
episcopum, ilud Apostol,? Oportuit vos pro temporis ratione 
Doctores esse; sed lacte munc opus est non solido cibo. Pudeat 
veró te istius matris; Mater illa, mater fornicationum est: 
Mater Idololatri:e; quodque tu non nescis, meretrix est; libi- 
dini omnium gentium prostituta; et quia meretrix illa, Tu 
quoque adultermus es, et fibus populi. Quód si ex Deo esses, 
et ab illo genitus, fugisses omnino, imóÓ odisses cane pejus et 
angue, mores, et meretricios amplexus istius matris: Nec, dum 
matri obsequens esse vis, Patrem deseruisses: non cum Patrem, 
qui przecipit, Honora patrem, e matrem. | Sed Àmmemor tu illius 
moniti? Qui amat patrem aut matrem supra me, mon est me 
dignus. 


2. Quod veró addis? Romanam istam, non tuam solüm, sed 





Car. V. contra Archiepisc. Spalatens. 21 


et Catholicorum omnium matrem esse: erras toto coelo. Non 
est Catholicorum omnium : nee ut patres Tridentini s:pe* glo- 
riantur, Ecclesiarum omnium Mater. Certe enim non Apo- 
stolorum mater; qui tamen opinor Catholici: Non Ecclesiz 
Hierosolymitans, non Samaritanz, non Antiochenze, non aliarum 
in Judzá ; non ullius earum omnium (quas fuisse quamplurimas 
nulli dubium) quze ante quadragesimum quartum à nato Christo 
annum ab Apostolis fundate; non earum, millies mille myria- 
dum, qui in his Ecclesiis Catholicorum. Nisi forte matrem 
tuam tam miraculose fzccundam credas, ut anté gigneret filias, 
quam ipsa in lucem edita esset, vel genita. Non mater etiam 
ullius Ecclesiarum omnium quz vel? à Thomá in Indiá, vel ab 
Andreà in Epiro, vel à Johanne in Asià Minore, velà Paulo in 
universitate gentium, vel ab aliis à Petro Apostolis fundat. 
Apostoli omnes authoritate sibi à Christo* immediaté donatá, 
Ecclesias fundabant. Non Petrus magis illarum parens, quas 
ili, quàm illi parentes Romanze, aut aliarum quas Petrus fun- 
davit. Quód veró unus hanc potius provinciam alias alii obirent, 
non id factum est, vel sorfe, ut putavit Socrates! et Nicephorus," 
vel jussione ullà aut missione à Petro quasi ipsius legati, ut tui* 
forté sommniant, sed nufu, instinctu, et, ut loquitur Didymus," 
DDispensatione speciali Spiritus Sancti : qui dixit? Segregate mihi 
DBarnabam et Paulum: qui Phihppo drat,? Surge et vade meri- 
diem versus: de quo Paulus aitj Certi facti sumus, quód vo- 
-cásset nos Deus evangelizare eis qui in Macedoniá. | Idem in aliis 
omnibus Apostolis factum, ne dubites. Singuli in eas regiones 
profecti, non quó vel casus illos tulit, vel Petrus amandabat, sed 
quó divmitus eos Spiritus Sanctus suo nutu vocabat; ut si 
rectó rem reputes, duodecima solüm omnium per universum 
orbem ecclesiarum portio, à Petro plantata ; nedum ab Ecclesià 
Romaná omnes. Etiam et à Petro ipso complures ante Ro- 
manam fundatze. | Nec 4ntiochena solüm, sed ut te Sophronius* 
Patriarcha Hierosolymitanus docet, ez que in Beritho, Tripoli, 
ILaodiced, Cappadocid, Ancyrá, Niceá, Nicomediá, et Syracusis, 
quibus Cardinalis? tuus Byzantium addit, ut scias Constantino- 
politanam privilegiis parem, ortu priorem Roman&. 

8. At Occidentalium, inquies, omnium Romana est mater. 
Imó non omnium. Non ecclesie Gallicane. | Quó, proximo 
post ascensionem Domini anno, (is erat Tiberii decimus nonus) 
Josephum, nobilem illum ab Arimathzá discipulum, cümque 


* Sess. 7, can. 
3, de Baptis. 
et sess. 22, 
c. 8. 


* Hier. Epist. 
ad Marcell. et 
Greg. Nazi- 

anz. orat. 24. 


* Matt. 28.19. 


t* Lib. 1, c. 15. 
v Lib. 3, c. 1. 
x Cajet.deAu- 
thor. Papz et 
Conc. c. 3. 

y Lib. 1, de 
Spirit. 

z Act. 18. 2. 

? Act. 8. 26. 


5 Act. 16. 10, 


[33] 


* Lib. de Cer- 
tam.ef Pereg. 
PetrietPauli, 
tom. 7, BB. 
p. 127. 


3 Bar. an. 44 
num.11, 12. 


p» Defensio Ecclesie Anglicane Car. V. 


ipso Mariam Magdalenam, Martham atque alios navi absque 
remigio impositos, venisse et Diviná providentià Massiliam rece- 
* Ap.Bar.an. pisse, docebit te antiquus manuscriptus Codex Vatieanus. De 
75» "5 Britannicà verb nostrá, tam liquidum est fuisse eam aliquot 
ante Romanam annis fundatam, ut ineptire plan? vestri vide- 
antur, cüm vel Romanam hujus matrem, vel Romanum Ponti- 
ficem, Patriarcham illius aut ullam in hàe Ecclesià patriarcha- 
lem authoritatem antiquitüs habuisse, tanto boatu, tanto fastu 
et supercilio clamitent.  Indicabit tibi hoc testis fide dignissi- 
mus, Gildas, ipse Britannus, Sanctus quoque; etiam et Sapiens 
to. Vim. cognominatus.  Primüm vero te ez Gildá doceat Polydorus, 
UARHBR qp initio orti Evangelii, Britanniam fidem recepisse; Ab initio 
verb Romam recepisse nunquam quisquam ex tuis probabit. 
Sed ipsius Gilde verba habe, quee à vobis, ut veritatem hane 
offuscare possitis, in editione Parisiensi miseré corrupta: G/a- 
s Gill. Iib. de ciali, inquit, frigore rigenti Insule (de Britannià agit) Christus 
tan.ininitio. suos radios, id est, sua precepta indulget, tempore wt scimus, 
summo Tiberii Cesaris. Ecce, non opinatur, non ex conjecturis 
divinat hie Sapiens, sed Scimus, inquit, Scimus Britanniam. tunc 
fidem imbibisse. Supremum Tiberii tempus, tres quatuorve illius 
novissimos annos recté dicas. Imperavit autem viginti duobus. 
^ Suet.in Ti- Sed. tu. vel extremum diem intellige. Incidit is^ in 17 Kalen- 


ber. c. 73. Zr i 5c . . VAI 
iBar an.39, das Aprilis, anno! Christi trigesimo nono. Natalitia^ veró 
num. ]. s s .. Mc 
kIb. an. 45 Roman: Ecclesie in. 15 Kalendas Februari anno Christi quad- 


num. l. 


[24]  ragesimo quinto. Disce jam hine sapere; Disce Romanam Ee- 
clesiam Britannicz nostre: non. Matrem esse, sed sororem: atque 
audi, sororem integro quinquennio minorem. Disce Ecclesiam 


des hane Britannicam, nec à Pero, ut futiliter nimis Jesuita! opina- 
B . un. 


pert ven. (ur: mec à Simone Zelota, ut Nicephorus," et Grecum Meno- 


AREONU logium, " nec ab ristobulo, ut Dorotheus:? sed à Josepho 
"InSymos. Jfrimathensi, fundatam esse et constitutam, ut non solüm Cap- 


» In. Sanet. gravius,? S. Patritius? Gulielmus Malmsburiensis, et post hos 
mti. Catal. . . . . . . . 

iAp.Cam. Papir. Massovius? et Bozius,! sed ipsa Glaseoniensis Ecclesise 
mer. aO, 9 TOsepho fundatz antiquissima et fidissima monumenta" tes- 


ib. 
dae tantur. UN n 
s Cora 4. Quód si Britannieze. Romana mater, qui factum ut aliter 


M 3 NE : 
dt E hane quàm czeteras omnes filias suas instituerit ? unde tam 


Mya u URN : 
wehat ^ dispares in Baptismo" ritus? unde tam diversa planeque ad- 


* Bed. Hist. jo 2 ; : 
nb.3/e,5. ^ Versa Paschatis? aliorumque multorum observatio ?  Orthodoxam 


zu ; ; : 
hanc fuisse, ideoque bene satis moratam, nemo vestrum om- 


Car. V. contra Archiepisc. Spalatens. "PB 


nium negare audet. Dein, si Pontifex Romanus Britannicze 

vel Monarcha, vel Patriarcha, qui factum ut Innocentius, peten- 
tibus id Augustino et aliis, Pelagium Britannum non ad suum 

tribunal sistendum, sed ad vicinorum? aliquem Episcopum vocan- «Yonoc.Eyist. 
dum censuerit? Qui denique factum, ut Aug. Monacho à matre epist, 0, 95. 
suà, à Patriarchá suo, ad eos misso, tam constanter se oppone- 

rent, ut nec* in leviculis ritibus illi cedere vellent ?  Visne horum : Bed.1cc.cit. 
omnium veram causam audire? ^ Sciebant OrtAhodozi ill et 

Sancti" Episcopi Martyrio* etiam non diu póst coronati, suum *Berninvitá 


Malae. $ Et 


esse, inter ipsos, cui illis parendum erat, Patriarcham.? —.Scie- po 
«* Martyres 


bant Ecclesiam Romanam sororem ipsis esse, non marem. credun- 
tur, Rich. Vi- 


Seiebant zequum non esse (nec erat sane) ut vel Romana, sorori tus Bas in. 
majori jugum imponeret, vel ut ipsi à minore sorore, velut im- lib S p.05. 
periosà Dominá, sibi imponi sinerent, eique servirent. Mure 

5. Nec te latere hie volo, Romanam tuam, ne Sazonice 
quidem, seu nglicane nostre Ecclesie, matrem esse. Certé 
enim ecclesiam apud Anglos non fundavit Augustinus ille à 
Gregorio missus, ut vestri insolenter, et frequenter, sed falsó 
gloriantur. Ante Augustini huc adventum erat* infer 4nglos Bed. Wist. 
prope Cantuariensem. civitatem. Ecclesia. — Yn eá Ethelberti Re- 1E Orta 
gina, ipsa tum Christiana pió atque assidub Christum | colere, [25] 
fidem. Christi inviolatam servare ac profiteri solita. — Episcopus 
eliam. ei aderat. Luidhardus, qui Christi Evangelium ae fidem 
publicó annunciabat. Ef Regina Bertha, et Episcopus ille, ambo 
à Galliá erant, et fidem Christianam & Gallià, ad Anglos foelici 
omine adduxerunt. E Gallià dico; ubi non à Petro, sed à 
Josepho Arimathensi, postquam illuc appulerat, Ecclesià fundatà ; 
quie in unitate ejusdem fidei, alios atque diversos à Romaná 
ritus, alias consuetudines (sicut etiam. nostra Britannica) observa- 
bat, ut testantur! tibi Augustinus ipse, et Gregorius. —Ecclesiz m. 
sic apud Anglos fundat et inchoatze superstruxit solüm Augus- 
tinus: fundamento illi, quod posuerat Luidhardus, superzedifi- 
cavit auri multum et argenti, sed et foeni aliquid ac stipulee. 
Amplifieavit inter Anglos Ecclesiam, non fundavit. X Funda- 
mentum ut Gallicane, ità Anglicane Ecclesiw, nobili Arma- 
thensi per Luidhardum debetur. Romana, ut Gallieansz et Bri- 
tanniez, sic et Anglicans soror solum est, non mater. Om- 
nium veró ipsius etiam Romane, mafer est Hüierosolymitana, quae 
verissime rectissimeque &vee2w TG» xxMnerüv ure appellatur à, ry, gyis:. 


Synod. Conc. 


sanctissimo secundo Generali Concilio, in ipsà Synodali totius ^35. Tneo- 
dor. lib.5, c.9. 


24 Defensio Ecclesie Anglicane Car. V. 


Concilii Epistolà, ad Damasum Pontificem et Romanam syn- 
odum missà. Cede nunc tu ; Cedat etiam factio tua Tridentina, 
tam antiquo tam amplo Concilii et oecumenici et sanctissimi, id 
est, fotius Catholice Ecclesie judicio: Tantáque nube testium 
convictus, concede Titulum hune et Honorem, Matrem dici om- 
nium Ecclesiarum, non Romans, sed soli Hierosolymitane Ec- 
clesie tribuendum. Ex eà ut Petrus, ita Josephus, et quidem 
ante Petrum, imperante adhuc Tiberio, in Occidentem venit: 

^ Codex Va- nec ille vel in Galliam, vel in Britanniam à Petro missus, sed" 

poe mm persequentium furore in exilium pulsus, diviná  providentiá 
navem sine remigiis dirigente, in. Galliam primium, tum in Britan- 
niam advectus est. 

6. Quia veró Gregori operà et consilio factum, ut fides 
ac religio jam anté fundata, valdé inter Anglos propagata sit et 
disseminata: ideó Romanam illam quz tum fuit, matrem hujus 
vocare licet : matrem dico, non Parentem, sed Nutriciam, non à 
quà genita aut nata, sed à quà enutrita solàm sit hzc ecclesia et 

[26] educata: Illam verb Romanam nglicane matrem dici, sicut 
tuc et hodierne Romans honori non est, sie neque nobis 
rubori esse debet. Quin talem se nunc prwstet tua Romana, 
qualis tum sub Gregorio fuerat: et nos eam ut matronam, ut 
matrem mutriciam, non inviti colemus.  Doceat cum Gregorio 

! Greg. tib. 2, Regiam! potestatem. celitus esse Imperatori super omnes homines 
uM datam : populum* ab Imaginum adoratione prohibeat, et. zelum 
UPC T. —— eorum, [qwdef, qui mihil manufactum adorari volunt. —Doceat 
! Ib. in Psal. Sanctorum! felicitatem non meritis acquiri, sed misericordie 


1,inea verba, : n E S6 rs E . 
Auditam fac tribuendum : omnem" humanam justitimm, injustitiam esse, si 
mihi muüseri- . . B B . OP . 

cordiam tu- düsfrictó judicetur, et justitiam  mostram | succumbere discussam, 
am. . os H J 

* Ib. Hb. 9,in sola judicis pietate convalescere.  Doceat libros? Macchabeorum 
ob, c. 14. 


41b. ib. 19, esse non Canonicos, sed ad. edificationem. ecclesie editos. Doceat 


zb. b. 1, im in volumine sacro? scripta esse, et. contineri omnia que erudiunt, 
ib. b. 16 in cuncta que edificant. Et necesse esse predicatori, ut causarum 
origines à sacris paginis sumat, ut omne quod. loquitur, ad divine 
authoritatis fundamentum revocet : quia heretici, dum sua studeant 
perversa astruere, ea proferunt que in sacrorum librorum paginis 
non tenentur. —Doceat Episcopi universalis titulum, quem 
appetivit Constantinopolitanus, sed sibi suisque successoribus 
Pi erst obtinuit, et adhue usurpat Romanus episcopus, nomen? esse 
novum, superbum, temerarium, stultum, scelestum, perversum, 
nefandum, vanum, prophanum, blasphemum, |. Antichristianum, et 


Car. VI. contra Archiepisc. Spalatens. 35 


Diabolicum. Dicat tua Romana, et doceat hzc intrepid?, quse 
et pater Gregorius et illius conjux ecclesia Romana illius setatis, 
. et eredidit, et constanter docuit, et vide an nos aut quivis ex 
veré Catholicis aversi ab e& futuri simus. Sed enim Romana 
tua Jamdiu facta est ex matronà meretrix, et ex matre noverca : 
pascit jam gregem non lacte, sed felle, non verbo, sed gladio ; 
Pastores ejus in vifulos, im Lupos; oves in asinos Clitellarios, 
pedum in mucronem, imÓ in serpentem, Cirezo poculo. trans- 
formavit. Antiquam Romanam, matrem multarum ecclesiarum 
fuisse libenter agnoscimus: "Tua vero ista, nullius Ecclesie 
Catholiez, nullius verà Catholici, nedum. Ecclesiarum et Catho- 
licorum omnium mater aut est, aut dici debet. 





CAP: VE 


ROMANA ECCLESIA NON EST MAGISTRA ECCLESIARUM. QUALIA 
ILLIUS DOCUMENTA ; DE S. SCRIPTURIS: DE REBELLIONE IN 
PRINCIPES: DE JEQUIVOCATIONE : DE CASTITATE. 


RzsrAT nunc ultimum, quo Romanam tuam ornas, encomium. 
Magistram* eam Ecclesiarum omnium predicas. Scilicet; sic 
enim eam Tridentina" factio celebravit. "Tuum veró est, cum 
Gmathone, Ait, aio suecinere. Atenim Magistram tuam raris- 
simé nune docentem audimus.  Obmutuit opinor sexaginta his 
novissimis annis. Oportuisset veró eam juxta salubre Martini 
quinti Decretum, decennio saltem quovis scholam ingredi, et 
magistraliter prelegere aliquid eis qui in tuá Mandrá. Sed 
nimirum Scholam ipsam malé metuit nune ipse tuus Ludi- 
magister, ferulam credo timet, aut quod ferulà deterius. Jo- 
hannes, Gregorius, Eugenius illi ante oculos. Ne Basilienses 
patres reviviscant extimescit. Scis à quof dictum, Papam non 
secus Concilium atque Iliacam passionem horrere.  Obmutescente 


[37 ] 


3 Cons. Red. 
p. 7. 
" Sess.22,c.8. 


* Conc. Con- 
Stant. sess. 39. 


t Georg. Hi- 
emburg. in 
suá Appell. 


jam tuo Ludimagistro, spes vobis omnis discendi in pszedagogis . 


sita est et Hypodidascalis. Scholas illi magistre tus et vice 
et nomine, in omnibus pene angulis et angiportis aperiunt; 
Nec Rom: solüm, sed Ingoldstadu, Salamancz, Duaci, ultra 
Garamantas etiam et Indos. Insusurravit illis in aurem Magistra 
tua, aut insufflavit eorum mentibus quz illi doceant, quze cum 


26 Defensio Ecclesie Anglicane Car. VI. 


usus erit, sua dicet. Ea quàm saneta sint et salubria documenta, 
vide paucis et perpende. 


gos in 3. Discas ab his Papam Dominum? Deum tuwm salutare: 
;ixXtr. Johan. 


ine, Qumin- esse. aliquam* | Idololatriam licitam. — .Latriam? (id. est, cultum 
er, De ver- 


perumsignit. sol; Deo debitum) quibusdam Imaginibus emhibendam. — Scrip- 
x Greg. de 


2s BE S de furas ^ non esse simpliciter nec semper verbum Dei :. esse nasum? 


; Aquin. par- Copewm, qui se horsum illorsum, et in quam volueris partem trahi, 
3, q. 25, art. 


2 Qe MER Pe rs : * y. 
7 'stapl. Rete, " £/ra/i, fingique facilé permittit. ^ Esse regulam" .Lesbiam et 


cont. 4, q. 5. ; ; 2S : ] c 
S Pic. nb. s, D'umbeam, quam ad quid volueris faciló accommodes : Eas scriptas 


Eee Hi?" esso. nom wf preessent fidei ac religioni nostre, sed ut subessent 


[98] 9^ gotids. —.Eas nonplus* Authoritatis vel ligandi vel solvendi habere, 


* Cusan. Epis. qum $psa. Ecclesia voluerit: cim mec habeat aliud Authoritatis 
T RUE quàm uti per Ecclesiam dictatur.  Discas Scripturas? mom esse 
uem autkenticas sine authoritate Ecclesie ; etiam et pio! sensu, pieque 
pu dici posse (quod dixit Wolfangus vester) Scripturas si destitu- 


Fingamus — antur Ecclesie authoritate, non plus valere quàm ZEsopi Fabulas. 
8 Gloss. in. c. 


Sieut noxius D)1scas festum? allum Scripture, Prov. 26, esse Salomonis non 
lib. 2, Decret. 2? 2 


üt de Pre- Pape, sed quia est canonizatus à Papá, fidem facere, et inducere 


sump. 

h Mart. lib. 1, ; : S z ^ A 

c.18.in Sum: "&CeSsttatem, sicut si esset editus à. Papá. 

i fioocentii 9. Discas ab aliis, quàm in reges officiosi sitis, et morigeri. 


: b : : 
Math. Pars, DOCebunt te Imperatores ac Reges esse vasallos^ Pape, etiam et 


391253; p. UE i . . » : d 
TUER P mancipia; quod servire debeant huic domino, non ad pelvim* 
k Lib. 1, Sacr. 


Cacrem. sect, S0lum et fercula,! sed ad Caballos" etiam et Stapedam : humeris? 
3, fol. 43. . a E : 

'ip.foras Quoque eum gestare ; etam et cervices? suas illius pedibus concul- 
" Ib. fol. 38, 


p candas substernere.  Discas reges? omnes non Pape solitm et 
n Tb. fol. 38. 


»Ut Fride- Cardinalibus, sed et cuivis sacrificulo etiam et Diacono postpo- 


rici collum 


coneuavit éndos. Sacerdotes? tantum regibus prestare quantum homo 
Alexand. III, : NS Le 4 : : 
Naucl. ad an. bestie, et si id parum, quantum homini Deus. Discas licere 
» Bell Apol subditis quoties Romano Jovi fulminare libitum est, violatis 
« Oriehov. in omnibus | obedienti j ^ ) Juris; j vi j 
M Mem edientie, fidei, et sacrosancti Jurisjurandi vinculis, 
9r. conira reges suos, unctos Domini, arma capessere, eosdem non 
i 3 : 
*Becan. con. "égnis" solüm et diademate, sed et vifá exuere. Nec licere 


Ang. c. 3, q. 


Setali solüm hze subditis, sed et secus non licere discas. Non? licet 


dues eis tolerare regem hereticum : id est, qui Papicola non sit. 

et$tetio. — Tuis consensu (tuorum) omnium polest, imo debet privari suo 
dominio. Si hoc priscis temporibus minus factum sit, causa est, 

;Bun Pi v. quia deerant vires. Si vires adsint, et quàm primüm adsunt, 
mtonabit mox Pontifex, Precipimus, singulis subditis ne Eliza- 
bethe obedire audeant. 


4. Fidei veró quanta et quam saneta apud tuos religio ? 


Car. VI. contra. Archiepisc. Spalatens. 27 


Discas ab illis,* etiam et ab ipso Archididascalo" im tu& scholá, LIP 


Fidem mon esse hereticis servandam, sed peccare te mortaliter. si E pe 


^ xu st 5, in 
Servabis. Etiam et quare non sit servanda discas : Quia indigni Ypis adudise 


Wh quibus prestetur. — Frang genti fidem fides frangatur eidem. Queem Li- 


tuan. ap. Co- 


Nec fidem solüm violare tibi fas, sed et juramenta qusevis : fietab Hboups 


mendaci tibi esse et perjuro per eorum documenta licet. "Tua 4oean;cont 
apud Amanuensem? tuum, verba ista, Nonne vestra Romanen- y spatat. in 


Sor.Prim.lib. 
sium doctrina est, licere in loco jusjurandum per mentales reserva- 5, p. 161, Vs. 


Üiones et cquivocationes intervertere ? — Addis, pestiferum, exe- 
erandum, et plan tartareum esse hoc eorum equivocationis dogma, — [29] 
Et iterum, vestra arbitraria et ludicra equivocatio, rationi primum 

bellum infert, deinde etiam religioni. ^ Unicum illud religiosum 
vinculum; quo omnis veritas fidelitasque stabilitur, penitüs em 

hwmaná societate tollit. .Hác pestiferá doctrinà semel admissá, 

licebit, appositá equivocatione, omnia tyrannorum, et. fidei perse- 
quutorum tormenta diffugere : in ipsorum verba jurare: ldolo- 

latriam profiteri : Christum abnegare. | Qusrenti an sacerdos 

Sis? dicere; etiam et jurare tibi licebit, non esse, non quidem 
"Apollinis sacerdotem ; ut ex tuis non nemo* hác arte respondit. E 
Discas ex his etiam et uxor tua discat (nam conjugatum te esse MS Covent. 
suspicatur Fidelis)? postquam? scortata sepius sit, tamen licere * Lib. UE 
ipsi se adulteram mon esse, etiam et juramento adhibito, marito ion, Spal. p. 


4 V Tolet. lib. 4, 
asseverare : tacité apud se hoc intelligens, Non ut tibi confitear y Tolet. Yib. 


T c c. 21. 
aut revelem. Non sic opinor, nec in vestrà scholà Augustinus* 92^ rs 


institutus, cüm dixit, Qui jurat tanquam. verum sit, quod scit esse Verb. Apost. 
falsum, videtis quàm ista bellua detestanda sit, et de humanis 
rebus exterminanda.  Nesciebat vir sanctus et simplex, Jesuit- 


. dm: . jh; j 3 Discur. 
icum? ilud dogma, Omnia pro tempore, mil pro veritate. MM 


Diseas ab illis (et te probé hzc didicisse memorant) Adulterium* Jio cb 
infer minora crimina censendum: esse aliquam! honestam forni- -De CA 

: : N E . Bieleriol. 
cationem : Secundam? uxorem accipere, secundüm Apostoli pre- f Qna dE 


5l * . . J m 31, ev Hae'ra- 
ceptum licitum esse, secundim veritatis autem rationem esse veré qos, 


. . . . £ Ib. 
fornicationem. ^ Gravius" peccare sacerdotem si wvzorem ducat,  Coster, En- 
E Ü : . . i : k ehir. e. 15, 
quàm si domi concubinam, àmÓ concubinas! plurimas foveat." rop. 9. 
2 : y n i Dictum 
Quód mulieres accipientes pretium pro actu illicito. carnis, non Cara. Cam- 


. 3 : : Fs p l pegii in Con- 
obligantur ad restitutionem, quia actio ista mon est maia contra yent. Nurim- 
ur. ap. Sleid. 


"stili ive virgi int, sive conjugate. Mou. Hp. de 
justitiam, sive virgines sint, s ug op d de 


b. Hsec et infinita similia documenta sunt, quibus suffar- Sacerd.Iib.5, 
cinati eorum libri, qui ? vestris scholis velut ex equo Trojano — — 
prodierunt : qui ad pedes Magistro tue ab unguiculis instituti 


38 Defensio Ecclesie Anglicane Car. VII. 


sunt: quibus ut Archimandritis te tuosque condiscipulos in 
istà Mandrá instituendos tradit. Plaude veró tibi in his eorum 
tam sanctis, tam salubribus, tamque te dignis preceptis. Nos 
Magistram talem nullam habemus, nee optamus quidem. 
Prsstat indoctissimos esse, quàm doctrin& vestrà vel instructis- 
» Matt. 23.8, SImos. — Unus nobis Doctor? unus Magister est, 1s de quo coelitüs 
d [80 dictum," /psum audite, Tibi tuisque, qui unico hoc Magistro 
* Matt. 17.5. non. contenti, à Magistrá quoque istà doceri amatis: qui istis 
alüsque documentis, proeter et ultra Magistri Regulam sapere 
*Ap. Saer. vultis, dieimus ut olim Acesio hwretico Sanctus Constantinus? 
lib. 1, e. 7. 7 2. 
Quere tibi scalam, Antoni, et istis gradibus ad calum solus 
ascendito. 





CAP. VII. 


PRJETEXTUS INSCITIZE SUJE, QUÓD CAUSAS FIDEI NON SATIS 
DISCUSSERAT D. ARCHIEPISC. SPALATENSIS, VANUS ESSE 
OSTENDITUR. 


Vipzs nune à Quibus fugeris, et ad Quos. Qus vero 

Reditus tui ac Palinodiz causa. fuerit operc pretium est videre. 

Hic tu inscitiam tuam ineusas, quasi per eam abreptus à rectá 

quam olim tenebas vià, et ad nos abductus fueris. Nondum, 
DUDAS inquis,? dogmata controversa ad vere Theologie lapidem Parium 
admoveram, nec ea perfectó discusserüm. ^ Quid audio? Te 
Magistrum in Israel principia fidei nescire? — Te impingere in 

: Bier. Epist. Hieronymianum ? illud, Disce quod possis docere, ne miles ante- 
quam tyro, ne priüs Magister sis quàm discipulus ?— 'Te, virum 

Cons. Prof. Dropé sezagenariwm" in scholis Jesuitarum* enutritum, eorum 
npn Cratippos non annum, sed triginta plus minüs annos audientem, 
'».p.1. 1n omni doctrinarum! genere, cum summá apud tuos laude 
versatum, in Mathematicis, in Logicis, in Philosophiz studiis 

*"T.p.2. instructum; helluonem librorum, presertim Conciliorum," et 
Spalt ad " Patrum, qui in studiis" immersus, in Museo quasi sepultus, annos 
Tous prot in Episcopatu viginti in Archiepiscopatu sexdecim? agentem. 
"kit. ins Te infantiam nune et ignorantiam pretexere? — Ubi igitur illa 
Prim. p.192. quz ut vobis propria decantare soletis encomia? Zn Ecclesiá 


1 ^ * . . * . . 
*Bris.Ques. Romaná, Magistri* in suis scholis omnem veritatem | docent, 


Car. VII. contra Archiepisc. Spalatens. 39 

discipuli omnem veritatem discunt. Apud nos? integrum Theo- Per LeK 

logie corpus, uno quadriennio, et quidem accuratà prelegitur. et DE ROmUM. 

absolvitur. | Preter alias. sola Scholastice Theologie lectio (uy, Heli 
A ^ * A N , oq. cum 

quà integrum perfectà Theologie corpus continetur) omnia fidei weit 


Catholice capita sic docet, ut intelligant. seduli illius auditores, 
non modo que in. sacris literis ad fidem spectant, sed et quecunque 
in. tomis. Conciliorum, in scriptis Patrum, et in. ecclesiastice his- 
forie voluminibus traduntur. —Cüm hsc ommia strepant in 
vestris scholis ; càm sint omnibus obvia, càm uno Quadriennio [31] 
hzc omnia accuraté et docentur apud vos, et discuntur, quem 
te facis, mi Antoni? stipitemme et truncum, an veré asinum 
dossuarium, qui feré sexagenarius, decurso omnium artium et 
studiorum curriculo, Episcopus, etiam et Archiepiscopus, ista 
nescis ? 

2. Quem deinde /apidem Parium nobis commemoras? — An- 
non in controversis fidei Concilium Florentinum, Lateranense, 
Tridentinum, Lapides tibi Parii videntur? An post decreta in 
ilis fidei dogmata, Lapis alius Parius tibi quzrendus est, aut 
admovendus? Tu veró quis es, qui discutias qui in tot Con- 
cilis, iisque (Ecumenicis, non ventilata solüm, sed definita 
habes? An post tot Pontificum et Conciliorum ventilabra, 
quidquam adhuc furfuris aut palec superest, quod tuo cribro 
discutiendum sit? An ad tuam limam et lapidem revocanda 
quz ilii poliérunt? An ad tuam lancem examinanda, qux ab 
illis appensa sunt et consignata ? 

9. Non patiar te, tantum vel ingenii, vel industrie tuc laudi- 
bus detrahere, ut ad nugamenta ista et pueriles excusationes, 
ne sub ferulà quidem, nedum sub togá et pallio Archiepiscopali 
admittendas, te demittas.  Pretextus hie, sicut libelli tui 
maxima pars, scio nec à mente tuà est, nec ad mentem. Non 
dictavit hzc mens tua; non vel sensit: sed torvum te intuente 
Inquisitoris Lictore, quz illius virga aut securis suggessit, tu 
volens, nolens exarabas. Certe enim ubi libera tibi vox, ubi 
nullus fascium, aut Lietoris metus, longe aliam canis cantilenam. 
Sie enim narras. Priusquam 6 Babylone? exires, diuturna? tibi : COM SEDE 
rerum omnim pensitatio : non preceps ruebas in amplexum doc- * 1b. p. 1. 
trinz nostre :* /ntegro decennio, eóque amplius, discussa tibi hec : Hei 
maturo concilio, ezquisità deliberatione usus es. Et quia sciebas? «To. p. 3, 4. 
spiritus probandos esse, si ex Deo sint, probásti doctrinam nos- 
tram ad Lapidem Lydium, (nam Parius tuus sculpture aptior 


h Cons. Prof. 
p. 5. 


i Ib. p. 4. 


k Ib. p. 15. 


[32] 


! Spalat. Sor. 
Prim. p. 166. 


7 Cons. Prof. 
p. 5. 


» Cons. Red. 
p. 23, 24. 


? Ib. p. 5. 


90 — Defensio Ecclesie Anglicane Car. VIII. 


quàm examini) ad Sacras Scripturas, ad scripta. sanctorum pa- 
trum, ezaminásti et probásti doctrinam nostram. Decennalis hzc 
tibi probatio, adAibito eo omni tempore frequenti! ad Patrem 
luminum accessu. Post hane tam diuturnam, tam exquisitam, 
tam sedulam, et sanctam probationem, Vidi, inquis," vidi aper- 
lissimé, penitusque persperi Rome novos fidei articulos cudi, et 
obtrudi, eos etium qui manifestam in se continent falsitatem. 
Scis tu, seit et Amanuensis tuus, vera esse hsec quee dico. 
Certà, inquit, de discessu non cogitavit, nisi postquam jam plenà 
errores secte vestre agnoverat. Hoc jam plen? cognito, Planeque 
perspecto, Soli" sancti Patres, preter Spiritum Sanctum, profec- 
tionis ad nos tue, ct renunciandi Romanam fidem, fibi duces et 
authores extiterunt. 

4. Fidem nune tuam, utra ex tuis verior professio?  Illan? 
quie tuá sponte, quz post serium et decennale examen facta ? 
an illa quze sesquimense, quie. sub lictoris flagello extorta? utra 
sanior et sanctior profectio illanó quze consclentie tus testi- 
monio, sanctos patres, Spiritumque ipsum Sanctum authores habet, 
an illa quze ad novam sub initio? Pontificatus Gregorii affulgen- 
tem tibi Rome facem, vepentino motu suscepta ? 


CAP. VIII. 


VERJE CAUSJE CUR AD ROMANAM ECCLESIAM REDIERIT 
D. ARCHIEPISC. SPALATENSIS. 


VgmuM age, mentire fortiter ac strenué : Die tibi dogmata 
fidei non fuisse plen? discussa: Die hanc tuz ad nos profec- 
tionis, tuique nune ad eos reditus fuisse causam. Et quia 
mentiendi atque fingendi te artificem profiteris,? spera te posse 
hisce fucis ac ficulneis folis, his pigmentis et figmentis tuos 
fallere et demuleere: Non tamen unquam falles Serutatorem 
cordium ac renum : oculi Ejus videbunt te fraudesque tuas omnes. 
Non falles tuam ipsius Conscientiam, quz: noctes ac dies, surdis 
verberibus pulsabit tibi mentem, et Carnificis instar torquebit. 
Sed nec diu mihi crede, homines ipsos falles. Scient et illi quae 
sit i//a fav, quodnam illud przefulgidum sidus, quod Romá tibi 
sub Gregorio XV. illuxit, teque veré fatuum, igne suo fatuo ex 


Car. VIII. contra Archiepisc. Spalatens. 81 


Hierosolymis in Sodomam illexit. Horoscopum hie tuum ha- 
bemus: 'Sciunt apud nos complures veram reditus tui et Pali- 
nodie causam. Dignum quoque, quod et tui sciant, ut quàm 
sanctum tuum fuerit in eo consilium, quantique te zstimare 
debeant intelligant. 

2. Visne veró me aperté eloqui, et ex Horoscopo tuo judi- 
cium ferre?  Arrige igitur aures. Non te, ut ab hàc Eeclesià 
sanctà atque orthodoxá exires, commovit vel hzresis vel schis- 
matis labes in eá ulla. Caligabant solüm tibi oculi, et qui veré 
Christus erat, spectrum tibi videbatur ; ideoque infelix tu, re- 
fugisti eum, et aversatus es. Non te, ut ad Romanam redires, 
commovit vel veritatis apud eos amor, vel vitze sanctitas, vel 
fidei ac religionis sinceritas. Non nascitur, neque invenire est, 
in jumentorum et Asinorum Mandrá vitze arbor, non Aeizoon, et 
Vitalis. Qusrendi hi vite fructus in hortis Edenis, non. in 
pom:riüs Romanis. Absinthium ibi, Cicuta et Carduus, Hyos- 
cyamus, et Paliürus, infcelix lolium, et steriles dominantur avene. 
Quid igitur tandem te commovit? Causa duplex: Prior plus 
zquo carnem sapit. Visenda tibi patria, inque eá amici, cog- 
nati, nepotes, neptesque. "Tua verba agnoscis.  Sciunt vero 
omnes, qui vestro idiomate Nepotes, Neptesque. — Tu illis parentis 
loco es. Prospiciendum omnibus erat, et in primis tuze Nepti, 
quze—sed reprimo me. Non te ego accusaturus sum, qui przeter 
aliorum scripta, et famam nihil habeo. Sunt ex tuis qui accusant. 
Scis quid tibi jamdudum exprobavit non nemo. Nec Marius solüm, 
licet ille tibi Catholicus, sed et es qui Catholicus simul et Fidelis 
audit, etiam et Verementanus. Crimen ipsum ob modestiam et 
verecundiam silentio tegit. Tegam et ego.  Pessimé vero ab 
Ámanuensi tuo factum : qui cum in aliis qua minuta sunt, et 
levieula incalescit plus satis, híc in re omnium calidissimá plane 
friget:? tuamque causam sic agit, ac si vinci velit, Tu si quid 
habes lixivii, si quid saponis aut smegmatis, admove tuam 
manum, aut ei quo te mundet, porrige. Saltem velamentum 
aliquod adinveni, ne latiüs evagetur, et sit in ore omni populo, 
ea quz fertur mala fabula de te. Pudeat interim istud à Fideli 
dici potuisse, et à te non potuisse refelli. Una jam hzc tui 
reditus causa; in quà non veniam modo, sed quá es in tuos 
tuasque charitate laudem expectes. Quare enim tuos non in- 
viseres? Quare tuis non prospiceres ? Quare vel ille tui, vel 
tu illarum desiderio diutiüs flagres, et languescas? ^ Quare 


[38] 


» Resp. Arch. 
Spal. ad art. 
2, Feb.18,an. 
1622. 


3 Sor. Prim. 
p.196. 


82 Defensio Ecclesie Anglicane Car. VIII. 


non hàe tam justá sanctáque causá, é Sione redeas ad tuam 
Sodomam ? 

[84] 8. Causa altera mundum redolet et Plutonem. ^ Erant tibi 
*Resp.Arch. QUOd. nos (sic tu" ais) em reditibus Ecclesiasticis, non. multum 
Spal. ad 2, : ; er te ; 
art. Feb. 18, supra quadringentas libras annuas. Sit ita. Annon quadringente 
an. 1622. - : .: DC . TIE ? ^ii 

annui census libre reditus tibi satis ampli videntur ? Tibi, in- 
*Cons. Prot quam, hospiti hic ac peregino; qui huc solüm ut $m portum? 
. 28. . . . . . . . . 
"m lectione, Confugeras : cui non aliud in votis quàm ut in otio et literis! 
meditatione, . 
et scriptione, Consenesceres: qui deposueras" affectum omnem, gustumque terre- 
pene marces- . . x ^3 . . 
eo, Resp. A1orum: qui ex Hieronymo* didiceras, victum ac vestitum esse 
Arch. Spal. HE DAC . : 5 . 
llFebadart. divitias Christianorum : et illud ejusdem*—4Affatim dives est, 


3, an. 1622. 


"Arch. Spa. qui eum Christo pauper est. Qui? non tua querebas, sed que 
pref. ad 1 


log Jesu Christi : qui ezul* et penó nudus, nudum Christum seque- 
cci. num. 6. 


pErist.ad  Daris (Talem te nobis tuis scriptis exhibuisti) annon census iste 


iEpstad annuus mülle et sexcentorum Coronatorum, homini tali satis erat ? 

yCens. Prof. Scis ver tu, preter annuum istum censum, tantam indies in te 

»515;, P?" fuisse Regiam munificentiam, tantam Reverendiss. Archiepiscopi 
Cantuariensis, et aliorum Episcoporum, Procerum etiam et mag- 
natum nostrorum (ut alios taceam) tantam erga te fuisse benefi- 
centiam : scis hic omnia velut ex Amalthez cornu tam affluenter, 
etiam dormitanti tibi atque oscitanti fuisse suppeditata, ut nisi 
ingratus, id est, homo omnium pessimus esses, numerum istum 
plus quàm duplicásses. "Tu certéó egenus non fuisti qui cüm 
unam domum Windesorz, alteram Londini, amplam satis splen- 
didamque haberes, volebas tamen senex, ac peregrinus tertiam 
struere; quod te mente agitàsse, crebroque sermone usurpásse 
tum plures cognoscunt, tum tu ipse negare non potes. An tu 
Hirudo es et insatiabilis ? At enim avaro nimium szpe datur, 
numquàm satis. 

4. Persentiscere hic jam czeperant pulsum tuum ex Catholicis 
tuis nonnulli, quibus prudentià ae rerum usu, pusio tu et veré 
vappa es. Sentiunt spiritum tibi ad honores, ad aurum et opes 
vehementiüs anhelare; vident quà tu decipulà facile capi, quo 
hamo inescari posses, et Romam abduci. Vident Judz mentem 
quasi metempsychosi quádam in te transmigrásse: dicturum te 
et facturum quidvis, vel Dominum Deum tuum proditurum, si 
aurei numerentur, et postulato tuo, quid vultis mihi dare? fiat 

SORTS satis. Ethnieum Proetextatum, aut quid deterius, im te vident, 
ad Pammach. Ille, Facite me Romane urbis Episcopum, et ero Christianus. 'T'u 


tom. 2, p. 166. N ; : B N : 
[35] longé deterius, Facite me vel Salernitanum solàüm Episcopum, et 


Car. VIII. contra Archiepisc. Spalatens. 33 


ero Zntichristianus. Ipsum tuum nomen, omen illis erat: 4 
Dominis vocàris, et à Dominis es: sed sensu alio, quàm alius 
quivis 6 tuà prosapià. Solus tu ex ommibus, Dominis multis 
servire didicisti, Deo simul ac. Mammone : Domino Christo et 
Domino Zntichristo. 

9. Postquam te talem senserunt, agunt illi (clàm te an 
sciente tu videris :) sed agunt eum Gregorio XV. de re revocando, 
et ad Episcopatum evehendo, Ob/ata mox tibi Ecclesia, eaque 
(tua* verba agnosce) va/dé opima, valdé! sed quam valdé. Pi Re. Feb. 
Hieret enim semper tibi in mente, Quid quantumque vultis dare ? 1622. 
Responsum habes, A4nnuum illius Censum esse duodecim millia AU He DE 
Coronatorum : id est, juxta caleulum tuum, Octuplicis stipendii b mods 
summam, si ad hanc nostram conferatur. Conjicitis nunc opinor, 
quare tam profusus sit i laudibus Gregorii: quàm etiam salu- 
tfera illa fax sit, quàmque aureum jubar, quod Romá ei afful- 
gebat, sub initiis Pontificatus Gregorü. Nihil jam ad reditum 
supererat, nisi Breve JApostolicum, quo et venia tibi, et Ecclesia 
promissa obsignaretur.  Litere igitur Romá ad te misse 6 
Nonarum Januariü, anno 1622, in quibus à Cardinale Millino, 
et de Brevi (quod Bruxellis te expectabat), et de propenso in te 
Pontificis animo, et de Ecclesie valore annuo (nam in eum oculi 
tibi semper) certior factus es. Quid nunc faceres? ^ Annon 
Babylonem tanto stipendio conductus redires ? vix tam opulentá 
mercede persuasus Balaamus ut Israeli malediceret: et non 
faceret idem Balaamus Antonius? An Judas tam vili summulá, 
triginta solàim argenteis (id est, quindecim* solüm coronatis) » Argenteus 


idem fuit 


Christum traderet? Et non Judas hie Spalatensis, duodecim quod Biclus. 
seu stater; u| 


millium coronatorum stipendio conductus, fidem Christi abne- de 


garet, proderetque ? ^ Quid censetis facturum, si daemon ei 4 demonst. 


A PN a z EE E . Evang. Tg/4- 
aliquis dixisset, Omnia hec tibi dabo ? Non opus est, inquis, z»cazrozi- 
dari omnia: Da vel dimidium, bone dzmon ; da vel duodecim &* vocent. 

illi » : ihi Dp :- procumbam ad $t Siclus sa- 
millia coronatorum, et ens mihi semper Deus; p Gerd vali 

nostro, 2*. 63. 


pedes tuos; adorabo te et deosculabor, demonis aram sepe pri. p. de 
Pond. et Pre- 


tener nostris ab ovilibus imbuet agnus. füsscel 
6. At tibi profectó parum id videbatur, esse te Apostatam, 
Atheum, et mancipium Satans, nisi Pafromum quoque te Athe- [36] 
ismo prestares: nisi alis oranibus, instar Samosatensis illius 
seurrz, scholam Atheismo aperires, e£ quo Apostasias suas tueri 
possent, patrocinium offerres. Agnosce enim hzc tui syngraphi MC 
p. 9 


verba :* Non eodem. perpetuo flante vento navigamus ; sed prudens «yt 5, way. 
18, 1622. 
D 


& Rom. 1l. 32. 


b Resp. ad 
Art. 2, Feb. 
18, 1622, 


[37) 


94 Defensio Ecclesie Anglicane Car. VIII. 


nauta varüs flatibus, variis velorum obversionibus, clavique flex- 
ionibus ad designatum portum dirigit. Portum tibi sciunt omnes 
esse Plutoniwum, et insulas auriferas: vela tibi fides, probitas, 
sstimatio, fama, et quodvis tuorum vitiorum velamentum. Tu 
qui prse cseteris Nautiez artis peritus es, /Eolo ubique obse- 
quendum (nam et is opinor unus tibi de Dominis) et vela hzc 
cum omni vento vertenda doces: et ipse vertis. Si in occasu 
apud Orthodoxos, et in beatissimis his Britannie Insulis lucri 
spes sit, et quadringentarum librarum, avripis statim. vela ortho- 
doxa, et eum Euro, imó ocius Euro, 6 Babylone hüc adnavigas. 
81 rursus fulgor auri et faz duodecim millium coronatorum. Rom& 
tibi affulgeat, flante mox Favonio, vertis te cum vento: pandite 
socii vela Romana Catholica, solvite citi navem, impelhte remis ; 
lacus et mare sentit amorem festinantis heri: quo me cunque 
rapit Mammon Deus afferor hospes. — Annon satis erat probri, 
fecisse te hoc, nisi insuper facto tam sacrilego patrocineris ? 
Nescis majori impietate defendi scelus, quàm patrari? et causam 
non bonam, patrocinio pejorem reddi? ^ An obsurduisti ad 
illam Apostoli? vocem, Non fantüm faciunt ista, sed et facientibus 
applaudunt ? 

7. Recognosce preterea Apologiam tuam, tuà manu con- 
scriptam, consignatam. —Cüm veniam discedendi à Serenissimo 
nostro Rege humiliter peteres, Regiaque Majestas magnam sibi 
abs te injuriam fieri significásset, sic tu  Apologiam instituis, 
indignam non Archiepiscopo solüm, sed vel homine Christiano, 
Te vero et Atheo dignissimam. Non possum, inquis,? percipere 
quomodo sit serenissimo Domino Regi injuria, si exterus homo, vel 
amore patrie, vel pretio octuplicis stipendii, à suo wel alieno 
Principe illectus, humiliter bonam. discedendi veniam peteret, et 
cum boná veniü ad alium Principem se transferret. — Itane ergo 
unus aliquis ex medicis exteris sue Majestati inserviens (ut hoc 
etiam exemplo mihi apposito utar), injuriam fecisse eidem Majes- 
tati reputaretur, si à Rege alio invitatus, et multo majori stipendio 
auctus, à suá Majestate veniam peteret discedendi ? — Quid faciunt 
quotidie duces militares ? annon ab uno Principe ad alium citra 
infamiam, citra injuriam commeant ad altiorem militarem gradum, 
et ad ampliora stipendia evecti? ^ Agnoscis scio hanc tuam Apo- 
logiam hzeque in eà ipsissima tua verba. Et hie quidem tui ad 
Romanam Ecclesiam reditus causam, animo sincero, Severo, ac 
vero vultu, deposità omni larvà ac fuco, omnibus patefacis. Es 


Car. VIII. contra Archiepisc. Spalatens. 95 


tu seilieet. Episcopus mercenarius, Conductitius Theologus, cui 
non alia Religio quàm qu: aurifera, nec pietas alia quàm 
lucrum. — Miles tu stipendarius es: Quicunque conduxerit, illius 
pugnam tu pugnabis: pro illo plus quàm pro aris et focis 
dimicas. Modó in orthodoxà meres, modo in Romaná ecclesiá, 
modó sub Christo, mox sub Antichristo. Ubicunque veró et 
sub quocunque meres, si alibi uspiam, vel sub Mahumete, vel 
sub ipso Beelzebubo, stipendium amplius et opulentius, si ocfu- 
plicis stipendii pretium. numeretur, statim te transfugam fore 
profiteris: et violato sanctissimo illo militix;, quo obstrictus 
es, Sacramento, rejecto fidei scuto, abjectà militari tesserá, 
profugus à Christo, transfers te in Antichristi, in Mahumetis, 
in Moloci aut Baalis, in cujusvis Dzemonii, imó in Dzmoniorum 
omnium servitüium et castra. .O hominem vilissimum, Apo- 
statam, Atheum, Omnifidium, Nullifidium, bipedum omnium 
miserrimum, eujus cordi ae fibris plus fraudis et fellis inest, 
quàm Magi Simonis: qui fidem ae religionem non aliter quàm 
marsupio tuo metiris : cui non lingua solium, et stylus, et manus, 
et mens, sed religio, fides, etiam et Deus ipse venalis est. 
Vident veró nune omnes, quid te in Romanam reduxit Eccle- 
siam, non ulla fidei sinceritas, non religionis ullus amor, 
non ulla vite sanctitas, non denique Deus alius, nisi Deus 
venter et Deus LLucrio; nec Diva aha, nisi Doa Volupia, et 
Diva Moneta. 

8. Perge veró, et tu& ito vià; adimple mensuram iniqui- 
tatum tuarum, vcende animam lucro. Sed memineris tamen 
uxoris Lot. Respexit illa solàm Sodomam, tu in eam redisti. 
llla in statuam salis conversa, ut te aliosque condiret, Tu quia 
illius exemplo sapere non vis, factus es sa/ infatuatus, omni jam [38] 
usui ineptus, foras et in sterquilnium abjiciendus. — Memi- 
neris Jacobi Latomi; Guarlaci Lovaniensis, Francisci Splerz,:gyist. se- 
Cardinalis Crescenti? qui in  Tridentinà vestrà factione Hist de No- 


dominabatur. Horum  miserabils et desperabundus — exitus zii cit.in Aet, 
et Monu. Joh. 


atque exitium sapere te quoque monent. Eorum omnium Foxi. 


sepulehris inseulptum habes, quod olim Sethonis? JI» me ;Sleid. Com, 
" ib. 23. 
intuens, pius esto.  Méemineris Balaami, et Judz, qui con- I.ib.22. 


. 5 ? Herod. lib. - 
dueti pari feró octuplicis stipendii pretio, abierunt ad loca. 


sua, et mercedem, quz te quoque nisi resipiscas, manet, 
reportàrunt. Aut si ad hec connivere potes et surdescere, 


- 


» Matt 16. 
25, 26. 


* Mart. 30, 
an. 1622. 


[39] 


36 Defensio Ecclesie Anglicane — — Car. IX. 


audies velis nolis illam Omnipotentis vocem,? Quicunque vo- 
luerit (per terrena hsc et mundana), animam servare, perdet 
eam; quid verO prodest, si totum mundum lucratus fuerit, 
anime verO jacturam patiatur, aut quam dabit compensatio- 
nem pro animá suá ? 


CAP. IX. 


QUOD EJECTUS SIT ANGLICANA ECCLESIA ARCHIEP. SPALA- 
TENSIS : QUODQUE INVITUS INDE ABIERIT. 


SED est quoque de Zbifu tuo, quod te postremo monendum 
censeo.  Abiisse te ais: Sed nec libero pede, nec mente liberà 
abiisti: veré enim ejectus ex hoc Regno eras, teque ut Apostatam 
exspuit sanctissima hze Dei Ecclesia. Scis regiam sententiam 
qui in Curià illà amplissimá, in presentià multorum reveren- 
dissimorum Episcoporum, aliorumque Honoratissimorum Judi- 
cum, non multis ante abitum tuum diebus,* Lambethz tibi 
denunciata est. Postulaveras tu sepe ac suppliciter à Sereniss. 
Majestate discedendi veniam. Veniam ille negavit. Sed quod 
Regem piissimum decuit, mandavit ut intra viginti dies regno 
hoc sic exires, ut in mullam unquam  Sereniss. Regis ditionem 
post id reverterere. lta Jpostata simul et Exwul hine existi: 
Imposuit Jehova Caino signum ; et egressus est Cain in terram 
Noddi Orientem versus. 

2. Nec libera tibi valdé ad abeundum mens.  Possem tibi 
Reverendos illos viros nominare, quibuscum claneulüm tu, sed 
serió, post literas à Card. Millino missas, post Breve Apostoli- 
cum Bruxellis allatum, post octuplicis stipendii pretium oblatum 
et promissum, etiam post Sententiam de Exilio tuo latam, 
agebas, ut Serenissimus Rex bitum tuum nihilominus prohibere 
dignaretur : quÓ sic in sincero híc Dei cultu, in hàc floren- 
tissimà Ecclesiá, inque his beatis Insulis, commorandi tibi 
potestas esset ac degendi. ^ Cüm hoc frustrà tentatum esset, 
volens, sed nolente animo, abiisti, quia perfidum et Apostatam 
diutiüs ferre et fovere mon potuit vel Respublica hzc vel 
Ecclesia. 


Car. IX. contra Archiepisc. Spalatens. 97 


9. Et san? jam tum malé tibi ominari czpit tua ipsius mala 
mens et conscientia. Sclebas quid meritus esses; teque juxta 
merita tractandum malé metuebas.  Sciebas Romanam fidem 
in Punicam jamdiu degenerásse.  Sciebas te Sinonem egisse, 
ideoque szpissimé tuo animo obversabatur Sinonis illud, Heu, 
quie nunc tellus, quz me sequora possunt accipere ? aut quid 
jam misero mihi denique restat? ^ Cui neque apud Danaos 
usquam locus, et super ipsi Dardanidz infensi poenas cum san- 
guine poscunt. Et erant tibi preter antiqua, recentiora aliqua 
(quorum adhue cruor calet) tuorumque familiarium ante oculos 
posita exempla. Non scripserat Scopulos, non Rempublicam 
Ecclesiasticam Pater Paulus, vir doctriná et integritate valde 
spectabilis. Stabat solüm pro antiquo Venetorum jure, et pro 
Ecclesie libertate in Causá Interdicti. Pontificis tamen iram 
homo prudens et catus non vitavit, Capite pugiunculo confossus 
et gravissimé vulneratus est. Fulgentium quoque Minoritam 
vide serio, et perpende. Eum blanditiis multis, et pollicitationi- 
bus, Venetiis, Romam pellexerunt. Salvum Conductum, cujus 
exemplar nune in manibus habeo, consignavit Fulgentio Berlin- 
gerius Gessius Episcopus Áriminensis et Apostolicus, apud Ve- 
netos tum Nuncius. Non obstante tamen vel Pontificis fide et 
promisso, vel Apostolico Salvo conductu, vel alus amoris ac favoris 
indicis, postquam aliquandiu gratulationibus et festivis epulis 
hominem lusissent, fasci tandem et foco adjudicárunt, et in 
Campo Flore Vulcano sacrificàrunt. —Sapito tu alienis nunc 
mals. Primus tib adhue agitur fabellee Actus.  Lsta im eo 
ac lauta omnia. Cardinalatus, fort etiam Pontificatus (nam eo 
te aspirare et inhiare narrat FidelisP) spe illudunt: Dapibus 
saginant torquentque culullo. Sciunt m te Calumniarum esse, 
quem adhuc exhaurire non possunt, puteum et Abyssum.  Pre- 
dico tibi, e£ me vatem veracem metue. Ut in uno Cesare 
multos olim Marios, sic in uno Antonio multos Fulgentios vident 
Romani Lyncei. Actus te postremus, et serus vesper manet. 
Debes eis ob tàos Scopulos, saxum Tarpeium, debes ob Rempub- 
licam tuam pontifici reipublice Flagellum, infaustum et funestum 
quod setá equiná cervici tuo impendet exitium. Cogita apud 
te, et indica nobis an promissam tibi duodecim millium Corona- 
torum Eeclesiam, an auream quam ecaptabas predam obtinueris ? 
JEssopi canis dum umbram grandiorem persequitur, carnem amit- 
tit. Infatuato et credulo pauca pro desiderio, paucissima pro 


[40] 


P Papatum 
votisomnibus 
expetis; illi 
olim certá 
spe inhiave- 
ras. Cogita- 
veras Papa- 
tum familize 
tu: alligare; 
Ecclesizeque 
Monarchas 
relinquere 
nepotulos 
tuos in infini- 
tum. Fid. 
Anon, in Hy- 
pocris. M. 
Anton. Spal. 
detect. p. 145. 


88 Defensio Ecclesie Anglicane Car. X. 


expectatione cadunt.  Palpa interim tu Pontificem, blandire 
Inquisitoribus, et quo hos promereri possis, despuma virus tuum 
in orthodoxas Ecclesias. Quod facis, fac citó, ut sic tandem in 
locum tuum cum Judá, sicca si fas sit morte, nisi cum Petro 
serio resipiscas, descendas. 





CAP. X. 


PRJETEXTUS D. ARCHIEPISC. SPALATENSIS, CUR QU/E ORTHO- 
DOXÉ SCRIPSERAT, NUNC DAMNET, QUIA NON BONA CON- 
SCIENTIÁ EA SCRIPSISSET, EXAMINATUR. 


HacrzNvs fe damnásti: et damnatus es. — Scripta nunc tua 
damnare vis, detestari, abominari. Nos quoque eadem damma- 
mus; nee vel flocci pendimus. Ecquid in eis nisi quod nostrum 
est, et ex nostris, solidze doctrine, et maturo judicio elaboratum ? 
quod vel Pluteum esedit, vel demorsos sapit ungues? Quam 
multa ver in eis enervia, elumbia, et planà plumbea? adeó 
insipida, ut non à ratione solüm, sed et à sensu abhorreant? 
Veritates ille ipse quas híc illie errorum sordibus admisces, 
quzeque nobis, quà Dei sunt et à Deo, gratissima sunt; quà apud 
te, et abs te, ingrate fiunt: tam inconcinnze, et incomptz pro- 
deunt, tam pingui Minervá, tam crasso stylo et filo contextze 
sunt, ut culinam potiüs oleant quàm lucernam, et Bacchum 

[41] magis sapiant quàm Apollinem.  Audias in compitis et triviis. 
Quis leget hec? Miser cert& tu, qui càm omnia ad gratiam 
facias, nulli tamen gratus es: cujus scripta ab amicis simul, ac 
inimicis damnantur. Apud tuos prohibentur legi, Vuleano adju- 
dicantur. Apud Orthodoxos, sic indigna legi censetur, ut scom- 
bros metuant et thus. 

Wet 2. Quare veró tu illa damnas ? Quia scilicet ? Non? ev 
LOSS cordis simplicitate, non ex boná conscientiá scripta. Quid tibi 
»Prefinlb. ergo sonant illa verba ? DDeponite" mecum obsecro affectum 
nom, 6. P P. mme gustumque terrenorum ; Simus omnes tabule cedrine, et 
odorate. Non res ulla terrena, non fulgor purpure, non. pondus 
auri, non mundi vanitas, nom odium, mon cupiditas, non amor 
s Cons. Prof. furbet, aut nos transversos agat. ' Quid et illa, fateor? coram Deo, 
qui corda et renes scrutatur, me mentem in meá deliberatione ad 


Ca». XI. contra Archiepisc. Spalatens. 99 


humana consilia nunquam. direvisse? — Et iterum hse, Gloria? * Cons. Prof. 
nostra est testimonium. conscientie nostre, quód in simplicitate Ban 
cordis, in sinceritate Dei, et non in sapientià carnali, locum mutem. 

Quid demum et ista? — Deum? immortalem testem, Judicem, vindi- «Pret. intib. 
cem invoco, me non gloriole cupiditate delinitum, non novitatis ee 
studio addictum ; non secie cujusquam spe captum, curvam mihi 
pravamque ez ingenio meo regulam confinzisse, sed antiquissimam, 
certissimam, Deo hominibusque probatam, sequutum esse. Cui 
unquam mortalium fides habenda, si Sacerdoti, si ZArchiepiscopo, 

eique juranti, et Deum Judicem simul ac vindicem invocanti, habenda 

non sit? Vides intereà, mendaci istius quod nunc condemna- 

tioni scriptorum tuorum preetexis, testem te habere, et cor ac 
conscientiam tuam, et qui corde tuo potentior est, Deum. Cui 

insuper fidem unquam facies, hzc qu: nunc dicis, et trepidans 

sub lietoris secure dicis, à corde fuo et animo potiüs proficisci, 

quàm ea, quz cüm libera esset tibi et mens et manus, cüm 

affectus omnes liberos haberes sponte tu&, et lhberrimo ar- 

bitrio, etiam juramento obstrictus professus es? ^ Rectissime 
Athanasius, Que per tormenta conira priorem sententiam. eu- t Epist. ad 
lora sunt, ea jam mon metuentium, sed ita cogentium volun- eia 
tates habende sunt. Quod tua scripta probas, à mente tuà 

est: quod eadem nunc condemnas, non est tuum, sed lietoris 


et flagellh judicium. 





CAP. XI. (4) 


ROMANA ECCLESIA NON NUNC TENET, QUOD OLIM TENUIT: ET 
VARIA DE HOC EXEMPLA. 


Am hereses* apertas in se continent. Sane : Et eas nos cum «cons, mea. 
authore damnamus et execramur. Sed eas hszreses, Tu nullà ? ^ 
liturà deles, nullo obelisco transfigis. Sed nec pro hzeresibus 
censes. Quid enim tibi heresis ? — Quod contrarium est, inquis," » 15. 
ei doctrine quam. tenuit et tenet Ecclesia Romana. Inepté. In 
ipso limine impingis; et quod diei solet, in portu naufragium. 
Certé enim non cohzrent hzc duo, Quod femwit et quod tenet : 
nullà catená, ne adamantinà quidem, colligari unquam possunt. 
Quod olim tenuit Romana, nunc anathematizat. Quod nune 


40 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XI. 


! Rom. 3.23. tenet, olim hereticum censebat. "Tenuit olim, hominem! justifi- 
cari per fidem absque operibus legis. Nunc justificationem illam 


*Fevard.in per solam fidem ut fictitiam* deridet et imaginariam. ^ Fidem 
c. 2, Jacob. , É à ws 1 5 : 
*Stan.qu solam justificare, pestilentissimum dogma* vocat.  Kt' si quis 
quod. lib. 3, $ 


cum itaque, Q';zer?t, sola fide impium Justificari, Anathema sit. "Tenuit olim, e 
594. 


m En qui justus et sanctus est, ipsi efiam Abrahamo" fidem imputari ad 
ess. 6, can. 9. 


5, 9o ^. & justitiam : nam credidit Abraham Deo, et imputatum est ad justi- 


» Perer. inc, Zt : id ést, 4brahe* licet is justus jam esset et sanctus, propter 
4, ad Rom. : asc zs - 
disp. 2. fidem tamen, non propter opera, Justitia dicitur esse imputata. 


* Cone. Trid. S7? quis verÓ munc diüverit, justificari homines solá unputattone 
Sess. 6, c. 1]. . cit. S OE - : ? E 
? Rom. 6. 23. justifie Christi, Anathema sit. 'lenuit olim, vitam? «eternam 


Eph.2.9. gratiam esse: et gratiá* nos servari, non ez operibus; mam si 
"Rom.1.6. per* gratiam, non jam ex operibus; alioquin gratia mon esset 
gratia : et si ex operibus, non jam ez gratiá, alioquin opera non 


: aute : 
*Con. Tria, essent opera. Si quis veró nunc dimerit, bona opera non verà 
Sess. 6, can. . . . . . 
16. promereri, non. esse veró* et. proprià merita, et merita non cujus- 
* Bell. lib. 5, 


de Just. e. l, CUnque premi, sed vite «eterne: id est, non esse ita merita, 
$ Nos. 


SRhem. me ut sint" pretio, valore, pondere et dignitate qualia, etiam 
3, epist. 1, à 


Cor. num.?. quoad. pondus eí-mensuram equalis, premio vite eterne, Ana- 
thema sit. 

* Rom. 8. 1. 2. Tenuit olim, nullam* condemnationem esse iis qui sunt in 

'Ievenln Josu Christo, sed qui fil sunt, eos esse heredes, heredes quidem 

Cone. Trid. Dei, coheredes autem Christi. "Tenet nunc et fidem? et. gratiam 


Sess. 6, c. 15. : : 3 . dug 
[43]  Justificationis ita penitus totaliter simul ac finaliter amitti, ut 


* Bell. lib. de qui verc* filii Dei veritate essentie fuerint, à Christo eternum se- 
Eccl. Mil. c. 


jd Altera, parentur, et fiant in zternum fli diaboli: et qui" vera ac viva 
b Ib. c. 4, 


Adi. membra Christi, in inferno eternum. torqueantur. — Et iis* qui 
* Conc. Trid. 


sees, 6, ean. fidem et gratiam sic amitti negant, Anathema denunciat.  Tenuit 


.Rom. PI olim, omnes? Aomines im Adamo peccásse: ommes* deflexisse. à 


12. vià, non esse justum quenquam, non esse qui faciat bonum, non 
.Rom.n.32 usque ad unum: sed conclusisse! Deum omnes in peccato, ut. ob- 

' struatur omne os, et obnoxius fiat totus mundus condemnationi. 
s Bell. tib.4, Tenet nunc omnes non peccásse, sed recíó* ac pié existimari, 


de Amis, 


Grat; e 15,8 beatam. Virginem ab omni omnino peccato fuisse immunem; im- 
uod attinet. 


* Cone. Basil. munem" semper fuisse ab omni originali simul. et actuali. culpá ; 
Lenin $5 etiam Chrysostomi sententiam! (quz fuit et aliorum patrum) 
6. ubi illa verba Apostoli, Non est qui faciat bonum, non usque ad 
unum, ad beatam Virginem extendit, nec probam esse dicunt, nec 
probabilem : Chrysostomus in. hoc et. veritatis et pietatis terminos 


excessit, càm. sit indubitatum. et. certum. in. Ecclesi Romaná, 


CA». XI. contra Archiepisc. Spalatens. NE 


beatam Virginem, omnis peccati etiam. levissimi ac minimi, per 
omnem vitam fuisse expertem.  Tenuit olim, eternam mortem* 
esse stipendium peccati; peccati inquam omnis, nam maledictus ! 
ommis qui non permanserit in omnibus que scripta sunt in libro 
legis, ut faciat ea. "Tenet nunc esse multa" peccata venialia ; 
venialia nempe ez? nafurá suá, sic ut suá naturá non mereantur 
ull ratione mortem «eternam: etiam aliqua? peccata esse, de 
quibus non constat, an mereantur aliquam penam, an nullam. 

9. Tenuit olim omnem? animam subdi debere potestatibus sub- 
limioribus, id est, Imperatoribus ac Regibus, quos? solos intelligi, 
"Augustinus, Chrysostomus, atque omnes ferà veteres docent, et ipse 
textus ac series verborum Apostoli per se indicat. Et cüm om- 
nem animam dicit, nullos eximit: Non monachi; non Episcopi, 
non Prophete, non Apostoli, non ipse Petrus, nedum illius suc- 
cessores, ab ist universalitate excepti: sí quis? tentat excipere, 
conatur decipere. "Tenet nune vice versà, Reges omnes ac Im- 
peratores esse, ac debere esse Papse subjectos, etiam et vasallos : 
Subesse* Romano Pontifici omni humane creature de necessitate 
salutis esse definit: Nec solüm Pontifex jam exemptus, sed et 
Cardinales, et Episcopi, et Clerici apud vos omnes. Non" pos- 
sunt Clerici à Judice seculari judicari, etiamsi leges civiles non 
servent. Lez* canonica simpliciter eos eximit, in omnibus. causis 
tum. civilibus, tum criminalibus. | Respectu* Clericorum Principes 
non sunt superiores potestate, nec tenentur Principibus parere, 
neque jure humano, neque jure Divino. "Tenuit olim eos? qui re- 


sisfunt et se opponunt potestati Principum, Dei ordinationi re- 3 


sistere, et. damnationem sibi acquirere. "Tenet nune non licere 
solàm subditis, suis Dominis, et unctis Domini resistere, sed et 
debere in eos si Papicole non sint, insurgere ac arma capessere. 
JNon? licet eis tolerare talem Principem: Tenentur" mon pati 
super se talem Regem; Debent* talem regnis, dominio, diademate 
privare. Quim et laudem, et mercedem, etiam coronam gloriz 
huie tam immani et sacrilego sceleri pollicentur. — Meritorium! 
esse vile «eterne prsedicant. Eos insuper, qui ob capitale hoc 
lese Majestatis crimen, zequissimo judicio in crucem acti, ut 
sanctos ili et martyres colunt ac venerantur: Hinc apud eos 
eolluvies illa sanctorum, Sanctus Feltonus,? Sanctus Storeus, 
Sanctus Garnettus," Sanctus Oldcornus, quibus (ut alios taceam) 
ab Hildebrandi seculo flagitiosos magis perduelliones non vidit 
Styx, aut Phlegethon : quos nil aliud dicas quam faces rebellionum, 


k Rom. 6. 23. 
1 Gal. 3. 10. 


? Conc, Trid, 
Sess. 6, c. 1]. 
* Bell. lib. 1, 
de Amiss. 
Grat. c. 9, $ 
Nunc, et $ 
Rursus. 

? Ib. $ Est 
aliud, et $ 

Ex his. 

P Rom. 13. 1. 
3 Perer. in c. 
13, ad Rom. 
disp. 1. 


7 Chrys. in 13. 
ad Rom. 


* Bern. Epist. 
42. 


* Bonif. VIII. 
in c. unam 
sanctam, Ex- 
trav. Com. de 
Major. et 
Obed. 

» Bell. de Ex- 
emp. Cler. c. 
1, $ tertia. 

x [b. $ secun- 
do. 


[44.] 
y Ib. $ Re- 
spondeo 
nihil, 
* Rom. 13. 2, 


" 


* Dell. lib. 5, 
de Pont. c. 7, 
$ tertia. 

b Tb. $ proba- 
tur. 

« Bulla Pauli 
IIl.cont.Hen. 
VIII. 

fLit. Card. 
Comens. ad 
Parrem. 


£ Brist. Moti, 
15. 


h^ Apol. pro 
Gar. p. 169. 


42 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XII. 


Signiferos perfidize, et qualis Hildebrandus eorum pater, sanctos 
Satanas. 
6. Possem hoe idem in aliis omnibus doctrin: vestre capi- 


- tibus demonstrare: sed non hic opus. Quod Temuit olim Ro- 


[45] 


1 Cons. Red. 
p:9: 


mana, Nostrum est, Orthodoxum est, Apostoheum est. (Quod 
nune 7enet Romana tua, Papisticum est, lizreticum est, et 
Antichristianum. | Noli sie deinceps desipere, ut quod Tenwit, 
dicas et Tenet. Non Coclum magis à Tartaro distat, quàm quod 
Romana Tenuit, ab eo quod Tenet. Mitte quod Tenwit : Quid 
ad te, quid vel ad Pontificem tuum, quod olim 7enwit? Tene 
quod nunc 7enefí; gratum opus hoc Pontifio, Rex eris, ait. 
Hseresis igitur tibi, quod adversatur doctrine quam mune Tenet 
tua Romana. Yd veró Heresin esse, licét ad ravim vocifereris, 
nunquam cordato ulli probabis, ni priüs efficias Candida de 
nigris, et de candentibus atra. 


CAP. XII. 
DE CURIÀ ROMANÁ, EJUSQUE CORRUPTISSIMIS MORIBUS. 


DiscENDIS pst, ad eorum enumerationem, qus in tuis 
scriptis ut /erefica dammnas, vel ut tibi óngrata. ^ Displicet 
primum in tuo profectionis consilio, quod Romance! Curie mores 
à te reprehensi. An igitur Curie istius mores ulcera tibi vi- 
dentur, ut eos attrectari vel attingi nefas sit? An consuendi 
pulvilli aut cervicalia, quz axillis pontificum substernas, quo 
peccatis suis securiüs indormiscant?  Conmnive veró tu ad ista, 
oculos tibi erue, simul et linguam, ne fraudes et imposturas, ne 
abusus, et abominationes illius Curie eloqui possis aut videre. 
Habet Romana Curia, semperque habebit etiam ex tuis, qui 
inter vos doctrinà sunt ac pietate celeberrimi, suze laudis idoneos 
precones. Lege centum illa Germanices nationis gravamina: 
Lege Arrestum Parlamenti Parisiensis: Lege Nicolai de Cle- 
mangis planctum Ecclesie : eundem de corrupto Ecclesise statu ; 
de Presulibus Simoniacis; de Annatis non solvendis: Lege 
Cardinalem Alliacensem. de Reformatione Ecclesiz : Lege Pari- 
siensis Curie .pro libertate Ecclesie Gallicanz adversus Ro- 
manam aulam defensionem: Lege vel Monachi Mantuani 


Car. XII. contra Archiepisc. Spalatens. 43 


poemata, in quibus fundit pro vestris sanctis moribus, gemitus, 
lamenta, dolores: vel Matthzei Parisiensis historiam : vel Claudii 
Espenesi libros, feré quos vis: vel Sarisburiensis Polycraticon, 
vel Blesensis epistolas: vel denique Adriani VI. ad Principes 
Germanis rescriptum : et luce clariüs perspicies, tot esse illius 
Curie, tamque intolerabiles et detestabiles abusus, w£ nulla*xwic. Clem. 
prorsus ad hec verba sufficiant, nullum ingenium, nulla facundia. Keim i 
2. Visne me ex his nonnulla delibare? Quanquam animus Ss 
meminisse horret, et Camerinam istam movere molestissimum 
sit, pauca tamen, et paucis accipe.  Videas illie,! esse in Romaná ir. c. o. 
Curiáà velut in abysso, innumeras fraudes, dolos, calumnias contra 
innocentium jura: videas judicia venalia: novas regulas et Con- 
stitutiones per unumquemque pontificem edi, que mil sunt. aliud, 
quàm captiosi laquei et uberrima litium materia, quibus contra jus [46] 
et. veritatem mille nocendi artibus abutuntur: videas Jurisdic- 
tionem" in istá curià tam violenter et tyrannice exerceri, ut homines « yp, c. 14. 
magis eligant tyrannorum mmanissimorum quàm Ecclesie judicia 
subire. Videas Cardinales? qui Pape assident, esse Superbic » m. c. 10. 
simulachra, qui se non Episcopis solüm (quos per ludibrium Epi- 
scopellos passim vocant) sed Archiepiscopis et Primatibus anteponere : 
etiam. et. Regibus se equiparare volunt. | Videas eos Avaritià tam 
insatiabili esse, ut unus? ew eis beneficia possideat, nom. quidem * e. c. 1. 
íria, decem, aut viginti, sed centena, etiam ducenta, quandoque 
etium quadringenta, vel quingenta: mec ea temuia, sed omnium 
pinguissima et optima. —.Nec. tamen. tantá beneficiorum wundá. ex- 
tinguitur eorum sitis, sed vehementiüs ardet; et arentes eorum 
fauces magis accenduntur : novas à Curiü gratias, novas conces- 
siones, novas vacantias ezposcunt : omnia rapiunt, omnia auferunt, 
nihil omnino, saltem. quod fructuosum. sit, aliis partiendum. relin- 
quitur, non fructibus omnium toto orbe Ecclesiarum, non totá auri 
mole quam Tagus voluit aut Pactolus, eorum animi satiari possunt 
aut expleri. Nee enumerare, inquit? volo adulteria, stupra, for- » rw». c. 12. 
nicationes, quibus Romanam Curiam etiam munc incestant. 
8. Videas ilhe,? TAeologiam habere paucos sectatores propter « Cara. de 


; ; s 4 Aliac. lib. de 
abusum Romane Curie, que Theologos contempsit, et in omni Eccle- Refor. Eccl. 


4 à c. de Refor. 
siastico gradu lucrativarum scientiarum studiosos praeposuit : videas Religionum. 
J 
. Ecclesiam quam qrimitivi Theologi edificaverunt, per barritatores 
illos (Canonistas intelhgit) destru, et nunc quasi ad extremam 
ruinam deduci: adeó ut in proverbium abierit, Ad hunc statum 


venisse Ecclesiam, ut non sit digna regi nisi per reprobos. — Videas 


44. Defensio Ecclesie Anglicane Car. XII. 


*Cent. Gra- per. illicita" legum ac constitutionum humanarum. reticula, àm- 
* Matt. Paris, IMe'iSqm. nummorum copiam à Germanis, ab Anglis? etiam et 


in Hen. III. : . . s . i . 
tDefens Li- Gallis! expiscatam : videas importabile" | indulgentiarum . onus, 


4 S d quibus sub specie et personá pietatis, Romani Pontifices omnem 
Grav.grov,3. eguaterunt pecuniarum medullam : videas. questuarios," Stationa- 
$ 5 rios et Terminarios predicatores, pauperum. ac simplicium. san- 
YIb.grav.18, guinem vorare. Videas non? ferenda onera à Curtisanis imponi, 
hr cogentibus ad annuas et gravissimas pensiones, per Gratias, Reser- 
vationes, Ingressus, Regressus, Accessus, Incorporationes, et alia 
ad emungendas crumenas, excogitata vocum incantamenta, technas 
atque decipulas : Istos etiam nebulones Curtisanos, hec facere 
[47] | authoritate Romanorum Pontificum et Regularum Cancellaria : 
que omnes quolidie pro libidine Curtisanorum figuntur ac refi- 
guntur: priores non admodum equas. abolent, et ferunt iniquiores. 
» Peror. Gra- Videas Germanos /iec* aliaque. innumera, penitusque non. ferenda 
hs onera, diutils neque perferre velle, neque tolerare posse. — Audias 
sDuar. de alium cum stupore conquerentem, Quis? est adeo imperitus rerum, 
Minist i1, u£ Romane Curie artes non norit, et quantum ea Hirudo Gallici 
es exorbeat sanguinis ? — Dicam, quamquam incredibile videtur, quod 
à viris perilissimis accepi; quotannis variorum diplomatum | à 
pontifice obtentorum nomine, ad septuaginta, aut. eà amplius aure- 
orum. millia Romam hinc ewportari. In proverbium Jamdudum 
abüt Romana permutatio, plumbi videlicet. cum. auro. Accipit 

aurum, verba dat. 
4. Dispensationes adi, vide: In eis triumphat Plutonium 
QExr de jstius Curie regnum. Scis qui dixit, Bene dispensat Dominus 


Renunc. c. 
post wensl- Papa, contra, Apostolum ; Beno* itidem in Henrico nostro, contra 


tionem. 


c d : * 
scum legem? et mandata Dei. Lege Taxam Camere Apostolice : 


ib yp. 3, 4. » : . PUN "r4 
Dnm t T aaam?-dllam; mquam, multis meritó maledictis multorum taza- 


3: 10-7* fam, et nihil minis quàm Apostolicam ; Libellus est te dignus, 
eau habes illie scelerum tuorum antidotum. Ew eo etiam plus. sce- 
by lerum discas, quàm in omnibus ommium vitiorum Summistis et 
Summaris. Et plurimis quidem licentia, omnibus autem empturi- 
entibus absolutio proponitur. | Liberi non vulgà solum concepti, sed 
em damnato coitu inconcessisque Hymeneis pecunie vi non solim 
legitimantur, sed ad. omnium dignitatum. capacitatem. idonei red- 
duntur : cum. adulteris, perjuris, simoniacis, falsarüs, usurarüs, et . 
schismaticis ita. benignà dispensatur, ut ad sacros ordines, ad 
honores et dignitates, ad beneficia quecunque, quotcunque, et qua- 
liacunque. promoveri liceat.  Numeratá. etiam pecuniá, dispensa- 


NEN 


Car. XII. contra Archiepisc. Spalatens. .. 45 


tionem. indulget parricidis, presbytericidis, fratricidis, infanticidis, 
uaoricidis, veneficis, incantatricibus ; incestis cum affinibus, cum 
consanguineis, denique contra naturam, cum brutis. Annon merità 

híc exclamet ? Habeat jam Roma pudorem ; et tam nullius frontis 
eriminum omne genus, Catalogum prostituere desinat. Annon me- 

ritó ZEneas Sylvius queritur? Nihil est quod absque argento Ro- «Eyis. oc. 
mana Curia dedat. Ipsa mamwum impositio, et. Spiritue Sancti 

dona venduntur, nec peccatorum venia nisi nummatis mnpenditur. 

Omnis* noxa, omnis error, omnia maleficia per pecuniam lazwantur DUC D 
ac delentur : Ille maxim? reus est, qui rerum maximé inops est : [48] 
qui^ nihil mumerat indispensatus, perpetuó manet: Scilicet, in ^ Esvenc. in 
Romaná& Curià, Nullum majus est peccatum, quàm carere nummis, e 
creditur ingens pauperies vitium, et. est. barbaries grandis habere 

nihil. 

9. Videas harum omnium abominationum fontem ac scaturi- 
ginem non alium esse, quàm Romanos Pontifices e& Romanam 
Curiam. Audi monachum vestrum deflentem hoc, et deploran- 
tem : Romana! gravi maculata veneno Curia, que terras spargit e ua 
contagia 1n omnes ; postremum, est oppressa fides. Audi Papam Festo. 
ipsum Adrianum liberé hoc atque ingenué agnoscentem. Scimus, 
inquit, Sczmus in ác sanctá sede multa abominanda fuisse; FEpist, Hadr. 
abusus in, spiritualibus, ezcessus in mandatis, et omnia in perversum Germ. — 
mutata.  ZEgritudo hec à Capite in. membra, à summis pontifici- 
bus in alios descendit. Omnes nos Praelati declinavimus, nec fuit 
jam diu quà faceret bonum, non fuit usque ad unum. Addit etiam, 

Omne hoc malum à Romaná Curiá processisse, inde corruptionem 
in inferiores omnes emanásse.. 

6. Videas! universum mundum sub his tot, fam inveteratis, t 
tamque non ferendis abominationibus ingemiscere, et Reformationem «t Esv. 
avidius desiderare. ÁAtenim insanabils est hzc et Curize et Eccle- 
sie tuc homans plaga. Tot" annis, et annorum Centenariis » Espene. in 
nihil in. eá emendatur : YmÓ, 'Tridentinz factionis mirá fraude tum. 
factum est, ut nihil deinceps in e& emendari unquam possit. 

Adeo i//a? Romanam Curiam repurgari non permisit, ut quecunque » 1». 
vel de inferiorum reformatione prescripsit, in his omnibus salvam 
semper sedis Apostolice (qux veformationem nullam audire amat) 
authoritatem. et esse, et intelligi declarárit. lta reformationi apud 
vos via omnino ommis est obstructa: et quod miserrimum est, 
Reformandi vel Ecclesiam istam, vel Curiam spes? omnis abrupta, « 1». 


et species ablata est; cum ipsi Pontifices, qui ante omnes, et 


46 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XII. 


maximé omnium in ordinem cogendi sunt, tam ab omni emen- 

m datione abhorreant, ut non? vel Rez, vel Cesar, non populus, non 

tum, Clerus, non. generalis Synodus, non tota denique Ecclesia Pape 

sii 4e. dicere possit vel audeat, Domine, cur ita facis ?  Imó in Decreta? 

relatum est, quód si Papa vel negligens fraterne salutis, vel inuti- 

lis in. suis. operibus, vel à bono taciturnus, innumerabiles populos 

[49] | catervatim secum ducat in gehennam, hujus tamen culpam. redar- 

ge ns guere presumit mortalium nullus. | Sacrilegii" enim ?nstar est, vel 
40. disputare de facto Pape. 

7. Hi sunt Romanse Curize mores, quos vel attingere, religio 

tibi nunc est et piaculum. — Ubi igitur ille Marcus Antonius, qui 

* Cons. Prof. magno animo, et ardente zelo nuper dixerat, 4udio? vocem illam 

"gi in aures meas perpetuo intonantem, Clama, ne cesses. .Eam vocem 

*Ip.p.33. sequor.  Clamores! vocis Dei, Sanctorum patrum et Conciliorum 

"Ie. p.238. jingeminabo. | Clamores" meos audiet Ecclesia; loquar ad cor 

*1.p.31. Jerusalem : Audiet* et illa Spalatensis Eccles. que sub jugo 

pape cum reliquis gemit : -Audiet illa que ruinas à Romaná Curiá 

y Spal. Iib. 9, patitur, Radius? omnium malorum est Romana Curia. |. Non? est 


Bed e dn (anta Pape majestas ut terrere debeat. Quid stertimus ? quid 


s Cone, Iro, dormimus ? — Frater noster (Pontifex Rom.) perit, et. secum Eccle- 
sias in perditionem trahit, et. nos non occurremus ? — Tuaceant 
omnes, quiescant omnes ; Ego tamen Catellus qualicunque latratu 

meo excitabo acres molossos, à papatu mirá arte sopitos, qui lupum 
arceadnt, et ovile Christi, ut par est, tueantur. Macte Antoni. 

Non Catellus hic tu es, sed veré Molossus. "Tune veró, qui 

nunc ad Papz et papalis Curie nomen trepidas; Tune idem 

ile Marcus Antonius? Hei mihi, quàm dispar ? quantum mu- 

tatus ab illo Hectore, qui venit spoliis oneratus Achivüm ? At 

non offam opinor, aut frustulum, sed pregrandem aliquem et 
prepinguem bolum, duodecim millium Coronatorum, in os tibi aut 
guttur injeeit Pontifex ? hine tu non Cynanchem pateris, sed 
Argyranchem ; suffocavit bolus iste Molossi vocem, ut latrare 
diutiüs non possit. Quod si vir esses; si vel mica ulla, aut 
semisextula bons mentis tibi inesset, etiam Romae jam, ad. por- 
tarum fores in summo turbarum, in ipso Capitolio, aut Latera- 

nensi basilicà attolleres instar tubze aut buecinz vocem tuam, et 

tuo Pontifici, ac purpurate isti Catervee non tam cocco, quàm 
*Emi.1.1o Cruore rubenti inclamares. Audite verbum Domini,* vos prin- 
cipes Sodomorum, percipite auribus, vos populus Gomorrh:e. 
Contentio est Domino vobiseum, quia pejerando, et mentiendo, 


Ca?. XII. contra Archiepisc. Spalatens. 247 


et oecidendo, et furando, et adulterando effringitis legem, et 

exdes alie aliis sunt contigum. Aut si ad eloquendum ista 
cordatus satis et animosus non sis, literas saltem ad eos trans- 

mitte, illas inprimis poétz vestri et monachi: lte, Ite lares * Mant. iv. 2, 
ltalos, et. fundamenta malorum, Romuleas arces et pontificalia Temp. 
tecta, Colluviem scelerum, temerate faventibus auris. Sin et manus 

tibi ad hzc trepidat, et vox faucibus hzret, Scias tamen lpse et 

discas ab aliis, iisque Romano-Catholicis, Curiam istam papalem, 

esse immensam," et inewtricabilem voraginem, esse* Charybdim : ? Nie. Clem. 


esse Barathrum? avaritie : esse Augie* stabulum : esse Lernamf «Pet. Bles. 
ep. 39. 


et Hydram. vitiorum, in quà regnant. sevus Aper, Tigres rapide, Roue 
truculenta Leonum semina, multicolor Pardus, Gryphs, Panther, et Pao! an 
Ursa. * Espene. loc, 
, L x x : cit. p. 90. 
8. Vide insuper quàm tu pulehré et argute. Romane hejus ee 


Curie mores defendis. Non deerant, inquis, Rome, nec desunt s Cons, Rea. 
lodi? pietatis et omnium virtutum. Christianarum plurima exempla * ?: 
 conspicum, qwe religiosos animos delectare possunt et allicere. 
Quid veró si Romz non desint? An tibi Curia idem quod 
urbs? Sit igitur et Pontifez idem, qui Pretor.  Putemus 
deinde (et veró quidem putamus) esse nonnullos Roms eo 
candore animi, et ingenii simplicitate, ut artes Romanas et 
inexplicabiles papalis Curize fraudes, aut omninó nesciant, aut si 
sciant, detestentur. Quid hoc ad Curimm? Quid ad Papam? 

ad Cardinales, ad Papalis Curie vel Judices, vel Barritatores, 

ut Cardinalis vester vocat, vel Actuarios in e& et Pragmati- 
cos? De Curie moribus tu agebas; currente rotá, cur, 
urceus exit ? 

9. Suntne verb Rom: plurima, eaque conspicua exempla, 
nec in unà solüm, sed in omni virtute ac pietate ? Cur non ex 
plurimis aliquos, eur non wnwm saltem ex omnibus nominas, 
ut ad Phomnicem talem visendum Romam, ubi rarissima hsec 
avis, nos omnes accurramus? Audi, mi Domine, Indica mihi 
vel unum talem, non dico, ex plurimis illis et conspicuis, sed vel 
ex omnibus qui Rom: sunt papicolis, Indica, inquam, et digito 
sic demonstra, ut possit dicier, Hic est: et ego statim Romam 
advolo, tenebo eum, et amabo eum plus quàm anims dimidium 
mes: etiam si ferreus essem, attrahet ad se, im rapiet talis 
Adamas. At enim mihi crede, vivitur Roms non cum perfectis, 
qui cumulo omnium virtutum instructi sunt, sed cum ipsá fece 
Romuli, quibuscum preclaré agitur, si insint simulachra virtutis. 


A8 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII . 


Dive Laverne Roms litatis, et metuentes audiri preces illas 
funditis ; Pulchra Laverna, Da mihi fallere, da justum sanctum- 
à 4511 que videri : Noctem peccatis, et fraudibus objice nubem. ; Tua* 
germ haec verba: Nobis Romanis alim sanctitas mon est, nisi tota 
num.2L' — exferna, et ut plurimüm hypocritica. Dico iterum tibi, nam vel 
invitum cogis. Fides vobis vera non est, non sincera, non 
rLP fnnt Orthodoxa. Ubi autem fides ipsa (si Augustino fidem habes) 
ficta est, et qui eá. simulatà utitur, fallit, et. qui veram existimat, 
fallitur, nec potest ex eà bona vita existere. Dicimus vobis et 
quidem aptissimé, omnimó enim dicendum est, quod olim Mani- 
'm.e.5. — chzis idem Augustinus,! Quid vos tanquam de mandatorum Dei 
perfectione jactatis ?— Quid illa prodessent, ubi non est fides vera, 
etiamsi verà implerentur à vobis? Non desunt Rom: qui pie- 
tatis et virtutum simulachris conspicui sunt: Qui verá pietate, 
aut ullà ver& virtute preditus sit, non est Romse 2 papicolis 
quisquam; non est qui opus veré bonum facit, non usque ad 


unum. 


CAP. XIII. 
DE LIBRORUM PROHIBITIONE, ET EXPURGATIONE. 


* Cons. Red. SECUNDO, te molestó habet, quód pontificiam librorum* pro- 
id hibitionem culpaveras. An veró non culpanda, per quam Pii IV. 


! Bull Pii tv. decreto," excommunicationem ipso facto, seu latà à jure sententi& 
antéInd.Lib. . : : . : : S . 

Probi. — incurrit, qui (vel te Judice") bonos et pios libros ad sinceritatem 
7» De Rep. s : E 
Eccl. lib. 5, fidei ediscendam, ad papales abusus detegendos, ad veram salutis 


c.9,num.24." , qutb 36 : 
viam ostendendam, ad dolos et insidias Religiosorum aperiendas, 
ad falsitates averruncandas. conscriptos legerit ; non aliunde malos, 
nec damnatos, nisi quia Papa sibi cavens suisque Ecclesiis turpiter 
»Serpta — ludens, talia scripta nondum lecta? damnat, ac ne legantur, inter- 
haereticorum dicit 2 . OO D : 
no»solüm  Gici£? — Ánnon ea culpanda qus interdicit talium librorum 
edita, sed et . ? 6 SS * CD : T 
edenda pro- lectionem ? Et interdieit non solüm idiotis vestris, et semi- 
ibentur. . . . . . 
Ind. Lib.Pro- doctis, sed et ben liferatis,? etiam post peracta Theologie studia, 


hib. in Przef. 


$m prima. etiam post assumptos gradus in. Theologiá, etiam post promotionem 
? Spal. in 


Cons, Prof. ad Episcopatus. At enim Hieronymus, Dionysius Alexandrinus, 
et Theophilus, quosvis haereticorum libros sibi evolvendos cen- 


suerunt. Nec factum hoe sine visione diviná; vom ad aures 


» Dionys. ap. , : : d o . . 
Euseb. iip. 7, 7:e4$ ait Dionysius,? celitus demissa est, que sic precepit, Omnes 


c. 6. 


» 


^ 


Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 49 


libros quos sumis in manus, evolve sedulo. Hieronymus? etiam « Epist. ad 
suum factum tuetur, et ? sacris liferis ac. Apostoli preecepto : AI 
Omnia probate, quod bonum est. tenete, et. Christi mandato (tradi- [52] 
fione opinor accepto) quodque Apostolicum vocat Dionysius," : roc. cit. 
Estote boni trapezite, boni nummularii, qui res divinas ut monetam 
irutinent, et libros bonos à reprobis ac adulterinis secernant. 
"Theophilus? quoque reprehensus quód libros Originis legeret, * Soc. I'b. 6, 
quos ipse damnaverat, respondit, Se ideo legere, ut velut in prato Mr 
omnibus florum generibus referto, quod bonum est inde excerperet, 
quod malum et aculeis pungens, respueret. Concilium etiam Car- 
thaginense,' licét Gentilium libros ab. Episcopis legi vetuit, hare- « Con. Cart. 
licorum tamen pro necessitate et tempore legendos docet. Quo CORSA 
spectat illud Hormisdz" de Fausti hzretici libris agentis : Non « Epist. 10. 
anprobatur diligentia per. multa discurrens, sed animus à veritate 
declinans. —.Nec vitio dari potest, nosse quod fugias. — Atque ide, 
non legentes incongrua in culpam veniunt, sed sequentes. Quin 
et Cardinalis * tuus, Hieronymo, aliisque doctis viris, suo jure «pen. riv. de 
licuisse libros omnes legere fatetur. Quare igitur nune Episcopi fadala dd 
vestri, aliique docti viri, veterani Ecclesie pugiles, quare illi suo 
quoque jure similes hbros non legant? ^ Quare hcentiam ab 
Inquisitoribus expectent, aut à Pontifice? Cur non eis suo 
Jure uti datur? An non tibi bilem et meritó moverat, quód 
listo suo jure, in tu& Republicà legendà viris inter vos doctis, 
imó ipsis Episcopis uti non licuerit? quód Pontifex? per suos 2 pal. Hb. 
Inquisitores, per Nuncios Apostolicos, per Episcopos, per Prin- 1, num. 22." 
cipes etiam ac Magistratus caverat, ne vel ad Episcopos ipsos 
Respublica tua accessum haberet? | Et tamen Deum* testem tu Aue 
invocaveras, etiam cüm Ecclesiam Romanam pro Catholicá, xum. 1, i2. 
Papam pro sanctissimo et beatissimo Patre, ae Prelato tuo 
habueras, te et examen librorum tuorum à sanctitate su& huml- 
limis precibus expetere, et si erroris convictus esses, paratum 
corrigi, et ad sensum Catholicum ultimá manu redacturum omnia ; 
nec scripta solüm tua, sed et omnes cogitationes, Ecclesie Catho- 
lice te planà subjicere. Sed profectó surdo canebas, et saxo. 
Vota hzc omnia, et vanas voces vacuas jactabas in auras. — Nihil 
obtestationes ille et supplices tuse preces, nihil humillima tua 
submissio, nihil in matrem tuam Catholicam zelus et obedientia, 
nihil ille amoenissim:e blanditis:e, quibus Patrem tuum Sanctissi- 
mum, Beatissimum filius tu. obsequens blandiensque palpabas et 
titillabas, nihil hzc omnia inexorabilem illum, et illachrima- 

E 


[93] 


50 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII. 


bilem Romanum Rhadamanthum flectere potuerunt, vel movere. 
Scilicet Tricorone tu illius caput attingere, et papales aliquot 
abusus velut sacra Cereris, vulgare ausus: sacer ergo eris et 
intestabilis; ergo ibit in ignem decennale tuum, quo Trojam 
expugnástü, volumen: tuaque Respublica ex Rebus publicis 
omnibus, ex ipsà Catholicá Ecclesià, perque ipsam Catholicam 
Ecclesiam, et beatissimum tuum Patrem, proscribenda est, elimi- 
nanda, Vulcano et Orco devovenda. 

2. An non hanc tam severam, et ut tu vocas, rigorosam in 
libris prohibendis curam ac vigilantiam, videant tecum omnes, 


* Spal. lib. 5, Nz/i[^ aliud esse nisi Pontificem et ipsius pugiles conscios sese 


de Repub. c 
7, num. 22. 


prodere suce imbecillitatis, ac optimà nosse se malam causam fovere, 
nos nostrosque bonam ? ideoque congressum vitare, in quo succum- 
bendum sibi esse non dubitent ? Annon veró tecum sentiant 


» Ib. num. 23. videantque omnes, exactam? illam atque exquisitam librorum pro- 


* Ib. 


hibitionem, et. ezpurgationem huc spectare, ne in miserá cecitate 
tot neniarum Romanarum jacentibus lux ulla veritatis possit. ne 
per rimulas quidem angustas oboriri ? Annon tecum jure optimo 
dicant omnes, Vis* hec ingens, ne dicam tyrannica, im libris et 
novis supprimendis, et veteribus sub pretextu evxpurgandi, cor- 
rumpendis, mirum profectó, (mirum, inquam, et ad stuporem 
plané mirandum), quód oculos multorum non aperiat, satisque 
significet, arte, non veritate, vi, non doctriná, dolis, non argu- 
mentis, papatum et papismum sustentari ? 

9. Est insuper in istà Pii IV. prohibitione, quod ex te ego 
te monendum censeo. Hortari alios, monere, minari etiam, ne 
libros hereticorum legant; et cum legisse eos constat, tum 
demum censuris et excommunicationibus uti in eos Episcopi 
possunt. Horum utrumque liberum eis est, et licitum. At 


Ib. num. 15. prohibitionem? aliam jurisdictionalem Ecclesia facere non potest : 


* Ib. 


Sub excommunicatione ipso facto incurrendá, prohibere librorum 
lectionem non. potest. Et rationem das, quia Ezcommunicatio 
que Juris dicitur, sive late sententie, aut ipso facto, pro crimine 
non commisso, sed committendo, nihil prorsus valet, nihil efficit : 


Ibl. 5, c. 22/7! in. animá operatur, neminem ledit; neminem ligat, etiamsi 


9, num. 23,24. 


factum illud. committat, propter quod excommunicatio facta est; 
imó Nulla penitus est. Hoc postquam rationibus variis pro- 


s Ib. num. 24, baveras, sic ais,? Rationes mee non video quidni habeantur demon- 


[54] 


Sirative ; quibus fretus, contra torrentem Canonistarum, Swum- 
mastarum, Scholasticorum intrepidus milito : idque e, animosiüs. 


Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 51 


quód consultissimum et maaimum virum. Gersonem cum suo pre- 
ceptore in eádem mecum sententi invenio. His aliisque demon- 
strationibus tu nixus, confidenter sic doces" et constanter ; Decre- 
tales omnes, que statuunt late sententie excommunicationes, quia 
id quod est irrationabile et impossibile astruunt, nihil penitus quoad 
effectum actualis excommunicationis sunt timende. Etiam talis 
sententia! est notorió vel Nulla, vel injusta, vel utrumque, ideo 
penitus contemnenda est, non curanda est.  Contemptus clavium 
Ecclesie magis invenitur in Prelato taliter abutente suá potestate, 
quam in non-obediente. —lmO meritorium est atque honorifica- 
tium Ecclesie, tali Prelato in faciem resistere. Yta te Judice 
prohibitio illa Pii IV. non solüm Zmpía est, et injusta, sed et in 
sese JNu//a : neminem, etsi omnes legat Lutheri et Calvini libros, 
lgat; neminem ledit. JMonitorig solüm est, aut Minatoria, 
Jurisdictionalis, aut Ligatoria non est. 

4. Sit veró valida: Nulhtas in eà nulla sit: liget quantum 
vis. At Pontificios tantum ligat, non alios. Pape fulmina 
quem feriunt? quem nisi papicolam? ^ Excommunicatio vestra 
non transit mare, non atüngit Protestantes. Culpanda tamen 
ea, quia vos ligat; eoque magis culpanda, quó magis valida est, 
magisve ligat. Vide enim quante hic nasse, quamque execra- 
biles, quibus vestri ligantur, animarum laquei. Per illam Pu 
prohibitionem, nefas vobis legere non nostra solüm, sed et ex 
Catholicis vestris quamplurima scripta: Si legitis, excommuni- 
cationem 2pso facto incurritis. Non legenda* vobis ZEnee Sylvii, 
quie inter illius scripta optima: non Sfeph. Gardineri hber de 
verü obedientiá : non Theodorici de .Niem de Schismate : non 
Ambrosii Catharini qusstiones de Eucharistià : non Jacobi 
Fabri commentaria in Evangelia, aut Epistolas: non aliorum 
quàm plurimorum, nisi ezypurgentur, 1d est, mutilentur, mutentur, 
et vestra fiant, non authorum, scripta: non 4nd. Masi Com- 
mentaria in Joshuam: non August. Eugubini Cosmopoea : non 
Franc. Zabarelle liber de Schismate : non Hieromymài Savanarole 
Conciones: non JPolydorus Virgilius de Inventoribus rerum: 
non Nicol. Clemangis opera: non Suide: non Alberti Krantüi : 
non Zberti Argentinensis: non Guiccardini historie : Reliquos 
mitto; innumeri sunt; Eos Indices vestri tibi indicent. 

5. An Eeclesiam illam veritatis vel alumnam dicas, vel ami- 
cam, quz tam immaniter in testes veritatis sevit? qu: tot 
Catholicorum scripta explodit; mutilat addendo, detrahendo 


h Spal. lib. 7, 
de Rep. c. 7, 
n. 24. 


i Ib. num. 25. 


k Ind. Lib. 
Prohib. Au- 
thor. Pii 1 V. 
edit. 


[55] 


"y wo 


53 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII. 


mutat? Qus sie ab eis falsata, eastrata et adulterata scripta, 
ut non authorum, sed sua sint, pro veris ef genuinis authorum 
scriptis obtrudit, et haberi mandat? Ubi nune illa duodecim 
1Au.Gel — tabularum lex, quà! faísi festes 0 saxo Tarpeio dejiciantur ? — Ubi 
"ous illo Imperatorum leges, quz? bonis omnibus, exilio, etiam et 
mio supplicio capitali falsarios mulctari mandant? | An. Testamentarii, 
et in causis pecuniariis falsarii, aut monete adulteratores, fortunis, 
et capite luent, et in causis fidel fa/sarium agere et impostorem 
QGretslib.2,]audi ducetur, et ut misericordie" opus celebrabitur ? At hsc 


de Jure Pro- 


S : : e. 
SAGe cue Dieretriecis? est, et vestra via; adulteratis, et perfrictà paulum 
3$ Mitto, et lib. 


UPnV Beso fronte, mox dicitis, non sumus operati malum. Est veró, qui 
»Jer.2.35. Olim disceptaturus? est tecum, eó quod dicis, Non peccavi. 
6. Quare interim Tes£es fidei nostre per singula secula 
nominari et in lucem produci postulatis ? — Perfidia ipsa vestra, 
fidei nostre festis est vel locupletissimus. —Cavistis sedulo et à 
multis retró sweulis, ne nominentur, ne vel extent.  Adverte 
quid doceat vir apud vos Catholicus, qui doctrinà nec tibi cedet, 
nec Cardinali. De uno ille dogmate agit: Sed quod in illo uno, 
idem in aliis omnibus à vobis factitatum esse, ne dubita. 7am 
SCC UR Pontifex ipse, nquit,3 quam locorum Ordinarii atque Inquisitores 
ix num. sais sunt solliciti, ne libri aliqui qui potestati Pontifici ullo: 
modo derogare videntur, in. publicum prodeant ; et. si prodierint, 
ut vel omnino supprimantur, vel ezxpurgentur. Atque ita difficilli- 
mum est hisce presertim. temporibus, aut. in libris Catholicorum 
clausulam ullam reperire, que temporalem Pontificis potestatem. in 
controversiam vocandi vel tantillam speciem habet, aut certà cognos- 
cere, quid librorum authores circa hujusmodi potestatem senserint : 
sed potiiis quam opinionem librorum censores sequuti fuerint : cum 
illi non. semper propriis, sed istorum verbis loqui, illorumque sen- 
tentiam proferre, quamvis inviti sepissimà compellantur. Reddite 
veró nobis scripta authorum, qui jam extant integra, incorrupta, 
[56] et minimé per Carnifices vestros castrata, minime mutilata et 
mutata: Reddite insuper nobis myriadas scriptorum, quz:e quia 
Vobis ad palatum non erant, flammis unà cum authoribus devo- 
"àstis, e£ ad. Romani Pharaonis mandatum extinxistis, nec ab 
Hildebrandi solàm, sed à Zósimi, et Bonifacii $vO, qui tum 
quoque vestram hanc falsandi artem exercuerunt ; Hzc, inquam, 
reddite, et tum provocate nos ad 7. estes, ad Numerum et Nomina 
testium : Cert? ut dignitate ac pondere, sie et numero testium 
per singula secula facil vineeremus. | 


Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 53 


7. Recentiores, inquies, sunt hi quos nominavi, et scripta" ' Grets. p 
. : - cit. c. 9, 
recentiorum, fas vobis vel prohibere, vel purgare, vel mutare n eis Perg.et c. 10, 


aliquid vel addere, aut demere : Antiqui autem minim prohibentur us NN 
à vobis, nihil in eis purgatur, nihil mutatur : Imo, et Antiqui à 
vobis prohibentur, et fas vobis illos quoque prohibere defenditis. 
Quo* jure Gelasius scripta quorundam olim vetuit, eodem hác cetate » Grets. riv. 2, 
vetat Ecclesia lectionem eorum, qui exitium. creare possunt, sive hide m 
libri illi sint veterum, sive recentiorum authorum. — Ecce, veteres ct 

Antiquos prohibendi vobis nune Jus. — Sed et actu quoque prohi- 

betis. Carolus Magnus nonne Antiquus vobis Author? vixit, 

et in Regem unctus est anno 754. Is libros illos quatuor suo 

nomine, suáque authoritate edi ac evulgari voluit, qui ab ipso 

Carolini vocantur. Eorum partem aliquam ipsum conscripsisse 

liquet. Hoc opus, inquit! aggressi sumus in Regno d nobis con- : Pret.in tib. 
cesso : et quatuor omnes eum scripsisse docet Eckius" vester, et rd. 


; ; : esr tit. de; Imag. 
Bernardus Luzenburgus;* Librum illum Carol Imperatoris in Crueif.p. 160. 


Indice Pii IV. prohibitum? negare non potes. Et cur non pro- ieri L 

hibeat,non damnet? Ni faciat, actum plané de Niceno vestro ?. Indie. im 

Conciliabulo. Nam illud in eo libro Concilium vel generale, vel 

legitimum vocari prohibetur.* * Lib. Carol. 
8. Bertramus item Carolo feré contemporaneus, nonne Anti- " [^ 

quus vobis Author? Ille quoque à Clemente omnino prohi- 

betur? et de ejus prohibitione" per varios Catalogos constat. Ind. Lib. 


Prohib. fol.5, 


Quare veró exurendus non sit, indicant in Belgico Indice Cen- Peer 


sores Duacenses. Et dignum certé est quod sciant omnes ; quod Bertram. 
Ind. Ex- 


postibus templorum omnium ac sedium vestrarum, etiam aris, bem Belg m 
hlteris aureis inscribatur, ut fraudes vestras, mendacia atque 
imposturas in causis fidel tractandis non videant solàm, sed et — [57] 
palpent. Sie enim dicitis :* Bertramus, Catholicus presbyter ac «1». 
monachus Carolo carus ac venerabilis, juvat historiam ejus cetatis. 

Cumque in Catholicis veteribus aliisque plurimos feramus errores, 

el extenuemus, excusemus excogitato commento, persepà negemus, 

et commodum eis sensum affingamus, dum opponuntur in disputa- 

tionibus, aut in. conflictionibus cum adversariis ; non videmus cur 

non eandem equitatem et diligentem recognitionem mereatur Ber- 

iramus : ne heretici obganniant, nos antiquitatem pro ipsis facien- 

tem exurere et prohibere.  Revolve ista, et perpende. Quod in 
Bertramo, asserente in? Eucharistia esse panis et vimi substan- ? Lib. de 
liam, figuram veró Corporis Christi: idem in alorum omnium e pee 


: NM. . 202227182, et.seq. 
antiquorum scriptis strenue prestatis. Ut Bertramus, sic illi 


54 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII. 


quoque à nobis stant, pro nobis sententiam ferunt. Vos quo 
estis acumine, excogitato commento affingifis eis, et. quidem 
mendacissimé, alium et ab ipsorum mente alienissimum sensum. 
Verüm die claré et aperté. Si Bertramus veré vester sit, cur à 


*Jae. Gau. Clemente et Pio omnino prohibetur ? Cur ab aliis* inter /ereticos 
ter. in Tab. 


: : Hsec 
Chron. $ec. numeratur ? Si veré vester non sit, cur Catholicum diserte in 
9. * * * * * " * 
Indice Belgico vocatis? Cur illius verba excogitato commento 
: Y ? » Là 1 
eludenda docetis? ^ Hsret, scio, hie clepsydra. ^ Certe enim 
" Prohib. à 


Gelas.in — Bertramum Catholicum fuisse negare non audetis, et nostrum 
Rom.Conc. l. : Ted d . : 

»In Chron. veré fuisse, nisi exeogitato mendacio, negare non potestis. 

an. 436. 


P Pref. in 9. Ain! Antiquos à vobis non prohiberi? Atenim ex eis multi 
Lib. Damasc. 


saab. Chron. prohibentur, quorum ullum egere vobis, aut habere nefas. Uassi- 
ssec, 5. 


ep SE H»- 6 anus? unus est, Chrysostomi discipulus, quem Znsignem et facun- 


lude; Seni? dum. scriptorem. Prosper," pium. Antistitem, magno zelo, pietate 
tiu ine s, 65 celestis sapientie. profunditate insignem, Marc. Hooperus ;? 
Pei. tip, », €t sacrum Seriptorem Gaulterius? vocat. Prohibetur legi Sozo- 
Jew 12 menus,' qui Gaulterio* vestro inter sacros, Cano! inter probate 
EE Epist, fidei. Scriptores, e& Cardinali" tuo inter antiquos Patres numera- 
insit Mo. tur: nec legendus Victorinus* E piscopus Pictaviensis, non sanctus 
*Gels ubi SOlüm et antiquus Pater, sed et Martyr :* Nec vel Lactantius, 
PI Cai quem flumen eloquentie vocat Hieronymus," nec illius praeceptor 
* Gelas, ubi Arnobius," qui preestantes illos libros tanquam obsides fidei suz:, 
T - cüm ad baptismum admitteretur, dedit: qui ambo Gaulterio ? 


sup. vestro sacri Scriptores. Nec Julius Africanus, eruditus et anti- 
" . 1 : 1 . * AE " g 
'Gault.sic.s, (Us Scriptor, qui etiam inter sacros : nec Clemens Alexandrinus 


ei 19 Dontus? nroshutor vir illustris ac probatus, ac omni doctrine! genere 
tab ^^ C Qnsfrucfissipws : cujus insignia* feruntur volumina plena et erudi- 


pac Bil. aP- ionis ef eloquentie. | Non historia! Eusebii Ciesariensis, quamvis 
S SERA et ipse non Episcopus solüm et Confessor, sed in sanctorum? 
iouis en: quoque numerum relatus sit; et Historia ejus tanti facienda, ut 
Mart. Jun 3]. de eà sie interpres? vester, Eusebius sic historiam tezuit, ut D. 
SUPReDUT Hieronymus cum primis approbet: sic veritati adhesit, ut. nihil 


jGels. ubi ommninO erroris in eo reperiatur : quare cum tot utilitates complec- 


Sup. : . . . sJsl Met . XN 
ae Eon? Fafur, quisque se in ejus quasi familiaritatem crebrá lectione insinuet. 
e I;uch. in 


Praefat. et '" ^ lani v "01n1 "1 o : 1 i 
rep Nec legenda vel Tertulliani, vel Originis scripta, qui ambo Car 


Mus dde, dinaliP tuo veferes Patres, ambo tuo Gaulterio* Scriptores sacri, 
18,5,5 lic&t eorum neuter Episcopus, uterque veró Heresiarcha fuerit. 


sp. ^" Nec liber Hermetis" qui Pastor dicitur, licót ei (si Pio* tuo, 
entr —— illius fratri fides) Angelus de Celo in habitu pastoris, qui. eum. 


t Pos I . . . . B . EN . . 
Herma, —— institueret apparuit, licet de eo* libro antiquitüs dubitatum sit, 


Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 55 


«n inter Canonicos esset mumerandus : talisque sit, ut hodieque" »Staplet. 
in Canonem, cüm vobis visum, referri possit: non denique le- lib. 5 sum 
gendi habendive Apostolorum Canones:* illos dico octoginta * s gelas. oe. 
quinque, quos omnes ut genuinum Apostolorum fretum sic am- P 
plectitur et tuetur Jesuita" vester et pugil, ut ne illum quidem » Turr. tib. 1, 
extremum excipiat, 2n quo tertius liber Maccabeorum, et Hp Nostri, 
due Clementis, ejusdemque Constitutiones (quze mole suá novum 

fere Testamentum :equant) pro Canonicis, eodem, quo Evangelia 
ipsa,modo numerantur. Scripta hzc omnia (ut alia omittam) 

sic à Pio IV. et Clemente VIII. etiam sub excommunicationis 

poena prohibentur, quomodo olim à Gelasio. A Gelasio* autem E 
ita rejiciuntur, ut non solüm repudiata, sed ab omni Romaná 
Ecclesià eliminata sint; et quod de sanctis, quales (exceptis 

duobus ills hseresiarchis, vestris patribus) priores ommes, de 

sanctis inquam audire horrescas, Scripta hec uná cum Authoribus 

suis, authorumque sequacibus sub Anathematis indissolubili vinculo 

in eternum. damnantur. Ubi jam locus ullus licentiz, quó ista 

legatis, vel obtinendi, vel dandi? «ut sit; quis feró vestrum 
omnium, qui vel sciolus sit in Theologià, aut ullà doctrinà 

tinctus, qui non scripta hzc ante licentiam ullam quzesitam aut — [59] 
obtentam legat? Quis satis digné miserias vestras deploret, 

quorum vix ullus, qui non ipso facto, et Pii. IV. excommunica- 

tione, et Gelasiani illius indissolubili anathematis vinculo in 


- 


sternum ligatus sit? 
10. Nec fas solüm vobis Antiquos et Patres prohibere, fas 
quoque est eorum quosvis pro vestrá erga eos misericordià ex- 
purgare, corrigere atque emendare. Sic enim vester in hae 
causá athleta," de antiquis agens, ait, S7 infegrum librum pro- » Grets.lib.2, 


. . : : de Jure Pro- 
scribere fas est, fas etiam erit proscribere partem libri, seu mag- Vib.Lib.c.10, 


nam, seu parvam eum, exscindendo, delendo, obliterando, vel sim- dise 
pliciter omittendo, idque ob lectoris utilitatem. Fas hoc vobis: 

et quia fas est, facitis. Ut in filios, ita et in Patres Ecclesiw 

vos admodum misericordes. —Chrysostomum vide, vel Authorem 

Operis imperfecti in Matthzum, opus communi? consensu Ec- "Six Se. 
clesice approbatum ; quod sub? Chrysostomi nomine, inter. divinas oth. i. 4, v. 
laudes, publicà. et authoritate Romane Ecclesie legitur. Ex un& *1». 

ilius libri Homilià,? supra septuaginta lineas esque. » Ex Hom. 49. 
Magnum certé hoc misericordie Opus. Utile omninó Lectori, 

ne sciat, ne Chrysostomum vel Authorem tam antiquum sensisse 


sciat, in rebus fidei ad. nullam rem nisi ad Scripturas confugien- 


56 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XIII. 


dum, veramque Ecclesiam non aliunde nunc cognosci, nisi tantum- 
modo per Scripturas. Ne hoe sciat Lector, expungatur, ex- 


»InEdi. — purgetur, et contra fidem antiquorum codicum, deleatur :. et? in 
Antwerp, an. NN : : : —— S : k 
1537, in &, et editionibus aliquibus veré deletum est. Sie in Cyrillo; ob lec 
deletum hune z TI "1: . B 
totum lecum toris utilitatem, expurganda ea Cyrili' verba; quibus fidei 
fatetur, Bell. 


li.4 de — gratiam satis ad emundationem peccatorum valere; et Christum 
Ie Seué per fidem in cordibus habitare docuit. ^ Utile seilicet lectori, 
Tue vm nescire istam fidei gratiam ac dignitatem, nescire Cyrillum tantis 
s Extextude fidem encomiis ornásse. Ob eandem lectoris utilitatem Cypriani* 
mupeaeder textum foedissimé, et contra plurimorum, simulac optimorum, 
ve fidissimorumque codieum fidem, corrupistis : Cypriani verbis, 
quaa, — Vestrum, non falsum modó, sed et ineptum, et Cypriano repug- 
vd Suapn,, Dans assumentum intexüistis, hzc aliaque verba addendo," Petro 
tate Drimafus datur; etiam eo ipso in loco addendo, ubi disertissim? 
mela, Primatum illum evertit Cyprianus, et parem. omnibus Apostolis 
potestatem .fribuit. O falsarios execrandos! qui nec fortunis, 
[60] nee deportatione, nee vel capitibus vestris, hzec tam immania 
flagitia, unquam expietis. Vides interim non recentiorum modó, 
sed et 4nfiquorum, etiam et sanctorum Patrum scripta, à vobis 

purgari simul atque prohiberi. 
ll. Utinam veró in nostris, in Antiquorum etiam, et Patrum 
scriptis Prohibitionis vestre meta, nec plus ultrà auderetis ! 
Ipsa veró sacra Dei Biblia populo Dei interdici: eorum im vul- 
gares linguas versiones damnari: Illorum, in quibus animarum 
pharmaca, et ommes sapientie thesauri expositi sunt, horum, 
inquam, lectionem sub anathemate zpso facto incurrendo, prohi- 
beri, nimis impium est et execrabile, nec. cujusquam lachrymis, 
aut lamentis satis unquam. deplorandum.  Hebreas ante omnia 
et Grocas Scripturas, quz immediaté Amanuensibus Dei per 
Spiritum. Sanctum dictate, quse Dei ipsius digito illorum mentes, 
manus, et calamos dirigente exaratz, in quibus non Iota unum, 
non apex ullus erroris est, esseve potest, quze versionum omnium 
unica norma, et lapis Lydius, ad quem explorand:z omnes et ex- 
* Cone. Tria, aminandze, has, inquam, vos pro authenticis, id est, purum putum 
Bubdb Verbum Dei, pro Verbo Dei haberi prohibetis." Obstupeseite 


c.7,$Jam ' Celi, et. exhorrescite : Dereliquerunt fontem vite et veritatis, 


vero. 


;Cone Tud. ipsam seaturiginem aquarum perennium, et effoderunt sibi Cis- 
. * ei. 


lib. eit. e. 10, ternam,*. eisternam fractam, et humani ingenii fzecibus oppletam 


»5 Lin» laeunam. Inauditum à swceulo scelus. Pro 4ufhenfico Testa- 


Qe ve mento, et saerosancto Dei Autographo, vilem, vitiosum, et adul- 


Ca». XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 57 


terinum Codicillum, quod nemo Falsariorum aut Testamentari- 
orum ante Tridentinos unquam ausus, supposuerunt. Lex Cor- 
nelia, quousque dormis? — Evigila. 

12. Ut Lucem ae Fontem, Lucem aut Fontem dici prohibetis, 
ita ne versionum radii aut rivi populum Dei illustrent, rigentve, 
serió vetatis, et cavetis sedulo.  Postulárat à Gregorio VII. 
Bohemorum Dux Uratislaus, ut sacra Scriptura et officium 
divmum in vulgarem ipsis linguam verteretur: Respondit 
Apollo* vester, [mprudenter id exposci, ideoque ne fiat, authori- Mc 
tate Beati Petri inhibemus, teque huic vane temeritati totis viri- 
bus resistere precipimus. Pius quartus," ne quis, sie Jicentiá ioi. Reg 
Episcopi aut Inquisitoris Biblia etiam à Catholicis in vulgarem *- 
linguam versa legat, aut habeat sub excommunicationis* poná, « Bun. Pii 
interdicait. Malé omninó factum quod interdixit: in eo tamen 161] 
Pius, quód Jicentiam Biblia Catholica legendi indulsit. Vide 
veró quid post Pium Clemens octavus, parüm certé clementer 
decrevit. llle? prohibitionem priorem corroborans, ?//am ipsam ? 1nd. Liv. 


Prohib. à 


facultatem, licentiam. quibusdam dandi, à Pio concessam penitus Clemente re- 
cognitus, in 


sustulit. Ut jam Clementis Decreto, sub excommunicatione e 
ipso facto ineurvendá, sine spe licentiam ullam obtinendi, prohi- tam. 
bitum vestris ommibus sit (quod vidit, agnovitque vester Azo- 

rius*) sacra Biblia, aut ullas Veteris, sut Novi Testamenti partes, ADULT 
vulgari linguá, etiam à Catholicis editas, vel legere, vel habere; Queves. ; 
et quidem inviolatà hoc precipitur observandum: Legat quis; 

fulmine illicó et zpso facto ictus occumbit. In Jndice quoque 
Hispanico, verba sunt. Azorii! Probibentur Biblia vulgari linguá '1. 

cum omnibus suis partibus. 

18. Scitis etiam, qui edicto suo (meritó ut sit Alphonsus* e Ap. à ge 
laudando) sub gravissimis pomis prohibuerit, ne quis sacras literas emi. Heres. 
in vulgarem. linguam fnaniferrel, aut ab alio translatas, quoquo 
pacto retineret. Scitis etiam à quo^ dietum, Scripturam divinam EE i. 
Dalmaticó vertit. Hieronymus ; At hodie. piaculum existimant Hieron. 
sacras literas vulgari linguá legi. Scelus hoc vobis capitale, 
famá, fortunis, ipsoque capite vix expiandum.  Senserunt id 
Patrum nostrorum svo innumeri ex nostris: etiam non multis 
ab hine annis sensit idem Johannes Moravius, Mercator Aber- MOM 
donensis. Habebat secum in navi Testamentum Novum, delatus Apol, Bell, 
illico et raptus ad Inquisitorum tribunal, et rem amisit, et vitam." 

Et quis feré à vestris, qui non hunc lapidem movet? qui non 


in Scripturarum versionem, et lectionem similiter debacchatur ? 


58 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII. 


Petra hec, vobis Petra offensionis est, et Petra contradictionis. 
Hine illa axiomata et emblemata, quibus vestrorum scripta velut 
*Sand, Vi- tesserulis vermiculantur.  Hseresin* esse, si quis dicit, JVeces- 
har l9) sarium esse, ut. Scripture in vulgares linguas convertantur. — Dia-- 
frc Eo. bolià inventum esse, ut populus Biblia pe permitteretur :oCu- 
E p.30. riositas* ista legendi Scripturas dud non dins populo, 
sed et exitiosa est : Babylonem! potius inde extrui, quam Hieroso- 
.Hos. de 82- |mam : Scripturarum" versio nec absolut? necessaria est, nec 
Legend. |, Ulilis : Ex? istá Scripturas transferendi, et promiscue multitudini 
Duet: m Nov- nrostituendi, (audi) prostituendi licentid, pestes he fluunt, et velut 
nabh as-8- e» eguo "Trojano proficiscuntur. Religioni consultius esset, ut hec 
Ge Wb 4, c facultas populo penitus adimeretur. ; 
ur 69; 14. Annon vester ille? qui dixit, Totam Scripturam divinam, 
pomo etiamsi ea probà sit. translata, (nota mihi, probe translata) populo 
permittere, res est plena. periculi, et multarum esse potest occasio 
malarum cogitationum, si. fomninis, virginibus, et adolescentibus 
historia Lot, et filiarum ejus, Jude quoque et Thamar, pleraque 
» Act. et Mo- a/ia. exempla. et historie proponantur.  ÀÁnnon Treichtonus? ille 
Thoma Fe. Episcopus vester, qui Forettum presbyterum, quód Seripturas 
populo diebus singulis. Dominicis euplanaret, graviter increpuit, 
suoque exemplo à Sernpturis ipsi abstinendum esse monuit? 
Ego, inquit, Deo gratias habeo ; quid vel Vetus, vel Novum Testa- 
mentum sit ignoro; nihil ultra Missale aut Portiforium scio, aut 
scire volo. Disce puer virtutem ex me. Disce Theologiam ab 
Episcopo tuo. In Missali, et Portiforio du: Herculis columns. 
In his illud * non ultra? figendum. | Non ultra has metas, quid- 
quam Theologo, ne Zpiscopo quidem investigandum. Non ille 
11b.p.1574, item. Buenehamus? vester, qui Biblia nec vertenda, nec vulgó 
legenda, & suggesto docuit? Ne fort? agricole agriculturam, 
Pistores panificium relinquant, ne alii oculos sibi eruant, et Cy- 
clopibus orbem impleant: Cim vel hi legant, audiantve illud, 
Si oculus facit ut offendas, erue eum; vel illi, Pauli illud, 
Modicum  fermenti totam | massam fermentat. — Vel isti, illud 
Christi, Nemo admovens manum aratro, et retró respiciens, ap- 
tus est Regno Colorum. Lepidum sané hominem. Scilicet 
genio vobis prospieiendum est, et ventri. Sacra Biblia neque 
vertenda, neque legenda populo Dei, ne quid Monachorum 
ventres, et Epieureorum Respublica detrimenti capiat. Annon 
: Guil Rai ile" quoque pugil vester qui dixit, et dictum ejus observatu 
noid. 1oc, cit. 


N . 2 CANC . 
p. 825. certé dignum? — Hec profana mysteriorum divinorum patefactio, 


Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 59 


ab ipsá mysteriorum naturá, et Dei natürá abhorrere mihi videtur. 
Ubi enim erit reverentia sacris literis debita, si tanquam ZEsopi 
-Fabule, omnium manibus et sermonibus conterantur ? 

15. Sed et alia vobis argumenta fortia valdé et festiva. 
Scripturz populo non vulgandze, Quia non debent Margarite mitti 
ante Porcos. Sie Staphilus? populus nempe Dei vobis porci *1 
sunt. Etiam et Canes Scioppio,! Sanctum autem canibus non. est 
projiciendum. | Quia. Jobi primo dicitur ; Boves arabant, et. asince 
pascebantur juxta eos. Sie Aquinas." Angelica nimirum ratio. 
Vulgus et minores Zsine, il sunt; sunt itidem et Gratianot 
sine, Prelati veró Balaami. n eis, qu: credenda sunt, Ma- 
joribus suis, nempe Balaamis, asini isti adherere debent, non quse 
credenda sunt, suis aratris, quod Boves et Balaami faciunt, in- 
vestigare atque eruere. Quia denique statutum est in Lege, ut 
Bestia, que tetigerit montem, lapidetur. Sic Innocentius III.," 
qui hine cathedrahter admodum, utque Pontificem decet, con- 
cludit, non debere simplices et indoctos ad subtihtatem Sacra 
Scripture pertingere. | Bestias veré, Porcos et Asinos esse oportet, 
qui inventis frugibus, vestris glandibus vesci amant: qui vobis 
tam insigniter eos palpum obtrudere, et naso vos suspendere 
zequé ferant et patienter. 

16. Nolite deinceps causari Bibliorum, quas prohibetis ver- 
siones, quasi prave sint, distorte, aut heretice. Non hoc est, 
quod in eis vos mordet. Etiam quie prob translate, etiam quee 
à vestris, quie. caleulo Inquisitorum approbatem, hz ipse à 
Clemente prohibentur. Putemus esse aliquos in versionibus 
Protestantium nzvos; aliquos humani ingenii lapsus.  Huma- 
num seiat ommes esse, errare et labi. In tam arduo, tam spisso, 
tamque opere in longo, fas est obrepere somnum. At quid 
censetis, si Bibliorum in vulgares linguas versiones, sine omni 
mendá, sine ommi labe ac lapsu, ccelitüs vobis, ipsiusque sancti 
Petri dextrà porrigerentur? An vel eas populo Dei liberum per 
vos erit et legere, et noeturná versare manu, versare diurnáà ? 
Nihil minus. Audite enim stupenda plan athletz* vestri verba, 
ad quie non erubescere vos, sed horrere et contremiscere decet. 
Multitudo, inquit, et magnitudo malorum, que ez his Scriptura- 
rum translationibus manárunt, satis magnam vim habere debet ad 
istas translationes penitus supprimendas, etiamsi divind et Aposto- 
licá authoritate niterentur. At quze demum illa mala? Omnibus 
scilicet unum crimen, cujus etiam hse, que divinà et Apostolicá 


* Lib. cit. p. 


t a Eccl. c. 
T. 


[63] 
» 2 Secundze, 
q. 2, art. 6. 
t Caus. 2, q. 
7, c. Nos si. 


" Extr. de 

Heret. c. 

fant ex in- 
neto. 


x Guil. Rai- 
nold. loc. cit. 
p. 931. 


[64] 


y Epist. ad 
Letam de 
Instit. Filiz. 


: Hier. in Vit. 
Hilar. 

? [n Epita., 
Paul. 


b Hom. 9, ad 
Coloss. 


3 Ib. Hom. 2, 
in Matt. 


60 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII. 


authoritate niteretur, rea esset. Omnes populo Dei oculos ape- 
riunt, ut errores, hzreses, Idololatrias, et abominationes Romani 
Antichristi, et illius satellitum conspiciant. Omnes veré Buccine 
arietine : Dum hisce buceinis clangunt Sacerdotes; et vociferantur 
voce magná populus Dei, corruunt ad clangorem buceinarum 
muri Jerechuntis, et ruit alto à culmine Roma. | Unum hoc in 
omnibus crimen: unum hoec in omnibus vos tangit et angit. 

17. Vim hane et virtutem harum buccinarum didicerant à 
Deo sancti patres et Duces Israelis ; ideoque ad clangendum his 
buecinis clamabant strenue, clamabant assidué. Audi clamantem 
Hieronymum."  Sseulares ille, etiam mulieres sie instituit : 
Pro gemmis et serico divinos codices amet, discat prim Psalterium ; 
in Proverbüis Salomonis erudiatur : in .Ecclesiaste consuescat que 
mundi sunt calcare : In Job, pietatis et patientice exempla sectetur. 
Ad Evangelia transeat, nunquam ea positura de manibus : -Aposto- 
lorum Acta, Epistolas totá cordis imbibat voluntate : mandet 
memorie Prophetas : Reddat tibi pensum quotidie de Scripturarum 
floribus carptum. | Caveat omnia .Apocrypha, et sciat multa his 
admizta vitiosa : et grandis esse prudentie, aurum in luto querere : 
Audin? obiter hoc de vestris Apocryphis, id est, de luto? — Viden? 
lectionem Seripturarum esse pensum puellarum ? et pensum quo- 
tidianum? | Et ad Gaudentium de educatione Pacatule, Cum, 
inquit, virgunculam septimus etatis annus exceperit, discat. memo- 
riter Psalterium, et ad annos pubertatis libros Salomonis : Evan- 
gelia, Apostolos, et Prophetas sui cordis thesaurum faciat. 
Celebrat quoque summis laudibus Hilarionem,? et Paulam,* quód 
Scripturas sanctas memoriter tenerent : Eustochium quoque et 
sorores, quód man? horá terti, sext, noná, vespere et noctis 
medio per ordinem Psalterium cantabant. Nec licebat cuiquam 
sororum, ignorare Psalmos, et non. de Scripturis sanctis quotidie 
aliquid discere. Audi Chrysostomum ;^ 4udite quotquot estis 
seculares, et uxoribus preestis ac liberis, quomodo et vobis potissi- 
müm prcecipiat Scripturas legere, idque mon simpliciter atque 
obiter, sed magná  diligentià, — Sermo Christi, inquit, inhabitet. in 
vobis opulenter.  Audite* obsecro, seculares ommes: Comparate 
vobis Biblia anime pharmaca. | Si nihil. aliud vultis, vel Novum 
Testamentum. acquirite : Apostolum, Acta, Evangelia, continuos 
doctores. .Hoc malorum omnium causa est, quód Scripture ig- 
norantur. Hoc* est quód omnia quasi uná peste corrumpitis, 
quoniam. lectionem Scripturarum divinarum ad solos putatis mo- 


Ca». XIII. contra Archiepisc. Spalatens. T6 


nachos pertinere ; quum mult magis vobis, sit quàm illis necessaria. 

Audi Augustinum, qui plebem sie alloquitur ; Non vobis Sufficiat, - Serm. 55, de 

quód. in Ecclesià divinas lectiones auditis, sed etiam. in. domibus |" 

vestris, aut ipsi legite aut alios legentes requirite ac libenter audite. [65] 

Si Scripturas divinas, aut ipsi non legimus, aut legentes alios non 

libenter audimus, ipsa. nobis medicamenta convertuntur in vulnera, 

et inde habebimus judicium, unde potuimus habere remedium. | Ut 

alios qui innumeri sunt omittam, Audi Nieznos patres, de quibus 

Agrippa vester, Lutheri hostis, quem eresum Germanicarum 

ducem vocat  Nicena, inquit, Synodus decretis suis Ccavil, ne Agrip. de 
"eT x : CE ry Vanit.Scient. 

quis é numero Christianorum sacris Bibliorum libris careret. 

18. Pudeat jam, si pudori locus apud vos ullus reliquus sit, 
Seripturarum lectione populum Dei interdicere, ad quam tam 
vehementer, tantoque consensu, patres hortantur.  Pudeat Pa- 
tribus, pudeat ipsis Scripturis bellum indicere. Sed profectó 
metuendum vobis ac regno vestro, et metuere vos sciunt omnes 
à Seripturis et earum lectione. Scitis ex earum lectione et 
auditione concussa jamdiu, et ruinam expectare Jerechuntis 
vestre moenia. Manet altà mente repostum, quid aliis innu- 
meris, quid Admiralio Gallix acciderit. Febri^ gravi laborabat, » Meterzip. 1. 
revalescens paulüm dum curas ac sollicitudines sacrorum Bibliorum 
lectione fallere conatur, e& permotus, Reformate religioni constan- 
ter adhesit. Ut non immmerntó ab Episcopo Italo dictum sit, 
Conterraneos! suos & studio Theologie et divinarum Scripturarum one 
deterreri, ne sic fiant heretici. 

Inveneras, inquis," in scriptis nostris que prohibentur, doctri- EE Red. 
nam falsam, hereticam, scandalosam, pestiferam : estque ideó ab 
eorum. lectione, velut à venenato pabulo, populus arcendus.  ImÓ 
non inveneras. Et si quze forte in eis inveniri possent, vos non 
ea prohibetis, non deletis ; sed doctrinas veras, orthodoxas, sanas, 
ac salutares ; illas quze sacris literis, et sanctorum Patrum scrip- 
tis consonze sunt vel maximé. Cape ex infinitis unum alterumve 
exemplum, et vide serió annon ipsius Scripture, et sanctissima 
Patrum dogmata per latera eorum, qu: vos deletis ac. damnatis, 
jugulentur. Habetur in Indice operum Augustini, Fides sola 
justificat : deleatur! ^ Opera etsi non justificent, sunt tamen. ad v1na. Ex- 
salutem necessaria : deleatur.^ ^ Habetur in Indice operum Aug. ris 
Chrysostomi, Fide solá hominem justificari : deleatur." Salutem iin chrys. 
esse ex solü gratià, non ez operibus neque em lege: deleatur? ^ [66] 
Annon hoc ipso, et hác unà ardelià, hzc eadem in sacris literis, 


c. 6. 
€ Ib. c. 100. 


63 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XIII. 


in patribus delenda ? non et in illis prohibenda docetis ?  Certé 

enim hzc in illis totidem feré verbis, sensu plané. eodem haben- 

tur, quo in Indicibus. Dammate igitur et dispungite & Sancto 

au 2. as. Paulo, Fide? justificari hominem absque operibus legis : Gratia 

: Can, 6, in estis servati per fidem, mon ew operibus. Delete ex Hilario," 

Fides sola justificat ; quae sunt ipsissima verba à vobis deleta ac 

Ine 4 od damnata: ex Ambrosio? Impius per solam fidem justificatur apud 

Deum : Abraham non ex operibus legis, sed solá fide justificatum 

vident. De beatis hoc sanait Deus, ut solá fide justificentur apud 

(120.3,4 ad Deum. Ex Hieronymo,! Jmpiam per solam fidem justificat Deus : 
Rom. : : ME : 

ad Christum veniens solá, cüm primüm credit, fide salvatur : 

Abrahe fides sola pre» omni justitid docetur accepta : ut Abrahe, 

ita omnibus qui ex Gentibus credunt, sola fides ad justitiam repu- 

sHom.15 in /gfur. Ex Chrysostomo," Nobis pro cunctis sola fides sufficit : 

zCoe.de Ex Basilio," Hec est perfecta gloriatio apud Deum, quando mon 

ob justitiam. suam quis se jactat, sed novit quidem seipsum verc 

justitie indignum esse, Solà autem fide in. Christum justificatum. 

Sola fides, quid tanti meruisti? ut i nostris scriptis pestilentis- 

*Stapl in simum dogma:* voceris ; pro Hxereticá damneris, ac delearis ? cüm 


Specul. Pra- 


vi.Heret. in Pauli et Patrum scriptis orthodoxa perstes, et censearis ? Aut 
Quodlib. q. 3 


mdtemue, dicite Paulum, Hilarium, Ambrosium, Hieronymum, Chrysosto- 
mum et Basilium hzreticos, aut agnoscite nos unà cum ipsis 
et ipsorum Solá fide, esse Catholicos. 

Gloss. in 19. In glossa? Juris Canonici deletis" ac. damnatis verba 


Canones. hzc : Atque inter Apocrypha, id. est, sine certo authore deputantur : 


pug Belg. uf Sapientia Salomonis, liber Jesu Filii Sirach, qui dicitur Eccle- 
Glossee. siasticus, et liber Judith, et "Tobie, et. liber Macchabeorum : Hi 
Apocryphi dicuntur, et. tamen leguntur, sed forté non generali- 

ier. Cur non damnatis quoque et deletis hoc idem in Hie- 
ronymo? Is certé multó quàm Glossator luculentiüs libros 

istos omnes é Canone expungit, nec pro auro habet, sed 

Hier. Pref. luto. Stcut* Judith, et Tobie, et Macchabeorum libros, legit 
quidem Ecclesia, sed eos inter Canonicas Scripturas mon recipit, 

sic et hec duo volumina (Sapientiam Salomonis et Ecclesiasticum) 

legat ad edificationem plebis, non ad authoritatem Ecclesiasticorum 
dogmatum confirmandam. Vide, de Canone agit Ecclesie non 

[67]  Judzorum, ut quidam $ vestris sommniant. ^ Ecclesia, inquit, 
legit : Ecclesia non recipit inter Canonicos : non inter Canonicos - 

qui ad fidem confirmandam Canonici. Itidem in Prologo Galeato, 
enumeratis illis ipsis viginti duobus libris, quos nos pro Canonicis 


Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 63 


amplectimur, hzc addit: Quicquid extra hos est, inter Apocrypha 
est ponendum : Igitur Sapientia, que vulgo Salomonis inscribitur, 
et liber Jesu Filii Sirach, et Judith, et Tobias, et Pastor, non sunt 
in Canone. Non in Canone Ecclesie, quod recté vidit tuus 
Cardinalis :4 nam extra Canonem Judzorum Pastorem posuisse, 4 Bell lib. 1, 
perridieulum fuisset. — Reliqui igitur extra eundem Canonem * 9. 
Ecclesie, extra quem et Pastor. Quare et hie quoque aut sit 
Hieronymus eum glossa hereticus, aut cum Hieronymo sit et 
glossa, quam damnatis, orthodoxa. 
20. Mitto mnumera his similia. Roberti Stephani Biblia 
zgré admodum omittam. E marginalibus ibi notis et Indicibus 
ista deletis* et damnatis, qu;e nisi me mens fallit, textus ipse ;I Ind Ex- 
Bibliorum claró exprimit. —4braham fide justus: Christus Fern. 
Justitia nostra. — Omnes homines peccatores. Deus mon habitat 
in Templis manu factis. Fide purificantur corda. |. Nemo coram 
Deo justus. —Justificamur fide in Christum. ^ Deleantur, de- 
leantur hzc omnia. Quse tamen qui in sacro textu haberi 
nescit, aut negat, impudens sit oportet, aut imperitissimus. Si 
hac, certé cum his, ipse textus Bibliorum damnandus, et de- 
lendus. Et quis novit, quo hoc Expurgandi malum evadat? 
Quis scit, annon olim in ipsum sacrum Bibhlorum textum irruant, 
involent et ungues violentos injiciant isti Harpyis, qui contactu 
omnia fedant immundo?  Pessimum certéó omen, quod non 
nemo é vestris ausus. dicere, et auditus'* dicere, Sanctum quidem * Audivi, in- 


quit, Leon. 


: : ^ A ^ . Sharp, Epist. 
Petrum Catholicum fuisse. Paulum veró misi cauté exponatur, PS s 


heresin olere: cerebrosum! hominem fuisse, qui in fuis scriptis Pio par 


zeli et fervoris vehementid supra modum abripi sit solitus : illius ja e Role. 
assertiones non. magni estimandas : periculosum esse eum legere, "9 
ut qui heresin alicubi sapiat: fortó etiam prestitisset. niil 
unquam ab eo scriptum fuisse. Inaudivit etiam testis fide dig- 
nissimus,? Quosdam 2 vestris qui dicerent, serió apud vos deli- 
beratum, quo pacto censuris vestris castigari possent sancti Pauli 
Epistole. 

21. O nos beatos, qui tecum, beatissime Paule, hzretici [68] 
censemur, qui cum Apostolis et Prophetis h:ereseos damnamur, 
et comburimur!  Ssvite interim vos: Prohibete, non nostra 
solüm, sed Prophetarum et Apostolorum scripta.  Pugnate non 
Indicibus solüm vestris, sed quod facere soletis, facibus, ferro, , |... 
furialibus flammis, et tartareà omni vi ac fraude.  Factitàrunt?9 4. 


: : : : : : k 1. c. 8. 
hoe majores vestri, Antiochus," Herodes, Diocletianus. Nee fj, s 
c. 3. 


! Lact. lib. 5, 


c. 20. 

» "Tert. Apol. 
c. 50. 

» Lib. 22, de 
Civit. Dei, 

c. 6. 


» Cons. Red. 
p. 10. 


P Joh. 5. 39. 


3 Sciop. in 
Ecclesiast. 
c. 90. 


r Luc. 10. 


* Matt. 12. 5. 
* Matt. 21. 


L7 
e 


Wm cn 
"S 


v Matt. 22, 29. 


[69] 


x Sciop. lib. 
cit. c. 78. 


64. Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XIII. 


nobis rubori est, pati quod. patiuntur Apostoli, nec vobis honori 
est facere, quod fecerunt tyranni. — Veritatem Dei et veros illius 
cultores premere potestis, non opprimere. Quo magis e 
extinguere pedibus, manibusque laboratis, et veritas 1psa eO 
clariüs vestris flammis purgata elucescet, et Israelite, quà 
magis premuntur, magis erumpent in multitudinem. 4uge- 
tur! religio Dei quó magis premitur : Plures? efficimur quoties 
metimur à vobis: semen est sanguis Christianorum : Ex eorum 
nos stirpe, de quibus Augustinus," Ligabantur, includebantur, 
cedebantur, torquebantur, urebantur, laniabantur, trucidabantur, 
et multiplicabantur. 

22. At, inquis? ad Pastores spectat de rebus fidei judicium, 
non ad privatos, non ad oves. lllorum est, ef de pascuis, que 
salubria sunt. judicare, et à venenatis oves arcere. Audi; Pasto- 
rum san? judieium est: sed Pastorum, non Luporum: Qui 
vobis pastores vocantur, Lupi rapaces sunt, et immites tigrides: 
nee paseunt oves Christi, sed. vorant: et pabuli loco, cicütam 
ovibus et venena toxica propinant. Si pascere illis in animo 
sit, cum pastore? optimo inclament, Scrufamini Scripturas : 
deducant oviculas ad has caulas herbidas, et fluenta aquarum 
salientium ad vitam zternam. Ab his pascuis, vos arte ommi 
ac Marte longissimó gregem Domini abigitis, ad stagna veré 
Stygia, et de mari mortuo deductos canales, in quibus certa est 
et presentanea animarum mors, adigitis, et cogitis. —bsurda 
vobis? ef sfolida, imo stolidissima planà questio; Ubi scriptum 
est? At Pastori optimo, ipsi etiam Sapientim, non alia fre- 


. quentior in ore vox, quàm Quid" scriptum est in lege ? Quomodo 


legis? Nom) legistis in lege? | Nunquam! legistis in Scripturis? 


"stolidissima scilicet vobis, quze pastor bono sapientissima sunt. 


Pastoris" optimi illa etiam vox. —Erratis, nescientes Scripturas. 
Vobis nescire Scripturas, nescire cum Treiehtono Vetus et Novum 
Testamentum, in lucro est, etiam et laudi dueitis, et quasi de 
singulari beneficio Deo gratias habetis: Canendum id vobis, 
docet magnus inter vos magister, Uf jumentum factus sum : id 
est, gessi me humiliter, tanquam rerum divinarum non plus intelli- 
gerem, quàm asinus ille clitellas vehens. — Ad veros Pastores, 
ad illum in primis Pastorem optimum mos ultró provocamus. 
Horum judicio, ad orcum et inferos damnata jamdiu vestra 
dogmata. Episcopi vero vestri, non ovium Pastores, sed quod 
Seioppios tuus te docet, jumentorum sunt, et Asinorum Aga- 


Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 65 


sones. Quid Ágasoni cum ovibus? frenum ille et flagellum 
tractet, non pedum.  Frzmet* suos Asinos, loro alliget, stimulet, 
jugum et onera imponat, in. Mandra sua se contineat, illic regnet, 
illà se jactet in aulà. 

23. Nullumne dein privatis, nullum ovibus judicium ? At 
et illis opinor dictum : Estote" boni Trapezite : Probate* spiri- 
tus an ex Deo sint: Omnia" probate, quod bonum. est tenete : 
Oves* mec vocem meam audiunt, et. sequuntur me. Qui vere 
Oves, sciunt. illi vocem Christi, et quia sciunt, à stridore Anti- 
christi eandem discernunt: ideóque sequuntur Pastoris vocem, 
non Lupi ululatum. —Spiritualis? discernit omnia. Qui nescit, 
qui non dijudicat quid distent zra lupinis, quid pabulo intersit et 
fimo, non ovis ille Christi censendus est, sed Asinus aliquis 
Clitellarius, aut dossuarius, cui palatum et labra sic occalluérunt, 
ut carduis vesci malit, quàm lactucis : et aconito inebriari potiüs, 
quàm nectare satiari et ambrosià. Sic nimirum se res habet. 
Judieant oves, et privati omnes judicio JDiscretivo: Judicant 
Episcopi et pastores, judicio Directivo, et Claviwm potestate 
Coactivo, sed judicant szpé errante clave; quo casu videntur 
solàm ligare, non ligant: Judicat Christus solus judicio Infal- 
libili, nec unquam errante clave. Non sic vel Pontifex vester e 
suo tripode, vel Concilium, vel Ecclesia tota judicat. 

24. Ad extremum addis,* Nihil n. scriptis nostris, que pro- 
hibetis, contineri, quo doctrina vestra convelli possit. | Argumenta 
nostra fallacia sunt, sophistica, et facillimas habent solutiones. 
Satis sanus es? Nonne vides, te hic, non nobiscum; sed tecum 
ipso pugnare ? Si tam levia sint, et enervia, si nihil m eis 
perieuli, si tam faciló ac nullo negotio solvi possint, quare vos 
timetis, ubi non est timor? — Cur quasi vinci metuentes, vetatis ? 
Sed profectó typhum hze ingenii tui sapiunt, non nos quidquam 
pungunt. Experire vires tuas; tenta vel tu, vel quivis ex tuáà 
mandrá illa solvere ; erumpent in nervum conatus omnes vestri ; 
veré Gordios ibi nodos reperietis. Dissecare fortassis, vi et 
gladio discindere, et nos poteritis, et illa : Dissuere veró, et quod 
"Theologos decet dissolvere, aut enodare nunquam poteritis. 
Hydram ibi esse et Herculem sciunt, qui & vestris cordati. Ne 
veró pusillnimi suis videantur, ne quzstós, quem ex magne 
Dian: templo percipiunt eorum artifices, jactura fiat, ne alios si 
verum fateantur, plané exanimes reddant, pellem solüm in eis, 
aut inanimem clavum subesse fingunt. —Solenne hoc vestris est ; 

F 


Y Scop.c. 147. 


* Ap. Hier. 
suprà. 

? ] Joh. 4. 1. 
b] Thess. 5. 


NN 
-— 


c Joh. 10, 97. 


4 | Cor. 2. 15. 


* Cons. Red. 
p. 10. 


[70] 


* Respexisse 
videtur ad 
'Thucydidis 
illud, 'Agz- 
Bie. ei» Soh- 
0$ A oryimu)e 
' Qyoy pti, 
lib. 2. 


f Epist. ad 
Evagr. t. 3. 
T Spalat 
Resp. ad 
Suar. c. ], n. 
30. 


[71] 


£ Spal. in 
przefat. lib. 1, 
de Repub. 
Eccl. n. 11. 


66 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII. 


ut viri videantur et plausum apud suos exeipiant, deterere 
primüm atque elumbare argumenta nostra, nec eorum vim ac 
robur vel tenere vel exprimere: tum deinde cum figmentis suis 
inani sciomachià strenue, velut ad palum pugnare. Et post- 
quam, instar Ajacis mastigophori in vervecem aliquandiu de- 
bacchati sint, vietoriam statim et triumphum quasi prostrato 
hoste canere: eum mos intereà, vulnere nullo sauciati, sed ne 
icti quidem, amentiam istam atque fatuitatem, instar invicti 
Ulyssis videmus securi, ac ridemus. At dum sie elati et jacta- 
bundi inceditis, meminisse vos oportuit * Hieronymianum! illud, 
Imperitia Confidentiam, Scientia timorem creat. 'Te veró, qui sic 
scripta nostra et argumenta elevas, meminisse oportuit, quid 
tuo Suarezio à te ipso, et verissime scriptum sit:T Nwnero 
sapientum. videtur Suarez gloriari. —.At veró Reformati à suis 
habent partibus totam patrum antiquorum. cohortem ; nullos verà 
Ecclesia Romana pro suis additamentis. |.Et nostrá etate, Pro- 
testantes (quid quod clarum est asserere dubitemus ?) sapientia 
vera et Theologica, hoc est. genuináà sacrarum literarum cognitione, 
sanctorum Patrum, et. Ecclesiastice antiquitatis dexterá, dijudica- 
tione, necnon et reliquá literaturá longà superant Pontificios. 
Quid enim hactenus majoris momenti scripserunt Pontifici n 
controversiis, quod non fuerit penitus à Protestantibus dilutum, ac 
diflatum ? Multi autem et insignes libri scripti sunt à Pro- 
testantibus contra. doctrinam | Pontificiam, quà Pontificia. est, 
quibus nemo Pontificiorum (quantum hactenus vidi), aut scivit, 
aut potuit respondere. Jam enim contra eos duo duntaxat ezxunii 
Pontificis pugiles insurgunt ; ignis et fulmen. — In lus solis ei tota 
spes victorie. 

Claudam nunc locum istum de Prohibitione, osque tibi tuis$ 
ipsius verbis, verbis quze virum et veré Theologum decent, oc- 
cludam. S? Romanus pontifemv impedierit scripta nostra, si de 
more ignà addiverit, aut. Ecclesiis sibi subjectis exterminari cura- 
verit; mon potest orbis universus Christianus non advertere et 
agnoscere, ipsum non ratione, sed vi suas tueri velle usurpationes, 
ecclesiamque oppressam falsitatibus detinere: adeóque cause. sue 
diffisum, cim. clypeum nullum. habeat, loricam nullam, nullum ad- 
versus iela intorta honestum munimentum, ignavá declinatione, 
imó fugá uti turpissimá : ac seduló cavere, non quidem ne vincatur, 
Sed ne victus suis appareat asseclis: à quorum conspectu, prop- 
tereà et tela nostra, et vulnera sua abscondit. — Si debilis, si inanis 


Ca». XIV. contra Archiepisc. Spalatens. 67 


impetus noster sit, si ipse fidei Clypeum gestet, quid timeat ?.— Cur 
refugiat ? — Cur. quibus impetitur, tela. abscondat ? — Verte te, et 
vade quo vis; at herebit in seternum hcc tui pontificis lateri 
letalis arundo. 





CAP. XIV. 


FIDES PROTESTANTIUM, FIDEI PRISC/E ECCLESIAE CONSONA EST. 
DE LIBRIS APOCRYPHIS: ET TRADITIONIBUS NON SCRIPTIS. 


Dixznas, et veré dixeras, fidem nostram esse pure ac prisce 
Ecclesie consonam. — Hoc te dixisse nunc male habet. —.:Dogmata, 
inquis," omnia in quibus à vobis discrepamus, prisce Ecclesie dog- v cons, nea. 
matibus sunt prorsus contraria. Non omnia, mi Domine, sine e 
dubio, non dogma illud, quód /ibri vestri Apocryphi & numero 
Canonicorum rejiciuntur. Docet te hoe clarissimé et certissime 
Hieronymus nuper citatus. Docet antiquissimus omnium qui 


Canonem recenset, Melito:! apud quem ne unus quidem ex: weito D. 


. . . jy Euseb.]1.4 
vestris Apocryphis in Canone habetur. Nam quod Cardinali o. 35, 
k Bel. lib. 1. 


tuo scrupulum movit, Sapientie liber apud Melhtonem, idem de Verb. Dei, 
13. 
plané est qui Proverbiorum. Titulus apud eum libri, zegoio, 7 € Donlquo! 
/ :l 
cogía, vel ut nonnulli! legunt, et multó significantiüs 7 xe/ eogía, , vL rra 


Parabole, que etiam. Sapientia vocatur. Docet idem Athana- pmaremead 


sius," qui recensitis Canonicis addit, Preter istos sunt adhuc alii M 


libri non. Canonici, qui Catechumenis. tantim leguntur. — llli sunt " ^ 8ynops. 
Sapientia Salomonis, Sapientia Jesu. Filii Syrach (qui est Eccle- 
siasticus).  Esfer (intelligit ut ipse explicat, adjectiones illas 

post eaput nonum), Judith et Tobias: Isti, inquit, sunt libri 

veteris instrumenti non. Canonici. Maccabeorum libros in nullo 

numero habet, ne vel inter Apoeryphos quidem Veteris Testamenti 

libros enumerandos censet, nedum inter Canonicos. Docet idem 
Hilarius," qui duos solüm et viginti pro Canonicis numerat : quo "Pref. in Ps. 
in numero nulli ex vestris Apocryphis. Docet idem Epiphanius;? * Peres. 8. 
qui ne unum quidem ex vestris illis in Canonem recipit, sed cos 

dubie fidei, Apocryphos, et non? Canonicos vocat. Docet idem ?ib.de 


S. et 


Ponder. 
Ruffinus,* qui patrum monumenta, et majorum traditionem se in ! P cRPEUR 
suo Catalogo sequi profitetur, ut in ejus testimonio judicium ymbolum. 
Paírum et prisce Ecclesie consensum clarissime conspicias. In 


Canone Bibliorum utriusque Testamenti, eosdem omninó nobis- 


* Ap. Euseb. 

lib. 4, c. 24. 

* Cat. 4. 

tAp.Turrian. 

lib.6, Defens. 

Decret. Epis. 

(omo 

v Ib. 

x In Carmin. 

y Lib. 19, in 

"Tob. c. 5, 6. 

* Lib. 4, c. 18. 
[73] 

^ Lib. 1, de 

Offic. Eccl. c. 

11512; 

b Lib. de Sec. 

Aot. 9. 

* De Justic. 

Cler. lib. 3, 

COS rfi 

4 Sup. Esdra. 

c. 1, et sup. 

Tob 


oD. 
* Lib. 1. de 
Eccl. dogm. 
fIn Matt.c.l. 
& P.'3, tit. 18. 
h In fine com. 
in Hist. Vet. 
'T'est. 


! Conc. Trid, 
Sess. 4. 


68 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIV. 


cum enumerat, non plures, non pauciores : additque, Hec sunt 
que Patres intra. Canonem. concluserunt, ex quibus fidei nostre 
assertiones constare voluerunt. — Sciendum tamen est, quód. et. alii 
libri sunt, qui non Canonici, sed. Ecclesiastici à majoribus appellati 
sunt; ut. sunt Sapientia Salomonis, et alia Sapientia que dicitur 
Filii Sirach, qui Ecclesiasticus appellatur, libellus Tobie et Judith, 
et Maccabeorum libri. In Novo Testamento liber Pastoris. 
Qua omnia legi quidem in Ecclesiis voluerunt, non tamen proferri 
ad authoritatem fidei eu his confirmandam. — Hec nobis à patribus 
tradita sunt. 

9. Possem idem ex Origene," ex Cyrillo* Hierosolymitano, ex 
Eusebio! ex Amphilochio, ex Gregorio* Nazianzeno, ex Gre- 
gorio Magno, ex Damasceno,* ex Isidoro;* ex Leontio, ex Ra- 
bano, ex Nich. Lyrano,?? Johanne Driedone,* Abulensii An- 
tonino,? aliisque quamplurimis demonstrare. Sed quid opus? 
Tam perspicuum est, libros istos, quos si ad Canonicos conferan- 
tur, Lutum vocat Hieronymus, extra canonem ab Ecclesià priscà 
positos, ut Cardinalis vester Cajetanus" pedibus in nostram eat 
sententiam. Reliqui, inquit, videlicet, Judith, Tobie, Macca- 
beorum libri, cum Sapientià et. Ecclesiastico, à divo Hieronymo 
inter Apocrypha locantur. — Nec turberis novitie, si alicubi re- 
perias libros istos inter Canonicos supputari, vel in sacris conciliis, 
vel in sacris doctoribus. Nam ad Hieronymi limam reducenda 
sunt tam verba Conciliorum, quàm Doctorum, sic wt libri isti non 
sint Canonici, id. est, regulares ad firmandum ea que sunt fidei, 
possunt tamen dici Canonici, id est, regulares ad «dificationem 
fidelium. ^Vecordiam nune tuam agnosce, qui dogmata nostra 
omnia, in quibus à Tridentinis dissidemus, Confraria prorsus 
gprisce Ecclesie dogmatibus, tam futiliter pronuncias. Doce tu 
si potes, vel quivis ex vestris, ante annum à Christo sexcentesi- 
mum, libros istos omnes, quos nos consensu priscz Ecclesiz 
Apocryphos vocamus, sic in Canonem receptos, ut essent ad 
firmandam fidem, ad fidei dogmata infallibiliter inde. stabilienda 
Canonici. Laterem laves. 

3. Visne aliud exemplum ? Dogma nostrum est Contra- 
rium Tridentino decreto, Sacram Scripturam esse integram et 
absolutam credendorum Regulam, ideÓque Traditiones vestras non 
scripías, quas sacrilego Decreto! Scripturis equárunt Tridentini, 
inutiles esse, atque in fidei causis rejiciendas. ^ Conspirat hic 
mirificé nobiseum prisca Ecclesia. Quàm illustria illa Augus- 


Car. XIV. contra Archiepisc. Spalatens. . 09 


tini* verba, Zn is que aperlé in Scripturis posita. sunt, inven- * Lib. 2, de 
tuntur illa omnia, que continent fidem moresque vivendi.  Viden De 
omnia? viden? apertó omnia?  Quàm clara illa Chrysostomi,! dom ds 
In Scripturis divinis quecunque necessaria. sunt, manifesta. sunt. 
Habemus" omnium exactissimam trutinam, gnomonem ac regulam, HR 
divinarum legum assertionem. — Si" quid dicitur absque Seripturá, " ChrinPs.95 
auditorum cogitatio claudicat, nunc annuens, nunc hesitans : verüm 
ubi à Scripturá divine vocis prodiit testimonium, et loquentis Ser- 
monem, et audientis animum confirmat. — Quàm et illa Hierony- 
mi? Uf hec que scripta sunt. non negamus, ita ea que non sunt ; Cont. 
scripta, renuimus. — Christum natum de. Virgine. credimus, quia 
legimus, Mariam mupsisse post partum non credimus, quia non 
legimus. |. Hoc" quia de Scripturis non habet authoritatem, eüdem 55. 
facilitate contemnitur, quá probatur. Quàmillud Tertullianig4doro —|74] 
Scripture plenitudinem : Doceat Hermogenis officina, scriptum esse : 2c 
Si non est scriptum, timeat ve illud adjicientibus aut detrahenti- 
bus destinatum. Et illud Origenis, Necesse est nobis Scrip-*Hom. im 
turas sanctas àn testimonium vocare : Sensus quippe nostri et enar- 
rationes, sine iis testibus non habeant fidem. | Et illud Hilarn,? Que ' 1» Ps. 132. 
in libro legis non continentur, ea nec nósse debemus, non ut fidei 
dogmata nósse. Et illud Basilu,! Manifesta est elapsio à fide et (SereFidei 
superbie crimen, aut reprobare quid ez his que scripta sunt, aut 
superinducere quid ez non scriptis. Et illud Cyrilli,^ Non omnia ; Cy 
que Dominus fecit. conscripta sunt, sed ea que scribentes fam ad '» e: 9*: 
mores quàm ad dogmata putabant sufficere: (audi sufficere) uf 
rectá fide ac operibus rutilantes, ad Regnum colorum perveniamus. 
Et ut alios omittam, illud Bedse,* Nobis ín sacris literis unica est ms 
credendi simul, ac vivendi regula. prescripta. Vides Seriptaram c. Nec suff- 


unicam ideoque fotalem esse fidei Regulam, non ut tui sentiunt S 
mutilam, mancam, aut partialem. Vides in honoris hujus so- 
cietatem non admitti Zraditiones non scriptas, nedum  delira- 

menta vestra. Annon hie tantus in hoc dogmate Antiquorum 
consensus te in stuporem vertit? Non vos pudet tam dens& 

testium antiquorum nube circumfusos, et plan victos de Tradi- 

tionibus vestris, de Patribus, de Antiquitate adhue garrive * 

4, Percommodé veró híe accidit, quód Coryphseus? vester, » Bell. tib. 4, 


deVerb. Dei, 


t. . IN 
itatis vi 4 enda c. 11, $ Nota 
veritatis vi coactus, omnia que populo Dei necessario vel cred. NUS 


sunt vel facienda, omnia que Apostoli palàm omnibus predicabant 


scripía esse agnoscit. Certe enim Apostoli omne* Consilium Dei ; Act. 20. 96, 


palàm. annunciabant, ideoque mundi à sanguine omnium.  Fide- 


» In Matt, c. 
2 


70 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIV. 


EOM liter illi praestiterunt, quod mandárat Christus,? Predicate Evan- 
Mar.16.15. geljum omnibus gentibus, omni creature, docentes eos servare 
* Matt. 10.27. omnia, quecunque mandavi. vobis. Quod" dico vobis in tenebris, 
dicite in. luce, quod in aurem auditis, predicate in solaris. Non 
ex hoe opinor genere Traditiones vestre: Non ex eis quz vel 
Christus mandavit, vel Apostoli populo Dei annunciabant. Sicut 


A ce Judcei* Cabalam se habere gloriabantur, inque eà doctrinam quandam 
athol. Ver. 


lib.1,c.6.  oecultiorem ac mysticam, non omnibus evulgandam, sed quibusdam 
ex senioribus et perfectioribus per manus sibi à Mose sine Scripturá 
traditam : Itidem plan et vos Cabalam habetis 'Traditionum ves- 


[75]  trarum, occultior? vobis in eà mysticá et veré Cabalisticá 'T'heolo- 
3Bell. lib. 4, . à 5 z 1 ul d 
de Verb. Dei, gia, non omnibus, non populo Dei vel necessaria, vel evulganda, 
e. 11, $ Nota a Ad ^ 3 D . : A 
Sundaset" sed senioribus et Electis solüm vestris per manus sie scriptura 


5 His notati* cradita. Cur igitur Traditionibus vestris, quze minim? populo Dei 
necessarie, molesti sitis? Cur Cabalisticam vestram doctrinam 
velut Cereris sacra evulgatis? Cur populo obtruditis, et aures 
omnium, imà orbem feré omnem Traditionum vestrarum strepitu 
obtunditis? eüm neque populo eas annunciare vobis fas sit, 
neque populo Dei easdem scire necesse sit. Sie nimirum se res 
habet, ut olim hzeretici, sic ad istam. Cabalam, velut ad sacram 

*Lib.3,e.2. anchoram vos hodie confugitis. LHeretici, ut ait lrenzeus,* cim 
ex Scripturis arguuntur, accusant Scripturas, quasi varié aut 
ambigué sint dicte : quasi em his sine Traditionibus veritas in- 
veniri non possit, quasi veritas per literam tradita non sit, sed per 
vivam vocem, unde et Paulus dixit, Sapientiam loquimur inter 
perfectos. Hzc inter alia illorum subterfugia. Annon vides in 

t Bell.]ib.3, his tuorum. hominum effigiem, et vivum doctrinze vestre Caba- 


de Verb.Dei, 


c.l, 5 Sivero, isti 1 ? ] 3 3 4 e 
ame listiee. specimen ? — Scripture vobis ambigueT sunt, horsum, 


Med 3 iint M : 
A UE illorsum in quam volueris partem trahi, retrahi, fingique possunt. 


denote Scripture! sine traditione non sunt sufficientes : earum? sensus 
de vonoer plurimis in. locis, nisi accedat Traditio, certó haberi non potest : 
savimes | nonh 2 Scripturü, sed ex Traditione habetur : veritates! quàm 
PS Ser multe seorsim fidelibus ac perfectis commendatce sunt, quomodo et 
Mes Paulus dixit, Sapientiam loquimur inter perfectos. Pari hie ut 
iP Nota se. Vides passu eum hieretieis inceditis: sie eorum premitis vestigia, 
FJ 06. »». ut ne textum quidem illum, Sapientiam loquimur, ab illis usur- 
probare vult patum, omittere velitis. Sed neque locum illum alium* prz- 
non Soriptas teritis, qui veré latebra hseretieorum. omnium, Multa! habeo 
Do ME vois dicere, sed non potestis portare modó : de quo sic Augu- 
CODE stinus," Omnes vel insipientissimi heretici, audacias figmentorum 
in Joh. 





Car. XV. contra Archiepisc. Spalatens. 71 


suorum hác occasione Ewvangelice sententie colorare conantur : 

quasi hec ipsa (quze illi docent) ea sint, que tunc Discipuli portare 

non poterant. 

— D. Sed advertite Irenzeum hsec in antiquis illis, hzec eadem in 

vobis subterfugia gravissimé reprehendentem. Audite etiam 
Augustinum," cujus verba non vos minüs arguunt, quàm Mani- «Tract. 08, 
cheos, aliosque h:zereticos, qui secretam, nec scriptam, sed fide- Y 176] 
libus, et sapientioribus vivà solüm voce traditam doctrinam pre 

se ferebant. Nulla videtur esse necessitas, ut. alique secrete doc- 

trine taceantur, et abscondantur fidelibus parvulis, seorsim dicende 
majoribus, hoc est sapientioribus. Quse una Augustini sententia 
Cabalam vestram, et Traditiones omnes non scriptas jugulat. 
Denique Hieronymi illud de Jejuniis, humi dormitionibus, et 

alis non scriptis traditionibus, in vestras ommes verissim? ap- 
tissiméque quadrat. Que? absque authoritate et testimoniis Eiern 
Scripturarum, quasi. traditione Apostolicá, sponte reperiunt atque 
confingunt, percutit gladius Dei. 

6. Possem idem in reliquis fidei nostre Capitibus facile de- 
monstrare: Sed specimen solüm in his dare volu. — Quzecunque 
antiqua sunt in fide, omnia nostra sunt: nec nostrum quidquam, 
nisi sit et antiquum. 





CAP. XV. 


DOGMATA ECCLESIE ROMANS, SUNT NOVI ARTICULI FIDEI. ODE 
FORMULÁ FIDEI À PIO IV., PROMULGATA ; PROVOCATIO AD 
PRIMOS SEXCENTOS ANNOS: EXPLICANDO FIDEM, NOVAM 
FIDEM CUDUNT ROMANENSES. 


DispriceT quarto loco, quód Novos fidei articulos Rome cudi 
et promulgari dixeras. Dogmata fidei Romance nova nulla sunt: Na we 
Antiqua ommia, et antiquis consona. Quid igitur? An tibi 
antiquum videtur, quód eges omnes ac Imperatores Pape sub- 
jecti sint? ^ At certé ignotum hoc dogma, Tertullani evo. 
Fuit hae tunc Christianorum omnium professio. Colimus* Im- MET 
geratorem ut hominem d Deo secundum, et solo Deo minorem. 
Ipse omnibus major est, dum solo Deo münor est. lgnotum S. 
Optati svo, cujus illa vox," Super Imperatorem mon esi misi Opt. lib. 3. 


s . : : s Cyr.derect. 
solus Deus, qui fecit Imperatorem. Ignotum Cyrilli zvo, cujus? sad in Prin- 


cip. 


! Chrys. hom, 
2, ad Pop. 
Antioch. 


[77] 


v Greg.lib.2, 
epis. 62. 

x [d. lib. 4, 
epis. 34. 


Y Agath. epis. 
in Conc. Gen. 
6, Act. 4. 


* Epag Basilii 
in Cone.quod 
vocatur 8. 
Aot. 1. 


? Just. orat. 
ad Anton. 
Imp. 

^ Hexam. lib. 
3, c. 5. 

* Przef. inlib. 
2, ad Galat. 
* Hom. 18, in 
2 ad Cor. et 
hom. 35 in] 
ad Corinth. 
* Lib. 2, cont. 
epist. Parm. 
TRE 

f Epis. 63. 


s Basil. Hex- 
am. hom. 4. 


^^ Grets. Def. 
c. 16, lib. 2, 
de Verb. Dei, 
p2997. 


! Cajet. Com. 
in c. 14, ad 1 
Cor. 


72 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XV- 


ila ad Imperatorem oratio, vos ommi terreno fastigio superiores 
estis : dignitatum fontes, humane fcelicitatis origines. — Quicquid 
usquam est gentium hoc totum Regni vestri soliis subjectum est. 
Ignotum Chrysostomi :vo, qui Imperatorem vocat,' Summitatem 
el. Caput. omnium super terram hominum: qui non habet parem 
ullum super terrum. ignotum Gregorii Magni :vo, qui sic Im- 
peratorem alloquitur," JPofestas Dominorum meorum pietati 
celitüs data est super omnes homines. Deus* pietatem. vestram 
universo mundo preesse constituit.  lgnotum Agathonis Paps 
svo, qui* Zmperatoris se famulum, eique studiosam obedientiam ac 
promptam obsequentiam debere profitetur.  Ignotum Basili Im- 
peratoris zevo, qui^ gubernacula .Ecclesiastice navis (id est, sum- 
mum Ecclesie regimen) sibi à Deo commissa, in Concilio, quod 
vobis est generale octavum, assentientibus omnibus illius Con- 
cilii Episcopis, professus est. An tu hoe dogma vestrum, quod 
octingentis et plus eo annis in Ecclesià ignotum, imó ab Ecclesià 
damnatum vides, an tu hoc antiquum dices ? 

2. An et illud quoque antiquum dogma, quód sacra publica, 
linguá vulgó incognitáà celebrentur ?  'T'otius certé antiqux Eccle- 
sim praxi contrarium testantur Justinus, Ambrosius," Hierony- 
mus,* Chrysostomus,* Augustinus,? et ut alios omittam, Basilius, 
apud quem clarissime. videas in publicis sacris, alterná vicissi- 
tudine Psalmos à populo cantari, omnesque in commune velut ex 
uno ore, et uno corde confessionis Psalmum proferre Dommo. 
Hane etiam consuetudinem non apud Grecos solàm, sed apud 
ZEgyptios, LLibyas, Thebanos, Palestinos, Arabas, Phenicas, 
Syros, et in summá, Ecclesias omnes, apud quas preces, et com- 
munes Psalnodie in honore sunt: Audias insuper in prise 
Ecclesie saeris Promiscuum? somnum virorum, mulierum, et pue- 
rorum, velut undarum fremitum, per preces eorum ad Deum emitti 
solitum. Tam perspicuum sané hoe de priscà Eeclesià, ut athleta 
vester fateatur: Hine, mquit, ile Patrum cohortationes, ut 
omnes simul psallant, idque faciant attent et intelligenter, vo- 
cemque suam cum Sacerdotum vocibus conjungant ;. quando- 
quidem linguà auditoribus non ignotá omnia peragebantur: et 
consuetudo ita ferebat, ut tota Ecclesia simul psalleret. Etiam 
et Cardinalis! vester, non solàm hoe in priscà Ecclesi observa- 
tum agnoscit, sed et perpetuo in Ecclesiis omnibus observandum 
docet: Ex ác, inquit, Pauli doctrinà habetur, quód melius est 
ad Ecclesie  edificationem, orationes publicas, que audiente 


Car. XV. contra Archiepisc. Spalatens. 73 


populo dicuntur, dici linguá communi clericis et populo, quàm dici 

Latine. 

. 9. Àn etiam antiquam dices vestram Eucharistie sub uná 

specie communionem ? Novum ommino est, et illius novitatem — (78] 
luce clariüs demonstrant tibi verba Cassandri vestri, qui. Luther- 

anos* omnes et Calvinianos pro Anticatholicis habet. ^ Com- ce 
pertum est, mquit, universalem Christi Ecclesiam in hunc usque$Extt. 
diem, occidentalem veró, seu Romanam mille ampliàs à Christo sus. art, 92. 
«mnis, in solenni et ordinarid hujus sacramenti dispensatione, 
utramque panis ef vini speciem omnibus Christi membris exhi- 

buisse : id quod ex innumeris veterum Scriptorum, tàm Grecorum 

quàm Latinorum testimoniis manifestum est. 

4. Non est mihi in animo alia fidei vestre. dogmata hic 
persequi.  Perlege et perpende seduló Bullam Pii IV. super 
formam jurament. Habes in eà solennem fidei professionem, 
cui omnes apud vos, qui Ecclesis ullis przficiuntur, sive. Cathe- 
drahbus et superioribus, sive parochianis aut imferioribus, non 
consentiunt modó, sed eandem se integram et inviolatam con- 
stantissimó ad extremum spiritum retenturos et docturos jurant ; 

Istam, inquam, illà Formulà presceriptam fidem, esse veram et 
Catholicam fidem, extra quam nemo salvus esse potest, juramento 
interposito profitentur. In illà fidei formulà, quam Symbolum 
hodierne Romane fidei verissime dicas, habes post Symbolum 
Constantinopolitanum ibi recitatum alios fidei articulos (vestri 
illi articuli) qui neque in Symbolo Apostolorum, neque in- Niceno, 
neque in Constantinopolitano, nec ullo omninó Symbolo, quod 
Ecclesia, aut orbis vidit ante sexcentos post Christum annos, 
reperiuntur. Audi enim quid híc constanter dicam. Demonstra 
vel tu, vel quivis ex vestris, non dico Ecclesiam Catholicam, sed 
vel particularem ullam Ecclesiam, etiam ex tot mille millibus 
myriadum, qui fidem Christi professi sunt, vel unum aliquem 
ante sexcentesimum à Christo annum, qui fidem istam Tn- 
dentinam, (quam vos Catholicam, extra quam nemo salvari potest 
dicitis) docuit, tenuit, ac professus sit, et herbam dabo: Viceris ; 
Ego me statim antiquitatis fidei vestree preconem libentissime 
profitebor. ^ Nunquamne de Juello nostro audisti? ^ Vere 
gemma Juellus erat, cui non Amiantus, aut inextinguibilis 
Asbestus, non Jaspides aut Topazii, non Chalcedonii, et Chry- 
solithi omnes conferendi. Fuit hzc illius" ad primzvam Eecle- " Cone. Juct. 


habita 1560. 
siam et sexcentorum annorum Patres, publica olim ad Crucem — [79] 


[80] 


74 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XV. 


S. Pauli justissima provocatio. Et quidem  Juellus ille immor- 
talitate dignus Juellus, obiit: Abiit ad sanctos ommes patres 
sanctus hie Pater, currus Israélis et auriga ejus. Sed Elishas 
complures post se reliquit, nec deérunt unquam in castris Do- 
mini exercituum multi fortissimis Davidis persimiles, qui ad hoc 
certamen Philistzeos omnes et Goliathos vestros, sint quantumvis 
gloriabundi, intrepidé provocent. At enim nemo unquam ex 
vestris, licàt seculis omnibus illustrem ac conspicuam fuisse 
vestram Ecclesiam gloriari soletis, nemo, inquam, vel unum 
per tot annorum centenarios proferre poterit, qui in fide istá 
Tridentinà, quam solàm antiquam vos et Catholicam dicitis, 
vobiscum conspiret. Nee veró audax valdé sit aut temerarius, 
qui numerum istum plusquam duplicet. Nam ut in aliis forté 
dogmatibus, phaleratis verbis et distortis antiquorum sententiis 
fueum (et veré fueus tantüm est) vestris faciatis; certé in 
suprematu Pape, quod caput vobis est et Fundamentum fidei, 
nihil unquam efficietis. "Tam novum hoc est et nuperum fidei 
dogma, ut Papam non fallibilem solüm esse, sed generali Concilio 
ita subesse, ut ab eo tanquam à superiori Judice coérceri possit, 
corrigi, ac, si opus sit, deponi; hoc, inquam, à Catholicis om- 
nibus, et ab ipsà Catholicà Ecclesià tarn constanter, tamque 
unanimi consensu creditum semper est et defensitatum, post 
etiam annum quadringentesimum supra millesimum, ut à 
Generah vestro Basihensi Concilio dictum sit, nullum unquam 
peritorum de eo dubitásse. — 

5. Fave hic paulisper tuà linguà, et paucis quod res est 
dicam. Sparsa quidem erant et pullulàárant im Ecclesià priscá 
errorum et hsresum qusdam semina. Sed pastorum vigi- 
lantià et Imperatorum pietate simul ac authoritate factum est, 
ut vel radieitüs extirparentur, vel fluctuarent solüm in pau- 
corum mentibus, radices altas seculis ills nunquam egerunt; 
nunquam ut Ecclesie dogmata ante annum sexecentesimum 
recepta sunt. Post annum sexcentesimum, natus mox est 
Romanus vester, quem Scioppius depingit, vitulus: et cum nato 
vitulo, fides quoque vituli, et aliquot illius dogmata unà nata 
sunt. Defectio omnium prima, qux in Romaná EcclesiÀ prz- 
valuit, et per quam Ecclesia illa in Mandram, et Pontifices ejus 
in vitulos versi sunt, accidit sub Bonifacio IIL, anno à mato 
Christo sexcentesimo sexto (natalem hume vituli annum dixeris) 
quum titulum illum wniversalis Episcopi, Titulum, teste Gre- 


Car. XV. contra Archiepisc. Spalatens. 75 


gorio, superbum, vanum, profanum, diabolicum, et Antichrist- 
ianum multis precibus ille à Phoca obtinuit. Prout viribus et 
cornuum robore crevit vitulus, accrevit unà nova vestra et 
Romana fides. Quamprimüm enim adolevisset vitulus, czpit 
supra modum picturis, pupis, et imagunculis oblectari. — Dià 
igitur cum Episcopis lucta fuit pro earum cultu ac veneratione. 
Vicit tandem, sed non sine multo sudore ac sanguine in Con- 
cilio vestro Niceno: Exceudunt mox ubique spirantia simulachra, 
et vivos dueunt de marmore vultus, vix angulus in Mandráà ullus, 
qui non dives pictai vestis et auri. Elatus hàc victorià vitulus, 
expit non diu post in Hildebrando Regibus bellum indicere, et 
quia jam in taurum robustum excreverat, Reges ille quosvis pro 
libito prosternit, proculeat, calcibus ferit atque ungulis, sic 
rempublicam  exdibus, perjurüs, seditionibus, proditionibus, 
BEeclesiam hzeresibus implet. Subjugatis in hune modum sin- 
gulis, Episcopis primó, tum  Jmperatoribus, restabat solüm 
universalis Ecclesia, quz cum bestià certamen jam iniret. Et 
hzee strenué quidem ae viriliter ferocienti bestiz se dià opposuit, 
nuper in Conciliis Constantiensi ac Basiliensi rationis septo eam 
co&reuit, et in ordinem coégit. Bestia, ómnis tum jugi ac frzmi 
impatiens, furit, frendit, tumultuatur, nec placidam membris 
dat cura quietem, donec tandem in Lateranensi conventu univer- 
salis id Ecclesie jugum excuteret, seque Judicem supra ommia 
Concilia, supra universam ipsam Ecclesiam, Judicem in terris 
supremum, Judicem infallibilem esse decerneret. Nulla deinceps 
- Bestize lex alia, quàm illa Donatistarum," Quod volumus sanctum 
est : Non alius tum fidei Canon, quàm ille Tyranni? Quod ego 
volo pro Canone sit: Nemo qui ei vel obstrepere tum auderet, 
non Episcopi non Imperatores, non ipsa universalis Ecclesia ei 
dicat," Domine, cur ita facis ? Didicerat ille 6 Tragocedià,! Quod- 
cunque libuit facere, victori licet. Sic sensim, ut vides, ac pau- 
latim, accrevit vitulus, e£ sensim cum eo accrevit nova vestra et 
vitulina fides.  Accrevit ille in tam immensam molem, ut 
tandem evaderet in Romanum hoc monstrum, horrendum, in- 
forme, ingens, cui lumen ademptum ; lumen illud dico coeleste, 
quo gregem suum omnem illuminat Deus. Accrevit illa in 
T'ridentinos illos tam numerosos fidei articulos, ut jam arthritide 
laboret, sieque intumuit vitulina ista et Tridentina fides, ut 
nescias utrum iagis horrendum et informe monstrum sit, vitulus 


» Aug. lib. 2, 
cont. Epis. 
Parm. c. 13. 
? Constantii 
Vox apud 
Atha. epist. 
ad Solit. 
vitam agent. 
P Espenc. in 
c. 1, ad Tit. 
4 Sen. in 
'Troade,act.2. 


[8l] 


76 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XV. 


ipse, an fides vituli. Tantz molis erat Paparum hoe condere 

regnum, Romanamque fidem. 
Cons. Red. 6. At novi, inquis, non cuduntur à vobis Articuli, sed decla- 
js rationes et explicationes articulorum apponuntur. lmo et novum 
-Extray.Joh, posse articulum Papam inducere discas ? glossáà;* etiam et Decla- 
Signit.e.Quia rando potest multa Papa: wt eadem ait glossa. Et quidem 
quorencUh declarando novum sepe cuditis fidei articulum. — Explicationes 
vestrae tam. Scripture, quàm patrum, quales sint et quàm bellie, 
(Glos, im — prob? seimus. Non alie quàm illa Gloss, Statuimus, id. est, 
Sutwmu. abrogamus.  Bibite ex hoc omnes; KExplicate nune hoc, et fiet 
statim, non omnes ex hoe bibere necesse est. Ecclesia enim 
« Cone. Tria. declarat" nullo. divino precepto LLaicos, aut Clericos non confi- 
S935 57 entes ad bibendum obligari. Explicatione vestrà fecistis ex 
Mandato non mandatum. Deo soli Xorgsbcue, illi soli Latriam 
exhibebis. Explicate hoc, et sensus erit ex diametro plané 
à Aquin. p.3, contrarius. Deo soli non exhibebis Latriam, sed et Cruci* ef 
'— [magini Crucifixi. Latriam. exhibebis. |. Non. facies tibi sculptile, 
18.40.18. non quidem Dei, Cui* enim similem facietis Deum, aut. quam 
dr imaginem ponetis ei, et JNefas est, ut ait Augustinus, Deo 
simulachra in Templis collocare. Explicate vos hsec, et nefas 
: Bell. lib. ?, non erit, sed licebit? Deo simulachra collocare, quia Ecclesia" 


de Imagin. c. d GERE S E : A : 1 : 
&$Eg. mon ftoleraret si esset illicitum. — Fides sola justificat, ait Hilarius : 


b S : 
: uii, n Declarate hoc, et fiet statim, Fides sola non justificat : fiet 1lle 
? Cone. Trid. qui id dieit hzreticus et anathema, quia si? quis diwerit solá 
* Rom. 13.1. fide impium justificari, anathema sit. — Omnis* anima subdita sit 
t Perer. disp. potestatibus superioribus, id est, secularibus: Regibus! ac Im- 
Hom. ^ geratoribus, ut. Augustinus, Chrysostomus, et omnes ferà veteres 
intellexerunt, utque ipse contextus per se indicat. | Explicate vos 
ista, et fiet novus, imó contrarius fidei articulus, quód omnis 
anima istis potestatibus non est, ne de jure quidem, subdita; 
ES non* anima Pontificis vestri, non anima ullius Episcopi, Pres- 
e. 1. byteri, aut. Clerici. Explicate hoc pauló adhue clariüs, et tum 
[82] propter hoc ipsum Apostoli mandatum, et ex his ipsis verbis, 
jJ oneapon Omnes" Reges ac Principes Pape potestati tanquam. sublimiori 
subditi erunt: Potestates ille superiores apud Apostolum, 
Papalis fiet potestas; nec ile cuiquam, sed ill omnis anima 
subdita erit. —. Reges brachia erunt, Papa Caput; et Insania est 
dicere, Capitis in. brachia, Pap:e in Reges non esse imperium : 
Sie explicatione vestrà, antiquo fidei articulo, aut Apostoli 


Ca». XVI. contra Archiepisc. Spalatens. 70 


verbis credere, non fides est, sed mera Insania. Sic nimirüm 
Seripturas, sic et Patres tractatis, quomodo Bertramum ; 8i 
quid in eis palato vestro non sapiat, excogitato commento expli- 
catis, et sensum eis affingitiss Commentum illud quia vestrum 
est, et Pap: arridet, fiet illico fidei articulus : Quid vobis ali 
ad fabrieandos fidei articulos ineude opus. —Declarate solüm 
hune esse illius i Seripturà textüs sensum; affingite quem 
lubet, illicó tam certus erit ille, tamque antiquus fidei articulus, 
quàm siin Apostolorum Symbolo expressum haberetis. Verba 
Pape operatoria hic sunt, Dixit, et factum est. Sit hoc fidei 
articulus, est vel antiquissimus. — Declarando fidem, fidem anti- 
quam aboletis, explicando fidem, novos quoties visum est, fidei 
articulos cuditis. 





CAP. XVI. 


ECCLESIE HERETICJE, IPSAQUE ROMANA, ECCLESIE SUNT, ET 
MEMBRA UNIVERSALIS ECCLESIE. 


QiNTO loeo* tuam. Cramben szpiüs hie recoctam de CatAo- 
licà Romaná Ecclesià veponis, illius laudes ad nauseam inge- 
minas. Responsum à me priüs habueras: illud repete. Nam 
morus sit, qui Battum hunc in suis tautologüs vel sequi velit, 
vel persequi. 

2. Philosopharis deinde de  Ecclesià. ^ Dixeras Ecclesias 
hzreticas, ut Ecclesie Catholieze sana membra censendas esse. 
Emendas nunc hoc, sed emendas ut illi de quibus Poeta, Dum 
vitant stulti vitia, in contraria currunt. Ecclesias" hereticas, ne 
Ecclesias quidem omninó esse nunc vis. — Ecclesia tibi nune nulla, 
nisi solim Romana. — Quasi non sit modus in rebus: quasi inter 
avarum et vappam nihil intersit, tu ut Scyllam vites,in Charybdim 
te precipitas. Ecclesie lhweretice sana membra sunt Ecclesie 
Catholice : Ecclesie heretice non omninó sunt Ecclesie, nec 
Ecclesie membra ; utrumque inepté: et pharmacum tuum ipso 
morbo lethale magis est, ac mortiferum.  Eocclesis hzereticas 
sana esse Eeclesie membra qui sentit, malesanus sit oportet: Si 
sana membra sint, quare hzreticas, id est, nom sanas dicis? Si 
et sanz ille sint, et non sans, tu quoque simul et sanus sis et 


Con$. Red. 
p. !1. 


k Cons, Red. 
p. 12. 


[83] 





78 Defensio Ecclesie Anglicane. Car. XVI. 


insanus. Quód si omminó Ecclesie membra non sint, quid ad 
forum vestrum qui foris sunt ? Cur vos de iis, qui foris sunt 
! Lib. 9, de judieatis? — Cur Alphonsus! vester tam confidenter . asserit, 
Punit, e. 2i. Fateor, et. meo judicio negari non potest, hereticum esse partem 
Ecclesie, et membrum esse illius, et non esse omninó ab illà sepa- 
ratum. —Verissimà ; non omninó. Nam quoad professionem 
fidei Christianze et Verbi Dei, quoad Saeramentorum administra- 
tionem, quoad aliqua fidei dogmata ab eis recepta (in quibus 
ipsa essentia visibilis Ecclesia posita est) non separantur. Sed 
quoad integritatem tamen fidei, quoad internas virtutes, quoad 
sanam Doctrinam, ab Ecclesià Catholieà separantur: ut Sacra- 
menta apud eos vera sunt, sed ipsis non prosunt: sie et Ipsi in 
Ecclesià veré sunt, sed quia per fidem et charitatem Christo 
Capiti ver& connexi non sunt, ide salubriter in Eeclesià non 
sunt. Esse verb in Eeclesià, et non salubriter in eà esse, nee - 
illis, nee Catholico cuiquam prodesse potest. Si heretici omninà 
» Com. ine, in. Ecclesià non sint, quomodo de illis ait Ambrosius," zfpostolus 
Tin. "5 domum magnam, non mundum dixit, sed Ecclesiam, in quá omnes 
(Hieretici simul ae Catholici) sub unius Domini sunt nomine. 
Uno enim sui Domini nomine censentur omnes, id est, Christiani. 
^Belllib.de Quare etiam Cardinalis? tuus ex Augustino? docet, Hereticos 


Eccl. Milit. : É à a 
e. 4S Res. efiam postquàm exierunt, esse in. Ecclesià propter Sacramentorum 


SIS. 4. de administrationem, id est, in. Ecclesià esse secundüm aliquid, licet 
non simpliciter. Quod si hwretieas Eeclesias, expungis penitüs 
ex albo Ecclesiz, acetum plan? de tuà Romaná, qu: non hiretica 
solüm est, sed et Idololatrica, et quod in se omme continet 
hzresum atque impietatum virus ac venenum, Antichristiana. 
He tamen ipsa tua Romana, in Ecclesià est, et Ecclesia cen- 
senda: non quidem simpliciter, non secundüm integritatem fidei, 
non seeundüm ullam virtutem internam, non. salubriter, 3c ut ad 

[84] salutem cuiquam prosit in eà esse, sed Ecclesia tamen est 
secundüm quid, secundüm externam fidei, et Verbi Dei profes- 
sionem, seeundüm administrationem Sacramentorum, secundüm 
aliqua. vere fidei dogmata; quibus velut externis quibusdam 
ligamentis orthodoxis ae. Catholicis Ecclesiis adhue connectitur, 
ut alias omnes hzreticas, sic et tuam hane Romanam, Ecclesiam 
esse non negamus: sed Ecclesia tamen est, non quomodo reli- 
qui ommes hzretiez. Uno illz, alterone errore aut hzresi, velut 
intemperie quádam laborant? Romana tua, h:resum earumque 
maxim? lethalium, et mole et multitudine opprimitur.  Pesti- 


[ 


Car. XVII. contra Archiepisc. Spalatens. . 79 


fera hzresum gangrena, totum illius corpus, omnes venas, 
artus, arterias, ommes fidei articulos sic pervagatur, imÓ sedem 
ae solium suum in eis collocavit, ut Ecclesia illa non solüm 
de vità periclitetur, sed jam plan? proxima morti, zgré admodum 
vitalem spiritum ducat, et tantüm non animam suam tenues 
profundat in auras. 





CAP. XVII. 


FIDES ANTIQUA S/EPIUS AB ECCLESIÁ ROMANÁ INTERRUPTA. 
QUATUOR INSIGNIORES RUPTURJE FIDEI AB ILLÁ FACTJE: IN 
HJERESI UNIVERSALISTA RUM, ICONDQLATRA RUM, HILDEBRAN- 
DINORUM, ET PAPISTARUM. 


PnonuwriIs híc iterum in /audes Romane tue Ecclesie, et 
quidem contra ordinis et methodi leges omnes in illas proruis. 
Ordinem tu híc nullum vel sciebas, vel sectabaris, nisi quem 
lictoris virga. dictabat, aut securis. Igmoscite Aristotelici, silent 
inter plagarum et fascium strepitus ordinis leges. Quid veró 
nunc in istá Ecclesia dilaudas? Perpetua, inquis,? munquam » Cons. Rea. 
inlerrupla, nunquam. interrumpenda. fidei duratio, et. firmitas in" 2: 
eá, consistit. "lace de interrumpendá. — Waldensis? tuus hic tibi Hugs 
aurem vellit: Zcelesia mulla indefectibilis, nisi Symbolica :. Alio ort. 9, c. 19. 
omnes, etiam ipsa Romana errare potest, et. deficere. Etiam et 
actu in Romaná fidem interruptam docet Alphonsus' in Czle- 7 Alp. àCast. 
stino: et scpiüs interruptam didiceras ex Laberio, Virgilio, 1 c. 4. 
Honorio, Johanne XXII. Sed rupture ille mox coaluerunt ; 
eurà atque arte Chirurgorum convaluit ab illis Ecclesia vestra. 
Videbant hzereses istas ab aliis inventas, et ab Ecclesià ante — [85] 
dammatas, extruendze Babylonicz, quam moliebantur, turri in- 
utiles esse, aut non satis commodas. Novas suas, sibique pro- 
prias, et in Eeclesiá priüs inauditas hzreses excogitárunt archi- 
tecti vestri; homines vafri, ac ingeniosissimé nequam. ^ Ma- 
ehinis illis suis, mirá ut supra quàm dici potest inexplicabili 
astutià ac fraude, antiquam fidem oppugnare, nec eam uno ictu 
pessundare, (qui poterant?) sed eandem sensim ac sine sensu 
enervare, per cuniculos subruere, ac demum funditàüs evertere 


moliebantur: sub ipso fidei velamine perfidiam stabilire, et sub 


^1 - ——mm I 






—— 
80 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XVII. 


Christi nomine Antichristianismum paulatim erigere laborabant. 
Vide enim quantà versutià, quibusque gradibus rupta prn 
sit à vestris, post etiam eversa fides. 
9. Sexcentis annis, ipsa Gregorii state Universalis Episcopi 
E Ks uen 4, tifulus. et authoritas, ut superbum, vanum profanum, et nti- 
35,38. ^ eAristianum nomen damnatum est. Biennio post Gregorii mortem 
anno nimirum sexcentesimo sexto, nomen hoe sibi suisque suc- 
cessoribus obtinuit Bonifacius. Primus hie est, et quasi an- 
gularis nfichristiani Regni lapis: primus hie, quo fidem anti- 
quam eoneusserunt Pontifices vestri aries. — Audi enim qui de 
t Greg. nb. 4, hoe Titulo, Gregorius. — £n isto* scelesto vocabulo consentire, nihil 
UERSM CO est aliud quàm fidem. perdere. — Consensit Bonifacius, et Ecclesia 
vestra in hoe voeabulo.  Consensu hoe vestro fidem perdidistis, 
* Greg. tib.z, hzeretiei facti estis. — Iterum ; Hortor" et suadeo, ut nullus vestrum 
TUS — hoe nomen aliquando. recipiat, nullus consentiat, nullus. scribat, 
nullus, ubi fuerit scriptum, admittat, sed integrum se ab hujusmodi 
venenatá infectione custodiat ; quoniam hoc in totius Ecclesie in- 
juriam ac discissionem fit. —Consensit cum Bonifacio Ecclesia 
vestra in hoe vocabulum.  Consensu hoe vestro venenatü infec- 
tione Rupturam, Schisma, et discissionem fecistis totius Ecclesie. 
* Gres. Nb. 6 Iterum ; Ego* fidenter dico, Quisquis se universalem sacerdotem 
vocat, vel vocari desiderat, in elatione suá Antichristum precurrit ; 
quia superbiendo se ceteris preponit.  Desideravit Cyriacus ; 
Bonifaeius non desideravit solüm sie vocari, sed ipse et sueces- 
sores ejus omnes sie vocati. Antiehristum vides et in Bonifacio, 
quem in desiderio hujus vocabuli przeurrit Cyriaeus: et in 
ommibus Bonifacii successoribus, quos in hoc Superbim, quo 
[86] vocantur omnes titulo, precurrit Bonifacius. —Rupturam hie 
vides; et rupturam primam ; per quam, Ecclesia tua Romana, et 
quia fidem in hàe perdidit, facta est hzretica, et quia venenatà 
*Greg.lib.,, COntagione ac discissione se ab Ecclesià orthodoxà ae sanà 
mus separavit, faeta est ScAismafica; et quia hoc superbie Titulo, 
quo Pontifex vester voeari voluit, se cunctis? preposuit, solusque 
omnibus preesse, omnesque sibi subesse voluit, facta est dnii- 
christiana. 
9. Plusquam sexcentis annis pro fidei dogmate per Catholi- 
cam et totam Ecclesiam habitum est : Imagines non esse colendas. 
EUR Testis hujus Catholici dogmatis vester Gregorius, qui sie Sereno 
Massiliensi Episeopo, Quàd adorari vefuisses, omninó laudamus. 
Imagines sanctorum in Ecclesiis non ad adorandum, sed instituen- 


Ca». XVII. contra Archiepisc. Spalatens. 81 


dum, collocantur. . Abruptum à vobis hoc fidei dogma anno septin- 
gentesimo, sexagesimo septimo, quandoin Concilio vestro Niczno, 
Imagines adorandas esse decrevit Hadrianus et illius factio. Rup- 
tura hzc secunda antique. fidel, que nunquam coaluit; et quia 
grandis per vos iterum híc facta Ecclesie scissura, bis jam 
haretica, bis quoque schismatica est Romana tua Ecclesia, et ad 
Antichristianum suum regnum viam latam munivit. 

4. Octingentis et plus eo annis, pro fidei dogmate in Ecclesià 
Catholicá creditum est, Imperatores ac Reges esse à Deo secundos ; 
Papam eis subesse debere, at ex "Tertulliano, Cyrillo, Chrysosto- 
mo, Gregorio Magno, Agathone, et Basilio Imperatore, qui an. 
886 obit, superiüs demonstravi. ^ Creditum hàe eádem de 
causáà, subditos teneri fidem illis ac obedientiam prestare, nec 
juramentum fidelitatis, quo regibus sunt obstricti, violare. .Ab- 
rupit hoc sanctissimum fidei dogma anno 1076* ille fax sedi- 
tionum, flagitiosorum signifer, pestis et hostis humani generis 
Hildebrandus, quando in Concilio Romano;^ consentientibus suc 
factionis Episcopis, Henricum Imperatorem regno privavit, el 
Christianos omnes à juramenti, quo Regi obstricti erant, vinculo 
absolvit, atque ita perJurüs, seditionibus, fandis omnibus ac 
nefandis flagitiis Ecclesiam simul atque orbem implevit. De hàc 
Rupturáà audi Sigebertum :* — Hec sola novitas, ne dicam lweresis, 
necdum in mundo emerserat, ut Sacerdotes illius, qui regnare facit 
hypocritam propter peccata populi, doceant populum quód malis 
Regibus nullam debeant subjectionem, et licét ei fidelitatis Sacra- 
mentum fecerint, nullam tamen debent fidelitatem, nec perjyuri. di- 
cantur, qui contra Regem senserint; imó qui Regi paruerit, pro 
excommunicato habeatur, qui contra Regem fecerit, à nozá injus- 
dile ac perjurü absolvatur. — Nullius? ueresis tempore, sancta 
Ecclesia graviori schismate scissa fuit, his (Lmperialibus) pro 
justitià : illis (Hildebrandinis) contra justitiam agentibus. Audi 
de hàc eàdem Hildebrandinà h:eresi, alterius et sanioris Con- 
cilii? Romse non diu! póst habiti, judicium : Nolumus ignorare 
prudentiam vestram (omnes Deum timentes alloquuntur) quód ad 
destruendas hereses noviter ab Hildebrando inventas, et ad. defen- 
sionem. fidei Catholic, et ad exterminandam. impietatem. eorum, 
qui noviter ipsam fidem Catholicam, quantüm in ipsis erat, scindere 
non. timuerunt, Deo authore convenimus. — Testes invocamus contra 
eos, Calum et terram, quód. nullum consensum adhibemus illorum 


perversitati : et in testimonium illius, in medio Ecclesie in con- 
G 


* Lamb. 
Scaffn. an. 
1076. 

Bar. an. eod. 
n. 26. 

» Hab. an. 
1076. Bin. to. 
3,con. p.1282. 


«Ad an. 1088. 


[87] 


3 Sigeb. a. 
1074. 


* ExtantActa 
Conc. in lib. 
Imper. Con- 
Stitut. tom. 3, 
p. 315. 

f Habitum 
est an. 1098. 


i Sess. 33. 


k Basil. Conc. 
Cus. in De- 
creto Quin- 
que Conelu- 
sionum. 


[88] 


! Bell. lib. 2, 
de Conc. c. 
17,5 Denique. 
» Conc. 
Later.sess.1l. 


82 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XVII. 


spectu Angelorum. et. hominum, incendio tradimus decreta. illorum 
heretica, quibus orbem terre perverterunt. Rupturam hie vides, 
qui nunquam coaluit, tertiam, per quam Ecclesia. Romana 
tertio jam /weretica, et tertio schismatica in Regnum suum nti- 
christianum evecta est. 

5. Addam unam aliam Rupfuram; plusquam mille quadrin- 
gentis et quinquaginta annis pro fidei dogmate habitum est à 
Catholicà Eeclesià; Papam non esse vel infallibilem, vel supre- 
mum in terris Judicem. Testis huis Catholici dogmatis habes 
Constantiense? atque Basiliense^ Concilium. In utroque de- 
cretum, Papam sic Concilio generali subesse, ut tam in eis que 
fidem spectant, quàm. que mores, non corrigi solüm, sed si corrigi 
renuat, deponi possit. Decretum insuper in Basiliensi, Dogma 
hoe, Esse fidei Catholice dogma, cui qui pertinaciter. repugnat, 
hereticus censendus est. — Etiam in decreto suo declarat idem hoc 
Concilium, quod tu mihi spé monendus es, dogma hoc fidei 
Catholiez tam firmiter, tam constanter, tanto tamque unanimi 
consensu à Catholicis omnibus, ab omnibus docfis ac peritis 
viris per quatuordecim illa continua Ecclesi sceula creditum 
esse, ac defensitatum, ut non vereantur asserere," Nullum unquam 
peritorum de eo dubitásse. Si qui forté dubitárunt, rudes ilh 
indocti, et Concilii generalis judicio imperiti fuerunt : Doctorum 
hominum et peritorum nemo, ne unus quidem de hoc dogmate vel 
dubitavit. Disrupit hoe Catholieum Catholiez fidei dogma Leo 
decimus, anno millesimo quingentesimo decimo sexto, quando in 
conventu suo Lateranensi abrogavit et reprobavit! hoc Basiliensis 
Concilii decretum, quando Papam" supra omnia Concilia authori- 
tatem habere, atque ita. Supremum plane esse m terris, ideoque 
infallibilem Judicem decrevit.  Rupturam hie vides quartam, et 
plané omnium, quze vel processerunt, vel sequentur, gravissimam. 
Per hane sie Triumphum agit in Eecclesià Antichristus, ut ad 
fastigium hoc et culmen impietatis vix quiequam jam addi 
possit. 

6. Nihil interim hie dixi de Transubstantiatione, de Adoratione 
triticee Collyridis, de Purgatorio, de Communione sub unà specie, 
alisque novis Ecclesie vestre dogmatibus. Unoquoque eorum 
fidei Catholieze per vestram Ecclesiam ruptura facta: sed emi- 
nentiores ego tantüm Rupturas hic velut digito monstrare volui. 


Hoe unum adjiciam, verum quidem verbum, sed haud seio an ad 
palatum vestrum. 


Ca». XVIII. contra Archiepisc. Spalatens. .88 


7. Per quatuor has insignes et insanabiles, quze nunquam 
eoaluerunt Rupturas, veré et heretica, et schismatica, et Anti- 
christiana facta est Ecclesia vestra: sed non zequé per omnes vel 
hzretica, vel Antichristiana. A malo semper in deterius pro- 
fecistis. Per harum primam, vagiente tum in cunis Romano 
Antichristo, facti vos et Ecclesia vestra ex Catholicis, Acretici 
Uniwersaliste, seu Bonifaciani : per secundam, tripudiante tum 
vestro Antichristo, facti estis przeter Universalistas, Jconolatre : 
per tertiam, regnante tum in Ecclesià Romano Antichristo, 
preter Universalistas, et Iconolatras, facti estis, Hildebrandini : 
per quartam qu:ze est omnium plané maxima et Suprema, Trium- 
phante tum in Eeclesiá Romano Antichristo, facti estis Supre- 
matisie, seu Papisíe. Hoc uno nomine et priores ommes 
hzreses, et "lTransubstantiariorum, et Purgatorianorum, et ali- 
orum omnium h:zereticorum dogmatum, quibus suum patrociium 
vel jam dat Papa, vel deinceps dare illi libuerit, continentur. 
Sieut nos à Christo, qui nobis est unicum fidei et Orthodoxze 
doctrmze fundamentum, Christiani et Orthodozi : sic quia omnium 
oramnimó vestre fidei dogmatum Papa, seu Antichristus vobis 
fundamentum est, ideó ab illo Jure optimo Papiste, seu, quod 
idem valet, Anfichristiani summo 1n gradu, dicendi estis. Sed 
de Rupturis satis. 


CAP. XVIII. 


DE DURATIONE ET AMPLITUDINE ROMANJ/E ECCLESIA: QUÓDQUE 
ILLIUS FIDES, NEC RKESPECTU TEMPORIS, NEC RKESPECTU 
LOCORUM, CATHOLICA SIT. 


Lavpas post hsec? Romanam tuam Ecclesiam, quód ipsis 
fides ad omnia loca, ad omnes nationes sit dilatata : ut. merità 
nunc Catholica dicenda sit, quia illa eadem que et olim ejus fides, 
ab ortu solis ad occasum, et ad ultimos terre fines sit propagata. 
Quid tanto tibi hiatu opus? Quis nescit quantà insolentià 
plumas hie vestras expanditis? — Quàm  magnificó plusquam 
admirandam Ecclesie vestre Amplitudinem, et Durationem or- 


[89] 


? Cons. Red. 
p. 13. 


natis, et supra sidera fertis. — Ecclesia vestra? ommia tempora «mel.lib. de 


Notis Eccl. 


complectitur, omnia loca, omnes Nationes, umnia hominum genera. c. 7, $quarta. 


Vos illi Catholici, quos depingit .Lirinensis:  Tenetis id. quod 


84 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XVIII. 


»stapt.tp.v Semper, quod ubique, quod ab omnibus creditum est. KEcclesie? 
de Mag.Ecel. ANE: SUA UE . . 
Roman. e. 3. vestre fines amplissimi, et latissim? propagati, uniwersum terrarum 


orbem occupárunt. De illà jactatis illud, et canitis ; 


4 Ib. c. 5. Roma? fuit quondam terre Regina marisque ; 
Nunc mare, nunc terras, amplius illa regit : 


* Ib. Unus scilicet vobis non sufficit orbis. Eadem" per sedecim jam 
-Tho.Boz. secula statque floretque gloriosa. Vobis? mulla fides, misi que 


de Sig. Eccl. 


1b.3,e.3, ^ per orbem totum diffusa, constanter et. perenni preconio ad vestra 
$ Abeant. 


|Epist. Apo- deducta est. tempora. Authoritates* omnes, tempora omnia, loca 
Ogl1Ca3, prae- 


CI omnia, fidem vestram propugnant ; nostram omnino nihil. Nobis 

UO nullus in orbe locus, nullum tempus, nulla authoritas, plané 

zBrist. post. nulla ; Nullo* unquam, ante hoc nostrum, tempore fides nostra in 

orbe audita. 

2. Ponite paulisper typhum hune et phaleras: deponite 

Typhoéa et sequipedalia verba.  Spectate verum et nativum 

Ecclesie vestre vultum: habeant Orthodoxi suas, quibus vos 

exornástis, plumas: tum profectó omnibus Romana illa tua 

moveat cornicula risum, Furtivis nudata coloribus. ^ Tria sunt 

omninà Ecclesi: Zempora, et quasi Periodi, distinguenda accurate 

singula, et seduló perpendenda. Primum, quod Antichristum 

[90]  precedit: Alterum, quo sensim ac paulatim ad culmen 4nti- 
christianismi ascendit : Tertium, quo nclinare coepit ac ruere. 

3. Ex his tribus primum, quod ad sezcentesimum annum 

pertingit, totum nostrum est: Ecclesia illius temporis £ofa nostra : 

Nihil omninó ab e& vel decretum, vel receptum pro fidei dog- 

mate, quod non et nostrum. Totis ilis sezcentis annis, non ulla 

per orbem omnem Ecclesia, non ulla provincia, non ulla civitas, 

non pagus ullus aut vicus, non ex omnibus Christianis vel unus 

aliquis, qui Romanam vestram à Pio Quarto promulgatam fidem, 

et illos Tridentine fidei articulos professus est. ^ 'Torque et 

fatiga te tuosque quoad vis, non vel unum istius fidel vestrze 

comitem reperies unquam, aut demonstrabis. —Nosíra illa fides, 

quze szeculis illis per orbem totum propagata est. Nostra fides, 

x Rom.10.18, de quà Apostolus ;* /n omnem térram exivit sonus, et in fines orbis 

» Rom.16.26. ferrarum. verba eorum.  Mamifestum? factum est Evangelium, 

* Colos. 1.6. gentibus declaratum omnibus. | Evangelium? predicatum est vobis 

11.2.2. ef uniwerso mundo; de quà et Esaias ;* Confluent ad eum omnes 

»PsT8. gentes. De quà et Psalmista," Dominabitur à mari usque ad 

mare. Fides illa nostra est, ad quam per tot szcula converse 


Car. XVIII. — contra Archiepisc. Spalatens. 85 


gentes; illa, quam przedicavit, ut vos? docetis, Petrus in Italiá ; pRuLEb d 


. : 3 : , A . de Mag. Eccl. 

Paulus in Greciá; Andreas in Achaià ; Johannes in Asia; Phi- B 

. . . : : " e x o.Boz. lib. 
lippus in Phrygiá ; Bartholomeus in. Scythiá, in. utráque. Indiá e Big. 
Cl. C. 1. 


tam Orientali quàm Occidentali? Thomas ; in Zithiopiá Mattlueus ; * Y». e. 3- 
in Persiü Simon; in Mesopotamiá Thaddeus ; in. Hispani Ja- 

cobus; in Britanni Josephus Arimathensis. Ut & ulla veré 
Catholica sit, et omnibus gentibus preedicata, nostra certé ea est, 

nec ad Romanam tuam vel hilum spectat.  4ureum hoc plane 

Ecclesie tempus: quod quia totum nostrum est, videte an non 

milles poto elleboro purgandi simt, qui* ante Lutherum natum, Copa 
nec natam Ecclesiam nostram, nec conspectam in orbe stultissime 4. 
blaterant. 

4. Proximum Ecclesie tempus, quod Chrysochalcheon dicas 
et Miztum, per nongentos annos, à sexcentesimo, ad millesimum 
quingentesimum decimum sextum porrigitur. Dogmata tunc nova, 
crea primüm, mox ferrea, ad extremum veré plumbea et lutea in 
Eeclesià, et ab Ecclesià recepta sint. De hoc omni tempore 
verissimé dicendum, Nec mewm, nec tuum, sed dividatur. Alu 
tum pro Cristo, pro auro, ad sanguinem usque et extremum — [91] 
spiritum dimicabant: Alii Antichristo militabant, pro ere, plumbo 
ac luto pugnantes. In aliis aurum eminebat, licét viliori spé 
metallo admixtum. In aliis, preedominabatur quidem ses, plum- 
bum, aut lutum, sed et auri aliquid adhuc supererat. Paucos 
opinor, postremis presertim seculis invenias, quos Sic sequus 
amavit Jupiter, et queis tali tamque purà materlà finxit pre- 
cordia Titan, ut nulla prorsus in eis fuerit sris, plumbi, aut 
luti mistura. Omnes hi in Ecclesiá, — Omnes illius tum mizte 
Ecclesie membra. Ex his veró omnibus sive à Christi parte 
stabant, sive ab Antichristi; sive plus eis auri, sive minus in- 
erat; Quieunque aurum ullum retinebant, et aurum illud omne 
nostrum est, et illi eatenus nostri; quiequid in ullo omnium 
luti, plumbi, aut cris inerat, m illud, nec aliud quidquam in eis 
vestrum ; et illi ipsi eatenus vestri. Quatenus aurum, quod 
Christi est, tuentur, et pro aureo ullo dogmate dimicant, eatenus 
nostri sunt, Christi sunt, Antichristi hostes sunt. Quatenus ex 
his quisquam Antichristi /ufum, es, aut ferrum. amplectitur, pro 
eoque pugnat, eatenus vester est, Antichristi est. — Quare si recte 
vis, quinam et quot illis szeculis nostri, qui item quotque vestri, 
discernere causam, quam vel propugnant, vel oppugnant, dis- 
cernere ante omnia necesse est: an pro aureo wl[o fidei dogmate 


86 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XVIII 


pugnent, an pro ferreo, aut plumbeo. Certé enim nec ampli- 
tudo, nec numerus, nec opes, nec splendor, nec dignitas, nec au- 
thoritas pugnantium, sed Causa sola pro quà pugnant, Christianum 
facit, aut Antichnistianum. 

5. Demonstravi tibi nuper quatuor aurea fidei dogmata. 
Quatuor illa dogmata abrupisse Ecclesiam tuam Romanam, et 
juxta proverbium, xgvsíe xm^xse», pro illo Christi auro, cs, 
ferrum, plumbum, ac. lutum. Antichristi substituisse demonstravi. 
Vide, an illis seculis, dogmata ista vestra plumbea Catholica 
fuerint? An omni loco, an ab omnibus defensitata? — Àn non 
seculis singulis, prout vel irreperent, vel irrumperent in Eccle- 
siam ille hzreses, fuerint non pauci, qui pro auro, e£ aureis 

Christi dogmatibus dimicabant ? 
6. Irrepsit primó in Ecclesiam | Universalistarum | heresis, 
zPlt Vit. maená astutià, blanditiis multis et obtestationibus, si non et 
[99] alis quoqu? artibus, obtinuit id ab impio parricidà et Regicidá 
Bonifaeius. | Nullne tum, qui antiquum et aureum dogma 
tuerentur ? An uno biennio extincta Gregoruü fides? ^ Ipsa 
Catholica fides? — Nulline, qui. Primatum illum Pape supra 
omnes Episcopos oppugnarent? At fuerunt certó innumeri. 
Orientem adi, et Grzcas Ecclesias. Ille omnes hie nostre sunt. 
Dimieant omnes contra Universalistas pro antiquo et Catholico 
dogmate. Lege ex omnibus Nil Archiepiscopi Thessaloni- 
uis e censis libellum, Primatum ille Universalis vestri Episcopi, 
validis et solidis rationibus non oppugnat solüm, sed evertit. 


^Libde — Lege Alphonsum^ tuum, aut Prateolum ;* utrique Grecos, non 
Heer. tit. 


Papa. ma 1 D j j a 
Fame. — minus, quàm Lutherum Pape primatui adversatos testantur ; 


Her eo usque etiam abominatij ut non modó summum Pontificem, 
omnesque Latinos ei adherentes pro ezcommunicatis haberent, 
B Oono Dekor sed si* quando Sacerdotes Latini super eorum celebrássent altaria, 
non priüs in eis sacrificare volebant, quàm ea quasi per Latinos 
inquinata lavissent, ut Concilium te Lateranense docet. "Tanto 
Sud que insuper in Pape primatum odio flagrárunt, ut Imperatorem! 
cad. Blundi, suum, Paleologum. sepulturà sacrá prohibuerint, eó quód Occi- 
dentali Ecclesie Grecam subjicere in. Lugdunensi Concilio. con- 
sensisse. Tentatum quidem in Florentino Concilio, ut ad sub- 
jectionem Latinz pertraheretur Greca Ecclesia, sed tentatum 
Rs llo frustrà, nam nec? iis, qui à Grecis missi erant, de eá re tractandi 
P3. ena. AU oritas ulla data est; et qui ex omnibus doctissimus erat, 


h .d , . : 
mod de. : Scholarius, ut et Marcus Ephesius munquam" consenserunt, et qui 


npe 


Car. XVIII. contra Archiepisc. Spalatens. 87 


assenserunt, domum reversi his que in Concilio acta fuerant, stare 
noluerunt. Unde factum est, ut Greci in hoc, ut in compluribus 
aliis fidei dogmatibus, etiamnum à Romaná? Ecclesid. dissentiant. 
Aut si tuis verbis hoc audire- malis, Papatui Oriens nunquam est 
assensus, sed vehementissim restitit, et. etiamnum resistit.  Quo- 
modo etiam Moscovitarum Ecclesia, quz Grwcis in hoe con- 
sentit? Nam cüm Isidorus? Metropolitanus kioriensis, qui 
in Concilio Florentino Paps consenserat, domum, reversus, obe- 
dientiam Romane Ecclesie popularibus suis praedicaret, non solium 
bonis eum ac fortunis spolidrunt, sed in. necem extremam (crucem 
opinor aut restem) zmpulerunt. 

7. Orientalem, seu Grzcam Ecclesiam nostram híc esse 
vides. Sed nec Occidentalis quidem £o/a vestra. Non KEccle- 
sia Gallicana: In quà Rothaldum? Episcopum Suessionessem 
eliamsi ad Pontificem | appellaret, Hincmarus Archiepiscopus 
Rhemensis, et Concilium Sylvanectense deposuit. ^ Hocque 
jure ab illis factum, neque licuisse ipsi per antiquos canones" ad 
Pontificem appellare declarat idem Hinemarus : etiam licét semel, 
scpiüs restitui eum mandaret Nicolaus, tamen .4postolica* mo- 
nita vilipendit, et sprevit idem Hinemarus, vir* et scientiá 
Canonum. eruditissimus, et in. Theologicis facultatibus eucultissi- 
mus. Nee, opinor, Guntharius Agrippine Coloniensis Archi- 
episcopus, et Theutgaudus Archiep. Treverensis, in. Primatum 
Pape nimis propensi. Hos" sine Synodo, sine Canonico ezamine, 
nullo accusante, nullo testificante, suo solius arbitrio, et tjrannico 
furore damnavit (Nicolaus : Quid. illi Nicolao respondeant, audi : 
Sententiam* tuam pravam, injustam, et irrationabilem, canonicis 
legibus contrariam, nequaquam recipumus ; imó cum omni catu 
fraterno (audi, cum ommi ecu) quasi nefas et maledictum con- 
Llemnimus, atque abjicimus, Tibique anathematizatorum, et reli- 
gionis sacre contemptorum fautori, et commvunicatori, communicare 
nolumus ; contenti totius Ecclesie (audi iterum totius Ecclesiz) 
communione. Nihil tibi tueque sententie cedimus : sciesque nos 
non tuos esse, ut tu jactas, clericos, quos ut fratres, et cotpiscopos 
recognoscere, si elatio pateretur, debueras. Et hec tibi respon- 
demus, nostri ordinis non mesci, non quasi ad illatam nobis 
contumeliam provocati, sed contra tuam iniquitatem, Ecclesiastico 
zelo accensi. Nee in Primatum propensiüs Concilium Rhe- 
mense? sub Johanne XV. habitum. | Pape decretis se mon 
obviaturos dicunt illius Concilüi Episcopi sed salvá tamen 


? Ib. lib. 1. 


» Matt. à Mi- 
chon. de 
Sarm.Europ. 
1ib.:2, e. 1. 

* Spal.contra 
Suar. c. 1, 

n. 19. 


4 Epist. 
Rothal. ad 
Nichol. ap. 
Bar. an. 863, 
n. 70, et seq. 
et Nica 1, 
epist. 28, et 
[93] 
32, et Bin. in 
Not.ad Conc. 
Sylvan. 
rHine epist. 
ad Nicol. ap. 
Bar. an. 865, 


n. 4T. 
5 Nich. epist. 
37 


t Bar. an.882 
n, 15. 


» Epist. 
Gunthar. et 
'Theutg. ad 
Nich.in An- 
nal. Franc. 

à Pithao ed. 
x Ib. 


y Ap. Baron. 
an.992, n. 15, 
20, 22. 


88 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XVIII. 


authoritate Niceni Concilü; Si Nicznis canonibus Papa con- 
tradicat, illi obviabunt. Pontifices etiam Romanos non solüm 
Monstra hominum ignominie plena, scientie vacua, sed et Idola, 
et Antichristos vocant. 
8. Non Ecclesia nostra Anglicana. ^ Licentiam petut Am- 
; Matt. Paris. selmus* à Rege Gulielmo, ut. Papam, ab eo pallium suscepturus, 
fum,an.1044. gdüret. ^ Rez, Papá mominato, vehementer excanduit. | Quid 
credis in isto Pallio Regi displicuisse? An pannus laneus illi 
aut cuiquam tam exosus?  Imó, sub ovináà pelle et lanà latebat 
lupus. Pallium istud non Christi pallium est, sed. Antichristi ; 
Pallio hoe perfidiam suam, seditionem, Rebellionem, flagitia 
[94] omnia palliabant, et adhuc palliant Episcopi vestri; unà cum 
»Distnet. — Pallio," suscipiebant Juramentum : se Pape, et illius decretis 


100, c. Novit. 


: Cap. Ego N. obfemperaturos: papatum* Romane Ecclesie se contra omnes 
de Jurejuran. 


2 í Te E à 
M E. E il ccipit, obedientiam jurat. 
Regno Ital. homines defensuros Qui patum accipi, j 


Hb 2»  Juramento isto, fit ex libero servus, ex subdito Regis Pape 


4 Gloss. in c. e s UN . EUM SEN 
Novit. dist. mancum. Hoe regibus, regnisque omnibus exitiale, et meritó 


ie exosum. Pallium hoe Anselmum recipere aut imduere noluit 

Mat Paris. Gulielmus : ideó pallum hoc suscepturo respondit? Neque 
Archiepiscopum neque. Episcopum quenquam sui Regni, Curie 
Romane, aut Pape subesse. NRecepit veró pallium istud An- 
selmus ; cümque iterum à Rege peteret, ut, juxta Pallii legem, 

tb. Papam visitaret, respondit Rex,f Quód si ceptis his desisteret, si 
juramento suscepto promitteret, se neque Apostolorum limina visi- 
taturum, nec pro quovis negotio (adverte quovis) Romane sedis 
audientiam appellaturum, tum rebus suis cum omni tranquillitate 
frueretur. — Si secus faciat, exilium perpetuum ei denunciat. 

9. De investituris quantze apud nos, ut et in Imperio, tragoe- 
die?  Bolum hunc praipinguem Regibus et Laicis semper invide- 
bat Papa; et eripere eis contendit. Regnante Henrico primo, 

sEpist.Anse. luctatur in háe causà Anselmus. Decretum? Apostolicum Regi 


n Act. et 


Mon-Jo.Foxi Proceribusque profert, proponit; ne quis manu Regis aut Laici 


Pase ec cclesie cujusvis (dicecesana sit seu parochialis) investituram 
Mr accipiat. |. Rex, regnique Proceres, etiam et Episcopi, hoc preter 
i» Ame. Regni hujus consuetudinem fieri asserebant, addunt insuper, se 
nunquam tam iniquo Pape decreto assensuros ; sed potiiis Ansel- 
mum eaterminaturos, et ab Ecclesià Romaná penitüs discessuros, 
priüs quàm hanc Pape sententiam à jure Regio regnique con- 
suetudine prorsus alienam ratam haberent. Regnante eodem 


Henrico, Thurstanus, electus Eboracencis Archiepiscopus, Con- 


Car. XVIII. — contra Archiepisc. Spalatens. J^ 789 


secrationem^ à Calixto Papá obtinuit. Rez, ut. primüm ei inno- ^ Matt. Paris. 
in Hen. I. an. 


tuit, omnem locum suce dominationis Episcopo interdixit. Possem ! 
singulis feró. nostrorum. Regum temporibus idem demonstrare, 
et libro alio! ex parte à me demonstratum est. Hoc unum nunc : 


119. 


De tempo- 


. . rali Pap: 
satis erit, quod consensu totius Regni, Clericorum simul ae MundbP 


Laicorum, regnante Henrico VIIL, testatum sit^ Exactiones, * 


12. 
Statut. Par. 


o : » an. 24 Hen. 
Provisiones, Bullas Papales, Appellationes ad. Papam, aliasque VIII. c. 12, 
et an. 25, c. 


Pape usurpationes, non solàm Juri ac cquitati, sed et Imperiali 2. 


Regum Anglie diademati, et antiquis Regni juribus penitüs 
repugnare. 

10. Nec Germanis gratus admodum hie Paps primatus. 
Celebrabat! aliquando Moguntize divina officia Luitpoldus Ar-: 
chiepise. Moguntinus, praesente Henr. III. Imperatore, et 
Leone IX. Papá. Ob festi venerationem, preter Romane ec- 
clesie morem, Lectionem decantabat Diaconus. |Decantationem 
illam semel, iterumque Diacono interdicit Pontifex. — Interdictum 
Pape contemnit Diaconus. Quare finitá lectione, Papa honoris 
sui zelo accensus, Diaconum degradavit.  AMgró se continuit 
Moguntinus. Cüm igitur, peracto Offertorio, ad sacrificium 
perventum esset, recedit Archiepiscopus, et in suá sede resedit : 
Palam omnibus contestans, nec se, nec alium quenquam (ne Papam 
quidem ipsum) completurum illud officium, nisi ministrum suum 
recipiat. Papa constantiam hane Moguntini conspiciens, Dia- 
conum statim restituit, Moguntino cessit, et ut ait Urspergensis, 
in Moguntiná diccesi cedendum ipsi perpendit. | Pessimum certà 
Primatáüs tui indicium, s Papa in. Dicecesi aut provincià Mogun- 


[95] 


Abb. Ur- 


perg. ad an. 


053. 


tiná primus non sit. Nec Bremensi Ecclesie gratior: in quà" » ADT 


et Legatis Gregori: VII. constanter restitit Liemarius illius sedis ; 


spin * 98, et 
.an. 1074, 


Archiepisc. nec eos in suá provinciá, Concilium habere, vel quid- n:4; 5. 


quam n eá corrigere passus est: Et Papse insuper ipsius 
mandatum, quo eum Romam accersivit, pro nihilo habuit. 

1l. Ludovieo Imperatori" diras dizit Johannes X XII., sacra » 
publicó privatimque fieri vetuit. Vide quomodo Primatum hunc 6 
excipiunt Germani.  Renoburgi Concilium habet ludovicus; 
adfuere in eo Principes et Episcopi Germanie. Ex Concilü 


decreto declaratum est," Vana esse Pontificis acta, omnesque qui » b. Ubi eti- 


Avent. lib. 


7, Annal. p. 


10. 


am Edictum 


ea tuerentur, hostes esse reipublice. | Pontificem non modo Here- Iud ena 


siarcham, sed et. Antichristum, qui spiritum Satan sibi sumit, 4 


Tee et. 
Conc. Fran- 


furt. ap. 
vocant. Concilium adhuc aliud Francofurti celebrat idem Ludo- EM 


1338, etZovia. 


vicus. In eo? à Papá ad Concilium generale provocat. Quod si M ri 
n. 7. 


90 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XVIII. 


dicatur, Papam non habere superiorem, ad quem appellari possit, 
hoc (ut 1 decreto dicitur) mon obstat, quia manifestum est se- 
cundüm. doctrinam | Catholicam, quód Papa, ubi de fide agitur, 
subest Conciliis. De consensu insuper et Consilio Prelatorum 
omnium, et Principum Alemanice, decretum est, processus Ponti- 
ficis nullos esse, nullius roboris aut momenti. ^ Universis etiam et 
singulis sub. Imperio degentibus ; cujuscunque statüs aut condi- 
tionis fuerint, district precipitur, ne. dictas Pape | sententias 

[96]  execrationis et interdicti observare presumant. — Quicunque autem 
contrà fecerint, eos omnibus feudis, quce ab Imperio tenent, omni- 
bus gratüs, privilegüs, libertatibus et immunitatibus privant. 

12. In Italiam jam tandem redi. In eà opinor, si usquam, 
primatum invenias. Nec in Ltahà tamen fuit hoc istis seculis 
catholicum dogma. — Mediolanensem Ecclesiam vide, missus erat 
ad eam ordinandam legatus Leonis IX. Petrus Damianus. 

uu Rumor? moz inter Mediolanenses increbuit, Ambrosianam KEccle- 
an.1009. — S$jgm antiquis patrum institutis liberam; mec Romanis legibus 
obnowiam esse: neque pontificem Romanum jus ullum in suá 
Ecclesià ordinandà atque constituendá habere. Eandem Eccle- 
siam ducentis annis obedientiam Romance tue denegásse docet te 
uo uie, (uus Sigonius et Platina?  Aquileiensem Ecclesiam, et illius 
$5. ,,, Episcopos specta; ut Romani, sie et illi Patriarche, et beati 


PEaur Diac. ^ atriarche vocati: Ecclesia hzc Patriarchalis centum" et plus eo 


dose. annis ad Sergi primi tempora à Romane tue communione se 
cA MS SEA D : 
inCone. — Separavit: sine dubio non factura, si Primatum Romani, cui 
Aquil. habi- : s: 2 F 

tum an. 553, alios Episcopos omnes subesse, eique parere oportet, agnovisset. 


ierit Perusie quid factum sit attende. —Franciseanos* fratres, quia 
lib. 7, p. 613. Christum et Apostolos nihil proprium. habuisse docebant, sententiá 
eon. suü ui hereticos? condemnavit Johannes XXII.  Stolidas eos 
pecudes vocavit, et perniciosas vulpeculas, qui simulatá religione 

mundo imponerent. Franciscani non diu póst celebrem habent 

Perusie conventum. Ibi universis suffragantibus "Theologis, à 

Papá ad universale. Concilium provocant. Papam autem ipsum 
"Antichristum esse, aut illius Ante-ambulonem asserunt. Eundem 

vocant simmulachrorum cultorem, et insatiabile avaritie barathrum. 

Nec certé immeritó. Sie ille Christianum orbem expilaverat, ut 

; moriens inestimabilem auri thesaurum post se reliquerit, videlicet 

in Vit Jen!" decies septies centena. florenorum. aureorum millia, seu ut apud 


XXII. 


*L.22,q. Pinedam,* aliqui dicunt, viginti quinque ducatorum milliones. 
Monarc. 


* : : E nk 
Ecc.c.1,$4. D6d. ex omnibus Ravennatem Ecclesiam mihi vide ; Hanes à 


r Lib. 5, de 


Car. XVIIL. — contra Archiepisc. Spalatens. 20 188 


Primatu tuo aversam, eique adversam senties. Maurum? Pour 
e Regn.1ta 


ilius sedis Episcopum, cüm se Romano opponeret, Romam ad an. 627, et 
se accersit Papa Vitalhanus. Quia venire contempsit, fulminat we s 

in eum Romanus Jupiter, eumque ezcommunicat. Maurus Pape 

authoritatem tam mihili fecit, ut sicut tui? loquuntur, Romano [97] 
fulmini oppedere ausus sit, eandemque Anathematis sententiam in sign. 

Vitalianum. tuum | reciprocárit, ac retorserit. Etiam Romano 

primatui ita ille infensus, ut? moriens clericis suis receperit, ne Big. lib. , 

quando Romano pontifici garensnt, Suecessit non diu póst in^" 

eàdem sede Feelix: Romam ut à Papá consecrationem. acciperet *19.an.'05. 

se contulit. Moris tunc erat, ut Episcopi antequam consecrentur 

rationem non fidei solim (antiquitüs hoc factum) sed et obsequii 

sui in, Papam ederent, eamque in pontificum Tabularium referrent, 

quod Cautionem? in Scrinio facere dicebant. ^ Nom tune satis « Anast. in 

erat Literis, Formatis, aut communicatoriis, unitatem fidei, et di Pops 

cum alis communionem testari: non satis eis Primatum 

honoris (quis hunc éi invidisset ?) Paps deferre: Potestatis 

primatum super alos Episcopos exigebat tum Papa: Universalis 

hec Romani Episcopi tessera tunc erat hzec professio. Cautionem 

istam à Foelice exigit. | Cautionem" istam facere detrectat Feliz. » Anast. loc. 

Domum! etiam reversus, Ravennátes ab obedientiá Romani Epis- 2 Sig RETE 

copi, propositá antiquá sedis sue libertate ac dignitate, avertit. 

Nec Papz suasiones, nec Justiniani Rhinotmetis (quem in suas 

partes attraxerat tum Pontifex) tyrannis, Foelicem ad istam 

obedientiam pertrahere potuit.  Candenti* laminá se lumünibus v1. 

orbari, exilium ferre, quidvis facere, quidvis pati voluit Foelix 

potiüs quàm in wniversalis tui Episcopi obedientiam consentire. 

Eáàdem constantià Nicolao! primo se opposuit Johannes : et? Anast.in 


z ^ E 2 Vit. Nicol. I. 
Hildebrando Guibertus, quo" memo vehementius Romani tui Sig. lib. 10, 


pontificis superbie  adversatus est. |^ Sie quadringentis post MSS 
Maurum annis jugum hoc universalis tui Episcopi ferre nescie- 
bant Ravennates. 

18. Neque solàm singularibus his in Italia Ecclesus hoc 
onus exosum, sed et ipsis ibidem habitis Concilus. Lege ex 
omnibus Romanum illud sub Othone, an. 963. — Adfuerunt^* E 
in eo, preeter exteros 6 Franciá, et Saxonià, Cardinales quatuor- iid 
decim, Rodulphus Patriarchz Aquileiensis locum tenens, Wal- 
bertus Mediolanensis, Petrus Ravennas, et alii ex Itahá Episcopi 
triginta, Communi? totius sancti Concilii consensu. depositus. est «1o. c. 11. 


Johannes Apostata (duodecimi Johannis id cognomen) inque 


92 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XVIII. 


illius locum electus ae constitutus Leo octavus. Illosne credis 
[98] primatum tuum agnovisse, qui Primum illum (eui omnes subesse 
ac parere oportuit) deponendi sibi jus esse demonstrárunt ? 

14. Caleulos nunc sume: Computa: Confer cum tuis 
Universalistis eos, qui pro antiquo et veré Catholico dogmate 
dimicant. Vide primüm, an non Orientalis Occidentali Ecclesià 
sit longé major? Vide dein quanta Occidentalium quoque 
pars nostra híe sit; et quà hsc rectiüs discernas, vide quee in 

» Verb. Cone. Concilio Rhemensi dicta sunt : Urbem? omnium gentium dominam 


Rhem. apud E tran es ; BIS705 * . IN 
Bar.an.992, Pumanis ac divinis destitutam subsidiis videmus, ut enim planius 


n. 3l 
dicamus, palamque fateamur, post Imper occasum, hec urbs 
[MS Alexandrinam Ecclesiam. perdidit : Antiochenam amisit, et ut. de 
3 Conc. iN1C. 


2, Act T. , Africá laceamus et sid, ipsa jam Europa discedit : Nam Con- 
r In Frei. a . . . . . . . * 
Nb.Caro.  stantinopolitana Ecclesia se subduxit; Interiora Hiüspamie ejus 
* Verb. Conc. 


Francof. judicia nesciunt. Hsec omnia amissa; et dogma primatüs tui, 
libel. suo sa- 


VDO. dogma hoc Universalistarum, Catholicum tu vocabis ? 

3Enepn.. 15. Proximum erat de Imaginibus certamen. — Earum cultum 
ap HU Conciliabulum Nieenum pro Antichristo dimicans decrevit.? 
Hb.contra  Nulline tum erant, qui pro antiquo et aureo dogmate pugnarent ? 
que 7^ Erant certe. . Opponit se forti et invicto animo Carolus" Magnus 
* Esos Mo Imperator. Opponit se unà cum Carolo Concilium illud .P/e- 
Karol ap. , narium, Magnum, Generale, seu Universale, Vrancofurtense ; 
FSvama» dn quo ex* tali, Gallià, Germaniá, ex omnibus? Caroli Regnis 
vonümaa,  COnvenerunt Episcopi trecenti, et totus? Catholice pacis clerus. 
Pau. Sur. Consensu omnium Jmaginum. adoratio, ut impudentissima . tra- 
anie Cone. ditio, et Synodus illa Niexna, w£ purgamentum* despicitur, 
s Act. Cone. rejicitur, damnatur. Decretum insuper, ut Conciliabulum istud 
2 ood à numero * universalium Conciliorum penitüs deleatur, neque vel 
Hispan. septima, vel universalis habeatur, aut dicatur : sed vel secunda,t 


1,Caro.p. vel ferfia post .Arimünense, inque eodem cum Ariminensi ordine 


66. 

Ib. 

RM Pon egeo se Ludovieus Imperator, et cum eo Synodus 
e Athel. i ; qs 3 ces aa 
Varo im , | arisiensis, in 3s docetur,s Hadriamum indiscrete jussisse ima- 
an. 794. 1 : S É 
iniu, giRes adorari, cum, eas adorare nefas sit ; ipseque? Ludovicus 


Carol. p. 97. ? acriori libro i. mant 
Car P9". longé acriori libro insectatus est. imaginum cultum, quàm Carolus. 


E. ; : : s Es € 
Paisin ^ Opponit se Ecclesia nostra Anglicana. ^ Missis enim in Bri- 
ME ; : qwe : 

mhem eos, tanniam  Niezgne Synodi, decretis, scripsit! Episcoporum ac 


Hinem.Land. COSS : 2 
c.20." ^^^ Principum nomine Albinus, seu. Aleuinus nostras, magnus ille, 


ps Caroli Magni magister : et dogma istud de Imaginibus adorandis, 
RM : x : ' 
ODE quod omminó execratur Ecclesia Dei, authoritate Scripturarum 


priori, an. mirabiliter refutavit. Dimicárunt 1m hác causá, etiam ad mar- 


Car». XVIII. contra Archiepisc. Spalatens. 93 


: RS : : s 
tynum usque; dimicárunt innumerabiles Waldensium* aique *Claud.Cons. 

confut. erro- 
Albigensium caterve?: ut nullo unquam zevo Ieonolatrarum rum Walà. 
c. 34. 


dogma Catholicum fuisse, quivis perspiciat. 

16. Sequitur Hildebrandina heresis; dogma ver ferreum: 
Regiam ille dignitatem ac authoritatem, subditorum obsequium 
ac fidelitatem. infregit. Soluto jam in Hildebrando, qui per 
mille annos vinctus fuerat, Sataná, irrupit, ac turbinis instar 


irruit i ecclesiam hzresum turma, Transubstantiatio, Adoratio, 1 m Ep. ad 


5 j . . . . Pase. II. an. 
Purgatorium, Indulgentiz, et quodvis Bestie placitum : et ro- noz, 


7» In suo li- 


bustior simul ae truculentior jam factus Antichristus, swvire bellosuppliei, 
. ; . p.233. 
supra modum coepit ac furere. Non deerant tamen ferreis his » Ap. A».Ur- 


seculis, qui constanter se et intrepide besticte opponerent. In- JS nod 
surgunt pro antiquà et Orthodoxà fide, Ecclesia Leodiensis,! et Bin. inid 

Laurishamensis," Concilium Wormatiense," Papiense,? Gerstaga- Ie 
nense? Moguntinum, Brixiense; et Romanum, cujus anté pro Hen. IV. 
memini. Episcopi complures in Germanià, Gallià, et Italiá, S Ap Eepe 
Veneris Vercellensis? Conradus Trajectensis Osbertus Leo- jAP. Albert. 
diensis, Episcopus Trierensis, Episcopus Virduvensis, Wal- 989 i. 


SE Duy 2 b tate Eccles. 
terus Medeburgensis" Gualterus Naumbergensis, Plerique? P455. Avent. 


omnes boni, aperti, justi. ac. simplices, qui Antichristi tum Impe- Vra ac via 
: - : ; P s -A Hen.I 
rium cepisse, Hildebrandum Antichristum* esse, in. Babyloniá, Pin kp. 


in Templo Dei sedere predicabant.  Recense ad unum .Hilde- E e 
brandinos tuos; Ausim dicere, Imperiales, ilius szeculi et pietate T NU 
illis, e& virtute ac probitate, et doctrinà, et numero fuisse longe - APDedeUd 
superiores. Marin. soot 
17. Omitto reliquos, de quibus fusiüs est à me libro alio * Lib. de Uni- 
disputatum.  Perpende serió vel illos solàm, qui à vobis Albi- hurerii. 


- bh Avent.lib. 
genses, Waldenses, Pauperes de Lugduno, Leonistze, vel alio non 5. p. 470. 
ms T. : ; XN i E: : Q4. 5 Ib. p. 455, 
dissimili nomine per ludibrium vocantur. Vide quanto illi pedes 


numero, quantà animi magnitudine et constantià non solüm 
factionis istius superbie ac tyrannidi, sed et vestris Iconolatra- 

rum, Hildebrandinorum, "Transubstantiariorum, | Purgatorian- 

orum, et aliorum, qui pro Znfichristo tum stabant, hzeresibus 

sese opponerent. Audi imprimis quid de his, de eorum pietate, [100] 
numero, duratione, ac amplitudine testetur tuus Rainerius capi- 

talis eorum hostis. 

18. Inter omnes, inquit? sectas, que sunt vel fuerunt, non est Na udis 

perniciosior ulla ecclesie Dei (Dei Pape) quàm Pauperum de 
Lugduno : tribus de causis. Prima, quia diuturnior ; eam. alii à 


Silvestri, alii ab Apostolorum tempore durásse dicunt. Secunda, 


94 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XVIII. 


quia Generalior, Ferà enim nulla terra est in quá hec secta non ser- 
pit. Tertia, quód omnes alie cum immanitate blasphemiarum 1n 
Deum, horrorem inducant ; hec Leonistarum magnam habet speciem 
pietatis: eo quód coram hominibus justà vivant, et. ben omnia de 
Deo credant, et omnes Articulos, qui in symbolo continentur. 
Solam Romanam ecclesiam. blasphemant, et oderunt. | Unicum 
hoe in eis crimen; unica hzc Rome Jweresis, non esse papico- 
lam. Sit Leonista quis, sit vel. dzemon, vel Satanas, si procum- 
bere sciat ad pedes Romani vituli, et Bestiam coceineam adorare, 
sanctus mox audiet, et clara deüm soboles, magni Jovis incre- 
mentum, etiam et Divorum inscribitur albo. 


» Lib. de 19. Audi de his Prateolum* tuum, et Bzovium;* Albigensium 
Hseres. in : SA SUY .3* on 
voeeAlbigen- Aceresis (factionis hoc vestre idioma) fempore Innocentu IIT. 
ses. x : 5 
s Adanli99 circa annum 1916, tam valdó coepit pullulare et excrescere n 
n. 


» Bar. eo an. comitatu Tolosano, ut omne triticum fidei gentis illius versum 


TM 4. 
E pu videretur in lolium. In tantum enim invaluit eorum error, ut 


lib. 8, truci- j js à j j j jvi : 
ib.$ &mei- Brepi femporis intervallo infecerit. mille propemodum | civitates : 


bis triplicata ] j 22 : - 
bis triplieata /4doo quidem, ut si gladiis (ferrea hzec sunt, et vestra ar gumenta) 
Bzowfalo pepressus non fuisset, brevi temporum anterstutw) unwersam KEuro- 


lum 100020 Day, corrupisset. Atenim gladiis ilh repressi; tanta, tamque 
k * . * 
uxor infanda strages eorum facta, ut anno" 1188, uno die, in unà 
! Ib. an. 1211 . ; . 777 : : - 
aon vrbe Bifwricensi, septem millia eorum trucidata sint. Iterum! 
m Ib. . . 77 : 

sias an. 1909, in eádem urbe sexaginta millia interfecta : Yterum* 
? Ib. an. 1213. . . : 5 ; 
n. 7. ' eodem anno in Castro Minerve, centum et octoginta vivi crematt : 
» Prat. de 1 : . . 
Heres — Iterum! anno 1211, ad Pulchram vallem quadringenti combusti : 


Albigens. p. m s . : 
18. Iterum" eodem an. Lavauro, octoginta in furcas acti: lterum? 
3 Guil. Ar- 


mor.in Chro. eodem anno in Vauro octoginta mobiles securi percussi, nec à 
. e 


reb.a Philip. mulieribus ibi temperatum : lterum? anno 1218, ad Mirellum 
gestis quod d £j 


quede ] A C IMEUL 
estin nobii gpu[7à gladio, plures flumine absumpti, viginti, aut ut. Prateolus? 


Dom.Rob. ait,sepfuaginta millia interfecta. — Iterum? an. 1919, Miromande, 


[101] quinque millia occisa. Iterum" anno 1236, circiter quinquaginta 
aa ea" combusti, aut vivi sepulti. Iterum? anno 1242, in arce quádam 
: A unro- Tolossanc diocesis circiter ducenti cremati. Et hi* quidem 
4123." Oommes in uno, ut opinor, Gallix regno, et infra sexaginta an- 


* Quorum . . . . 
sumaes, DOrum spatium, trucidatü. Quis veró non dico enumerare, sed 
""' J vel mente concipere potest, quot myriadum myriadas per omnes 
Europe ditiones, per omnes illos quadringentos, et plus eo, ab 
Hildebrandi papatu annos flammà& et ferro devoravit truculenta 
hzc cde ae sanctorum sanguine inebriata bestia? aut quis talia 
fando, temperet à lachrymis ? Sed sie profectó, Bestiam, sie et 


Ca». XVIII. contra Archiepisc. Spalatens. 95 


Bestice satellites pro suis hzresibus pugnare decuit. Quivis in- 
terim facilé ex his perspiciat, ildebrandinas vestras, quas ferreis 
hisce. argumentis fovistis, hsreses, mne smculis quidem illis, 
quibus regnavit Antichristus, fuisse Catholicas: Non aliter 
Catholicas, quàm fuerunt Neronis, aut Diocletiani dogmata 
Catholica. 

20. Superest jam quartum illud awreum fdei dogma, Quód 
Papa judicio universalis Concilii tam. in eis, que ad fidem. spec- 
tant, quàm ad mores, subjectus sit. — Utri vero illis seculis im hoc 
Catholici, non est tibi, opinor, dubium.  Certé enim Ecclesise, 
quz illis szeculis ubique per orbem erant omnes, in hoc, nostre 
sunt. Docti etiam omnes, sive pro Christo dimicabant, sive pro 
Antichristo in hoc omninó nostri ; imó Christi sunt. — Peritorum 
nemo, ut te docet Concilium Basiliense, de Aoc dubitavit. Per id 
omne tempus ipsa vestra Romana, quz in. multis Antichristiana 
tune erat, in hoc tamen et nostra erat, et Christiana. Quandiu 
aureum hoc et Catholicum, Catholicz fidei dogma incolume in 
Ecclesià vestrà stetit, lascivire, regnare, grassari, et furere in eà 
potuit Papa, ad thronum tamen et culmen Antchristianismi, 
quà aspirabat, ascendere nunquam potuit Concilium ei in 
morá erat et obstaculo, velut habená et camo frenabat hominem 
peccati, ne vel facere, vel in fide quiequid luberet, statuere 
posset. Abrogatum est et reprobatum à vobis hoc fidei dogma 
in conventu vestro Lateranensi sub Leone X. 149: die Kalend. 
Januarii, anno millesimo quingentesimo decimo sexto. Die illo,* 
Papam esse Conciliis omnibus superiorem, ideóque, supremum 
atque infallibilem 3n. terris Judicem. decrevistis. Die illo, factus 
est Papa vobis fundamentum fidei, et lapis ille* angularis, pre- 
tiosus et probatus, quem predizit Isaias. — Dies ille, veré. Natalis 
est. Ecclesice vestre, qui quotannis vobis celebrandus est dies. 
Die illo et nova vobis nata fides, et Novum fidei fundamentum, 
et novum etiam Nomen inditum, ut à Papá, qui vobis fidei 
fundamentum, et Papiste vocemini, et Ecclesia vestra Papistica, 
id est, summo in gradu Antichristiana dici mereatur. 

21. Scit bene tuus Cardinalis proprium esse hoc vobis nomen, 
et fantüm non in eo gloriatur; attestari enim veritati, quam 
tenetis asserif. —.Àt profectó errat toto ecelo, cum vos Papistas à 
Papà Christo, aut Pap& Petro vocari ariolatur. Non ita est: 
nec ex tam illustri familiá, nee tam antiquà et nobili prosapià 
natum hoc nomen: Majores hos nescit, et illi istam prolem. 


" BullaLeonis 
X. quà hoc 

decernitur, 

eo die Romze 
data est.Con- 
cil. Lateran. 
sub Leon. X, 
Sess.11, p.640, 


[109] 


x Bell. przef. 
in lib. de 
Pontif. 


y Lib. de Not. 
Eoccl. c. 4, $ 
At. 


96 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XVIII. 


Ver? tibi dico, Non à Papà Christo, non à Papá Petro, non vel 

à Papá Bonifacio, non à Pap& Hildebrando, non à Papá Inno- 

centio, non ab ullo tam antiquo vel patre, vel Papá, sed à Papá 

solàm Lateranensi et Leonino inditum hoc vobis cognomen. A 

Leone genità, in Laterano nudiustertius editi vos, vestraque, 

qualis nune est, Ecclesia. Eratis quidem olim, Evandri prope 

seculo, à Christo Christiani, à Petro Orthodoxi, e£ Apostolici. 

Humilis nimis hzc vobis familia, et fortasse fumosi nimis hi 

majores. "Transistis igitur jamdudum ab his in magis florentem 

ac splendentem in hoc orbe, magisque orbi gratam et gratiosam 

familiam, unde przedia et hzredia multà certe ampliora, quàm à 

piscatore, aut fabro expectare, nec injurià, possitis. A Doni 

facio in Universalistarum : ab Hadriano in Jeonolatrarum: à 

Gregorio VIL. in Hildebrandinorum: ab Innocentio III. in 

Transubstantiariorum : denique à Leone X. in novissimam sed 

ditissimam plané Antichristi familiam, quzeque reliquis omnibus 

est ex asse hzres, ascripti estis: ut deinceps non nisi à Papal? 

hoc fidei vestra: fundamento, Papiste vocandi sitis. Vidit hoe, 

z Qassan. de agnovitque Cassander^ vester. Sunt, inquit, ali, qui Pontificem 

Boni, $ Sunt Romanum, quem Papam dicimus, tantüm mon Deum faciunt : 

xx ejusque authoritatem non modo supra totam Ecclesiam, sed supra 

ipsam Scripturam. divinam efferunt, et sententiam. ejus infallibilem 

[108] fidei Regulam constituunt, hos non, video, cur minüs Pseudocatho- 
licos, et Papistas appellare possis. 

22. Vides nunc quàm minimé ante annum 1500, Catho- 
lica sit illa vestra Ecclesia, et fides, quam vos per omnia secula, 
per omnia loca diffusam in orbe jactatis. Nuper ea, et Lutheri 
solüm tempore sub Leone nata. Nec ab eo tamen ad umbih- 
cum perducta: Lambenda erat hzc recens nata Leonis proles, et 
à Pio IV. ac Tridentinis Patribus, novis aliquot fidei Articulis, 
velut armillis et bracteolis ornanda simul et ditanda. Nam si 
quis non infegrà, non integram Tridentinam fidem, et singulos illos 
viginti quatuor fidei à Pio IV. promulgatos articulos amplectitur : 
nec ille vobis veré nune Catholicus, nec ille nobis Papista, nec 
vel nobis vel vobis pro membro Ecclesie vestre, ille habendus est. 

283. Pervenimus jam ad tertiam illam et postremam Ecclesize 
periodum; quando separatione ab- Ecclesià Antichristian& fact, 
labi ille indies, et declinare coepit. Et quidem ante Lateranense 
Conciliabulum, quandiu in Ecclesià vestrá auri adhuc aliquid, et 
aureum illud fidei fundamentum, licót multis luti ac scorie sor- 


Car. XVIII. contra Archiepisc. Spalatens. 97 


dibus deturpatum remanserat, discessio hzc insignis facta non 
est : florebat adhuc et indies amplificata est Ecclesia illa, quie tum 
Romana. Opinor enim (nec vana fides) etiam propter pauxillum 
illud, quod in eà supererat nostri tritici, in 1psà Zizaniá vestrà : 


propter bofrum wnum alterumve in totam vestram vineam: 


propter unum .Lofum, in totam Sodomam benedictiones non 
paucas à Deo effusas. Postquam verb Conciliabuli istius. de- 
creto fundamentum aureum penitüs eversum est, et illius loco 
Lateranense illud, luteum plan? et laterieium. fundamentum est 
à vobis positum, discessio statim facta, inchoata foeliciter à 
Luthero ipso, prozimo post Lateranense decretum anno. Exin, 
sani à leprosis, OrfAodozi ab hereticis: Catholici à Papistis, 
Christiani ab Antichristianis, sicut Abrahamus à Chaldzis, sicut 
Lotus à Sodomitis, sicut Israelitzee ab Egyptüs et Babyloniis 
segregati sunt. Ex illo ruere res vestra, et retro sublapsa re- 
ferri. Vide enim mecum, et perpende paulisper, quantilla ea 
orbis pars sit quam tenetis: quàm veré punctulum sit, et instar 
nihili, quod vos CatAolicum vocatis, quod tu et Thrasones vestri 
tanto hiatu jactitant, ac si fidei et Ecclesie vestre amplitudo 
universum plan orbem, Orientem simul et Occidentem, regna 
omnia, et regiones impleret ac possideret. 

94. Seripsit de hác re veré aureum libellum, vir ingenio ad- 
mirabili, ac omni doctrinz genere instructissimus, amicus olim 
ac familiaris meus Ed. Breirwooddus, cujus ego bonis literis, 
ac bonis omnibus immaturum obitum swpissimó, nec unquam 
temen satis deplorare soleo.  Peragratur ille, ac velut manu te 
ducit per singulas orbis cogniti partes ac regiones. Quantum 
spatii in Europá primüm, tum in Africá, post in Asi&, postremo 
in Americá, et Insulis cuique adjacentibus, vel CAristiani occu- 
pent, vel Mahumetani, vel Pagani, seu Idololatre, accurate et 
velut in speculo tibi demonstrat. 'Tu illum consule: nolo ego 
actum agere: Summa huc redit. Divide? im triginta equales 
partes orbem universum jam cognitum : Ex triginta his, novemdecim 
à Paganis occupari; à Mahumetanis sex ; à Christianis quinque 
partes declarat. Ut si amplitudo, quod vos docetis, veritatis 
vera JNVoía sit, Christiana ipsa religio, nonnihil à Mahumitaná 
sectá, longissime veró à Paganismo superetur. 

295. Ex Christianis, prceter Protestantes et Papistas undecim 
omnino secíc* numerantur: Inter eas, tres eminent, ad quas 
reliquze feré reducuntur. Greci, ad quos revocantur Syriani, 

H 


b Coepit Lu- 

therus Papze 
Se opponere 

an. 1517. 


» 


[104] 


* Lib. de In- 
quisit. lin- 
guarum ef 
religionum 
diversarum 
per orbis 
partes przeci- 
puas. 


4 Edw. 
Breirw. lib, 
cit. c. 14. 


eb. ela. 


98 Defensio Ecclesie Anglicane CA». XVIII. 


Georgiani, Moscovite seu Russiani. Nestoriani, quibus adjicias 
Indianos, seu Christianos S. Thome, Jacobite, ad quos spectant 
Cophthite, sive Egypti, Armeni, Habassini, e& Maronite... Ex 
his, si vel Grecos solos, eosque qui illorum secte adherent, 
SEmw. LL OPectes, et numero* illi, et locorum amplitudine, Romanam vestram 
eit.c.Is. — Jong superant, si demas que apud Indos à vobis finguntur. Quan- 
tula veró, quàmque exigua vobis portio linquetur, s; Romanam 
vestram ad undecim illas omnes sectas conferas, quse in Asià et 
:1b.c.15. Africá laté diffunduntur! In Europà etiam Christianos? feré 
omnes complectuntur, qui in Grzciá, Macedonià, Epiro, Thraciá, 
Bulgarià, Servià, Bosniáà, Walachià, Moldaviá, Poloniáà, et Mos- 


covià, et bene magná Dalmatiz tuz et Croatiw parte. Si recté 
caleulum subducas, venies, opinor, nostram, vestramque con- 
[105] junctim religionem, non nisi duas, aut ad summum tres, ex quin- 
que Christiani orbis partibus possidere: reliquum veró unde- 

cim illis sectis relinquendum esse. 

26. De duabus ergo aut tribus ex íriginta orbis partibus, 
certamen vobis nobiscum est: cumque partes dusdetriginta ad 
neutros spectent, de duabus solüm tribusve particulis dimicatis 
nobiseum. Et de Amplitudime interim vestrá, quasi orbis wni- 
versus vester esset, plusquàm Thrasonicé gloriari soletis.  Mitta- 

Mee mus hie Indos; licét illic^ et olim, hodieque, annunciata sit et 
munCobni, fruetificet nostra fides; eademque nostro svo, prima omnium 
Barmudes ^ fOelicissimis auspiciis orbem totum circumnavigavit,' et ab utro- 
P obisera, Que axe, ab ortu etiam et occasu, orbem lustravit, salutavit, beavit. 
Poreenit" Sed mittamus tamen. Scimus quàm bellé à vobis Indi conversi 
Viclor Wale sint: nec tam Indianos ad fidem, quàm Indianum aurum et 
FER Et opes in vestram fidem recepta. Scimus etiam quàm in fingendo 
is. patoni eudaces sitis. De his eorumque ad fidem vestram conversione 
non aliud hic addam, quàm tua ipsius, eaque vera verba: Egre- 
| Spalat.cont, giam, inquis! gentium conversionem, im eversionem, que in Indiis 
n3. ^" ewantlata est. Multa misellorum virorum, feminarum, puerorum 
millia devoravit et Orco misit gladius ferreus ; gladio autem 
ancipiti Verbi Dei viv pauci, credo, homunciones ad salutem 
Christi et Evangelii cognitionem adducti. sunt, utcumque de messe 
suá spirituali nostri glorientur. — Qui penitids hec intrà speaerunt, 
nostri etiam Patres Societatis, viderunt in paucis et eaiguis illis 
locis, ubi Christi nomen auditum est et religio Christiana. jam 
vigere jactitatur, vix Christianismi corticem manere, aut certé 
plantatum fuisse : salutarem Christi cognitionem. haud imbiberunt, 


Car. XIX. contra. Archiepisc. Spalatens. [398 


quia forté viv unquam audierunt. | Ut aurum, aliaque eorum bona 
müseris, non ut eorum animas Diabolo eripiant, properant eo 
. classes, milites, religiosi. | Longinquas igitur istas mittamus 
oras, de quibus incerta hic fama, incerta pené omnia.  Dispici- 
amus in bene noto hoe orbe, ex duabus ills partibus quid 
nostrum, et quantilum vestrum sit. Audi quid de Luthero 
scribat Cardinalis" tuus; Occupavit Lutherus brevi non solüm 
multa Regna in partibus Septentrionalibus, sed etiam usque ad 
Indos excurrere ausus est. Qus vero ila Regna? Nostris, 
inquit, £emporibus tam  prosperé illi omnia successerunt, uti 
Romana. sedes magnam Germanie partem amiserit, Suetiam, Go- 
thiam, Norvegiam, Daniam universam, bonam Anglie, Gallie, 
Helvetie, Polonie, Bohemie, et Pannonie partem. | Adeo wt si 
prosperé agere nota sit Antichristi, non Papa, qui tot. provinciis 
exutus est, sed Lutherus pro Antichristo habendus est.  Enumera 
tu, si potes, ex Europsis tot Regna ac provincias, quz vestre, 
aut Pap: factioni adhzrent. Vix alias, opinor, quàm Jfaliam 
nominabis et Hispaniam. Sunt? vero ef in ltalià non pauci 
regionis Pedemontane, Salustane, Lucce, et Venetiarum, qui 
Luthero plus favere, quàm Pontifici dicuntur. 1n Hispaniá quo- 
que, in unà Sevillà,? supra viginti millia nostre fidei addicti per- 
hibentur. Ac misi per Inquisitionem staret, brevi tota. Regio 
regnumque muncium Pontifici missura creditur. Reduce nunc 
omnia ad caleulum. ^ Perpende szculorum ommium seriem; 
Regiones omnes perlustra: Die deinde serió, an Papistica tua 
fides et Ecclesia, vel tempore, vel loco, Catholica sit, aut sit 
dicenda, quz nec ante annum quingentesimum supra millesimum 
nata, xiec unquam adhuc frigesimam, id est, vel unam integram ea 
triginta noti orbis partibus occupavit ? 





CAP. XIX. 
DE ROMANJE CURIJE SANCTITATE. 


IrzRvUM me híc? revocas ad Romanam Curiam, Veniam ab eà 
supplex deprecaris, quod novitates illius, et. errores reprehenderis. 
Redeam? non si me obsecres. Tibi illa sepiüs placanda; 
swpiüs ili blandiendum fuit. Metuebas à virgis, aut securi. 


7 Bell. lib. 3, 
de Pontif. c. 
23, $ Simili- 
tudo. 

? Lib. eod. c. 
21, 8 At 
postea. 


[106] 


?» D.Ed.Sand. 
in Relat. Re- 
ligionum, n 
48. 


? Ib. n. 44. 


r Cons. Red. 
p. 14. 


*| 


s Cons. Rom. 
2, sub Silvest. 


916: 
! Cons. Red. 
p. 14. 


» Lib. Epist. 
sine titulo, 
epist. 7. 


[107] 


x [b. epist. 15. 


Y Ib. epist. 9. 


2 Cantic. 92. 


b Ib. in 
Cantic. 108. 


b Citat. in 
Catal. Test. 
in Petrar. . 


100 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIX. 


Sciebas in eam. veré quadrare quod habet Romanum tuum Con- 
cilium? Cwriam à cruore dici. Quia vero tu sic nune csecutis, 
ut nullos* in ed. errores, novitates nullas, scandalosum mill, nihal 
quod animabus mortiferum sit aut. letale in eü conspicere possis ; 
etsi mihi quoque contrà asserere satis esset, nihil im eà non 
novum, non mortiferum, non letale: quó tamen errores aliquos 
et letale in eà aliquid clariüs intuearis, perspicilla tibi ex 
Petrarchá vestro suppeditabo. Sie enim ille" de Aulà istà Ro- 
maná. Quicquid de Assyrid, vel ZEgyptiá Babylone, quicquid 
de quatuor labyrinthis, de Averni limine, de Turtareis sylvis 
sulphureisque paludibus legisti, huic Tartaro admotum, fabula 
est. Hic turrificus simul ac terrificus Nimroth, híc pharetrata 
Semiramis, híc inexorabilis Minos, híc Radamanthus, híc Cerberus 
universa consumens, híc tauro supposita Pasiphaé, mixtumque 
genus prolesque biformis, Veneris monumenta nefande. — Híc quic- 
quid confusum, quicquid atrum, quicquid horribile usquam est 
aut fingitur, aspicias. — Quicquid* usquam perfidie et doli, quic- 
quid inclementie superbicque, quicquid impudicitie effrenateque 
libidinis, quicquid impietatis, et morum pessimorum sparsim habet. 
aut habuit orbis terre, totum istic cumulatim videas, acervatimque 
reperias. Nulla? ibi pietas, nulla charitas, nulla fides habitat. 
Tumor, livor, lucus, avaritia regnant, pessimus quisque provehitur, 
justus opprimitur : Simplicitas amentic, malitia sapientie nomen 
habet: ibi Deus spernitur, mummus adoratur, calcantur leges, 
irridentur. boni, ut jam fere nullus, qui irrideri possit, appareat ! 
Tu nune ezcutiens, videre ista non vis, ideóque in istum Tar- 
tarum ruis: vidit ille, et. vitavit, 1ideóque letabundus canit, 
Ego aufugi ez impiá Babylone, à quá ezulat omnis pudor, in quá 
nullum bonum reperitur, que est. hospitium doloris, domicilium * 
irarum, officina fraudum, mater et schola errorum, templum 
hereseon. Nec addam plura, de Romanáà Curià. "Tu vide, an 
plura, aut magnifica magis encomia desiderari debeant. Nisi 
et illud Coronidis fortéó loco hie addi vis, quod emblematis vice 
Corolle, aut Cathedrz tui Pontificis ex eodem Petrarchá^ in- 
scribatur, Nullum cuiquam majus. malum optari posse, quàm ut 


fiat Papa. 


Car. XX. contra Archiepise. Spalatens. -- AO 


CAP. XX. 


EPISCOPI SUB PAPATU, QUOMODO EPISCOPI JEQUIVOCÉ 
DICI POSSINT. 


Dixzmas Episcopos sub Papaiu esse cwquivocó Episcopos. 


Revoeas nunc? hoc. Et sensu aliquo merito certé revocas. Cons. Red 
p. 14. 


Sunt enim veré et univocó Episcopi, s Ordinationem spectes, et 
Characterem : Sin. Authoritatem administrandi wunera Episco- 
palia et Jurisdictionem exercendi spectes, non injurià alios à 
Papá omnes cquivocé Episcopos dicas. Ut Pharaonis macilentze 
vaces pinguiores ; itidem eorum omnem authoritatem devoravit 
vitulus ille Romanus : In illius universali Jurisdictione; et mncr- 
cumscriptá supra ommes authoritate, absorpta plane est aliorum 
omnium Jurisdictio et authoritas : Omnis ab eo uno, velut *à 
fonte promanat ; omnis ab eo, illiusque unius arbitrio dependet. 
Hine vester August. Triumphus! Quantum, inquit, ad. Jurisdic- 
tionem, Papa est immediatà Episcopus cujuslibet Ecclesie, quia 
Jurisdictio omnium Episcoporum derivatur à Papá: Respectu 
veró administrationis, non est Episcopus immediatà cujuslibet 
Ecclesie, quia ali, licót sub ipso et ab ipso, munera illa admi- 
nistrant. ine et Marta* vester, Papam unicum in orbe. Ponti- 
ficem vocat. Si ille unicus, alii certé non nisl equivocó Episcopi. 
Docent illi, ordinant, Sacramenta administrant, gant, et solvunt : 
respectu actus ef exercitii hujus, veré Episcopi sunt: sed quia 
faciunt hzc omnia non nisi ad nutum et arbitrium Pape, ideo 
respectu aufhoritatis exercendi ista, nom nisi equivocó Episcopi 
sunt. Sensu hoe, nec alio à Gregoriof dictum, S? unus univer- 


salis est, restat ut vos Episcopi non sitis. Et, Qui? universalis * 
appellari vult, solus conatur appellari Episcopus; et iterum, 1 


Despectis fratribus, Episcopus appetit solus vocari. Solus 
quidem, qui universalis, solus respectu authoritatis à nullo alio 
dependentis, solus qui nulli alteri subjectus, solus qui aliis omni- 
bus, ut Episcopalia munera pro illius solius arbitrio presstent, 
licentiam dat : At respectu. Characteris, respectu essentie Episco- 
palis, respectu actís exequendi, aut prestandi Episcopalia munera, 
nec Constantinopolitanus unquam sie so/us esse desideravit, nec 
Romanus vester solus est, nec quisquam sie solus esse potest. 
Summus hoc sensu est, non solus: neque alii non omnino Epi- 


[108] 


4 Qusest. 19, 
art. 3. 


? Praefat. ad 

Paul. V. ant. 
lib. de Juris- 
diet. 


f Lib.'7, epist. 

410. 

£ Lib. 4, epist. 
4 


h Lib. 4, epist. 


i Greg. lib. 4, 
epist. 32. 


k Ib. 


1Ib. 


[109] 


7 Ib. lib.4, 
epist. 38. 


» Form. 
jura. in Bull. 
Pii IV. 


» Bell. lib. 1, 
de Con. c. 18, 
S Est ergo. 


102 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XX. 


scopi sed non quales esse debent Episcopi sunt: Ad m 
illius nutum, voluntatem, et arbitrium Episcopi sunt. Episcopi 
tamen sunt, licét sub impio, tyrannico et Antichristiano univer- 
salis vestri Episcopi Dominio, Imperio, et jugo. — Sacerdotum 
omnium honor adimitur, dum ab uno universalis super omnes 
authoritas arrogatur. Honor debitus, et authoritas, non Episco- 
palis essenfim, non Episcopale nomen adimitur. Privantur * 
honore debito universi, dum quod alis commune est, ut privatum 
uni tribuitur. | Coercendus! ille qui corde tumet, et honori imperü 
ceterorum se per privatum vocabulum superponit. Superbiendo 
superponit se Episcopis omnibus, ut ita pre aliis solus sit ; non 
tolht alios, ut ita solus ille Episcopus sit. — Qu2 cupit se voca- 
bulo elationis aliis preponere, eorum nomen sui comparatione cupit 
calcare. Calcare vult Episcoporum nomen, dignitatem, autho- 
ritatem : Calcare, inquam, non abolere, non extinguere. | Episcopi 
quidem sunt: sed comparatione illius, Episcopi non sunt : 24bso- 
lutà sunt, ideó veré et univocó sunt; comparaté non sunt, ideó 
comparaté non nisi eqwivocé sunt. Si essentiam spectes, univoce 
sunt; si Jurisdictionem ab ilo derivatam, ab illo dependentem, 
non nisl equivocé sunt. 

2. Discas hoc ab ipso Episcoporum juramento. Lege Caput, 
Ego N : (lege formulam à Pio IV. prescriptam.) Romano? Pon- 
lifici veram obedientiam spondeo, ac juro.  Obedientia autem non 
ala ilh vera, nisi quz sie ezxca, ut nec aliud docere audeat in 
causis fidei, quàm ille preseribit, nec alios, quàm pro illius 
libito, vel solvere, vel ligare, nec aliam vel dicendi, vel tacendi, 
vel ligandi, vel solvendi rationem scire, quàm Sic volo, sic jubeo. 
Juramento hoc fiunt Episcopi omnes ex Pafribus, Fili; ex 
Pastoribus, Oves; ex Episcopis, Pape vasalli. Ab ejus nutu 
sic pendent, ut nec aliud, nec aliter quàm ille mandat, vel docere 
audeant, vel facere. | Quàd si forté rupto hoc sacrilegi juramenti 
vineulo, quidquam contra illius votum et voluntatem doceant 
aut decernant, licét in eo ommes per orbem omnem Episcopi 
consentiant, instar nihili habendum est. Illi in Conciliis et 
causis fidei definiendis, Assessores illi solüm sunt aut Consiliarii, 
non Judices. Nam? si Judices, standum. esset eorum sententie, 
quii isti ifa statuerunt.  Ferant jam in Concilio sententiam 
Episcopi per orbem ommes, damment, anathema denuncient in 
aliquod dogma quod hwreticum judicant, dissentiente solo 
Romano Pontifice; putasne Episcoporum omnium  sententize 


Car. XXI. contra Archiepisc. Spalatens. . 103 


standum esse, non Pape?  Erras turpiter. .Papa;? ut Princeps » Bell. tib. 1, 
de 


: a BE edid * Con. 3.18, 
KEcclesice, judicium | eorum. retractare potest et irritare. — Uni 8 $ Dico. 

t . 4 EAE 3 Pigh. lib. 6, 
Petro atque ejus Cathedre, non Sacerdotali quantocunque Concilio Bier. Eca. 


: SESS : : M nt à hd ADAE 
impetratum est. Christi oratione, indefectibilis fidei Privilegium. 2v2nauam. 


LLongé* certius est. unius Apostolice sedis cum Concilio domesti- * Iv. 
corum Sacerdotum judicium, quàm sine Pontifice judicium unwer- 
salis Concilii totius orbis Sacerdotum. .. Causc? in. Conciliis non ; Conso, 


mumero judicantur, sed pondere. |^ Pondus autem Concilhüs dat BiNWO Á 
summi Pontificis gravitas et authoritas, que si adsit, centum 

Patres satis sunt ; sin desit, [non] centum millia Patrum, imó null [110] 
satis sunt, sint. quamlibet plurimi. | Pape sententia totius orbis (Raul. 


Cupers. in c. 


placito prefertur ; et Hostiensem docere notat Alvarus," quód si Qportepat p. 


totus un j j j 1 " De Planet. 
m dus. sentiret in aliquo negotio contra Papam, Pape xo ord 
tamen, sententie standum esset. Vide jam an dictum tuum de ** 
ZEquivocis vestris Episcopis revocandum tibi fuerit, an potiüs 


explicandum, aut distinguendum. 


CAP. XXI. 


ECCLESIA ROMANA, UT ALIJE HZERETIC/E, EST ECCLESIA, 
SED MORBIDA. 


DaxNaAs deinde * quod dizeras sub Romano Episcopo Eccle- « Cous. ea. 

sium non esse. Quid vero opus tibi hoc damnare? Satis erat See 

et hoc quoque explicuisse. Lapsus hie non mentis tuc erat, aut 

judici, sed incurie.  Poteras facilé uno adjecto verbulo rem 

totam expedire. Qus subest Romano Pontifieij veré quidem 
Ecclesia est, sed languida, morbida, et moribunda Ecclesia. 
Orthodoza mon est, non vel Catholica, vel sanum membrum 
Ecclesie Catholice. Doceat te hoc Cassander? vester. ^ Ro- riv. ae 


: : , . vs Officio Viri 
manam Ecclesiam, ait, Multis morbis ac vitis deformatam esse, Pii, 5 Cum 
: É y. igitur. Hoc - 
et. nonnunquam. gubernatorum. tyrannide miserabiliter pressam. Hos ed 
Eam tamen, inquit, u£ veram Ecclesiam. magneque illius, et Rainola. 
? , Thes. 5, 


Catholice Ecclesie non contemnendum membrum, amplector, et disput. Oxon. 
veneror. Idem plan? de Ecclesià qualis nunc est Grecorum, de 
Nestorianorum item, et Jacobitarum Ecclesiis dicendum.  Hzre- 
tice omnes, ut et tua Romana; Ecclesie tamen: morbide et 
corruptz omnes, sic et tua Romana; Hoc uno latum inter vos 


[111] 


* Cons. Red, 
p. 15, 16, 


? Cons. Basil. 
in Decret. 
quinq. Concl, 


104 i Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


diserimen. Illz febre quasi, aut uno alterove morbo ; Romana 
tua, peste et leprà imsanabili, e£ quod in se hzresum omnium 
colluviem continet, Antichristianismo, eoque ad vestigium -jam 
evecto laborat.  Malé omninó factum, quód negaveras hane 
esse. Ecclesiam, sed emendas pessimé cüm hane solum esse 
Ecclesiam contendis. 


CAP. XXII. 


DE PAPJE SUPREMATU: EUM ET À SCRIPTURIS, ET À CONCILIIS, 
ET À PATRIBUS DAMNARI. 


Accrpis nunc^ ad id quod est in tuo libello palmare, 
Suprematum Pape. Damnas que adversus eum à te in. Consilio 
tue profectionis scripta sunt. — Ni facias, fascem jamdudum sen- 
sisses aut securim : ut ab illis te eriperes, Primatum, parum id 
est, nec nobis de eo lis, Suprematum Pap:e plenis buccis preedicas. 
Ille fotius. Ecclesie Caput : lle singulare fidei oraculum : llle 
Orientis simul ac Occidentis Magister ; et ut te Antichristi satel- 
litem ex Bestic Charactere sciant omnes, J//e unus, llle solus 
supremum. visibile Ecclesie Caput: Solus ille totum Christi 
Spiritum. pro. decernendis et judicandis fidei dogmatibus obtinet : 
In illo solo totus Christi Spiritus residet. 

9. Atenim per mille et quingentos annos non in illo solo, 
non in i//o omninó Supremus ille Judicandi Spiritus residebat. 
Totis illis quatuordecim sseulis Judicem ille Superiorem, et in 
fide et in moribus, habebat. Concilium generale per id omne 
tempus, sic supra Papam, Papa sic Concilio suberat, ut et 
judicari à Concilio posset, et corrigi et deponi.  Hocque per 
tot seculorum curricula fidei Catholicze dogma, creditum à 
Catholic Eeclesià, à Catholicis omnibus, à doctis ac peritis 
omnibus, tam unanimi consensu, ut Nemo*? unquam Peritorum 
de eà dubitárit. Anno verà abhinc centesimo septimo, Ecclesia 
vestra in .Laferanensi seu Babylonicà arce, inebriata phialá 
aureá, somno vinoque sepulta, dum altum dormiret, Dzemonem 
incubum, seu Ephialtem passa, Deum esse mendacissimé finxit. 
Exin Bestia, quasi in codlum tertium rapta esset, et coelesti 
numine afflata, quoties Tripodem ascendit, suis canit, Est Deus 
in nobis, agitante calescimus illo. At certé Bestiam à Cacodz- 


Ca». XXII. contra Archiepisc. Spalatens. "105 


mone deceptam fuisse docent, imó demonstrant tibi Theologi 


Parisienses. Sic enim illi" quarto post Lateranense illud et "Apbpel.Uuiv. 


Parisien. an. 


. Leoninum decretum mense: Leo decimus in quodam catu, in 1»Yr, Martii 
2T. 


Romaná civitate, nescimus qualiter, non. tamen in. spiritu Domini 
congregato, pramissa tam salutaria statuta, abroganda esse censuit, 
contra fidem Catholicam, et. authoritatem. sacrorum generalium 
Conciliorum veniendo, sacrum Basiliense Concilium. damnavit. 
Viden' Conventum istum Lateranensem, in quo Suprematus 
Pape decernitur, cetum vocari, non Concilium; nedum sanctum, 
nedum (Ecumenicum Concilium? — Viden' coetum 1stum, "on in 
nomine Domini congregatum fuisse !* In cujus ergo, nisi Caco- 
demonis nomine ? Viden' decreta istius coetus fidei Catholice, 
Jidei sacrorum generalium Conciliorum contravenire? Die nunc 
an coetui isti, aut. Leoni, insederit fotus Christi, an totus maligni 
daemonis spiritus. Vix cuiquam fidem unquam facies, Spiritum 
Christi, fidem Catholicam, fidem sacrorum, et generalium Con- 
ciorum immutabili decreto oppugnaturum atque eversurum. 
Spiritüs Antichristi hoe opus est, non Spiritüs Christi. 

3. At é Scripturis, ex ipsá Evangelicá institutione habetur 
Pape Suprematus : A Christo* Domino immediate ille institutus 
est.  Rideat profectó quivis, quoties Scripturas à vobis in hane 
rem vel nominari audiat. In eis de Suprematu Pape, nec vola, 
ut alunt, nec vestigium, nec mentio ulla est, nec intentio. 
Etiam de Papá vestro in Seripturis, ne gry quidem, nisi ad 
Thessalonieenses, et in Apocalypsi. Luculenter vero illic de 
illius ortu, cremento, apostasiá, fastu, tyrannide, etiam et exitio 
vatiemna. Scis ver quàm zegré ista vel attrectari feratis. . Scis 
quàm oculi vobis doleant, quàm trepidetis ad conspectum, etiam 
vel ad strepitum eorum, qui de Aomíne peccati illic dicuntur de 
septicolli Babylone, de Meretrice purpuratá, de Bestid coccined, 
de Besti& habente duo Cornua similia Agni: de decem Regibus 
qui meretricem comedent, et Romam ncendio tradent, eamque in 
cineres vertent et favillas. |^ 4pocalypticum hunc vestrum Papam 
novimus, inde et ipsum, et illius suprematum facilé demonstres : 
KEvangelicum alium Papam nusquam, nec ante Graecas Calendas 
unquam reperies. 

4. Ubi veró Evangelica illa Papz vestrij? aut. Papalis supre- 
matás Institutio ? Ubiille zmmediaté à Christo, uti jactas, insti- 
tutus? Ubi ulla in Evangelio illius vel mentio? In Petro 
scio, dices, et illius Primatu. Hui Quid Primatus ad Suprema- 


[119] 


* Cons. Red. 
p. 15. 


106 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


tum ?. Quid Apostolicus ad Papalem ? Quid ad Papam Petrus ? 

[113] Quid pedum et baculus ad Sceptrum et Diadema? | Curta nimis 

est et angusta Petri et Apostolorum omnium potestas : Longé 

infra papalem vestram subsistit. — Vix Caleaneum, aut imum 

pedis digitulum, nedum os illius grandia loquens et blasphema, 

nedum JDiadema triplev, quo Petrus, opinor, vix unquam usus, 

iPasloV.0m- nedum. Omnipotentiam Pontificis (qui titulus et datus? Pape est, 

Pontificis et gratus) attingit. Citiüs oceanum urceolà contineas ; Citiüs 
propugnatori 


D.Marts, | Davidis caleeum Goliatho, quàm Prümnatum Petri tuo. Pape 
onsecratori . 


acerim. Th. jnduas. Vide enim quàm illi dispares. Cui unquam Aposto- 
Mar. Carafa. 


* Orat. Steph. lorum dietum est quod tuo Papse,* Potestas tua est supra omnes 
Pas potestates, tam. celi quàm terre? Quis Apostolorum omnium 
Xue ds unquam dixit, quod de se solet. Papa, Data est muhi omnis 
zom b. 1, tt potestas in celo et in terrá ? Cui Apostolorum unquam dictum, 
ou dE quod dudum Papz,5 Unicus in orbe Pontifex, Imperator, et Rea ? 
pwfatad; Ubi unquam de Primatu Petri dictum est, ut de Papatu," Est 
Hbesde — Principatus tam in spiritualibus, quàm in temporalibus? Quando 
aA Pds£: unquam de se dixit Petrus, ut de se Papà,' Dominum se esse in 
Ec e Mai spiritualibus et temporalibus in universo mundo ? Si Petro 
Me Bip, Papam square vis, torvum te Procrusten facias oportet, et vel 
9191. Petrum ad necem usque distendere, vel pontifici tuo Papalia 
omnia, nec solüm caput, sed et pectus, et crura, et suras, imó 
talos et malleolos amputare, eumque non cothurnis, sed socco 
induere. Cüm de Swprematu agas et Papá, tace omnimó de 
Primatu et Petro, nis culicem  Elephanti, aut Pygmeum 

Herculi :equare vis. 
9. Bed et ubi in Evangelio datus iste Petro, quem jactatis, 
* Matt.16.18. Primatus ? Non certé im verbis ills," T'u es Petrus, et super 
hanc petram cdificabo Ecclesiam meam. — Petra illa Christus est, 
non Petrus. Super illam Petram et ipse Petrus sedificatus 
est. Nec diit Dominus, Tu es Petrus, et super Aunc Petrum, 
quod oportuisset, si Petrus Petra illa fuisset: sed tu es Petrus, 
et super hanc Petram. 'Tu Petrus; Ego Petra: 'Tu lapis es, 
vdificandus es ; Ego Pefra sum, super me zdificandus es. Quód 
si Petrus, illa Petra sit, super Petram illam Petrus ipse zedifi- 
catus non est: lpse sibi Petra, sibi fundamentum esse non 
| Serm. 13, de potuit. Clarissimé Augustinus, cujus verba torqueas licót, et 
Domini. te et ipsa nullo unquam astu eludes: T es, inquit, Pefrus, et 
[114] super hanc Petram, quam confessus es, super hanc Petram quam 
cognovisti dicens, "Tu es Filius Dei vivi, cdificabo Ecclesiam 


CA». XXII. contra Archiepisc. Spalatens. 107 


meam : id est, super me ipsum Filium Dei vivi cedificabo Ecclesiam 
meam. Super me cdificabo te, non me super te: et iterum 
JNon dictum est; Tu es. Petra, sed, 'T'u es Petrus; Petra autem 
erat Christus, quem confessus est. Simon. Eadem feré Beda, 
Super hanc Petram quam confessus es, edificabo Ecclesiam meam ; 
Petra enim erat Christus, super quod fundamentum etiam ipse 
Petrus cdificatus est. Eadem Anselmus, Super hanc Petram, 
id est, super me, cdificabo Ecclesimm ; et Liranus,? Super hanc 
Petram quam confessus es, id est, Super Christum edificabo Eccle- 
sium meam. — Sit igitur illa Petra, Christus. Super Petram 
Christum cedificatur Petrus, zedificantur Apostoli omnes, et Eccle- 
sia tota Christi. Nihil hic omninó Petro singulare. — Primatus 
hie omninó nullus. Non super Petrum :edificatur Johannes, ut 
nec super Johannem, Petrus. Unus quidem ex proximis, qui 
huic Petrze immediaté innituntur, Lapidibus Petrus: Unus item 
ex proximis, qui eidem Petro innituntur lapidibus, Johannes, 
czterique omnes Apostoli; Nec Petrus solus fundamentum, et 
super Petrum fundati ali Apostoli, sed. duodecim Apostoli, duo- 
decim fundamenta, omnes eidem  Petrze, e&dem omnes vicinitate 
illi Petrze imnitentes. 

6. Nee in verbis illis? Primatus ullus, 7?5e dabo claves, et, 
Quicquid ligaveris et solveris, erit ligatum et solutum. | Pro- 
misse solüm híc Petro claves, non dafe. Et ut hic Petro, sic 
Matt. 18."  Promissa omnibus eadem clavium, eadem ligandi 
et solvendi potestas. | Quecunque ligaveritis in terrá, erunt ligata 
in Calo: et quecunque solveritis in. terrá, erunt soluta in. ccelo. 
Utrobique eadem clavium potestas omnibus promissa. — Ubi 
etiam dantur claves, dantur ezedem omnibus. Dantur autem, 
eüm non Petro soli, sed omnibus, ut Petro, dictum? est: Sicut 
misit me Pater, ita et ego mitto vos : Accipite Spiritum Sanctum : 
Quorum remiseritis peccata, remittentur eis; Quorum retinueritis 
peccata, retenta erunt.  RMectó híc tuus Cardinalis, Omnino 
inquit idem est solvere et aperire, claudere et ligare. Quicquid 
ergo per claves, quie claudunt et aperiunt, Petro promissum, 
idem ommninó per solvere, et ligare, quod omnibus dictum est, 
omnibus datur: Docet hoc Hieronymus," Cuncti Apostoli claves 
regni colorum accipiunt : Docet Ambrosius,* Quod Petro dicitur, 
ceteris dicitur, Tibi dabo claves. Docet Origenes," 4n soli Petro 
dantur à Christo claves regni celorum ? et id inter omnes com- 
mune docens, quod dicitur, tibi dabo claves, addit, Apud Johan- 


"Lib. 1, Re- 
tract. c. 21. 


? In Joh. 21. 


? Matt. 16. 
P Ib. 


4 Matt.16.19. 


r y. 18. 


s Joh. 20. 21, 
22, 23. 


t Bell. lib. 1, 
e Pont. c. 
12, $ Verum. 


[115] 


v7 Lib. 1, cont. 
Jovin. 

* In Ps. 38. 

* Hom, 1l, in 
Matt. 


108 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


nem dans Spiritum. Sanctum. Jesus discipulis suis, dicit, Accipite 
Spiritum Sanctum, quasi omnibus talibus constitutis, qualis erat et 
»In Matt.16. Pefrus. Similiter "Theophylactus, Quamvis soli Petro dictum 
sit, Dabo tibi claves, omnibus tamen "Apostolis concesse sunt. 
Quando? | Cum dixit, Quorumcunque remiseritis peccata, remit- 
zb. tuntur. Et Anselmus,? Notandum est, inquit, quód hec potestas 
clavium non solàm Petro data est, sed in Petro omnibus hanc 
potestatem | dedit : und? post passionem dictum | est, Quorum 
^ Lib. de 8e. remáiseritis peccata, remittuntur. Et Hugo;* Ne autem hoc, Tibi 
"nd dabo claves, soli Petro datum esse putes, audi quod ommübus 
Apostolis, et per hos omnibus Apostolorum successoribus dicat- 
Accipite Spiritum Sanctum, quorum 'remiseritis peccata, remit- 
tentur eis, et quorum retinueritis, retenta erunt. Docet hoc idem 
» Lib. deUnit. Cyprianus, Hilarius Augustinus? Leo, Euthymius,f Beda, 
* Li». 64e Lyranus;! et. Concilium Coloniense ;* ut meritó et veré à te! ipso 


? Tract.50 dictum sit, Monstri plan simile esse hane clavium promissionem, 


in Joh. 
* Serm. 3, de 2pszusque executionem ad Petrum solitm arctare. 


Assump. 


E 7. Spes nunc omnis in Triarüs vestris, Tribus nempe illis 
dU vocabulis, Pasce" oves meas. Verba hsc vobis mystica sunt, 
abit. an. 


1549, c. de CN ^ . . . : s : É 
Ec oiuIe dio imo vere Magica, quibus simplices mcantare soletis, eosque 


Maeb"w dementare. In hác Tríade Ecclesize Caput, Rector, Pastor, Rex, 


Apu ao ^ Grex : Pedum simul et sceptrum, duo gladü : Triplex diadema : 
15:17 ^ Imperialis simul et Pontificialis, Spiritualis, et. Temporalis 
potestas, ipsaque plenitudo Papalitatis. Hoc vobis Promptua- 
rium fidei, quo Transubstantiationem, Purgatorium, Indul- 
gentias, quzevis fidei mysteria, quiequid ubique est, eritve salutaris 
pabuli, quoties lubet, depromatis. 
8. At certó, si rem recté putetis, non est hie Primatus 
omninó ullus, nedum Papatus. Quid enim ? An pascere oves 
Christi, solius Petri munus? — Annon et Johannes, et Paulus, et 
Apostoli omnes Pastores ovium Christi ? Sine dubio omnes. 
ches. Hoc clarissimé te docet Augustinus:" Cüm dicitur Petro, ad 


Christ. c. 30. 


[116] omnes dicitur, Pasce oves meas. Yterum,? et Petrus Pastor, et 


9 'Tract. 47, : : 
ijo. ^ JPaulus Pastor, et ceteri Apostoli Pastores. Chrysostomus P 


» Hom. 2, de » JEN 

leud.Paui, pauló clariüs de Paulo, quem universi orbis gubernatorem, sew 
pastorem vocat, cui terre ac maria, atque universi orbis habitatio 
commissa erat. Mocque ita clarum est, ut veritatis hic vi victus, 

db, d: agnoscat tuus Cardinalis:* J4postoli, inquit, omnes dicuntur 

$ Tero. — fundamenta, respectu gubernationis, Omnes enim erant Capita, 


Rectores et Pastores Ecclesie Universe. Nihil igitur hie Petro 


Car». XXII. contra Archiepisc. Spalatens. . 109 


singulare: Ille Gubernator, Rector, ct Pastor omnium ovium : 
"Apostoli item. omnes, fatente Cardinale, Gubernatores, Rectores, 
et Pastores universe Ecclesie, id est, ovium omninó omnium 
Chnsti. 

9. Est veró adhue aliud, idque majoris longé/ momenti, 
quod te hic monendum censeo; hic enim sspissimé, adeóque 
fodissimé tu, tuique impingitis. Sentiunt nimirum ill? Po- 
testatem Clavium, quas antea Petro Christus promiserat, Potesta- 
tem pastoralem, eamque amplissimum Petro his verbis, Pasce oves 
meas, datam ; Dico tibi paucis, et veré. Nulla omninó potestas, 
neque ampla, neque angusta, est vel Petro, vel cuiquam Aposto- 
lorum illis verbis data aut concessa. Neque Petrus illis verbis, 
neque quisquam Apostolorum, Aector aut Pastor vel universe 
Eeclesis, vel ullius particularis in Ecclesià provinciz, institutus 
tune est, aut ordinatus. Monet solüm Christus et hortatur 
Petrum (qui, quoniam pre omnibus Dominum abnegaverat, prz 
omnibus hortandus erat) Monet, inquam, Petrum, et in Petro 
exteros omnes, ut Pastoralis illius officii, ad quod eos antea 
vocásset, memores essent ; ut strenue, seduló, ac fideliter munus 
id Pascendi, quo eos ante ornaverat, exequantur. Verba illa 
Praceptiva tantüm sunt, non Ordinativa : Hortantis solàm sunt, 
non Jnstituentis. Sicut et posteà, cum dixit? Petro et reliquis 
omnibus, Predicate Evangelium omni creatura, et Docete* omnes 
gentes, non tum eos instituit aut ordinat vel Precones, vcl Doc- 
tores, vel Apostolos suz Ecclesi, sed monet tantüm, ut quod 
est officii illius, ad quod eos vocásset, sedulo prestent, Docendo 
et Evangelizando. 

10. Quando igitur inquies, Pastor Ecclesize factus est Petrus ? 
ubi, et quando institutus est orbis Magister, ovium omnium 
Pastor? Sine dubio, et eodem loco, et eodem tempore, et 
eisdem verbis, quibus reliqui omnes Apostol. Ter Christum 
post Resurrectionem se Apostolis manifestásse, narrat S. Johan- 
nes. Primo" Hierosolymis, illo ipso quo resurrexit die, Diem 
inchoando, quomodo occidentales solemus, à medià nocte. ter- 
um Hierosolymis etiam, et die etiam Dominico, octo nempe post 
primam manifestationem diebus, presente tum, qui priüs ab- 
fuerat, Thomá. Tertio, postquam Hierosolymis in Galileam 
ad propria remeássent Apostoli, ad littus maris Tiberiadis, pis- 
cantibus ibi tune Apostolis. De die quidem híe non constat : 
sed ex itineris longitudine, non ante decimum sextum, forté 


* Bell. lib. 1, 
de Pont, c.12, 
$ Ut autem, 
et c. 13, per 
totum, et c. 
14, et Jansen. 
Conc. Evang. 
147, 148. 


* Marc. 16.15. 
t Matt. 28.20 


[117] 


» Joh. 20. 19, 
et seq. 


x Ib. 20. 26. 


y Ib. 21. 1,14. 


110 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


non ante vigesimum sextum factam istam manifestationem veri- 
similimum est.  Distat enim Hierosolyma à Bethsaidà (quse 
*Joh.1.45. Petri, Andrez, et Philippi natale? solum) plus quàm triginta sez 
* Hier. distat [oucis, id est, centum et octo miliaribus, ut ex Brocardo* colligas. 


ab Acone 


Muesd or Lertià^ jam -háe manifestatione dietum est Petro, et in ipso 


Tee dec omnibus, Pasce oves meds. Petrum vero, et Apostolos omnes, 
in deserip. 


ei fuu. sexdecim. minimum  antà diebus Pastores totius Ecclesie imsti- 


saída autem * ES DATA : . DE E 
Sade alenis tuerat Christus, quando Hierosolymis, eo ipso Dominico quo re 


plus quar, Surrexit die, dixit? eis, Sicut misit me Pater, ita et ego mitto vos, 


Vide We etin signum potestatis illius tum omnibus datze, afflavit omnibus, 


Adde " et dizit, Accipite Spiritum Sanctum : et qualis illa potestas esset, 


? Joh. 2t. ri. quidve per claves ante promissas, nunc datas prestarent, expli- 
e T ocuig: dicens, Quorum remiseritis peccata, remittuntur eis, quorum 
retinueritis, relenta erunt. Hoc loco, hoc sancto, et Christi 

ezemplo sanctificando deinceps die, his ipsis verbis, et Petrus, et 

cum Petro Apostol omnes JPastores ovium omnium, Rectores 

uniwerse Ecclesie, Magistri, et Doctores orbis terrarum instituti 

sunt. Idem sequé omnibus dictum, eadem omminó potestas 

zqué omnibus, isdem omninó verbis donata, sie enim sonant 

Christi verba: Sicut ego Spiritu Sancto plenus, ut Doctor et 

Rector totius Ecclesie, ut Pastor totius gregis Domini à Patre 

missus sum : //a e£ mitto vos, et Spiritu Sancto, id est, Spirituali 
authoritate instruo, et cum e&dem Ecelesiasticá Potestate mitto 

vos ut Doctores, Rectores, et Pastores Ecclesiv totius, et ovium 

[118] omnium mearum. Sicut ego missus cum clavibus regni ecelorum, 
utque mihi data est clavium plenaria potestas, aperiendi, claudendi, 

ligandi, solvendi, remittendi, retinendi, Jta ef ego mitto vos cum 

eisdem meis clavibus regni coelorum, et do vobis plenariam potes- 

tatem earundem clavium, sic ut qu;eeunque Ais meis clavibus, vel 

ligatis vel solvitis, vel clauditis, vel aperitis, vel remiseritis vel re- 
tinueritis, eadem et ego rata habebo, eadem ligo, claudo, retineo ; 

eadem solvo, aperio et remitto. Sicut ego missus à Patre cum 
potestate, et authoritate mittendi alios, et dandi illis Spiritum 
Sancium, seu potestatem hane meam spiritualem: Ja ef ego 
quide mütto vos, cum: potestate mittendi alios, et dandi aliis Spiritum 


vocari Bop Sanctum, seu. authoritatem? hanc. eandem spiritualem, sic ut illi 


Ue»dedarat quoque aliis eandem dent, usque ad consummationem seculi. 
Chrys.hom. Q5 : à 

de Saneto " ^ icut ego missus à Patre, Ita et mitto vos. Clara hsec et con- 
Spirit. . n 5 d ó ó j 
«Lib.12i& S0na ommia.  Znmsfituit, et ut Cyrillus* disertà loquitur, Ordinavit 


Joh. c. 55. * Ls . 2 . : : 
his verbis orbis Doctores, qui universum terrarum orbem illumi- 


Ca». XXII. contra Archiepisc. Spalatens. TH 


nent: Ordinavit tunc Petrum, et alios omnes Apostolos, Pas- 
fores omnium suarum ovium. Nec facil cuiquam persuadeas, 
. Christum per verba illa, Pasce oves meas, Petrum reordinásse, 
aut dedisse Petro pastoralem ullam potestatem, quam omnem 
et Petro priüs dederat, et Petrus jam ante acceperat, habue- 
ratque. 

ll. Nec sané opus erat iterum dari vel Petro, vel cuiquam 
Apostolorum aliam ullam potestatem : Suprema omninó Eccle- 
siastica potestas jam anté data erat Petro, data omnibus Apo- 
stolis. — Certé enim potestas! clavium, potestas est suprema in ume 
universam Ecclesiam. ^ Potestas veró clavium anté promissa 54^ o. 
Petro, et ipsi et omnibus data est, uti jam docui, cüm dixit 
Christus, Sicuf misit me Pater, ita et mitto vos. Am potuit 
Petro Supremá potestate ampliorem dare? — Vidit hoc Cardinalis? Ed 
tuus, idebque summam potestatem collatam. omnibus | Apostolis $ Ut autem. 
agnovit. "Vidit tuus Victoria," Apostoli, inquit, omnes habuerunt Pu 
equalem potestatem cum Petro. — Quilibet eorum habuit potestatem Mr tie 
Ecclesiasticam in 10fo orbe, et ad omnes actus, ad quos Petrus 
habuit. Vidit et demonstravit idem Card. Cusanus, Scimus, (Viv. ? de 
inquit, quód Petrus nihil plus potestatis à. Christo recepit aliis Coth. c. 13. 
"Apostolis. Nihil enim est dictum ad Petrum, quod etiam aliis 
dictum non est. Et postquàm hoc probásset, JdeO, inquit, rect [119] 
dicimus, omnes Apostolos esse equales cum Petro in potestate. 
Suprema nimirum potestas data et Petro; Suprema eadem 
potestas data et omnibus. Suprema inquam, non Positiv, sic 
ut ullius eorum potestas sit supra czeteros: sed suprema ANegativé 
sic, ut nullius eorum omnium cubes sit supra ipsos. 

12. Intelligis hine, opinor, quàm insipidé Cardinalis* tuus * A de 
alique 1m tuá sectá argutentur, Jpostoli alii omnes erant oves $ Novis. 
' Christi : Petrum igitur, cui dictum est, Pasce oves meas, illorum 
esse Pastorem necesse est. lli Petro ut oves Pastori subesse 
debent. Dicas pari argutià, Petrus fuit unus ex creaturis, unus 
ex populo qui in gentibus omnibus: Apostoli igitur ommes, 
quibus dictum est, Predicate omni creature, et docete omnes 
gentes. Petri esse Doctores et Magistros necesse est. Petrus 
illis omnibus ut Discipulus, suis Magistris subesse debet. Sic 
Petrus illos pedo pastorali, illi vicissim Petrum virgá Apostolicá 
regent, corrigentque.  Eóque validiüs hic arguas, quia non est 
generaliter dictum Petro, Pasce omnes oves meas: sed dictum 
est generaliter Apostolis, Docete omnes gentes, et preedicate omni 


1Bell. lib. 1, 
de Pont. c. 
11, $ Tertio. 


[120] 


119 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


creature. Ktiam et sic arguas, Johannes, Jacobus, aliique omnes 
Apostoli erant (fatente et quidem veré tuo Cardinale)' Capita, 
Rectores et Pastores universe Ecclesie. Quare cüm Petrus sit 
sime dubio pars universe Ecclesie, Apostol ali omnes erant 
Petri Capita, Rectores et Pastores: Petrus eorum smgulis, ut 
suo Capiti,à quo dirigatur; ut suo Rectori, à quo castigetur ; 
ut suo Pastori,à quo gubernetur, subjectus erit. Aut si adhue 
argutior videri vis, sic quoque argutarilicet. Petrus veré est 
(et sic esse nos libenter concedimus) Caput, Rector, et Pastor 
universe Ecclesie. Quare cüm ipse sit universe Ecclesiz pars, 
ipse etiam erit sibi ipsi Caput, Rector et Pastor : Ipse ut Caput, 
seipsum ut Pedem dinget: Ipse ut Rector, seipsum ut subjectum 
corriget, Ipse ut Pastor, seipsum ut ovem pascet, sibi ipsi ut ovi 
proerit. Nobis non licet esse tam argutis. Nec libet sané. 
Nos Pastores ab ovibus, Capita à membris, Magistros à dis- 
cipulis, sieut Christus ipse, distinguimus. Petro et Apostolis 
ommibus, ut Pastoribus Ecclesie supremis, oves omnes que 
tantüm oves sunt, pari jure à Christo commisse sunt. Ipsis 
veró Pabulum, w/ eorum Pastor, non alius quisquam preebet, 
nisi Christus ipse. Sed pabulum tamen, quoties opus est, 
eorum quisque cuique prebet, ab unoquoque vicissim quisque 
accipit: sed accipit non ut à superiore pastore, sed ut à Pari 
conservo. Nec docentur alii à Magistro Petro, sicut nee docetur 
Petrus à Magistro Johanne, aut Paulo; sed docent singuli et 
docentur à singulis, ut à Condiscipulo docetur Condiscipulus. 
Unumquemque instruit, monet, arguit, dirigit etiam et corrigit 
eorum unusquisque: sed hzc ommia prestant per fraternam in 
alios charitatem, nemo omnium per paternam in eorum ullos 
authoritatem. Par est in ommibus potestas, sed est in omnibus 
etiam fraterna in quemvis charitas, in nullo omnium supra eorum 
quemvis est ulla authoritas. 

18. Primatum adhue vides in Petro nullum. Nec tamen 
Primatum nos ili negamus. Sit ob «etatem, ob morum gravi- 
tatem, ob zelum aut pietatem, inter omnes Primus. — At certó ex 
Christi institutione, ex verbis Evangelicis, primus non est. Sed 
de Primatu non contendimus. Suprematum illum Petro datum, 
quem Papa nunc arrogat, et ex Evangelii verbis arrogat, hoc 
serió pernegamus: hoc ex omnibus Paps asseclis nemo umn- 
quam probare valuit, aut valebit. "Vide enim paucis quantze hie 
salebrz, quot scale, et climaces ascendendie sunt, priusquàm à 


Car». XXII. contra, Archiepisc. Spalatens. 113 


Petro, ad Pium IV. aut Gregorium tuum, Suprematum deducere 
possis aut derivare. Sie nimirüm fidem vestram sedificatis super 
Petram Papam.  Credisne dogmata Tridentina, et Symbolum 
illud fide; à Pio IV. promulgatum ?  Tenesne hzc certitudine 
fidei, cui falsum subesse non potest ? Credo firmiter, inquis, et 
fide divinà ac infallibili teneo. Unde veró tibi hzc divina, h;ec 
tam firma ac imfallibilis fidei certitudo ? — Quia. Petri suprema et 
plenaria regendi universam. Ecclesiam potestas, alicui post ipsius 
obitum relicta est et commendata. | Quare autem credis Romano 
potiüs quàm ulli alteri per orbem Pontifici relictam esse ? — Quia 
Petrus Rome jubente Domino obiit, suoque facto sedem suam ibi 
fixit et successoribus suis commendavit. Quare veró credis, 
Pium IV. aut Gregorium XV. esse Petri successores ? Quia rité 
et legititimé ordinati sunt et electi m Romanos Pontifices. 
Tres hi sunt vestrae scale gradus: quorum si ullus fallax, periit [121] 
omninó omnis vobis fidei certitudo. At quis eorum omnium, 
tibi aut cuiquam, fide diviná et infallibili constat? ^ Omnino 
nullus: De nullo eorum per Verbum ullum Dei, neque scriptum 
neque £raditum, liquet. Fides horum omnium /mmnana solüm est, 
moralis et conjecturalis. 

14. Primus, ratione solim. humand nititur, nec aliud illius 
fulerum vel invenire vel excogitare potuerunt tui Cardinales :"" » pen. iiv. », 


- : 5 E n de Pont. c. 12, 
Christus sue Ecclesie sic prospezit, ut esset tn e& perpetuo $ Nos et 


universalis aliquis et infallibilis Judex. — Watio solàm umana n2. 
hoc dietat; nec legitur hoe, nec traditur. Ratio vero Awmana 
in rebus fidei fallax est, et híc certé fallit. Prospexit Ecclesie 
suz Christus, non per w//un unum uniersalem visibilem et 
infallibilem Judicem, sed per verbum suum, quod infallibiliter, 
quiequid ad fidem spectat, docet, per Episcopos omnes, qui ut 
Christi vicarii, ex Verbo Dei, regant et dirigant Ecclesiam ; per 
Spiritum Sanctum precipue, per quem prestó semper est Ec- 
clesiz, ut ipse promisit, Ego vobiscum sum in consummationem »watt.25.20. 
seculi. Fides híc vestra non alia omninó quàm umana. 

15. Alter gradus totus lubricus est, et ab humaná solüm 
fide et conjecturis pendet. Jus? successionis Pontificum. fto- 2 Bell. tib. 2 


manorum in eo fundatur, quód Petrus Rome sedem suam jubente $ Constitutis. 
Domino collocaverit, atque ibidem usque ad mortem. sederit. 


A : ^ b dre : Te » Bell. lib. 
Ratio? successionis ex facto Petri utum habuit. Deus? tpse oos c 1o, 
E —— » : , ^ , $ Ut autem. 
jussit Rome figi Apostolicam sedem. Yncerta hie ommia. Verbum j p tip, de 


1 ; : :*2^- Pont. 0.4, $ 
Dei, Verbum fidei omninó nullum. Non constat fide divin&, secundo. 


I 


114 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XXII. 


vel Christum Petro Romá exeunti apparuisse, vel Christum, ut 
in urbem rediret Petrus, imperásse: vel Petro prediwisse, eum 
Rom: crucifigendum : vel Petri sedem illie ubi moreretur esse 
figendam : vel Deum jussisse, ut ibi figeretur: vel plenariam 
ipsius potestatem successoribus quibuscunque relinqui: vel 
relinqui w//; uni, non pluribus, non omnibus Episcopis, ordi- 
nariam Petri potestatem.  Nutant hie plané omnia: et preclaré 
vobiseum ageretur, si horum vel moralem certitudmem habere 
possetis. —Conjecturis nituntur ista, non ullo Verbo Dei. Audi 
4PdL. 5.2; enim qualis Cardimali tuo, qui in his sudavit, de his fides sit. 


de Pont. 
eUASE. — Non' est improbabile Dominum aperte jussisse, ut Petrus sedem 


quoniam. 


ande ^ suam. Rome figeret. — Fortà* non est de jure divino, Romanum 


[122] Pontificem Petro succedere. Romanum: Pontificem | succedere 
P A Petro non habetur expressó in Scripturis. Non" est de fide, 
4$ Accedit. d»ino et immutabili precepto Rome sedem Petri esse constitutam ; 

est tamen. probabilissimum, et pié credendum. ^ Hseccine fides 
divina? Hzc fidei certitudo, cui falsum nullo modo subesse 
potest? Qus jfide divind, et fidei certitudine tenentur, ita 
necessaria sunt omnia, ut aliter se habere, quàm quomodo cre- 
duntur, non possint. Vestra hzc Probabilia sunt; aut probari 
possunt, aut improbari; et quasi audaciüs dictum sit Probabilia, 
sunt non Improbabilia. | Fortà Ya sunt, fort etiam ita non sunt. 
Qu:e fide divin& et Verbo Dei vel seripto vel tradito nituntur, ea 
ommibus necessarió credenda sunt: Msc vestra, non credenda 
necessario, sed pid credi possunt. Non. ex debito tenetur quis ea 
credere, sed ex pietate solàm et devotione : Credere licet si libet : 
etiam et non credere /icef, si libet. Ubi jam fides vestra Catho- 
lica et divina ? ubi vestra fidei certitudo ? Si successio hec 
certa vobis non sit, si non certà certitudine fidei, nec certum vobis 
est, aut esse potest ullum omninó fidei dogma. A successione, 
id est, à tenui et fragili Probabilitatis filo pendent omnia: Nullius 
dogmatis fides vobis est, sed opinio: nec certitudo fidei de ullo 
dogmate, sed certitudo solirm moralis aut conjecturalis. Et vos 
tamen Catholici ? 

16. Nec in tertio gradu certitudo major. Quis mortalium 
omnium, Pium quartum, aut Gregorium XV. veré Episcopos 
esse, imÓ vel sacerdotes, vel baptizatos, vel ullum unquam Sacra- 
mentum aut recepisse, aut alis münistrüsse certus est, aut esse 

» Cone, rio; POI6S6?.— Nescis. Sacramenta apud vos omnia ab intentione 
mapeere  TUnistri pendere, nec ullum* confici, nisi ille intendat facere quod 


CA». XXII. contra Archiepisc. Spalatens. 115 


facit Ecclesia? | De Intentione Ministri conjectare, bene opinari, 
pi? eredere potes, de eà certus, ceríitudine infallibili esse nun- 
quam potes. Crede hie Dominico" tuo, Quód nullus vel infans 
vel adultus fidem habeat se esse baptizatum, firmiorem quàm que 
est moralis, evidentissimum est; quia ilis non certissimà constat 
baptizantis intentio. ^ Crede And. Vegz,? Nemini potest per 
fidem constare, se recepisse vel minimum Sacramentum. — Estque 
hoc ita certum ex fide, ac clarum est nos vivere. |. Nulla siquidem 
est via, quá, citra revelationem, nosse possumus intentionem mi- 
nistrantis vel evidenter, vel ceftó ex fide. Crede Cardinali * tuo, 
JNon potest quis esse certus certitudine fidei, se percipere verum 
Sacramentum, cim Sacramentum sine intentione ministri non confi- 
ciatur, et intentionem alterius nemo videre potest. Ita vel Paulum 
quartum, vel ullum in Tridentino coetu, fuisse Episcopum aut 
Sacerdotem vel baptizatum, et sic membrum Ecclesie, certus 
neque es, neque esse potes. Quis prstereà mortalium, fide 
aut certitudine infallibili sciat vel Pium quartum, vel Leonem 
decimum, vel Gregorium XV., vel quemvis ex vestris pontifi- 
cibus veré esse Episcopum Romanum, rite et legitime electum in 
Rom. Pontifieem? Non audisti unquam de Bullà Julii IT., qui 
Leonem X. proximé antecessit, quam Cardinales omnes, quam- 
primüm Conclave ingrediuntur, se observaturos jurant? Con- 
stitutum ibi? u£ si contingat (quod contingit szpissime) Simon- 
iacó quenquam ad. Pontificatum | promoveri, electio ipsius seu 
assumptio ad Pontificatum, eo ipso nulla existat, nec ullam electo 
seu assumpto administrandi facultatem vel in spiritualibus vel in 
temporalibus tribuat ; utque à nullo pro pontifice Romano habeatur. 
Utque ejusmodi Sümoniaca electio, nec per subsequentem electi 
inthronizationem, nec per temporis cursum, nec per omnium Cardi- 
nalium adorationem seu obedientiam, ullo unquam tempore con- 
valescat : sed ut liceat omnibus electum talem ut Magum, Ethni- 
cum, Publicanum, et Heresiarcham evitare. — Àn tu aut quispiam 
à vestris sciat certitudine fidei aut infallibilli, Leonem X., 
Paulum IIL, Pium IV., aut Gregorium XV. Simoniacó non 
fuisse promotos? Annon híe saltim h:sites, prwsertim in eà 
urbe, ubi T'empla,* sacerdotes, altaria, sacra, corone, Jgnes, thura, 
preces, ccelum est venale, Deusque ? Cautior hie et prudentior 
Alphonsus, Quamvis, inquit, credere teneamur ec fide, verum 
Petri successorem esse supremum, totius Ecclesie Pastorem, non 
tamen. tenemur eüdem. fide credere Leonem, aut. Clementem esse 


y Dom. Sot. 
Apol. adver. 
Cathar. c. 5. 


* Lib. 9, de 
Justif. c. 17. 


2 Bell. lib. 3, 
de Justific. c. 
8, $ Dicent. 


[123] 


b Bulla Jul. 
]1. in lib. 
Constit. 
Pont.Constit. 


-— 


« Mant.lib. 3, 
de Calum. 
Temp. 


4 Lib. 1, eont. 
Har. c. 9. 


[124] 


116 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XXII. 


verum Petri successorem ; quoniam non tenemur ez fide Catholicá 
credere eorum. quemlibet rità et canonice fuisse electum. Vides hie 
iterum evanuisse certitudinem vestram omnem, et m OpZnionem 
solüm aut incertam Conjecfuram abiisse. Nulla vobis omninó 
de Pauli IV. aut Pii IV. successione, Znfallibilis certitudo : 
Nulla igitur de w/lo TyYidentino dogmate, nulla de Pu IV. 
Symbolo infallibilis certitudo : Opimio vobis hie; pié creditis ; 
Certitudo fidei non. est, nec necessarió ea credenda sunt. Nisi 
forté sequatur juxta Regulas illas Prudentie, quas dudum 


* Bell. lib. , Cardinalis? tuus cudit, quód juxta .Logice- Regulas sequi im- 


de Purg. c. 4, 


SRespondeo, possibile est, ut Conclusio firmior vobis sit quàm premisse, aut 
on, 


f Cons. Red. 


p.) 


g 


9. 


Peres. de 


"Tradit. p. 1, SA : T 5 : 

Titquidsit di/io. Si sine scripto traditur, quomodo scriptus? — Deserenda 

MINOR Est 
octnna in 


li 


brisauthen- 


ut Conclusio sit certa de fide, et infallibilis, càm praemissarum 
una aut amb: incerie sint et fallibiles. | Nutant jam im Supre- 
matu tuo omnia. Nec Petro in Seripturs Préimatus ullus 
datur: nec à Petro iliusve Primaftu, nisi per gradus lubricos 
nimis et incertos Suprematus ad Pontifices tuos unquam deduci 
potest. 

17. Seripturis T*aditionem addis. Ex eà quoque Supre- 
matum Pape patere ais. lnepté. Si Suprematus iste scriptus 
sit in Libro Dei, certé Traditio esse non potest, aut pars Verbi 
non scripti : Nisiidem tibi et scriptum sit, et non scriptum. Si 
scriptus, quomodó sine scripto traditur? Jd enim vobist Tra- 


omninó tibi Seriptura, quoties Traditione dogma ullum stabilire 


tieis minim? y] " imó ] e 1 " 
Hes miimé vis. Agnosce primó Suwprematum istum & Scripturis non posse 


Bell. lib. 4, 
Verb. Dei, 


2, 'Traditio 
significat 
doctrinam 
nonscriptam, 
et sic nos eá 
voce utimur. 


h 
p 


Cons. Red. 
51s 


e 
c. 


concludi, non in Verbo Dei vel ezpressó, vel per firmam conse- 
quentiam scriptum : mitte illa verba, Swper Aanc Petram, et 
Quodcunque ligaveris : dimitte Triarios tuos, Pasce oves meas; 
nos deinde an sit Traditio non scripta, an in Cabalá reperiatur, 
non inviti inquiremus. Ni facitis, aut si pergitis, idem et 
scriptum esse et non. scriptum esse, asserere, omnibus ludibrium 
debetis. 

18. Lapidem dehine omnem pro Swprematu moves. Con- 
cilia; Pontifieum decreta; Patres; listoricos ; et universam 
Ecclesiam. Sed ut Sisyphus, saxum volvis, et nitendo sudas, 
neque proficis hilum. — Ais, im Synodis et Conciliis generalibus 
Suprematum Pape definitum esse, et. hoc quoque patere ais. Ego 
contrà et constanter assero, in nullà unquam sanctá Synodo, in 
nullo generali et legitimo Concilio unquam defiitum. In 
utrisque, generalibus simul et non generalibus, damnatur. 


Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. 117 


19. Damnatur anno 258, in Concilio Carthaginensi? sub 
Cypriano, in quo decretum, Ne quisquam se Episcopum Episco- 
porum constituat, aut tyrannico terrore ad. obsequendi necessitatem 
collegas suos adigat : quando habeat omnis Episcopus pro licentiá 
libertatis et potestatis sue arbitrium proprium, tanquam judicari 
ab alio non possit, cim nec ipse possit alterum judicare. In 
quo Stephani Pap: fastum factumque taxari, eó quód se 
Episcopum Episcoporum scripsisset, et aliter sentientibus ezcom- 
municationem comminatus esset, et res ex se clara est, et agnoscit 
tuus Cardinalis.* 

20. Damnatur anno 325, in Concilio sanctissimo Niczno, 
et bis damnatur. Nam et limites Jurisdictionis Romano Epis- 
copo haud secus ac Alexandrino et Antiocheno prwscribuntur ;! 
et decretum" insuper, ne qui ab Episcopis in uná provinciü 
à communione segregantur, ab alüs ullis, ne Romano quidem 
aut judicentur, aut im communionem recipiantur. Sed si appel- 
lare visum sit, ad Concilum" sue provincie, aut universale 
provocent. 

2]. Damnatur anno 341, in Concilio Antiocheno, ubi itidem 
decretum,? ut damnatus ab omnibus Episcopis sue provincie, apud 
alios nullo modo judicetur, sed provincie Episcoporum firma 
maneat sententia : nisi fortà ad? Concilium majus, seu universale 
grovocandum esse reo videatur. 

22. Damnatur anno 381, in Concilio generali secundo, in 
quo decretum,? ut Episcopi qui extra duecesim. sunt, ad. Ecclesias 
que extra terminos eorum, sunt, non accedant, neque confundant 
aut permisceant Ecclesias secundum regulas constitutas, nempe in 
Niceno Concilio. Nec certé limites istos et lapides terminales, 
contra tot, tantorumque conciliorum decreta, unquam movisset 
Pontifex Romanus, nisi ruptis omnibus divini simul et humani 
juris repagulis, nec Deum metuens nec homines, vie illud flocci 
fecisset, Maledictus" qui movit lapidem limitaneum proaimà sui, et 
dicet omnis populus, Amen. 

23. Damnatur anno 407, in Concilio Carthaginensi? in quo 
decretum, ut quicunque non communicani sew communione 
ejiciuntur in. Africá, si in. transmarinis (Romanam potissimüm 
Ecclesiam intelligunt) ad. communicandum | obrepserint, jacturam 
clericatüs accipiant. Suprematum omninó tolht, qui vel appel- 
lationes ad. Pontificem, vel illius de appellantibus judicium rejicit, 
vel ad eum appellantes tam severe castigat. Sed huie morbo, 


i Extat ap. 
Cypr. tom. 2, 
Oper. Cypr. 


[195] 


k Bar. an. 258, 
n. 42. 


! Can. 6. 
m Ib. 5. 


» Ut declar. 
sensum Ni- 
cani Canonis 
Patres in 
Conc. Afric. 
c. 105. 


? Can. 15. 


P Ib. 12. 


3 Ib. 2. 


Deut. 27.17. 


* Act. Concil. 
hujus extant 
inter Afric. 
Conc.ap.Bin. 
p. 641. 

t Cap. 72. 


118 ^ Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


quem tum fovere videbant Pontifices Romanos, medicina mordens 
et acerba erat adhibenda. 
[126] 24. Dammatur anno 416, in Concilio Milevitano secundo, 
vCap.22. Cui interfuit Augustinus, in quo similhter decretum," wf st qui 
presbyteri aut diaconi ab. Episcopis Africanis judicati, à sententiá 
illorum. provocandum  censeant, non provocent, nisi ad Africana 
Concilia, vel. Primatem suarum provinciarum. | Ad. transmarina 
-Utrete — autem (id est, Romanam" sedem, ad quam perditi homines appel- 
ur e consueverunt) qui putaverit appellandum, à mullo intra 
; ds Africam in. communionem recipiatur. Quod idem de Episcopis 
censuerunt patres Africani, idque ex Decreto ipso Concilii Niezeni. 
y Ep. Afri. Nam si de inferioribus, inquiunt, Clericis, vel Laicis, in Concilio 
Golesto.105. Nicemo hoc precaverunt (ne ipsi ad Romanum Pontificem ap- 
pellent) quantó magis de Episcopis voluit observari? ^ Atque 
ARE hie idera. Concilii Milevitani. Canon à Concilio Carthaginensi,* 
Bin.64. — cui interfuit etiam Augustinus anno 418, repetitur* atque 
confirmatur. 
35. Dammnatur anno 424, im. Concilio alio Africano tempore 
Coelestini, in quo per literas suas ad Coelestinum missas graviter 
omninó, sed et vehementer atque acriter, Pontifices Romanos 
^ Cone. Afric. Increpant," quod Apiarium presbyterum flagitiosum, et ob multa 
NU ipsius scelera ab Africanis, à communione exclusum atque ejectum, 
non modó in communionem. suam receperant Rom. Pontifices, sed 
ut restitueretur etiam pristine dignitati laborarent. ^Violatos 
in hoe à Pontificibus Nicenos Canones demonstrant. Etiam per 
eos Canones, tam Presbyterorum quim Episcoporum, causas illic 
Jiniendas esse, ubi orte sunt, declarant, nec ad alium quenquam 
"Appellationem permitti, nisi vel ad. Concilium sue provincie, vel 
universale. ln eo insuper fastum Romanorum Pontificum ar- 
guunt, quód Legatos à latere ad ipsos misissent : monentque ne 
deinceps quibuscunque petentibus executores suos vel mittere velint, 
vel concedere, ne fumosum typhum seculi in. Ecclesiam Christi 
inducere videantur. 
26. Damnatur anno 4831, in Concilio Ephesino, quod est 
snActCone. tertium. generale. In eo* decretum, 4b omnibus provincüs ac 


Ephes.tom.2, .. É . 
Act in Ap. dicecesibus observandum proponitur, ut nullus Episcoporum aliam 
p. 768, provincum, que non anteà et. ab initio fuit. sua, sub suam manum 
trahat : ne sic Patrum Canones pretereant. aut. transgrediantur : 
[127] me sub Sacerdoti pretextu mundane potestatis fastum subintro- 


ducant, ne paulatim et clam libertas amittatur. Visum igitur 


Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. -- Q9 


Sancle et unersali Synodo, servare unamquamque provinciam 
puram, et mullam tyrannidem pati jus vetus et consuetudinem. 

- Vel ut alii 4 vertunt, ut singulis provinciis pura et inviolata que * Caranz. in 
ab initio habent, sua jura serventur, ut unusquisque Metropolita, EU 
secundum priscum morem, equaliter facultatem obtineat, proprium- 
que jus firmum possideat. Qo decreto, ut recté notat Jesuita," *Pelt.in 
cavetur, ne ullus omnino Episcopus alterius diacesin quovis modo epis 
interturbet. | At profectó ruptis his sanctissimis sanctissimi Con- 
cili repagulis, Romanus Davus interturbavit jamdiu omnia: 
nec dioeceses solüm et provincias, sed coelum terre jam miscuit 
et mare coelo. 

27. Damnatur anno 451, à Concilio Chaleedonensi, quod est 
quartum generale. In quo,! judicio universalis Conceihi, Con- f Act.15,ean. 


à ' à d ! 28,et Act. 16, 
stantmopolitanam Ecclesiam in secundam Patriarchalem sedem e*t Epist. $- 


evecta fuisse declaratur, reclamantibus licét et pertinacissimé Leonem, 
reluctantibus Leone illiusque legatis: Definitum 5$ insuper, quód * Act. 15, 
Suprematüs tui jugulum petit, illum ipsum, qui datur Episcopo 
Romano, Primatum, nec ob ullum Petri primatum, nec ab 
Apostolico ullo aut Evangelico precepto, nec jure divino, sed 
propter. Imperialem ibi sedem, quia urbs illa imperaret, 1d. est, 

jure humano et positivo ei concessum esse. Quá eádem de 

caus Patres secundi generalis Conciliü, quorum sententiam 
laudant approbantque Chaleedonenses, sanctissimo nove Rome, 

id est, Constantinopolis, £Arono «qualia cum Romano privilegia 
tribuerunt, quód urbs illa Imperatrix tune esset. Quare aut 
utrisque aut neutris, judicio sancti et (GZecumenici Concilii, Supre- 

matus tribuendus est. 

98. Damnatur anno 558, in Concilio generali quinto, quod 
tantum abfuit, ut Suprematum tui Paps agnosceret, ut non 
modo Vigilium ipsum, sed et Apostolicum illius pro Tribus 
Capitulis editum decretum, ut hereticum damnent" et anathema- » Colat. a. 
lizent, quod alio libro est à me abundé contra omnes Baronii 
tergiversationes et effugia demonstratum. 

29. Dammatur circa annum 608, in Concilio Anglicano.* r Bed. Ist 
Missus erat à Pontifice in Angliam Augustinus Monachus, ut 
Britannis Episcopos przeesset, eosque ad ritus Ecclesie Romane — [128] 
reduceret. Catholici illi Britannie Episcopi se nullam Au- 
gustino obedientiam debere, nec velle vel ipsi, vel Pontifici in 
rebus illis leviculis cedere constanter in Synodo sunt professi. 


120 Defensio Ecclesie Anglicane Car». XXII. 


Pessimum certé Suprematóüs Pontificii indicium, cum Apostolo 
Pontifieis (sic Augustinum vocatis) et subjectionem et obedien- 
tiam denegent Catholici illi, et, ut ante ostendi, Sancti Britan- 
norum Episcopi. 

30. Damnatur anno 681, in Concilio generali sexto, in quo 


;Act.15 ». Honorium Pontificem tuum infalhbilem, dogmaticis! swis Epis- 
67, 2. : - a ra . . . 1 
rIo-p.7bb. folis, qd instruendam* ambigentium notitiam Scriptis, H«retica 


! Ib. p. 67, a. ian ME 
et impia dogmata. confirmásse demonstrant illius Concilii Patres : 
ipsumque Jonorium et hereticum, et hsreticam | doctrinam 
dogmatizantem anathematizant et execrantur ; Honorio heretico 


Aat et dnathema exclamant" universi. Etiam i Canonibus illis, quos 
^InsuàEp. ut hujus sexti Concilii genummos Canones recipit non Tharasius ? 
Cone. Nic. 2 solüm, sed et Papa vester Hadrianus," doctrina? Romans Ec- 
"Io suá Ep. clesie de celibatu Sacerdotum, ut sacris literis, et Apostolicis 


Wíbeoduws Canonibus ac doctrine repugnans, rejicitur, omnesque qui Ro- 
1c. Conc. 


* : : A 
Cone qaa mane tue in hoe consentiunt deponendi hác ipsá de causá 


Quinisex.per , , 
fadibriam! ^ Judicantur. 


QUODAM Dar: 91. Damnatur anno 787, in Concilio Niczno secundo, quod 


j Epist. Sm. vobis est generale septimum, in quo, 3 ut anté in sexto, Honorius 
, ad August. 


ut hereticus, et heretica dogmatizans anathematizatur, Canones 
etiam illi ipsi, Concilii sexti, in quibus Roman: Ecclesize doctrina 
'Ca.1. — damnatur, ab eodem Concilio" approbantur. 
32. Damnatur anno 794, in Concilio Francofurdensi (quod 
"Athem.im veriüs rectiüsque septimum generale censendum est). In eo? 


An. Franc. 


ad an. 794, et Nicwna vestra, ab Hadriano confirmata Synodus, non respuitur 
pref. ad lib. 


Carol. solüm ac damnatur, sed decretum insuper, ne Synodus omninà 
vocetur, nec alio quàm Ariminense Concilium ordine à quoquam 
habeatur. 

* Acta ejus 33. Dammnatur anno 868, in Concilio Romano* sub Ha- 


extantin . . . . . 
Coné qud  driano II. habito. In eo, non solàm sezfi Synodi de Honorio 


mu der Judicium approbatur ; sed et in causá Hereseos posse Romanum 
quemvis Pontificem judicari, definitur. Qui veró ullà in. causá 

judicio aliorum subest, Supremus cert non est. 
94. Damnatur anno 870, in Concilio Constantinopolitano 
[129] quarto, quod vos octavum generale, sed falsó, vocare soletis. In 
eo non solim Acta Concilii. Romani sub Hadriano IL diserte 
jAc.16c. approbantur, sed in eodem* quoque, nemie omnium Patrum 
*Ac.l. — dissentiente, Ecclesiastice navis gubernacula Basilio Imperatori à 


Deo commissa esse dicuntur. — Si Basilius Rector, et TAalassi- 


^ 


Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. UU TER 


archa, Pontifex certé tuus in Ecclesiasticá hác navi non nisi Sub- 
rector est, Celeustes aliquis, aut Hyponauclerus : Nec clavum ille 
tenet, sed buccinam, quá possit 


"Ire ciere viros, Martemque accendere cantu. 


35. Damnatur anno 879, in Concilio alio Constantinopoli- 
tano. Hoe, si ullum, pro octavo generali censendum est. In 
eo* 383 Episcopi, inter quos Johannis Pap: Legati, qui* eidem ters Sruod. 
subscripserunt. | Octavum*? hoc vocant Greci. Vulgo" Octavum eder 


habetur et nominatur. In hoc Nicolai, et Hadriani judicia multis 9.19: ve es. 


: N : x t Bar. an. 
Synodis contra Photium declarata, rescissa penitüs atque abrogata, $i ar n 


et ut Turrianus tuus, qui acta Concilii vidit, ait^ Canone 4, joo" ^ * 
Synodos illas omnes, Nicolai et Hadriani temporibus contra 
Photium habitas, explodit et rejicit, imó ut de Synodorum 
numero /ollantur jubet. Canone item primo decretum, ut 1. p. os. 
qui à Photio depositi essent vel excommunicati, illi à Romano 
Pontifice non. restituerentur, vel absolverentur : sicut. nec qui à 
Romano Pontifice excommunicati essent aut. depositi, à Photio 
restituerentur, vel absolverentur. Suprematus hie aut tui Pape 
nullus, aut idem omninó, est Constantinopolitani Patriarchz; 
aut uterque supremus est, aut neuter. 

36. Damnatur anno 963, in Concilio Romano sub Othone, 
in quo* monstrum illud humani generis Johannes XII. homicida, * Acta Conc. 


extant ap. 
perjurus, sacrilegus, incestuosus, apostata, judicio totius Concilii Vitpe: lib. 6 


c. 6, 7, &c. 


depositus; Judicem superiorem tum sensit Supremus tuus 


Judex. 
987. Dammatur anno 1046, in Concilio Sutrino. — Erat tum Otho Frisin. 
. . . . z 1b. 6, C. 22. 
pudenda Romane Ecclesie confusio, tribus invasoribus sedem simul 


occupantibus. Primus horum, verus? quoque vobis et genuinus «Bin. in Vit. 


y Tur. lib. de 
Sexta,sept. et 


en.IX. et 
h ; 
^m. Gai suce ll. 
Papa, est Benedictus IX., qui puer" duodecim circiter. annor C I 4 
Papa creatur. In sede! Petri monstrum erigitur, et. statuitur c5, eit. à 


portentum. .Romani* illius turpitudinem diutiüs ferre non valentes, Barn. 


ejiciunt ipsum, ac Sylvestrum in illius sede constituunt. — Sylve- Her cont. 
strum pauló póst deturbat idem Benedictus: qui jam sedi suze Bern. 1044, 
restitutus, eandem! sez coronatorum müllibus Gratiano cuidam, qui * [130] 
Gregorius vobis sextus dicitur, divendit.  Triceps tum Romwe, Benca. 1X. 
uf veré ait Cardinalis," ab inferis emergens bestia, triceps Cer- Mns 
berus. Audiens ista, venit Sutrium Henricus III. Imperator, 

ibique Convocato? ex ltaliá, exterisque gentibus unwersali? loo. a 


? Leo Ost. in 


Synodo, tricipitem hune Romanum Cerberum confodit, novus Chron. Cass, 


123 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


»Leo Ost.injlle et ecifus? orbi dimissus Hercules. Nam, ut inquit Sige- 
lib. 2 o8. bertus! uno contra duos, et duobus contra unum de papatu conten- 
EI dentibus, Rex contra eos vadit, eosque canonicá et Imperiali cen- 
* Ib. sur deponit. ln e& Synodo, ait Nauclerus," Benedictus IX. 
Sylvester IIT. et. Gregorius VI. fuerunt condemnati et ut Pla- 
*InVit.Greg. tina? vester, Henricus, habitá Synodo, tria ista. teterrima monstra 
d abdicare se magistratu, id est, papatu coegit. 
38. Damnatur anno 1076, 1n Concilio Wormatiensi..— Z7: 60 
t Ab.Ursperg. presentes universi* pené Teutonici Episcopi Hildebrandum Papam 
" Lamb. Seof. abdicürunt, sententiam" promulgárunt, quód Papa esse non possit, 
s Mar. Scot. utque* bannum Hildebrandi nullus curaret, decreverunt. 
us 39. Damnatur anno eodem 1076, im Concilio Papiensi. In 
»Bin.not. eO Episcopi! Anathema in se prolatum in Hiüldebrandum Ponti- 
Pape. ficem. retorserunt : Eosque excommunicatos esse decreverunt, qui 
Pontificem à nemine judicari, aut excommunicari posse docerent. 
40. Damnatur anno 1080, à Concilio Brixiensi, in. quo sic 
*Ap.Ab.Ur- Episcopi, JVos? .Deo authore congregati in unum, Hildebrandum 
1080. procacissimum, sacrilegia. et incendia predicantem, perjuria et. ho- 
micidia defendentem, Catholicam et Apostolicam fidem in que- 
stionem ponentem, divinationum ac. somniorum cultorem, mani- 
festum necromanticum, pythonico spiritu laborantem, à verá fide 
exorbitantem judicamus canonicó deponendum et expellendum, | et 
nisi ab ipsü sede his auditis descenderit, in. perpetuum. condem- 
nandum. 
41. Damnatur anno 1085, in Concilio Moguntino, in quo 
-Ap.Al. omnes? qui Pape Gregorio, quem Traditorem, et. Ecclesiastice 


Stad.an.1085. » : 
pacis perturbatorem nominat Synodus, adherent, anathemate con- 


demnantur. 

anu 42. Dammatur anno 1089, in Concilio Romano^ quod ad 
Qe a destruendas heresis noviter ab Hildebrando inventas, et ad. exter- 
ur minandam. impietatem, eorum, qui noviter ipsam fidem Catholicam, 
quantum in eis est, scindere mon timuerunt, congregatum est, in 
[131] quo etiam incendio tradita Aeretica Hildebrandinorum, quibus 

orbem terre perverterunt, decreta. 
49. Damnatur anno 1164, in Concilio Anglieano Claren- 
an i275. donensi, in quo* decretum est, juxta antiquas Regni consuetudines, 
non licere, vel Archiepiscopis, vel Episcopis, vel aliis personis 
exire Regnum absque. licentià Regis. De Appellationibus etiam 
decretum, Ujltimó perveniendum ad Regem, ita quód mon debet 
ulteriis procedi absque assensu Domini Hegis. COümque Thomas 


Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. —— 128 


Cantuariensis contra hoe decretum ad Papam. appellásset, pro- 

ditor habitus est, clamantibus 3 post eum omnibus, Quo fro- * Rog.Hoved. 
grederis, proditor ? De his etiam decretis seu consuetudinibus fol. 263; " 
conqueritur Thomas in suis ad Papam literis, ex quo, quz? mens 

eorum sit et sensus, clariüs perspicias. — Hcc, inquit,* sunt que in «Epist. Tho. 
illo scripto specialiter condemnavi. Quod non appelletur ad sedem Hoved i 
"Apostolicam qualicunque de causá (non de Ecclesiasticá quidem) 

sine assensu, Regis. | Quód non liceat Archiepiscopo aut. Episcopo 

exire Regno, et venire ad vocationem Domini Pape sine. licentiá 

Regis. 

44. Dammatur anno 1240, in Concilio! Reginoburgi habito. A as Aunt 
Sollicitabat et rogabat Albertus Romanum Flaminem, ut pacem, ** sea 
quam inibant Germani, suo jure interturbet. In eo Concilio 
declaratur ab Eberherdo, cui reliqui assentiebantur, Sub Pon- 
lificis maximis Titulo, et Pastoris pelle, lupum. sevissimum sen- 
tri. Romanos Flamines arma in omnes Christianos habere: 
eosdem audendo, fallendo, et bella eu bellis serendo, oves trucidare, 
concordiam, terris depellere, intestina bella, domesticas seditiones 
ab inferis elicere, indies magis ac magis vires omnium debilitare, 
ut capitibus omnium insultent, et universos in servitutem redigant. 
Hildebrandus, ait, ante annos centum et septuaginta, primus specie 
religionis, Antichristi imperii fundamenta jecit. Hoc. bellum. me- 
fandum. primus auspicatus est, quod per. successores hucusque con- 
tinuatur ; Credite experto, non cessabunt, donec Imperatore in 
ordinem, redacto, Romani imperii honore soluto, pastoribus veris, 
qui pascant, oppressis, canibus, qui latrare queant, sublatis, omnia 
extinguant. — Flamines illi Babylonie soli regnare. cupiunt, ferre 
parem non possunt; non desistent donec omnia pedibus suis con- 
culcaverint, atque in Templo Dei sedeant, et extollantur. supra 
omne id quod colitur. Qui servus servorum est, Dominus Domi- 
norum, perinde ac si Deus foret, esse cupit. Nova Concilia sub [182] 
pectore volutat, ut proprium sibi constituat Imperium. | Conta- 
minat, diripit, spoliat, fraudat, occidit perditus ille homo quem 
"Antichristum vocare solent ; in cujus. fronte Contumelie nomen 
scriptum est, Deus sum, errare non possum. His dictis, Senats 
decretum fit, sicut ille censuerat. 

45. Damnatur anno 1300, in Concilio Parisiensi Ézecra- etum 


verat Philippum Francie Regem Bonifacius VIII. Ille Prelatos Eu 


it. Bonif. 
omnes Francie, et Barones in Concilio Parisiis congregat. 4 Vu. 


Pontificis sententià. appellavit, et ad futurum Concilium provocat 


134 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


adversus Bonifacium. | Etiam Bonifacium, ut reum heresis Simo- 
: * Mr 
nie, homicidii, et aliorum scelerum de jure à Papatu deponendum 


esse declarat. ) 
46. Damnatur anno 1409, in Concilio Pisano, in quo non 


^ Bin. Notin Benedictus solüm, sed et Gregorius XII. Qui verus" erat ac 
voce Con- ^ legitimus Pontifex, ut luretici! ac schismatici deponuntur. Cüm- 
i Anton. JL que Gregorius, Cardinalibus* ne id tentarent, mandaret, illi, supre- 
E : Bin. mum suum Judicem nescientes, à Papá ad Concilium generale 


k Gobel. ^ 

Pader.de hoc P ellárunt. : yes F E 
Deer 47. Damnatur anno 1414, in. Concilio Constantiensi, quod 
eo bin. 


! Bin. Notis. vobis! QGZcumenicum. ln eo, non solüm friceps tum Ecclesie 
Constant. in Caput (Cerberum, ut illud priüs diceret Cardinalis) amputatur, 
menióum, e sed et Papam Concilio generali, tam in eis que ad fidem spectant, 
"Ses.4 — quàm ad mores subesse, definitur." 

Tu 48. Damnatur anno 1431, in Concilio Basiliensi. In eo? 
conclus, post non solüm. Constantiense prius decretum. roboratur, sed. definitur" 
 Runeni insuper, esse Dogma et veritas Catholice fidei, cui quicunque per- 
tcr emi tinaciter resistit (quod vos nunc omnes facitis) hereticus censen- 
dem dus est. Etiam in Decreto* Concilii additur, Neminem unquam 
Notis ad id peritorum de hác veritate dubitásse. Est veró horum. Conciliorum 
Eouacai , Constantiense dico, et Basiliense, longó majus quàm tu fortasse 


Basiliensiait, suspicaris, pondus et authoritas. Utrumque vobis" generale est 
GZcumeni- 


cum fuse ef (Ecwmenicum: utrumque Ecclesiam universam reprzesentat. 
nemo negav- 


fcNe.in In prior Pafres* fer mille. In altero non multó fortasse pau- 

[133] ciores: viz unquam (inquit Julianus!) legitur aliquod Concilium 
abend P fot. authoritatibus innizum, sicut hoc Basiliense. Utrumque" à 
S E zu. Pontifice convocatum : utrumque etiam quoad hoe ipsum Decre- 
en futur tum à Pontifice confirmatum. Decretum Constantiense con- 
Sv p.09 firmat * nondum | adhuc. Pontificatu exutus Johannes. Johanne 
E coss deposito, Decretum idem per suos procuratores confirmat Gre- 
Doneibeti gorius. Horum veró unus sine dubio verus erat et legitimus 
Basil. voce Pontifex. Confirmavit etiam hoc decretum Constantiense Mar- 
ro tnus V. Eum docuisse, de necessitate salutis esse, credere Con- 


Concilii con- c//jwm, generale habere supremam authoritatem in. Ecclesi, tes- 
firm. sess. 11 5 


p. 1585, et ^ d: ih Z : 
DEM tantur Patres Basilienses, adduntque, eundem Martinum, ea 


tur, sess. 12. , 971 . . ee z 
»ses. 14, p. QU Circa principium Constantiensis Concilii definita sunt, appro- 


105191 büsse. Hoe veró decretum sessione 4, factum. | Quod nisi 
symed st validum fuisset, et depositio Johannis ae Gregorii, et ipsius 
fideles, p.143. Martini electio fuisset invalida, ut vrecté monet Cardinalis Ju- 
Ew eneci lanus. — Concilium quoque DBasiliense, hocque ipsum in eo 


Car. XXII. contra. Archiepisc. Spalatens. ^ 125 


decretum, approbatum ab Eugenio, ex suà Dissolutionis Revo- 
catione liquet. — Sacrum, inquit, generale Concilium Basiliense 
puré, simpliciter, cum effectu, ac omni devotione, ac favore pro- 
sequimur. Hc su& adhswsione (adhesionem maximam vocat 
Concilium*) Eugenium decreta hzc Coneili authoritate. suá 
firmasse, et intellexerunt Basilienses? Patres, et demonstrárunt. 
Sic enim de his Decretis, aiunt? Que decreta ipsius Eugenii 
subsequenti adlkesione corroborata sunt, ac per suos Oratores pre- 
sidentes, saltem nominibus propriis jurata. Etiam et Nicolaum 
quintum eadem illa Basiliensis Concilii decreta approbásse et rati- 
ficásse, ex ipsius Bullà! de approbatione actorum in Concilio 
Basiliensi perspicias. 

49. Damnatur anno 1438, in Concilio Bituricensi in 
Pragmatieá illà sanctione ibi edità, quam cane pejus et angue 
exosi semper sunt Pontifices vestri. In eo sic sancitum, Dasi- 
liensis" Concilii authoritas, et. decretorum ipsius constantia, per- 
petua esto, que nemo unquam, ne ipse Romanus Pontifex, tollere 
aut infirmare presumito. 

50. Damnatur anno 1549, in Concilio Coloniensi, quod 
habitum est quadriennio post inchoatum Tridenti Conciliabulum. 
In eo declaratur! Promissiones illas Christi, Tübi dabo claves, et 
quodcunque ligaveris (in quibus plenitudo est Ecclesiasticze po- 
testatis) non. ad unum Petrum pertinere, sed in. omnes Apostolos 
£ransmissas. 

51. Et quid hie plura commemorem? Nulla Synodus, 
nullum unquam fuit in Ecclesià Concilium, in quo vel mica 
ulla restabat, aut scintilla fidei orthodoxs:e, quod non Suprematum 
Pape damnavit. Ad unum omnia post annum sexcentesimum, 
quinque prima et sanctissima (Ecumenica Concilia amplexa sunt, 
et eorum fidem confirmárunt. Eorum autem omnium, presertim 
Quinti Coneili hzc fides erat, Romanum Pontificem in decer- 
nendis fidei dogmatibus fallibilem esse, et nonnunquam hereticum. 
Damnant itaque Concilia omnia Swprematum tuum. Atque ab 
hác generalitate, ne Lateranensem quidem tuum conventum, et 
Tridentinum. excipio. In istis quoque quinque illa sanctissima 
Concilia approbantur: etin hàc eorum Approbatione, damnatur 
ille ipse, quem docent et definiunt, Pape Suprematus. Supre- 
matum hune Zmplicitó damnant, Ezplieifó probant: Sed veré 
tamen in eis et probatur Suprematus iste, et damnatur.  Con- 
tradictoria nimirüm definiunt ista duo Conciliabula, et credenda 


Lit. Eug. ad 
Conc. Basil. 
sess. 16. 


* In Decr. 5, 
Conclus. 

3 In Epist. 
Synod. de 
Auth. Cone. 
p. 105. 

* Sess. 29. 


f Extat Bulla 
Nicol. post 
Conc. Basil. 
p.97. 

€ Gagnin. in 
Vit.Car.VII. 


b Tp. 


iIn Medio 
sexto de Re. 
form. p. 761. 


[134] 


126 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


omnibus proponunt. Contradictoria omninó sibique repugnans 
est jam fides, religio, et professio vestra. Et Implicita quidem 
vestra veritatis professio valet ad convictionem, sed ad salutem 
est prorsus invalida : Exvplicita vero haeresis hujus professio, quce 

Implicitam evertit, ad condemnationem est, eritque validissima. 
52. Decreta illa plurima Pontificum tuorum, qus proximo 
: Cons. Red. loco* jactas, non moramur. Domestici illi testes sunt, quibus 
Por in suà causá fides debetur omninó nulla. Rei ipsi sunt, Judicis 
personam sustinere non possunt. Inimici nobis capitales sunt, 
an eos zequum in nos judicium ferre? Si urgeas ; Opponimus 
tApd.2.  Athanasu! illud, Lex Dei inimicum, neque testem neque Judicem 
w Epist.ad 6$S$6 vulf. ^ Opponimus illud Chrysostomi"  Vocavit nos ad 
Innocenti d dicium, nondum. dilutis que adversus se erant causis; id quod 
contra omnes Canones est et Leges. Neque enim congruum est, ut 
judicet, qui ipse reus est, inimicus et hostis. Opponimus juris 
» Dig. lib. 22, Axioma;? Aulus idoneus testis in re suá intelligitur. | Opponimus 
Pd Post Papam ipsum vestrum Nicolaum,? Quod suspecti et inimici, Ju- 
$3ISU — fies esse non debeant, ipsa ratio dictat. — An judicium potest apud 
[135] épsos agitari P. ut. iidem. sint. Inimici, Testes, et Judices ? — Tali 
Judicio nec humana debent committi negotia ; quantó minüs divina, 

et Ecclesiastica ? 
Quid quod illi testes parum fidi? Eorum operá ac nutu 
confietze olim Decretales Epistole complures, quz tritis saccis et 
caleeamentis indutze, cüm veré Canaanitz sint, se à longinquo 
et antiquo svo venisse mentiuntur. Nota dein omnibus Pon- 
tificoum vestrorum fraus in Niexmnis canonibus falsandis.  De- 
tecta ea jamdiu luce clariüs in Apiarii causá, à patribus Afri- 
canis: nec istam labem ulla stas, nec vos ullo nitro unquam 
elüetis. "Tales nos neque testes, nedum Judices in háe causá 
esse volumus. 
93. Sed et illud quoque te verbo moneo: Eorum nullus 
Suprematum Leoninum, ante Lateranense Conciliabulum docuit. 
Nec Hildebrandimum. quidem. Suprematum, ante millesimum à 
»Barth. Flor. Christo annum habuit eorum quisquam. Scis trecentis? post 
neb.etani, lWildebrandum annis, dictum et scriptum, ab eo, qui juris 
MEN omnino peritissimus, Si* quis diceret Imperatorem non esse 
Capivis. — Dominum, et Monarcham totius orbis, esset Huereticus : 

diceret contra determinationem Ecclesie, et contra textum sacri 
P Phil Aehil Evangelii, Scis et ab alio eodem ssculo dietum, Papa, si vult 
Hb. 1 e.163. refinere temporalia que Imperatores ipsi dederunt, tenetur jurare 


quia 


"RENE e elle mo 


em 


Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. 127 


tanquam, vassallus Imperatori. Scis quadringentis post lHilde- 


P rap : : . 
brandum annis, à Concilio generali definitum, Hereticums eum * Conc. Basil. 


E LE * * * s 
esse, qui Papam supra Concilium esse, pertinaciter asserit. Sed 
nec Bonifaciamum quidem Suprematum ante annos sexcentos 


ess. 33 


habuerunt Pontifices tui. Notum omnibus ilud Gregorii, &Lib. 4, opist. 


ANullus unquam. decessorum meorum hoc tam profano vocabulo 
(Episcopi universalis) ufi consensit. Scriptum hoc à Gregorio 


anno sexto" ante sexcentesimum. Ut si Pontifices ipsos Ju- *1nà. nempe 
É A 4 pur 13, qui est 
diees hic admittamus, ne ex illis tamen Suprematum tuum Chris. 594. 


evincas. 


94. At ez Pafribus, inquis? liquet. Suprematus ille, quen * Cons Rex 
p» 15. 


Pape tribuis. Imó liquet hine te mendosum esse, ac menda- 
cem. Qui suprematum tuum doceant, Patres ante sexcentos 
annos null sunt: Nec veró Peritorum ullus, ut Basiliense te 
Concilium docet, ante mille et quadringentos annos, Suprema- 


t Ap. Euseb. 


tum Lateranensem agnovit. Non agnovit eum Pater Clemens lib. 2, c. 1, 
vers. Chris. 


Romanus, Z//e* non Petrum solim, sed Johannem quoque et- Jaco- 
bum summum dignitatis gradum à Domino adeptos docet. Non 


[136] 


1 u 1 " Tract. de 
Pater et Martyr Cyprianus," eujus hzc sunt verba quz: nunquam rM IS 


eludes, Apostolis omnibus post Resurrectionem «qualem potesta- 
tem tribuit. Christus. |. Hoc erant utique et ceteri Apostoli, quod 
fuit Petrus: pari consortio prediti et honoris et potestatis. 
Omnes etiam, qui Basilidem et Martialem in communionem 


reciperent (inter quos Stephanus Papa) fidem* conturbare, eod 


deificam disciplinam negligere asseverat. | Non Pater Firmilianus, 


qui Stephanum Papam ait, Se abscindere à charitatis unitate ; » Erist. 
Firmil. ad 


contra sacramentum et fidem contumaci discordie furore rebellare ; Cyprian. 


per stultitiam de Episcopatás sui loco gloriari, quód se successionem 
Petri tenere contenderet. | Stephanum quoque arguens, quód 
Cyprianum. pseudochristum, pseudoapostolum, et dolosum opera- 


mium, vocásset, addit, eum alteri per mendacium objicere, que ipse 


ez merito audire deberet. Non pater Polycrates," nec patres illi EM 
antiqui Ecclesize Orientalis et Asiaticze : Hos? omnes, quia authore Verem. 


Johanne Evangelist, quartá decimá lune Pascha celebrabant, ex- 
communicavit Victor. . An obtemperant illi supremo tuo Judici ? 
supremo Domino? Nihil minüs.  7// omnes non solüm Vic- 
fori manus non prebuerunt, verüm etiam pertinacie redarguunt. 
Et meritó certé redarguendus tum Victor; qui propter disso- 
nantiam rituum solveret consonantiam fidei. Certé enim à 
Blasti et Quartodecimanorum hzresi, qui diem istum 14, neces- 





^ Epist. 162. 


b Epist. ad 
Evag. 


198 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


sario, et vi legis Mosaieze observandum putabant, quique Judais- 
mum sic introducere volebant, longissimé aberant A) Non 
Pater Augustinus, qui de causà Cecilam jam à Miltiade, 
mandato Imperatoris judicatà, ait,^ Restabat adhuc plenarium 
Ecclesie concilium, ubi etiam cum tpsius UE (cum ipso 
Miltiade) causa posset agitari, ut. si male judicásse convicti essent, 
? de 
eorum sententie solverentur. Non pater Hieronymus, cujus illa 
vox in ore omnium volitat, S? authoritas queritur, orbis major est 


« Lib. 1, cont. urbe ; et illaj Super omnes Apostolos Ecclesia fundatur ; Cuncti 


Jovinian. 


4 Greg. lib. 
4, Ep. 36. 


[137] 


* Lib. de 


Prim. Papa, 


IDZT17 


claves Regni celorum accipiunt, et ex cquo (audin' ex sequo) 
super eos Ecclesie fortitudo solidatur. Non pater Gregorius, cui 
Bonifacianus primatus sub universalis nomine latens, sic exosus, 
ut duobus Patriarchis ita diceret,  Obfestor vos wt constanter 
servetis Ecclesias, et nihil sibi in vobis hec tentatio diabolice 
usurpationis adscribat. State fortes, scriptaque cum. universalis 
nominis falsitate, nec dare unquam, mec suscipere presumatis. 
Non pater et Archiepiscopus Nilus, qui sie ait? Quod Papa 
omnes judicet, ipse vero à nemine judiciter, falsum est, e ab Apo- 
stolicis institutis dissentaneum. — Petrus patitur se à Paulo in- 
erepari quo pacto igitur Papa Romanus instar tyranni nullam 
admittit vite sue censorem? Etiam et Romanum Pontificem, 
eo ipso, quem olim jure obtinuerat, primatu, suprematum sibi 


?Lib. eod. p. arrogando, amisisse docet.  Conturbatá, mquití per eum Ec- 


£ Leo. I. Ep. 
54. 


h Lib. de 
Pape Princ 
p. 216. 


i Chrys. lib. 
1, de Provid. 
Dei. 

k Ib. lib. 1, 
adv. Vitup. 
Vit. Monast. 
! Ib. Hom. 8, 
deLaud.Paul 
7 Ib. Hom. 2 
ad Tit. 

» Ib. hom. 8, 
deLaud.Paul 
? Ib. hom. 2, 
ad Rom. 

P Ib. hom. 18 
ad Rom. 


clesie pace, ipse quoque iis que illi debentur, excidit ; et quatuor 
Patriarchalium sedium. primatu privatus est. Nec hoc opinor 
immeritó dictum: Nam Leone? vestro Judice, Propria perdit, 
qui indebita concupiscit. Yiuic si vis, adde Barlaamum ; is rec- 
tissime successionis vestre rationem explicans, Papas vestros 
(Bonifacianos), Petro quidem succedere agnoscit, sed uf morbum 
sanitati, ut tempestatem serenitati, ut tenebras luci succedere. 

55. Sed inter patres omnes Chrysostomum unum mihi vide : 
quo arbitro, malé metuo me primatum Petro abjudices. Sic 
enim ille! de Paulo, Beato Paulo nullus major est, aut etiam 
equalis: Ille* Angelis ipsis atque Archangelis in. nullo inferior : 
Ille! alter Michael Christianorum Dux; alter Gabriel, qui Christi 
, ortum. cunctis gentibus nunciavit ; alter Moses, qui gentes omnes 
' à tyrannide Diaboli reduait, orbemque" convertit universum ; al- 
, er Aaron? totius mundi populis inunctus sacerdos. Ille? Ecclesie 
columna, saco seu. petrá. et ferro firmior : Cui? omnis predicatio, 
"res. orbis, mysteria, cuncta universa. dispensatio est. à Deo concre- 


Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. 129 


dita : lpse* Paulus se ceteris Apostolis honore parem ostendit, nec Koeqo d 
se reliquis illis, sed ipsi summo comparat, declarans quód. horum — : 
unusquisque herem sortitus sit dignitatem. Et quod à Chrysos- 

tomo precipue observes velim, Paulus* quasi unam. domum, vel * Io. hom. 25, 
navem unam, totum orbem gubernat. Qua veró in hae navi 557 UN 
unicus vobis? est Nauclerus, vide, annon ad mentem hujus patris, ADU Bop 
Paulus solus ut Gubernator ad clavum sedeat ? annon Petrus ad 9? 
remos, et transtra ablegandus Jam sit? — Aut quia re verà Guber- 

natores hujus navis sunt à Christo instituti multi, omnesque 

sequali peritià, equal potestate ac dignitate imbuti, vide an non 
Ambrosius hie meritó audiendus, qui eleganter hunc. nodum 

solvit, etiam et Chrysostomo lucem affert. | Navem, inquit, 2o ^ 
debemus accipere Ecclesiam in. salo mundi istius constitutam, qu, e Salom. 
eísi crebris ventorum flatibus et undarum fluctibus vevetur, nunquam 

tamen naufragium sustinere potest : quia in arbore ejus, seu ca- 

rinà, Christus ut fundamentum ponitur, in puppi pater residet 
gubernator: proram paracletus servat Spiritus: duodecim .4po- 

stoli, velut. duodecim remiges, eam in portum ducunt. Videsne 

quàm hie quadrent omnia? Ut singulis suum et peculiare in 

hae nave munus?  Certé enim proprié nec Petrus nec Paulus, 

nec quisquam Apostolorum, vel Fundamentum hujus navis, vel 
Nauclerus, vel qui ad proram dirigat Vicarius. Relinquant quod 

Christi est, Christo, ut Is Fundamentum sit: Patri quod suum 

est, ut Is Nauclerus sit: Spiritui Sancto quod suum est, ut 

Christi Viearius Ile sit. —.Remiges agant Apostoh, remos tractare 

discant: Hse illis erunt artes, hzc im illà Navi ipsorum munera. 

Quód si, post Deum, gubernatores etiam illos vocare libet (et sic 

certé vocare licet) gubernent tamen Aemis,non Sceptris: nec ut 
Navarche, sed ut Remiges: ut Remiges etiam ex cquo omnes : 
Splendidiori forsan aut eminentiori unus alio sede aut sellà, sed 

in eisdem omnes paribusque transtris, pari omnes potestate, pari- 

busque remis. Consilio, auxilio, preconio, velut mufwo celeus- 

mute quisque aliis opem ferat, nullus cuiquam authoritate vel 
potestate imperet, aut dominetur. 

56. Poteram integras Patrum phalanges per singula szcula 
agglomerare; qui omnes, velut. agmine facto, Suprematum twum 
oppugnent. Sed quid opus? De orthodoxis ad unum omnibus 
eo ipso quod Cóneilis quinque primis consensisse eos non est 
dubium, liquet etiam ab omnibus Swprematum istum tuum, qui 
in eis damnatur, anathematizari. Ex his qus jam adduxi, per- 

K 


130 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


pende, an singulare quidquam in Petro, quod non in aliis Apo- 
stolis, vel in Papá, quod non in aliis Episcopis, invenire possis. 
Usque adeó profecto nihil, ut ipsa nomina ac tituli honoris com- 
munia sint. Ecclesie Caput Petrus? Etiam Ecclesie umi- 


* Bell.lib. l, verse capita, sunt Apostoli omnes. Pontifex Ecclesie Petrus? 
de Pont. c.11, ? 


STerio. — Ponfjfey etiam et Sacerdos* totius orbis Paulus? ^ Pastor et 
x Chrys. hom, 


Anti | Rector Ecclesie Petrus? — Pastores? efiam et Rectores universe 
ell. lib. 1, 


dePont.c.!l. Ecclesie Apostoli omnes. Gubernator Ecclesi: Petrus? Etiam 


[139] et Paulus orbem universum ut unam navem gubernabat.  Fun- 


* Chrys.I o . : E: 
25.:2ad ^damentum Ecclesie Petrus? ^ Fundamenta? etiam Ecclesie ex 


Cor. . . 

*Apoe.21. tequo Apostoli omnes. Columna Ecclesie Petrus? ^ Est et 
]4, et Hier. : b A : 

Jib. 1, cont. Ecclesie Columna? Paulus, non Petro solàm (qui quandoque 
ov. 


PChryshom.nutavit) sed saxo et pefrá firmior. Curam totius Ecclesize 
,ad Rom. 


zI».hom.de suscepit Petrus? — Curam totius* orbis suscepit Paulus, et uni- 
rof. Evang. H E 
? orbem studuit offerre Deo. Summam et amplissimam 


3 Ib. hom. 1, 

deLaud.Paul. VERI * Eres 

a eL db.h potestatem habuit Petrus ? Summam* et amplissimam potestatem 
e Pont. c. 


i197 In universam Ecclesiam habuerunt Apostoli omnes. Princeps 
; Tea". Apostolorum Petrus? — Princeps! Apostolorum etiam et Paulus : 
*Grez. VIL et Principes? Apostolorum Petrus et Paulus. Petra vocatur 


in suá Exe- 


grat. ap.Plat. Petrus ?. Sunt quoque et. Petre" omnes Apostoli. Ut non imme- 
in ejus Vit. 


ioa ton-l rità de se dixerit Paulus,! Nulld in re inferior sum summis Apostolis. 
COwIAI. — 57. Nee etiam Romano ullus honoris titulus olim datus, qui 

non et Episcopis aliis tributus. Ille Papa vocatur: vocatus sic ab 
A eim, Hieronymo* Augustinus, imo antiquitüs, Pape nomen omnibus 


Ep Aw ^ Commune erat Episcopis. Sed ut! Tyranni nomen olim regibus 
ut va 9*- omnibus commune, posteà iis solüm, qui ad insolentiam et libi- 
Iib 2; de Pont. dinem suam authoritate Regià abutebantur, accommodatum : 
$Qumws, Sic et Pape nomen, olim honestum, modestum, et gratiosum 


erat, omnibusque Episcopis commune, posteà cüm Romani Epi- 
scopi hoc specioso et grato nomine suas usurpationes palliabant, 
Romano Tyranno peculiare factum est et proprium. llle" pafer 


ASle Aenp. Patrum, et Episcopus" Episcoporum dictus. Sic et Pater Pa- 


Qon.sub | frum, et Episcopus Episcoporum apud Sidonium? dietus Lupus 
^ Pap. Rom." l l : 1 1 l 
»,Pap. Rom." Galli Episcopus: et de Magnerico 'Treverensi Episcopo 


Somachatur cecinit Venantius,? Culmen honorificum, Patrum pater Archi- 
uis E sacerdos ; et u Concilio* generali sub Mennà, J ohannes Hiero- 
» aen Solymitanus, à Concilio Constantinopolitano; et in Concilio" 
4 ^? Generali VI. Sergius Constantinopolitanus ; et à Theodoro Bal- 
JEN e samone Marcus Episcopus Alexandrinus, Pater Patrum vo- 


p. 362. AE SS E : 3255 ; 
cantur: et veré omnes non Patriarch solüm, sed 4rchiepiscopi 


Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. 131 


seu Metropolitani, quia Episcopis multis preesunt, Patres patrum, 
et Episcopi Episcoporum vocari possunt. 

58. Ille non Patriarcha solüm, sed et Patriarcharum * Epis- 
copus dictus. Sic et recté vocari possunt Patriarche ali, et 
Primates Patriarchales omnes. Nam eorum singulis Metropo- 
litam, seu Archiepiscopi aliqui subsunt. —Metropolitani veró 
seu Archiepiscopi omnes, quia Episcopis, id est, Patribus multis 
prosunt, ideó Patriarche et vocari possunt, et olim" vocati sunt. 
Sie Metropolitanos omnes Patriarchas nominat Evagrius:* Etiam 
et eo ipso loco, ab Athalarico Italie Rege vocantur, ubi Ro- 
manum tuum Patriarcharum Episcopum vocat. Alios, mquit 
in Comitatu nostro :Patriarchas jubemus. | At certum est, in 
ditione Athalarici, preter Romanum non fuisse alios Patriarchas, 
nisi Metropolitanos, seu Archiepiscopos. Tales erant Aquileien- 
sis, Venetiarum, Foro-Juliensis, et Gradensis Patriarchz. — Alex- 
andrinus igitur, Antiochenus et Constantinopolitanus Patriarcha, 
etiam et Episcopus Carthaginensis, et quilibet Primas (qualis 1s 
erat) Patriarchalis, tam veró, et eodem plané sensu, Patriarch- 
arum Episcopus dici debet, quàm ab Italie Rege dictus est Ro- 
manus tuus, Patriarcharum Episcopus. 

59. Ille summus? Sacerdos: Pontifey Maximus et Princeps? 
sacerdotum dictus. Sic Nazianzenus? Athanasium vocat orbis 
oculum, et 'Agy;ezém r&v "Agyuegéov, 1d est, Principem Episco- 
porum, seu Archisacerdotem Sacerdotum. Sic Felicem Epi- 
scopum Comensem, Swmmi Sacerdotii gubernacula. suscepisse, ait 
Ambrosius. Sie literas suas inscribit Tharasius,? 44d summos 
Sacerdotes Antiochia, Alexandrie, et Sancte urbis. Sic in Con- 
cilio quoque Aurelianensi? Episcopi illic congregati vocantur 
Summi Antistites: Et in Concilio Agathensif Episcopi omnes 
nominantur, Pontifices im summo Sacerdotio constituti : Et m 
Concilio Toletano? sexto, Convenientibus, inquiunt Episcopi, 
nobis Hispaniarum Gallicieque Pontificibus summis. | Bic apud 
Rabanum^ Episcopus Antiochenus et Alexandrinus, Summus 
Episcopus, Princeps Episcoporum, et Pontifem mazimus nuncu- 
patur. Etiam apud Gelasium,! Episcopus quivis Summus sacer- 
dos vocatur. Fuitque hoc olim tam frequens et usitatum, ut 
Episcopi omnes, Summi Pontifices, et Summi Sacerdotes, utque 
Metropolitani Principes Sacerdotum, appellarentur, ut in Car- 


t Papa sic 
vocatur ab 
Athalarico 
ap. Cassiod. 
lib. 9, Ep. 15. 


[140] 


» Archiepisc. 
in Occidente 
Patriarchae 
vocari coepe- 
runt. Bar. an. 
533, n. 36, et 
Bert. Diat. 2, 
c. 4, p. 183. 

* Lib. 4, c.11, 
et sic eum 
recte exponit 
Bert. loc. cit. 
y Edic.Athal. 
ap. Cass. loc. 
cit. 


7 Sic Dama- 
sum vocat 
Hier. Pref. 
in Evang. 

* Utroq. hoc 
nomine se 
Papam 
vocásse, in- 
dignatur, 
Tert. lib. de 
Pudic. c. 1. 
b Orat. 22, 
quze est ad 
Heron. 

* Lib. 1, 
Epist. 5. 

4 [n Conc. 
Nic.II. Act.3. 
* Conc. Aurel. 
12:07:80; 

f Can. 6. 

£ In initio. 


h Lib. 1, de 
Inst. Cler. 
e. 5. 


i Epist. 9. 


thaginensi Concilio* III. cautum sit, ne quis deinceps vel Prin- * Can. 26. 


ceps Sacerdotum, vel summus Sacerdos, sed tantim prime sedis 


182 Defensio Ecclesice Anglicane Car. XXII. 


Episcopus vocaretur.  Atenim jam Pap: non est satis, ut sit 
[141] Pontifer maximus, major ille Maximo, et superior Summo esse 
vult. 


! Ber. lib. 2, 60. Ille CAristi Vicarius! dictus. Sunt quoque, et sie vo- 
de Cons, oa máaee c 
"Hom.r, cantur à Chrysostomo? Episcopi omnes, Christi Vicarü: qui 
inMatt.Oper. . ..— . . NEA . 

npe. | jnjuriant, inquit, «ut ledunt Sacerdotes, sordidi sunt et insen- 


sati, nec considerant Christi Sacerdotes esse Christi Vicarios. 
Ille Columna Ecclesie dictus. Sic et Athanasius Ecclesie Co- 
"Orat.18. umna à Nazianzeno," Episcopi ommes Columne Ecclesie ab 
*Eus.Pap. Eusebio? vestro Papà vocantur. llle Fundamentum Ecclesie." 
vii m. H Sic et Episcopi omnes et predicatores dicuntur à Gregorio? Fun- 


SQmta. — damenta et Bases, quibus. Columne nituntur. llle Caput! Ec- 
8 Lib. 19, à 


Joh. c. 10. »si 1 à silio; ; i Xo0puQ7 TGVY ÜAOV 
MCN clesie. Dictus quoque est à Basilio Athanasius xegugz rà ; 


inrelatad  wniversorum apec, seu Caput omnium : quem et orbi leges tulisse 
Leon. 
* Ep. 52. 


Lor 3A, ait Nazianzenus! et de Nicetio TTreverensi Episcopo canit 
?Lib3 e 9. Venantius," Splendor, apex fidei, Pontificumque Caput. Dicta 


X Prosp. lib. 


deme, — quoque Constantinopolis à Chrysostomo,! Tofius orbis Metro- 
Im. hom.4 polis, à Nicetà,* Civitatum regina. 4 Justiniano? Caput omnium 
4 5. EI 

iNie Dana CUatum. 


n Vit. Ignat, Ille Pastor^ Ovilis Domini dictus. Etiam et omnes Episcopi 
^ Instit. lib.4, 


desatsdat ^ b astores ejusdem* Ovilis à Cypriano vocantur. Pastores, inquit, 


T. ! . ub " - 
N AmbiEpat, multi sumus, unum tamen gregem et. oves Christi universas pasci- 
nm. 7h mus. llle Rector? domüs Dei. Rector quoque ejusdem. domüs 
* Amb, in 1 s .: : . . . 
ad Tim, e, a, Athanasius, de quo sic Nazianzenus, Universi orbis prafectura 
* Orat. 18. 


t Cone, Flor, £1? concredita est. Ille Doctor! Christianorum. Etiam et Cypri- 
Sess. 16. * TS 3 

anus Doctor omnium Christianorum, quem tu ex antiquorum 
£ Spalat. lib. 


3, de Repub: judicio, Universalis Ecclesie Oraculum; et rectó nominas. 
icel. c. 7, n. 


: Dietus ille Apostolorum" . Etü Di l0 
SEN Lp v'successor. Etiam Episcopi omnes Apo 


Paui,qui — stolorum successores: onmes! Apostolorum vicem in Ecclesiá 
ambo Rom. 


S eed vind ; et decedentibus* Apostolis, successerunt Episcopi, qui sunt 
PRab due,, COnsfifuft per totum mundum in sedibus Apostolorum. lle Spon- 
deInst.Cler. Sus. (non opinor Principalis sed Ministerialis) Sponsus! tamen 
LOS dugt p Ie erue: itidem et omnes Episcopi" Ecclesie 
ie Ubipe- ^7075?: SIC eos disertó vocat Demetrius? Bulgaris Archiepi- 
de Kientiono, scopus, etiam Episcopali annulo, suam eis Sponsam, ut loquitur 
sevi vnius Subarrhat Christus. Ile denique universalis? seu 
» Ap.Durant, Cecumenicus Patriarcha dictus. — Dicitur quoque simihter Jo- 
[142] hannes Hier 


EDI osolymitanus à totà Synodo Constantinopolitaná 2 
Eccl.c.9,n. 37. Lib. l, Myster. miss. c. 61. 


E » n - » Sie in supplicibus libellis "Theodori, I ioni 
Sophronii vocatur L p. € : pP AXES sono 
i SS EE eo in Cone. Chald, Act. 3, et Agapetus à Monachis, in Conc. sub. Menna. Act. ]. 


2 


Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. .133 


GZcumenicus Patriarcha: et Mennas sepissimó  GZcumenicus 
Patriarcha à Generali Concilio" vocatur: à sanctissimo quoque : Cone. sub. 
Imperatore Justiniano) idem Mennas eodem Unmiersalis Pa- p. 431,498, ^ 
triarche nomine appellatur. Sie Sergius Episcopus Constanti- alb. P 
nopolitanus in Concilio* Generali sexto: sic Tharasius in Con- CA 
cilio" Niezno II. Universalis Patriarcha dicitur ; nec solàm ab "1.3. 
Episcopis Orientis, sed et ab ipso Hadriano* Romano Pontifice. 7 I» 59$ E. 


uin et Episcopos omnes univer i in one USE 
Q piscop universales Episcopos, et esse, etTrC9oe 7 


dieendos esse discas à tuo Cardinale. Docet ille, Jdem esse PEN 
e Pont. c. 


omninà dicere totius Ecclesie curam alicui commissam d. Domino ; 3$ Primo 
ac dicere, eundem. esse Episcopum universalem à Christo consti- ys 
tutum. Omnibus vero Episcopis Ecclesie universalis est à 
Christo commissa cura, ut non solàm Eleutherius? vester sed et : Ep. aa Gat- 
Johannes* primus claré judicat. Sensu hoc Eleutheriano, et "Epl. 
Orthodoxo, Universalis Episcopus est quilibet Episcopus, ut et 

tuus Romanus : universalem dico sic, ut curam habeat universalis 
Ecclesie. Universalis veró sensu Gregoriano, Bonifaciano, seu 
Antichristiano, sic ut unus omnibus presit, el. super omnes potes- 

tatem habeat, nullus corum omnium, ne Romanus quidem tuus 

est, aut esse debet universalis Episcopus. Ala tibi quserenda 

sunt Suprematüs tui fulcra, eum Scripturis, 6 Conciliis, € Pa- 

tribus, nunquam stabilies. 

61. Dilaudas post hsc tuum Papam," quód is pro singulari » Cons. Red. 
Oraculo fidei, pro magistro Orientis simul atque Occidentis habitus 
sil. Qualis vero ille magister habitus in meridie à Sancto 
Cypriano, cüm ab illo in causá Rebaptizationis instrui noluit ? 

Qualis iterum in Oriente Firmilianus, et Orientali tot Ecclesià 
in eádem causá habitus, quando illum ut superbum, ut stultum, 
ut Pseudochristianum derident? Qualis in Oriente simul et Oc- 
cidente, à S. Irenzo, S. Polycarpo, et alüs in causá Paschatis 
quando eum et temeritatis arguunt et pertinacie ? Qualis ab 
Africanis tempore Augustini, qui cüm per viam Appellationis 
in ipsorum provincias, fimbrias suas dilatare moliebatur, illi et 
typhum ejus, et fraudem in corrumpendis, et perfidiam in vio- 
landis Nieznis Canonibus constanter et reprehenderunt et re- 
pulerunt? Quale habitus Oraculum ab univers& Ecclesià, et. [143] 
Orthodoxis ubique omnibus vel Liberius, vel Vigilius, vel Hono- 
rius, quando ille Arianam, iste Nestorianam, hie Monotheh- 
tarum hzresin dogmaticis suis et Apostolicis scriptis confirmavit ? 
Quale Oraculum habitus Hildebrandus in causá depositionis 


134 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


Regum, et solvendis à fidelitate subditis, quando ilh tuum 
Papam ut divini simul ae humani juris conculeatorem, ut per- 
fidi: ac perjurii magistrum, etiam ut Antichristum ipsum, tyran-- 
nicé tum regnantem boni omnes, et Concilia quamplurima aver- 
sati sunt ? Quale denique Oraculum habitus Leo X. in causá 
superioritatis Papsz supra Concilium, cüm  hsreticum illus 
dogma tam unanimi Orthodoxorum omnium consensu dam- 
natum sit, ut per annos mille et quadringentos peritorum nemo 
de eà vel dubitànt? Sit Pontifex vester preco fidei, non Ora- 
culum: JBDiscipulus sit, non. Magister Ecclesie. ^ Aut si Apol- 
linem ipsum esse vis et Oracula fundere, ea sine dubio non 

divina sunt, sed Delphica, Oracula ambigua, fallacia, mendacia. 
62. Ad Effecta postremó Pontifioum pergis, et ex illis 
S Cons. Re Suprematum Pape colligis. Z//j, inquis," Patriarchas Orientales 
et Primates monent, docent, arguunt, increpant.  N:x tu ferulà 
dignus es aut crepundiis, qui ex istis Suprematum extrui putas ? 
^L-,E».3 Cornelium Papam et Stephanum docet Cyprianus, Uniuscu- 
jusque causam illic audiendam, ubi est crimen admissum, ubi et 
accusatores habere, et testes sui crüminis possunt; mec oportere 
ipsos perditos ac desperatos homines ab Episcopis in suá provincid 
eecommunicatos, qui Romam cum mendaciorum merce navigant, 
in suam communionem recipere. Arguit et increpat, quód in 
causà Fortunati et Basilidis id fecissent. Docent Bonifacium 
;Cone.Afrie. et Celestinum Afrieani* Patres, per. Canones Nicenos non. licere 
ipsis, ab. Africanis judicatos, in suam Communionem recipere, aut 
"Appellationibus eorum. aures prebere. Increpant acriter, quód in 
Apiari causà hoe ab ipsis factum sit: monent ne deinceps £ypho 
inflati hoe faciant: Doceant Canones Niczmos ab eis falsatos 
esse: increpant et meritó Paparum in hoc perfidiam. Tu opinor, 
qui sie bellé arguis, Suprematum ob hoc Cypriano et Africanis 
[144] patribus dabis. Tu ipse in literis tuis, anno post adventum 
tuum in Angliam, ad Cyrilum Patriarcham Alexandrinum, 
rmm Ieri. quem Judicem (Ecumenicum vocas! missis, doces eum, Angliam 
nosíram esse lerram. Goshen, ubi splendida veritatis lux fulget ; 
mones eum et hortaris serio, uf. Pharaonis et Antichristi Romani 
ion: 1, bunt. " d : Docest Paulum V., et Gregorium XV., 
n omni potestate fuisse inter se pares et omninà 


^ Ib. lib. 4, et : h j j j 
Bu equales: Doces^ Romanam Ecclesiam mon magis Petri sedem 


i Ib. lib. 4, c. ; . N : 5 " 
4 eise" ^ "Episcopalem fuisse, quàm multas alias : Doces! primatum .Ro- 


NE : : : 
manum longe majora, et immaniora monstra peperisse, quàm. Con- 


Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. "195 


stantinopolitana habuit Ecclesia : Doces* Suprematum, quem nunc El 
Pontifem tuus vendicat, sic nutare, ut mirum prorsus sit, quód Ecel. e. 1. 
quivis propiüs intuens mom plané cernat patentissimam | illius 
vanitatem, Paparum fastum; spurcitiem," tyrannidem, scpissim 1r. nv. 9, c. 
justissiméque argwis et increpas, et falsó satis, Papam, Deum NP. 
ridiculum et vicedeum vocas." — Vide nunc an per hanc Zrguendi, m Ib. lib. 4, 
atque Docendi argutiam, Caput tibi trieorone factum sit? an "1b lib. 2, e. 
suam Cathedram tibi cesserit tuus Gregorius? Sic te delirare ci 
decuit, qui Antichristi causam, contra conscientiam tuam, contra 
Christum ipsum propugnas ? 

63. Effectum aliud et multó quidem nobiliàs, adjungis : 

Pontifices, inquis,? instituunt. orientales. Patriarchas, eosdem, de- » Cons. Red. 
stituunt et. restituunt, damnant, deponunt, et absolvunt. Magna iid 
profectó hsc et magnifica encomia, si jure et suo jure faciant. 
Sed et hzc quoque quàm instar nihili sunt ad Suprematum 
tuum? Supremum hinc eum inter Episcopos conjicias: At ille 
Rez regum audire amat, et. Dominus dominantium, Judex orbis, 
Judex fidei infallibilis esse vult. Vide dein quàm et hic quoque 
desipias, et te decipias. De Patriarcharum Jnstitutione primüm 
agamus. 

64. Ecclesiam in sua Dicecesium et Provinciarum divisione 
ac regimine, civilem formam et Regimen sequutam esse, neminem 
qui antiquitatis pauló studiosior est, latere arbitror. Docet hoc 
preter alios Concilium Chalcedonense. ^ Hinc factum, ut sicut » Can. I7, et 
Imperium Romanum in duas generales partes, seu duos Orbes 
(sie vocari? solebant) divideretur; ita Ecclesiam generaliter * Conspirant 


* à ] N " . gemini freze- 
primó, in Orientalem et Occidentalem partirentur. — Ut im niseommme 


nibus orbes. 


Oriente' septem erant Imperii Dicwceses, Àn Occidente? prster 145) 


. " .* . [6]| d.d 
Romane urbis Prefecturam, sex: Itidem et quatuordecim dic- yay. Gua. et 
: ^ . . . . ** e Gemini 
ceses antiquitüs habuit Ecclesia. Septem Orientis tam Imperii" commercia 
mundi Cor. 


quàm Ecclesie" Dioeceses hz erant. 1. ZEgyptus, cujus ut €t aeLaud. Inst. 
Liby:e, Thebaidis, ac Pentapolis Provinciz, Alexandrino suberant "fort Diis. 
Patriarche. 2. Oriens, cujus Provincie Zntiocheno Patriarchie ^1». e s 
subjectz. 3. .4siana, cujus olim Provincie Ephesino Primati, «15. Diat. 2, 


post Constantinopolitano Patriarchze subditw. — 4. Pontica, cujus E. 
Metropolis Cesarea. 5. Thracia, cujus Provincize Grecia, Achaia, 
alieque Thessalonicensi olim Episcopo, ut primati, Diceceseos, 
póst Constantinopolitano Patriarchze subjectze fuerunt. 6. Ma- 
cedonia, et 7. Dacia. Septem quoque in Occidente. Prima 


omnium erat Romana, cujus propria, et, ut Hincmarus * vocat, . gy. o, c. 4. 


136 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


specialis Diecesis, erant ille Provincie, que Suburbicarie dietze 
sunt, quia Vario Imperatoris im civilibus, im Ecclesiasticis 
rLib!si Romano Patriarche suberant, queque? ab Jfalie Provinciis 
i10.»de omninà secernuntur. Quis vel certiüs cognoscere potuit, vel 


Annon. et 


Trib. Cob — vectis explicare Romani Pontifieis antiquos limites, quàm Ruf- 
jeod, e 


. . H ^ E mc 
pes Duehefmus; Presbyter ipse Romane Ecclesie : in eà enutritus; in 
C. 3. - 3 E. , ^ z 
*Ruflib.l his pervestigandis diligenter versatus ?  s* de imdustrià quasi 


Hist. c. 6. à 3 N 
explicans. Nicenum Canonem Romano Episcopo non alias quàm 


suburbicarias attribuit Provincias, aut Ecclesias. H:e in umi- 
versum decem erant Provincim. Insul tres, Sicilia, Corsica, et 
Sardinia; et septem alie in eo Italie tractu, qui ad Orientem 
vergit et Austrum: ad Oeccidentem verb non ultra Macram 
aie 3 PL fluvium, qui Hetrurie limes, et sium? fluvium (Esis Plinio* et 
festaturOrte! Blondo* vocatur) non longé ab Anconà protendebantur. Cujus 
Ve Ess. illud certum omninó indicium, quód Piceni (in quo Ancona sita) 
115.38 Ial- pars una. Picenum Suburbicarium? dictum sit, altera 4nnonarium;* 
Inm ae Quia in Picenà regione suburbicanarum provinciarum terminus. 
eurer Siigitur Italia juxta Antonini Itinerarium in sedecim, aut rec- 
MAT. $ tiüs Juxta Nofifiam, in septemdecim Provincias dividatur, preeter 
E tres illas Insulas, 4. Campania, 5. Tuscia, 6. Picenum suburbi- 
; carnium, 7. Apulia eum Calabrià, 8. Brutium, 9. Samnium, et 

10. Valeria, quia Suburbicarie regiones, et Provincie erant, Ro- 

mano subjectz Patriarchz, illiusque dicecesis propria ae peculiaris 
Gli fuerunt. Secunda, Ztalica Diccesis dicta est, quze septem alias 
ect. — Italie complectebatur Provincias, 1. Venetias nempe, cum Istriá, 

3. JEmiliam, 3. Liguriam, 4. Flaminiam eum Piceno Annonario, 

5. Alpes Cottias, 6. Rhztiam primam, 7. Et Rhztiam seeun- 

dam; quz omnes Provinciz, ut in civilibus, suo ab Imperatore 
Nes Dus. ilis dato Vicario, ita in Ecclesiasticis, Mediolanensi? Primati ut 


M agus PUO Metropolitano parebant. Quare ab Athanasio, Mediolanum 
Viene Jfalie Metropolis, sicut Romane Ditionis Metropolis Roma no- 
Bert. Diat minatur. lta in duas Dicceses Italia! olim divisa, una Zalie 
appellationem retinuit, altera ab urbe et Suburbicariis Provinciis 
nomen accepit. Illa Romano, hzc Mediolanensi Episcopo sub- 
jecta. Tertia, 4fricana Diccesis erat, in quà Episcopi olim 
:LeoIX.ep. plusquam. ducenti,* Metropolitani etiam complures; qui omnes 
Lb. et Bert et ipsorum Provineiz, Carthaginensi Episcopo! ut Primati totius 
Rib de diecesis suberant. Quarta 7ilyrium, qui ut suas Provincias," 
ia suum, qui eis praeerat, Primatem olim babuit, sed póst, tota 


Cod. Just. 
» Ib. ipsa Dioecesis Constantinopolitano? subjecta erat Patriarchz. 


Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. "307 


Quinta est Gallia, eujus olim Metropolis? fuit Augusta 'Tre- 
verorum, et totius Dicecesis Primas "Treverensis Episcopus : sed 


. ea dignitas ad Zrelatensem? posteà translata. | Sexta Hispaniarum, 


cujus ut Regia, ita Metropolis? quoque Hispalis fuisse videtur: 
posteà unà eum Regiá, primatus quoque dignitas Toletano con- 
cessit Episcopo. Septima est Britanniarum, cujus ut olim Re- 
gia, ita et Metropolis Eboracum fuisse conjicitur :" sed ista à 
multis retró scculis Cantuariensi Episcopo ut Primati aut (ut 
eum Malmsburiensis? et Glossa' Juris vocant) Patriarche Dice- 
cesis tota subjecta. Et quidem antiquitüs hee Dioecesium in 
Ecclesià, juxta Imperii formam facta divisio: sed ea et mutata 
sepiüs à Concilis, et ab Imperatoribus, per Pontifieis vero 
Romani fastum, sic ubique conturbata est, ut non faciló jam 
vestigia antiquarum Dicwcesium invenire queas. 

65. Nec in Divisione solüm JDiccesium, Imperium sequuta 
est. Ecclesia, sed et in ipsius regimine, mirum omninà est, quàm 
illius formam imitata sit. Nam sieut in quatuordecim illis Dic- 
cesibus erant" in universum Provincie centum, et octodecim, ita 
et totidem Provincias numerabat Ecclesia. ^ Ut in singulis Pro- 
vincis erant complures urbes, quibus singulis inferioris ordinis 
Judices dviles, quos Defensores* civitatum. fer& vocabant, prz- 
ponebantur, ita in singulis civitatibus Episcopos suos, qui eas 
cum paroeciá totà circumjacente gubernabant, przficiebat Ec- 
clesia. Ut Provincie singulz* suos habebant Proconsules, Con- 
sulares, aut Provinciarum praesides, qui in Metropoli Provincize 
residentes, alis in eà Provincià authoritate preibant, itidcm 
habuit et Ecclesia Episcopos suos Metropolitanos, seu Archi- 
episcopos, quibus ut Presidi Provincie, ceteri illius. Provincize 
Episcopi subjecti erant, ut singule ille quatuordecim Dicceses 
Vicarios? Imperatores Augustales, Prefectos Pretorio, aut alio 
nomine vocatos, in primarià urbe, seu. Metropoli totius Diccesis, 
velut generales illius Rectores habuit, quorum tanta authoritas, 
ut nulla post Imperatorem major, itidem et Ecclesia in singulis 
suis quatuordecim Dicecesibus, Primarios quosdam et pre om- 
nibus eminentes suos habuit Episcopos, qui zer £e» Pa- 
triarche, vel Primates Patriarchales dicebantur, qui in. primarià 
sede et totius Diccesis Metropoli constituti, non Episcopis solüm 
qui Parccias, sed et Metropolitanis qui Provincias regebant, pree- 
ponebantur, quorum singulorum tanta est in Ecclesià authoritas, 
ut non sit in Episcopo ullo post Imperatorem Jesum Christum, 


? Bert. Diat. 
2, €. 4, p. IRA. 


» Ib. p. 187, 
188, 

4 Roder. lib. 
3, c. 24, Bert, 


Diat. 2, c. 4, 
p. 192. 


D 


* Ib. p. 198, 


» In Prolog. 
ad lib. de 
Gest. Angl, 
Pontif. 

! In Cap. 
Cleros Dist, 
li 


N 


" Pancirol, 
Com. in Not. 
Provinc. p. 4. 


[147] 


* De quibus 
vid. Cod. 
Just. lib, 1, 
tit. 45. 


y Bert. Diat. 
1, c. 4. 


* Ib. c. 8. 


* Orat. 32, ad 
Alexandr. 


b De Exocid. 
Hieros. lib. 3, 
c. 5. 


[148] 


* Can. 6. 


3 Tb. 28. 


*Ib.3. 


138 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


ulla major. Ut in toto Imperio antiquitüs tres inter ommes 
eminebant Civitates, Prima urbes inter, diüum domus, aurea 
Roma. Secunda, Alevandria, que: à Dione Chrysostomo* per 
excellentiam Civitas; et secunda omnium, que sub sole sunt, vo- 
catur. Tertia, A4nfiochia, qu:e teste Hegesippo Pfertium omnium 
in orbe civitatum locum obtinet : Itidem in Ecclesià, tres illarum 
urbium Episcopi prz aliis omnibus insignes erant et spectabiles : 
ideóque per excellentiam Patriarche dicti: cüm reliqui undecim 
Diecesium Episcopi, licét Patriarchali omni potestate ilis pares, 
non Patriarche, sed Primates dicerentur: Primates, mquam, 
Patriarchales, non solàm Metropolitani : et Primates Dicecesium 
suarum Patriarchalium, non wnmzus Provincie Primates. Hsec 
antiquitüs et Divisio et Regimen in Ecclesus instituta. Nee 
certé vel ad pacem in Ecclesià conservandam, vel ad juwrisdic- 
tionem cuique Episcopo suam sartam tuendam, aut facilior aut 
commodior ulla Parcciarum, Provinciarum, et Diccesium. distri- 
butio fieri potuit, aut inveniri. 

66. Hane tu à Pontifice tuo institutam censes. Ne erra. 
Nihil hie Romani Episcopi proprium. Morem antiquum vocat 
Nieznum Concilium." Mos vero, nisi ex consensu utentium, vim 
habere non potest; Episcoporum consensus omnium hoc firmavit. 
Nec factum sané sine nufu et Consilio, licét sine mandato Apo- 
stolorum. Si mandássent Apostoli, nunquam Morem dixisset 
Nicenum Concilium. Etiam à Patribus przeminentias illas se- 
dium, respectu ad Imperatorias urbes habito, tributas Episcopis 
testatur Concilium Chaleedonense.! Patres, opinor, non dicturi, 
si ab Apostolis mandatum ullum tradi cognovissent. Ita nec 
ex jure divino, neque ex Apostolico ullo mandato, neque ex ullà 
Pontificis Romani au£horitate, sed ex more Ecclesiz, et consensu 
Episcoporum, aliorum vqué ac Romani, nata hzc, et consuetu- 
dine firmata divisio ; sed sic firmata, ut ex pari Patrum et Ec- 
clesie consensu, mutari possit quoties et quando ex usu ipsis 
visum sit. Ejusdem enim potestatis est solvere, cujus est 
ligare. 

67. Ae, ut clarissim? perspicias Orientales Patriarchas à 
Romano tuo nec institui posse, nee destitui, ponam tibi ante 
oculos pauca, sed luculenta admodüm in hae causá exempla. 
In Concilio* Generali II. Pafriarchalis et dignitas et. authoritas 
Constantinopolitano Episcopo data est. Pontifices Romani arte 
omni ac Marte restiterunt : Pracipué Leo, qui ne honor ille in 





Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. "139 


. Concilio Chaleedonensi ei firmaretur per literas! suas, per legatos teo 1. ep. 
$u05 contendit, lapidem híc omnem movit, pedibus manibusque 7 Ín Cone. 
- laboravit, et quod de hoe Leone dici doleo, Leonis exuviis vul- ia 
. pinas addidit. An destituere potuit Patriarchatu suo Episcopum 
Constantinopolitanum ? Non potuit. Res diu ac diligenter 
ventilata est in Concilio Chalcedonensi, et ad zternam Leonis 
ac Legatorum ipsius ignominiam, inheret^ eorum contradictio *Yo. Aet.16. 
gestis illis Synodi. Frustrà tamen, non obnitente solüm, et 
reluctante, sed et repugnante Leone, Patriarchalis honor judicio 
totius Concilii! Constantinopolitang sedi confirmatus est. Mp. e Lp 
68. Habe aliud in sede Antiochená exemplum. Meletium, Le- 
admirabilen* ilum et Deo plenum! Meletium Episcopatu An- [149] 
tiocheno senfentiá^ suá privaverat Damasus: eundemque Epi- ka mim" 
scopatum Paulino adjudicaverat :^ Judicium hoc Damasi, Basilio, zpad Terent. 
alüsque in Oriente Episcopis cognitum. — An vel institutionem UR 
Paulini per Damasum, vel Meletii per eundem depositionem, ab 2 Qualis sen- 
Eeclesià ratum aut validum habebatur? In utroque, judicium Damas. Bar. 
Damasi plané rejectum : et id quidem judicio sancti et generalis im; iari et T 
Concilii secundi. In eo, Meletius, approbante toto Concilio, ut ees 
Episcopus Antiochenus sedit, suffragium dedit, subscripsit. Etiam Mir ce- 
et Flavianus, qui Meletio, dum Concilium ageretur, defuncto, et osa 
vivente tum Paulino, suecessit, ut verus et legitimus Antiochiz Pj Tr gpee 
Episcopus acceptus est, illiusque electio, Damasi spreto judico, ^ Teo. 


communi totius Concilii? consensu approbata est. * Ep. Cono, 
- E E /onstantin, 
69. Tertium habe in sede Alexandriná exemplum. Athana- 2, tempor 
A4InAasi, 


sium vide, virum doctriná et pietate insignem, et unicum Ec- 

clesie suo seculo columen. Multum ille et terris jactatus et 

alto vi, fraude et calumniis Arianorum.  Quater ille suà. sede 

€jectus, quater restitutus: nec vel semel à Papá restitutus. 

Ejectus primó temerarià Constantini Patris sententià: Et (quod 

Pater intenderat) à Constantino? filio tum restitutus est.  Pulsus Am 
iterum post Concilium Antiochenum in Enczniis, quando Gre- 

gorims Cappadox in illius sedem intrusus.  Tenawit' Gregorius ; Theod. lib, 
iste per vim et tyrannidem sedem Alexandrinum sex annis, Eo ' 

omni tempore Athanasius exul oberrat, modó Rome; modo yv 
Mediolani, modà in. Galliis, modo Naissi, modo Aquileig, aliisque Constantium 
Occidentis partibus commoratus. Ut non sine fcedissimá labe 

ac lapsu, eum à Julio restitutum, et Alexandriam ad suam sedem 
reversum dicat Sozomenus. Nec enim à Julio vel Athanasius : Lib. s. c. 7. 


restitutus, vel Gregorius depositus sexennio integro post intru- 


1v Ep.1, Conc 
Sard. ap. 


140 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXII. 


sionem Gregorii. Gregorius quoque, post omnia per Julium 
. tentata, à. Concilio" generali Sardicensi deponitur, et ad Athana- 


Athan. Apol sjum, mon ad Gregorium sedem illum jure spectare judicatur. 


2, et ejusdem 


Conc. ib. 


[150] 
x Bar. an. 
349, n. 1l. 


Quorum neutrum à Sancto Concilio judicari necesse fuisset, si 
jam ant? à Julio vel iste depositus fuisset, vel hie restitutus. Sed 
nec à Concilio Sardicensi ille restitutus : restituendum quidem 
judieàrunt; sed per vim et tyrannidem Constantii restituere 
non poterant. Anno integro* post id Concilium, et defuncto 
tum Gregorio, à Constantio ille restitutus; qui tum, partim 
literis sui fratris, partim odio .Eusebianorum (quorum tum ca- 
lumnias claré detexerat) inductus, sequior in Athanasium esse 


y Ep.,Const. CCeplt. Sie enim. tum Constantius," Justum est, ut ille et volun- 


ap. Athan. 
Apol. 2, 


tate optimi, et. judicio nostro patriam et Ecclesiam recipiat, et 


SEp.2,Const. iterum,? Admonemus vos, ut Episcopum nostrá voluntate huc re- 
ib. 


missum libenter suscipiatis. 


* Ut liquet ex 70. Tertió, ejectus pauló post* Concilium Mediolanense, 


Athan. ep. ad 


Solit. Vit. 
agent. p. 238 
^ Ib. 


* Athan. 
A pol.2, p.162 


3 "Theod. lib 
93, c. 8. 


* Sozom. lib. 


5, c. 14. 


f Greg. Naz. 


Orat. 18. 


£ Cons, Red, 
p. 16. 


persequente tum iterum Orthodoxos omnes Constantio. In- 
trusus tum Georgius, alter Cappadox. Athanasius vero in* 
. eremum se contulit, Ybique quminquennii spatio delituit. Restitutus 
etiam tertió, non per Pontificem Romanum (ille seipsum, nisi 
abnegando fidem, ab exilio restituere non poterat) sed per 
Julianum Imperatorem, qui edicto? suo Episcopis ommibus à 
Constantio ejectis, liberum fecit, ut ad suam quisque Ecclesiam 
rediret. —.Eá lege promulgatd, Athanasius Alexandriam redit. 
Nondum biennium transierat, càm persequente crudeliter Epi- 
scopos omnes illo Apostatà, Athanasius quarto wm Episcopatu* 
suo ejicitur. Et quartà hac vice, non à Pontifi&e, sed à Jo- 
víano, qui Juliano successerat, restitutus est. Ille, inquit Na- 
zianzenus,' Episcopos omnes, et. ante omnes eum qui virtute supe- 
rabat omnes, Athanasium ab exilio revocavit. Nugas tu plane 
nectis, cüm Pontifici tuo aut instituendi aut destituendi Patri- 
archas Orientales jus vendicas. 

71. Illud veró quod velut Colophonem addis in Pontificum 
tuorum laudibus, superat ipsam Thaidem. Orientales, inquis,t 
Patriarchas Pontifices. increpant : illi veró ab. eis increpati hu- 
militer audiunt, parent, non resistunt, aut. renituntur. Mentem 
tibi opinor non oculos solàm eruit tuorum Pontificum vel fulgor, 
vel metus. Deliros audivi multos, multos legi; qui te magis 
deliraret, nec audivi unquam quenquam, nec legi.  Increpat 
Stephanus Papa Cyprianum, et Firmilianum: An illi humiliter 


o, 


Car. XXII. contra Archiepisc. Spalatens. 14 


audiebant, cüm Stephanum «rrogantic," stultitie, et ut Pseudo- vw suprà 
christianum redarguunt ? — IYncrepat Orientales Episcopus Julius; n» 
an et illos humiliter audivisse, an et paruisse, nec vel reniti ausos 

dices, cüm illi? Julium communione interdizerunt, etiam. et. Epi- a puget E 
scopatu Romano abdicárunt : cm per literas. suas, FEpiscopis E 51] 
omnibus. significárunt, ut neque in communionem. eum admatterent, 

neque scriberent ad eum, neque literas ab eo scriptas reciperent ? 

Inerepat et meritó Dioscorum Alexandrinum Patriarcham Leo 
Romanus, an ille humiliter audivit, an paruit, qui tamen 

ausus* in Leonem sententiam ferre, eunque excommunicare 2. Tn- «Conc.Chale. 
crepat Defensores Trium Capitulorum, in eo orthodoxus tum et ^** 
Catholieus, Papa Vigilius. An illi humiliter audiunt? an pa- 

rent? nee vel reniti tentàrunt? ImO Africani Episcopi (qui 

tuo Cardinali! Catholici) coacto Concilio, ut testatur Victor" LBS Am DAT, 
Turonensis, Vigilium Romanum Episcopum Synodaliter à Catho- AT 
licá communione recludunt. dem iterum Vigilius cum vento Pon ON 
(quod tu facere soles) vela vertens, increpat et Apostolicá autho- 

ritate" damnat eorundem Trium Capitulorum dammatores; an »vigil.Const. 
tum Eutychius Constantinopolitanus, Apollinarius Alexandrinus, 595, n. 206." 
Domninus Antiochenus Patriarcha, humiliter audiverunt, an et 
paruerunt? Imó ab omnibus his Patriarchis, cumque ipsis à 

toto sancto et generali Concilio? quinto, pro hzretico damnatur, » cona. s. 
et anathematizatur tuus Vigilius. | Increpat Photium Patriarcham 


Constentinopolitanum Nicolaus. An et ille quoque ne obniti 


quidem ausus? At ausus tamen Nicolaum? Papam coactá LNIoet. Dar. 
Synodo damnare, anathematizare, etiam et exauthorare : ausus M Rader, 
quoque eundem Nicolaum ut sezcentorum criminum reum, et. à 
generali Concilio deponendum, su& ad Orientales Episcopos en- 

cyclicà Epistolà? declarare. Omitto alia; Infinita plané sunt Heroes 
in hoc genere: nec quidquam vel imperitiüs vel stolidiüs à quo- 599 »- 2. 
quam dici potuit, quàm Orientales à Papá correptos, nec vel 

reniti voluisse. Sed sic te desipere decuit, qui virgarum metu 

aut flagelli, fastum et tyrannidem tuorum Pontifieum contra 
scientiam simul et conscientiam tuam propugnare non erubuisti. 

At enim fe jam senio provectum, et morti vicinum meminisse 

illud oportuisset, Christianus" neminem timet : Catholicus neminem : Dictum ab 


Episc. /ZEzgyp. 


MM : jc j ines timerentur, Mar- in Conc. 
formidat : Ignis ponatur et dicimus, Si homine ; rre e o 


tyres non essent. 
72. Dimitto nunc Pontificem tuum, de quo nec tu tam 


magnifica, nec ego tam multa híc dixissem, nisi sciremus uter- 


[152] 


5 Greg. de 
Valem. in 2, 


2 


Disp. 1, q. 


1l, punct. 7, 


P 


t 
P 


x ] Pet. 3. 15. 


x 


p 


. 131. 


Cons. Red, 
. 16. 


Cons. Red. 
2:16; 


1429 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXIII. 


que, Caput hoc, caput summum esse, et imum fidei vestre funda- 
mentum.  Certé enim fides omnis et rehgio cum hoe Capite 
statque caditque tua. Nemo? vobis Catholicus esse | potest, nisi 
qui hoc credit, hzereticus nemo, nisi qui hoc non credit. 





CAP. XXIII. 


LIBRUM SUUM SCOPULORUM TEMERE DAMNAT D. ARCHI- 
EPISCOPUS SPALATENSIS. 


Dawwas proximo loco fuos Scopulos: Scopulos, inquam, 
illos, ad quos Romanam Ecclesiam naufragium pati veré dixeras. 
Dictum hoc nune te angit. Ais libellum istum sine delectu, et 
tumultuarió à te conscriptum. Quid verb si tumultuarió, si 
stans pede in uno scripsisses? An in nonum annum premendi 
libri populares? In quibus non acumen ostentandum, sed fidei 
veritas et sinceritas omnibus patefacienda. Fides non eget ver- 
borum phaleris. Nuda conspici vult et aperta. Etiam et man- 
datum omnibus ab Apostolo:" Estote semper parati ad respon- 
dendum. cuilibet petenti rationem fidei et spei vestre. Nom te 
pudet mandati hujus immemorem, te Archiepiscopum, te sexa- 
genarium paratum non fuisse ? Quid vero si eum post decem- 
nale examen, ut Rempublicam tuam, edidisses? An ideó nune 
arriderent tibi illi Scopuli? Anm sic Gregorio tuo gratos fore 
opinaris? Si dixeris: actum est, ilicet, peristi.. Non quia tu- 
multuarié et subito, sed quia orthodoxé tum scripti, ideó nec 
damnati tui Scopuli. 

9. Ai, libellum illum tumultuarià à te scriptum ? — At serip- 
tus tamen, quando libera tibi, et mens, et manus. Non sic 
scriptum hoc fw Reditus Concilium : bipennis hie tibi pro ca- 
lamo, lictor manum, et has atras lineas ducebat. Et bene 
actum, quód atras: ne purpureas, et cruore tuo rubentes duceret, 
trepidabas tu, nec certe injurià. 

9. At scripsisti, inquis," non quod verum esset, sed quod hos- 
tibus Ecclesie Catholice placeret. OQ hominum omnium miserri- 
mum, mentiendi ac fallendi, simulandi ac dissimulandi callentis- 
simum !  Sinonianis, Simonianis, et artibus omnibus diabolicis 
instructissimum : qui non Deo, non populo Dei, sed Aostibus 


Car. XXIII. — contra Archiepisc. Spalatens. | 143 


ipsis Ecclesie placere studes ; qui aliud lhinguáà profers, aliud 
mente regis; qui in omni vità Hypocritam agis, et IHistrioniam 
exerces; qui larvatus in fide ubique incedis. | Cüm Spalati 
esses, Papistam, sed sub larvà agebas.  Cüm in Anglià Or- 
thodoxi larvam induis, liom: Jam et Papista es, et Orthodoxus 
es. Et quia Roms quoque larvatus es, ideo nec Papista nunc, 
nec Orthodoxus es. Utrumque es, et Neutrum es.  Neutralis 
tu nimirüm es, qualis Metius Suffetius: dignus quoque, qui 
cum Metio turbatis distractus equis, et utriusque fias, et neutrius. 
Veré omnino tu de Dominis es, Domino Deo servis, et Domino 
diabolo, utriusque amanuensis es. Scribis pro Ecclesià ; scribis 
etiam pro hostibus Ecclesie; scribis non quod tibi verum vide- 
tur, sed quod hostibus Ecclesie placeat. Non pensi habes si 
fallas hominesque Deumque, populo modo si placeant, quas fecisti 
fabulas. Redi veró citus ad sanam mentem. Redi non ad 
nostram, ea te exspuit, et ut salem infatuatum in sterquilinium 
projecit: sed redi tamen ad Orthodoxam et Catholicam, & qu& 
stultus existi, Ecclesiam.  Deponenunetandemlarvam. Agitur 
jam tuz vitz catastrophe, peracta pené jam tua fabula: Es ut 
scis, in ipso limine sepulchri, utinam non et orci. Cüm exibis 
(et scis brevi exeundum) velis nolis, exuenda tibi hzc larva, nec 
cothurnos solüm, sed et soccos pones.  Exibit tunc tua animula, 
vagula, blandula, et scis quz abibit in loca, horridula, pallida, 
nudula, nec ut solet, dabit ludos. Alia tunc scena: actus tuse 
fabulz alius, isque omnium extremus agendus tibi, nec peragendus 
tamen unquam. Vera illic et severa, tartarea et tragica senties, 
omnia horrore, ejulatu, luctu et lamentis plena. Non falles illic, 
nec effugies vel /Eacum, veltricipitem Cerberum, vel Stygias, 
per quas toties pejerásti, undas. Initium esse solüm hoc ma- 
lorum scias, quod mendaciis tuis, perjuriis, fraudibus, hypocrisi, 
et perfidiá factus jam sis velut sentina vitiorum, ipsumque nomen 
tuum sic fetere feceris in oculis omnium, ut non sine prefatá 
aurium reverentià, vel nominandus videaris inter bonos et ho- 
nestos viros. Scribe deinceps non quod verum credis, sed quod 
hostibus Ecclesie placeat ; si hominibus tamen placere vis, servus 
Dei esse non potes. 

4. Addis; Te dum in Anglid esses, librum. hunc tuum detesta- 
fum esse. Sic nimirum te dixisse scimus. Án ver id dixeris; 
an vel jam. Romse ex animo detesteris, omninó incertum. Quin 
et illud adde: non priüs detestatum, quàm twdere te coepit 


[153] 


x Cons, Red, 
p. 16. 


[154] 


* Cons. Red. 
p. 17, et seq. 


* Ep.ad Evag. 
tom. 3. 


144. Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXIII. 


quadringentarum librarum. | Postquàm vero octuplicis stipendii tu 
certior factus, postquàm postulato tuo, Quid vultis dare, factum 
satis, annon tum tempus £uos Scopulos, fidem Catholicam, etiam 
et Christum ipsum abnegandi, detestandi? Vide quid faciat 
aurum, et duodecim millium coronatorum stipendium. 

5. Sed quis nam illa quz in. tuis Scopulis detestami te dicis ? 
Enumeras? octodecim fidei nostrse dogmata, qu: ommia wf er- 
rores, ut deliramenta, ut manifestas hereses rejicis, abominaris, 
detestaris, anathematizas. Et quasi hoe ad demuleendum Ponti- 
ficem satis non sit, enumeras octodecim contraria fidei vestre 
dogmata, à 'Tridentino Conciliabulo definita, qu: £e wf veritatis 
Catholicas amplecti dicis. In utrisque agmen ducit, supremum 
ilud fidei Caput, Pontificis Suprematus. Dicis, ista Acreses, 
hee Catholicas veritates esse. Dicis, inquam, sed non audes, 
quod olim in amplexu nostrorum dogmatum feceras, Judicem et 
vindicem in Caput. tuum. Deum advocare, te veracem | hic esse, 
et vel ista /ereses, vel hzc veritates Catholicas esse, et te sic 
sentire. 

6. Dicis insuper ista : sed dicis tantüm, non probas. "Verba 
das, non rationes. Presta vero te non Thrasonem, sed pugilem ; 
aciem instrue tuarum rationum ; descende in Campum hunc 
veré Martium, et responsum habebis: Causa cum causd, Ratio 
cum Aatione, pugnabit viro vir. Si Ratione viceris, herbam do. 
Interea, satis esse scias, verba verbis opponere, tuis mostra: 
Antichristianis, Catholica et Orthodoxa. Antonius ait, Nos 
negamus: utricreditis? Marcus Spalatensis ait: Marcus Evan- 
gelista negat: utri creditis? Marcus Antonius Spalatensis tum 
orthodoxus, tum liber mente, tum etiam Juratus ait: Mareus 
idem Antonius jam 4postata, et Papista, jam sub flagello tre- 
mens, Jam etiam znjuratus, negat: utricreditis? Nec responsum 
tu à me aliud expecta. Ego te, eque lector, Hieronymi* verbis 


nune appello, Meum fuit, testes recitare, Tuum sit, de fide testium 
judicare. 


Sr 





"Cap. XXIV. contra Archiepisc. Spalatens. EE 


CAP. XXIV. [155] 


DE CONCILIIS POST ANNUM MILLESIMUM HABITIS: DE TRIDEN- 
TINO CONCILIO ; ET HISTORIA ILLIUS CONCILII. 


ScoPULos jam tuos facili satis et felici cursu prztergressi 
sumus: nisi quód ad extremum" in Florentinum et. Tridentinum * Cons. Rea. 
Concilium, velut in Scyllam incidis et Charybdin. Quid dixi, 3d 
ineidis ? imo ruis, et przecipitem te in ista das. Nullus te rerum 
ordo, nulla ratio te ad hse duxit, nisi et ista quoque inter Sco- 
pulos numeranda censes. Veré enim illa Scopuli sunt, et Sco- 
puli Ecclesie Dei longé periculosissimi, quibus si quis adhzeserit, 
aut ad ea impingat, certissimum facit et fidei et salutis naufra- 
gium. Dilaudas eorum Decreta ut saluberrima, ut plena fide, et 
Catholicis omnibus amplexanda. ^ Vellem et Lateranense, quod 
inter ea medium fuit, hic adjunxisses. "Tria enim ista, ex Con- 
cilus omnibus veré vestra dixeris: nec feré laus ulla Florentino 
debetur aut Tridentino, quod non meritó, suoque jure vendicet 
LLateranense. ^ Conspirant müré, et adversus fidem Catholicam 
sic conspirant hzc tria, ut pernitiosa magis Concihabula nus- 
quam sint in Ecclesià, nec unquam habita. | Cedunt ultró tribus 
istis, et palmam porrigunt Zriminense, Mediolanense, et Ephesi- 
num; cedunt omnia antiquorum hereticorum latrocimia. $1 ad 
hse conferas, sancta fuisse dixeris et salubria Concilia: In hzc, 
velut in sentinam Conciliorum, hzresum omnium feces et sedi- 
menta confluxerunt. 

2. Dispicee mecum paulisper Tridentinum illud, coreulum 
scilicet tuum, et delitias. Si tam sanctum 1d Concihum, cur 
Gallie Rex* literas suas illue missas sic inscripsit, Conventui «Innoc. 


Gentil.exam. 


Tridentino, frementibus Episcopis, quód Conventum dixisset, non Cone, "Prid. 
Sess. 12, e 


Concilium ?. Cur Rex idem" per Jacobum Amiotum publice in eo uis i 
Conventu. protestatus, quod et Romse etiam notum fecit, se illud »Gentit. iv. 
neque pro GEcumenico, neque pro legitimo habere, sed pro privato 
Conventu, in quorundam privatorum gratiam. et. utilitatem convo- 

calo, seque ac suos subditos mullo vinculo ad parendum eis, que |. oram 
illic decreta fuerint, obstrictos iri?  Hancque suam protestati- tet. Sub | 
onem in Acta Synodi referri volebat. Cur Mlustrissimi Electores? $5156» sn. 
ac Principes, Numburgi congregati, Zaeharize Delphino, et Fran- [156] 
cisco Commendonio Legatis Pontificis, qui eos Pontifieis nomine 

E 


146 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXIV. 


ad Concilium vocabant, responderunt, Mirari se quá opinione aut 
spe fretus Pontifex celsitudinibus suis Concilii indictionem. obtru- 
3 dere, eosque "Tridentum vocare ausus sil, nec fas esse, neque vel 
divino, vel humano juri consonum, Pontificem Judicis officio fungi, 

à quo destructiones et dissensiones in. Ecclesid, orte sunt ? 
3. Et à quo Spiritu profectum credis cruentum et szeculis 
omnibus inauditum Pontificis Concilium? | Quum Concilium 
iGent.». haberi coepisset, Pontifex? clam cum Imperatore agit, ut armis 
Dd vum. ac bello sacro Protestantes internecioni daret: Auxilia? quoque 
7d promittit, equites quingentos, peditum millia duodecim. In Con- 
cione etiam coram Cesare, classicum canit Franciseanus mo- 
Ib. nachus :5 Nimis diu, inquit, cessatum est, jam pridem. oportuisset 
rem hanc confectam. — Ezere, Cesar, vires tuas, et pestiferum illud 
genus hominum 9 medio tolle.  Nefas est eos diutis solem in- 
lueri. Neque veró te facturum dicas, Jam enim, jam, inquam, 
fieri debet, nec. interponi moram. ullam oportet. An tu hoc Con- 
cilium, an .Latrocinium voces? An Pacis tibi hoe videtur, an 
Concilium sanguinis et furoris,in quo non Helena solüm, sed 

Megszera regnabat, et furiarum maxima Erinnys ? 

4. Qui deinde illi in hoc tam sancto Conventu? —Indicent 
s Caro, 101 Illi ab Apulià Episcopi, qui aliorum omnium Episcoporum" 
S nomine in Concilio vociferati sunt, Nihil aliud sumus preterquam. 
creature et Mancipia Pontificis. Veró. Nam ad unum omnes 
Juramento Paps astricti. Nec Dioscori catenze, fustes, et gladii, 
sic in obsequium cogebant, ut sacrilegum istud, quo concatenati 
Cap. 3,N. tunc erant omnes, Juramentum," Papatum Romanum adjutor ero 
Jurjuram. qd defendendum contra omnes homines, sic me Deus adjuvet, et 
sancta Evangelia. Sed et eorum mult alio etiam nomine Pape 
mancipia. Eorum complures, tibi omninó persimiles, ingenio 
levi, vili ac sordidà mente, mercenarii milites, linguas habentes 
- us ue et manus venales, stipendio à Pontifice? conducti, ad ejus nutum, 
p. 543. sicut nune tu, dicebant, faciebant omnia. Ex hoc numero preter 
Xm alios, Nobili? Bertinorii, et Chiose Episcopi, quibus à Pontifice 
quadraginta ducatorum pensio annua solvebatur. Sed quid hoc 
à 287] ad octuplicis tui stipendii summam ? — Ex eodem numero, Olaus 
cit.ses. 1, llle Magnus, titulo solàm Archiepiscopus Upsaliensis in Gothiá, 
que regio nec Pontificem, nec Ecclesiam Romanam tunc agnovit. 
Apre ded Ex eodem numero Robertus Venantius" titulo solum Archiepisco- 
p. 140. pus Armachanus, homo nullà doctrinz aut virtutis, sed viridarii 


laude insignitur nobilitatus.  Inopes istos, Eleemosinarios, ct rerum 


Car. XXIV. conira Archiepisc. Spalatens. ORAT 


omnium egenos Episcopos Nullatenses, qui buecellà panis, aut 
pari caleeorum, vel i Tartara, jusseris, irent, aJuerat Rome ali- 
- quot annis Pontifex, et in 'Tridentinos sanctos Patres jam. evexit : 
ae, ut scias eos Paps Creafuras, Papa mirabilem in modum 
creqvit eos Archiepiscopos* sine Archiepiscopatu, sine Ecclesid, « Gen. i. 
sine Diccesi, sine. clero, sine ullo censu. aut reditu, nisi quód vili Eo 
summulà Venantium, et Olaum, menstrud quindecim aureorum 
pensione sustentaverat Pontifex, et hác mercede eorum sibi et 
linguas et manus obstrinxerat. Ex istiusmodi mancipiis con- 
flatum fuit tuum sanctum Concilium. 
5. Quot insuper in isto GZcumenico Concilio Episcopi ? In 
sessione illius quartà, dogmata maximi omninó momenti, de 
Scripturis Canonicis, de TrEaditionibus, de Editione. Scripture 
authenticá, de Judice $n causis fidei, agitata sunt et definita. 
Quotnam putas in e& sessione Episcopi? Non ducenti; non 
centum, non sexaginta: quinquaginta! solim et tres tunc aderant. « pis. ria. 


. 3* . lib. 2, p. 163, 
Cüm tamen in uno Concilio" Romano, eoque non generali, ex et hoc liquet 
: ; . * : : o ex subserip- 
Jtalid soligmm (s& Cardinali* tuo &des) convocati sunt Episcopi du- tionibus in 
: ENS . E ^ - . illa 4 sess. 
centi, ac triginta. Nobile profectó, plenarium et veré. GZcumeni- » Cone. Rom. 
2, sub Silvest. 


cum totius orbis Concihum, in quo res omnium maximas de- zBaran 
;n. . 


finiunt pauci, ?que nec docti? satis, nec probi, msuper et mancipia » Hist. Conc. 
"Trid. p. 163. 


Antichristi: qui sic illi catenati, ut veré de istis dicas, quod olim 


& 10? j j j * In Ep. ad 
ab ZEne& Sylvio* scriptum, Etiam verum dicere contra Papam, est In Ev- 


1 | j Capitulum 
contra juramentum Episcoporum. Capa 


in 4 ; : Gravam.opp. 

6. Qusnam porro in ;s£o Conventu, vel. libertas 1n loquendo, Qrevam.enp 

vel in audiendo ac Judicando equitas? ^ Conquesti de hoc gra- P^? ».5. 
vissimé Hispaniarum Regis Legati, literis ad Dominum missis, 


nullam? esse in Concilio libertatem, aperté testantes. Et veró Hist. Cone. 
qui esse potuit ?  Cautum ante omnia, ne vel verbo lwderetur P.55- 


Pontificis authoritas : e^ quid dicatur, quo illius Majestati pre- VY*ter-in 


judicium ullum fieret, si quis in. hoc peccet, Concilio pellatur: Ne* 158] 


as - . « Hist. Conc. 
quid misi cum reverentiá de Apostolicá sede loquantur : Ne? ullo Trid. lib. 2 

ENS : T : p. 135. 
pacto illius authoritas, ne Papatus, ne Romana Curia in questionem 1 Ib. lib. 6, p. 


vocentur: ls tamen, ante omnia, in ordinem redigendus et co- v. 603. 
gendus erat. Ille tum effranis et exlex, Reges omnes et leges 
conculcare pro libito, per sanctos tuos Patres liberé permittitur. 
Salvam in omnibus illius authoritatem, id. est, Tyrannidem Anti- 
christianam esse decernunt.:  Ulcera ista Pontificis non. sanare «Sess. 2» 
non vel attingere lis permissum. FOR 

7. Quid etiam aliud istius Conventüs Decreta, nisi Pontificis 


148 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXIV. 


tEspenc.im placita?  Àn tu nescis! Helenam quandam fuisse, que Tridenti 

* sleid. ou nuper obtinuit ? ^ Àn nescis unde proverbium illud* natum, 

dn Spiritum sanctum. Romá subinde Tridentum  mantice inclusum 

"Molin.db. deferri? | AÀn et nescis quà arte Decretum? illud laudabile, in 

genes quod propendebant Patres, et quo cavere volebant, ne in. eo casu 
vel ipse Papa dispensare possit, impeditum sit? Pontificis astu 
in sesquimensem causa illa ampliata est. Interea ez Apuliá et 
Sicilid collecti quadraginta levis armature milites, tenues Episco- 
pelli, qui mox velis remisque Tridentum advecti, Decretum opti- 
mum suo numero statim profligárunt. 

8. Nostris vero in eo Conventu nec locus ullus, nec loquendi 
iGent.mb. libertas concessa. Venerunt! Tridentum Johannes Brentius, 
US aliique à Protestantium numero Theologi, viri insigniter docti, 

pietate et modestià illustres. Legatum Ossaris Montefortium 
adeunt, obsecrant ut apud. Patres Concilii intercedat, ut illis pro 
causá fidei sue in. arenam disputationis descendere liceret. —.Nullá 
ratione impetrari potuit, ut. in disputationem committerentur, licét 
*Idemde — se certamini offerebant. — Nunquam admitti* poterant, ut vel suam 


Nullit. Conc. ^ : * * . x 
Trid. Null.2, f;dej Confessionem in publico Synodi Conventu exhüberent. Nul- 


Tum 32e. lus! unquam Protestantibus liber ad Concilium aditus patefactus 
est. 

9. Sed nec Pontificiis ipsis vestris impune fuit, si quid forté 
co veriüs m liberius ab eis dictum. Dit? in Concilio, et quidcm 
e. 13$ Extat. verissime Cornehus Bitontinus Episcopus, Christum n caná non 

obtulisse Corpus suum et sanguinem : à Patribus Tridentinis ex- 

" Vale.im  plosus est. Dixit" in eodem Conventu Episcopus Claudize Fossce 
VoMini!?. Yaeobus Nachiantes, Jon posse se Decretum illud probare, quo 
Traditiones pari pietatis affectu, ac reverentiá, ac Sacre ipse 

[159]  Seripture suscipiende mandantur: Non impune dixit, Concilio 
* Ib. pulsus est. Driat? Gulielmus Venetus Dominieanus, Concilium 
Constantiense fuisse supra Papam, et rationem dedit, quia Con- 

cilium illud Papam. deposuit : acriter ille primó correptus, tum 

" Sleid. Com. etiam Concilio exclusus est. Accessit? Tridentum Paulus Ver- 
gerius Episcopus Justinopolitanus: Mandat Pontifex, quia in 
suspicionem Lutherane heresis venerat, ne locum ei in consessu illo 

tribuant; sed alio discedere jubeant. Ille ad hwnc modum eli- 


tMem. — minatus, Venetias abit. Monuerat" Patres Concilii alter Epi- 


Trid. Cone. scopus, ut. quoniam Deus in Scripturis Sanctus vocatur, satis esset, 


Papam quoque Sanctum vocare, non Sanctissimum, nec ampliorem 
illi titulum, quàm Deo ipso concedere. Papa de hoc certior 


Oa». XXIV. contra Archiepisc. Spalatens. |. 149 


factus, Episcopum Tridento Romam vocat, et satellitibus swis de 
gradu dejiciendum, ac duriter tractandum propinavit. Sed aveo ex 
teipso audire, quàm Jberum fuerit hoc et sanctum Concilium. 
"Tute" ais, Concilium illud non immeritó contemni et irrideri : ad- 
disque, Zn eo, libertate amissá, et rebus ad Pape libidinem com- 
positis, etiam ài qui. aderant, fremebant, et. vel pretio vel minis, si 
quid bene sentirent, id intra. dentes comprimere, et contra conscien- 
tiam proferre illud, Placet, cogebantur. Et iterum? Cumulus om- 
nium errorum et ezxcessuum in. doctriná fidei factus est in. Concilio 
Tridentino ; $n quo inutiles, imó falsi, et. perniciost. articuli vere 
fidei adjecti sunt. — Et iterum* Tridentini patres abusum (in papa- 
libus concessionibus) viderunt, mala plurima $n his agnoverunt, 
de remedio etiam. cogitárunt. | Sed mihil actum: quia radicem 
omnium malorum in Curiá Romaná fixam altissime tangere no- 
luerunt. Ubi pietas istorum Patrum ? ubi Concilii libertas ? 
10. Aecipe tu quoque à me verbum unum, sed verum de 
Tridentino hoc tuo, etiam Lateranensi, Florentino, csterisque 
ilis, quz post annum millesimum, pro Concilis Generalibus 
celebratis, magnique facitis. Nulla eorum omnium vel rif? ac 
legitime convocata, vel rità ac legitimà gubernata. Omnia" papali, 
Nullum omnium Zmperiali, qus sola legitima est, authoritate 
coactum est et convocatum. In omnibus etiam Presedit Papa;* 
nee Episcopali solüm preesidentià (quse etsi illi non debetur, eam 
tamen illi nos non invidemus) sed coactivá, supremá, et plusquam 
Imperiali authoritate prwsedit: In nullo eorum omnium preese- 
derunt Imperatores aut Reges, qui soli legitim? in omnibus Con- 
cilüis Generalibus, ut Moderatores ordinis, presidere debent et 
proesse. Ita nec legitimd. authoritate convenerunt illa Concilia, 
nec legitimo ordine et authoritate quidquam decreverunt Illegi- 
tima omnia sunt, tum ex defectu legitime vocationis, tum ex de- 
fectu. legitime Presidentie. — Utroque etiam hoc modo Z/[egitima 
sunt eorum omnia decreta. Nam quia legitima non erat Prest- 
dentia, ideó sine Synodali ordine, ideóque illegitime decreta sunt, 
quzecunque statuisse videntur. Quia vero ab ilis Episcopis 
statuta sunt, qui legitimà null authoritate convocati, se instar 
pecudum in istas mandras congregárunt, ideó nec omninà Syno- 
dalia Decreta sunt. | Authoritas, Decretum, Ordo, legitimum De- 
cretum facit. Quse vos istorum Conciliorum decreta vocatis, nec 
legitima decreta sunt, nec omnino Decreta. Conciliorum : sed Con- 
venticulorum solummodó, et Conspirationum (in quibus nulla 


* Spalat. con- 
tra Suar. c. 2, 
n. 15. 


*Ib.c. ln.l. 


t Ib. lib. 10. 
de Repub. 
Eccl. c. 11, 
nl. 


" Hoc de sin- 
gulis testatur 
Bin. in suis 
ad ista Con- 
cilia Notis. 

* Hoc etiam 
testatur, Bin. 
locis eisdem. 


[160] 


150 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXIV. 


omninó est faciendi Synodale Decretum authoritas) Placita. Quod 
à me fusiüs in eo libro, quem de Concilio quinto conscripsi, de- 
claratum. Hie solüm verbo te monere volui, ne tu jam delirus 
deinceps pro gemmis /ufum. et stercus, pro auro vilissimos Car- 

bones vendites. 
y Cons. Red. 11. Elevas post hoc? Historiam Tridentini Concilii à Petro 
dn Soave, diligentissimó atque accuratissimé conscriptam : in quo 
non acta modó istius Conciliabuli, sed. nefande etiam, atque 
infandz pontificum vestrorum fraudes, doli, technze, subterfugia, 
in Coneilio isto cogendo, in revocando, in transferendo, in in- 
struendo, in Decretis ac Canonibus proponendis, discutiendis, 
definiendis, luculenter, et graphicé delineantur, ac velut in 
pulcherrimá tabellà, conspicienda depinguntur. Cur veró istam 
eleves? | Quasi tu homo illaudatus, cujus perfide, ac doli, men- 
dacia, ac perjuria omnibus in aprico posita sunt, tam i//ustri his- 
forie fidem ullam ex parte derogare possis. Quasi non cordati 
omnes, quia tibi Sycophantz ae Apostatze displicet, non magis 
eam probent, ac deosculentur. Sed profectó nec encomiis tuis, 
quie illa respuit, indiget ; nec calumnus tuis et mendacus, quie 
meritó spermit, ledi aut dehonestan potest illa Historia. Vides 
[161] eiabundé constat, ex scriptoris probitate, integritate, fide, dili- 
gentià plané admirabil, tum in eruendis ex tenebris, tum in 
evolvendis, tum in Historie ordinem pulcherrimum dirigendis, 
tot et rerum et annorum scriptis, immensis laboribus atque im- 
pensis, ab eo conquisitis simul, et in unum collectis. Ex Re- 
gistris, Diaris, Hypomnematis, Commentarüs, Archivis fidis- 
simis, Autographis ipsis, et Authenticis eorum scriptis, qui 
Concilio 1sti non interfuerunt modó, sed et przefuerunt, contexta 
et conscripta illa Historia, calumnias tuas et convitia nec metuit, 

nec curat. 

12. Sed et in hoe quoque, tu vanus, quód Historiam illam 
: Cons. Rej. fu&, operá in lucem prodiisse ais; . Debemus mos, debet et 
Christianus omnis orbis tantum beneficium Regi nostro serenis- 
x Doct Brent, simo Regi Jacobo. Yu illius? post Deum, honorem, tot tantique, 
cw. miHistab authore hujus Historie suscepti atque exantlati labores. 
Illius admirabilis doctrina, Pietas, Prudentia, et in fide Catholicà 
defendendà Constantia, quibus ille conspicuus apud ommes, per 
orbem omnem illustris et fam& super zthera notus: Hsec ani- 
mum Author: dederunt Historiam illam et contexendi et edendi. 
Historiam ille suam in quà inexplicabiles fraudes, ct machina- 


Car. XXV. contra Archiepisc. Spalatens. E o! 


menta deteguntur, quibus ad oppugnandam fidem Catholicam 
Tridentini Patres usi sunt, apud eum, et sub illius scuto atque 
alis, patrocinium habere voluit, qui justissimo suo Titulo, De- 
-fensor fidei Catholice audit, quique re ipsà suis scriptis, aureis 
plané atque immortalitate dignis, Imperatoribus omnibus ac 
Regibus totique orbi, dignissimum se tanto Titulo esse demon- 
stravit. Nee vanitate tuà Regi pientissimo ac sapientissimo 
debitam gloriam, nec Historiz: Rege tanto dignissim:e fidem tuis 
mendaciis detrahere unquam, nec vel minuere poteris. 





CAP. XXV. 


TENEBRAS IN ANGLIÁ, LUCEM IN SOLÀ ROMANÁ ECCLESIÁ, 
FALSO PRJEDICAT ARCH. SPALAT. 


A scoPULIs, ad Concionem" tuam progrederis. Concionem 
illam quam Londini in solenni ac sacro ecetu in Italicà apud nos 
Ecclesià, et Italicó habuisti: in quà invocato prius divino nu- 
mine, tu coram Deo, Angelis, et hominibus, fidei tu: profes- 
sionem edidisti: Tibi tuisque mürificà congratulans," quód à den- 
sissimis Ecclesi: Romane tenebris in Lucem? celestem Anglicane 
Ecclesie, e& te et illos liberásset Dominus. Destestaris? nune 
hoe: et verso cum vento et velis stilo, Lucem veritatis in Romaná 
Ecclesid, in edque sol fulgere, ymprudens tu et talpa preedicas : 
extra. eum, presertim in Anglid, nil nisi densissimas ubique tenebras 
esse calumniaris. 

9. Atenim scotomate te, ut olim Sodomitas percussit Án- 
gelus Domini. Aciem tu: mentis eripuit cervici tuze impendens 
tyranni muero. Nam nisi amens aut ccwcus esses, eandem per 
Dei gratiam ccelestem fidei lucem in Angliá, velut é Pharo gen- 
tibus cireumquaque omnibus splendentem ac radiantem ; tuam 
ver) istam mandram tenebris non Cimmeriis, sed Tartareis cir- 
cumfusam conspiceres, et vel invitus agnosceres. An tu tam 
citó oblitus, quid Cyrillo Alexandrino Patriarchee de nostrá 
Anglià à te scriptum ? . Mihi sub virgá Romaná nato, educato 
ac promoto, tenebras antiquas "gyptiacas sub occidentali ZEgypto 
diroque illo Pharaone diu experto ad izrram. Goshen. (Heec tibi 
Anglia) ubi splendida lux fulget, fuit. omninà confugiendum ;.serió 


* Habit. an. 
1617. 


[162] 


* Conc. p. 29. 
3 Ib. p. 61. 


* Cons. Red. 
p. 21. 


fEp. M Ant 
Spalat. ad 
Cyril. 


z Idem in 
Praef. ad lib. 
cont. Suar. 


* Isa. 5. 20. 


[163] 


i Cons. Red. 
p. 21. 


k Ib. p. 4l. 


159 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXVI. 


cogitate de vestrarum orientalium cum hác nobilissimá, et floren- 
lissimá Ecclesi Anglicane unione. Sic contra Pharaonem im 
verum Antichristum facillimà prevalebimus, et tyrannidem ipsius à 
Christi Ecclesid. procul amandabimus. An. et oblitus quid. tuo 
Suario à te dictum : qui de fide Catholic et illius .Defensore, 
serenissimo nostro Rege Jacobo, verba faciens, JVist, inquis,* ef 
divine gratie resistere, et Regi solidissimé respondenti ac. dispu- 
tanti. obfirmato animo, velles contra conscientiam reluctari, in Ca- 
tholicam Regis sententiam. breviter. transiturum non. dubito, et 
Papatui, Transubstantiationi, Purgatorio, Invocationi Sanctorum 
et similibus nugis valedicturum. Lucem tu hane, Noctua nunc 
ac Lucifuga factus, animo simul et corpore czecutiens, intueri nec 
vis, nec audes: sed obfirmato animo, et cauteriatá conscientiá, 
contra fidem Catholicam, contra conscientiam tuam, contra Deum 
ipsum onagri instar recaleitras. | Annon ve illud veritus (quod 
certé meritus es, et expecta) ve" dicentibus de malo bonum, et 
ponentibus lucem pro tenebris, et tenebras pro luce ? 


CAP. XXVI. 
PETRUM FUISSE ROMJE É SCRIPTURIS NON CONSTAT. 


DaxNas deinde! zanquam fadum et inscitie plenum menda- 
cium, quód in eá Concione Petrum nunquam fuisse Rome dixeris. 
At certé non dixeras: sed prurigo quzdam et mentiendi atque 
calumniandi cacoéthes sic te dementavit, ut de ipso te tuisque 
scriptis mendacia confingas: nec te scelerum tuorum poenitet, 
poenitet id dietum quod non dictum, sed novo scelere à te nune 
confictum est.  Dixisti in Concione;" In sacris literis nihil inveniri, 
unde S. Petrum Rome fuisse constare possit. Romse illum fuisse, 
Roms martyrium subisse non nesciebas, et nos omnes ultró 
fatemur.  Testantur hoc scripta complura sanctorum Patrum. 
Credimus hoc Aumaná, morali, et fallibili fide. In Seripturis 
veró nusquam hoe asseri, vel ex iis solidé hoc unquam probari 
posse, nobiscum verissimé dixisti. Nec est quod te hujus dicti 
poeniteat: nisi jam fidem divinam et infallibilem ex humanis et 
fallibilibus testimoniis pendere aut extrui posse sentias. Creduli- 
tatis hoc est, non certitudinis, opinionis, non fidei. "Tu ipse de- 


Car. XXVI. — contra Archiepisc. Spalatens. . 158 


monstras,! ex sacris literis constare, Petrum ante annum Christi AQ Lib. 4, de 
nunquam e Judeá egressum. | Doces" Romanam Ecclesiam bw m 
- Paulo fundatam esse, integro feró. decennio priusquam Romam ad- Seti Tu». 
venisset Petrus ; et omnino negandum esse, Petrum Romam venisse, 

ut Ecclesiam illam. fundaret, quam, cum advenit, egregie reperit 
fundatam : Doces? falsum esse et Scripture valdà repugnans, dicere » 1o. n. 29. 
Petrum Evangelium primó Rome annunciásse. Petrum tamen 

Rome fuisse claré doces," et probas: sed doces non & Scripturis, »1v. n. zs. 
non ut fidei dogma : sic enim ais, Est quidem probabile, Petrum 

tandem Romam venisse. Probabile, non certum, non in Scrip- 

turis traditum. — Addis? etiam quod, pre cseteris observatu »Ib. n. 16. 
dignum est, Previderat, ynquis, ut mihi videtur, Spiritus Sanctus, 

ex Petri nomine, et laboribus, si qui. fuerint, Rome ecxantlatis, 
occasionem aliquando arreptum iri, ut Romana Ecclesia. ad. inde- 

bitam consurgeret Monarchiam, et alias sibi Ecclesias. gravissimo 

cum scandalo, et Schismate intolerabili subdere niteretur, ac prop- 

terea noluit, ut Canonica. Scriptura quidquam de Petri Romam [164] 
adventu commemoraret. 

92. Nam quód Babylonem. apud Petrum,! Romam esse con- 31 Pet. 5. 

tenditis, levieulum nimis est ac ludicrum. | Cur Petrus formidet * Belt. ip. 2, 


de Pont. c, 2, 
Seapham, Scapham, aut Romam, Romam nominare? Cur ille et Anto 


Rhem. Not. 
nomen Rom: metuat magis quàm Paulus? Cur i Epistolis, 1n ! Pet. 5. 
mysticum illud et inusitatum loquendi genus usurpet? Et si 
locus T*opicus sit, et -mysticus, quidni et Marcus, et Petrus ipse 
muysticus sit? — Conjecturze hic locus est, non fidei: nec est TAeo- 
logia hec mystica apud Theologos argumentativa. — Papize, Hiero- 
nymi, et Eusebii (qui sic exponunt. Babylonem) authoritas, pro- 
babilitatem hic aliquam faciat; fidem infallibilem, qualis vestra 
est de Petri Romam adventu, nunquam faciet. Ex Scripturis 
Petrum Rom:e fuisse non constat, te vero £ua ipsius scripta fodis- 


sime mentiri liquido constat. 


154 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXVII. 


CAP. XXVII. 


EPISCOPI OMNES JURE DIVINO CUM JEQUALI POTESTATE APO- 
STOLIS SUCCEDUNT. QUIE FUERIT APOSTOLORUM ORDI- 
NARIA, QUIE ITEM EXTRAORDINARIA POTESTAS. 


DixzRAs in Concione, Apostolos in fundandá et gubernandá 
Ecclesiá fuisse equales. Hoc ut Hereticum et Evangelüs contra- 
.Cons Red, rium munc damnas.  Hisreticus igitur tibi Hieronymus, Ex 
Beo ci equo, inquit, super omnes Ecclesie fortitudo solidatur.  Hsereticus 
» Ib. Cyprianus" qui omnes docet pari fuisse preditos et honore et 
Potestate.  Wseretici Patres antiqui omnes, qui easdem claves, et 
eandem clavium potestatem Apostolis omnibus datam unanimi 
consensu docent. Prwstaret longé, te Hzereticum talem esse, 
qualis Cyprianus, Hieronymus, et Sancti patres, quàm quales tu 

nunc, et Romanenses omnes estis Znfichristiani. 
2. Dixeras Episcopos omnes Apostolis equali potestate suc- 
- Con.Reà. cedere. Damnas* nune hoe, et dictum poenitet. Ne poeniteat. 
; inQone, Nam et hoc quoque sie à te dictum, u£ jure divino equali omnes 
p. 4l. ' potestate succedant. Humano autem et Ecclesiastico jure, alios 
[165] alis preesse, nec tu negaveras, nec à quoquam, si cerebrum ei 
sanum sit, negari potest. Ut hoc claré perspicias, Ordinaria 
Apostolorum potestas ab JExtraordinariá accurate tibi disün- 
guenda est. Vos, ut scis, hie semper et libenter impimgitis. 
Quid. Ordinarium in. Apostolis fuerit, quid item Extraordinarium, 
vel non omninó intelligere vultis, vel non agnoscere. — Hine fit 
zBelllib.1, ut Petro Ordinariam* quandam confingatis datam esse potesta- 


de Pont. c.12, 5 : & : 
$ Ut autem, ' tem, quze czeteris non est data Apostolis: et Petrum, Ordinariam 


S Tertio. quandam potestatem suecessoribus suis commendásse, qualem 
c:eteri Apostoli nec habebant, nec successoribus suis reliquerunt. 
Figmenta hee sunt, et mere verborum strophz: quibus neque 
veritatis, neque sans ac solide "Theologie quidquam subest: 
Rem ipsam ut veré est intueamur. 

8. Ordinaria potestas est, quze ad. Ecclesie regimen Ordina- 
rium, perpetuum, et seculis omnibus duraturum, Apostolis à 
Christo data est; et data Apostolis omnibus per illa Christi 
verba, Sicut misit Me Pater, ita et Ego mitto vos. Complectitur 
autem hzc Ordinaria potestas, authoritatem et potestatem ubique 


gentium, seu in quávis orbis regione, aut parte Docendi, et preedi- 


Car. XXVII. — contra Archiepisc. Spalatens. . 155 


candi Evangelium ; 4dministrandi Sacramenta, pascendi et re- 
gendi Ecclesiam ; Judicandi ex verbo Dei causas et controversias 
fidei; Jurisdictionem exercendi, et per Ecclesiasticas censuras 
alios vel ligandi vel solvendi; Jnstituendi ritus et ordines in 
Ecclesià idoneas ae decentes; Ordinandi denique alios qui in 
eádem hàe potestate ipsis ad consummationem szculi succedant. 
Sine his Ecclesia constare nullo pacto, nullo szculo potest: His 
orbata Ecclesia, non acies ordinata, sed tumultus et turba dicenda 
foret. In his, ipsa Episcopalis essentia, et Pastoralis potestas, 
quie perpetua esse debet, sita est. Et licót nullam aliam po- 
testatem Apostolis dedisset Christus, per hane tamen, illi omnes 
vice Christ, Ordinarii Ecclesie Pastores, Rectores, et proprie 
Episcopi constituti sunt. 

4. Quia veró Apostoli jam immediate à Christo ad hoe 
munus vocati ac missi, homines alioqui rudes erant et illiterati, 
quo hze ills demandata officia, rectiüs, faciliàs, atque alacriüs 
prestarent, et mirabile illud ac gentibus inauditum de Christo 
mysterium intrepidé annunciare possent, ornavit eos Christus 
potestate alià Axtraordinariá, ipsisque peculiari. Dedit eis 
tantam tamque locupletem sui Spiritüs mensuram, ut linguis 
omnibus loqui, ut morbos omnes etiam verbo aut nutu sanare : 
ut miracula qusvis, quoties opus esset, edere: ut infallibiliter 
docere populos tam verbo quàm seripto possent. llis, et illis 
solis dictum est, Non vos estis qui loquimini, sed Spiritus patris 
vestri, Is est qui loquitur in vobis. Illis, et illis solis dictum est, 
Spiritus? ducet vos in omnem veritatem. Hc et si que his 
similia, Extraordinaria sunt, proprié 4postolica sunt; velut 
ornamenta JApiscopali potestati superaddita, et in cumulum 
adjecta sunt. Privilegia fuerunt hsc i Apostolis personalia, 
quze ipsi in alios transferre non poterant. Nam privilegium* per- 
sonale personam sequitur, et cum personá extinguitur. 

b. Percurre nune et perpende omnia. Nihil ommninó in- 
venies in Petro singulare; potestatem 1n eo omninó nullam, sive 
Ordinaria sit, sive extraordinaria, quz) non et in Apostolis 
omnibus. Nihil etiam omninó invenies à Petro suis successor- 
ibus relictum, quod non ab Apostolis omnibus suis item succes- 
soribus pari modo, pari jure commendatum sit: Extraordinaria 
Petri potestas nulli relicta, Ordinaria omnis, Apostolorum omnium 
potestas, quze eadem fuit et Petri, Apostolorum omnium uti et 
Petri successoribus, id est, Episcopis ommibus à Christo per 


[166] 


* Matt. 10. 20. 


b Joh. 16. 13. 


? Reg. juris,7. 


156 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXVII. 


Apostolos commendata est. Nihil omnino à Christo et Aposto- 

lis habet Romanus, quod non habet et Eugubinus Episcopus. 

Per sacras literas, et Christi missionem, Episcopus ommis, sive 

Rom:e sit, sive Rhegii, sive Alexandrize, sive Tanais, ejusdem est 

sacerdotii, ejusdem potestatis, eandem in causis fidei definiendis 

authoritatem, idem in Conciliis suffragi jus habet: Potentia 

divitiarum, et paupertatis humilitas ; eminentia sedis, et vilitas 

civitatis, potestate sublimiorem, aut subjectione inferiorem jure 

divino Episcopum non facit. Cüm Apostol ommes, ut demon- 

stravimus, potestate pares et sequales fuerint, potestatem im- 

parem et inzequalem successoribus suis relinquere non potuerunt : 

iReg.Jwis, Nemo dat quod ipse non habet,! nec potest plus juris in alium 

transferre, quàm sibi competere dignoscitur. Parem habuerunt, 

parem dederunt: potestatem super alios Apostolos nemo eorum 

[167] habuit, potestatem super alios Episcopos nemo successori suo 

reliquit, aut relinquere potuit. 

6. Hine fit, ut sicut Apostoli omnes Principes fuerunt Ec- 

clesie: ita Episcopi ommes Principes Ecclesie et sunt, et 

*Lib.l em. VOcantur. Sie Optatus, Principes ac Apices ommium, vocat 
Parm. . a eee . . . . 

rSer. 3, de, Omnes. Sie et Leo! Principes Ecclesie nominat. Sie et Hie- 

Ascent. ronymus, Principes Ecclesie, id est, Episcopi constituti sunt. 

Sieut Apostoli omnes, Columnce Ecclesie, sic et Episcopi omnes 

^Ep.70. — Columne Ecclesie à Basilio" vocantur. Sicut Apostoli omnes 

Ecclesie fundamenta, sic Episcopi omnes Fundamenta et Bases, 

ib 1 dn quibus columnae innituntur, vocantur à Gregorio :! Sicut potesta- 

tem Claviwn acceperunt omnes Apostol, ita eandem clavium 

kpoe.ci, — pOfestatem accepisse omnes Episcopos docet Leo," Quod dicitur 

Petro, Tibi dabo claves, et, Quecunque ligaveris, erunt ligata, 

Transivit in omnes Apostolos vis potestatis illius, et ad omnes 

Ecclesie Principes (sic Episcopos vocat) decreti hujus constitutio 

! Cujus Aet, commeavit. Docet idem Concilium! Hierosolymitanum, Qui 


habentur in 3 ^ 
Cone.sub. dedit Petro ligare et solvere, hoc communiter donavit Sacerdotio, 


ps id est, Episcopis. —Sieut Apostoli omnes Pasfores ovium, ita 
earundem ovium Pastores et omnes Episcopi. Qui Petrum, 
" Const, ex- mquit Basilius," Pastorem Ecclesie sue constituit, Is et omnibus 
deinceps Pastoribus et doctoribus equalem potestatem exhibuit : 
Nota equalem ; et equalem. omnibus. "Testatur idem clarissimo 
DOXISNO Ambrosius," Petro dictum est à Domino, Pasce oves meas. — Quas 
e. oves et quem gregem non solium tunc beatus suscepit Petrus, sed et 


nobiscum eas suscepit, et cum illo nos suscepimus omnes. Sicut 


Car. XXVII. — contra Archiepisc. Spalatens. . X57 


Apostoli ommes vice Christi in pascendis ovibus fungebantur, 
Christique in hoe munere Vicarii fuerunt: lta et Episcopi 
omnes in eodem pascendi munere Christi vice funguntur: nec 
Romanus solüàm, ut vos? pueriliter nimis somniatis, sed Episcopi * Probatur 


primatus 


omnes, Christi Vicarii et sunt et vocantur.  Audisti nuper verba Papz, ex eo 
nomine Viea- 


Chrysostomi, quibus disertó eos omnes vocat? Vicarios Christi. e t 


s Se H V J 3b. 2; 
Audi Eusebi? Pape tui verba, Caput Ecclesie Christus est: aA ME 
Christi autem. Vicarii Sacerdotes sunt. Audi et Ambrosium, fous 
Episcopus personam habet Christi: quasi ergo ante Judicem, sic nut. 


ante Episcopum, mulier subjecta esse debet, quia Vicarius Domini , 1L PP. 


est. Audi Augustinum; Episcopum ceteris puriorem esse oportet, 168] 
Dei enim personam, habere videtur, Est enim Vicarius ejus. — Audi : Lib. quast. 
t : C : : " Vet. et Nov. 
Bernardum, Abbates qui Episcopis obedire nolebant, sic arguen- Speer 
s T URS . tEp.42. 
tem, Jie nunc resistere Christi Vicario, cum nec suo adversario 
Christus restiterit. Audi Blesensem," sic Episcopum quasi de- « serm. 47. 
fiientem, Ordinatur Christi Vicarius, Ecclesie Prelatus, piscator 
hominum, pastor animarum. Et iterum,* Christi Vicarius est «1p. as. 
homo columbinus, veritatis filius, Ecclesie Prelatus. | Audi patres 
Coneilui Carissiac? Ludovicum Imperatorem sie alloquentes, » cujus Con- 
. d. sio 5 . . cilii Ep.extat 
Rectores et. Pastores Ecclesiarum ut patres et. Christi Vicarios ap. Bar. an. 
. c 6 E . 44. 8958, n. 25, 
colite, sicut. Scriptura. Sancta . precepit. — Audi patres Concilii 
Meldensis. Nos? omnes licét indigni, Christi tamen Vicarii, et » saviti tem- 
: b a c 540 z s pore Serg. II. 
"Apostolorum successores : et iXterum,^ Nos Dei judicio, sui ab illo *1n Praef. 


one. 


Vicarii constituti, Audi patres Concilii Compendiensis,? Scire? » Cap. 80. 
omnes convenit, quale sit Episcoporum ministerium, quos constat pond 
esse. Christi Vicarios, et Clavigeros regni celorum, quibus à "Timtio 
Christo tanta est collata potestas. . Vides omnem Apostolorum, Conc. 
etiam ipsius Petr ordinariam potestatem, in omnes ommninó 
Episcopos transmutti: ut non immeritó in Concilio Carthagi- 

nensi? sub Cypriano assentientibus omnibus dictum st, Dominus ; Habit. an. 
potestatem sibi à Patre datam, Apostolis permisit, quibus nos ' 
successimus, eádem potestate Ecclesimm Dei gubernantes. In 
Ordinariá Petri, et Apostolorum omnium potestate, succedunt 

omnes Episcopi sque ac tuus Romanus. In Emtraordinarid vel 

Petri, vel eujusquam Apostolorum potestate, nec Episcoporum 
quisquam succedit, nec tuus Romanus.  Exfraordinariam po- 
testatem, nemo eorum omnium habet: Ordinarium, eandem et 


zequaliter omnes habent. 


f "Tract. de 
Unit. Eccl. 
seu Simpl. 
Prezelat. 


[169] 


€ Cons. Red. 
p. 21, 22. 


158 Defensio Ecclesie Anglicane — CAP. XXVIII. 


CAP. XXVIII. 


EPISCOPI OMNES JEQUÉ SUNT PASTORES UNIVERSALIS ECCLESLE, 
AC EST ROMANUS PONTIFEX. 


Dixenas Episcopos ommes esse in solidum universalis Eccle- 
sie Episcopos seu Pastores. Hoc idem, sensu plané eodem dixit 
ante te Cyprianus,! Episcopatus unus est, cujus à singulis in soli- 
dum pars tenetur. Sed doctrina fidesque Cypriani tibi nune 
heretica est,et sordet. Corrigis igitur nune, et ais? /4/ios omnes 
non nisi particularium Ecclesiarum. Episcopos, et in sold parti- 
culari curá Pastores esse; Generalem veró totius Ecclesie Pas- 
torem, non alium esse, quàm Romanum tuum Pontificem. Semper 
tu háe oberras chordá, ut ezterorum quivis est particularis sue 
Ecclesie Pastor, sic omnino et sux Romans pastor particularis 
est tuus Romanus. Ut tuus Romanus fofius Ecclesie pastor 
est, sic et quivis alius totius Ecclesie pastor est: Utrumque de 
tuo Romano, utrumque de quovis Episcopo veré dici potest. 
Episcopi omnes, quá Episcopi, universalis Ecclesi Pastores sunt, 
et Jure divino sie pastores sunt. Episcopus item unusquisque 
particularis sus Ecclesie pastor est, non quá Episcopus, sed 
quá Romanus est, aut. Alexandrinus Episcopus : nee jure divino, 
sed Awmano solim et Ecclesiastico Pastor sic est. Cura omnium 
ovium quá Episcopi sunt ad omnes spectat: Cura hujus aut 
iliius particularis ovilis aut parceciz (sic olim dieta quis nune 
dicecesis) ad hune vel illum spectat, non quá simpliciter Episco- 
pus, sed quá Romanus est, aut Alexandrinus Episcopus.  Dis- 
tingue hse accuraté, prout re ipsà distinguenda sunt, et ibit 
sequis passibus cum tuo Romano omnis per orbem omnem 
Episcopus. 

9. Universalis hzec et pastoralis Cura, quee omnibus Episcopis 
quá Episcopi sunt, convenit, exerit se et eminet in Concilüs 
generalibus. In illis Episcopi omnes, ut summi n terris in causis 
Ecclesiasticis definiendis Judices, et ut gubernatores universalis 
Ecclesie, ea qu: ad fidem totius. Ecclesiz spectant, definiunt ae 
declarant: et cum. summá, authoritate ac potestate Ecclesiasticá, 
sub poenis anathematum, aliarumque censurarum credenda 
docent: hzreticos damnant, et ab universali Ecclesià exter- 
minant: Leges Ecclesiasticas, quse totam obligant Ecclesiam, 


hA. 


Car. XXVIIL — contra Archiepisc. Spalatens. . 89 


ferunt. Hsc ommia tum faciunt qud simpliciter Eyiscopi sunt, 
et quatenus cura totius Ecclesi: ad eos spectat, non qud Romani 
sunt, aut Alexandrini Episcopi. 

9. Etiam et singulis ezíra Concilium incumbit hzc eadem 

universalis Ecclesiz cura, ut Ecclesiz totius incolumitati, quan- 
tum in eis est, prospiciant, consulendo, hortando, monendo, 
arguendo, increpando, scriptis simul et voce alios omnes instruendo, [170] 
et cüm vel hzresis ulla, vel schisma in Eeclesià grassari coeperit, 
velut incendium publicum illud restriguendo, et ne latiüs serpat 
providendo. lnnumera exempla híc in promptu sunt. Officii 
hujus memores, quicunque in Eeclesià celebres unquam fuerunt 
Episcopi. Athanasium vide, de quo sic Basilius; Tuntam eris i Ep. 72. 
omnium. Ecclesiarum curam, quantam ejus que tibi peculiariter à 
Domino credita est. Quo respexit Gregorius Nazianzenus," cm * orat. 1s. 
de eodem Athanasio dicit, Populi illi est concredita. presidentia, 
hoc est dicere, Orbis universi prefectura. | Inillá scilicet Alexan- 
drini Episcopatus, ut et cujusvis alterius prefecturà, Cura orbis 
universi, ut recté sensit Nazianzenus, Episcopo commendatur. 
Tu si forté apud Patrem ullum Liberio Romano, Prefecturam 
universi orbis creditam legisses (sed nusquam leges) Primatum 
mox, imó Suprematum tui Papze, inde omnibus constare vocifera- 
reris; Jovem Lapidem jurares Papam Monarcham esse Ecclesize 
inde demonstran. Athanasio, lit Prefecturam universi orbis 
ilh ereditam vides, non Suprematum, non Primatum, ne curam 
quidem, wniversalis Ecclesie concedes. ^ Homini homo quid 
prestat? Papa Patriarchz, Athanasio Liberius? Alexandrino 
Romanus? Catholico Hzreticus? | Orthodoxo Antichristianus ? 
Stulto intelligens, quid interest ? 

4. Cyprianum adi. Habes in eo quoque luculentum valdé 
universalis hujus cure et documentum, et exemplar. Pastores, 
mquit, multi sumus, unum tamen gregem pascimus, et. oves uni- | Lib. , Ep. 
versas, quas Christus suo sanguine et passione queswit, colligere 
et fovere debemus. | Et quod docuit, ipse prestitit. | Basilidem et 
Martialem, ab Hispanie Episcopis, ob fefra scelera ac flagitia 
justissimé ab Episcopatu depositos, i communionem recepit 
Papa Stephanus : etiam ut restituantur laborat. Hispani Cypri- 
anum hujus rei certiorem faciunt. Ille pro suà quam gerebat 
universalis Ecclesie curá, statim se Stephano et viriliter opponit," S ORNPNDOL 
quód jus Ecclesie violaret, quód falcem suam in alienam messem 
immitteret, docetque, spretis Stephani actis, Basilidem et Mar- 


[171] 


? Orat. 19. 


» Ep. Epiph. 
ad Joh. 
Hierosol. 


3 De Laud. 
S. Eustat. 


160 Defensio Ecclesie Anglicane — Cap. XXVIII. 


tialem  omnin rejiciendos, standumque provincialibus actis, re- 
luetante lieét tuo Pontifice. Fecit idem in eausà Feheissimi, 
Fortunati, et aliorum, tantamque curam universalis Ecclesie 
habuit, ut sie nec immerito à Nazianzeno? celebretur. — Non 
soli Carthaginensium Ecclesie presedit, seu Africe, sed et. Occi- 
denti universo, et Orienti feró ipsi ad finem usque Meridiei et 
Septentrionis. Profer si potes tu, ex iis qui Nazianzeni svo vel 
anté floruerunt, tam clarum pro Stephani Suprematu testimo- 
nium. Et hic tamen quia Aomanus, Pastor wnwersalis, Pastor 
Orbis audit. Sanctum veró Cyprianum, qui quatuor ut vides 
mundi plagis quaquaversum presedit, non nisi Carthaginensis 
solius Ecclesie curam habere vis. ^ Universalis Ecclesie cura 
nulla ei commissa: Hzc nimirum Stephani corolla est, et Papalis 
honoris privilegium. 

5. Quid deinde diees Epiphanio Cypri Episcopo?  Monas- 
terium? Bethlemiticum pabulo spirituali pené destitutum erat. 
Succurrit ei licót extra suam provinciam, Epiphanius, et pro 
universali quam gerebat Ecclesie curá, egregié instruit, Dia- 
conum quoque ibi ordinat et Presbyterum. | Offensus hoc facto, 
Johannes Hierosolymitanus excandescit valdé, et stomachatur. 
Scribit ad eum Epiphanius bhteras increpatorias, Johannem 
acriter objurgat, rectéque id à se factum sic demonstrat: Ob 
Dei timorem hoc facere sumus compulsi: maazimé cum mulla sit 
diversitas in. sacerdotio Dei : et ubi utilitati Ecclesie providetur. 
Nam etsi singuli Ecclesiarum Episcopi habent sub se Ecclesias, 
quibus curam videntur impendere, et. nemo. (audiat hoc tuus Papa) 
nemo super alienam mensuram extendatur, tamen praeponitur omni- 
bus charitas Christi. Sensit Epiphanius et verissimé sensit, 
Episcopalem ordiem, quatenus est à Deo, quatenus in se et 
simpliciter consideratur, non admittere has diversitates, ut unus 
hic, alu alWs certis ac definitis locis ministrent, aut ordinent. 
Humanwmn hoc totum est, et ab humanis legibus.  Charitati 
autem Dei, publiez utilitati, et Eeclesize necessitati cedunt omnes 
human: leges; Charitas Dei et Ecclesie necessitas humanis legi- 
bus constringi nec vult, nec debet. 

6. Quid etiam Chrysostomo? respondebis, qui Eustathium 
Antiochenum celebrans ait, Edoctus probé fuerat à Spiritüs 
gratiá, Ecclesie Antistitem, non de illá solim, que ipsi à Spiritu 
est commuüssa, curam debere gerere, verim etium de universá 
que per orbem terrarum degit. Ecce Spiritus Ipse Sanctus docet, 


Car. XXVIII. contra Archiepisc. Spalatens. . 161 


Pastoralem totius Ecclesie curam. Episcopis omnibus incumbere ; 
quam tu ab alio, eoque Papali spiritu edoctus, peculiarem esse 
Pontificis tui curam, illique soli competere contendis. 

7. Quid item Augustino, qui, contra Pelagianam hzresim 
insurgens, ita Bonifacio Papse scribit, Communis est nobis omni- 
bus, qui fungimur. Episcopatis officio, quamvis ipse $n eo celsiore 
fastigio premineas, specula pastoralis ? — Quid audio, Augustine ? 
Communis tibi et Pape specula pastoralis ? Specula tua par- 
ticularis est, nec ultra Hipponensem paroeciam tibi speculandum : 
Bonifacii specula universalis est, Orbis omnis illius specula est. 
Non te tam parvis componere magna decebat, Hipponem orbi, 
Speculam tuam Papali. Quid ad Hipponensem Episcopum 
Pelagius et Ecclesia Britannica? ^ Quid ad te si vel proximus 
ardet Ucalegon ? Estne tibi tantundem otii abs re tuá, aliena 
ut cures; eaque quz ad te nihil pertinent? ^ An tu custos 
fratris tui Pelagii? an tu Britannorum Pastor? Spartam tu 
nactus es, hane orna. Cura Hipponensem tuum gregem ; linque 
Bonifaeio Curam et speculum wniversalis Ecclesie : At certe 
Augustino aliter visum. 

8. Quid Eleutherio* tuo priüs citato? quid Johanni Pape 
respondebis, qui Zachariam Archiepiscopum sie alloquitur, 
-Vobis et nobis sancta est commissa Ecclesia, ut pro ommibus 
laboremus, et cunctis opem ferre non megligamus. — Quid item 
Simpliciano" Papsz, qui sic Acatio Constantinopolitano Patri- 
archze scribit, Fidelis servus ostenderis, si non tantiim in. Ecclesid 
cui presides, sed ubicunque potueris pro unitate Catholicd. sudare 
non renuis. 

9. Dies plané me deficeret, si Irenzeum, Hilarium, Cyrillum, 
Ambrosium, Theodoretum, Theophilum, Fulgentium commemo- 
rare velim. — Nemo est omnium Episcoporum cui non una 
eademque Ecclesie universalis cura commissa est qus tuo 
Pontifi. Omnes in hoe, non minüs Pauli successores se esse 
sciunt, quàm est Romanus tuus Petri, Sollicitudo* mihi de 
omnibus Écclesüs.  Sciunt omnes, tales se Episcopos constitutos 
esse, qualis erat Timotheus, Ephesinus, ut sciunt ommes, Epi- 
scopus,! cujus cure 1mó Prefecture orbem terrarum commissum 
ait Chrysostomus :^ //le, inquit, sanctus, ille justus, Orbis pre- 
fecturam. suscepit. "Tu forté ab hàc Timothei curà et Prz- 
fecturà Linum excipias et Cletum, et Clementem, et Anacletum : 


tot ille Pontifices Romanos vidit. At ne illos quidem excipit 
M 


[179] 


* Lib. cont, 
duas Ep. 
Pelag. in 
Preefat. 


* Ep. ad Gall. 
Episc. 

t John 1l. 
Epist. 1. 


" Ep. 17. 


* 2 Cor. 11. 
28. 


y Euseb. lib. 
3, c. 4. 
[173] 
? Hom. 6, 8, 
adversus 
Judzos. 
* ''imotheus 
obiit 109,Bar. 
eo. Àn. n. 55. 
Is est. 7, 
Anacleti. 


b Ep. 20. 


* Lib. 1, ep. 3. 


4 Act. 20. 23, 


* Lib. de po- 
test. Eccl. 
Cons. 9, 


[174] 


f Alp. à Cast. 
lib. 2, deJust. 
Heret.Punit, 


c. 24 


162 Defensio Ecclesie Anglicane. Car. XXVIII. 


Chrysostomus : nec re verà excipiendi sunt: etiam et eorum 
curtm habuit Timotheus. In Episcopos omnes multó : rectiüs 
quadrat illud, quod de se presbyter solüm. Bernardus*. dixit, 
Eitsi tanti non sim ut Rome habeam. propria negotia, nulla tamen 
que Dei esse constiterit, à, me aliena duco. 

10. Ut in Curá universalis Ecclesie Episcopi omnes pares tuo 
Romano ; sic et ille, eodem omninó jure parique modo quo alii 
omnes, particularis sue Ecclesie Episcopus est et pastor. In eum, 
ut et in omnes convenit illud Cypriani, Singulis pastoribus portio 
gregis est ascripta, quam regat unusquisque et gubernet. — Ascripta 
quidem singulis; sed à quo?  Certé non à Christo: non jure 
divino ascripta. Sie enim nec transferri posset quisquam ab unà 
portione aut sede in alium : nee illee ipse portiones vel ampliari 
possent, vel minui, vel mutari, quz tamen omnia et legitime et 
Ífrequenter in Ecclesià fieri videmus. — Ut ipse Ecclesiarum 
portiones, et limites, jure humano, jure Ecclesiastico constant, sie 
et ab Ecclesi est et humano jure, quod quis huic aut ill por- 
tioni astrictus, et Ais limitibus circumscriptus sit. — Episcopus 
quidem unusquisque, ubicunque sors ei contigerit, parcecise illi, 
provincie, aut. Dioecesi à Spiritu Sancto veré preponitur. Sin- 
gulis dieitur, quod illis Ephesinis, Attendite? vobis et toti gregi, 
in. quo Spiritus Sanctus vos constituit Episcopos. Sed constituti, 
non immmediatà ullà Spiritüs Sancti vocatione ; sed Ecclesise lege, 
judicio et vocatione mediante. Àmpla sit aut angusta tua parce- 
cia, provincia, aut Dioecesis, Romse sit an Rhegi, Carthagine an 
Carassi, nihil hoe ad Spiritum Sanctum, aut jus divinum ; essen- 
tiam Episcopalem nihil quidquam vel minuit, vel ampliat, vel 
mutat. Hsc omnia in arbitrio Ecclesix, Spéritus ipse, qui preest 
Ecclesie, reliquit: quamcunque portionem gregis dominici 
Ecclesia tibi ascribit, eandem Spiritus ipse tibi assignat, ?//ous te 
Episcopum ipse constituit. 

11. Ae Aumano jure hzc constare docet te Gersonus,* qui et 
distinctionem illam portionum, et imitationem potestatis Episco- 
palis, ad pacem Eecclesize conservandam, et confusionem vitandam, 
consensu totius primitive Ecclesie factam declarat. Docet idem 
Gratianus, qui complura Ecclesiastica decreta ad hanc limita- 
tionem spectantia in unum collegit. Caus. 9, Quaest. 2. — Docet 
idem Alphonsus tuus, Fateor, mquit, hanc Episcopatuum. di- 
sionem, quá quisque Episcopus suos habet peculiariter subditos, jure 
humano introductam esse : et meritó, ad evitandam confusionem. 


Car. XXVIII. — contra Archiepisc. Spalatens. . 1683 


At quód. Episcopus potestatem Jurisdictionis (aliorüique Episco- 
palium munerum) Aabeat, ex solo divino pendet jure, non humano. 
Ex jure. divino: hanc. habet potestatem factus Episcopus :- sed jure 
Jnumano fit illi hec potestas determinata, circa has aut illas oves; 
Docet omnium clarissime Concilium Nicenum,$ ubi, horum limi- 
tum mentionem faciens, sic decernit, Mos antiquus. perduret. 
Moris esse antiqui, judicat, non przcepti aut juris divini. Et 
quia juris humahi est, mutabile est : eodém humano jure, et pro 
ejusdem. Ecclesis arbitrio limitatio illa mutari potest. Et swpé 
quidem mutata est. In 2. Generali Concilio^ Patriarchalis et 
dignitas et authoritas Constantinopolitanz. data est Ecclesi;: et 
eidem, multz parecie ac integre provincie subjiciuntur, 'quze 
priüs Ephesino et Thracio Primati, aut aliis subdite erunt. In 
Chalcedonensi Concilio*. permutatio. provinciarum: decreta. est, sic 
ut Hierosolymitano Episcopo fres Palestine; duc Phoenices, et 
"Arabia Antiocheno Episcopo subditz essent. . Inu Concilio Gene: 
rali quinto* evecta est in Patriarchalem dignitatem Ecclesia Hiero- 
solymitana. .Et' quoniam habere non posset vel suffraganeos vel 
Diccesim, nisi ab alis Patriarchis aliquid detraheretur, ideo; 
totius Concilii decreto, subtrazerunt provincias aliquas: ab Anti- 
ocheno, alias, ab Alexandrino Patriarchà. — 

. 12. Nee nego tamen in ist Ecclesiarum limitatione con- 
sensum suum et authoritatem Apostolos ipsos prebuisse. Hoc 
enim suadet aurea illa Augustini! regula, Quod. universalis tenuit 
Ecclesia, quodque non à Conciliis institutum, sed semper retentum 
est, non. nisi Apostolicá authoritate traditum rectissim? creditur. 
Traditum igitur àb Apostolis : sed traditum ut mutabile, et pro 
usu ae arbitrio Ecclesize mutandum. 

Nec sané consensu solàm Apostolorum factum, ut Episcopi 
omnes suis quisque Jurisdictionis finibus cireumscriberetur, sed 
et suo facto exemplar hujus regiminis dederunt Apostol. Illi 
omnes veré ac proprié Zpiscopi fuerunt, totamque Episcopalem 
authoritatem Christus ipse immediaté ills commendavit; ean- 
dem in universo orbe exercere eos voluit ac mandavit. Eorum 
singuli veré- £ofius orbis Episcopi erant: Episcopalia omnia 
munera i quávis orbis parte preestare suo jure, et jure divino 
poterant: visum tamen Spiritüi Sancto, quó. commodiüs ubique 
terrarum Evangelum disseminari, et. Ecclesi: plantari possent, 
singulis Apostolorum singulas quasi provincias dispertiri, in 
quibus eorum aliqui prz cseteris Episcopalem istam authoritatem 


€ Can. 6. 


h Can. 2, et 3, 
et Conc. 
Chalc. Act. 
16, et Soer. 
lib. 5, c. 8. 


i Act. T. 


k Frag. Conc. 
Gen. 5, quod 
extat post 
aeta Conc. 


! Lib. 4. de - 
Bapt. c. 24. : 


[175] 


» Gal. 1. 8,9. 


» Conc. Gen. 
2, can. 2. 


?» Conc. An- 
tioch. tem- 
pore Julii, c. 
13, et Conc. 
Sardic. can. 
19. 

P Caus. 9, q. 
2, c. Nullus 
et seq. 


[176] 


164 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XXVIII. 


exercerent. Hine Johannes in Asid, Thomas in Indid, in Occi- 
dente ferà toto Paulus, alii in aliis regionibus, precipue ae prz 
caeteris laborárunt. Hine etiam factum, ut cum divinà quàdam 
dispensatione, efficacior" esset Apostolatus Petri apud Judeos, et 
Pauli apud Gentes; ideó annuente Spiritu Sancto, quasi inito 
foedere, Petrus, Johannes, et Jacobus consenserunt, ef dextras 
Paulo et Barnabe dederunt, ut ili inter Gentes praecipue, hi in 
circumcisione similiter Apostolatu fungerentur. lta potestas illa 
Episcopalis Apostolorum, que in se mullis finibus terminari 
potuerat, consensu et fcedere mutuo, nec sine Dei instinctu, ad 
quasdam przcipué gentes et nationes non tam /imifata, quàm in 
eis, pre czeteris, quoad actum et exercitium conspicua facta est. 
Similiter feró seculis omnibus factum videas. Potestas illa 
Episcopalis in Episcopis omnibus eüm ordinantur, ex se /m- 
lata est, et jure divino indifferens ad quamcunque in orbe toto 
parcciam, provinciam, aut dicecesin ; sed /egibus Ecclesie ad Ro- 
manam Parociam Romanus Episcopus, ad Alexandrinam Alex- 
andrinus, ad Romanam provinciam et dicecesin Romanus Metro- 
politanus, et Patriarcha, ad Alexandrinam, Alexandrinus, aliique 
ad alias vel paroecias, vel provincias, vel diceceses, s?c arctantur, 
ut? extra suam, ut loquitur Epiphanius, mensuram, aut ut Cypri- 
anus vocat, Portionem Episcopalia munera legitimé prestare ne- 
queant; aut, si prestare tentent, pro irrito? habeatur : talis? judi- 
catio, ordinatio, excommunicatio, vel. damnatio, nec rata erit, nec 
vires ullas habebit. 

18. Utque Apostoli omnes, qui potestatem habuerunt ubivis 
gentium munera sua Episcopalia exercendi, ideó Episcopi erant 
habitu, et potestate totius orbis: ctu veró, et quoad Exercitium 
ilie solüm, ubi suam potestatem et Episcopalia munera actu 
exercebant; Romani Episcopi, eàm Rom, Ephesimi, quando 
Ephesi; Hierosolymitani, quando lerosolymis; plwres actu 
ejusdem loci Episcopi, quando in ullà civitate aut parceciá, plures 
actu commorabantur Apostoli. lta plané et Episcopi omnes 
habitu et potestate Episcopi sunt, cujusvis in orbe vel parcecis, 
vel provincie, vel dioecesis, quia in quávis apti sunt habiles et 
idonei exercere Episcopalia sua munera, quando illue legitime 
vocantur ac mittuntur; Actu veró, et quoad legitimum exercitium, 
ibi solummodó Episcopi sunt, ubi per missionem et vocationem 
ilam mediatam .Dei, quz per Ecclesie ministerium, vice et 
authoritate Christi fit, huie illivó parcecie, provincie, aut dioe- 


Car. XXIX. contra Archiepisc. Spalatens. . 165 


cesi preficiuntur. Discerimen híc unum necessario observandum 
est. Apostoli, quia à Christo ?mmediató missi sunt, et sic missi, 
-ut ubicunque essent, pascant, seu regant illam Ecclesiam, ideo 
lege nullà humanáà impediri poterant, quin ubicunque essent 
unus, pluresve, illius loci ommes acfu Episcopi essent. Secus 
est in alis omnibus Episcopis. Illi, quia non émmediatà à 
Christo, sed illius vice ab Ecclesid mittuntur, et sic mittuntur, 
ut non alibi (nisi cogente necessitate) Episcopalia ulla munera 
exerceant, quàm in illà solüm portione gregis, quàm vice Dei 
ilis Ecclesia assignat, ide legibus Ecclesise impediuntur, ne ve/* 
plures sint ejusdem loci Episcopi, vel ulla Episcopalia exequantur* 
officia, nisi ubivel in. sedem aliquam vacantem ab Ecclesià insti- 
tuuntur, vel Eeclesià jam plená, ab Episcopo illius loci permit- 
tuntur. 

14. Sed nolo pluribus hoc persequi. Vides hinc, luce clariüs, 
Episcopos omnes Jure divino sque Pastores et Rectores esse 
totius Ecclesie ac est tuus Romanus. Vides Romanum tuum, 
ad parceciam suam Romanam quà est Episcopus, ad provinciam 
suam Romanam, quà est Metropolitanus; ad JDiccesin suam 
Romanam, qu& est Patriarcha, sque constring| ac quemvis 
alium in toto orbe Episcopum, Metropolitanum, aut Patriarcham, 
seu Pafriarchalem Primatem. | Vides etiam eum, ut et alios, sic 
adstringi, ut evíra suos limites, extra portionem illam aut men- 
suram ei ab Ecclesià assignatam (et quz illa Portio sit priüs 
declaravi), nullum omnino Pastorale aut Episcopale munus legitimà 
prestare possit : sed illius censuras, excommunicationes, judicia, 
decreta, omnesque omninó Ejpiscopales actus, quos extra aut 
ultra istos limites prastare tentat, aut exercere, irritos plané omnes 
esse, et pro nullis habendos. 





CAP. XXIX. 


AQUA LUSTRALIS, GRANA BENEDICTA, CORDULJAE, ET SIMILIA, 
NUGZE SUNT, ET CHARACTERES ANTICHRISTI. 


DixeRAs in Concione? nugas esse Aquam lustralem, Grana, 
Cruces, Imagines, benedictas, Benedictionem Papalem et. Episco- 
palem, Stationes, Habitella, Cordulas, Corrigias, visitationes Erc- 


3 Conc.Later. 
4, Sub Innoc. 
9416::9; 

* Conc. Sard. 
can. 19, et 
Conc. Ant. 
ean. 13. 


[177] 


* P. 49. 


166 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXX. 


clesiarum. et. Altarium, Rosarium,  Processiones et. similia. Hc 
(Con. Rod, rune! tibi Nuge non sunt, sed pietatis et. devotionis ezcitamenta. 
ju Tu vero qui ista, prout à vobis usurpantur, nugas esse negas, 
Nugator es vel maximus. .. Etsi enim horum forté aliqua ez sese 
« Conc. Arch. mala. non sint, fiduciam tamen (quod vos, te ipso" teste, facere 
5^^-P.9* soletis) in istis ponere: credere vos, ex istis aut receptis, aut sinu 
gestatis Deo reconciliari, peecatorum veniam consequi, sanctior- 
esque apud Deum esse, aut horum quidquam velut fesseram 
obedientie. vestrze Romano Antichristo usurpare; non We 
fiosum solüm est, sed et Zmpiüum, exzecrandum, et veré Znti- 
christianum, Fiunt ista ommia, quoties sic usurpantur, Cha- 
racteres. Antichristi, quos vel apertó im frontibus vestris, vel 
occultiüs in dextrà manu inseulpta ab illo et inusta gestatis : ut 
hine magni illius Agasonis pecudes vos esse, et asios sub- 
jugales, sarcinarios, aut dossuarios dignosci ab omnibus possit. 
Ita et ille Nuge sunt perniciosissimze, et tu, qui ista ut adju- 
menta pietatis venditas, nugigerulus es et nugivendulus. 


- 


CAP. XXX. 
DUO SOLUM SUNT NON SEPTEM PROPRIÉ DICTA SACRAMENTA. 


x P. 45. DixzEnas in Concione,* duo esse tantàm Sacramenta, Baptis- 
wm" R* mum et Eucharistiam. — Revocas nunc* hoc, et septem esse vera 
[178] Sacramenta predicas. Nimis hoc laxé ; nimis inscite, et frigide 
à te dictum. Quid septem memoras?  Posses septuagies septem 


sAwin — VÉDG Sacramenta facilé numerare. | Signum? Crucis, ÉExorcismi;? 


Ib. ib. 4,de Insufflationes, Panis benedictus, qui dari solet Catechumenis, 


? Ib.Iibi3, de Polygamia* Patrum, Sacramenta vera Augustino? sunt omnia. 


Remiss, c. 36. Aqua benedicta, Sacramentum verum Alexandro* tuo Pape, 


BonoConjus. Lofio pedum Cypriano, Ambrosio, et Bernardo. Atque audi, 


à Ut : 
*Utamosit de Lofione pedum multó clariüs certiüsque constat Sacramentum 


Medias esse, quàm de quinque vestris. Hzc et enumera his similia vera 
mapemet^ Sacramenta sunt, id est, signa et Symbola rei sacre" — Dixisses 
;e5,etbell HL non tam tepide. Sacramenta vera esse, sed clare et aperte 
FSemdelot ixisses cum Tridentinis Patribus, et eorum asseclis, Septem esse 


€ Lib. 3, de Sacram. c. |. ^ Serm. de Coeená Dom. i Sie Saerai 
mentum defi 
c. 11, $ Secunda, et Durand; in Rat. divin. c. 9, n. 3, et Conc. Trid. Sess. "IE B Wh ce ne 


Car. XXX. contra Archiepisc. Spalatens. 167 


proprié* dicta Sacramenta : Septem ea esse, ef mec plural. nec * Bell. tib. 2, 
di 


" NS - Ud t. z e Sacram. 
pauciora; .Dixisses 4sta omnia" fuisse in novo Testamento à in gen. c. 24. 
: s : TIN ? 4 Quantum. 
Christo instituta : Dixisses omnia non significare solüm, sed et Put Tos 
ess. 7, c. ]. 


conferre? ez opere operato gratiam. . Gratiam? dico justificantem, 7 Conc.Trid. 
* . N. * * LI . * . * 
et in digné recipientibus efficere" sanctitatem seu sanctificationem, ; I»-e.8. | 


1 j4 2084 ,j ; 72 Cit. C. 19; 
eosque sanctificare, et vi* ipsius Sacramenti efficere istam sancti $ Sexto. 


1 Ixi 1 ? Conc. Trid. 
tatem. Sic te dixisse oportuisset, et tum dogma nostrum de S5 7 can 6, 


duobus, ut hsresin, Tridentinam tuam de septem Sacramentis, e Pe P 


ó . AS $ Prima. 
ut Catholicum jactitàsses. à Bell.ib.c.ll. 


2. At enim nihil horum à te dicitur, nec à quoquam ista vero ? 9" 


diei possunt.  Ubinam, qusso, illa quinque, quz vestra veré 
dicas Sacramenta,— Confirmatio, Ordo, Poenitentia, Matrimonium, 
et Unctio? | Ubi ullum. horum à Christo institutum? |. Ubi 
ullius ex istis vel Materia seu sensibile signum, vel verbum 
Saeramentale, seu. Forma, à Christo prescribitur? | An ille ea 
instituisse dicendus est, qui nullam essentie partem, qui neque 
Materiam ullius eorum, neque Formam indicavit? . Ne signifi- 
cavit quidem? Qnomodo vel Matrimonium vel Penitentia à 
Christo, ut proprie dictum nove legis sacramentum instituta, cüm 
utraque tam ver? sacra, tam proprió, quàm nune sunt Sacra- 
menta, ab orbe feré condito fuerunt? | Cui unquam persuadeas 
omnes omnino, qui dign? ordinantur, unguuntur, et Matrimonio 
junguntur, justificatos esse et santificatos, ideÓque vera esse ac 
viva. Christi membra, heredes Dei et coluweredes cum Christo ?. Cur 
vos' Celibatum tam. longé Conjugio anteponitis? | Cur im Saeri- [179] 


: : E : : ; ^4; * BBll: lib. 2; 
ficis vestris Conjugium Adulterio et Concubinatui? postponitis ? qe Monaci 


* B . . * * 28, $N E 
Conjugium, ut vos docetis, ez opere operato justificat, sanctificat et * vd 


heredes Dei ac Regni Colorum efficit. Vix opinor usquam tam Bwnr 
magnificum. encomium calibatás, sine dubio Concubinatüs, nun- 
quam invenies. 

8. Quàm egregium deinde hoc fidei Catholicze dogma, quod 
prisez et Catholieze Ecclesiz ita incognitum fuit, ut Cardinalis! «Bell Ii». 2, 
tuus, qui in his sudavit, ante millesimum à Christo annum, gen. c. 25. 
neminem nominet (nominaret ne dubita, si vel unum invenire 
potuisset) qui septenarium vestrum Sacramentorum mumerum 
statuat. Primus" omnium testem, quem hujus Catholici dog- m. 

: E . . : $ Secunda. 

matis invenire potuit, est Petrus Lombardus, homo Bonifacianus 
et Hildebrandinus: Primum*. etiam Concilium, in quo definitum e cob 


: ; : : Nri 
hoe reperire potuit, est Florentinum, cujus tu encomia prius cons c ae 


d : : x 
audisti. Quin et Cassander* vester diserté docet, Viz quenquam sacram. 


168 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXX. 


reperiri ante Petrum istum Lombardum, qui preter duo nostra, 
certum. aliquem et definitum. Sacramentorum. numerum. statuerit. 
Nee tamen vel Lombardus, vel Florentinum Concilium, septem 
ista, esse proprié dicía Sacramenta docent: neque veró sie prz- 
cis septem statuunt, ut nec plura sint, nec pauciora.  Debetis 
hoe canitie su& venerandum sanó dogma Tridentinis patribus ; 
Natum hoe nostro zvo, et Tridenti editum ; Hos, nec alios ut 
parentes suos veneratur. Felices omnino illi, in decrepità hàe 
mundi senectà, tantà sobole, et tam pulchrà prole, parentes. 
4. Sed opere pretium profectó est videre, quàm bellis ra- 
tionibus Septenarium istum numerum probetis. Mysterium mi- 
*Loc.ci mirum, ut notat Cassander^ in Septenario reperérunt homines 
acuti,  Mysticas hic habetis rationes, quas Congruentias, et Con- 


» Bell lib. 2, formifafes vocat tuus Cardialis.* Lepidus certé ille homo, qui 
e sacr. in . * - 

gm.e.235, novam nobis Logicam, novum arguendi genus, novos argumen- 
$ Catholici. T UR : e. : 
et $ Sed hzc. torum locos, qui nec Demonstrativi sunt, nec Dialectici, exeudit ; 


? Bell. lib. 1, ; [5 oe. S Mie ; : 
E UPeh locos et regulas" prudentie, locos item. et Regulas Congruentie, 


$Resondeo quibus locis in Aristotelis Organo locus ommninó nullus, nisi 


* Aquin. par. 1 J : 29H. 1 rero vestr illas à n 
sAdesaber mter /ocos Sophisticos. Audiamus vero vestras illas à Congru 


Sb Sel. DP5 enfid rationes. — Septem;* scilicet requiruntur ad vitam corporalem. 
gen. c. 26, 


Pomona, Congruum igitur, ut septem Sacramenta ad vitam spiritualem 


[180] instituantur. Septem? sunt mortalia peccata, septem igitur et 
4 Sic argue. . . 5 « on 
bant patres sunt vitalia medicamenta. Septem? sunt virtutes, septem igitur 
aliqui in 3 : * 
Cone. Trid. sunt quie virtutes illas ex opere operato efficiant Sacramenta. 
ist. Lrid. 


D mA. Septem sunt Planete: Septimo? die cessavit à creatione Deus : 


;I. Septem? diebus! utetur Pontifex veste sacrá; septem diebus con- 
£ Ib. "abi. . mergesk ET 1 
LIB.  Secrabis manus eorum. — Asperges* altare septies ; Recludes! lep- 


quentia dcn 709um septem diebus. Septem" diebus azyma comedetis. | Ob- 


DI neu ti septem, et — geoipe ea anos septem; et 
enr ptem pro peccato. Naaman? lavari septies jubetur in 
26m! JOrdane. Swmit Job? septem tauros et septem arietes. Fecit 
33 Reg. 5.10, Sepfem? lucernas in usum tabernaculi. Septem? panibus saturavit 
iSeprbat Curbam. — Septem oculi super lapidem. ^ Septem" candelabra. 
iat Septem* stelle in manu ejus. Septem sigilla libri. Septem? 
SRL tube septem Angelorum. Annon faceta hze simul, et fortia? 
c Mati. 13.36. Annon jam congruum est, ut sint et hoc eodem tam mystico numero 


zAne. i2. septem Sacramenta? Annon ex his merito cum Divo Thomá? 


:D.»1.  eoncludas, Ez Ais patet septenarius Sacramentorum numerus ? 


* Loc. eit. 9. Atenim non sine magno errore et scelere, duo hie omissa 
qui in Seripturis septenaria; qu: rem ipsam acu tangunt, et 


Car». XXX. conira Archiepisc. Spalatens. . 109 


ad probandum vestrum Sacramentorum numerum, pr: omnibus 
typica sunt et mystica, et inter ommia sic eminent, velut inter 
.viburna eupressi. Septem? primó erant Pharaonis vacce feda 
et macilente. Annon vides in hoc /ypo clarum prwsagium, 
et indicium, septem vestra Sacramenta PAaraonis esse non 
Josephi, non Christi? | ZEgyptiaca esse, non. .Hierosolymitana ? 
Vituli Romani esse, et jumentorum in istà mandrá, non Agni et 
eorum qui sequuntur Agnum ? 

6. Septenarium aliud habes in Apocalypsi, quod velim serio 
perpendas, veré enim mysterium, et ut Angelus ipse vocat,* Sa- 
eramentum est mulieris et bestie. Scis Babylonice? meretricis 
fronti inscriptum nomen, Mysterium. Scias quoque ab oculato 
teste, nomen hoc ipsum (7Mysteriwm) Pontficis tui infule aut 
diadematà aliquando inscriptum. | Mysterii illius magni pars, hoc 
Mysterium, quód Bestia! coccinea, cui meretrim insidet, habet 
septem capita: et ipsa sedet super septem montes. Dic nunc, 
claré perspicis in hoc mystico septenario septem sacramenta ? 
Sed adverte simul, Bestie sunt, non 4gni Sacramenta. Septem 
montes, septem mysteria: septem Bestie capita, septem DBestize 
sacramenta: Duo 4Agni* cornua, duo Agni sacramenta. 

7. Quód si et nobis fas sit, ex isto Congruentie loco arguere, 
pro uno Septenario, septem centena JBünariag proferre facile 
possemus.  Fecit^ Deus im Coelo duo magna luminaria. Con- 
gruum igitur ut in Eeclesà Dei duo sint magna Sacramenta. 
Quse preter hzc sunt, minufa sunt: stellulee sunt, ezeque, infra 
sextam magnitudinem, obscure: nec vel à Deo pro Sacramentis 
facta; nec in Colo, aut Coelesti Ecclesià locata, sed à Dei emulo 
in spissà énferni orbis caligine condita et collocata. ^ Dedit 
homini Deus duos oculos, ut Duo solàm videat Sacramenta : 
Duas aures, ut de duobus solàm audiat: Duos pedes, ut duobus 
solüm Ecclesiam sustentet: Duo brachia, ut duo solüm porrigat : 
Duas manus, ut duo solüm recipiat: JDuos.etiam pollices, ut 
notetur duo hzc cseteris omnibus prepollere. — Animantia! 
ommis generis duo ef duo in Arcam recepta, in Arcá servata. 
Congruum igitur, ut duo solàm Sacramenta in Arcà Ecclesie 
serventur, reliqua diluvio sunt et undis submergenda. JDue* 
gentes in utero Rebecem. Duce! legis divine tabule. | Duo? 
Cherubin : Duo? lapides Sardonichi, in quibus sculpta nomina 
filiorum Israel. Offeres? duos arietes: duos? .Agnos anmiculos: 
duos? turtures : duos pullos Columbarum : duos" hircos: duos? 


b Gen. 41. 3. 


* Apoc. 17. 7. 
C o5 reds 


* Vidi, inquit, 
et consider- 
avi. Declar. 
Franc. 
Breton. Mo- 
nach. publicé 
facta Ven- 
dom. Jan. 28, 
an. 1601. 

f Apoc. 17. 

4, 9. 


[181] 


€ Apoc. 13. 
1. 


h Gen. 1. 16. 


iTp.7:9 


k Ib. 25. 23. 


1 Exod. 24. 12. 
m Tb. 25.8. 

n Tb. 28, 9. 

9 Ib. 29..3. 

P Ib. 38. 

3 Levit. 5. 7. 
* Ib. 16. 7. 

5 Ib. 23. l7. 


170 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXX. 


tNum, 7.83. panes primitiarum : duos Boves! i hostias pacifieas. ^ Facies 


» Ib. 10. 2. 

x ] Reg. 6. 32. 
vb. 

2b. ] 

* Ps. 62. 12. 
b Prov. 30. 7. 
« Cant. 4. 5. 
3 Jer. 24. 1. 

* Zach. 4. 3. 
f Matt. 18. 16. 
€ Ib. 22. 40. 

h Luc. 22. 38. 
i Apoc. 13. 11. 
k Ib. 11. 4. 

1 Tb. 4. 

7 Ib. 10. 

2n Ib. 3. 


[182] 
P Cons. Red. 
p. 22. 


3 Lib. de 
Sacra.Philos. 
c. 55. 

r Ib. 


* Jac. 3. 15. 


duas* tubas: duo ostia* de lignis olivarum: | duas*: columnas : 
duo? retiacula: duo* Àec audivi: duo" rogavi te, ne deneges 
mihi :. duo* ubera tua, sicut. duo. hinnuli : duo? calathi plenificis : 
due* Olive super caput ejus. In! ore duorum testium stabit 
omne verbum. | À duobus? mandatis tota lex pendet: Ecce" duo 
gladii. híc, et dixit, Satis est: duo. Agni! cornua; duo  Cande- 
labra :* due! Olive; duo" Prophete: duo" testes : duo denique 
Dei testamenta, in quibus duo solim Dei Sacramenta. | Con- 
gruentiis facilé vinceremus, si. vobis in hune campum descendere 
libet. Sed nobis certé non licet esse tam argutis. Satis nobis 
in hác causáà, quód anté millesimum à Christo annum, septena- 
rium vestrum nemo docuerit: duo vero nostra ab ipsà Christi ascen- 
sione ad hunc usque diem docuerunt omnes, semperque docebunt. 

8. At duas tu majoris ponderis Rationes pro septenario 
isto numero subnectis.? Prior est, quia Romana Ecclesia sic 
decrevit, est. autem | certissimum Decreta Romane. Ecclesie non 
vacare ratione. Sane certissimum. Ratione nunquam vacat 
ista Ecclesia. — Rationalis valdé est Romana Bestia. Sed ejus 
Ratio est ilius generis, quam órufis omnibus Franciscus Vale- 
sius," et ante eum Stato" tribuit: Non ratio divina, ssepe ne 
humana quidem, sed bruta et bestialis Ratio.  Coneuleant Reges, 
et Regum sceptra Hildebrandus, Alexander, et Bonifacius Octa- 
vus, subditos à sacrosancto fidelitatis vinculo suis decretis solvunt. 
An sine ratione hze ab eis facta? | Ne cogita, avaritia, fastus, 
insolentia, tyrannis, odium in Henricum, Fredericum, et alios 
Imperatores capitale, Hzec illis Ratio erat. Ratio quidem bruta 
nimis, et bestialis, Sed ratio tamen: et illis ratio. Decrevit 
Leo Decimus, Papam Concilio generali superiorem, ideóque supre- 
mum esse in terris Judicem. Quse illi ratio? Nimirüm, ut 
Pontifex, excusso Regum omnium, omnium etiam Conciliorum 
jugo, exlex, et nullius judicio obnoxius, dominetur in orbe 
universo, et sedeat in Templo Dei tanquam Deus. Non est 
hec vel ratio, vel sapientia superné descendens, sed ut docet 
S. Jacobus? ferrena, animalis, Diabolica. Sapientiam tamen ipse 
vocat. Ratione tali ferrend, bestiali, et Diabolicá ab Hildebrandi 
et Bonifacii III. svo nunquam vacavit tua Romana; ut desint 
rationes alise, una ista semper ei in promptu est, 


Quod volumus, sanctum est : Stat pro Ratione voluntas. 


Car. XXX. contra Archiepisc. Spalatens. ER 


9. Altera tua ratio ab authoritate Scholasticorum ducitur. 
Illi septem Sacramenta docent, Certissimum* ver et hoc quoque, 
- eorum doctrinam esse sanctorum Patrum: sensui omninà consonam. 
Ain' omnino ? etiam et certissimum id. esse? « 'Tam dissoni illi à 
sanctis Patribus, etiam in Capitibus fidei, ut 0ig iG ««cí», ab 
ilis diserepent.  Quszestionum suarum et argutiarum tricis, ac 
quisquilüs, ita turbárunt sanam ac priscam doctrinam, ut non 
immeritó de eis dicat Erasmus," Totam theologiam à capite usque 
ad calcem retezuerunt, et ex diviná Sophisticam fecerunt. tili 
insuper tanta barbaries, tamque illis in deliciis, ut ab eodem 
Erasmo* non minüs veré quàm lepidé dietum sit, Grecé scire 
aut expolitó loqui, haeresin inter hos haberi. Nec à patribus 
solüm discrepant, sed ita inter se quoque digladiantur, TAomiste 
cum JScofistis, e&t cum utrisque Occamiste, ut non Cadmea proles 
sic pugnet, ac inter se dimicat gens hzc clypeata virorum, Marte 
suoque cadunt per mutua vulnera Fratres. 

10. Vide, uno exemplo, quanta ipsorum sit cum Patribus 
harmonia. Matrimonii Sacramentum confici, sve celebretur à 
ministro Ecclesiastico, sacris illis et solennibus verbis, Ego vos 
conjugo, et benedictione Sacerdotali; sivé absque tali ministro, 
et benedictione, per soía verba conjugum, docet "Thomas,* Hugo" 
de Saneto Victore, Petrus Paludanus,' et ut testatur tuus Car- 
dinalis? omnis schola Theologorum. | An hoc consonum patribus, 
audi ex tuo Cano, qui contrarium acerrim? asserens, ita ait, 
Patrum memoriá matrimonium proprié | Sacramentum | esse, ita 
demum. proditum est, si Sacerdotis ministerium interveniat. — Sic 
Calixtus, sic Nicolaus, sic Hormisda, Evaristus, Isiodorus pro- 
didére : Sie et. Concilium Carthaginense, Concilium Lugdunense, 
Concilium Lateranense, Concilium Constantinense sub Martino V. 
Sic. Clemens, et. Ambrosius. "lantique facit Canus hune con- 
sensum Patrum, licét à Scholasticorum omnium. sententià dis- 
sonum, ut non vereatur dicere, Ego si Thomiste omnes cum 
Scotistis existant, si cum antiquis juniores velint contra me 
pugnare, tamen superior sim necesse est. — Non enim quemadmodum 
nonnulli (tu unus ex istis) putant, omnia sunt in Theologorum 
authoritate : Est quedam ita perspicua. veritas, ut eam infirmare 
nulla res possit. Annon miraris hic, planeque obstupescis ad 
hunc Scholasticorum eum patribus consensum ? 

1l. Putemus et eos consentire Patribus, et Patres veritati, 
actum penitüs est de sepfenario tuo, et Tridentino Sacramen- 


t Cons. Red. 
p. 22. 


u In Pref. 
ante Oper. 
Hier. 


x Paralip. Ab. 
Ursperg. p. 
55. 


[183] 


[3 


a Tn 4, Sent. 
doct. 26, q. 
ZI 

b Lib. de 
Sacra. par. 
11, e..5. 

«In 4, Sent. 
dist. 5, q. 2. 

3 Bell. lib. 1, 
de Matrim. c. 
8, $ Si de. 

* Lib. 8, loc. 
"Theol. c. 5, 
p. 486. 


f Ib. 478. 


172 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXXI. 


torum numero. Quis Scholasticorum docet septem esse, nec 
« Ut testatur plura propriéó dicta Sacramenta? — Non Holcottus, ille? Confirma- 


Cassan. Con- "^ , » ; zd 
sut. cit. de /jonem proprié Sacramentum esse negat. Non Petrus Lombardus, 


Pride qui negat^ im Matrimonio gratiam conferri, 1deóque matrimo- 
nium negat esse proprié dictum Sacramentum. | Non Durandus, 

im4, Sen. Qui diserté ait, Matrimonium mon esse univocó Sacramentum, 
dist» 26.9.9 icut sunt alia nove legis: nec conferre gratiam habenti, ideoque 
non esse Sacramentum proprié et stricté dictum. Non Hugo 

[184] de Saneto Vietore, non Bonaventura, non Alexander Halensis, 
*Suarez.tom. non. Altisiodorus, qui omnes * docent Zvtremam  Unctionem non 
Pu fuisse à Christo institutam : S1 Scholastici, ut tu ais, Patribus, 
Patres Scripturz et veritati consentiant, certé Septenarius ille et 
Tridentinus numerus, nec Pafribus est, nec Scripturis, nec 


veritati consentiens. 





CAP. XXXI. 


DE SUPREMATU, ET CANONIBUS ALIQUOT CONCILII 
CHALCEDONENSIS. 


! Cons. Red. Vocas me hic iterum! ad Romanam Curiam. Non sequar 

pons te: Cur enim ad istam Curiam redeam? —Vetat Romani tui 

san. i Concilii Canon vel Clericum, vel Diaconum, vel Presbyterum, 

Silv. propter causam suam. quamlibet intrare. Curiam, quia omnis Curia 
(sine dubio tua Romana) à Cruore dicitur, et eam intrare immo- 
latio simulacrorum est. Sis tu simulacrorum cultor, non ego. 
Nec cruoris ego mei tam prodigus sum, ut cruentam istam 
Curiam adire nunc velim ; tua me vestigia terrent. 

» Cons. Red. 2. Iterum" quoque non /audes solàm, sed ef felicitatem 
plané Ecclesie tue ebuccinas: Credat et hanc quoque Judzeus 
Apella; non ego. Nec tu tamen ommbus his blanditüs, et 
assentatoriis artibus, Episcopatum illum, et octuplicis stipendüi 
pretium à Gregorio promissum, obtinere adhuc potes. Sensisti 
etiam scio, nec sine magno tuo malo, ex quo & beatis hisce 
Insulis abiéris, an pepones, allia et cepia /Egyptiorum, cum 
Manná, nectare, et ambrosià Israélitarum ; an Cardui, vilis alga, 
et Cynosorchides jumentorum, eum Vineis et Olivis, cum viri- 
dariis et pomariis, quze Adonidis hortos superant, in quibus tu 
nec pistrinum metuens, nec fasces, oblectare te in Angliá solebas 


Car. XXXI. contra Archiepisc. Spalatens. . A9 


. 
et saginare, sint conferenda. Sed quia desipere vis, ego te 
miserum jubeo esse libenter. 

3. Quód vero Pontifieis tui Suprematum hic? iterum inge- » Cons. Red. 

minas, qui ut Pastor summus, supremá sud authoritate omnes in ai 
officio continet, vellem. libenter hune tam foedum et crassum 
errorem ex animo tuo penitüs evelli Quare iis quze hactenus à 
me dicta sunt, unum aliud, et id quidem non levis momenti, híc 
adjciam. Lege Canones Concili Chaleedonensis. —4n£iquum 
valdé scias esse Concilium, habitum anno post Christum 451. [185] 
Sanctum etiam est, et (Ecumenicum, quartum ex iis quse Gre- 
gorius? Magnus wt quatuor Evangelia suscipit ac veneratur. » Lib. 4, ep. 
Nee quisquam Catholicus, nisi qui illius Concilii Decreta exoscu- 
latur. Canone 28, decernitur, Constantinopolitano Episcopo 
eundem Patriarchalem honorem, eadem ommninó et equalia privi- 
legia tribuenda, que Romano dantur: Secundum vero post 
Romanum esse. Loco et ordime secundus est, potestate et autho- 
ritate non secundus, sed par penitüs et «qualis. Per hune 
Canonem, sicut Romanus Parcecie sus quà Episcopus; Pro- 
vincie sus, quà Metropolitanus ; JDiecesi sus, quà Patriarcha 
praeest; itidem plané, et omni equali jure Constantinopolitanum 
et Paracie sus, et Provincie, et Dicecesi preesse decernitur. 
Nihil quidquam poterat Romanus in su& Diccesi vel dirigendo 
alios, vel regendo, vel appellationes recipiendo, vel causas judi- 
cialiter terminando, quod non et 1m Diocesi suà poterat Con- 
stantinopolitanus, utque Constantimopolitan', licót Patriarcha 
sit secundus, nullam omnino potestatem habuit in Alexan- 
drinum, qui tertius, neque hie in Antiochenum, qui quartus : ita 
potestatem  omninó nullam habuit Romanus in quenquam 
horum, licét ille omnium primus esset. Primatus ille Ordinis 
tantüm erat, non Peofestatis: Ordine alium przcedit, primus 
secundum, secundus tertium, et sic deinceps, pofestate veró 
pares omnes incedunt. 

4. Duo veró alii Canones sunt, nonus et decimus septimus, 
quibus, in causáà appellationum, Potestas etiam datur Constanti- 
nopolitano, longé et major et amplior, quàm Romano. In iis 
decernitur, ut si Clericus contra Clericum negotium | habeat, 
causam apud proprium Episcopum agat. — Quod si Clericus habeat 
causam adversus Episcopum proprium, vel. adversus alterum, apud « vt exponit, 


can. 9, Cone. 


Synodum provincie, seu apud Metropolitanum " provineiz, judi- Chale. Theo. 
alsam. in 


cetur. Si quis verà adversus ejusdem provincie Metropolitanum eum can. 


174 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXXI 


Episcopus vel Clericus habet querelam, petat. aut Primatem Die- 

cesis, aut sedem Regie Urbis. Constantinopolitane, et apud ipsum 
judicetur. Canonem vides, quem verum ac genuinum esse Con- 

eiii Chaleedonensis Canonem tam disertó testatur Nicolaus 

sRoane, primus. ut dubium de hoe mulli esse' possit. Canones hi sic 
[186] miseré torserunt Bellarminum; Binium,! Turrianum,* Turre- 


* Lib. 2, de 


: : ; : x " 
Pont. c.22. erematam,* etiam. et Nicolaum" ipsum primum, ut quo se tutó 
t Not. in eum 


: : : : : , a 
CESMER reciperent invenire non poterant. Offucias tantàm alhquas, é 
2 Lib. 3, pro 


E» Ponóf Canonum verbis arreptas, objieiunt; ut lectores fallant, sed illi 
ecret. c. 4. 


* Super Can. psi se desipiunt plan? hie et foedissime falluntur. Quznam 
si Clericus 


Caus. 19-1: eredis illis Diecesis eujus hie mentio ? Orbis scilicet universus. 
Quasi veró, in toto orbe, unica tantüm Dioecesis; quasi non 
antiquitüs complures Ecclesiarum Diceceses fuisse, omnes sciant. 
Quis deinde ills Primas seu .Exarchus JDiecesis? ^ Unicus 
scilicet Papa Romanus. Quasi Primates Dicecesum non plures 
fuerint quàm Romanus: An risum cohibere potes, càm Magi- 
stros in vestro Israéle sic pueriliter nugari vides, et delirare? 

*Ni.rL — Provocandum est, inquiunt,* per hos Canones, à Metropolitano ad 

RORIS Romanum Papam : hoe omnibus, ubicunque terrarum sint, preci- 

us pitur et jubetur in Canone. — Provocare ad. Constantinopolitanum 
Episcopum, Hoc iis qui vicini illius. sunt, et. urbi àlli propinqui 
permittitur solàm, et indulgetur. Annon animadvertis. quàm 
turpiter mfantiam suam et fatuitatem hic ommibus patefaciant, 
et ludibno exponant? Videsne quàm stultos faciant sexcentos 
illos sanetissimos. Chaleedonenses Patres? quasi appellandum 
esse ad Romanum, tanquam supremum Judicem decernant, qui 
equalia privilegia. Constantinopolitano Episcopo tribuunt. Sum- 
mus igitur uterque Judex, et ex omni orbe ad utrumque, non 
permissum solüm provocare, sed et imperatum : a Constantino- 
politano ad Romanum: à Romano vicissim ad. Constantinopo- 
litanum, et sie in infinitum. 

5. An etiam sanctos illos patres prohibuisse putemus, ne 
quis à Metropolitano ad Patriarcham sue Diccesis appellet ? 

: Dip. Bend Prosertim cüm à majoribus? (Niczmis opinor Patribus) consti- 

audient. n. 1. fuum. fuerit, ut à Metropolitano ad Patriarcham illius Diecesis 
appellatio detur. Nugze, mugs, et quod dici solet, germane 
gerre. Ego Davis vestris, qui hie stupidi plané sunt et in- 
sensati, novus (Edipus, Sphingis hoe sznigma paucis enodabo. 
Diceeeses olim erant in Ecclesià, ut ante monui, quatuordecim. 


Singulis Episcopus unus patriarchali potestate praeditus, praeerat. 


Car. XXXI. contra Archiepisc. Spalatens. 175 


Et variis quidem ille nominibus insignitus, fuit, quód multis 
errandi. occasionem dedit. .Nam prseter illud Patriarcharum 
nomen, quod primó rium post. quinque sedium. Episcopis datum 
est, vocabantur communiter omnes, et Metropolitani, et Primates, 
et Principes seu Exarchi suarum Diccesum. In Concilii Ephe- 
sini actis? Johannes Patriarcha Antiochenus, Orientis Diccesis 
Metropolitanus diserté dicitur... Sic Episcopus. Carthaginensis, 
qui Patriarchalem habuit in Africà authoritatem, £ofius Africe 
-Metropolitanus à Leone* IX. vocatur. Et hoc sensu capienda 
Africani Concilu? verba, cüm dicunt, Nicenos patres, | Clericos 
omnes et Episcopos suis Metropolitanis commisisse ;. tam scilicet 
Provincie, quàm Diecesis Metropoltanis. Primates idem 
dictos esse, notum omnibus. Ex Anacleto et Aniceto docebit te 
hoc Gratianus;* cujus quoque ipsius verba idem demonstrant, 
cüm ait, 4b Archiepiscopo! (id est, Provinciw cujusvis Metro- 
politano) Episcopi quoties opus est, ad Primates appellant. . Pri- 
mates nempe non Provincie, talis enim est quilibet | Archiepi- 
scopus ; sed ad: Primates Dicecesis, qui soli Primates Patriarchales 
sunt, et in quávis Dieecesi Archiepiscopis omnibus majores. 
Principis veró et Ezarchi nomen idem sonat ;. et utrovis nomine 
hi Primates frequenter vocati. De primo, Turrianus hic tuus, 
testis sit; Unusquisque. Patriarcha | Princeps est. sue Diccesis : 
et in Concilio Chalcedonensi,^ de Johanne Antiocheno Patriarchà 
legas, Sequutus. est. Johannes, Princeps Orientis. Quod si Pa- 
triarchze ommes, et Primates patriarchales, Principes Diecesum 
sint, erunt etiam sine dubio Dicecesum suorum. Exarchi. Et hoc 
claré tibi indicat Balsamon,! Exarchus Diacesis non est cujusvis 
provincie  .Metropolitanus, sed totius. Diecesis. Metropolitanus. 
Sicut igitur antiquitüs erant quatuordecim Diceceses, ita etiam 
quatuordecim erant. Primarii Episcopi patriarchali zquá, et 
e&dem potestate prediti omnes. Quorum, ut dixi, primó /res, 
post quinque Patriarchz specialiter dicti sunt; ommes veró 
quatuordecim sue quisque Diccesis, et Metropolitanus, et Primas; 
et Princeps, et Exarchus vocabantur. 

.6. Sensum jam horum Canonum line non obscuré. per- 
spicias. In utroque Zwceptio est ab antiquo, quód per Niczenos 
patres constitutum erat appellandi genere. Per hos," ab Epi- 
scopo: ad Provincie Metropolitanum, ab hoc, ad Primatem, Prin- 
cipem, E«archum, aut. Metropolitanum Dicwcesis, nec ad alium 
quemvis, nisi Concilium Generale, provocare licitum erat... Chal- 


[187] 


b 'Tom. ^, 
Act. Conc 
ep. fin.c. 1l. 


* Ep. 3. 
4 Cap. 105. 


* Dist. 99. 


f [b. in initio. 


8 'Turr. lib.3, 
pro Ep. Pont. 
c. 4. 


h. Act. 1, p.22. 


iIn can. 9, 
Conc. Chale, 


k Ut indiedt 
lex Impe- ' 
rialis, cap. 
Sancimus, de 
Ep. Audient. 
Cod. Justin, . 


[188] - 


176 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXXI. 


cedonenses igitur patres, propter dignitatem Regie tum et 
Imperialis sedis, Constantinopolitano Episcopo hune honorem 
tribuunt, ut cuivis Episcopo, in quávis Dicecesi, licitum sit, 
proetermisso judicio sui Patriarchze, aut Primatis Patriarchalis, à 
sententiá Metropolitani sue Provincie, aut Synodi provincialis, 
ad Constantinopolitanum Episcopum, si quis velit, appellare. 
In arbitrio cujusvis Episcopi, qui se lesum senserat, reliquerunt 
Chalcedonenses patres, vel ad Exarchum, seu Primatem sue 
Diccesis, vel ad Constantinopolitanum Episcopum | provocare. 
Hoc in utroque Canone perspicue decernitur. 

7. Alia vero est in Canonibus his ezceptio. Nam cüm 
iConra . ante Concilium Chaleedonense, nemini licebat à sententid! aut 
stitum en- judicio sui Patriarche, aut Primatis Patriarchalis ad. alterius 

ntias, 


eselocum cujuscunque  Patriarche, aut Episcopi judicium appellare ; 
app: llationi 


àmajoibus honorem hune alium Imperiali sedi tribuunt Chaleedonenses 
constitutum z : « . 3 

est, ib. patres, ut etiam cüm sententia sit lata à Patriarchà, seu Primate 

alter? cujusvis Dioecesis, ab ipsius sententiá sic lata, ad Com- 

stantinopolitanum Episcopum illiusque judicium, si quis velt, 

appellare liceat. ^ Atque hoe, licét obscuriüs, ipso verborum 

»Can.9,et Ordine significari videtur, adeat" Ezarchum Diccesis, vel Regie 

Chauc. ^ — Urbis sedem seu Episcopum ; quas post Exarchum Dicecesis, 

Constantinopolitanum Episcopum, lzesum adire permittant. Sed 

praxis, quz legum est interpres, et. Imperatoria lex, hoc aperté 

* Lib, Sanci- indicat. Sic enim habet, Si? remissá causd ad sanctissimum 

audient. n. 2. Patriarcham, aut ad aliquem ez religiosissimis Metropolitanis, aut 

ad alium Dei amantissimum Episcopum sententia lata sit, que 

alicui parti displiceat, ac provocetur : ad Archiepiscopalem hanc 

sedem. referatur appellatio, in. quá (ut adhuc servatum est) lis 

»Lib.2,de cognoscatur : Quare quód Bellar.? opponit, Consuetum nunquam 

$Secundo. isse, uf ex alid, quàm sud Diccesi ad Episcopum Constantino- 

politanum appelletur : 1d lex Imperatoria manifestó refellit. Con- 

suetum enim hoc fuisse claré indicat, cüm ait, Sicut adhuc ser- 

vatum est. lta e$ qu&vis Dioecesi, et à cujusvis alterius Patri- 

archz aut. Primatüs Dicecesis sententià, ad Constantinopolitanam 

sedem appellatio conceditur: illiusque ut ultimi inter Episcopos 

singulares, Judicis sententiz:e standum erat; nec ulteriüs, nisi 

[189] ad Concilium generale provocandum. ^ Nam ad Concilü talis 

Judicium, à quibusvis Patriarchis provocare, liberum fore, decre-- 

sUtdeet — verunt Nicrni patres;* nec decretum illud zquissimum, ullo 


Conc. Afric. : : 
e. 105. pacto infringere volebant Chalcedonenses. 


Car. XXXI. contra Archiepisc. Spalatens. CO 


8. Simile quiddam viderunt hi sancti patres, à Concilio Ge- 
nerali Sardicensi definitum. Decretum in ceo, postquam Epi-' 
'Scopus quis à Synodo provinciali Judicatus sit, Si is bonam causam 
se habere putet, et. judicium renovari cupit, uf. tum Episcopi, qui 
Judicium tulerunt, Julio Romano scriberent : et si ille judicaverit 
renovandum, esse judicium, renovetur, et det Judices: rveservatà 
hic quoque ad Concilium Generale à Julii sententiÀ provocandi 
hbertate. Simile dixi; et simile sano est decreto Chalcedonensi ; 
licét in nonnullis sit valdé dissimile. Per utrumque Canonem 
liberum erat, omisso Primatis sue Ditcesis Judicio, appellare ad 
alterius Diccesis Episcopum. Sed neutrius Concilii Canone 
permissum erat, ut vel Julius, vel Episcopus Constantinopoli- 
tanus causas ex alià Dioecesi (nisi appellatione priüs fact) ad se 
trahere possit: neutri suà authoritate poterant judicatos à Me- 
tropolitano ad suum tribunal vocare. In hoe pares sunt Con- 
eilliorum Canones. In uno veró dissimiles vel maxime. Per 
Sardicensem Canonem conceditur quidem potestas appellandi, 
sed ad Julium Romanum, non ad Papam Romanum. Per Chal- 
cedonensem veró Canonem conceditur libertas appellandi, non 
ad Znatolium, sed ad Episcopum Constantinopolitanum. | Privi- 
legium Sardicense Personale fuit, Julio non sedi Romane indul- 
tum, ideóque cum personáà Julii extinctum est, Privilegium 
Chalcedonense Corporale fuit, non Anatolio, sed Constantinopoli- 
tance sedi indultum, ideóque cum sede illà manet, et in eádem 
residet: quoad, per squalem potestatem, judicium nempé Ge- 
neralis Concilii (quod hactenus nunquam factum est) abrogetur. 

9. Ita cuivis Clerico, sive Episcopo, in quácunque Provinciá, 
etiamsi in Romaná fuerit à suo, si ab illo. se lzesum sentiat, Me- 
tropolitano, etiamsi Romanus is sit, Appellatio ad Constantinopo- 
litanum Episcopum, per sanctum hoe et Generale Concilium 
conceditur. A Constantinopolitano ver, aut quovis alio cujusvis 
Diccesis Primate, iliusve sententià, ad Romanum Episcopum 
appellatio nulla, neque ullà in causá conceditur. Tu nunc vide, 
annon his Sancti Concili Canonibus Swprematus tui Pape 
penitüs juguletur. Et quia Swprematus iste non modo articulus 
fidei vobis est, sed articulorum omnium caput, vide annon tua: 
verba veriora sunt quàm putáras.  O miseram fidem Catholicam, ? 
cujus vertez el cardo est humanum avaritie et ambitionis inventum, 
Romanus Papatus, totus commentitius, totus usurpatus, totus 
Tyrannicus ! 

N 


Conc. Sard, 
an. 3. 


[190] 


Spal. con, 


Suar. c. 1, n. 


(ic 


178 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXXII. 


CAP. XXXII. 


DE INQUISITIONE HJERETICUAR PRAVITATIS: ET AN CHARITAS 
ATQUE INSTRUCTIO SINT ARMA INQUISITORUM. 


* Cons. Red. ExrnEwo loco, Jnquisitoribus adblandiris. — Sancte Inquisi- 


p. 23. 


b Relat. de 


Statu Relig. 


n. 44. 


* Joac. Ursi: 
in praef. ad 


lionis benignam ac paternam curam super Dominicum, gregem serió 
invigilare predicas. lllius arma ordinaria dicis esse sanam doc- 
trinam, plenamque charitatis Instructionem. O hominem cordis 
plumbei, frontis adamantinze, cui ferrum et ces triplex circa pectus 
est, duris gemuit quem cautibus horrens Caucasus, Hyrcanzque 
admórunt ubera tigres, qui /nquisitorum vestrorum arma, plena 
charitatis arma non erubescis vocare. Quasi non sciant omnes, 
Tribunal illud tuum s«enctum esse sanctorum carnificinam, et 
tartaream tormentorum ommis generis officinam, longéque alia 
esse, quàm ZJnsiructionem, sanam doctrinam, et charitatem In- 
quisitorum arma. ^ Arma illis, secures, furez, funes, forcipes, 
cruces, cippi, numellz, fidicule, scale, /gnes lenti tauro Phalari- 
dis severiores, Garuche, seu Trochilze, madidum velum gutturi 
immissum, evulsum, quod Burrum vocant et 4sellum. Et tu 
hzc arma plena charitatis arma vocas? Quasi à doctrinà saná, 
Instructione, aut Charitate metuissent Lusitani, cim semel, 
iterum, Philippo Secundo etiam et Philippo Tertio, octoginta millia 
Coronatorum. ultr obtulerunt, ut Lusitaniam suam. ab istá sanctá 
Inquisitione immunem permitterent. Quasi non alia arma ex- 
».pertus sit Regis ipsius et filius et hsres Carolus, qui^ quód 


lib. Regina Jwereticis favere putaretur, neque ille in sue «etatis flore Inquisi- 


Gonsal. de 
Inquis. His; 


[191] 


4 Gons. ib. 
14, p. 174. 

* Ib. p. 179. 
f Ib. c. 15, 

196. 


s Ib. p. 216. 


i Met. Hist. 
Belg. lib. 3, 
p. 65. 


k Tb. lib, 4, 
p. 127. 


». forum arma mortifera effugere, neque pater filium ez eorum sanguin- 
olentis manibus eripere potuit. Quasi non. alia arma. experti sint 

e. Nicholaus Burtonus? Anglus, Maria Bohorquia* nobili His- 
palensis femina, Johannes Pontius! Legionensis, Christophorus 
P" Losada? Medieus, alique complures quos apud Gonsalvium 
legas. 
2. Belgas adi: unum mihi Albanum ibi vide, vel illos, ve 
Albanum interroga, annon sint Sancti tui Tribunalis, quod 
ipse! in Belgiá stabilivit, arma alia quàm doctrina sana et In- 
structio ? — Albanum dixi, cui truculentià, feritate, ac szevitià, nec 
Phalaris," nec Pharao, nec Nero, nec Herodes, nec quisquam alius 
Tyrannus ethnicus conferendus sit. In omnes ille cujusvis or- 


Car. XXXIL —— contra Archiepisc. Spalatens. 179 


dinis, cujusvis secs, eujusvis eatis, nobilibus simul et igno- 

bilibus, divitibus pariter et pauperibus, viduis et virginibus, detes- 

tabilibus atque hactenus inauditis tormentorum generibus, cremandis 

eis, suffigendis, suspendendis, capite truncandis, dissecandis, rotá 
contundendis, crudelissim? debacchatus est. Tam sfrenuam. in 
heresum (ut vocabat) Züzanüs extirpandis operam navavit, ut 

publicó in mensá gloriatus sit, se sex tantüm amnorum spatio 

circiter octodecim hominum millia per exquisita supplicia tormen- 

taque carnificibus excruciandos, trucidandosque tradidisse ; preter 

eos quos per bella, per odia, et cedes privatas, neci dederat, quorum 

numerus opinor erat supra numerum. Et tamen Vargse, sancte 

twe Inquisitionis illic Presidi, numerus ille exiguus nimis vide- 

batur: ideoque conquestus ille de Albano, nimiá müsericordiá 

Belgas reddi deteriores. — Feminis! etiam gravidis ventres. disse- | Lib. eod. p. 
cuere, fatus eorum in uteris trucidantes.  Maritis etiam vivis ex- 
coridtis, eorum pelles tympanis suis obduxerunt; alios ignibus 
exiguis ustulárunt; alios ignitis forcipibus discerpserunt ; aliaque 
plurima. belluine crudelitatis scelera designdrunt. Nec in vivos 
tantüm, sed et in mortuos sevitum. Plurima" defunctorum » 1o. p. 129. 
corpora, licét jam dies aliquot terre mandata fuissent, refossa, et 

ad patibulum rapta, suspendit aut concremavit : Causam hane 

sanctam pretexens, quod sine confessione, peenitentiá, et sacramenti 
sumptione vitá excessissent. 

Tune hzc arma plena charitatis vocas? — Quantó rectiüs dies 
noctesque lugeas Sanguinarü" istius Senatüs swvitiam ? Cujus ^ Ib.lib. 2, p. 
leges omnes sanguine exaratz;: Cujus enses, equuleij arma "^ 
omnia, ipseque vestes quantumvis atre, sanguine sic rubent, ut 
purpuram vincant et ostrum dibaphum : cujus zedes omnes etiam [192] 
et arze sanctorum sanguine madent et opplentur. 


- 


Quid tale immanes unquam gessisse feruntur 
Vel Sinis Isthmiacá pinu, vel rupe profundá 
Sciron, vel Phalaris tauro, vel carcere Sylla ? 
O mites Diomedis equi ; Busiridis are 
Clementes ! tu Cinna pius; tu Spartace lenis, 
Romanis collatus eris. 


3. Tace deinceps, si me audis, de benigná et paternd vestrá 
curá et affectu: de Charitate vestrà et Armis. Scit orbis ter- 
rarum omnis Bestiam istam Romanam eoccineam esse. et. ebriam 
jamdii Sanctorum sanguine. Scit quibus artibus atque armis ab 


180 Defensio Ecclesie Anglicane — Cap. XX Xu. 


Hildebrandi &vo fidem suam defensitavit, ac propagavit. Audi 
*Eccl.c.38. de Armis vestris Scioppium tuum,? Christus manu Ecclesie sue 
(nota mihi Ecclesize) /ndianos ef Americanos gladio et virg ferred. 
pavit. O te veracem Romani Pastoris preconem ! — Pascit. ille 
ferro et gladio. At hoc duro et ferreo pabulo nec oves nec 
agnos pavit unquam Petrus. Pabulum hoc Paps tui pabulum 
est: Paps proprium est: preter Romanum Pastorem, nemo 
Gladio pascit et Ferro. At quomodo pavit Ecclesia tua Ameri- 
canos suo gladio ? —Pavit, inquis, e£. contrivit. Te vero si quis 
ita pascat, ecquid erit pretii? Et dignus tu tamen, quem sic 
pascat bonus Pastor.  Rectiüs dixisses, conírivil, non pavit. 
Tantüm enim tamque miserabilem eorum stragem edidit, ut 
»DeIndis teste Episcopo vestro Barthol. de Casa, qui oculatus ibi testis 
Occid. prope . B 5 x ee 

dud aderat, Intervallo quadraginta annorum, quindecim (aut veriüs 
OC viginti) hominum muülliones irucidate sint et extincta. Novum 
hoe funestum et luctuosum pascendi genus.  Át sie Remanus 

Pastor, sic Ecclesia tua pascit. 

4. Nec sané aliter Europzeos pavit, et etiamnum pascere solet 
5 Cans. 22.4. fua. Ecclesia. T'estis Urbani, vel Turbani veriüs decretum,? Nox 
muniato-  qpbiframur eos Homicidas, quos zelo Catholice matris Ecclesie 
ardentes, excommunicatorum aliquos trucidásse contigerit. . Annon 
ns de tu" meritó híc exclames, Vah decretum sanguinarium x vah aper- 
91.1. ' fam homicidis, àmó Regicidüs fenestram : idque sub zeli ac .Ca- 
tholice Matris vexillo. Si fulmen & Capitolio vibret Ihomanus 
Jupiter in Imperatorem quemvis, Regem, vel populum ; si in 
[193] Albigenses aut Waldenses; si in Lutheranos aut Protestantes 
(qui omnes per Bullam Cene excommunicati) classicum. canat ; 
Exurge tu Julane, tu Alberte, tu scelere ante alios immanior 
omnes, Álbane, surge, inquam, manduca, macta, satia te istorum 
quem semper sitisti sanguine. Pasce illos gladio, in. guttura 
eorum, in viscera, in ipsos feminarum uteros capulo tenüs in- 
gesto: Ne metue à Regicidio, ne ab Homicidio quidem : Homi- 
cidium et culpa, Pape ipsius Decreto in hoc facinore nullum. 
Facies quod Romano Catholicum, quod virum zelo Ecclesie 
ardentem, quod opilionem magni illius Pastoris, facies quod 
Gent. Exam. Albanum decet. "Testis Germania, in quà, sub initiis* Tridentini 
Scito, Concilii, Cesarem. ad Protestantes bello delendos incitavit simul 
ANN et inflammavit Paulus IIT. Cujus* impulsu, bellum incruentum et 
6. calamitosum in Germaniá susceptum. Quin et inter magna 


"Ecc.c.115. Caroli V. peccata recenset Scioppius," quód Protestantes ille 


Car. XXXILI. — contra Archiepisc. Spalatens. . "WS9l 


non ferro pasceret et gladio: quód Lutherum, Bucerum et He- 
dionem non ultimo supplicio afficeret : quód vel Lutheri sepulchro 
. pepercit, nec eum exhumatum. concremavit. Ob hzc et similia 
peccata, Diffidentie in Deum atque Incredulitatis Imperatorem 
arguit. At in eádem Germani, Henricus Zutphaniensis, 
Wolphangus Schucus, Leonardus Keiser, Georgius Carpentarius, 
alique plures Inquisitorum arma non evaserunt. 

5. Testis Gallia, olim Albigensium Pharsalia, in quà multe 
myriades eorum crudeliter mactati. In quà inchoato tum Tri- 
denti Concilio, nullà omninó instruendi cur& habità, fanta* 
tamque miserabilis W'aldensium strages in Narbonensi ac. Pro- 
vincie oppidis vicisque operá Pontificis facta est, ut Regem Gallice 
graviter acriterque in publicis Germanis convitiis perstringeret 
Carolus V. tum Imperator, quód. subditum? sibi populum, nullá 
Sexüs, nullá «tatis ratione habitá, vastásset. In quà iterum 
nostrá zetate, illa nunquam satis et deflenda et detestanda La- 
niena,* non Parisiis solium, sed et Lugduni, Rhothomagi aliisque 
Gallize urbibus facta, ut. totam Hugonotarum progeniem uno velut 
ictu é medio tollerent: quo tempore tantum sanguinis effusum, 
ut passim. rivuli ejus in plateis fluerent, ipsaque flumina tam im- 
utilia reddita sunt, ut non accole solüm, sed ipsi etiam pisces, 
Carnificinam istam sentirent et execrarentur. Utinam veró et 
hodié, istis Ecclesie tue armis, fidem propagare, imó sanguinem 
innoaztwum fundere, volupe vobis non esset. 

6. Testis Angla, quam vidisses Mariano illo sexennio, et 
Sanctorum sanguine madentem, et eorum rogis ac flammis fer- 
ventem. "festis Scotia, quam Georgius Wishertus," Thomas 
Forettus, Robertus fFosterus,? Patricius Hamletonus* regio 
stemmate oriundus, aliique et generis splendore et virtute clari, 
gloriosissimá Martyrii sui coroná nobilitàrunt. Testis Hispania, 
in quà Johannes Gonsalvius! Cacalla, Johanna Bohorquia He- 
roina, Johannes Moravius, alique, aut mortem aut supplicia 
mille mortibus redimenda, Sambinetos, Garuchas, Trochilos, et 
Asellos senserunt. Testis Italia, quze preter alios Hieronymum 
Savanarolam? virum doctrimà et pietate illustrem, quemque 
sanctum Prophetam vocat Comes Mirandulanus, exustum, illius- 
que cineres in Árnum projectos vidit. 

7. Testis Bohemia, insignis duobus Testibus, Johanne et 
Hieronymo: quorum et ipsi cineres, zcterni perfidiz vestrae et 
crudelitatis testes, clamant 9 terris; et sanctz eorum ac beate 


x Joac. Urs. 
loc. cit. 


Y Ib. et Hist. 
Conc. Trid. 
lib. 2, p. 119. 


? Joac. Urs. 
loc. cit. 


? Met. Hist. 
Belg. lib. 4, 
et Joac. Urs. 
loc. cit. 


[194] 


bh Act. et 
Monum. p. 
1158. 

* Ib. p. 1153. 
3 Ib. 

* Ib. p. 887, 
et seq. 


f Reg. Gons. 
de Inquis. 
Hisp. c. 14, 
15, 16. 


& Catal.Test. 
in Hier. 
Savan. et 
Act. ac 
Monum. p. 
672. 


h ZEnseasSilv. 
Hist. Bohem. 
c. 48. 


i Joac. Urs. 
loc. cit. 


[195] 


189/198 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXXIII. 


anime, sub Altari clamant in colo, Usquequo, Domine, non 
judicas et vindicas sanguinem nostrum, reposcendo eum à perfidá et 
sanguinolentá natione? — Sed nee horum cruore satiata bestia. 
Ad extirpandum Hussitas missus" im Bohemiam à Martino V. 
Julianus Cardinalis, exercitum ducens valdé numerosum, equitum 
supra quadraginta. millia, et totidem fer& peditum. His sacris 
armis multe Hussitarum ville incense, oppida direpta, in quibus 
(verba sunt tui Paps) mon avaritia tantüm, sed et crudelitas 
militum grassata est : mares cum feminis, senes puerosque, passim 
necavere. Albertus preterea, qui in auxilium J ulano venerat, 
Moravium ingressus, supra quingentas villas ferro ac igne delevit, 
oppida multa cepit, diripuit, mazimamque cedem fecit. 

8. Testis Westphalia, Ducatus Juliacensis, et vicinze regiones : 
Heu quanta in his, et quàm fceda immanitatis vestre vestigia! 
In viros et. feminas, in senes, adolescentes et. virgines, in. Conjuges 
et cclibes, in doctos et indoctos sevitium. — Mulieres gravide 
tabulato clavis affixee, ventre dein aperto, fetus eutracti, in frusta 
discerpti, ori parentum alligati : Patres diuturná fame ad proprie 
sobolis carnes comedendum adacti. Infantes bimuli in apertos 
matrum ventres inclusi, et. materno sanguine suffocati; viri, ipsis 
(quod dici pudet) pudendis ad perticas appensi. Ubi pudor? 
ubi rubor? Et quod tandem in Europà Regnum, quie Regio 
in terris nostri non plena cruoris? Qus Regio i terris vestri 
non plena pudoris? I nune, et arma Ecclesie tuze plena chari- 
tatis arma Jactita. 





CAP. XXXIII. 


SECTAS COMPLURES, SCILICET, ANABAPTISTAS, ARIANOS, PHOTI- 
NIANOS, PURITANOS, IN ANGLIÁ PERMITTI CALUMNIATUR 
ARCHIEPISC. SPALAT. 


SzqurTUR nunc altera libelli tui pars: qus tota Calumniarum 
est et Convitiorum. Hzc ita tumultuarió, sine ordine omni, ae 
methodo à te tractatur, ut faciliüs multó sit tua refutare quàm 
in ordinem cogere. Premam tamen vestigia tua. 

9. Calummie due capitales sunt.  Heresin primó objicis 
Ecclesie Anglicans, tum ScAisma. In utroque audacter satis, 
quod calumniatorem decet; sed in utroque etiam mendaciter, 


Car. XXXIII. | contra Archiepisc. Spalatens. . 183 


quod virum bonum non decuit, virus tuum instar aspidis aut 
rubetz despumas in Ecclesiam Anglicanam. | De Heresi primüm 

. audiamus, et quàm arguté Ecclesiam nostram Hereticam esse 
doces, videamus. 

8. Sunt, inquis? in Angliá plures secte : Puritani, seu rigidi * Cons. Rea. 
Calviniste ; Protestantes, seu Reformati, qui Mitiores Calviniste : ues 
Sunt Anabaptiste, sunt Ariani, sunt. et Photiniam. | Atenim 
unam tu hic omittüs Secíam, quz Arianos, Photinianos, Ama- 
baptistas, e£ omnes quzse usquam fuerunt sectas, scelere vincit et 
impietate; Papistarum illa Secta est: Hanc ex omnibus omissam 
non oportuit. Sed age: Quid si sint in Anglià tot secte? An 
et propterea sunt in Ecclesid Anglicaná ? — Sunt i Itahá, sunt, |. 4. 
et Roms, nec procul à Vaticano, Judaei sunt etiam et Athe reeusand 


Eccl. nostras, 


non pauci. Àn quia Romse illi-sunt, tu in Romaná Ecclesiá 5s Bowlett 
putatur, et 


Judeos et Atheos numerabis? Si ab istis poteris Romanam, Dite s 
etiam et Anglicanam debes à Puritanis, Anabaptistis, et Papistis [196] 
qui in Anglià sunt secernere. —Hieretici illi sint in Z1nglid, ne sit 
ob istos hzeretica Ecclesia Anglicana. 

4. Putemus te in hoc (licét veré mendax sis) veracem esse: 
putemus esse in Angliá, etiam in ips& Anglicanà Ecclesià Ana- 
baptistas, Arianos, Photinianos, aut sectarios alios non dissimiles, 
à fide devios. An ob hoe Ecclesiam Anglicanam dehonestani 
sentias? Erant Christi zetate in Judzeorum Eecclesià sectze multze, 
Pharisei, Sadducei, Esseni, et Herodiani, qui omnes Epiphanio* : Heres. 10, 
heretici; omnes tamen in e& quz tune sola fuerat Dei Etclesia. ^ ' 
Erant Pauli xtate in Ecclesià Romaná, sectzte eorum qui? non s Rom.16.17. 
Deo, sed ventri suo serviebant. Erant secte in Corinthiacá, cüm* «1 Cor. 1. 12. 
diceret unus : Ego sum Pauli, alius, Ego sum Cephe, alius, Ego 


1 : T37 1 35 f 1 f Chrys. hom. 
sum pollos, alius, Ego sum Christi. Erant m e&dem! qui hrs 


Simonis, Carpocratis, et Severi! hzresin sectantes, ftesurrec- Pa. 4, 


fionem negabant. Erant in Galatarum Eeelesià, qui*  Circum- Beres. her. 


dp ; , e , h Ib. her. 7. 

cisionem Evangelio, Mosen Christo jungebant, atque 1ta eun 
- s : ER : 

gelium penitüs! evacuárunt. Erant in Ephesinà^? Hymenzeus et Nri 


: . - CL ULO 1 1:579: 
Alexander, qui bonam conscientam (quod tu quoque fecisti) re- elo 


pellentes, blasphemabant, et. fidei naufragium fecerunt : Erant in E 
Smyrnensi,^ qui dicebant se Judeos, cium essent Synagoga Satand : " Apoc. 2.9. 
Erant in Pergamensi? et Thyatirensi? Ecclesià, qui tenebant doc- «1». y. 15. 
frinam | Nicolaitarumi, et Jesabelis, quos cum. Epiphanio? Gno- s Hor.25, 2c. 
sticos veré dicas, spurcissima, Deo exosa, et ne nominanda qui- 


dem dogmata docentes, et flagitia perpetrantes. H: tamen 


r Cons, Red. 
p. 25. 


[197] 


Matt. 13. 20. 


t! Cant. 4. 12. 


» Matt. 13.47. 


x ] Pet. 3. 20. 


y Gen. 7. 8. 


* Matt. 3. 12. 


? John 10. 16. 
b 2 Tim. 2.20. 


* Hier. ad 
Rust. 

3 Hier. adv. 
Vigil. 


* ] Cor. 11.19. 


f Matt. 18. 7. 


£ DeCat, rud. 


c. 25. 


^ Lib. 2 cont. 


ep. Parm. c. 
nt. 


184 . Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XXXIII. 


omnes, non verz solüm Ecclesis, sed lampades etiam aurez in 
dextrà Christi. Qus unquam Ecclesia in quà non secte et 
hzretici? In Antiochenà Paulus Samosatenus, in Alexandrinà 
Arius, Origines, et Dioscorus; in Africaná Tertullianus, in Con- 
stantinopolitanà Nestorius, Eutyches, et Sergius; in Romanà 
Liberius, Vigilius, Honorius; in ipsà universali Eeclesià haereses 
omnes et sectze tam natz sunt quàm propagatz. Sola Z4nglicana, 
quia sectas aliquas et hzreticos in eà te videre somnias, ea sola 
non Catholica, ne Ecclesia" quidem omninó apud te enit. 

5. At mos Ecclesiam Anglicanam scimus talem esse, quales 
orthodoxs ali: omnes: et qualem ipse Christus suam esse tes- 
tatur. Esse agrum; in quo et triticum à Domino, et Zizania ab 
inimico homine, ab Aomine peccati, et seminantur, et simul cre- 
scunt: esse Aortum* conclusum, in quo vites sunt, ficus, et ohivze, 
sed vepres quoque, tribuli, ac rhamni: esse Sagenam;* qu: ex 
omni genere congregat, nec pisces solüm, sed hydras etiam, et 
exetras: esse Zrcam, in quà animalia munda? cum immundis 
conclusa: esse 4ream, in quà eum frumento palea coacervatur : 
esse Ovile? in quo eum agnis lupi; esse Domum? magnam, in 
quà vasa aurea et argentea, sed et lignea quoque ac testacea. 
In Eeclesià, ut in* ommi conditione, optimis miaía sunt pessima : 
nec? paucorum error aut culpa prejudicat religioni. ^ Oportet* 
hereses esse inter vos, ut qui probati sunt manifesti fiant. —.Ne- 
cesse! est ut veniant scandala; ve autem homini illi per quem 
veniunt scandala. — Cavendum est, inquit Augustinus,5 (et te hie 
cavere moneo) ne quis per eos tentetur aut decipiatur, qui in ipsá 
Catholicá Ecclesid, velut cum tritico palee, usque ad tempus ven- 
Üilationis  sustinentur. Non cujusquam sectz aut hsretici 
commistione pollui Ecclesiam Christi, rectissimé docet idem Au- 
gustinus:^ /pse, mquit, Dominus Jesus nullá contagione malig- 
nitatis in Judeorum gente pollutus est, neque cüm prima illa 
Sacramenta factus sub lege suscepit, neque postea quando cum suo 
traditore usque ud extremum osculum vivit. Ejus exemplo inter 
paleam frumenta secura sunt, etiamsi in eádem segete usque ad 
messem, in eádem areá usque ad ventilationem, intra eadem retia 
usque ad separationem, boni tollerent malos. 

6. Ain? demde, in Anglià esse complures sectas?  Nullene 
veró in Romanáà Ecclesià sectz?— An tu Lamiarum unus es qui, 
foris sie egregié oculatus, domi plusquam talpa escutis? qui, 
cüm ad Angliam te vertis, oculos induis, et tam cernis acutum, 


Car. XXXIII — contra Archiepisc. Spalatens. - 288 


quàm aut aquila aut serpens Epidaurius ; Romam veró et domum 
tuam reversus, exiis mox oculos, in pixidem recondis aut qua- 
.Sillum? An et à me monendus es, qu qualesque in Romanáà 


tuá sectze ? Nullane unquam apud vos inter! Franciscanos et Ecl. 
1xt. . 


Dominicanos etiam, et in fidei dogmate dissensio ? quando Scotus sliique. 

et Dominiceani B. Virginem omnis etiam originalis peccati im- 

munem docebant: Thomas contrà, et cum eo Franciscani, in 
original conceptam ubique predicabant? etiam contrariam 
sententiam tenentes, /wereficos esse constanter asseverabant, [198] 
donee Sixti IV. — Constitutione sub excommunicationis gra- 

vissimà censurá, non vetiti solüm essent ita asserere, sed ista 

quoque eorum assertio, ut falsa, erronea, et à veritate aliena, 
authoritate Apostolicà damnata esset et reprobata. — Vobis scilicet 

exin non licet cum Beato Paulo * vel dicere vel credere, In omnes «Rom. s. 12. 
homines mors pervasit, in quo omnes peccaverunt. Non licet CO S 


vobis cum Augustino! dicere, Exceptá Christi carne, reliquam Julian. o. 9. 
. 7 Gloss. in 

omnem humanam carnem esse peccati. Non licet cum vestrá eap. Pronun- 
5 » à H ; D ciandum dist. 

Juris glossá^ dicere, Festum Conceptionis non est celebrandum, p T 


: . . . J : ,] j de amiss. 
quia B. Virgo in peccatis concepta fuit, sicut. et. ceteri sancti. arabe. T 


1 1 1 ins4 $ Nos, et 

Contra patres, contra Scripturas 1psas, contra veritatem luce ipsá : ues 
:di TUA 35 ivl ses ? Alp.a Cast. 
splendidiorem pié? dicere, pió credere, vobis licet, B. Virginem M ar d 


omnis etiam originalis peccati immunem esse ; etiam impeccabilem? in voce 


cr mis eeriiin died A 
prorsüs fuisse. Vides interim aliquas esse apud vos sectas, im 3Spal contra 


pugnas, et bella per Italicos plusquam civilia eampos. | Certe 9, Lu 


: Im. : . : . in Apol.Eecl. 
enim dimieatum hic utrinque, et diu et acriter. "Vi tandem hjpQ Bec 
^ : : . . x * Ib. e. 4, p. 
vestrà, suppressa aliquandiu est hzee, pro quá Franciscani strenue 55,221 
ó . fol. 160. 
depugnabant, veritas. Oppressa tamen non est. Agnosce enim :T.c. 4, p. 


Pe Á : 29, 30, ct 
hzc tua? ipsius verba, /nfer Scotistas nostros et "Thomistas sunt passim fac- 
tionem vocat. 


acerrime dissensiones. — Schisma proculdubio facerent etiam nostre «t». c. 4, p. 


Á E Es . 40,42, et c. 8, 
Romanensium secte, modó à me nominate, nisi illos ignis et securis y. "n : 
. . . iT. (Va, De 
n. officio contineret. 3s 
7. Nullane etiam sectio, nulla Secta inter Jesuitas vestros, Qc 
l à Princi q l Y Ib. c. 8, p. 
et Swculares ? At hi tamen à Principe et Coryphzco? Jesuitarum * Io 


j 1081. j Ü j j(]i«p *Yb. c. 8. p. 
Calumniatores, factiosi? turbulenti, male sana" cerebra invidie UU 


; ; ; ; T ; j. ^ Ib. c. 10, p. 
stimulis turpiter agitata, seditiosi," scandaloseY doctrine Patroni, oe i52 EN 


i Vodaia : — o 
periculosi schismatis? authores, qui obfirmato* animo in contentione 99-89... .— 


. . Calum. Pref. 

perseverare intendunt : rebelles" etiam et proditores? cause Catho- MV 
? . : 1 p. 169, et cap. 
lice passim censentur.  Scculares ex adverso, Jesuitas, et qui f; 9 


: : ; is * Ib. c. 4, p. 
ipsis adhzrebant, separationem et SeAisma fecisse clamitant, eos 55. P 


1 / . : k DON 1 Ib. c. 6, p. 
Donatistas, Anabaptistas, Arianos vocant :? sicque graphicé eos 81, et p. 


186 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXXIII. 


-Wats.Quod, depingunt, ut aperté testentur Jeswifica Consilia? ac stratage- 
A Quoro, mata, esse Ethnica, Tyrannica, Atheistica, Satanica, 1posque 
qd tales esse, ut Aretinum, Lucianum, Matchiavellum etiam. et 
dominum tuum Luciferum impietate superent et Atheismo.  Bub- 
ordinationem veró illam à Clemente VIII. institutam, non 

[199] verentur talem esse demonstrare, ut Catholici omnes Anglicani 


Diu de guard debeant à Blackwello, Blackwellus à Garnetto, Gar- 


it. Angl. 
uc An&. "etus à Parsonio, Parsonius à Diabolo. Sie à primo ad ulti- 


mum, à quo Catholici vestri dependeant, quàmque necessaria 
concatenatione ei cohzreant, et subordinentur, facilé ex Sorifis 
legibus concludas. Nulla tamen hic tibi inter hos secta: foma- 
nenses omnes; individua verÓ vobis proprietas est, Unitas, 
«Ep.1$,se- Consensus, et Conspiratio. Et tamen nonnulli ex vestris5 uni- 
Bd pet Wal: tatem istam sie describunt, Quotidiane híc rime, jurgia, contu- 
Pari Apol. melie, calumnie, pugne etiam et usque ad sanguinis effusionem 
! Lib. eod. e. Qümicationes, Archipresbyter" bellum renovat. 
"PE 8. Sed nec tu opinor im ltalià vides Hermannum, ipsum 
iPmt.de — ltalum, qui! multis post mortem annis pro Divo colebatur, cu- 
Borneo jusque secta apud Italos, ne ipso quidem viginti post mortem annis 
et Gault. Sec. . . : 2 kp: 
B. ea humato, et combusto, exterminari potuit. "Anabaptistas Italize 
ejus Sectarios jure voces, feré enim idem sentiebant.  Pro- 
miscuos concubitus non docebant solüm, sed laudabant, speciosas 
quasque virgines ad sua nocturna sacra alliciebant, peractis de 
!InPiseno 7n0re sacris abominanda queque flagitia, quze apud Blondum! 
legas, non perpetrabant modó, sed ef Zmperabant. ^Potesne 
Anabaptistas aliquot in Anghà; in Itahá nullos videre? — At 
tibi oculi ad hos 1n Capsulà reconditi sunt. 
»Matt.Paris — 9. Age, ut ad hos cscutias, at FYatres" illos mendicantes, 
wUMIU eesfros fuisse et & vesird Ecclesid negare non potes, qui Zvan- 
gelium. quintum quod ZEtermuwm vocabant, et prwdicabant, et 
»Naud.ad Gefensitabant; in quo? abolenda esse hec Jesu Christi Evangelia, 
Bl. ef novum suum blasphemum Evangelium recipiendum docebant. 
puoi Oppugnabat eos et eorum hypooriticam sanctitatem, przeter 
alios multos, vir doctrinà et pietate illustris Gulielmus à Sancto 
Amore.  Crebrescentibus scandalis et odiis, causa ad Alexan- 
jM P". drum TV. delata est. Ille, ut Fratrum istorum honori con- 
up lv. suleret, librum? istum Evangelii ZEterni secreto, et. si fieri posset 


"Prat. de Sine Fratrum scandalo, comburi jussit ; : etiam ef dictos Fratres 
&er. in 


Guilde — exaltavit: Gulielmum veró, qui se illis justissimé opposuit, 
Sanc. Amore, 


et Gault, $13. deposuit* ab omni dignitate, et. per. Bullam" suam pro heretico 


Car. XXXIII. | contra Archiepisc. Spalatens. 187 


damnavit. Sectari tamen apud vos nulli, ne Sectatores quidem 
ilh, ut eos vocat Platina qui Evangelium hoc eternum amplexi 
sunt. 

10. Nec Gulielmum Postellum Jesuitam authorem Sect: 
illorum, qui Postellami* dict, in Romanà et ex Romanà tu&á 
fuisse Ecclesià negare potes; qui" triginta plàs minüs ab himc 
annis Jibrum edidit, quem Victoriam feminarum vocavit. In eo 
libro, horrendá atque execrabili, non hzeresi solüm, sed blas- 
phemiá, Jesum Christum, viros tantim et mares redemisse; 
Matrem veró Joannam, quam ille comitem. circumduast, ad redi- 
mendum feminas et femineum semum, à Deo missam esse docuit 
ac defendit. Liber ille Jesuitz, blasphemiarum plenus, tantüm 
abfuit ut à vobis exustus sit, ut publicé eundem venalem fuisse 
testentur tui Cathohci.* 

1l. Mirum veró, si sectas vestras circa Temporalem Papz 
Monarchiam ignorare te dicas. — Bellum certé de hoc et diu- 
turnum inter vos fuit et exitiale. Prodit ex unà parte, quód 
Papa direct Monarcha non sit, nee directà ullam temporalem 
potestatem habeat, Cardinalis Bellarminus, qui longum et in- 
vietum plané post se agmen ducit, Henricum Gandavensem, 
Johannem Driedonem, Albertum Pighium, Thomam Waldensem, 
Petrum de Palude, Franciscum à victorià, Dominicum Soto, 
Sanderum, virum veré pugnacem, et in ipsà acie atque armorum 
strepitu insanientem simul et occumbentem : Cardinales etiam 
nonnullos, Turrécrematam, et Cajetanum. Ex alterà paxte stat 
quoque densa militum caterva, quam ducit secum Alexander 
Carerius,^ et Franciscus Bosius. Hi secum in aciem producunt 
"Theologos, Canonistas, Pontifices, Divum Thomam, Sanctum 
Antonium, Rodericum Sancium, Alexandrum Halensem, Hugo- 
nem à Sancto Victore, Bonaventuram, Petrum de Tarantusiá, 
Petrum Lombardum, Rainerium, Durandum,  Capistranum, 
Gabrielem Bielum, /Egidium Romanum, Sanctum Bernardum, 
Gulielmum  Cremonensem, Silvestrum  Pierium, Franciscum 
Maironem,  Franciseum  Ferrariensem, Celsum  Mancinum, 
Lzlium Zecchum, Bonifacium Octavum, Gregorium VIL, Ni- 
eolaum Primum et Secundum, Leonem IX., Gregorium Primum, 
Gelasium, Leonem Magnum, Sylvestrum Primum, Anacletum, 
Clementem Primum, et sanctos ipsos Apostolos Petrum ac 
Paulum. Asperum hoc et cruentum inter vos bellum dubiisque 
volat vietoria pennis. Nulla tamen omninó tibi hic secta : licét 


» In Vit. 
Alex.IV. 


[200] 


* Prateol. in 
Postellano- 
rum heres. 
et Gaulter. 
82ec. 16. 

» Catech. 
Jesuit. c. 10. 


x Ib. 


» Lib. 5, de 
Pont. c. 1, 
$ Tertia. 


7 Lib. 2, de 
Potest. Pont. 
e. 9, 10. 

? Lib. de 
"Temp. Pape 
Monarch. 


[201] 
b Alex. Car. 
in Tit. libri 
sui. 
« Ib. lib. 2, c. 
12,$ Quorum. 


3 Lib. cont. 
Suar. c. ], n. 
12. 


188 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XXXIII. 


à posterioribus" priores imp? politici, et heretici vocantur, et 
eorum rationes? u£ false, ut heretice, ut frenetice, ut authoritati 
Ecclesie repugnantes, non. rejiciuntur modo, sed profügantur, et 
ut vento palez difflantur. An tot heretici, Athei, Blasphemi in 
Eeclesià, etiam et ex Ecclesià Romaná esse possunt, et tu excan- 
descis si Puritanos aliquot aut Calvinianos in Anglià te vidisse 
opineris?  Festucam videre potes in Ecclesià Anglicanáà ; in 
Romaná ne trabem, ne montem quidem videre vis. 

19. Sed tibi qui tot Sectas in Anglià non quidem conspicis, 
sed confingis, ego hie tua ipsius et vera et ver? aurea verba 
opponam. Sie tu? Suarezio tuo, Hieronymi de antiquà Romà 
encomium proferenti rescribis: S6 mune viveret Hieronymus, ad 
Regem püssimum Jacobum scriberet ez urbe Romaná, que ex 
Oriente scripsit olim ad Damasum in. urbem Romanam ; diceret- 
que, profligato à sobole malá patrimonio, apud vos solos Britannos 
et adherentes incorrupta. Patrum servatur hereditas. Ibi cespite 
terra fecundo dominici seminis puritate centeno fructu refert. 
Híc Rome obruta sulcis frumenta in lolium avenasque degenerant. 
Nunc in Occidente sol justitie oritur, in. Oriente autem, id est, 
Rome, que Anglie est Orientalis, Lucifer ille qui ceciderat, supra 
sidera, id est, supra omnes Episcopos et Principes posuit thronum 
suum. Vos Britanni estis lux mundi, vos sal terre, vos aurea 
vasa et argentea. — Híc testacea vasa vel lignea, virgam ferream et 
eternum. operiuntur incendium. — ta profecto et meritó scriberet 
nunc, si alloqueretur Angliam Hieronymus. ^ Revolve hzc tua 
et vera verba, et desines sectas aut H:ereses Anglican: Ecclesie 
objectare: in Romanam tuam regeres, qui est lohorum et 
veprium, hzresum et sectarum foedissima sentina. 

13. Sed est et aliud quod te verbo hie monendum censeo. 
Frequens tibi tuisque in ore est, sed à Dzemone injecta, et malig- 
nitate summá à vobis ejecta calumnia, quód per opprobrium nos 
Calvinianos, Lutheranos et Puritanos passim vocitetis. Non est 
hoe novum, fecerunt hoc idem Heretici, majores vestri: passi 
sunt et olim, similem nobiscum calumniam orfAodozi.  Sanc- 
tissimi illius Ephesini Concilii Patres, orthodoxi ad unum omnes 
atque Catholici: A Nestorianis tamen et ipsorum tum Ephesi 


. collecto Conceiliabulo, sanctissimus Cyrillus e£ Memnon (prout à 


[209] 
* Act. Con- 
ciliab. Ephes. 
tom. 3, act. 
Conc. Ephes. 
€. 1, p. 774, 
et seq. 


vobis nune Lutherus et Calvinus), Heeresiarchey et heretici 
dogmatis authores et Principes habiti sunt et vocati. Qui 
Cyrillo im sanctissimà fide adhserebant, à Nestoriano Concilia- 


Car. XXXIII. — contra Archiepisc. Spalatens. 189 


bulo Cyrilliani! (ut nos à vobis Calviniani), dieti sunt: Nec Ep. legat. 
onciliab. 


m ub Es Rr SCC D PS 
Cyrilliani solàm, sed et? Ariani, Apollinariani, Eunomiani à Evbhes. tom. 
1 - À ? CFR 3, Acto Conc. 
Nestorianis frequenter vocati sunt: quos opinor tu hic imitatus, Eph. in Ap- 
: : b ie k í pend. 2, c. 10, 
Arianos nos et Photinianos appellas. Utque à vobis Lutherani P9... 
E Ca. l1, cit. 


et Calviniani, sic à Nestorianis Cyrilliani pro hereticis" accu- €t passim in 
actis illius 


$antur, sicque plus millies vocantur, pro Jreticis damnantur Pgeciisn 


et anathemate feriuntur.  Nimirüm, mihil facilius est quàm 75. boss. 

maledicere et convitiari. Sed et nihil magis gloriosum, quàm 

propter Christum et sanctc fidei professionem malé audire et 

opprobris vexari. egium esse, dixit Antisthenes,! mal? audire, i Diog. Laert. 

cim bene feceris; et beatos pronunciavit Christus, qui ?psius Antisth. 

causá* convitiis afficiuntur. * Matt. 5. 1]. 
14. Lutherum nos et Calvinum, ut conservos nostros, doc- 

trinà, pietate et constantià insignes honoramus. Beata erit 

apud pios bonosque omnes eorum memoria, et ut unguentum 

odoratum diffundentur per Ecclesiam Dei ipsorum et nomina et 

eneomia, cüm Antichristi Romani omniumque illus satellitum 

nomen exosum erit, et ut fimus, in naribus Dei hominumque 

abominandum. Sed nos eos honoramus ut servos Dei, non ut 

fidei Dominos. Honoramus eos sicut olim Nepotem Dionysius :' Dion. 

In multis Nepotem laudo et diligo: et propter fidem, sedulitatem, Eus. lib. 76. 

et. exercitium in. Scripturis, hominem admodim veneror, presertim Chrisb. c. 19. 

tanquam eum qui jam ad quietem praecessit. At veritas amica 

est, et pre omnibus honoranda. Si quid rect ab eo dicitur, 

laudandum est, et sine invidid approbandum ; sin quidquam parim 

sincere et integre dictum sit, hoc cum diligentid et disquirendum 

est et coarguendum. Calvini scripta et Lutheri sic recipimus, 

quomodo olim Cypriani literas Augustinus :" Quod im eis divi- ^ Lib. cont. 

narum Scripturarum authoritati congruit, cum laude ejus accipio, zu 

quod autem mon congruit, cum pace ejus respuo. Vos quia in 

Papze decreta jurati" estis, veré Papiste et estis et vocandi estis. »pun.Pü.Ty. 

. ; ; UN , super formá 

Nos quia non sie Luthero aut Calvino addicti, Lutheran? aut Jurament. 

Calvinisíe nec sumus, nec nisi per calumniam vocamur. Nos 

à Christo, qui nobis fundamentum est et Caput fidei, Christiani : 

vos à Papá, qui vobis fundamentum est, et fidei vestrae Caput, [203] 

Papiste dicendi. Nos quia fidem (que veré Catholica est) pro- 

testamur et amplectimur, veré. Catholici; vos quia fidem Pape 

pro Catholicá tenetis, Papiste estis. Aut si Catholici, quod nos 

sumus, audire vultis, Nos reipsà, vos nomine solo Catholici. Nos 


simpliciter et sine additione Catholici, vos non. simpliciter, sed 


190 Defensio Ecclesie Anglicane ^ Cav. XXXIII. 


Romano- Catholici : Nos Reformati, vos, si ullo modo, Deformatt 
Catholici vocandi estis. 

15. Idem ferà de Puritanis observes. | Puritanum qui Here- 
ficus sit, tu, opinor, in Anglià neminem unquam conspexisti. 
- Cum illis quos tu Puritanos vocas, non est nobis de fide aut 
fidei dogmate lis ulla. De Ritibus illi et. disciplind Ecclesie 
nostre contendunt. .In fide consensus, in Rifibus solüm et 
disciplinà, dissentimus. Nec tu hoc nescis, quin Suarezio tuo 
* Lib. cont. hoc et veré ipse? testaris. Puritani, inquis, qui vocantur, circa 
n.3.  ' articulos fidei non dissentiunt, sed circa ritus, et externam Eccle- 
siasticam disciplinam. Cur tu hos qui in fide non dissentiunt, 
pro sectá hereticorum hie censes?  Delendi omninó Puritani 

nostri ex tuo hoc Hzereticorum Catalogo. 
16. Sed levieulum tibi videbatur, dixisse secías istas et 
Hereses esse in Anglià : Calumniam addis, quà Calumniarum et 
»Cons.Red. mendaciorum ipsum parentem vincas. ec, inquis, AÁominum 
ih farrago, licàt public non. permittantur. suos errores profiteri, non 
ejiciuntur. tamen nec. puniuntur, sed, suum virus dum spargunt, 
tolerantur. .O hominem nullius fidei aut pudoris! . Evenit 
aliquando in Anglià, quod in aliis omnibus Rebuspub. et Eccle- 
siis contingere solet, ut homines fanatici non hzreticas solüm, 
sed et blasphemas opiniones, et imbibant ipsi, et aliis propment. 
Talis in primzvà Ecclesià, ille Hzreticorum omnium parens 
2 Iren. Bib. 1, Simon Magus, qui? Deun se esse, Patrem, Filium, et. Spiritum 


*Ib. lib. 1, e. Sanctum dicebat. "lTahs Menander, qui* se Salvatorem mundi, 


Ang de Montanus, qui* se Paracletum vocabat. Tales, Multi! extremo 
ee Hierosolymitane guts tempore, qui se Christos esse jactita- 
Mu Ma bant. "Talis in Cretà Judzus ille veterator, qui" se 7Mosen esse 
c. 37. ' et celitüs à Deo missum, ut. Judeos in antiquas sedes per mare ab 


?pso siccandum reduceret, stultis et credulis persuasit. Talis in- 
»Mart-Polon, SATIUS ille* in Gallià, cui adherebant ex populo multi, qui Christum 
se esse mentiebatur, et pro. Christo se adorari jubebat.  'l'ales quo 
guiHnsbinilli Impostores tempore nostri Hen. III. quorum? uterque 
[204] Christum se esse dicebat, et. uterque meritó in crucem actus : duse 

: Ib. etiam sub idem tempus femine, quarum? una Mariam Magda- 
lenam, altera beatam Virginem se esse. mentiebantur. Talis 

« Prat, de priore seculo Gaudavensis ille nebulo David Georgius, qui? se 
Dan. Georg. Zertium Davidem, verum Messiam à Spiritu Sancto natum glorie- 
»Par.cont. Dafur. — Nee miretur quis, aut (quod tui? faciant), sacrarum 


D. Francisc. 


Bast Parlia. Seripturarum, vel lectioni, vel predicationi vitio vertant, si simile 


"ci mu. ib AA RS 


Car. XXXIII. contra Archiepisc. Spalatens. 191 


quid apud nos in hàe luce Evangelii quandoque contingat. "Te 
potiüs mirentur omnes, qui, si forté Arianus quis, aut Ana- 
baptista, aut blasphemator inter nos exoriatur, eos folerari 
apud nos, nec puniri asseveras.  Atenim et Reipublicez legibus 
et Ecclesie nostre Canonibus tales plectendos esse sciunt 
omnes. Etiam juxta legum ae Canonum normam, justo pro 
ratione delicti supplicio affectos esse, publica nostra cta et 
Annales testantur. 


17. Regnante Edvardo VI., Joanna Bourcheria? Anabap- '*Stow.Chron. 


an. 3 Edw. 


tistarum simul, et Arianorum hzeresi infecta, /mfantes bapti- V1. 


zandos, Christum à Beatá Virgine carnem suscepisse negavit. 


Georgius item Parisius,? Arianus, Christum Patri equalem esse «1». 


inficiebatur : Anabaptista? alter Colcestrensis, Baptismum milli 
faciendum. asserebat. An impuné tulerunt? An tolerati nec 
puniti sunt?  ImÓ punitij incendio adjudicati, et in cineres versi 
omnes. Anno 9. Elizabethz Jeffraius? quidam amentià cor- 
reptus, Johannem Morum Christum esse aiebat publicó. Ambo, 
Londini flagris cesi, stultitiam suam agnoverunt, nec sic tamen 
à supplicio immunes, sed carcere sesquianni spatio conclusi. 
Anno 17 Elizabethz Londini apprehensi et in judicium vocati 
Anabaptistze^ viginti septem, orum duo in Smuthfeldid com- 


e 


Ib. 


fIb. 


£ Ib. an. 3 
Eliz. et 
Holinsh. in 
Eliz. an. 


h Stow, et 
Holinsh. 


busti: quatuor errores suos revocant, abjurant, et publicó ad Chron. in 
eum an. 


erucem Sancti Pauli penitentiam egerunt, fasces, quos nisi resi- 
puissent, sensissent, bajulantes: reliqui ignà quidem adjudicati, 
sed commutato supplicio, in exilium pulsi sunt.  Ànno 21 
Elizabeth: Hamontus quidam,! homo Arianus insolenti amentià, 
Christo et. Evangelio maledicebat. — Christum Deum esse negabat. 
Norwiei in cineres ezustus, justissimas et acerbissimas sue blas- 
phemiz pcenas luit. Similes plan? blasphemias, triennio post id 


iIb. in eum 


an. 


evomere ccepit Johannes Lewisius;" pari supplicii genere Norwiel * Stowin. 
" anno ,112z. 


quoque i/le exustus est. MHacketti et Copingeri freneticorum 
homnium insania vel lippis nota est et tonsoribus. Ille! con- 


[205] 


! Liber de 


sentiente Copingero, Christum se esse, et Judicem Orbis stultus Consp. pro 
, lsc. reiorm. 


predieabat. — An illi passi virus hoc suum impuné spargere? et Stow anno 
1Z. 


Hackettus inspectante, atque execrante eum omni populo in 
crucem. Londini actus, alter ne laqueo vitam finiret, fame con- 
tabescere. maluit, sicque in carcere Bridewellensi obit. Reg- 
nante Serenissimo nostro Rege Jacobo, Legattus quidam Ariane 
Jueresis convictus, in. Smithfeldid justissimo supplicio igne crematuss 
est. Supplicia similia fanatico huic hominum generi apud alias 


192 Defensio Ecclesie Anglicane CA». XXXIII. 


patas  Otiam reformatas Ecclesias infligi quis nescit ? Michael Servetus^ 
deno " natione Hispanus, perfidià Arianus, qui^ se Orbis Prophetam : 
Chr pes, esse jactitabat, Genéve crematus. — Valentinus Gentilis? natione 
eit In Yalen- Neapolitanus, qui Trinitatem negabat, nec personam ullam, 
Hn" preter Patrem Deum esse docebat, Argentorati exustus. Ca- 
»I.inpio. daver? quoque blasphemi illius Davidis Georgii Basilie flammas 
Da donatum est et devoratum. Sed mitto alias Ecclesias: de nostrà 
nune ago. In quà cüm tot tamque illustria videas in na- 
baptistas, in Arianos, in phrenetieos D/asphematores supplicia, 
quá tu aut fide es, aut fronte, qui istos in Ecclesiá Anglicand 
lolerari, et. impunà virus suarum haeresum in vulgus spargere 
calummiaris? Doce vero tu, si potes, vel Postellum Jesuitam, 
vel Fratres vestros mendicantes, qui sque horrendas ac de- 
testandas blasphemias non spargebant modó, sed voce ae scriptis 
public defensitàrunt, pari à vobis supplicio affectos. Non 
potes: Calummniari Ecclesiam  Anglicanam poteris, excusare 


«Matt.Paris, Romanam tuam nunquam poteris. Nam Fratres? illos em- 
ad an. 1254. 


"Gau. —— alfavit Papa; et Postellus" centenario major Catholicus Lutetice 
UE sec. TUE 


18. At in Puritanos nos mitiores. Certé. An tu eodem 
loco Errorem et Heresin; Contumaciam et Perfidiam habendam 
censes? An squum, ut eodem supplicio afficiantur, qui fide 1n- 
tegrà, Ritus solüm et Disciplinam externam spernunt; et qui 
fidem. integram, ipsumque Christum abnegant? Iniquus, im- 
prudens, imÓ veré fungus es et stipes, si sentias. Sed neque 
ili Contumaciam suam, et Pervicaciam impune tulerunt. Pro 
meritis suis severo certe, sed justo simul supplicio castigati sunt. 


Qm Consule vel tuos.  Indicabunt illi? Puritanos bonorum amissione, 
"on. " 
1566. et. vinculorum. perpessione à nobis mulctari. Qusre ab eis quid 


[206] Samsoni factum ? dicent* tibi, Eum. mille. annui reditus aureos 
t Sauder : 


yisib. Monar. amásisse, quia Sacerdotali habitu et pileo quadrato uti renwisset. 
et Gault. p. Sed et exempla tibi alia proferre in promptu est. Cartwrightus 
in carcerem conjectus. Brightmannus Sacerdotio exutus et ex- 
auctoratus est: Wiggontonus, Culverwellus, Salsburius, Fieldus, 
Hildershamus, Parkerus, Stoughtonus, Smithus, Jaecsonus, alu- 
que Beneficiis, quibus gaudebant, privati, à functione etiam Sa- 
cerdotalium munerum suspensi, Udallus, ct Penryus, cüm con- 
tumacie sus, opprobia in Rempublicam, et Regiam Majestatem 
adderent, Capite alter, alter capitah sententià poenam luebant. 
Nec alios libet commemorare. Utinam veró et hi, et ill erga suam 


Car. XXXIII. | eontra Archiepisc. Spalatens. 193 


matrem morigeri magis fuissent, et obsequentes: utinam errorem 
suum et cernere voluissent, et deponere. Certé enim alióqui, 
eorum feré nullus, cui quisquam inter vos pietate, et vit: sancti- 
moniá, doctrinà etiam (vel tu quidem qui Magister es in tuo 
Israele) paucis eorum conferendus es. Sed illi pro'ectà fervore 
nimio, et zelo, sed non secundüm scientiam abrepti, ne illa qui- 
dem quz in se adiaphora sunt, à Christi Ecclesià, simul et 
Antichristi Synagogà usurpari volebant. Res ipsas, errore 
grandi, putabant esse Characteres Antichristi, que cüm ab Ec- 
clesià Christianà et Orthodoxà imperantur, veré tesserz sunt 
obedientize nostre, quam Christo ejusque Sanct Ecclesie de- 
bemus ommes; tum solüm Characteres fiunt Bestie, quando à 
Bestid mandate, ad nutum et obsequium Bestie observantur. — At 
"horum supplicio sapere alii didicerunt, nec jam multis ab annis 
errore isto, vel Ecclesie nostre turbas, vel sibiipsis damnum 
creare ausi sunt. Et quidem sopita, imÓ extincta penitüs jam- 
dudum apud nos fuisset hzc secta, nisi ab emissariis vestris, qui 
in omnibus Ecclesiis simul ae Rebuspublicis flabra sunt sedi- 
tionum, hic, illie, fuisset et excitata et fota. Atenim à Macchia- 
vello Magistro vestro edocti, libenter id didicistis," quod ubique in 
usum actionemque quotidié ducitis, Divide et Impera. | Hze vestre 
artes; Hsc fundi nostri fuit calamitas. 

19. Vides interim, quàm tu improbus calumniator sis: vides, 
neque Zirianos, neque nabaptistas, sed nec eos quidem quos 
Puritanos vocas, sine supplicio, ut tu calumniaris, tolerari.. Vere 
enim tibi dico, Ne horum quidem quisquam est, qui vel verbo 
ledit* authoritatem aut dignitatem Ecclesie nostre, quin idem 
culpze convictus, dignas et meritas temeritatis suse, irreverentize 
aut insolentiz poenas luat. Non tolerantur ulli, nisi quoad con- 
vincuntur; quamprimm convincuntur, puniuntur; et vel ipsi 
corriguntur, e£ purgantur à peccato; vel si corrigi nolunt, Ec- 
clesia nostra per illorum exclusionem purgatur à peccante. 
Nune vos illud cum Augustino? admoneo, Uf aliquando Ecclesie : 
nostre Catholice maledicere desinatis, vituperando mores, quos et 
?psa condemnat, et quos quotidió tanquam malos filios corrigere 
studet. | Quisquis? veró vel quod potest, arguendo corrigit, vel* 
quod corrigere non potest, salvo pacis vinculo. excludit, vel quod 
salvo pacis vinculo, excludere non potest, equitate improbat, firmi- 
tate supportat, hic Pacificus est, et ab isto maledicto immunis, 


quód Scriptura dicit, Ve qui dicunt quod malum est bonum ; vel 
o 


* Disc. Com- 
pen.deJesuit. 
Anglis, p. 17, 
et Wats. 
Quodl. 3, 
art. 4, p. 69, 


[207] 


y Can. Eccl. 
Decr. in 
Synod. Lond. 


an. 1603. c. 6, 


7, 8, 9, 27, 


. 110, 141. 


* Lib. 1, de 
Morb. Éccl. 
Cath. c. 34. 


2206. lib. 2, 
nt. E 


Pardi e. ". 


- 


b Lib. de 
Verá Relig. 
16216; 


* Cons, Red. 
p. 25. 


[208] 


ons. Red, 
5. 


194 Defensio Ecclesie Anglicane ^ Cae. XXXIV. 


quod bonum est malum. "Talemque tu scias esse nostram Ec- 
clesiam, qualem describit idem Augustinus." ZZ» ác Ecclesie 
areá, pro voluntate suá quisque, palea sit, vel frumentum ; tam diu 
sustinetur peccatum ejus aut error, donec aut accusatorem inveniat, 
aut pravam opinionem pertinaci animo. defendens ezcludatur. — .Ex- 
clusi autem, aut. pemnitendo redeunt, aut schisma faciunt ad. exer- 
citationem nostre patientie, aut heresin gignunt ad examen et 
occasionem nostre intelligentie. Sed quid ego te tot Augustini 
verbis vel instruam, vel moneam? Nec intelhgere vis, ut 
saplas: nec silere vis, ut sapiens videaris.  Imperito homine 
nihil quidquam est injustius, imperito simul et pervicaci, nihil 
quidquam est intolerabilius. 


CAP. XXXIV. 


ANABAPTISTAS LIBERE CONVENTUS IN ANGLIA CELEBRARE, 
CALUMNIATUR ARCH. SPALAT. 


PrRcrs nunc ad eas quas enumerásti sectas. Et quoniam in 
istà de Arianis et Photinianis calumniá, mendacem te esse, tua 
tibi dietabat conscientia, de illis altum deinceps silentium ; et ne 
yg) quidem. De nabaptistis ais," eos et heresibus scatere, et 
Conventus suos in .Angliá liberà celebrare. Ammon. te vanitatis 
tus pudet? An mescis quàm exosi nobis Anabaptistarum et 
mores et hsereses? — Anm illi libere apud nos conventus celebrant, 
qui et /egibus prohibentur, et quoties reperti fuerint, gravissimis 
etiam capitalibus suppliciis coercentur? ^ Qui carcere, cruce, 
exilio, etiam et flammis puniuntur? Liberum tu hoc vocas? 
Imó hberum tibi facis, mentiri et calumniari. 

9. At Calumniam hane alià eàque atroci magis calummià 
stabilire vis. Regem ipsum nostrum Serenissimum calumnize 
tuz testem hic advocas: nec veritus es homo ingratissimus Ma- 
Jestati ipsi Regiz, à quá tot tantisque beneficiis ornatus eras et 
oneratus, injuriam insignem ac calumniam, eui satisfaciendo 
impar omninó es, sacrilegà linguá, ac manu facere atque inferre. 
Narravit, nquis,! tibi Rex serenissimus, Londini in. conventu quo- 
dam Anabaptistarum feminam et. Concionem publicam habuisse, et 
ab ipsis putata Sacramenta ministrásse. Imi mon narravit tibi 
Regia Majestas, feminam illam putata sacramenta. ministrásse. 


Car. XXXIV. — contra Archiepisc. Spalatens. 195 


Nee sané ministravit. "Tua hzc est Regiwm narrationi addita 
calumnia. —Concionem habuisse feminam illam dixit: Et quidem 
(quales szpé apud Anabaptistas) Concionem habuit: At non 
" Londini (hzc tua strophe est) sed in civitate Wellensi, centum 
pené à Londino milliaribus. "Verum die ingenué: An et nihil 
tibi de i//ius femine: supplicio dixit tum. Regia Majestas? Nihil 
etiam dixit, quàm illi exosa Anabaptistarum ista conventicula. et 
Conciones? Dixit certó, et presentibus simul ac audientibus 
compluribus; aliquot etiam Reverendissimis Episcopis (à quibus 
ipse certior factus sum) Sacrilega ista Anabaptistarum Sacra se 
ex animo detestari dixit: Supplicia etiam pro delicti ratione in- 
figl serió mandavit, te et przsente tum et audiente. Et juxta 
Regium mandatum supplicia pro meritis sensit illa quam narras 
femima, Dorothea Kennalla: Id ei nomen. Vocata et adducta 
est Lambetham, in judicium 11 die Maii, 1620, coram Reveren- 
diss. Archiepiscopo Cantuariensi, hReverendis Episcopis Lon- 
dinensi, Eliensi, Roffensi, alisque in amplissimá illà Curiá, 
dignissimis atque szequissimis Judicibus.  Criminis illius con- 
victa, quód imn Conventiculo quodam Verbum Dei ewponere 
auderet: De putatis (quie tu per calumniam objicis) Sacramentis 
ne suspicio quidem ulla. — Carceri adjudicata est, et decretum, 
ut publicó tam in Ecclesià Wellensi, ubi crimen admissum, 
quàm in parochiali illà Londimensi Eeclesià, ubi tum commora- [209] 
batur, conceptis ad mentem Judicum verbis, culpam suam et cri- 
men Aumiliter supplex et pamnitens agnosceret. Factum hoc ne 
dubita, si é& carcere liberata sit. Quin potiüs tu illius exemplo 
tot mendaciorum et criminum convictus, poenitentiam maturé ac 
seriÓ agere discas, qui ut calummiam veteratorió struas, et sere- 
nissimo nostro Regi et sanctissimze Ecclesi: imjuriam facias, de 
Concione illius crepas, et Sacramentis ; de suppliciis, Regio man- 
dato, et Ecclesize Judicio inflictis, omninó siles. Non hoc Archi- 
episcopum decuit: Calumniatorem, Teque maxime decuit. EE. 
3. Cur veró Anabaptistis vos ob hoc infensi sitis ? — Qyuis de Bapt. c. 7, 


$ Secundo, et 


s e e ; imó hm 2 $ Quarto, et 
nescit Feminis apud vos* permissum, imO licitum esse docere pouac M 


Nec docere solüm, sed Jurisdictionem spiritualem exercere ? Cone. Carth. 


/ ; ; 4. 
Abbatissa, ait Glossa,f potest suspendere ab officio et beneficio CULOADUE 


Clericos sue Jurisdictioni subjectos : Suspendere* autem et inter- Maler. et 

dicere pertinet ad. Claves. — Nec veró Clavem" seu potestatem | Step. eL. 
Ecclesiasticam. delegatam. solipm habent Abbatisse, quod. tuentur nds 
D. Thomas, Durandus, Silvester. Dominicus Soto permultique s perat 


196 Defensio Ecclesie Anglicane ^ CA». XXXIV. 


ali: sed ut Canoniste docent, Jurisdictionem Spiritualem et Ec- 


! Ludov. clesiasticam Ordinariam exercere gqossunt. Potest, inquit Miranda, 
Miran.Tract. : 55 pesce : : 
de Monial. g. sugumus Pontifer Spiritualem Jurisdictionem concedere alicui fe- 


6, art. 5, ? C " 
Cond.l. — mine, seu alicui Abbatisse, et hoc tenet D. Thomas, Soto, Navar. 


:m48ent. ef Ugolinus. Papa, inquit Paludanus,* potest clavem Jurisdic- 
Dit P 13 onis et Laco et femine committere. Etiam et excommunicare 
!' Ib. feminis apud vos licitum. ^ Papa, mquit Paludanus, potest 
sicut Laico, sic et mulieri committere quód excommunicet : et 
loquens de tonsurà clericali addit, Papa, qui est supra totum jus, 
potest. mulierem facere capacem ita faciliter, sicut. de illegitimo 
facere legitimum, et similiter dare psi potestatem excommunicandi. 


pode Quod idem sensisse Navarrum, docet te Steph. de Alvin," Zoc, 
Ve . elt. 


«$2.1. inquit, non obstante ob predicta ex D. Thomá collecta, concludit 
(Navarrus) feminam ez privilegio posse etiam excommunicare. 

4. Sacramenta veró feminas administrare, et frequens apud 

)eeell. et Bin. vos, et. per vos" licitum esse nemo nescit. Nec tamen per anti- 


loc. cit. 


d en-O»4- quum Canonem id licitum. — Mulier? baptizare non presumat. 
4, can. 100. 


[210] Przsumunt veró mulieres vestre, et przsumptionem earum pro- 
batis vos et laudatis. Et certéó cur non probetis, qui in aliquo 


|Nied.L — casu non ZLaico solüm, sed Judeo et Pagano, baptizare licitum? 
apud Grat. 


Dis. 4de esse docetis? — Qui baptismum ab 4pso demone celebratum, 
ons. e. 


Aquam  rafum habetis:* qui et illum baptismum ratum esse docetis,! cüm 


8, et Bell. 1 je 24meff Pd 3 o 9 eia ; 5 Dm 
no^ruedL quis omissá ipsá formá baptismi, in Christi solius, non in Trini 


Baptis, c. 7, ) ; s MESS lm Y 
$ Getenus, (UL$ nomine baptizatur: licét Zacharim" Papse decreto et Syno 


sent. Dic o, 744i sententid definitum sit, Quod si vel una de Trinitate persona 


Jui. r.1oe, ?? baptizando non nominetur, illud baptisma verum esse non possit : 


it. c. . x . anl v 
"ue ., Etiam et non nemo à vestris," quod pudeat dici, illum. quoque 


loss. ib. ; 2 D IM 
$01 Daptismum validum censet ac ratum, nec formam in eo vitiari, si 


S n di ; di $t. . * * . B Je. E. 12 . 
4 de Consec, QUis. alium baptizet, In nomine Patris, Filii, Spirits Sancti, et 
» Gloss. in . . ON . Sore . 
cap.Sinon Qiaboli. Cur non ut Anabaptistis, ita et feminis vestris híc 
sanctificatus DID . : .o EC : 
dist.4, de Succensetis ? Àn vobis solis Hzereticis et Pepuzianis esse licet ? 
Consec. : dis à 
At nimirum Pepuza vestra Jerusalem : vestra Sodoma, Sion: 
vobis ut olim Donatistis lex hzc una propria est, Quod volumus, 
Quod dicimus, Quod facimus, sanctum est. 

9. Scias veró tu, sciant tui ommes, Anabaptistas, eorumque 
et mores et dogmata tam à nobis non probari, ut et ipsos tan- 
quam phreneticos et eorum dogmata, ut hzretica, fanatica, et 
blasphema, nee Ecclesiis solàm, sed rebuspublicis etiam omnibus 
pernieiocissima detestemur atque execremur. Lege libros no- 


strorum, adversum eorum blasphemias accurate conscriptos: vel 


Car. XXXIV. — contra Archiepisc. Spalatens. 197 


Lutherum de Ecclesià et Conciliis, vel Calvim Instructionem 

adversus Anabaptistas, vel Instructionem aliam adversus furiosam 
 Libertinorum sectam: vel Zwinglii Ecclesiasten, vel doctissi- 

mum nostrum Whitgiftum? Archiepiscopum olim Cantuarien- » Repi. adv. 
sem, vel Richardi Hookeri, viri ob singularem doctrinam cele- »: 
berrimi, de Ecclesiasticà politià libros, vel aliorum quse innumera 

recenseri possent, Scripta: intelliges ex eis, et nos et bonos 

omnes furiosam istam hzreticorum sectam non odisse solüm, sed 

ad orcum damnare. Et veró quis nisi mente motus sit eorum 
dogmata vel probet, vel à nobis probarisentiat? Ita spirituales? PE 
toti sunt, ut nihilo. pluris faciant . Sacro-sanctum Dei. Verbum, S Sr adversus. 
quàm fabulas. — Scripturas? ita depravant, ut diabolicis suissT. . |. 
opinionibus violenter servire cogant. Scriptores etiam sacros adv. Libert. 
probrosis* scommatibus incessant, atque insectantur, Paulum vas | [211] 
confractum, Petrum Dei abnegatorem, Johannem adolescentem 
stolidulum, Mattheum  feneratorem, per ludibrium. vocitantes. 
Christum? ex Mariá carnem accepisse negant. Baptismum .Ec- * Sieid. Com. 


3 n : T Hbi, pi: 
clesie ut rem profanam damnant. | Si* quando, Scripture tpsis « cav. tust. 


objiciantur, respondent, se Litere non esse obnoxios : Spiritum qui hys 
vivificat sequi oportere. clamitant, Scripturam literam esse mor- 
tuam, et occidere dicunt. "Utinam veró im hoc tam insolenti 
Scripturarum contemptu non et vestri Anabaptistis nimis similes 


essetis. Scripturam certé neutri vestrüm, pro infegrá! fidei ac ' Bel. niv. 4, 


; ; ; de Verb.Dei, 
morum, regulá habere vultis : utrique Fegulam istam vobis ve- c. 12,5 Re- 
ELS o DUC : : spondeo Ad. 

stroque arbitrio subjicitis, et instar Regule Lesbiw quó lubet et$ Dico 


flectitis. Spiritui literam servire cogitis: Illi suo privato, vos 
Pape spiritui. llis, privatus spiritüs susurrus, vobis publicus 
Pape clamor, pro Regulá est. Utrumque maligni spiritus et 
vox et norma: per utrumque fidei regula. vilipenditur et concul- 


catur: in utroque certum fidei naufragium. 
6. Quis dein sobrius amentiam Anabaptistarum ferat, dum 


coelum terrz miscentes, docent, Non" licere homini Christiano 7 Calv. Inst. 
ib. 4, c. 20, 


Magistratum gerere; non Regem esse aut Principem ; non debere ». 2. ex nell. 
lib.de Laic. c. 


inter. Christianos esse pretoria, leges, judicia, aut jus gladii : non? 1. et Prat. de 


Her. in 


j isti j ) : Eü nosticorum Anabap. 
licere. Christiano juramentum suscipere: Etiam et G un 


flagitia sectantes, promiscuos? concubitus, communitatem? bonorum, vont. Hose 


uxorum, et liberorum docebant. | Nec docebant ista solüm, sed et » Prat.loo. 
1 1 : ]- ssec. 16. 
opere prestiterunt; quasi Deo mandante, bella movent; sedi-sse19. — 
ioni 1 1 : 1 | furor. eit. p- 197; 
tionibus respublieas implent; Reges aliosque omnes qui furo ov Pipes 
1 1 . 55, et Sand. 
eorum non assentiebantur, extinctum eunt. Dux eorum Mun- ENS S 


3 Gault. $ 16, 
in Anabapt. 


» Sleid. lib. 
10, p. 126, 
128. 


* Prat. loc. 
cit. 


* Gault. loc. 
cit. 


» Sleid. lib. 
10, p. 128. 


[212] 


* Tb. p. 133. 


Y Ib. p. 129. 


7 Spalat. 
Resp.adSuar. 
€. 1, n. 21. 


198 Defensio Ecclesie Anglicane — Cae. XXXIV. 


cerus homo phreneticus, sibi? à Spiritu revelatum gloriabatur, 
quód gladio Gedeonis, quem se à Deo accepisse dicebat, universum 
orbem cogere deberet ad novum Christi Regnum instituendum, id 
est, ut Anabaptist:e fiant omnes, et vel rebaptizentur, vel" ut 
Pagani et impii occidantur. | Unde brevi cruentis bellis, rapinis, 
incendiis, homicidüs Germania sic vexata, ut? centum quinqua- 
ginta. millia. hominum tunc trucidata sint. Muncerus ipse fax 
seditionum, in carcerem,* primim. conjectus, tum capite truncatus 
est. Huie m Anabaptistico furore successit Johannes Leidensis 
cerdo, cui" sicut. et. fanatico iius Prophete, revelatum et man- 
datum à Deo jactitabant, quód Cerdo iste Leidensis orbis totius 
imperium sibi capesseret, ut reges omnes ac Principes promiscue 
interficiat, ut sic oppressis ubique impiis soli pii, id est, Anabap- 
tistse in orbe regnent. Nec destitit blasphemias similes evo- 
mere Johannes iste, donec ignitis* forcipibus cum Prophetis suis 
discerptus, acerbissimas simul ac justissimas insaniz suze poenas 
dedisset. 

7. Àn tu hse deliramenta, hocque pestiferum hominum 
genus à nobis probari, aut in Ecclesid. nostrá tolerari, nec puniri 
sentias? Cur Lutheranis illi magis probentur, quàm Pontifici ? 
Horum enim, illa vox erat, Duos esse Prophetas justos, Davidem, 
et. Johannem Leidensem : Duos item injustos, Pontificem Ro- 
manum ac Lutherum: et hunc quidem illo deteriorem. At tu 
non credis, scio, hos à nobis tolerari, et non puniri. Ut alii, ut 
tui sie credant, suades: forté etiam persuadeas. Sunt enim cre- 
duli hie nimis, et mendaciis de Eeclesià nostrà per vos confictis 
libenter auscultant. Sic tu* de illis ipse testaris: Sparguntur 
ceríé à nostris (qui mendacia ejusmodi pietati. deputant) inter 
nostros Romano jugo subjectos populos, fabule, que risum simul 
stomachumque moveant ; post ejectum Papatum in Angliá, nullum 
esse publicum. Dei cultum, nullam Liturgiam, nullas. Ecclesias : 
omnia impietate et Atheismo squalere. Hac improbi Monachi 
fingunt, ceci et. stulti credunt : | Sic ipse Spalatensis Archiepi- 
scopus. Tale omninó tuum est hoe de Anabaptistis à nobis 
toleratis, e& non punitis figmentum. Improbus Monachus hoc 
confinxit, ezeci apud vos et stulti credunt. Improbum te, illos 
e:xcos et stultos à te agnosci patior libenter. 


Car. XXXV. — contra Archiepisc. Spalatens. 199 


CAP. XXXV. 


DE PRIMA NOTORIA HJERESI, QUAM PURITANIS OBJICIT ARCH. 
SPALAT. LIBERUM ARBITRIUM NON DARI. 


A5 Znabaptistis, progrederis ad Puritanos. Eorum notorias* 
hereses nobis notas. Prima est, Liberum arbitrium non dari. 
O hominem insensatum, et phialà meretricis infatuatum! An 
quis san: mentis, hoc Puritanorum heresim vocat? ^ An hoc 
Puritani nota, Liberum arbitrium in primá hominis ad Deum 
conversione negare? ^ Lutheri hoc olim dogma habitum: Lu- 
therus verb plus quàm viginti annis? ante obierat, quàm nota 
aut nata in orbe Puritanorum vel factio vel nomen. | Orti Puri- 
tani, ut te tui* docent an. 1566, cujus secte authorem et primum 
ducem, Sampsonem illum (cujus ante memini) fuisse testantur. 
Non est hoc de libero arbitrio tam nuperum et novitium dogma. 
Puritanus in hoc non Calvinus solàm et Lutherus, sed ante 
mille et ducentos annos Augustinus. Is eodem omninó sensu, 
quo Calviniste et Lutherani, negat liberum esse ad bonum in 
non renatis arbitrium. — Certum est, inquit? nos velle cim vo- 
lumus, sed. ille facit ut. velimus bonum, de quo dictum est, Pre- 
paratur voluntas à Domino. — Certum est. nos facere cim facimus, 
sed ille facit. ut faciamus prebendo. vires efficacissimas voluntati, 
de quo dictum est, Faciam ut in justificationibus meis ambuletis. 
Nec* soli Deus, posse nostrum donavit atque adjuvat, sed efiam 
velle atque operari operatur in nobis. "Volumus ergo nos; nec 
Puritanorum quisquam hoe negat: sed Deus operatur in nobis 
velle, Deus facit ut velimus. Quomodo veró hoc facit Deus ? 
In hoe enim totius cause cardo. Facit ille hoe, non solüm ut 
vosí somniatis suadendo intüs, et invitando : sed voluntates no- 
stras efficaci suà gratià sic flectendo, ad bonum inclinando, re- 
tinendo, et determinando, ut illius suasiones, posità hàc efficaci 
gratià, rejicere aut respuere homo non possit. Hec gratia, 
inquit Augustinus,* que occulte humanis cordibus diviná largitate 
tribuitur, à nullo duro corde respuitur : ideo quippe tribuitur, ut 
cordis duritia primitüs auferatur : ideo tribuitur, uf faciat" ex 
nolentibus volentes. Et iterum,! Non. est dubitandum Dei volun- 
fati humanas voluntates non posse resistere, quo minus faciat ipse 


^ Cons. Red. 
p. 25. 


[213] 


PLuther.obiit 
an. 1544, 
Geneb. ad 
an. 1549. 


* Sand. Har. 
221, Geneb. 
Chron. ad an, 
1566, Gault. 
$16. 


4 Aug. de 
Grat. et lib. 
Arbit. c. 16. 


e Lib. Arbit. 
1, cont.Pelag. 
et Celest. 

e. 25. 


f Bell. lib. 1, 
de Grat. et 
Jib. Arb. c.12, 

Hoc loc. et 
$ Vides, et $ 
Hic Vero. et 
$ Denique. 


£ De Przedes. 
et Grat. c. 8. 


h Tb. 
i Aug. lib. de 


Correp. et 
Grat. c. 14. 


200 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XXXV. 


quod vult: quandoquidem etiam de ipsis hominum voluntatibus, 
quod vult, cim vult, facit. Exemplum adhibet de populo Israeh- 
tarum, voluit Deus et fecit ut se subderent Sauh. Hoc famen, 
pic im àe inquit; non fecit, nisi per Spsorim, hominum voluntates, sine dubio 
Grat.c. M. Jfgbens humanorum cordium, quO placeret, inclinandorum omni- 
potentissimam potestatem. Idem et exemplo Davidis docet, de 
quo dietum est, Ambulabat David proficiens, et Dominus erat 
! Ib. cum illo: tum addit Augustinus,! Nam quid ille posset adversari 
[214] voluntati Dei, et non potiüs ejus facere voluntatem, qui in ejus 
corde operatus est per Spiritum suum, ut hoc vellet, diceret, et 
nus faceret. terum et aliud affert" exemplum, de eis qui Davidem 
Regem constituerunt : Sud illi voluntate, su&á bond voluntate et 
corde pacifico, Davidem Regem constituunt : Quis hoc non videat ? 
Quis neget? Et tamen Omnipotens, inquit, qui erat cum Davide, 
adduzit istos ut eum Regem constituerent. —.Et quomodo adducit ? 
Nunquid corporalibus ullis vinculis alligavit ? | Intus egit, corda 
tenuit : corda movit : eosque voluntatibus eorum quas ille in. eis 
operatus est, traxit: magis habens in sud potestate voluntates 
hominum quàm ipsi suas. — Plenus est his et similibus Au- 
gustinus. — Non Lutherus aut Calvinus, non Calvinistarum 
quisquam tam est in háe:causá Puritanus, quàm est ipse 
Augustinus. 

^ Eph. 2.1. Puritanus etiam hie sanctus Paulus. Mortui, inquit" eratis 
in peccatis vestris. Non languidos, non infirmos, aut zegros, sed 
plané Mortuos in peccatis dixit : Ad bonum quodvis opus, aut 
convertendum ad Deum, non plus in nobis virium habentes, 
quàm habuit ad resurgendum ex sepulchro Lazarus. Et 
?200r.5.5. iterum,? Non. sumus sufficientes ex nobis ipsis ut cogitemus ali- 
quid. Heu, quàm hoc minutum et exile? et tamen sufficientes 
non sumus ne cogitare quidem. quidquam quod bonum est: sed 
caug de, /Acultas ipsa (cogitandi bonum) ex Deo est. Ille? wf velimus, 
Arc. V. operatur incipiens, qui volentibus cooperatur perficiens : ut veli- 
mus, sine nobis (nota mihi sine nobis) operatur; cim autem 
volumus, et sic volumus ut faciamus, nobiscum cooperatur : Sive 
ille et operante ut. velimus, et cooperante cim volumus, ad bona 

pietatis opera. mihil valemus. 
Quid quod et Puritana in hoe ipsa Christi Sponsa? quze 
*Cant1 4 sie Sponsum suum alloquitur, TraAe me, et post te curremus. 
7705 5.54- Trahi se vult; quia Nemo" potest venire ad. Christum, nisi Pater 
celestis traxerit eum. Et quando dicit, Nemo potest. venire, 


Car. KXXV. — contra Zrchiepisc. Spalatens. 301 


frangit, ut ait Hheronymus? superbientem Arbitri libértatem : * Viv. 3, aav. 
simul et hoc animadvertendum, quod qui trahitur, non sponte currit, xn 
sed aut retrectans et tardus, aut invitus adducitur. 

Puritanus etiam hic et ipse Christus, cujus illa ad suos vox! c penes 
Sine me nihil potestis facere. At tu Puritano huic obgannies et 
dices: Imó, possum sine te aliquid facere. Actus quidem prior 
in meáà conversione, tuus est: Tu suades,tu invitas, tu allieis: [9215] 
Hoe totum, hocque solüm tuum est.  4cfus vero alter, et is 
quidem longe dignior, totus meus est: Mihi adhue liberum" est * Cone. Tria. 


ess. 6, c. 5, 


utrum auscultare suadenti tibi, an reniti, utrum gratiam illam AU 
1 


tuam e Iper 1 'es 1 ü de Grat. et 
/fficacem recipere velim an respuere, amplecti an. abjicere. $$ Grae 96. 


: s E RCTDARC m ^ et lib. 6, c.15, 
Hoe meum est, inque meo libero arbitrio positum; Hoc post Pontes et 


omnes tuas rationes et suasiones ex meipso et ex meo libero M$tf9 
arbitrio sine te facere possum : et càm convertor, facio. 

Quin et Cardinalis tuus Puritanismum hunc valdé olet. —.1s 
postquam sex libris pro libero tuo pugnásset arbitrio, Calli- 
cratidis instar, ad extremum evertit omnia, et sic Puritanum 
agit, Conversio* hominis ad Deum ut et quodlibet aliud opus pium, * Bell. Mb. 6, 
Quatenus Opus (nempe humanum) à libero arbitrio est tantàm : e 3. 
quatenus pium, à solá gratiá est; quatemus opus pium, à libero 
arbitrio est et gratiá simul. —Dextrà hsec cape, et quid aliud 
Lutherus, aut Calvinus, aut Puritanorum ullus docet ? 

Sed est et hic, alia in tuis verbis satis crassa sané calumnia. 

Ais hane esse Notoriam Puritanorum heresin, Liberum arbitrium 
non dari. Notoria hzc est, et ab omnibus notanda tua calumnia. 
Cedo, si potes vel unum ex Puritanis omnibus, qui Liberum arbi- 
trium dari negat. Scis te sine dubio insigniter hic calumniari. 
Nemo Lutheranorum aut Calvinistarum, nemo Puritanorum, 
nemo qui vel sciolus sit aut philosophaster, Liberum arbitrium 
dari negat. Sed nec à quoquam, modó sanz mentis sit, negari 
potest. Est in Deo optimo maimo, est in bonis Angelis, est in 
hominibus, est in Demonibus omnibus liberum arbitrium. — Arbi- 
trii libertas à Coactione in. omnibus omninó est, quibus voluntas 
est. Nullius voluntas cogi potest. Si cogitur, non Voluntas 
est, sed Noluntas. | Est quoque in his omnibus Libertas Contra- 
dictionis, ut hoc velle possint aut non velle: etsi Libertas Con- 
trarietatis, ut liberó velint vel bonum vel malum, nec in Deo 
sit, nec in Angelis confirmatis in gratià, nec in Animabus 
beatis: nam hi omnes sic liberé volunt bonum, ut malum nec 
velint, nec jam velle possint. Dsemones quoque et homines 


[216] 


v Cons. Red. 
p. 25. 


x Dialog. 2. 
y Lib. 2, de 


202 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XXXVI. 


.non renati, quamdiu renati non sunt, ita liberé malum volunt, 
ut bonum nec velint, nec in eo statu velle possint. Erat etiam 
Libertas non Contradictionis solüm, sed et Contrarietatis in An- 
gelis omnibus ante eorum lapsum, in primis quoque parentibus 
antequàm peccássent, et adhuc est eadem libertas in hominibus 
renatis omnibus: Angeli omnes et primi parentes poterant per 
naturz vires cum concursu generalis auxilii, pro arbitrio suo, 
vel bonum velle, vel malum: Homines omnes renati possunt, 
per specialem quà donantur, gratiam liberé velle bonum, possunt 
quoque per nature, quie adhuc remanet in eis corruptionem, 
liberé velle malum. Quàm tu jam vecors, et plané delirus es, 
qui id esse Noforimm Puritanorum heresin fingis, quod nec ab 
illis, nec à quoquam nisi (qualis tu es) malé sanus sit, asseritur ? 
Ferulam, mihi crede, sensissent ipsi tyrones nostri, si vel in 
scholis et umbrá, tali fatuitate causam ullam sic agerent, ut 
tu in sole et pulvere Olympico causam tui Pontificis nune agis. 


CAP. XXXVI. 


DE SECUNDA NOTORIA HJERESI QUAM PURITANIS OBJICIT ARCH. 
SPALAT. DEUM ESSE AUTHOREM PECCATI. 


SECUNDA apud te" eaque JNotoria Puritanorum Heresis est, 
Deum esse authorem peccati. Vetus hzc calummia, à Fevar- 
dentio, Bellarmino,! aliisque à vestrà scholà, Calvino, Bezz, 


Amis.Gratia, Petro Martyri, et. Calvinianis mendacissimé objecta, et sspiüs 


€. 3-5, et 
seq. 


* Isa. 3. 20. 


luce clariàs refutata. Quod si vel pudor, vel probitas, vel 
modestia, vel veritatis amor ullus vobis inesset, jamdudum 
sacco et silicio calumnie tam impudentis poenitentiam egis- 
setis. Sed verecundiz fines jam transgressi, ita gnaviter im- 
pudentes facti estis, sicque callum conscientis et frontibus, 
etiam chartis vestris et calamis obduxistis, ut quod Propheta* 
dixit, Peccata vestra sicut Sodoma enuncietis, et obfirmato insuper 
animo, quod non fecit Sodoma, patrocinium addatis. Cramben 
istam toties à vestris nec sine nauseá positam, tu hie recoquis, 
reponis, et Puritanis, id est, Calvino, Bezw, et Calvinianis per 
insignem calumniam obtrudis. Scias vero hzresin istam, et 
horrendam blasphemiam et voce, et Scriptis, et rationibus re- 


Car. XXXVI. contra Archiepisc. Spalatens. 208 


jectam, damnatam, sieque luculenter, nervosó, ac solidé ab illis 
refutatam esse, ut vestri cüàm hane causam agant, pueri ad 
eos et plané infantuli videantur: ita sordent ad limpidissima 
eorum scripta vestrorum hominum nsnie, ae putidze lacune. 
Satis hie erit calumniz tuc ipsorum clarissima et verissima 
verba opposuisse. 

2. Audi Johannem Brentium:* Constanter sentiendum est, 
quód Deus non sit peccati author, vel approbator. Nam Deus 
volens iniquitatem tu non es. Audi Theodorum Bezam," Absit à 
nobis hec blasphemia, ut Deum authorem malorum faciamus. 
Quin et duobus libris? se et Calvinum ab hàc calumniá liberat, 
et sie scribit, Non consequitur ex istis ulla istarum blasphe- 
müarum, vel Deum esse authorem peccati, vel delectari peccato : 
vel Satanam aut homines mal? agendo, obedire Deo, aut quatenus 
malé agunt, facere quod Deus vult : ac proinde esse extra culpam : 
Absint quàm longissime omnes ejusmodi blasphemie, non tantüm à 
linguis, sed etiam à cogitationibus nostris. Audi Franciscum 
Junium,* qui integrum et aecuratum de causà peccati scripsit 
libellum, Decretum beneplaciti divini, duplem est: Unum, quo 
placet ei agere efficienter quicquid bonum, et hoc est Decretum 
efficax : Alterum, quo placet ei non agere, sed actionem suam 
cuique permittere, eamque sinere: atque hoc est Decretum per- 
mittens, quo creatura sibi, sue voluntati, suisque viribus permissa, 
agit malé. — Utrumque Dei decretum est. Ez priore Deo placet 
agere; et in re creatá operatur efficacissimé : In decreto autem 
permittente, placet ei non agere, desinit ac quiescit foris, non 
efficiens in. creaturá efficiente, sed in deficiente sinens agere de- 
fectum, vitio creature | solius, non ullo Dei vitio accidentem. 


[17] 


? In suo Cat. 
p. 105. 


^ Annot. in 
Aet. 2. 23. 


* Bez. Resp. 
ad Hesh. et 
Respons. ad 
Castal. 

3 Bez. Resp. 
ad Castal. 
Apho. 8. 


* De Peccat. 
primo Adam. 
q. 2, c. 4. 


Decretum. permittens non est causa peccati ullo modo. Audi 


Petrum Martyrem, qui hoe quoque luculenter tractat et copiose. 
Detestabilis est, quit, Libertinorum opinio, qui dicunt Deum 
esse causam peccati, ideoque peccata ommüa esse excusanda mec 
reprehendenda, cium sint opera Dei.  Declarat ibidem,* Peccatum, 
cim sit. privatio, non habere causam efficientem, sed deficientem : 
et Deum non efficere aliquid in peccato, sed in illius productione 
solim deficere, quia non impedit, non resistit, non emollit: et 
tandem | concludimus, inquit proprió et simpliciter loquendo, 
Deum non esse causam peccati: sed detestanda est opinio, que 
credit Deum. cujusquam male actionis, aut male voluntatis esse 
authorem. Alibi! quoque hoc idem tractans, docct, Peccata duo 


f In 2 Sam. c. 
16, p. 274. 


E p. 275. 


h Ib. p. 278. 


i Pet. Mart. 
in c. 1, ad 
Rom. p. 83. 


[218] 


204 Defensio Ecclesie Anglicane CAr. XXXVI. 


complecti, Actionem et Defectum : et si loquamur, inquit, de 
Actione, eam à Deo fieri non est. dubitandum, Defectus autem cium 
pertineat ad Privationem, non habet opus efficiente causd, satis est, 
ut removeatur gratia. Spirits. Ideo si in Ade questione simpli- 
citer respondendum sit, oportet dicere Deum mon esse causam 
peccati, quá. peccatum ; licét sit. causa. actionis, quá actio. An 
PUER aliud docet tuus Cardimalis?* n peccato, inquit, duo repe- 
Quech riuntur, Substantia que est materiale, et Ratio ipsa, que est 
formale peccati. — Substantia peccati, est. actio aliqua. voluntaria, 
vel voluntaria actionis omissio. — Ratio peccati est. ipsa declinatio, 


! Ib. lib. 2, de seu recessio à Regul, in illá actione. — Actio! tota est à Deo, ab 
Amiss. Grat. . 


Su. 990 habet non solim esse genericum, sed etiam specificum, et sin- 
m [b. ; YD, y m / mati - 
bar gulare. Defoi mitas autem ipsa," seu declinatio, quse est formale 

peccati, Deo tribui non potest, nec tam causam habet efficien- 
? Db. tem," quàm deficientem, et Deus? mon est author peccati, ut 
$ Primum. 


Lib. eod. c. : : - 
2 see. pam impellendo ad peccatum, sed deserendo, permittendo, non 


pneterea. — pjserendo. 
3. Nec vero à reliquis in hoc dissentit Calvinus. Is calum- 
niam hane, qu: nune à vobis, ei dum in vivis esset, objectam 
»Calv. Resp. clarissime depellit. Quo, iquit,? perfinet iste latratus, Deum 


ad diluendas M 
Nebulnis fleri peccati authorem ? — Monstra ipse sibi (quod et vos nune 


calumnias, 

23 UM A ; MMC 

M ridi DUE confingit, quicum depugnet. Et alibi? Cm justd de 
seterna 297 201 ; H AES 
Dei Predost, C186; licét nobis ignotá, à Domino procedunt, que scelerate ab 
$ Ergo, hominibus maleficia perpetrantur, peccati tamen ejus Deum au- 


*Calli.ady. Zhorem esse nego. Etiam duobus" feré integris libris de in- 

Libert. et lib. 2 3 : : o Moi : 

ady. Frane. dustrià refellit hane, preter alias, Libertinorum. blasphemiam : 
onachum . M * . . . 

Libertine- ostenditque quod te meminisse velim, Libertinos istos, non à 

rum secta- . os . . . * H 
torem. ^ Calvino, aut Evangelicis, ut vos? calumniari soletis, sed à Papistis 

* Prateol. lib. ^ REN : . 

de Hzres.in manásse. Eorum primi parentes fuerunt Coppinus et Quin- 

Quintino. ; . : : etis 3 

:Cal Instr. tinus sartor Picardus. —Papiste" ambo, etiam et Papistico ritu 

cont. Liber. 2 


eb sese optimum Catholicum vocabat porcus ille Quintinus* : et cum 
Bell. de 
Amis Grat. saerificis? vestris edoctus, atque impulsus, bis populum ille jamjam 
a lb. moriturus hortatus est, ut à sacris literis. diligenter. caverent, 
libert.infine. 

phemias primüm excitárunt, quibus se adjunxit Antonius Poc- 
adv. Libert. quius,^ Franciscanus, et unus ex sacrificis vestris, contra quem 


? Parr. in 

Castig. lib.2, Justo atque extremo supplicio Tornaci afficeretur, à Monachis et 

c. 1. 

x Calv. lib. 

y1b. p.c" asserens nihil esse pejus earum lectione simplicibus et illiteratis. 
Hi sunt, qui in medio papatu hzreses istas et horrendas blas- 

* Caly. Instr. 

Te19] librum integrum scripsit Calvinus, Boni* ac Mali discrimen isti 

* Ib. c. 13. «Jy. UN * N - 
tollentes, nihil à quoquam perperàm agi, cim Deus omnium 


-— 


PY Qv. y. 


Car. XXXVl. — eontra Archiepisc. Spalatens. 205 


Author sit, blasphemabant.  Stertentibus tüm vestris ad has 
tam detestandas blasphemias, Calvinus, heroico spiritu se illis 
opposuit, nec solüm eorum insanias insectatur liber? atque exe- 


cratur, sed et libris variis omnimodam doctrinam et pietatem 


spirantibus, refutavit, et profligavit. Egregiam veró vos illi et 
gratiam et mercedem rependitis, qui eum blasphemias illas ipsas 
in orbem invexisse et defensitásse vociferamini, quas ab ipso, 
summis suis laboribus feliciter repressas, et feré ex orbe pulsas 
sciunt omnes, nec vos ignorare potestis. 

4. Dices scio, Ez" Beze et Calvini verbis heresin istam et 
blasphemiam consectaneam. esse. Imo non consequitur ; sed vos 
diabolicà quádam non arguendi, sed calummiandi arte, eorum 
verba contra ipsorum et mentem, et professionem, imÓ contra 
ipsum verborum sensum, invitis ipsis, ad calumnias vestras 
distorquetis. Quod si fas vobis esset in Augustinum, aut sacras 
Seripturas debaechari, et illum, et has ejusdem cum Calvino 
hzresis reos brevi perageretis. Candor modó adsit m verbis 
interpretandis, ac dextre capiendis, nihil omninó ex Calvini, quod 
non ex Augustini item verbis consequens erit. Sic enim Au- 
gustinus, Cim et Pater. tradiderit. filium. suum, et ipse Christus 
corpus suum, et Judas Domimun suum, cur in hác traditione Deus 
est gius, et homo reus ? nisi quia in re uná quam fecerunt, causa 


mon una, propter quam fecerunt. Equidem mec alia, nec alio 


sensu, licét aliis verbis docet Calvinus. Res una erat, Traditio 
una, quam fecerunt. Sed diversáà longé mente, diverso fine rem 
istam unam fecerunt. Tradidit Deus in amore et misericordiá. 
Tradidit Judas in furore, et nequitià. Tradidit Deus, ut san- 
guine sui filii mundum redimeret. "Tradidit Judas, ut Domini 
proditione nummos sibi aequireret. Tradidit Deus, dum potens 
impedire, voluit permiitere. "Tradidit Judas, dum permissus 
solüm à Domino, voluit efficere. "Tradidit Deus, dum pessimá 
Judz voluntate, sed suo optimo consilio fradi permisit. — Tra- 
didit Judas, dum pessimo suo consilio malitis Judzorum, et 
suze avaritiee íradendo servivit. Tradidit Deus, dum volens 
Judam £radere sinit, sed Judz factum nec mandavit, nec pro- 
bavit. "Tradidit Judas, dum sinente Deo, innoxium virum et 
Dominum suum contra cognitum sibi Dei mandatum tradere 


voluit.  Discamus? in similitudine operum, discernere animos «1p. 


operantium, ne clausis oculis calumniemur, . et benevolos pro 
nocentibus accipiamus. 


^ Bell. lib. 2 
de Amiíss. 
Grat. c. 2, et 
4, et 5. 


* Ep. 48. 


[220] 


* Act. 2. 23. 


f Act.4.97,98. 


E Aug. 
Enchir. c. 
100. 


nibo ll; 
i Lib. eod. c. 
21, et lib. de 


Cor. et Grat. 
e. 10. 


[221] 


k Cons. Red. 
p. 25. 


906 Defensio Ecclesie Anglicane | CAP». XXXVIE 


5. Et quid aliud Calvinus, quàm illa Seripture* verba 
docent? Hunc definito Concilio et prescientid (seu ut inter- 
pres Syrus habet voluntate), Dei traditum interemistis. | Con- 
venerunt! Herodes et Pilatus cum gentibus et populis Israel, facere 
que manus tua et. Consilium. tuum. decreverunt fieri. Decreverat 
Deus, ut ea fierent non solüm quz passus est Christus, sed 
quze fecerunt Herodes, Pilatus, et Judzi. —Decreverat Deus ut ea 
fierent; sed flerent impid ac sacrilegá lorum voluntate, non 
quidem Deo infundente malitiam, sed non infundente lpsis 
gratiam: permissivo Dei Decreto fecerunt ista, non .Effectivo. 
Fecerunt illi, Deo et permittente, et decernente se permissurum, 
ut facerent ; sed fecerunt Deo neque precipiente, neque appro- 
bante quod. fecerunt: Impedire Deus potuit ne facerent, sed et 
voluit et decrevit permittere, ut facerent, quà sic, et per justifiam, 
illorum flagitia puniret, et per misericordiam sanguine sui Filu 
mundum redimeret. ta fit, u£ miro? ac ineffabili modo, non 
fieret. preter. ejus voluntatem, quod etiam contra ejus voluntatem 
factum est ; quia non fieret, si non sineret, nec utique nolens sinit, 
sed volens. Neque" enim Deus, cim sit et Omnipotens, et summ 
bonus, ullo modo sineret mali aliquid esse 1n operibus suis, nisi 
usque adeó esset et. omnipotens et bonus, ut benefaceret etiam de 
malo: et nisi! meliàs judicaret, et sciret magis ad suam ommna- 
potentissimam bonitatem. pertinere, de malis benefacere, quàm 
mala nulla esse permittere. Desinite nunc tandem vos rabido 
ore Calvinum allatrare, eique maledicere, ni velitis, quod 
verendum est, non Augustino solüm, sed Spiritui sancto con- 
tradicere. 


CAP. XXXVII. 


DE TERTIA NOTORIA HJERESI, QUAM PURITANIS OBJICIT ARCHI- 
EPISC. SPALATENS. DEUM EX SOLO BENEPLACITO MULTOS 
SINE CAUSA DAMNARE. 


TznT1A apud te* Puritanorum notoria Heresis est, Deum ex 
solo suo beneplacito multos sine causá damnare.  Pornige citó 
Lictori tuam frontem, ut notabile aliquod Calumniatoris stigma 
tibi velut Caino inuratur. An ista, Puritanorum heresis ? mà 
stigmatiei solàm hominis calumnia est. Lege Calvini libros, 


Car. XXXVII... contra Archiepisc. Spalatens. 207 


Beze, Junii, Brentü, Zanchii: Hi tibi Puritani: Luce hác 

clariüs calumniatorem te esse conspicies: videbis eos unanimi 
consensu et verissimé docere, Deum damnare neminem nisi ob 

. peccatum, neminem sine causá, neminem ex solo beneplacito. 

Quem enim obsecro damnet, nisi ob peccatum ? — An Judex 

mundi, Judex zquissimus, innoxium quenquam, peccato ac 

culpà ommi vacantem damnet? 4n! erit injustitia apud Deum ? mom. 3.5,6. 
Absit. Nescis quid Caino dixit,^ Nonne si ben? egeris, remissio ? » Gen. 4. . 
Sin male egeris, peccatum, id est, poena peccati, pre foribus ex- 

cubat. Sed Puritanos pro se loquentes audi. 

2. Bezam:" Inepté faciunt, qui reprobationis decretum | cum » Annot. in 
damnatione. confundunt: cim hujus causa manifesta sit, nempe v. oM 
peccatum, illis veró sola Dei voluntas. Petrum Martyrem? ne 
Justa, dicitur reproborum. damnatio, quoniam propter peccata illis 95. pu 
infligitur : et. peccata, causa sunt damnationis, que sequitur ultimo 
tempore; non sunt reprobationis, que fuit ab eterno. Junium,? Mu 
Causa perditionis ab. hominibus interna, salutis à Deo et externa. sd Rat. 16. 
Amandum Polanum,? Uf electio dignos non invenit, sed fecit, ita iDeater | 
reprobatio neminem in mortem eternam praecipitavit, sed proprid v.2). — ' 
culpá seu peccato in illam precipitatos, in ed justo judicio reli- 
quit. Ut Deus non decrevit eligere justum, sed peccatorem em 
gratiá justificandum, ita non decrevit reprobare justum, sed pecca- 
torem justo judicio propter peccatum damnandum. Johannem 
Knoxum, Nos voce, et Scriptis constanter asserimus, hominem * Tn Conf. 
ante mortem ei inflictam, voluntario lapsu Satane se mancipium d 

; S I UE ; Przedest.$ 10. 
| fecisse : Ita nec mortem decreti divini mercedem, nec Deum Judicem 
injustum. facimus, sed cum Apostolo dicimus, Stipendium peccati | 222] 
mors.  MHüero. Zanchium; Certum est, Deum, sicut propter » riv. 5, de. 
peccata impios punit morte eterná, sic etiam decrevisse illos propter d. , p. 506. 


hec peccata punire. 
3. Sed pre omnibus audi Calvinum. Quisque sibi proprid * Ca. Tib. de 


Dei 
incredulitate est. damnationis author. Et postquam verissime penna 
ostendisset," Deum ex perditá massá, elegisse quos voluerat, addit, $ Seputur 


: " : : risu A. 
Ad justam hominis damnationem satis erat, quód cim in vid Nb, ea, 


salutis esset collocatus, inde sponte emcidisset. Et iterum,* Cif an 
de praedestinatione sermo habetur, inde exordiendum esse constanter 
semper docui atque hodie doceo, jure in morte relinqui omnes repro- 
bos, qui in Adam mortui sunt ac damnati : jure perire qui naturá 
sunt ire filü; ia nemini causam esse cur de nimio Det rigore 
queratur, quando reatum in se omnes inclusum. gestant. —Poter- 










7 CCV 


—— cy 


ane tu; sed quid 7e dicam?  Potestne quisquam ex vestris 
lueulentiàs Dei justitiam iu dammandis reprobis assemre? ]h 
Adamo, in massd. perdifd vei ommis mortis: Eorum alios Deus 
ex istÀ massà pro suo beneplacito per müsericordiam liberat, et 
predestinat ad gloriam: alios in e&dem massà, per Jusfifiam, 
propter gravissimam suam defectionem, dammnandoes reliquit, et 
yPeteet  predestinat? ad inlerihum. Quos eligit ex istà massà, per in- 
meedestinare debitam gratiam misericorditer servat: quos relinquit iu illà 
Serm ^5 massi, per debitum illis supplicium justissimé punit. Tenebatur* 
remus justá damnatione genus Joannem, et quasi suis liberaretur, 
Mein. $7. justum Dei judicium. nemo just? reprehenderet. — Sola* Dei gratia 


Enchir e. 3 redemptos discernit à perditis: Nam in quo fit misericordia, non 


Nmeen$ meritum? ipsius est, sed. Dei gratia, in quo? non fit misericordia, 
SFes$. mon iniquifas est, sed judicium : quia nisi per indebitam miseri- 
cordiam memo liberatur, et misi per debitum judicium, memo .- 
Pes — damnatur. — Cujus* vult miseretur, et quem vult obdurat, sed — 
miseretur magná bonitate, obdurat nullá iniquitate; ut nec libe-.- 
ratus de suis merilis glorietur, nec damnatus, nisi de suis meritis — 
*Fulg n». i COnquerafur. Et quem! predestinavit. ad. gloriem, predestinavit — — 
Sir ad justitiam, ex suà gratià, non ipsorum merito donandam : 
quem predestinavit ad ponam, non predestinavit ad. culpam, sed 
culpe et peccati merito predestinavit jusié. puniendum. — Eadem 
emninà Calvini mens, plenus ille est similibus elogüs. Sed — 
[233] wnum hoc mihi nota: quod non damnari, sed nee sterno quidem | 
Dei Consilio destinari quenquam ad supplicium, nisi ob peccatum — 

tCshy lib. de doceat. Nam eüm fam? 4ngelos, quàm homines future defec-- 

Prid Rew. fonis respecfu, ezifio fuisse destinatos dirisset, subjungit, Seivif 

enim Deus quid utrisque futurum esset, et. quià ipse facturus esset, 

simul decrevit. Quid lueulentiàs? — Pravidit ab seterno Deus 

et ngelos, et homines sponte, ae liberrimo suo arbitrio lapsuros : 

In Angelis decrevit ommes sine venià, justé damnare. In homi- 

nibus decrevit eorum alios per indebitam misericordiam ex morte 

liberare, reliquos per debitum judicium in morte relinquere. 

4. Cur veró Atos potiüs, quàm illos, Jacobum, quàm Esauum, 

Paulum, quàm Judam liberare decrevit, hoc illud est, quod ad 

solum. Dei beneplacitum vectissimé Calvinus referendum docuit. 


sura ^ Cujus beneplaciti rationem à nobis querendam, negat" quidem 
Acus Calvinus, ideoque à pugile vestro Alberto. Pighio satis quidem 
ioa. Tali, sed satis quoque insuls? reprehenditur; Se verb, aureis. 
ich. c». Illis Augustini* verbis tuetur meritó Calvinus: Causas voluntatis 








F- 


Car. XXXVIL.. contra Archiepisc. Spalatens. . 2309 


Dei scire querunt, citm voluntas Dei, omnium que sunl, ipsa sit 
edusa. — Si enim habet causam. voluntas Dei, est aliquid quod 
antecedit. voluntatem. Dei, quod nefas est credere. — Qui ergo 
querit, Quare hoc fecit Deus ? respondendum est. ei, Quia. voluit. 
Si autem pergat, et roget, Quare voluit ? majus aliquid querit, 
quàm, est voluntas Dei: nihil autem majus inveniri potest. — Com- 
pescat ergo se humana temeritas, et id quod non est, non querat : 
ne id quod est, non inveniat. Etsi vero Abyss illius, Beneplaciti 
nempe et decreti divini, quo, cüm omnes pares essemus et 
eulpà et merito, hune liberavit & massá perdit, illum reliquit 
in eádem massá, hune dilexit per misericordiam, illum odio 
habuit per justitiam, hune eligere in vas honoris, illum in vas 
Contumelie reprobare voluit, etsi, inquam, decreti hujus et 
voluntatis divine causa à nobis nulla quzrenda sit, ut recté 
dixit Calvinus, subesse tamen Deo sanctissimam decreti hujus 
rationem minim? dubitamus.  Certé enim voluntas Dei, ut ver, 
licét barbaré, loquitur Bonaventura, Est rationabilissima, et ! In 1 Sent. 
rationem habet. atque ab eterno. habuit, licót ea nobis occulta sit n1». ^ ^" 
et ignota. Hoc idem docet Augustinus," de Pec Ench. 
agens, Tunc non latebit, quod mune latet, cur à duobus iste potius, 
quàm ille fuerit assumptus, citm. causa una esset ambobus. Hoe | [224] 
etiam et docet et profitetur Calvinus," Ego, inquit, clar affirmo, ^Lib de | 
Deum nihil decernere, nisi optimá edusá, que si nobis incognita provid, Resp. 
est, ultimo die patefiet. Disce jam tu ex Calvino et nostris, de 
Dei przdestinatione recta sentire et dicere. Desine dein illis à 
quibus tam multa tamque salubria edoctus es maledicere. 

5. Quantó rectiüs tu híc fecisses, si omissis Puritanis stylum 
tuum in vestrum Albertum Pighium acuisses, cujus híc fcedissimi | v 
plané errores: Neminem ile? à Deo absolutà, aut electum esse, tentiam e 


exprimit, et 


aut reprobatum docet, sed indistincté? omnes ad. salutem creatos De — 


nec ez? Consilio Dei pendere quinam electi sint. vel reprobi, sed qoe 
singulos sibi utramvis fortunam suo arbitrio statuere. Vel cum Pb Eb. 


Georgio Siculo dimicásses, qui dudum ez Italid" emersit, cujus- $mp 
que libris qui* passim volitabant, multi dementati. Is Originis Jem elapsi. 


feré heresi ab inferis revocatá, docuit, Non esse hunc vel illum P 


ad salutem predestinatum, sed Deum statuisse tempus, quo totum Pie rum 


YS 297A : ;. " Ib. $ Pergi 

mundum servaret : et quicquid" de praedestinatione tradimus, phi- 415. $ Pergit 

; Aet : bere 

losophicá tantàm argutiá niti: vel in arenam hano, cum vestro 1,2. path. 
: : : ;, Preedest. 
Ambrosio Catharino Archiep. Compsano descendisses.  Quosvis 55, oa 


A : : : : - 4 . preedesti- 
ille etium non. predestinatos. salvari posse, si velint, contendit : boss! 


P 


y Ib. $ Cum 
igitur. 


3 Ib. $ Fuit. 


* Lib. 6, Bibl. 
Sanct. Ann. 
251. 


[995] 


^ Cons. Red, 
P. 25. 


* 1 Tim. 2. 6. 


3 Extr. de 
Ponit. et 
Remis. c. 
Unigenitus. 


910 Defensio Ecclesie Anglicane Ca. XXNXVIII. 


nec? esse certum aut. determinatum numerum eorum, qui salutem 
consequentur, in Dei providentiá constitutum : qui etiam pro 
lueresi censet," Deum quenquam vel eligere vel reprobare, nisi ea 
operum suorum, meritorum vel demeritorum previsione : Quam 
eandem de previsis operibus sententiam, et docuisse, et appro- 
bàsse Chrysostomum, Origenem, Ambrosium, Hieronymum, 
Theodoretum, Sedulium, 'Theophylaetum, (Eeumenium, et 
Theodotum, doces tuus Sixtus? Senensis. Si horum quidquam 
vel Lutherus, vel Calvinus, vel Beza, vel ex Protestantibus 
quisquam doceret, diceretque, quos tu clamores, quantas tra- 
gedias dares! Quod si hoc à te impetrare non possum, ut 
adversus blasphemias Pighii, aut Siculi, aut Catharini, quia 
vesíri sunt, aut adversus Chrysostomi et priscorum errorem, 
quia Pafres sunt, velis sanctissimam Dei veritatem. nobiscum 
propugnare; sine tamen te hoc unum exorem, ut quia sanam et 
sanctam vides nostram in hác causà doctrinam, velis deinceps à 
convitiis et maledictis abstinere: saltem ad Anticyras navigare 
velis, quo epotis ibi aliquot ellebori non lagenis sed cadis 
ac dolis, bilem istam in Orthodoxos, quà nune cor tuum, 
et corpus intumeseit, caput quoque tuum ac cerebrum hoe 
calumniandi atque mentiendi cacoethe purgare possis atque 
liberare. 


CAP. XXXVIII. 


DE QUARTA NOTORIA HZ;ERESI, QUAM PURITANIS OBJICIT AR- 


CHIEPISC. SPALATENS. CHRISTUM PRO OMNIBUS NON ESSE 
MORTUUM. 


QuanTA apud te^ Puritanorum H«eresis est, Christum pro 
omnibus non esse mortuum. lmó tu Nugator es et Cavillator. 
Fides non quzrit strophas, et verborum in quibus delitescat 
ambiguitates et latebras. Quis nescit tritam ilam in Scholis 
de Suffcientiá mortis Christi, et Efficacitate distinctionem ? 
Mortem Christi pretium? et àwíxvrgo» abundé sufficiens fuisse 
ad ommes omninó homines redimendos, agnoscimus ommes et 
praedicamus. | Nec tamen probamus omnes, tui Clementis? 
Sexti decretum, quàd ve! una modica sanguinis ipsius gutta pro 
redemptione totius humani generis suffecisset. ^ Multó minüs 


Car. XXXIX. — contra Archiepisc. Spalatens. . 2H 


illud athlete vestri* probatur; Credo ac cunctis Christianis - Feuar.Dial 
credendum censeo, Christi Dei ac hominis minimam corporis ^p E 
lesionem, minimam spinarum et clavorum compunctionem, qmini- 

mum, oculorum lachrymam, minimum. pectoris gemitum, minimam 
sanguinis gultam, minimum anime angustiam, sufficientissimum 

fuisse ad totius mundi reparationem. — Christum vero eo fine aut 

animo mortuum esse, ut ipsius mors efficaciter atque actu omnes 
redimeret, aut eriperet & potestate Satanz ac seternze mortis, 

negant non Puritani solüm, sed qui Catholici usquam sunt 

omnes. Hoc Angelus! annunciavit, Salvum faciet populum twau. 1.21. 
suum à peccatis. ^ Non ommes dixit, sed populum suum et 

electos suos. Christus ipse hoc docuit, Pro eis ego sanctifico « Joh. 11. 19, 
meipsum, ut sint et ipsi sanctificati. Non pro eis autem tantim 

rogo, sed pro illis qui per eorum sermonem credituri sunt in me. 

Sic et Aquinas^ vester, /pse est propitiatio pro peccatis nostris, E 
pro aliquibus efficaciter, pro omnibus. sufficienter : quia pretiun 
sanguinis ejus est sufficiens ad salutem omnium, sed non habet [226] 
efficaciam nisi in electis. Idem docet Antonius Sadecl! (qui tibi | Resp. sd 
Puritanus). ^ Credimus, inquit, pretium Christi sufficere redi- Bardos, 
mendis totius mundi peccatis, solos tamen electos efficaciam ejus 

et virtutem sentire. Hunc eundem esse aliorum sensum, indicet 

pro omnibus Calvinus," explicans ille verba hze Johannis, lpse n [Jo 
est propitiatio pro. peccatis nostris: non pro nostris autem solim, 

sed etium pro totius mundi peccatis : ita ait, Dicunt Christum pro 

toío mundo passum. esse sufficienter, sed pro electis efficaciter. 

Ego verum esse illud dictum fateor. Si Puritanos dicas negare 

Christi mortem pro omnibus sufficientem fuisse, Calummiator 

es. Si Hzeresin dicas, negare Christi mortem efficacem omnibus 

fuisse, Hzereticus es. Utrum horum jam mavis, accipe. 


CAP. XXXIX. 


DE QUINTA HJERESI, QUAM PURITANIS OBJICIT ARCH. SPALAT. 
CHRISTUM P(ENAM DAMNATORUM SUBIISSE. 


QuixTAM Puritanorum heresin hanc recenses,! quód Christum Lor d 
damnatorum penas subüsse doceant. ^ Poemas: sed an omnes 
eum damnatorum poenas subisse dicunt? Nam aliquas, que 


A 


312 Defensio Ecclesie Anglicane — Cae. XXXIX. 


damnatis communes sunt, poenas eum sustinuisse, ne tu quidem 
negabis. Poen: alique damnatorum sunt anim? angor, tristitia, 
dolor: An Christum panas has subiisse nescis?  Ánnon ipsum 
» Matt.36.3. dicentem" audis? —ZViistis esé. anima mea usque ad mortem. 
*Lue22.4. Non et Evangelistam audis? — Fuit? in angore seu agonia, ef 
sudor ejus fuit quasi grumi aut guttz sanguinis. Aliquas ergo 
poenas si dieant Puritani; salva res est. — Omnes veró sl eos 
dicere tu asseras, insignis certó Calumniator es. 

Qui enim Znfernales et proprie damnatorum poenz? 
* Matt. 2541. Hze opinor prwcipuzs. Prima, Rejectio à Deo : Discedite? à me, 
»Rom.9.13. maledicti. Seeunda, Odium Dei: Esauum odio? habui. Tertia, 
iOunelem- Privatio beatificee visionis ac fruitionis Dei: Si* mille aliquis 
ponat gehennas, nihil tale dicturus est, quale est, à beate illius 
ees glorie honore repelli. — Quarta, Privatio  donorum* Spiritüs 
Dia.5,n.6. Sancti, charitatis, pacis, lenitatis, benignitatis, fidei, mansue- 
tudinis, temperantim, sapientie etiam, intelligentiz, consilii, 
[227] fortitudinis, scientiz& et timoris Domini. Justitie etiam, pru- 
dentiz, humilitatis, pietatis, misericordiz, et si qus sint similes 
virtutes. Et loeo glorie, ignominiá et opprobrio eireumfundi, 
loco illarum virtutum contrariis vifiis non solàüm commaeulari, 
sed et obduratum cor habere in vitiis, et impietate sic ut in- 
 telleetus errore exczcetur, voluntas im malitia, et bonorum ac 
virtutum odio obfirmetur, omnesque animze facultates angore et 
1.2.5.  mirore opprimantur. . Quinta, Ob peracía scelera. Conscientie? 
stimulis agitari, pungi, et excruciari, sie ut null unquam 
fruantur quiete, et propter gravissima quibus justissimé tor- 
quentur supplicia Deum B/lasphemare, fremere, frendere, utque in 
* Apoc. 6. 16. nihilum plané vertantur flagitare, ut dicant! montibus et petris, 
Cadite super nos, et abscondite nos à facie Dei, et ab irà Agni, 
ut desiderent mori, et mors fugiat ab ipsis. His addi potest 
Me Desperatio, quam tuus Cardinalis" essentialiter in pená damna- 
PE pene, (OrUm includi dicit; mihi consequens potiàs ex illis poenis 
videtur. Nam quia in zternum et damni et sensus pcenis se 
torquendos sciunt, ideÓ de salute, aut ullà poenz relaxatione, 
ut desperent, consequitur: H:e ut ego sentio poene damma- 
torum proprie. Quarum ne unam quidem Christum subiisse, 
aut veró subire potuisse, liberó, libenter, et constanter profite- 

mur, et procul absit, ut subiisse vel semel cogitemus. 
card 3. Ac nemini sané ignotum arbitror, quàm insigniter vestri* 


^E A ^ Calvino, Bucero, Bezze, efiam omnibus ministris Calvinianis, 


Ep 


Ca». XXXIX. — contra Archiepisc. Spalatens. . 218 


Protestantibus. per Galliam, Belgium, | Scotiam, Angliam, 
Helvetiamque | calummiari soleatis; Scilicet Calvinum | docere 
Christum. quenas has omnes, genas? sine exceptione omnes, qua x Venard. 
damnatis debentur, exceptà solà perpetuitate, pertulisse vocifera- Dial. 50.3, 
mini. Audi nune sequo animo, quid his calumniis respondeat 
Calvinus, et quid de his poenis, qux damnatorum proprize sunt, 
ille doceat. —Calumniam, inquit, duriàs exagitant, me despera- « caw. ip. 2, 
tionem que fidei contraria sit, ascribere Filio Dei. In uno autem ce 
falluntur, quód infirmitatem. in. Christo omni vitio ae labe guram 
4c vacuam non agnoscunt. Vide sedulo, obedientiam ac pas- 
sionem in Christo, omni vilio ac labe vacuum agnoscit et docet 
Calvinus. Desperatio verb de salute, Rejectio à Deo, Privatio [228] 
donorum Spiritüs, et reliqua quz recensui, à summo scelere 
sejuncta nunquam sunt. Iterum," Quanquam in Christo sensus » CaW. in 
carnis exitium apprehenderet, fixa. tamen stetit. fides in ejus corde, E 
quá Deum presentem intuitus est. Iterum, Quanquam. divina - voe. tiv. 
vis Spiritus ad momentum locum infirmitati carnis cederet, scien- E 
dum tamen est, talem fuisse tentationem ez doloris et mets sensu, 
que cum fide non pugnaret. Iterum"? se quasi derelictum à Deo 
sentiens, ne tantillum quidem deflexit à bonitatis ejus fiducid. 
Et rursus:* Non inmuimus Deum fuisse unquam, illi vel adwer- * m. n. ni. 
sarium, vel iratum: Quomodo enim dilecto Filio, in quo animus 
eus acquievit, arasceretur ? aut. quomodo Christus Patrem. aliis 
8uó intercessione placaret, quem. infensum. haberet ipse sibi? — Et 
adhue clariüs! Quicquid sponte passus est pro nobis, nihil ez ejus to. n. va. 
minuit virtute. In. cunctis ejus affectibus viguit moderatio, que 
excessum. cohiberet. | Agnoscite jam calumnias vestras, cüm 
videatis Calvinum profiteri, Christi passionem /abe omni vacare. 
Ipsum in fide, pietate, ac omni virtute constantissime perseverasse, 
moderationem in ommibus affectibus retinuisse, neque unquam 
vel ad momentum unum JDewm ipsi aut infensum, aut iratum 
fuisse, aut ipsum odio habuisse. Ab his, et consequenter ab 
omnibus omnino, qui damnatorum sunt proprie, poenis 2m- 
munem fuisse Christum agnoscit. Hoc si quisquam fide firmis- 
simá tenet (et tenuit, ut vides, Calvinus) salva plane est de 
passione Christi illius fides. Aurum hoc quod fide firmissimà 
tenet, vincet penitus, et absumet in reliquis foenum omme et 
stipulam, quz opinione tenentur. 

4. Sed profectó ita res est: vos omissis his, qu ille et 
verissime docet et constantissime, verba illius aliquot, quz in se 


L3 


Íb. 


314 Defensio Ecclesie Anglicane — Cae. XXXIX. 


obscura, ex his illustranda essent vobis et explicanda, misere et 
à veritate, et ab illius mente distorquetis, eumque vel invitum, 
rInsit.lib. quze vos vultis dicere, cogitis. Dixit nimirum Calvinus,? 
net Cleistum pro nobis sponsorem, vadem, adeóque instar rei, sub- 
missum, qui dependeret ac per solveret omnes, que ab illis expe- 
E tende erant, penas, uno hoc duntaxat ewcepto, quód doloribus 
cit. e. 8, & At zorfis non poterat detineri. Quia Omnes dixit, ideó vos Cal- 


contra, et 


OR T vinum et sensisse et asseruisse concluditis," Christum Dei iram, et 
euard, D1al. 


5 Her. US odium subisse, infidelitate, desperatione, vitiis, ac flagitiis omni- 
[229] bus damnatorum conspurcatum fuisse. Horum veró nihil ne 
per somnium quidem sensit Calvinus: seque contrarium plané 
sensisse, et serio, et ssp, et disertó testatur. Liceat Calvino 
suà verbà interpretari; et quis verborum illius melior interpres 
quàm ipse?  Exponat ille quid sonat apud eum Omnes; dicet 
ile nee odium aut iram Dei, nec desperationem, nec priva- 
tionem, vel amoris Dei, vel ullius virtutis, eà voce notan: His 
exclusis, calumnia simul vestra exclusa est: Quid igitur apud 
eum sibi vult Omnes? | Sine dubio non alas ullas poenas com- 
prehendit, quàm quarum Christus Filius Dei capax erat: quàm 
qui cum fide, cum obedientiá, cum sanctitate, cum constantid, 
cum omni viréute omnibusque donis Spiritüs Saneti consistere 
possent et cohzrere. Ex hoc genere quia nulla omninó poena, 
qui. damnatorum propria est, censeri potest, ideó nullam 
omninó poenam damnatorum propriam aut dixit, aut intel- 
lexit Calvinus. 
5. Quie igitur, quies, ille, quas Christus sustinuit pcenze ? 
;Cal.c.8, Dicam prout potero sed paucis. Zncredibilis! animi amaritudo, 


cit. n. 12. 


Hes (oae, diri* et horribiles cruciatus: quos significat Jeremias, Videte an 
715a.53.6. sif dolor ullus, sicut dolor meus! quos significat Isaias," Posuit 
perm in eo iniquitatem omnium nostrüm, id est, posuit in eo iniquitatum" 


iAweSen  pamam, nam à culpá immunis fuit. Peccatum? non suscepit, sed 
Apost. pomam peccati suscepit. — Suscipiendo sine culpá penam, et penam 
»2Cor.5.21 sanavit. et culpam: quod significat Apostolus? Eum qui non 
vQCav.i? moverat peccatum pro nobis peccatum fecit. Peccatum, id est, 
'G3.3.13. hostiam peccati ezpiatricem : quod iterum significat Apostolus," 
Redemit nos de maledicto, factus pro nobis maledictum :. factus 
maledictum, non peccando, sed moriendo: et maledicti poenam, 
gen ib quod maledictum dicitur, sustinendo. Hoc? est enim, mortuus 
est, quod maledictus est : quoniam mors ipsa ex maledicto est, et 


c. 3, 4. 
maledictum est. omne peccatum, sive ipsum quo sit ul sequatur 


pe /—————— 


Car. XXXIX. — contra Archiepisc, Bpalatena. . 215 


supplicium, sive ipsum. supplieium, quod etiam geecatum voeatur, 
quia est ex peccato : quin et Peccatum et. Maledictum, non 
.eulpam, sed pemas et tormenta ín Christo significare non diffi- 
tetur, teste suo capitali hoste, Calvinus: quod significat Ful- - B Her, 
gentius," Christus, quoniam. peccata non. habuit propria, portare zl 2s L 
dignatus est aliena : quod significat Aquinas, Uterque dolor tam. (230] 
interior, quim. exterior. fuit ín. Christo mazimus, tum. propter eerte." 
eausas doloris, tum propter magnitudinem et acerbitatem 
dolorum: tum propter Chrísti patientis constitutionem : tum 
propter Christi voluntariam eorum susceptionem, qui mitigare 
- $uos dolores ex consideratione rationis noluit, sed unicuique 
suarum virium, permisit agere quod est sibi proprium, dolores 
illos sentiendo et percipiendo: additque, quod in Calvino 
opinor hzreticum fuisset, Christum omnim gqeecuta | humani 
generis pro quibus satisfecit, passum esse, et ea quasi sili ascrip- 
sisse : denique uno verbo in illá, quam solam sustinuit, corporeá 
xnorte, tot, tantaque persolvit. supplicia, quot. quantaque neces- 
suriu fuerunt ad expiationem et satisfactionem — peecatorum 
nostrorum. 
6. Nee tu tamen, cüm tam multa pro Calvino dicam, 
sentias, aut vel suspiceris, me in Calvini verba juratum. Non 
sum, nec certe illius in hae causà opiniones vel probo vel 
| prestare volo. Quod localem Christi ad inferos descensum neget, 
quód descensum ad inferos de poenis in eruce aut in horto per- 
.pessis explicet; in his ego Calvinum non repudio solüm, sed et 
libere refello. Non ego nune Calvini eausam ago: Calumnias 
vestras in Calvinum odi: Calvini lapsus et errata non excuso, 
ne extenuo quidem. Calvino e& qui eum híc sequuti sunt, idem 
aecidit quod Cypriano et Africanis, Cüm Cyprianus, vir et 
doetrinà et sanctitate celeberrimus, rebaptizationem defenderet, 
famA illius et authoritate inducti, factitàrunt id multi. Sic et 
Calvini in Explicatione illius de JDeseensu Articuh errorem, 
eomplures illius doctriná, famá, et nominis dignitate commoti, 
avidiüs quàm par erat amplexi sunt. Quibus omnibus, ipsique 
etiam Calvino non zminüs ignosci debet, quàm Cypriano et 
Africanis in Rehaptizatiane : non minüs quàm ZJreneo, Nepoti, 
Papie, aliisque in  Chiliastarum heresi: mon minüs quàm 
Chrysostomo, Ambrosio, aliisque Patribus, qui Previsa opera 
Predestinationis causam esse docuerunt. — Habent antiqui 
Patres, habuit Calvinus et Beza suos errores: et optimus 


216 Defensio Ecclesie Anglicane — Cav. XXXIX. 


ile est qui minimis urgetur. Errores horum omnium vitare 

oportet, errantes non convitis, nedum calummnis insectari. 

Pu.2 3€ — Utque de Cypriano ait Augustinus, Eum errorem suum emen- 

[991] daturum fuisse, si ejus tempore questionis illius veritas eliquata 

satis fuisset, ac. declarata : Ita non dubito, Si Calvino, Bez:e, 

multisque alis, qui nune in Domino obdormierunt, Lux illa in 

Articuli hujus explicatione affulsisset, quam ex doctissimis 

atque accuratissimis nostrorum hominum seriptis conspiciunt 

nunc omnes, demonstràssent illi libentissimó, non solüm quàm 

docti essent in his quze firmissimá fide perceperunt, verüm etiam 

quàm docibiles essent in his, quz opinione solàm tenuerunt, et 

minüs animadverterunt.  Certó enim sicut multa sunt quz 

doctus Calvinus docuit, sic est et in hoc, quod docibilis 

Calvinus disceret: et veritati nunc eliquatz libenter cederet, 

qui veritatem nondum satis ventilatam tam seduló tum in- 
vestigavit. 

7. Deceret verÓ vos omnes, parciüs in hae causà Calvino, 

Bezz, aut aliis convitiari. — Loripedem rectus derideat, /Ethiopem 

albus.  Peccatis certó vos ipsi in hoe non minüs, imó foediüs 

multó et perieulosiàs, quàm aut Calvinus, aut Calvinistarum 


:Bellüb.4, quisquam. — Zrüiculum?* de Descensu Christi ad. inferos pro fidei 
de Christ. 


c. 6, articulo agnoscunt Calviniam omnes: etiam et in? precipuis ha- 

$ Quseritur, A : dE ER . 

E bendum docet Calvinus. —At aliter Jesuita? vester ; Ewistimo non 
utünus. 


:Suarez.tom. &$$e necessarium computare hunc inter articulos fidei. Quare verà 
; in Thom. 


SS art.8, non necessarium ? Quia non est res admodum necessaria singulis 
hominibus. Quanta hie perversitas vestra? — Artieulum fidei u£ 
necessarium, Calvinus amplectitur, et is vobis H:eretieus : Arti- 
culum eundem, aon habet pro articulo fidei Jesuita, et ille vobis 
Catholicus. Scilicet Articulus fidel, cüm à Protestantibus as- 
seritur, Hzeresis est: Hieresis et abnegatio fidei, cüm à Jesuità 
asseritur, veritas est. 


4 Frane. de 8. Non nemo? etiam é vestris testatur, fum Scotum, tum 
Major. in 3, . . AS . . br s 
Bent. apud Durandum, qui primarii in. vestris Scholis, putásse, non probari 
Salm. tom. TUS . 

10, tract. 50. Descensum Christi per Scripturas, nec verOÓ certum esse quód 


zSuarldo. Zfpostoli articulum illum Symbolo addiderunt, docet Jesuita.* 
Calvinistee Articulum hune et ab Apostolis tradi, et à Scripturis 


probari agnoscunt. Quis hic magis in Articulum delinquit, 
euros Calvinistte an Papistze ? 
"NR 2.3 9. Negat Calvinus Christum in Inferno ponam ullam sub- 
jon.1.30, lisse : Passionem omnem Christi morte Suá in cruce terminatam 


Cas. XXXIX. — coutra Archiepisc. Spalatens. E 


docet: etiam animam. Christi in infernum omnino localiter descen- [232] 
disse negat.^ Negat, inquam, hzc Calvinus : ut hinc perspicuum « Calv. Com. 


: i X mu . — in Aet. 2. 27, 
sit, egregié, calumniari tam Stapletonum," qui ait, hoc fuisse et Instit. lib. 
z Y A S. ^ GE 2 ^ 2. c. 16, n. 9, 
execrandum, Calvini dogma, quód Christus in Inferno diros damna- Ro 

NL : . : M RU Quodlib. 3, 
torum wn ammo eruciatus subiit : quàm Bellarminum, qui ait, Cal- $Cum itaque, 

? : 3 * Y ! Lib, 4, de 
vinum innuere Christum fuisse in In 2 recti Ch. c. 8, 

f iferno usque ad resurrectionem. Mop 


Figmenta hzc vestra sunt: Nec poenam in inferno ullam subiisse, 
nec in inferno secundüm animam fuisse, docet Calvinus. —Contrà 
docct Aquinas vester, Christum* in Infernum. descendisse, quia * Part. 2,4. 
venerat nostram penam portare, et in se suscipere. Etiam et Car- ^ 
dinalis vester Cajetanus,! Dolores in Christo ratione panalitatum, ! A«.2. 
usque ad resurrectionem suam durásse docuit. Quis híc iterum in 
Articulum magis deliquit? Certum enim est, Christum non 
ut vinctum et puniendum, sed ut liberum et Triumphatorem 
in Infernum descendisse. Orthodoxorum omnium est illa Ful- 
gentü^ vox: Christus sic descendit, ut nec caro ipsius in sepulchro » iv. a, aà 
corrumperetur, nec inferni doloribus anima torqueretur. TM 

10. Docet Calvinus," etsi localiter in infernum non descen- * Lip. 2, 1nst. 
derit, virtutem. tamen. sue mortis penetrásse et ad animas Sanc- — MC 
torum, qui in sinu Abrahe beatá quiete fruebantur, e& ad animas 
damnatorum, qui supplies in Inferno torquebantur. | Docet 
Durandus? vester, Christi animum non localiter et quoad. sub- Dd 
stantiam, sed virtualiter et quoad effectum in infernum. descendisse. «r3. 
S81 negare localem Christi descensum sit hzreticum, cur non 
cum Calvino hzreticus sit Durandus? — Si negare localem 
illum descensum non sit hzreticum ; Sit igitur cum Durando ; Ang- 


orthodoxus quoque Calvinus. Cur sit in pari dogmate dispar in Mait, 21, 
judicum? ——— "e iom de 
11. Leviora sint hzc : nec tamen in Calvinoferuntur. Audi Syn. Lond, 
jam quod palmare dicas. Solemme vobis? est calumniari, quód oet  Bilson, 
nos Articulum de Descensu Christi ad. infernum. tollamus. | Utri Ded 7 
ex nobis tollant, serió mecum paucis perpende.  Profitetur Ec- Cetech-- 
clesia Anglicana,? Christum, uf corpore in sepulchrum, sic animá Map iio 
à corpore separatá, in Infernum. descendisse. Cum Augustino" / Mstt. 1625 


5 £A ds il ; » ; I. c. 46, 
profitemur, et dicimus, Qwis nisi infidelis negaverit fuisse. agnud Moral c 46, 


inferos Christum? Agit autem de Christo tum mortuo. De- f» 

scendit ergo in Infernum : sed in quem Infernum ? Omnino in [233] 

5 As . . x . t , de Interior. 

illum qui in Scripturis Gehenna ; à patribus,! locus tormentorum ; Domo, c. 38. 
; ES : : ; :  Trid.Catec. 

à Tridentinis" vestris, feterrimus damnatarum. animarum in. quo vL set. 


5, n. 3. 


lorquentur, carcer: in hunc infernum, qui proprie" infernus 7s. 


918 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XXXIX. 


dicilur, descendit anima Christi. ^ Declarat hoc przter alios 
PE dad Patres sanctus Fulgentius: Restabat ad plenum nostre redemp- 
tionis effectum, ut. illuc usque homo sine peccato à Deo susceptus 
descenderet, quousque homo à Deo separatus, peccati merito ceci- 
derat : id est, ad Infernum, ubi solebat. peccatoris anima torqueri ; 
et ad sepulchrum, ubi consueverat peccatoris caro corrumpi. Hsc 
nostra est, hzec Patrum fides. 
19. Qusnam jam vestra de descensu fides?  Indicet hoc 


» Aquin. p.3, Vester Angelicus Doctor. Docet ille,? Christi animam, licét quoad 
52, art. 2, . . . . . 
Utdeipso" virtutem et effectum dicatur fuisse in inferno damnatorum, tamen 
etiam testa- 


: ; Ner 
tur, Bell. ib. quoad substantiam et actualem presentiam, fuisse tantum 1n 
4, de Christ. 


; 16, Limbo Patrum. Nec Aquinas solüm in hac sententià. Est in 
Primum. 


: Comm.i] eadem Cajetanus," sunt Scholastici; etiam et ipse Cardinalis 
Tho.p.3,q 


52,25.2. tuus Bellarminus, Thomse et Scholasticis in hoe subscribit. 
eujus in hoe judicium majoris apud te ponderis esse debet, quia 
* Bell.li.4, cüm olim Thome opinionem refutásset, docuissetque, probabile 


de Chr. c. 16. 
$ At. esse. Christi animam ad. omnia inferni loca descendisse, posteà 


sctate jam et judicio maturior, palinodiam canit, et retractat 
suam priorem opinionem, ac Thom:e sententiam penitüs amplec- 
»BellRecog. titur. — Ae, mquit,? meliüs consideratá, sequendam esse existimo 


in lib. 4, de : : 
Chr.ce.1. Sententiam S. Thome, que est et aliorum Scholasticorum. | Hzec 


igitur vestra opinio, nam fidem non audeo dicere, Christi animam 
localiter et per localem presentiam solummodo ad Limbum Patrum 
descendisse. Quis verÓ ille, ut vocatis, Limbus? — Locus nimi- 
ica Trid. Tum, ubi Deatificá Dei visione? private, Sanctorum anime ante 


loc. cit. n. 


"15 n.3,e. Christi adventum, sine* ullo doloris sensu, quietá habitatione 
Bell. Catech. 


pe eMoh fruebantur : quiideó! Sinus Abrahe, in quo Lazarus tranquille 


*Ib. recubuit, appellatur : et quia Sinus Abrahze idem omninó est 
cEp.99,1t. Cum Paradiso, ut Augustinus? recté docet, ideo etiam infernalis 
X ile Patrum Limbus, idem quoque vobis est quod Paradisus, 
c Loo cit. n. eumque. Limbum intellexisse Christum, cum .Latroni dixit, hodie 


Bel gib. 4 mecum eris in Paradiso, declarant tui Tridentini. Nec dis- 
T* 


Quarto, t. sentiet, opinor, hí 3 | ani 
ue v p e é vobis quisquam. Nam Christi animam 


et Secundo, ;//o. friduo! fuisse in Inferno consensu magno docetis. Quare 


[234] cüm illo ipso die," secum in Paradiso latronem futurum promisit, 
"Trid. loc. cit. : : s 2 : 
AM non potuit Paradisum alium, quàm infernalem, ut vos vocatis, 
k Luc. 23.43. Sá Abrah s 2 : SMART 
! Bell ib. 4 inum rahe intelhgere. — In codo enim mullius) nedum 
e Christ. c. 


11, et Beli. latronis animam ante Christi Resurrectionem, sed. omnibus coli 
atec 0c. 


cit. e Catech. .Januam adhuc clausam et obseratam fuisse, dicitis et contenditis. 
ri 0C. Cl 


n. 6. Ita Infernus ille, ad quem Christum realiter et localiter descen- 


Car. XXXIX. — contra Archiepisc. Spalatens. 219 


disse creditis, non alius omnino ullus Infernus est, quàm Sinus 
Abrahae, aut Paradisus. 
18. At Sinum Abrahe, aut Paradisum (veré enim idem 
sunt) Infernum aut ullam Inferni partem aut portionem esse, 
quomodo hoc vobis de fide, certitudine fidei, aut infallibiliter 
constat? ^ Opinionis sine dubio hoc solüm est, non Fidei: cre- 
dalitatis, non certitudinis: conjecture, non Infallibilitatis. Ne 
quis dixerit, inquit Nissenus," 4m subterraneis locis esse Para- » Orat. 1, de 
disum. Et Paradisum, locum in quo Beatorum cetus ad resur- ; 
rectionis diem custoditur, vocat Justinus In Limbo autem "Ques.16. 
vestro custodiri ad id tempus, non dicetis. Etiam et Paradisum 
Colum esse, in quo sancti vident Deum, patet ex Apostolo; 2 Cor.12.4. 
qui eüm dixisset? se in tertium calum raptum fuisse, posteà, mox e 
dixit se raptum in. Paradisum, Paradisum idem esse quod coclum 
indicans. 
14. Nee Sinus Abralhe Ynferni pars ulla: quod przter alios 
docet Augustinus.? Quid de Sanctorum animis cüm ipsi mori- * In Ps. 36. 
untur, fiat, explicans, ita ait, Nondum ibi eris, ubi erunt Sancti, 
quibus dieitur, Percipite Regnum. Calorum. | Non ibi eris : quis 
nescil ? Sed jum poteris ibi esse, ubi quondam ulcerosum illum 
pauperem Dives superbus in mediis tormentis vidit. — In illd requie 
positus securus expectas Judieii diem. |^ At certé in imfernali 
vestro Limbo, qui jam diu vacuus' remanet, non erit. Quare Pens 
juxta Auzustinum, nec Lazarus in illo Limbo erat. ^ Alibi $0ctava. 
quoque de /atrone illo agens, quem Martyrem et ipse vocat? et e de 
Cyprianus, ex eo quód Latronis animam eo die secum in Para- c. 5. 
diso futuram dixit Christus, vide quid concludit Augustinus, i hrLIb, eontes 
Anima, inquit, est, evi Dominus hoe gromisit et prestitit. S 
igitur mortuo corpore anima latronis ad Paradisum moz vocatur, 
quemquamne adhue tam impium credimus, qui dicere audeat, quod 
anima Salvatoris nostri triduo illo corporee mortis apud inferos 
custodie mancipetur ?  Ymó veró, Sancte Pater Augustine, sunt [255] 
nonnulli, sunt quàm multi tam impii, Bellarminus" et Tri- «Li 4 3e 
dentini^ omnes, tam impii sunt. llli audent hoc dicere, Hir cero ud. 
toto illo triduo. Christi animum in. Inferno fuisse, et dicunt, et 
pertinaciter docent. Etiam quod impium adhuc magis est, illi 
Sinum Abrahae qui tibi et veré Paradisus est, Infernum, et In- 
ferni partem esse dicere audent. 
15. Sed clarissima sunt de hoc Augustini verba in Epistola* rans 


ad Évodium. Inferos, inquit, nuspiam in Seripturarum locis 1n 


320 Defensio Ecclesie Anglicane — Cap. XXXIX. 


bono appellatos potui reperire. — Quod si nusquam in divinis autho- 
ritatibus legitur, non utique Sinus ille Abrahe, id est, secrete 
cujusdam quietis habitatio, aliqua Inferorum pars esse credenda 
Quees, es/. Et iterum," Satis ut opinor apparet, non esse quandam 
bo partem, et quasi membrum Inferorum, tante felicitatis sinum. Et 
* Ib. iterum, Si in illum Abrahe Sinum Christum mortuum venisse 
sancta Scriptura divisset, non nominato Inferno, ejusque dolor- 
ibus; müror si quisquam ad inferos eum descendisse asserere 
auderet. Et paulo post, 4b illis justis qui in sinu .Abrahe 
erant, càm ille ad. Inferna. descenderet, eum secundim beatificam 
presentiam. sue divinitatis nunquam video recessisse. Et idem 
repetens, ait, Profectó Christus ante suam mortem erat et in Para- 
diso, et in. sinu. Abrahe, beatificante sapientid, et apud inferos 
judicante potentid. Ecce tam Paradisus, quàm Sinus Abrahe 
(quz Augustino et rectó idem sunt) non quietis solàm, sed 
beatitudinis, et beatifice Visionis Dei, locus est: non qualis 
Infernus cruciatuum, doloris, tormentorum, ubi Peatificá visione, 
qui illic sunt, privantur. S igitur. Infernum. Sinum. Abrahze 
vocare vultis, dicite quoque Znfernum esse quietis et. beatitudinis 
sedem, in quo qui illie sunt, Deatificá Dei presentid, et. beatifi- 
cante sapientid perfruuntur. — Hsec si Inferno contraria sint, 
ut sine dubio sunt, agnoscite Sinum .Abrahe, qui est Limbus, 
ut vocatis, Patrum, nec Znfernum, nec partem ullam Inferni esse. 

16. Quid hine, et necessarió, et evidenter consequatur 

vides. Creditis vos Christi animam ad. nullum alium Infernum, 
nisi solüm ad Sinum Abrahe descendisse. Sinus vero Abrahe 
nec Znfernum est, nec pars Inferni ulla. Vestra igitur fides est, 
Christi animam ad /nfernum non omninó descendisse. Vos ii 
veré estis, non Ecclesia Anglicana, qui rticulum hunc fidei 

[236] quem ore pronunciatis, et corde repudiatis, et scriptis refutatis, 
et utrisque abnegatis ac damnatis. 

17. Nec minüs certé peccatis in effectu ae fime descensus 
eet Christi Pen se Christum, scilicet, in. Infermum descendisse, 
9, 9. 52, art. docetis, ut Patrum et Sanctorum animas, que ab orbe condito 
MET ad ipsWus usque descensum, illic vincti et constricti tenebantur, 


Trid.Catech extraheret, educeret à carcere* inferni, ex müiserá?* illá custodie 
c. et n. 3,4. : : 

« Bell. lib. 4, molestiá j ] visi ji! 

: Bell. lib. 4, IO stid liberaret, et ad beatificam Dei visionem, quam priüs non 


s IRR habebant, admitteret. Figmenta hec vestra sunt, non dogmata 


qcatech. , Ldel. — Patres illi et Sancti qui ante Christi descensum objerant, 


West Bel. neque. acéu tum in Jmferno tenebantur, nec dolore ullo aut 


Car. XXXIX. — contra Archiepisc. Spalatens. 221 


müseri& torquebantur, nec beatificá Dei visione privabantur, 
sed, ut ex Augustino aliisque demonstravi in Sinu Abrahe, 
seu in Paradiso, id est, in. Regno colorum, tranquillá, beatà 
"ac beatificà vit perfruebantur.  Evacuatur omninó, et eva- 
nescit fructus omnis (qui certé maximus est) descensus Christi, 
cüm ad hzc inania et inepta hominum commenta trahitur 
cogiturque. 

18. Quznam igitur vera Descensüs causa? quis illius 
fructus? Nempe ut electos omnes ab ipsis primordiis mundi, 
ad extremi Judici diem, ab illis Inferni doloribus liberaret, et 
liberatos esse demonstraret: ut ruptis vice omnium, per eum 
qui Caput est omnium, Inferni portis, et satis illis, quibus 
includendi et in zternum vinciendi erant, repagulis ae catenis, 
ipsoque Diabolo et Angelis suis, in suo ipsius Regno devictis, 
et spectantibus Deo Angelisque in triumphum ductis, scirent 
omnes qui in Christum credunt, nec mortem, nec Infernum, nec 
JDiabolum juris quidquam i eos nunc habere. Per crucem 
suam, et prefiosissimam mortem meruit, per hunc in JZnferno 
Triunphum, perfecit et complevit hane victoriam Christus. 
Pretio sanguinis ejus redempti triumpho hoc e potestate Sa- 
tanz; et doloribus szetern;e mortis Jberati ili sunt ad unum 
omnes. Docet hoc preter alios Sanctus Fulgentius,* qui post- Lib. 3, ad 
quam dixisset, restare post mortem Christi, ad plenum nostre — 
redemptionis effectum, ut. Christi corpus ad. sepulchrum, anima ad 
Inferum. descenderet, de fine hujus descensus hanc ver& auream 
subjungit sententiam, Hoc ideo factum, ut per morientem tempo- 
raliter carnem. Justi, donaretur vita eterna carni, et per. descen- 
dentem. ad Infermum animam. Justi, dolores solverentur inferni. [997] 
Etiam et indicat ex Apostolo, pro quibus illos dolores Christus 
solvit, et tum addit, Sicut mortuus pro nobis, omnes nos commori 
fecit, sic solutis doloribus inferni, omnes fideles ab iisdem doloribus 
liberavit. Quid clariüs vel diei potest, vel desiderari? — Liber- 
avit, inquit, omnes non Patres solàm qui ante ipsum obierant, sed 
fideles omninó omnes. Nec à Limbo vestro, aut. Sinu Abralw, 
sed ab Znferni doloribus et in ipsum Abrahze sinum ac Paradisum 
liberavit omnes. 

19. Hzerebat aliquando in mente Augustini scrupulus, qui 
idem, opinor, in multorum etiamnum mentibus hwret. Agens 
ille de Patribus et Sanctis, qui ante descensum hune, beatificà 
Dei przsentiá fruebantur, ita ait! Quid his prestiterit, qui dolores * Aug. Ep.00. 


Aug. ep. 99. 


[238] 


299 Defensio Ecclesie Anglicane — Ca?. XXXIX. 


solvit inferni in quibus illi non fuerunt, nondum intelligo. — Justis 
illis, qui in Sinu .Abrahe erant. citm ille descenderet, nondum quid 
contulisset inveni. Ego tibi, alüsque, ex ipsis Augustini verbis 
scrupulum hune eximam ; Christus pro electis omninó omni- 
bus, tam ante ipsum quàm post, morientibus, solvit dolores 
inferni, non quibus vel hi actu jam tenentur, vel illi actu tum 
tenebantur, sed quibus utrique, nisi Christus dolores illos sol- 
visset, justissimé tenerentur. Merito tenentur utrique, actu 
tenentur neutri: pro utrisque Christus dolores istos solvit, non 
quibus ulli ex ipsis tenentur, sed ne ull ex ipsis unquam 
teneantur. Utque Augustinus? loquitur, Sicut dicuntur solvi 
laquei venantium, ne teneant, non quia tenuerunt: Sie solvit 
Christus dolores inferni, non quia electos ullos vel tenent, vel 
unquam tenuerunt, sed ne electi ulli ab eis unquam teneantur. 
Sicut Princeps, si quem mox in carcerem conjiciendum libertate 
donet, veré eum à carcere liberàsse dicitur, non quo include- 
batur, sed quo suo merito includendus erat, ita liberat ab 
Inferni doloribus e/ecfos omnes Christus, non quibus illi unquam 
torquebantur, sed ne doloribus illis, quos justissimé meruerunt, 
torqueantur. 

20. Nec alio certé sensu accipienda tot apud Patres testi- 
monia, in quibus Christum asserunt, Patriarchas, Prophetas, et 
Sanetos ab inferno, cüm is inde exiret, liberüsse. —Verissimé 
enin et liberavit eos, sicut et nos: et fwm liberavit eos, sicut 
tum et nos. Tunc, nec alas unquam Inferni (et si quod patres 
feré ommes, in victorià háe describendà facere solent, po&étam 
hie agere mavis) Inferni ferratas portas postesque refregit. 
Tune, vineula illa, et laqueos omnes zetern; mortis, quibus 
et ilh et nos constringendi eramus, sic disrupit Samsonus 
noster, quomodo disrumpitur filum stupeum, cüm sentit ignem. 
Tune, vieto per eum, et triumphato hoste nostro, suorum nullum 
eo carcere unquam includendum esse demonstravit.  Liberatio 
Sanctorum omnium, qui vel ante, vel post. Christum vixerunt, 
aut vieturi sunt, vi ac virtute hujus Triwmphi facta est; licet 
fructus ilius liberationis ab unoquoque, ipso sui obitus die 
perceptus sit, aut perciplendus. Virtute mortis, quam tunc in 
Cruce sustinuit, peccata omnia expiavit : Virtute triumphi hujus, 
quem tune in inferno egit, ab inferno liberati omnes. — Patres 
veró, Poetarum feré more victoriam hane et triumphum descri- 
bentes, Sanctos cum Christo tum triumphante, quasi func eductos 


Car. XL. contra Archiepisc. Spalatens. 2929 


e Carcere, ab inferno liberatos, et in Coelum introductos canunt, 
qui £riumphi hujus virtute, jam olim et servati à carcere, et ab 
Inferno liberati, et in Coelum evecti simul, et intromissi fuerant. 

21. Calvinus, et qui eum sequuti sunt, in June solim com- 
mentitium vestrum. descensus Christi finem fructumque suos oculos 
conjiclebant. Et quia hune vanissimum esse, meritó judicárunt, 
ideó etiam descensum ipsum localem, cujus nullum alium finem 
conspiciebant, repudiàrunt. Quod si monitores habuissent, 
hujus quem nune et ex Scripturis, et Patribus exposui fructus 
ac finis: non dubito quin illi docti simul ac docibiles viri, tam 
constanter Localem Christi descensum voluissent, et amplecti, et 
defendere, quàm vos vel ad vestras in hoe articulo hzereses 
amatis czcutire, vel illorum in hoc lapsus petulanter soletis, et 
insolenter exagitare. 





(AISUKT. 


DE SEXTA HJERESI, QUAM PURITANIS OBJICIT ARCHIEPISC. 
SPALATENS. QUÓD INFANTES CUM BAPTISMO MORIENTES, 
POSSINT DAMNARI. 


SexTA apud te" Puritanorum heresis est, Infantes cüm bap- 
tismo mortuos, posse damnari.  Calummnia hze est, non hzresis. 
Ubi é Seripturis habes, eos non posse damnari? An tu Deo à 
Consilüs es ut sine Scriptura hoe scias? ^ Ut scias tales omnes 
Infantes electos esse?  Quód si baptismus sit infantibus tam 
efficaz, kam. infallibile et. Justificationis, et Sanctificationis, et si 
moriantur eterne salutis instrumentum ac medium, quare non 
sine magno infantum periculo, antiqui in Thessalià Catholici 
eorum baptismum tamdiu differre voluerunt? Apud quos, in 
more! positum fuit, ut diebus festis Pascatis duntaxat baptizarent : 
ob quam causam omnes, paucis duntaxat exceptis, absque baptismo 
moriebantur. "lu, scio, Infantes illos inferno et Cocyto adjudi- 
cabis; quos, si Catholicis illis remedium hoc cognitum fuisset, 
quàm facilé, quàm certó, et infallibiliter in sinum Abrahz cum 
electis transmisissent ? 

Quse sit in hoc. Puritanorum opinio nihil, aut. parum refert. 
Seias tu Ecclesiam Anglicanam multó magis honorificé tractare, 


[939] 


h Cons. Red. 
p. 25 


i Socr. lib. 4, 
e»2l 


k In Syn. 
Lond. an. 
1603, c. 69. 


! Fest. Sanct. 
Innocent. 
Martyr. 7 
Kal. Jan. ex 
Celebrat. et 
Aug. lib. 3, 
de Lib. Arb. 
c. 23. 

mLuc. 1. 15. 
n Jerem. 1. 5. 


[240] 
? Lib. de 
Capt. Babyl. 
cap. de Bap. 
PLib. 4,Instit. 
€. 16, $ 21. 


3 Tert. de 
Coron. milit. 
c. 3, et Aug. 
ep. 23. 

r Aug.loc.cit. 
» Tert. de 
Bapt. c. 18. 


t Serm. 10. de 
Verb. Apost. 


2 Lib. de 
Merit. et 
Rem. Pecc. 
c. 19, et 25. 


224 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XL. 


et majori reverentià baptismum administrare, quàm é Romanis 
vestris quenquam. Etiam et Canonibus * nostris cautum est, ne 
quis si fleri possit sine baptismo decedat, non quód sciamus 
infantes accepto baptismo sine dubio servari, sed quia nolumus 
vel Deo, vel Infanti, officium nostrum hic deesse. Infantes bap- 
tizatos, e£ mox morientes, judicio charitatis servari arbitramur : 
Indicium certitudinis et veritatis, nobiscum, nisi prefidens tu 
homo esses, Deo relinqueres, nec tibi quod Del est usurpares. 

Sed est et hic unum, quod te monendum censeo. Bap- 
tismus, etiam in infante, non ut tu autumas, ex opere operato, 
sed ex fide solim. recipientis gratiam operatur. Nam ut Spiritu 
Sancto, et sanctitate, quod Innocentium! martyrium, Johannis" 
item et Jeremie exempla docent, sic et fidei habitu quoties 
Deo sie visum est, Infantes ipsos donari non dubitamus.  Par- 
vulus, inquit, Lutherus, fide infusá mutatur, mundatur, et reno- 
vatur. Eos virtute sui Spiritüs nobis incomprehensá renovat 
Deus, ait Calvinus. Hine est quod Infans jam baptizandus, 
etsi non suo, sponsorum tamen et ore, et linguá, credere se 
profitetur ; nec nisi professione su: fidei per eos factà publice 
in Ecclesià unquam baptizatur. Ab ipsis Ecclesie primszevze? 
temporibus inferrogatur infans tum baptizandus, Credis? — Et 
Infantis vice respondent parentes, vel sponsores? Credo.  Judi- 
cio charitatis judicat Ecclesia Infantem credere, et si ipse suo 
ore loqui posset se credere responsurum ; ideÓ sponsores jubet 
Ecclesia Infantis vice ac nomine respondere, Credo. Ecclesia 
enim hoc jubere testatur Augustinus, ! 4ccommodat illis mater 
Ecclesia aliorum pedes ut veniant, aliorum cor ut credant, aliorum 
linguam ut fateantur. | ldeoque parvulh, ut ait Augustinus," 
recte fideles vocantur : quoniam fidem per verba gestantium quo- 
dammodoó profitentur. Credat necne Infans, Ecclesie incertum 
est, sed nisi credere Infantem judicio charitatis Ecclesia judicaret, 
nee sponsores, et Infantis, nomine sic respondere mandaret, nec 
Infantem ipsum nisi sic responderet, baptizari vetaret. ta In- 
fanti etiam cüm prodest baptismus, prodest ex operantis fide 
divinitus infusá, non ex opere operato: et quando operatur 
gratiam in Infante, non est ila prima gratia, càm se priüs 
credere, sponsorum linguáà profiteatur, sed gratia secunda, et 
incrementum gratie, non inchoamentum: primam et przce- 
dentem gratiam obsignat, et auget : secundam et subsequentem 
operatur et efficit. 


Car. XLI. contra Archiepisc. Spalatens. 225 


CAP. XLI. 


V ECCLESIAM ANGLICANAM HJERETICAM ESSE, QUIA CUM ANA- 
BAPTISTIS ET PURITANIS PERPETUO COMMUNICAT, CALUM- 
NIATUR ARCH. SPALAT. DEQUE AERII ET PURITANORUM 
HJERESI. 


A PumrrANIS pergis" ad Protestantes, ut vocas, mitiores: 
quo ex genere Pseudoecclesiam hanc Anglicanam. constare. ais. 
Omitto convicia tua.  Possem nullo negotio, si opus esset, 
teipsum plusquam sexcentis tuorum librorum locis, encomia 
sanctissime hujus et florentissimse Ecclesie ebuccinantem pro- 
ferre. Sed respuit tuas laudes Ecclesia nostra. Laudari vult, 
et debet; sed à /audato viro. Quid tu novus Momus in eà 
carpis, videamus. 

2. Ais, nos ab l«eresi tam. Puritanorum, quàm Anabapti- 
starum immunes esse non. posse, quia cum illis plenà, etiam et per- 
petuó* communicamus : non. damnamus eos, non vitamus, non ez- 
cludimus à sacris nostris conventibus: sed in divinis nobiscum 
communicare permittimus. Primum hoc est, quo Ecclesiam 
Anglicanam  Hzreticam esse probes, argumentum. Credo 
equidem te ex eis quz anté audisti, quàm in hac calumniá et 
mendacio effrons sis, et inverecundus, satis intelligere. — Ain? 
Ecclesiam hanc sacro-sanctam plenà cum Anabaptistis, et perpetuó 
communicare? eos non damnare, non excludere? sed ad sacra 
nostra, et conventus sacros admittere ? O hominem ex mendaciis 
et calumnus totum conflatum! ^ Annon excludimus eos, et 
damnamus, quorum pestifera dogmata et blasphemias, doctissi- 
mis suis scriptis nostri szepiüs profligarunt? quorum furibundos 
conatus, Ecclesia simul et Respublica nostra supplicis acer- 
bissimis, carcere, exilio, laqueo, et flammis mulctare solet ? Sed 
scribis tu hzec, ut hostibus Ecclesie placeas; verum sit an 
falsum quod scribis, susque deque habes.  Audacter et in- 
verecundé calummniarij mentiri, convitiari, hie tibi labor, hoc 
opus est. 

3. At saltem Puritanos nom damnamus: cum iis plené et 
perpetuó communicamus. Imó non plenó, non perpetuó. Sed 
et eos quoties de delicto cujusvis constat, à communione nostrá 
excludimus : nec vel uno verbo, ut anté docui, ledi ab ipsis 

Q 


x Cons. Red. 
p. 25. 


[241] 


u 


Ib. 


* Ib. p. 26. 


[249] 


^ Bell. lib. 4, 

de Eccl. c. 9; 
$ Aériani, et 
Gault. szec. 4, 
in Aério. 


b De Hzr. 
tit. Episc. 


« Lib.de Har, 
53. 


3 Lib. 4, de : 
Bapt. c. 24. 


e Iit. 1. 5. 


226 Defensio Ecclesie Anglicane Cap. X[.DE 


Ecclesice nostrze vel authoritatem, vel dignitatem impuné sinimus. 
Si vel in ritus solüm nostros et disciplhnam contumaciüs se 
efferant, castigamus eos severe, et pro meritis suis, ac delicti 
ratione, virgam sentiunt et supplicium. Quód si ultrá progre- 
diantur, et Aeresin insuper aut fovere aut disseminare incipiant, 
et Heresin eorum damnamus, et ipsos. Nam quod tu opior 
plan? ignoras, Est lwresis quedam. Puritanorum ; nec in ritus 
solüm peccant, ut tu opinaris, sed nonnunquam etiam in fidem 
ipsam et dogmata. Certé enim proprié eorum Hzeresis eadem 
ex parte est, quze fuit Jdérü. Quse vero Aérii circa. Episcopos 
et Presbyteros heresis fuerit, quia tu, quo es stupore ingeni, 
non capis, paucis tibi indicabo; eoque libentiüs, ut perspicias 
quantà calumnià Ecclesias nostras, et tu, et tui accusetis,* cum 
nobis Aérài heresin tam frequenter, tam contumeliose objiciant : 
ut videant etiam omnes non nostram solüm, sed et Reformatas 
omnes Ecclesias ab Aérài heresi immunes esse. 

4. Hszeresis Aérii non est ea, quam narrat Alphonsus? tuus, 
et Gaulterius, Episcopum non esse simplici Sacerdote superiorem, 
nec hunc ab illo discrepare. Qmis non Episcopum Presbytero 
superiorem vel ipsis oculis cernebat ? Imó quód superiorem se 
Episcopum videret Atrius, hoe ei bilem commovebat.  Ge- 
nuinam illius hzresin indicat Augustinus, Dicebat Presbyterum 
ab. Episcopo nullá differentid debere discerni. | Non debere discerni 
dixit: Repugnare hoc sacris literis, et. Verbo divino, ut discer- 
nantur, dixit. Paritatem Verbo divino institutam, preceptam, 
et mandatam dixit: Imparitatem Verbo divino damnatam dixit : 
Ideoque non prazin modo, sed et Judicium universalis Ecclesise, 
in quà seculis omnibus, in Ecclesiis item omnibus imparitas 
ila admissa erat, damnavit; etiam ut Verbo Dei repugnans 
dammavit. Nos contrà, Imparitatem Episcopi et Presbyteri non 
damnari in Verbo Dei, sed permitti, imó approban dicimus; 
etiam ab Apostolis ipsis et énstifutam fuisse et approbatam 
dicimus, et constanter docemus. Cum Augustino? hic dicimus, 
Quod universalis tenuit Ecclesia, quódque non Concus insti- 
tutum, sed semper retentum est, non nisi AApostolicá authoritate 
traditum rectissimà creditur. Etiam in sacris literis Imparitatis 
hujus exempla, ab ipsis Apostolis approbata habemus. Titum 
Cretens. Episc. si non et Archiepisc. reliquit in Cretà Paulus, 
eique mandavit? uf oppidatim Presbyteros constituat. Potestas 
Ordinandi donata "Tito ab Apostolo. Sic Timotheum Ephe- 


Car. XLI. contra Archiepisc. Spalatens. E 


sinum Episcopum monet Apostolos, Ne cui manus temer *1 Tim. 4.92. 
imponat: Ordinandi potestas et illie data Timotheo. Monet 
iterum," ne adversus Presbyterum accusationem admittat, nisi sub « 1. 19. 
duobus aut tribus testibus. Jurisdictio, mucro Episcopalis, et 
Judiciaria potestas Episcopo supra Presbyterum híc data; et ab 
Apostolo data. — Habemus, inquit Irenzeus," enumerare eos, quà ab ^ Lib. 3, c. 3. 
"Apostolis instituti. sunt Episcopi in Ecclesiis. Qui in hsresi [243] 
Puritanorum, illi veré in, hoc Aérinl, ideoque veré heretici 
sunt. Eos Ecclesia Anglicana, et scriptis, eisque doctissimis 
refutat, et si quando ex his ulli in eà inveniantur, dignis eos ac 
justis suppliciis coercet. Tu tamen fronte adamantinà non 
erubuisti asserere, Ecclesiam Anglicanam cwm  Puritanis ct 
Puritanorum heresi plené communicare. 

9. Nec Ecclesia solüm Anglicana, sed nec illi, si qui fort? in 
Angli Puritani, licót ab Ecclesià nostr in hoc dissentiant, 
Aériani quidem sunt; ne illi, inquam, Hierarchiam nostram, ut 
repugnans sacris literis condemnant. Audi pro omnibus Hen. 
ricum Jacobum.  Scripserat olim librum indoctum, et hzresibus 
oppletum, homo audax, factiosus, et veré Aérianus hereticus, 
Franciseus Johnsonus. Adversus hunc, sed pessimo sanà in- 
genio, ac malà fide pro Ecclesià Anglicaná, scripsit Puritanus 
ile quem dixi Jacobus. Is de Hierarchià nostrá sic ait Quis- LH. Tae. 
quis quidquam de Ecclesie Anglicane statu. intelligit, non potest Yerit. ut 
non videre multos eosque doctos in Ecclesid Anglicand. sentire 
et docere Hierarchicum, quod nunc est in. ed regimen, unicum esse, 
verum, ac legitimum. regiminis genus; feré omnes (etiam ipsos 
Puritanos), idem wt indifferens et. legitimum agnoscere, perpaucos 
veró, et viz usquam quenquam invenias, qui ut malum, impium, 
aut non ferendum judicant. Et iterum* de eodem regimine et vr». in ne- 


fensione suá 


disciplinà, Hec, inquit, veré Christi esse dicuntur, licót non à Eodederum 
Christo, sed ab Ecclesid mandata ac prescripta sunt, càm Ecclesie v. i. 
authoritatem Christus dedit, ea que commoda ipsi visa erant, in- 
stituendi, et prescribendi. Ex hoc genere et Regimen Ecclesiasti- 
cum, et ceremonias dicimus, quia mon simpliciter in. fundamento 

seu Verbo Dei, ut perpetuo observanda fraduntur, sed arbitrio 
Ecclesie ac Magistratuum relinquuntur. — Sic nos de his docemus, 
tenemus : ei persuasi sumus nihil usquam in sacris literis repug- 
nans, sed potius his consona reperiri. Atque hec de Ministris 
simul et Congregationibus Anglicanis generatim. dico. Quod si 
objicias, multos inier nos secus sentire; respondeo, Generale hoc 


[244] 


338 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XLI. 


esse et. Ministrorum et Ecclesiarum Anglicanarum de his judicium : 
etiam si unus fort? aut duo ex centenis aut millenis secus opinentur. 
Ita non Anglicanam solüm Ecclesiam, sed et ipsos qui in Anglià 
sunt Purifani,longissimé ab illà A4érii heresi distare clarissime 
perspicis. 

6. Sed et ab hae Arii et Puritanorum heresi, lli ipsi im- 
munes, qui tibi maximé omnium Puritani habentur. Lutherum 
dico, Calvinum, Bezam, et Reformatas omnes Eeclesias. Non 
habent illi scio, distinctos à Presbyteris, eisque in ordinandi et 
excommunieandi potestate superiores Episcopos. At Imparita- 
tem tamen istam quod fecit Aérius, non Verbo Dei repugnare 
docent, non damnant eam vel in nostrá, vel in universali per 
annos supra mille quingentos Ecclesià. Per Verbum Dei et 
Jus divinum, liberum et licitum utrumvis censent, vel /mparitatem 
istam admittere vel Parifatem : In arbitrio hoc esse ac potestate 
cujusvis Ecclesie censent, utrum Paritatem ordinum admittant, 
an Imparitatem.  Rectene hic, an secus sentiant, non est in 
animo híe disserere. Nihil hoe ad Atrium, aut Aerii, de quà 
nune ago, Aeresin. Ab illà Aeresi quantüm absint, ex ipsorum 
scriptis tu nunc judica. 

7. Calvinum imprimis audi, qui agens de prisez Ecclesie 
formá ae regimine, in quà Presbyteris Episcopi, Episcopis Archi- 


*Calv.mstit. episcopi, his Patriarchz preerant, Ed, imquit,' cautione totam 


lib. 4, c. 4, 
n. l. 


Ib. n. 4. 


m Lib. de 
Gradib. 


suam. (Economiam composuerunt ad unicam illam Verbi Dei nor- 
mam, ut facilé videas nihil fer? hdc parte habuisse à Verbo Dei 
aliemum. — Et iterum! de eàdem Hierarchià agens, Si rem, inquit, 
omisso vocabulo intueamur, reperiemus veteres Episcopos non aliam 
regende Ecclesie formam voluisse fingere ab ed, quam Deus Verbo 
sua praescripsit. 
8. Audi Bezam" sie de antiqu:e Ecclesi: Episcopis disseren- 


Minist. c. 23, tem, Z4bsit ut hunc. ordinem, et si Apostolicá et. mere divin dis- 


$ Absit. 


positione non constitutum (mandatum intelligit et 1mmutabili prze- 
cepto non constitutum), famen ut temeréó aut superbe invectum 
reprehendam : cujus potius magnum usum fuisse, quamdiu. boni et 
sancti Episcopi Ecclesiis prefuerunt, quis inficiari possit ? — Fru- 


» Lib. eod. e. Qfur. igitur illo qui volent, et poterunt. Et iterum"? de Archi- 


2], in fine. 


episcopis et Episcopis modernis agens: JVeque famen, inquit, 
hujus tyrannidis omnes Archiepiscopos, seu Episcopos hodie vocatos 
accusamus. Que fuerit enim hec arrogantia! | Im cunctos sic 
hodié appellatos, modo sanctissimorum illorum Episcoporum exem- 


Car. XLI. eontra Archiepise. &palatens. . 999 


plum, imitentur, et. tam. miseré. deformatam. domum Dei ex. Verli 
divini regulá instaurent, ut Ecclesie Christiane fidos Pastores cur | [845] 
non agnoseamus, observemus, et omni reverentid prosequamur ? 
nedum ut, quod falsissime et impudentissime nonnulli nobis objiciunt, 
cuipiam. uspiam Ecclesie sequendum nostrum peculiare exemplum 
preseribumus ? 

9. Audi Georgium Principem  Anhaltinum, et Comitem 
Ascanie. llle de Episcopis et Archiepiscopis Dicecesanis et 
Provincialibus agens, Ufinam, inquit, sicut nomina geruni et ^n Praefat. 


5 » ^ 7 , ; 2d Concion. 
titulos, ita se reipsa praestarent Episcopos Ecclesie ! — Utinam de talis. 


JEvangelio docerent consona, ipsoque Ecclesias. fideliter regerent ; Ordinat p.61. 
O quàm libenter, quantáque cum cordis latitid, pro. Egiscogüs 

ipsos habere, revereri, morem gerere, debitam jurisdictionem. et or- 
dinationem eis. tribuere, eque sine recusatione frui vellemus : id 

quod nos semper, et D. Lutherus etiam sepissime tam ore, quàm 

seriptis, im et in concione publicá in Cathedrali Templo Mars- 

burgensi contestati promisimus. 

10. Audi Heerbrandum? Tubingensem, Saluberrimum, in- Jae». | 
quit, esset, si singule provincie suos Episcopos, el. Egriscopi suos [inquo 
Areliepiscopos haberent. 

11. Audi prz omnibus Authores Augustanz? Confessionis ; Peau 
et in illis consensum habes Ecclesiarum feré& omnium Reforma- 14 p. 127. 
tarum. Hac de re, inquiunt, in hoc conventu sepé testati sumus, 
nos summá voluntate cupere conservare politiam Ecclesiasticam, et 
gradus in. Ecclesi factos etium humaná authoritate. — Seimus enim 
bono et utili consilio & Patribus Ecclesiasticum. disciplinam, hoc 
modo, ut veteres Canones describunt, constitutum esse. Et Werum :* ' T. 
Sevitia Episcoporum in causá est, quare alicula. dissolvitur illa 
Canonica Politia, quum magnopere cupiebamus conservare. . Et 
quod przecipué observandum est: Hie, inquiunt? iferum volumus 
testatum, nos libenter conservaturos esse Ecclesiasticam et Canoni- 
eam politiam, si modo Episcopi desinunt in nostras Ecclesins 
sevire. Hac nostra voluntas, et coram Deo, et apud omnes gentes 
ad omnem posteritatem. excusabit nos, ne nobis imputari possit, 


quód Episcoporum authoritas labefactetur. Xt alibi* clariüs : Eo s 


f " : 2; Aqsf lit. de Potest. 
Supe jum testati sumus, nos non solum potestatem Ecclesiasticam, Ly kr 


qug in Evangelio instituta. est, summdá pietate venerari, sed etiam 
KEeclesiasticam politiam, et gradus in. Ecclesi magnopere probare, 
et quantim in nobis est, conservare cupere. Non detrectamus 
authoritatem. Episcoporum, mod non cogant facere contra manda- 


Ib. 


- 


[246] 


* Gloss. in 
Cap. Disci- 
pulos, Dist. 
5, de Consec. 
* Matt. 12. 3. 


* Caus. 1, q. 
l, c. Remis. 
sionem. 

3i Gelas. ex 
quo citat. 
hoc Joh. 8, 
ep. 199. 

* App. de 
Bell. Punic. 
f Cit. à Joh. 
8, ep. cit. 

£ Valer. Max. 
lib. 3, c. 7, 
n. 3. 


^ Conf. Aug. 
c. de potest. 
Eccl. p. 45. 


[247] 


330 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XLI. 


tum Dei. Hcc voluntas liberabit nos coram Deo, et judicio Uni- 
verse posteritatis, ne judicemur rei hujus schismatis, quod initio 
excitatum est injustá damnatione doctrine Lutheri. | 

12. Vides nune luce clariàs, quàm long? absint Ecclesie 
omnes Reformatz, omnesque in iis docti ac prudentes viri, ab 
illà rii, quam toties nobis evprobratis, heresi. llle Insequah- 
tatem inter Episcopum et Presbyterum damnabat; Hi probant : 
Ille Episcopalem authoritatem penitüs eztinguere; Hi quantüm 
in eis erat, eandem conservare desiderabant. Ille universalis 
Ecclesie judieium et praxin in hoe repudiavit, et ut Verbo Dei 
repugnans damnavit. Hiuniversalis Ecclesise et judicium et praxin 
putant quidem esse preter, sed non contra Verbum Dei, nee ab eo 
dissonum, ideoque et /audant, et magnoper? probant. | Et quod te 
przcipué observare velim, Ille fastu ac ambitione inflatus, Pari- 
tatem istam in totam Ecclesiam introducere cupiebat. —- Hi neces- 
sitate compulsi, Paritatem 1n suis solüm Ecclesiis admittere vestrà 
perversitate coacti sunt. Unum hoe et durum JNecessitatis, quo 
tum premebantur telum, multa qu: post consequuta sunt, fecit 
legitima, qu: remotà Necessitate fuissent culpanda. ^ Facit* 
sepe id lieitum Necessitas, quod in se alioqui esset illicitum. 
Atque hoc non solüm Servator? Davidis ac Apostolorum exemplo 
docet, sed et trita ila, ae consensu omnium probata Áxiomata 
demonstrant: JNecessitati legem parére. Nec fieri contra legem, 
quod urgente necessitate fit, et suadente utilitate publicá. — Neces-. 
sitas? non habet legem, sed ipsa sibi facit legem : Ubi? nulla urget 
Necessitas, constituta. Patrum inviolata serventur : Ubi urget, 
cum Lacedzmoniis* dicendum, Dormiant leges hodie. Nam in- 
culpabile est, ut dixit. Leo,! quod Necessitas intulit. lllustre est, 
et ab omnibus meritó laudatum Pub. Scipionis Concilium : Cüm* 
ad necessarios reipub. usus pecuniam ex zerario, promi opus esset, 
idque Questores, quia lec obstare videretur, aperire recusarent, 
privatas claves poposcit, patefactoque srario, legem utilitati et 
NNecessitati cedere coegit. Factum idem in Reformatis aliquot 
Ecclesiis. Claves suas Apostoli Episcopis commendárunt, nec ab 
alis quàm Episcopis legitimó unquam anteà usurpatz.  /Era- 
rium Christi aperire noluerunt Qusstores Romani, Nullos^ ad 
pascendi munus admittere volebant, nisi jurent se puram Evangelii 
doctrinam nolle docere. — Aut violandum tum erat zternum illud 
Christi mandatum, Predicate Evangelium, et Pasce oves meas, 
aut claves à privatis, Scipionis exemplo, arripiendze erant. In- 


' 


Car. XLII. contra, Archiepisc. Spalatens. . 29381 


columitati Eeclesie, Saluti populi Dei, novo consilio prospicere 
coegit Scipiones illos JVecessitas. Claves capiunt invitis Quzesto- 
ribus, erarium Christi aperiunt, et pabulum populo Dei fame 
tum perituro fceheiter suppeditant. —H:ec! si per se consideren- 
tur, aliquid roboris habent; si autem admotis ANecessitatis viribus 
ponderentur, sevitie temporis convenientia remedia videbuntur. 
Optamus quidem ex animo, ut cüm /ex illa MNecessitatis jam 
ablata sit, velint et omnes Ecclesi; ad priscum et ab universali 
Ecclesià eonstantissimé observatum ordinem, et Ordinandi 1no- 
dum redire, clavesque suas Episcopis restituant : sed optamus, 
non eogimus. Jus et imperium in eorum Ecclesias nec habemus 
nos, nec desideramus. Sic veró illi istam calumniandi ansam 
vobis przriperent, quam per admirabilem suam et providentiam 
et bonitatem in Ecclesià Anglicanà Deus prevertit. Vides tu 
interim et quz proprie Puritanorum Heresis sit, et quantà ca- 
lumnià Reformate ulli: maximé omnium florentissimze nostre 
Anglicane Ecclesie eandem objicitis: vides quoque quàm tu in- 
signiter imprudens sis, qui plen? et perpetuo nos cum Puritanis 
etiam in ipsorum heresibus communicare calumniaris. 





CAP. XLII. 


ECCLESIAM ANGLICANAM HJERETICAM ESSE OB COMMUNIONEM 
PERPETUAM CUM HJERETICIS, CALUMNIATUR ARCH. SPALAT. 
ET EXEMPLO ACATII AC PETRI MOGGI FUTILITER CON- 
FIRMARE CONATUR. 


Ar parüm tibi videbatur Communionem cum Puritanis, 
eorumque hzeresibus nobis objectare. ^ Addis aliam, eamque 
longé atrociorem, sed tibi etiam magis ignominiosam calumniam. 
Sacra, inquis," Ecclesie Anglicane Puritani ferà omnes omnibus, 
Calvinianis presertim leresibus toti infecti tractant. et. admini- 
strant. O hominem nullius frontis, nullius pudoris, nullius aut 
veritatis aut verecundize! An Ministri apud nos feré omnes, an 
omnibus heresibus, an toti infecti sunt? Quanta hie mendaci- 
orum seges? quàm fccundum tibi in calumniando ingenium ? 
Hsereses, quas tu Calvinianas vocas, ille hzereses veré non sunt, 
sed orthodoxa, et Catholieze fidei dogmata. Si quz sint, eas 


1 Ut in alia 
causa, ait 

Val. Max. 
lib. 7, c. 6. 


k Cons, Red, 
p. 26. 


[248] 


! Const. 
Synod. Lond, 
&n.1603, c.36. 


* Ep. ad 
Ctesiph. 


» Jud. 9, 


P Ib. 21. 8. 


3 Matt. 5. 11. 


* Cons. Red. 


[249] 





333 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLI. 


sicut alias omnes, et repudiat et refellit Ecclesia. Anglicana. 
Nee quisquam, qui vel in Rifus solüm nostros iniquior, qui vel 
in ritibus solim, licét non dogmate Puritanus est, Sacra apud nos 
ula administrat. Non! fidei solüm dogmatibus, sed et ipsis 
Ritibus nostris subscribunt ex animo et. libenter omnes, quicunque 
in sacrum. ullum ordinem, vel in ullam in quà Sacra aut. Sacra- 
menta administrent, Ecclesiam. admittuntur. Sed non exagitabo 
tuum hoe tam splendidum mendacium. —Recitüsse solüm, est 
refutàsse, et ut loquitur Hieronymus," Prodidisse sententiam 
luam, superásse est; patet primá fronte blasphemia : nec necesse 
habet convinci, quod sud statim professione blasphemum est. — At 
dicam tamen cum Archangelo Michaele," Increpet te Dominus. 
Etiam et te monebo, dies noctesque meditari, et apud cor tuum 


. revolvere, quid dieat Spiritus? Foris erunt Canes, et impudici, et 


homicide et ldololatre, et omnis qui amat et facit mendacium. 
Timidis,? incredulis, et. execrabilibus, homicidis et scortatoribus, 
et idololatris, et omnibus mendacibus portio erit in stagno ardenti 
igne et sulphure, quod est mors secunda. "Tu veró exulta, Ec- 
clesia Anglicana, vosque omnes, beati iliius fili, et servi Dei 
vivi; Beati? estis cüm vos convilüs affecerint, et. persequuti 
fuerint, et mentientes diverint omne malum adversum vos prop- 
ter me. Gaudete et exultate, quoniam merces vestra multa est 
in calis. Sic enim persequuti sunt Prophetas, qui fuerunt 
ante vos. 

3. Atenim probare adhue vis 4nglicanam Ecclesiam | ligre- 
ticam esse, exemplo illustr admodüm ae nobili Petri Mogsgi, 
et Acatü. .4catius, inquis; quia cum Petro Moggo h«eretico 
communicavit, et quia in catii communione perstitii totus 
Oriens, ideó et catius ipse, pro Aeretico damnatus est, et 
totus Oriens ab Occidente diutino anathemate separatus est. 
Quantó magis .4ngli pro hereticis. sunt omnes habendi, quia 
cum lwereticis. (Puritanos intelligis et Anabaptistas) perpetuó 
communicant. "Totum hoc calumnia est, et preter calumniam 
nihil. Nos eum hzreticis nee perpefuó, nec omninó communi- 
camus. Vos ii estis, qui et Herefici omnium maximé exe- 
crandi estis, et cum JAereticis perpetuó communicatis. Cum 
Aquinate, cum Scholastieis, cum Bellarmino, et reliquis qui 
Christum localiter ad nullum omninó aliud Infernum misi ad 
sinum. Abrahe, id est, si veró loqui vultis, ad nullum. omnino 
Infernum, aut Inferni partem descendisse creditis. — Et quod 


Car. XLII. contra Archiepisc. Spalatens. . :389 


Hzresim omnem et Hiereticorum aliorum omnium perfidiam 
superat, cum ?pso Antichristo, omnes communicatis: omnes ut 
ejus mancipia, stigmate inusto notati illi obtemperatis. Commu- 
nione istà execrandá, ab Ecclesià CatAolicá, ab ipso Christo 
separati ommes estis. 

9. Sed est quoque in hoc Acatii exemplo, in quo te plane 
instruendum video. Vix enim tot verba hie, quot mendacia et 
errata posuisti. Historia ipsa et prolixa est, et admodum per- 
plexa, quam suis quoque mendaciis sic obtenebravit Baronius, 
ut vix umbram ullam veritatis apud eum reperias. Ad imsti- 
tutum tuum, meumque, tria hic potissimüm notanda. Factum 
Acatii ; Censura Pontificis de Acatiu facto: Judicium aliorum de 
Pontificis censurá. 

4. Electus* erat ab Hwreticis in Patriarcham Alexandrinum 
Petrus Moggus, ipse tum Hxereticus, et Concilii Chalcedonensis 
acerrimus oppugnator. Non diu póst, Acatii Constantino- 
poltani operá, assentiente Romano Pontifice, depositus est et 
meritó, Petrus; et in illus sedem electus Johannes Talaja. 
Compertum est postea Acatio, Johannem istum Simonid et 
Perjurio ad thronum illum ascendisse; quare ab Imperatore, 
sollicitante eum ad id Acatio, depositus est Johannes, et Petrus 
Moggus in Alexandrinam sedem restitutus, sed eà conditione, 
si priüs Henotico Zenonis subscriberet, in quo et Catholicam 
fidem et Concilium. Chaleedonense approbaret. Petrus, licét 


* Liber. 
Breviar. c. 
16, et 17. 


t! Evag. lib. 3, 
c. 12, et lib. 
6,.c. 17. 


" Ib. lib. 3, 


animo hereticus (ut post res ipsa judicavit), et subscripsit " «T». 


Henotico, et insuper literas* ad Acatium (qui erat fidei Catholicze 


propugnator dignissimus) scripsit, in quibus et fidem Catholicam 9 


et nominatim Concilium Chalcedonense se libenter amplecti credere 
et confirmare profitetur. Acatius, sicut. Petrum, cüm se hzre- 
ticum  przberet, sede Alexandrinà expulerat; ita eundem, 
Petrum Catholicam tum fidem et subscriptione sud et literis 
diserté profitentem, in eandem sedem restituit, et in. commu- 
nionem suam recepit. Restituit vero, inconsulto Romano Pon- 
lifice, et citra ejus sententiam, ut ait Liberatus,! fretus iut ego 
sentio) 9? et 17? Concili Chalcedonensis, quorum suprà men- 
tionem feci, Canonibus.  Acatius ipse, et tum veré Catholicus, 
et constans fidei Catholieze propugnator, ad mortem usque per- 
severans, fecit in hoc, quod virum prudentem, quod Catholicum 
Episcopum, quod Patriarcham Constantinopolitanum | decuit. 
Cum Petro se hzreticum ostendente, non communicat: Cum 


x Ep. Petri 
ad Acatium 
extat apud 
vagrium, 
lib. 3, c. 17. 


[250] 


x Liber. c.18. 


934 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLII. 


Petro se Catholicum profitente, Catholieus ipse Acatius com- 
munieat. Factum hoe Acatii imprudens tu, et in catio, et in 
nobis reprehendis: Factum hoe Acatii et imitamur libenter, et 
merit) celebramus.  Communicare cum sretico, quando se 
Hereticum esse prodit, Hsereticum est, teque si ei communices, 
Hisereticum. demonstrat.  Communicare cum Lupo, ovis pelle 
induto, cam. Aeretico Catholicam fidem licet fictà, profitenti, non 
exeusabile solüm est, sed et laudabile, teque si ei dum talem se 
gerit communiees, Catholicum demonstrat. — Si Anabaptista 
quis, si vel Papisía, sacris nostris se ingerat, quia is suo hoe 
facto, se nostrum esse, se Catholicum esse profitetur, nos 
eundem ut nostrum, ut Catholicum recipimus. Quamprimüm 
ille, latens in visceribus ipsius virus ac venenum evomere in- 
cipit, in judicia pertrahimus, et sceleris convictum damnamus, 
rejicimus, anathematizamus. Scrutator cordium est solus Deus : 
Actiomum solummodó et Judiees sunt et vindiees homines. 
Nee aliud opinor nos Dominus suo ipsius docuit exemplo. 
Judam et furem esse, et proditorem, et Diabolum sciebat, qui cor 
Judz videbat, Christus. Quia tamen se furem et Diabolum 
nondum prodiderat Judas, ipsum Judam pro sancto et Catholico 
se gerentem, non modó in suam. Communionem, sed et ad sacram 
mensam etiam, recepit Christus; Etiam et ipse Eucharistiam 
ind di Jude tradidit, ut ex Sancto Luca? constat ; et testatur Augusti- 
Lib. 1, de nus,? Si, inquit, dare sacramenta impiis, esset dare sanctum cani- 
Coning.e.27. Uus, non ipse Dominus suo traditori dedisset, quod in. suam ille 
perniciem, sine culpá dantis, cum dignis indignus accepit : Furem 
[251] moverat, furem tolerabat, et ad perferendos malos (quoad eorum 
improbitas in lucem et oculos hominum erumpit) nobis exemplum 

ud m dedit, ait idem Augustinus." 
5. Factum habes Acatü.  Displeuit factum hoc Romano 
Pontifici, Simplicio, Felei Gelasio. Et quia non diu póst, 
Moggus (quomodó nuper Marcus) ad vomitum redut, Aca- 
tium Zereticum esse, et cum Hereticis communicare clamitant. 
» Evag. ib. 3, RHiomam, Acatium,* causam suam coram ipsis acturum, et ab ipsis 


c. 18. : p. . . . 
iObedre — judicandum vocant.  Acatius venire contempsit, et meritó : sed 


nolint ait, 


Libere. 18. mec* literis quidem, tam iniquo postulato Papze, vel respondere 


eI 

dignatus est. Hine Acatium ipsum, omnesque qui ei commu- 
fSententia micant, excommunicavit! Pontifev. Acatium insuper ab  Episco- 
extatinep. paftu suo deponunt: diris devovent: Nihil non agunt, quo sub 


6, Foel. Rs : 
hoe specioso ut ipsis videbatur pretextu, odium suum quod in 


Car. XLII. contra Archiepisc. Spalatens. . 2985 


sedis Constantinopolitane dignitatem, multis ante annis, im exul- 
ceratis Ipsorum animis conceperant, foverantque, in illam sedem 
jam evomerent. Noli enim tu, si aut me ames, aut veritatem, 
noli tam cecus esse, aut stupidus, ut Pontifices tuos sic in 
Acatium excanduisse ob /Jwresis ullius detestationem, vel suspi- 
ceris. Prztextus hoc solüm fuit, non causa. —Heresis in Acatio 
nulla erat. Catholicus ille magis quàm tui Pontifices. Catho- 
lieus vixit, Catholieus obiit. Vera et unica illorum in Acatium 
odi causa hec erat. ^ Nolebant Episcopum Constantinopoli- 
tanum Patriarchas, aut Episcopos extra suam Diccesin, et in 
Oriente, aut /Egypto vel destituere vel restituere. Nolebant 
causas ex Oriente, Novam Romam, aut ad Nove Rome KEpi- 
scopum deferri, et ab ipso judicari. Fecerat hoe Acatius in 
Antiochenà Ecclesià, in quà Calindionem* illius sedis Patri- 
archam ezpulit. Johannem,  Tyriorum Ecclesie praefecerat. 
Petrum! in Antiochend, pulso Johanne, subrogandum curaverat. 
Episcopis* aliis multis per. totum. Orientem sud provisione alios 
supposuit. In Alexandriná jam fecit idem ; pulso Johanne 
Talaja, Petrum Moggum substituit. Quó, hzc tam multa, tam 
illustria exempla Constantinopolitanze sedis potestatis, evaderent, 
metuebant malé, et certó non injurià tui Pontifices. — Coepit 
ut dignitas, sic authoritas Patriarchz Constantinopolitani supra 
Romanam eminere, et in orbe clarescere. Mali et invidi Pon- 
tifeum tuorum oculi, splendorem hune Nove Rome intueri 
veré poterant. ^ Arrepta igitur hse, lieét iniquissima plané 
causa, sed arrepta tamen, quó deprimere istam sedem, et sidus 
novum jam im Oriente refulgens vel extinguere possent, vel 
saltem obtenebrare. Hec vera temerarii illius et iniqui Ponti- 
fieum tuorum in Ácatium judicii causa: Háe illi de causá, et 
Acatium ipsum et Orientem ut tu ais, fotum in .Acatii commu- 
nione perstantem eucom.uunicárunt. Simile omninó est tuorum 
de nobis nostraque Anglicanà Ecclesià judicium. — Ut illi 
Acatium, sie nos cum hereticis communicare, per calumniam 
clamatis, ideoque licóét reipsá Catholicos, pro Hereticis, cxco, 
temerario, et iniquissimo judicio censetis. 

6. Judicium tuorum Pontifieum habes. Quomodo id ab 
Acatio, et Orientali Eeclesiá acceptum fuent, nunc vide. Sen- 
tentiam, condemmationem et excommunicationem | Pontificis 
nihili! plané fecit Acatius. Et sané, cur vel flocci penderet? 
' emeraria erat, injusta, et veré nulla. Quid juris aut po- 


£Gelas.ep.13. 


h Foelic. ep. 6. 
i Gelas. ep.13. 
k Ib, 


[252] 


! Nicep. lib. 
16, c. 17. 


336 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLII. 


testatis habet in quemvis alferius Diecesis Romanus Pontifex ? 
Quid in w/lum Patriarcham ? — Quid precipue in Episcopum 
Constantinopolitanum, coi cequalia per ommia cum Romano 
»Can2» privilegia à Chaleedonensi Concilio" firmata erant, cui in- 
super in caus& Appellationum pofesías longéà major quàm 
^ 15. 9, et 17. Romano ab eodem sanctissimo Consilio" donata fuit et decreta? 
Jure igitur fastum hune et insolentiam Pontificis Romani con- 
tempsit Acatius, illiusque sententiam pro JNulla (et ver Nulla 
erat) habuit. Quare spreto hoc iiquo Pontificis judicio, Aca- 
tius, licót à Pontifice tuo excommunicatus et depositus, Episco- 
»Liber.c.1&. palia et Patriarchalia ommia munera prestitit: ef usque? ad 
mortem sacrificans remansit. ^ Romani etiam Pontificis inso- 
»Ep4 — lentiam liberé justéque coarguit, et ut Gelasius ^ stylo novo sed 
« Ib. vobis nune solenni loquitur, blasphemavit. Etiam $n judicium 
Papam tuum vocavit : Nec tamen ut Romanus tuus, ad suum, 
sed vel ad Imp. vel ad. Concilii generalis tribunal vocavit. Illic 
cum Pontifice tuo manu conserere voluit : Ibi Patriarchas omnes 
etiam Romanum tuum judicandum sciebat. In signum imsuper 


"Nice.l*. detestationis Pontificum tuorum fastus, momen' Folicis Pape 


Not. ad ep. 5, 
Foelicis. 


(253] licét sub censurá Pontificis Romani defuncti, 2n Diplica? mortuo 
'Gen* P5: A catio relatum. est, ejusque ut veré sancti Dei servi, solennis 
inter Sacra commemoratio facta, integris triginta post ipsius 
obitum annis; nec Constantinopoli solàm, sed in compluribus 
Ib ep» 4; et Orientis Ecclesiis, reluctantibus* lieét et frendentibus ad 1d tuis 
Pontificibus. Sie, et meritó spretum Pontifieis tui de Acatio 
judieium : Sie et meritó tam Acatii factum ab Orthodoxis Ec- 
clesiis probatum, et ipsius nomen inter eos honorificum fuit. 
Nos quoque, ut prisci Catholici, judicia de nobis vestra sperni- 
mus, utque de jure Nulla, repudianda censemus. Non ligabat 
Acatium Pontificum tuorum censura, nec nos possunt ligare 
» Matt.16.19. Iniquissima ipsorum judicia. Non dixit Christus" simphieiter, 
Quecunque ligaveris, erunt ligata, sed. dixit, T?bi dabo claves, et 
quecunque (clavibus meis, clavibus his à me acceptis) ligaveris, 
erunt ligata. Claves veró illze, quibus et olim Acatium, et nunc 
nos ligatis, vestre claves sunt, non Christi; et vestree claves non 

ligant, sed solàm Christi. 
p m Hiec paucis de tuo Moggo: quo in antiquis historiis similem 
c.I5et "tibi magis vix quenquam usquam reperias.  Zomo* fuit, qualis 


Nicep. lib. NN. a 4 b 
16,013, omnino tu es, fraudulentus, versutus, versipellis, velut. Cothurnus 


Diplicis ut indignum nominari sustulit. Nomen veró Acatii, 


Car. XLIII. conira Archiepisc. Spalatens. 237 


ac Proteus quovis vento versatilis, qui temporibus se semper 
accommodabat, nec in und. perstitit. sententiá, sed modà Concilium 
Chalcedonense approbavit, modo palinodiam cecinit, et. Concilium 
damnavit. Speculum habes in Moggo, ubi et ingenium tuum, ct 
mores, et actiones clarissim? conspicias. 





CAP. XLIII. 


ECCLESIAM ANGLICANAM HJERETICAM ESSE, QUIA COMMUNICAT 
CUM REFORMATIS ECCLESIIS ULTRAMARINIS CALUMNIATUR 
ARCH. SPAL. DEQUE LUTHERANORUM ET CALVINISTARUM 
DISSIDIIS. 


Pnorrns post hoc, ex tuà venenatis gravidá sagittis Marce 
pharetrà telum aliud, et secundum, quo Anglicanam Ecclesiam 
Hiereticam probes, argumentum; obtusum quidem satis, sed 
totum felle et aceto ilhtum. Ecclesia, inquis, 4nglicana com- 
munionem publicó et aperte profitetur cum Genevensi aliisque 
ultramarinis Ecclesiis. | Etiam et Londini sunt regi& concessione 
Gallis, Belgis, Italis, aperte Ecclesie. |. He veró omnes Calvi- 
niano veneno infecie, lpsa quoque Geneva, Puritanorum mater. 
Ab his Puritanismus in Anglid fovetur et promovetur. | He 
Anglicanam professionem et. ritus abominantur ; et tamen Angli- 
cane Synagoge sorores sunt dilectissime : quare cum Anglicana 
cum his hzreticis Ecclesiis communionem teneat, erit et 1psa quo- 
que hzretica. ImÓ nec Znglicana est, nec ille hzreticw; sed 
tu homo ex convitiis e£ mendaciis totus conflatus, et Anglicanz 
et illis sanctis Dei Ecclesiis novus Shimei ore inverecundo ob- 
latras. Inter multa et illustria beneficia, quibus pro infinità 
suá bonitate Anglicanam Eeclesiam beavit Deus, hoc non in 
postremis ducimus, quód nobis, ilhus servos, fratres, et con- 
servos nostros, sub Antichristi jugo olim gementes, per szvitiam 
nunc et tyrannidem vestram pulsos patria et natali solo, bonis 
ac fortunis exutos, omnibus exhaustos jam casibus, omnium 
egenos, urbe, domo sociare dedit. Fuisse scimus, et gratissimis 
animis szpissimé recolimus, cüm  Marianis illis temporibus, 
eadem hzc humanitatis simul ac Pietatis officia, à Genevensibus, 
à Gallis, à Belgis, e£ Germanis cumulaté benignoque animo in 


y Cons. Red. 
p. 26. 


[254] 


938 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLIII. 


se prestita sensit nostra Anglia. Ingemiscimus quidem nune 

eorum casibus, quia tamen per vos et Tyrannidem vestram 

profugi illi nunc sunt, letamur ex animo, quód Anglia nostra, 

portus ipsis ac perfugium esse queat. Et si centesimo cum 

fomore ipsorum in nos benignitatem ac beneficia rependere 
possimus, hoe magis honori nobis ducimus, etiam et beneficio. 

2. Nee certe doctrinam illi aut. professionem | Anglicanam 

abominantur. Calummia hse tua est, cujus si pudor tibi ullus 

inesset, poenituisse te jamdudum oportuisset. Iu doctrinà et 

fidei Orthodox: professione discordia inter nos nulla.  Hàc 

integrü, in Ritibus et discipliná, discrimen ferendum utrique 

sEusb.lb. scimus. Victoris? tui temeritatem, et damnárunt olim, et 

E etiamnum damnant pii ac prudentes omnes. llle eos qui vel 

in Ritibus ab ipso dissentirent, communione pellere volebat. Non 

sic Irenzus, non. Polycarpus, non ipsi sanioris judiei tui Ponti- 

[255] fices, Anicetus, Pius, Hyginus, Telesphorus, Sixtus: Suum illi 

*Sozom.li», Jejunii ritum, moremque servabant, pacem* tamen cum alis 

5*9 — retinuerunt, qui ab aliis Ecclesiis ad ipsos venerant, licót contrario 

ii ad ritu ac more jejunabant. Rectissimé. Augustinus;^ Totum hoc 

Jamaer. — genus rituum liberas habet observationes, quodque mec contra 

fidem, nec. contra bonos mores injungitur, indifferenter est haben- 

«Aug.ep.86. dum. — In his Mos populi Dei et instituta majorum pro lege 

MOM tenenda sunt. Etiam híc et rectó Aquinas.! Quserit an Eucha- 

ristia in pane azymo an fermentato confici debeat? — Respondet, 

Conveniens est, ut in. Sacramenti celebratione unusquisque servet 

*Ep.Artie pjfum suce Jcclesie. Vox vetus* est et vera, Dissonantia jejunii 


de quibus " E é ^ 
controv. inter 207, dissolvit. consonantiam fidei. Ineptus tu nimis es, qui ultra- 


l. Aug. 
ennt. tb. de marinas, aut eas quee Londini nune sunt Gallorum, Belgarum et 
Italorum Ecclesias, ritus nostros abominarl opinaris. Ne dis- 
tEp.86. plicent quidem.  Didiemmus ex Augustino;! S? una fides uni- 
verse que ubique dilatatur Ecclesie, etiamsi ipsa fidei wnitas 
quibusdam. diversis observationibus celebretur : omnis enim pul- 
chritudo filie Regis intrinsecus : llle autem observationes, que 
varié celebrantur, in ejus veste intelliguntur, in fimbriis aureis 
circum amicta varietate. Sed ea quoque vestis ita diversis cele- 
brationibus varietur, ut non adversis contentionibus dissipetur. 
Nequaquam de vestis Regie varietate litigamus, ubi ipsius Regine 
unam fidem retinemus.  Atenim tu, qui flabellum dissidii, et 
mali dzemonis nune factus es, calumniis tuis dissipare conaris, 
quz inter nos est et ultramarinas Ecclesias, et charitatis et 


Car. XLIII. contra Archiepisc. Spalatens. 239 


veritatis unitatem. — Nec tibi tuisque sanguine Sanctorum ebriis 
satis est, fratres nostros per tyrannidem vestram patri et for- 
tunis exutos, profugos hic inter nos, et miseros esse: ne esse 
quidem eos aut lucem hane aspicere vultis: non locum in orbe 
ullum, in quo vel plantam pedis illi reponant esse vultis. Hoc 
vobis volupe: in hoc tripudiat et triumphum agit Romana 
bestia : 
Hoc Ithacus velit, et magno mercentur Atrida. 

9. Tertium adhue nec dissimile est, quo Ecclesiam IAngli- 
canam. hereticam probes Argumentum : Lutherani, inquis, pluri- 
marum heresum sorde polluti sunt. —Càm Lutheranis ver com- 
municare Anglicana Synagoga paratissima est, et plurimim 
conatur, ui monstra hec in unum cum ipsá coalescant, unioque 
fiat omnium Ecclesiarum reformatarum. | Cert& quidem conatur 
hoe Ecclesia Anglicana. Unionem omnium et optat, et efficere 
laborat. Nec poteras tu aut quivis illustrius ullum aut dignius 
Anglicanz Ecclesi: encomium excogitare. Quis unquam pius 
aut prudens non omnium Ecclesiarum Catholiearum unionem 
optet? Et s uspiam dissidium contingat, quis bonus non pro 
vinl ild éextinguat? ^ Beatos esse Pacificos pronunciavit 
Christus. Beata Ecclesia Anglicana, qus, vel hoste Judice, 
Pacifica. Non sic Synagoga tua Romana. llla nil uisi dis- 
sidia seditiones et bella serit, pacem Ecclesiarum. omnium 
conturbare, orthodoxos inter se c«eexobsw» et commiscere, Xov 
feros inter Ecclesias Dei jactare: unitatem Ecclesiarum rumpere, 
inconsutilem Christi tunicam scindere: Cacodzmonis hoc est, 
hoe vestrum opus, conatus, studium, in quod manibus pedi- 
busque, calumniis, mendacis, dolis, nefandis, omnibus et in- 
fernalibus artibus laboratis. Impletis quod dixit Christus! Vos 
ez patre Diabolo estis, et desideria patris vestri vultis facere: Ille 
homicida erat ab initio, mendax, et mendaciorum pater. 

4. Cur veró tu sic exagites Lutheranorum, et ut tu vocas, 
Sacramentariorum dissidia? An nescis eorum opiniones tales 
esse, ut judicio doctissimorum hominum* ad sanum et Ortho- 
doxum sensum revocari, ef infer se conciliari possint? | De 
vocibus inter eos potiüs quàm de rebus certamen esse? An 
nescis similia feró inter Franciscanos vestros et Dominicanos 
extitisse dissidia? ^ Recognosce tua ipsius verba, digna sané 
quz memorià teneas. Non est, inquis, cur oljiciat dissensiones 
inter Lutheranos et Calvinistas. | Etiam inter Scotistas nostros 


£ Cons, Red. 
p. 27. 


[256] 


h Matt. 5. 9. 


i Joh. 8. 44. 


k D. Feild. de 
Eoccl. lib. 3, 
c. 42, et in 
Append. ad 
lib. 5, part 2, 
$ 6, p. 32, 33. 


! Spalat. 
contra Suar. 
9:315 05:905 


240 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLIII. 


et. Thomistas, inter Dominicanos item et Jesuitas sunl acerrime 
dissensiones. —Altercantur in disputabilibus, et in iis in. quibus est 
libertas opinandi : et hoc nihil obest. fidei Catholice. — Tales esse 
judicio eas altercationes, que adhuc fervent inter. Lutheranos ef 
Calvinistas. lüs ommis inter eos, vel te Judice, in disputabilibus 
est, inque eis quie fidei Catholieze non obsunt. An et oblitus 
quanta inter vestros de Temporali Pape monarchiá non. dissidia 
solüm, sed et bella? Pugnant utrique de Capite vestro, de ipso 
fidei vestre Capite.  Dimicant utrinque et multi et magni inter 
vos nominis athlete : Bellarminus, et qui ei adherent, Carerio 
[257] et Bonifacio Octavo, Hurelici? censentur; utrique tamen in 
P e M deformatz Ecclesie vestre gremio; utrique in communionem 
3 vestram admittuntur. Cur non itidem in uná et eádem Re- 
formatà Ecclesià, inque illius. communionem recipiantur Lu- 
therani et Calviniste, quorum lites faciliàs multó componi 

possunt et conciliari ? 
5. Nec ignoramus tamen quàm sint aliqui inter Ipsos 
offenso in sibi adversantes animo. Sed scimus quoque graves 
»Aug.ep.s, inter? Augustinum et Hieronymum offensas et dissidia fuisse : 
19^ ^** 6t ambo tamen Catholici: licét alterius error non minor quàm 
» Aug. ep.I5. Lutheranorum. Hieronymi? veró et Ruffini, Chrysostomi? et 
e.9.1-13.' Epiphanii dissensiones quis nescit?  Ommes tamen illi Catho- 
lici: lieét horum quorundam perieulosus, opinor, magis error 
quàm Lutheranorum.  Optamus nos utrisque, et Lutheranis, ut 
tu vocas, et Calvinistis, Cypriani, et Sancti et Martyris modera- 
tionem animi atque modestiam. Qui lieót ipse, et Africani 
reliqui sancti Episcopi, à Stephano Romano, in dogmate etiam 
*Cone, — fidei dissiderent, Unitatem" tamen Ecclesie in opinionum diver- 
qu wb eilüte non disciderunt, sed. et cum aliter sentientibus communionem 
retinuerunt. Nec minüs Lutheranos ob errores aliquot, Catho- 
licos censendos, et in communionem recipiendos arbitramur, 
quàm lrenzeum, Papiam, Justinum, et complures e sanctis 
patribus, qui Chiliastarum errori, qué ac nunc suo Lutherani, 
adhszserunt: Nee veró unquam (ringaris lhicàt tu et rumparis) 
unitatem Lutheranis, omnibusque Dei sanctis Ecclesüs suadere 
:PhiL2.2. desistemus. — Cum Apostolo? hortabimur, ZImplete gaudium 
nostrum, ut idem sapiatis, charitatem habentes, et unanimes 
GaL5.12. idem sentientes. llis, etiam et vobis, cum eodem Apostolo! 
* Rom.16.17. dicemus, Üfinam abscindantur qui vos perturbant. | Rogamus" 


vos fratres, ut observetis eos qui offensiones et offendicula faciunt, 


Car. XLIII. contra Archiepisc. Spalatens. 241 


etl declinate eos ; hujusmodi enim non Christo Domino serviunt, sed 
suo veniri.  Eorumque discordias, ut Hieronymi et Ruffini, 
Augustinus, seri deploramus, cumque eo* dicimus ; Heu mihi, 
qui vos alicubi simul invenire non possum! — Forté ut moveor, ut 
doleo, ut timeo, prociderem ad pedes vestros: flerem quantüm 
valerem, rogarem quantim amarem, nunc unumquemque vestrum 
pro seipso, nunc singulos pro alüs, et maxim pro infirmis, qui vos 
tanquam in theatro, magno sui periculo spectant, ne de vobis ea 
dicendo aut conscribendo spargatis, que quandoque concordantes 
delere non poteritis. | Quod? superest, fratres, idem sentite, in pace 
agite, et Deus pacis erit vobiscum. 

6. Enumeras^ ad extremum, et desultorio tuo more per- 
transis nonnulla Jieligionis nostre Capita, de Fide, de Operibus, 
de Justificatione, de Eucharistià, de Missis privatis, de Meritis, 
de Invocatione sanctorum, de Imaginum veneratione, de Ritibus 
sacris, de Animis defunctorum, et tum adjungis, Nos Aeretico 
spiritu ista damnare et abolere; nostramque de his doctrinam 
heresin vocas. | MHoccine est probare Anglicanam Ecclesiam 
hzreticam ? An hzc nuda assertio pugilem decebat? An et 
te Archiepiscopum ? Vide enim non inscitiam solüm tuam, sed 
et insaniam.  Nosne vel Fidem, vel Justificationem, vel Opera, 
vel Eucharistiam, vel Ritus sacros, vel Animas defunctorum 
damnamus et abolemus? ^ Calumnias has tuas, et heeretica 
vestra circa hzc dogmata damnamus, res veró ipsas amplecti- 
mur, libenter simul et constanter. Disce tu aut omninó tacere, 
aut ut Theologum decet loqui. Si neutrum vis, debebis omni- 
bus, ipsis etiam pueris nostris ludibrium. 

7. Nec est híc quidquam prseter infantiam tuam, quod quis 
refutare debeat. Qus enim hzc est Heresis nostre Probatio ? 
Omninó non alia, quàm, /pse dixit. Ipse autem quis? Ipse 
mendaciorum consarcinator: calumniarum artifex: homo cujus- 
vis, homo nullius fidei : Proteus et vertumnus in fide: Hxereticus, 
Apostata, Atheus, Antichristianus, et quod in se omnis dede- 
coris colluviem comprehendit, /pse est Marcus Antonius Spala- 
lensis; Ipse dixit. —Probationem tuam mirabilem videt nunc 
lector: quanti sestimanda sit, ipse judicet. 


x Aug. ep. 15. 


[258] 
» 2 Cor. 13.11. 


7. Cons. Red. 
p. 21. 


[259] 
* Cons. Red.^ 
p. 27. 


b Ib. et p. 28. 


2349 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLIV. 


CAPSSXIEDYS 


ECCLESIAM ANGLICANAM SCHISMATICAM ESSE CALUMNIATUR 
ARCH. SPALAT. QUODQUE ECCLESIA ROMANA VERÉ SIT 
BABYLON APOCALYPTICA. 


As Hearesi Ecclesie Anglicanze pergis ad illius ScAisma : mox 
ad Haresin novà methodo reversurus, tum iterum ad scAisma 
progressurus. Ut cerebrum tibij dum ista scriberes, malé 
sanum fuisse, facilà videant omnes ; Schismaticam, dicis," nostram 
esse Ecclesiam : et ut lepidum te poétam sciamus, ais eam magis 
à Catholicá Ecclesi. divisam, quàm sunt ipsi divisi toto orbe 
Britanni. Virgilium opinor Schismatis nostri testem advocas, 
nec testem scio veraciorem unquam invenies. Sed videamus 
probationem tuam, quàm Necessariam esse vis, ideoque Demon- 
strationem.  Arrige aures Pamphile, et Demonstratorem audi 
Antonium. Se^ à Romaná Ecclesid, reliquisque ei communi- 
cantibus esse divisos in Religione et fide, fatebuntur ipsi nec inviti, 
et res est clarissima. Cim veró Ecclesia Romana cum aliis sibi 
conjunctis sit ver? et propri Catholica Christi Ecclesia, an non 
sequitur necessario, Anglicanam ab illis sic vocatam Ecclesiam à 
verá Catholicá esse omninó dissectam, et consequenter illam mon 
esse Corpus Christi, nec domum Dei, nec absoluté/ Ecclesiam ? 
Euge, Euge; Ferte citó corollam, et Sophistieum coronate 
Antonium. Vix tot verba hie, quot vitia; sed unum tantüm 
notabo. Disputat hie Demonstrator à Loco, quem vocant Lo- 
gici Petitionem principii. Eque sapienter ac Logicé probasses 
nos esse Schismaticos, quia sumus Schismatici; aut sic: Romani 
sunt Catholici, ergo sunt Catholii. Romanam tuam Ecclesiam 
Catholicam fuisse probandum tibi ante omnia fuit. Hoc, quia 
probare non poteras Árchiepiscopus tu egenus, et rationum inops, 
à nobis emendieas. Non dàbimus. Nee tu, nec Romani 
Sophistzee omnes machinis ullis aut fallaciis evincent unquam, 
aut extorquebunt. Romanam tuam, postaticam esse, Here- 
licam, et Antichristianam xultis modis anté declaravi. Nec 
immorabor diutiüs in hoe nugacis hominis sophismate.  Re- 
torquebo solüm hoc telum, et eisdem armis, eisdem pen& verbis, 
Romanam | Ecclesiam | Schismaticam | esse. probabo. — Romanam 
Ecclesiam ab Anglicaná, et cum ipsà communicantibus esse 


Car. XLIV. contra Archiepisc. Spalatens. 2348 


divisam, in Religione et fide, fatebuntur ipsi, et res est clarissima, 
ac per se notissima. Cüm vero Anglieana Ecclesia cum aliis 
sibi conjunctis, sit veré et proprié Catholica Christi Ecclesia, 
annon sequitur necessarió, Romanam illam ab ipsis vocatam 
Ecclesiam, à verà Catholicà esse omminÓ dissectam, et conse- 
quenter, nec esse Corpus Christi, neque domum Dei, neque 
absoluté Ecclesiam ? — Placetne tibi hzec quam à te mutuatus sum 
Demonstratio ? — At interim, par pari retuli, quod malé. mordeat 
hominem. 

2. Atque hic abrumpit homo Methodicus inceptum suum de 
Sclismate Anglicano flum: Soclicet, bellé satis, et bellicose 
actum est de Schismate, et quàm JSchismatica sit Ecclesia An- 
glicana, satis demonstratum. Nunc à calce feró redit ad Car- 
ceres, et ad prius libelh sui Caput, quod in condemnatione 
positum erat, regreditur. Venerat nimirum el subitó quid in 
mentem, quod priüs exeiderat, de Babylone; condemnandum 1d 
mox fuit: ne si de ordine cogitásset, memorià fortó elaberetur. 
Avertite, obsecro, oculos Aristotehaà: Dormiunt omnes hodié 
Methodi leges. Audistis de 4nglid, audite nune de Babylone : 
Alpha, Beta persequitur. Hzc Antoni Babylonici methodus. 

3. Dixeras:! olim Romam, et Romanam que nunc est Eccle- 
siam, Babylonem eam esse, que in Apocalypsi describitur. | Revo- 
cas" nunc hoc et meram calummium fwisse asseris. Romanam 
Urbem Babylonem nunc esse vis, non Romanam Ecclesiam. Non 
est cur te revoces .Certé enim ARomana vestra Ecclesia Baby- 
lon ipsissima est, quam depingit Johannes. Hoc ex nostris 
complures, solidissimis nec unquam refellendis argumentis 
demonstrárunt. Lege doctissimorum Episcoporum Abbotti, et 
Downami; Lege Whitakeri, Fulei, Henrici Bullingeri, Giffordi 
de Apocalyptico Antichristo libros: Lege vel Serenissimi Regis 
nostri Jacobi auream illam et nec purpurà venalem neque auro 
ad Jmperatores et Reges admonitionem; perspicies ex illis luce 
clariüs Efhnicam nullam Romam, sed vestram quse nunc est, 
queque ab anno feré sexcentesimo fuit, Romanam Ecclesiam, 
hane, inquam, ipsam, et non Urbem Romanam, nec Romam 
Ethnicam, Babylonis nomine, à Johanne significatam fuisse. 
Lectis his, tua hzc, et similia omnia vestrorum hominum So- 
phismata, meptissima commenta, somnia, et. deliramenta, eva- 
nescent plané ad hos soles, et in fumos abibunt. 

4. Lege insuper vel tuorum hominum de Antichristo tracta- 


[260] 


t Lib. 4, de 
Rep. Eccl. c. 
3,n. 37, 38, et 
seq. 

"7 Cons. Red. 
p. 28, 29. 


[261] 


x Lib. de 
Antic. de 
Monst. 18. 


y Ep. ad 
Algas. quzest. 
il 


z Lib. 20, de 
Civ. Dei,c.19. 


? Spal. Cons. 
Red. p. 15. 


b Loc. cit. 


c 2 'Thess.c.2. 


3 Loc. cit. 


* Cons. Red. 
p.29. 

f Bell. lib. 3, 
de Pont. c. 
13, et lib.2,c. 
2. 
£ Defens. c. 
2, lib. de 
Pontif. 

h In c. 18, 
Apoc. 

i In c. 14, 
Apoc.n 44. 


244. Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLIV. 


tus, Bellarmini, Sanderi, Lessi, Cydonii, Gretseri, et aliorum. 
Ipse ille, quas tui hic venditant et ostentant muge, et germane 
gerre, anilia commenta, vel pueris ipsis ridenda, hominem 
quemvis ingenuum, et veritatis amantem, quemvis nisi perti- 
nacie mancipium sit, fateri cogent, pessimam vos causam hic 
habere, nec posse vestros ullo lixivio, vel à Romano Pontifice 
hunc Zntichristi, qui ipsi proprius est et peculiaris, fifulum vel à 
Romaná vestrá Eeclesià Babyloniez meretricis nomen elüere. 
Vi ipsà hujus, veritatis vietus Sanderus" vester Antichristi 
sedem. Ecclesiam esse verissimà nobiscum agnoscit. .4li inquit, 
aliter Dei Templum accipiunt, et Hieronymus? veris (nota veriüs) 
de Ecclesiá arbitratur. Templum Dei apud Apostolum, non de 
Hüerosolymitano templo sed potius (nota potiüs), de Kcclesia 
accipiendum esse, in quá sedet Antichristus, non velut legitimus 
Judex, sed velut. tyrannus. — Augustinus? etiam rectà (nota recte) 
admonet, filium. perditionis sedere non solim $n templo, sed in 
Templum Dei, tanquam ipse, cum suis membris, sit Templum Dei 
quod est Ecclesia. Non poterat, opinor, quidquam significantiüs 
Romanam tuam Ecclesiam denotare: quz Papam cum suis adhze- 
rentibus, ipsam Ecclesiam esse, et solummod0* seipsam pro .Ec- 
clesid venditat, alias veró omnes, ne Ecclesias quidem esse vult. 
Augustino, et Hieronymo addit Sanderus" Chrysostomum, et 
'Theodoretum. Addam et ego (Ecumenium, Non dicit Apo- 
stolus Templum Hierosolymis, sed Ecclesias Christi. Sedem 
nune vides Antichristi (fatente, idque ex Hieronymo et Augus- 
tino confirmate, tuo Sandero), esse Eccíesiam. ^ Suade tuis, ut 
deinceps sileant de Hierosolymis et Salomonis templo.  Quse- 
rant Antichristum non. Hierosolymis, sed in .Ecclesiá, inque 1illà 
Ecclesi, cujus Princeps se suosque Ecclesiam solam esse glo- 
riatur. Ubi veró in Ecelesià invenias Antichristum, nisi in 
Babylone Apocalypticà? ^ Agnoscit et hoc quoque sanctus vester 
Sanderus. Babylon, mquit, sedes est et civitas Antichristi. 
Nihil verius. Et qui extra Babylonem Antichristi sedem 
quirunt scotomate magis quàm ipsi Sodomite laborant. 
Babylonem Apocalypticam Romam esse et tu* et tui ommes 
ultró fatentur. Bellarminus,! Gretserus, Viegas," et pre om- 
nibus Ribera, qui Romam olim conflagraturam judicans, addit, 
Hoc ez Apocalypsis verbis, ubi de Babylone agit, fam perspicue 
cognoscimus, ut n stultissimus quidem megare possit. —Collge 
nune ista. Roma est Babylon Apocalyptica, qui incendio et 


Car. XLIV. contra Archiepisc. Spalatens. 245 


desolationi tradenda est. Hoc ne stultissimus quidem negare 
potest. Babylon Apocalyptica est Sedes Antichristi: Hoc 
diserté testatur et profitetur tuus Sanderus. Non dubitabis, 
opinor, hinc eonsequi, Romam esse sedem Antichristi. At quie- 
nam Roma illius sedes est? Roma qu: EfAnica? Am ea quze 
est Ecclesia? — Audi porró: Sedes Antichristi est Ecclesia. 
Hoe Hieronymus, Augustinus, et (Ecumenius clarà testantur, 
et agnoscit tuus Sanderus. Roma Ethnica non est Ecclesia: 
Hoc ex se perspicuum est. Annon hine confectum putas, 
Romam. Ethnicam non esse sedem Antichristi, ideoque nec esse 
Babylonem Apocalypticam, Nulla igitur alia Roma, vel Babylon 
Apocalyptica est, vel sedes Antichristi, nisi Roma Ecclesiastica, 
qui se sibique adhaerentes, pro Ecclesi venditat. Aut si tuis 
verbis me hze effari mavis, Ecclesiam* profectó Romanam Hie- 
ronymus Babylonem vocat: Ecclesiam inquam, non urbem : qui 
Babylonis. Senatum, hoc est viros. Ecclesiasticos, Senatum vocat 
Phariseorum et imperitorum, qui adversus ipsum conjuraverat. 
Sed nolo hsc nune persequi. Abundé à nostris et luculenter 
demonstrata sunt.  Premam ego vestigia hie tua, et pauca 
ex tuis insipidis figmentis proponam brevi, et nigro carbone 
notabo. 

5. Primó, sic inquis, Scio Romam Christianam Babylonem 
non esse. Quis veró Romam Christianum, id est, Orthodoxam, 
Babylonem vocat? Roma non quidem Christiana, seu Ortho- 
doxa et Catholica, sed Roma heretica, Antichristiana, et Pa- 
pistica, ea nec alia Roma, Babylon est. Quamdiu incorruptam 
et inviolatam, Christianam et Orthodoxam fidem tenuit Roma, 
quamdiu Antichristi hsresibus conspurcata non erat, Babylon 
dici non potuit, non debuit. Quamprimüm veró Roma A4nii- 
christiana facta est, et factum hoc primó, sub Bonifacio IIL., 
an. 606, tum primüm in Babylonem transformata est. Prout 
crevit in e& Antichristianismus, sub Hadriano Secundo, Hilde- 
brando, et Leone X., Babyloniea simul Idololatria, Tyrannis, 
Hiereses, et plusquam Luciferiana superbia in eà indies magis 
magisque emicuit. Absit ut Romam Christianam, 1d est, Ortho- 
doxam, Babylonem dicamus. Roma Christiana Babylon non est, 
nisi forté Christianam sic nunc voces, quia se Christianam fidem 
profiteri, licét falsó dicat: cüm sit veré 4ntichristiana. 1 hoc 
sensu Christianam voces, etiam Roma ipsa Antichristiana, sic 
Christiana est, sic quoque Apocalyptica Babylon est. Noli in 


[269] 


k Spal. lib. 4, 
de Rep. Eccl. 
c. 3, n. 32. 


! Cons. Red. 
2297 


[263] 


7» Cons. Red. 
p. 29. 


» Bell. lib. 2, 
de Pont. c. 2. 


» Ib. $ Przd. 


P Ib. 
$ Respondeo 
Babylonem. 
3 Ib. 


* Cons. Red. 
p. 29. 


[264] 


246 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLIV. 


tanto fidei Capite strophis ludere et /Equivocatione. Dic claró, 
Romam quatenus JBonifaciana est, quatenus Hadrianana, qua- 
tenus Hildebrandina, quatenus .Leonina est, dic Romam istam 
Babylonem non esse: tunc dices quee Romanum pugilem, Anti- 
christianum et Papistam decent.  Cüm Christianam, id est, 
Orthodoxam Romam JBabylonem esse negas, nostras agis, non 
Gregorii tui aut, Urbani partes. 

6. Secundó ais," de Romá Ethnicá ante fidem Christi sus- 
ceptum, Prophetiam Apocalypseos explicari non posse. — Ideo 
Romam illam Ethnicam non esse Babylonem Apocalypticam. 
Verissimé. Tuque hic etiam nostras iterum agis partes: pro 
nobis dimicas, et contra Pontificum tuorum athletas: Cum 
Bellarmino ipso bellum hie geris. Ille Romam" illam antiquitus 
tum Ethnicam, Babylonem esse; de istá Ethnicá Romá Apoca- 
lypseos Prophetiam explicandam esse totis viribus contendit. 
Adeo etiam, ut illud ipsum? de Zncendio Rome, ruiná et desola- 
fione vaticinium jam impletum esse ineptissimé opinetur. Et 
Babylon, inquit, Illa, de qua in Apocalypsi, Romana urbs est, 
qualis erat Johannis tempore: et iterum ;*. Patet, inquit, hoc ex 
ipso Johanne, qui dicit se loqui de illá Romá que tenebat Impe- 
rium super Reges terre, et que erat ebria sanguine Sanctorum : 
que cert? locum non habent, nisi in eá Romá, que regnantibus 
Nerone et Diocletiano, martyres trucidabat. n tu cum Car- 
dinali in arenam descendas ? Dares Entellum provoces? Seis 
mortuos non mordere. Si in vivis esset Cardinalis, non impuné 
tantam tuam insolentiam tulisses, quód , Cardinalis sententiam, 
licét nimis ineptam, rejicere tu et refutare auderes. 

7. Tertió dicis, et hoc tibi palmare, Babylonem in .4poca- 
lypsi posse commode de Romá .Ethnicá intelligi et explicari : non 
quidem de Romá, que olim ethnica ante susceptam fidem fuit, sed 
de Romá, que in Antichristi persecutione Ethnicá adhuc futura 
est, quia Ethnici Idololatre Romam sibi fortassé subjecturi sunt. 
Vacillat híc video tua fides. —Fortassó Roma erit tunc Ethnica, 
Fortassis Ethnici Idololatre eam sibisubjecturi sunt. Ubi fides, 
si Fortassó ? Non cohzrent duo hzc, nec in unà sede morantur, 
Fides et Fortassé. Ego vacillanti tu: fidei, fulehrum validum, 
quo statuminetur, suppeditabo. Non est omminó tune Ethnica 
futura tua Roma. Non est tunc in Ethnieas Idololatrias vel 
lapsura, vel degeneratura. Regnante adhuc in eà Romano An- 
tiehristo, decem? Reges odio habebunt meretricem, et Babylonem, 


Car. XLIV. contra Archiepisc. Spalatens. 247 


id est, Ecclesiam tuam. Babylonicam, Antichristianam, et 4nti- 
christi ipsius sedem, Reges illi zelo Dei, odio Antichristi accensi, 
Romam adhue Pontificam incendio tradent, et in favillas vertent. 
Instar /apidis* molaris in mare projecti, ita cum impetu proji- 
cietur Babylon, Urbs illa magna, nec ampliis invenietur. | Vide- 
bunt et lugebunt" incendium hoc ac desolationem, Meretricis 
amatores. Morum primus ac princeps, est Romanus Pontifez. 
Ille post Aoc incendium* superstes erit; cremanda est et deso- 
landa Roma, antequam destruatur Bestia, 1d est, Antichristus, 
seu Pontifex Romanus, cum suo pseudopropheta, 1d est, ministris, 
qui doctrinas ipsius populo propinant. Indicat hoc tibi Jo- 
hannes, qui post? incendium hoc et triumphum Sanctorum de 
eversà Babylone, Bestiam*? et pseudoprophetam, comprehensos iri, 
et vivos in siagnum ignis ardens sulphure conjiciendos declarat. 
&i Johanni fidem habere nune vis, Roma Pontificia, qui sola 
Babylon est, Roma Pontifici adhuc subjecta, Pontificibus ilhus- 
que satelhtibus venificia sua, scortationes, idololatrias, et omne 
genus abominationum in eà excercentibus, et orbem philtris suis 
et phialà aure&à dementantibus, Roma splendore suo adhuc 
nitens, amicta bysso, purpurá, et cocco, deaurata auro, lapidibus 
pretiosis, et margaritis, onusta, ligno thyino, ebore, argento, 
sere, ferro, e& marmore, omnibusque animarum mercibus ornata, 
Pontificia, hzc nec alia ulla Roma, Babylon ipsissima est, quce à 
decem Regibus oppugnanda est, et cremanda, et funditàs ever- 
tenda. Vos ut clarissimam hanc Johannis de Pontificià vestrà 
Babylone, illiusque ruinà, incendio et desolatione, Prophetiam 
eludatis, somnia et commenta vanissima de Ethnicà olim futurà 
Romá populo et proselytis vestris obtruditis. Ceci czcos duci- 
tis in foveam, et in barathrum istius incendii: eosque omnes, 
qui ut olim Noachus, judicium Dei, quod Romam vestram Pon- 
tificiam manet, & Scripturis sacris denunciant, quique ut ser- 
ventur, ad Arcam Dei confugiunt, sannis excipitis et ludibris; 
utque olim vetus Orbis, et Sodoma, sic impletis et vos mensuram 
iniquitatum vestrarum, donec ingruat in vos tempestas, et sul- 
phure atque igne depluat de Celo Deus; donec extrema illa 
vobis luetuosa, sed sanctis omnibus letissima ac fcelicissima dies, 
inopimantes vos obruat. Discite justitiam moniti, Eripite vos his 
flammis: auscultate, dum dicitur Hodió, voci Angeli,^ Emwite ex 
eá, popule mi. 

8. At Johanni, scio, non auscultabitis. Domus vos rebellis 


* Apoc. 18.21. 
v Ib. 9. 11, 17. 


x Riber. in c. 
14, Apoc. n. 
48, et Bell. 
lib.4, de 
Pont. c. 4, 

$ Accedit. 


y De quo, c. 


18. 
* Apoc. 19.20. 


[265] 


* Apoc. 18. 4. 


9248 Defensio Eccleswe Anglicane Car. XLIV. 


estis, refractaria gens ad vocem Domini, et populus durá cervice. 

Vide veró tu, annon sint et ex Prophetis vestris, é quibus hec 

discas, et dum dies est, sapere discas. Roma, que quondam 

» Riber.lo. fuit Éthnica, olim à vestis? Sixto Senensi, Lindano, Bellarmino, 
Jugacie Horontio, aliisque Babylon putabatur, et sic ab KEcclesiá vestrá 
Babylonis nomen avertere solebatis. —Victi jam veritatis vi ac 
splendore Romam illam, que fuit Ethnica, Babylonem illam non 

esse, quze adhue incendio cremanda est, nobiscum agnoscitis. 

Spes nunc vobis omnis in Romá, quz adhuc in fine mundi à 

fide penitüs defectura, et Ethnica futura est; de quà tamen 

Ethnicá Romá nec in Apocalypsi, aut sacris literis, nec in 
Patribus, nec in ullo antiquo Seriptore, vel vola est, vel vesti- 

gium ullum. Primus commenti hujus author est Ribera Jesuita, 
«OpusRibere qui triginta tribus? ab hine annis commentarios in Apocalypsin 
22 Mai an. dans, in eis, hoc & seculis inauditum figmentum é suo cerebro 
Es extundens edidit. Commentum, quia novum, quia Jesuiticum, 
quia ejusmodi, ut licót probari nunquam omminó possit, diffi- 

: culter tamen everti posse judicarent, cüm sit de fufuris contin- 
gentibus, iisque spissà caligne obvolutis, ideó commentum hoc 
d Blasio Viegzs? Jesuitz, Gretsero* Jesuite, et nunc Antonio 


* Defens.c.2, nostro. Jesuitze placet. 
lib. 2, de 


pon p UD 9. Sed ne híc quidem satis tutum vobis effugium. — Proba- 

ms re bilissimum enim, ut ait Bellarminus, ef pié credendum est, non 

! Lib. 4, de 5 : x 

Ponce de osse separari Petri Cathedram à Romá, et proinde Romanam 
. 1 | 

DOR 4 — Ecclesiam absolutà non posse deficere : et iterum,* Patres et Pon- 


$1 Ada (/ices hoc volunt, in Romand. Ecclesid semper futurum. Episco- 

pum  Catholicé (vestro sensu Catholicó) docentem et populum 

Catholicé (eodem sensu) senfienfem. Si utrique Catholici, et 

Episcopus, et populus, semper Rom:e futuri, semper igitur usque 

[266] ad ipsum excidium et funus Rom:, Romana hsc ipsa vestra, 

quam dicitis Catholica fides, perstabit Rom:e, nec nisi incendio 

unquam expurgabitur. Quare s Roma adhue Babylon futura 

est, quia nunquam ab háe vestrà fide defectura est, ideo etiam 

Roma, licét istam fidem profiteatur, veró Babylon est, et cüm 
cremabitur, non alio quàm nune est modo Babylon futura est. 

10. Probabilissimum hoc, vel Cardinale tuo Judice, et pie 

credendum. — Addo ego, verissimum quoque esse, nec de pietate 

solüm, sed de mecessitate credendum. ^ Nam ut & vestro San- 

dero anté declaravi, Babylon, que sine dubio Roma est, Sedes est 

Antichristi. Sedes autem Antichristi est ipsa Ecclesia; Roma 


Ca». XLIV. contra Archiepisc. Spalatens. 249 


igitur, quze se Ecclesiam esse jactat, Roma Antichristiana, et 
Ecclesiastica, Babylon illa est, quz incendio tradetur: usque ad 
incendium ipsum et excidium Roma Ecclesia erit, Ecclesiastica 
' ent, et Antichristiana. 

1l. Vide insuper quàm frigidum fit, et veré ridendum hoc 
Riberz tui de Romá Ethnicà commentum. Die enim, quando 
ex Papisticá pagana futura est, et Ethnica? ^ Quis immotam 
ilam Petram fidei, contra quam port: inferorum non prevale- 
bunt, Romá movebit? Quis tante ac tam mirabilis metamor- 
phoseos futurus author et opifex?  Quomodó cüm inde pulsus 
Pontifex, et penitüs extincta fides, ad tantam et tam incredi- 
bilem potentiam exurget, ut omnes gentes, et omnes Reges 
terrze cum eá scortentur? An et ommes gentes, omnes Reges 
terre pagani etiam et efhnici futuri sunt? — An fides Catholica 
ex omnibus gentibus delenda, et prorsus extinguenda? Quis 
tantus Monarcha, pulso Pontifice, Imperium Romse illus ca- 
pesset! | Decem certó Regum nullus, qui omnes Romam 
debellabunt, omnes etiam Antichristo adversi erunt. | Nam 
pugnabit cum his Antichristus. Quomodó ad tantam et tam 
infintam opum vim perveniet tua tum Ethnica Roma, ut mer- 
catores omnes terre opibus deliciarum ejus divites fiant? An 
vi tum ad amorem suum et obsequium gentes omnes coget? 
At ubi vis et ferrum, mysterium ibi nullum: non arte, sed 
aperto marte et vi geritur res. Babylon autem Mystica est, 
musticà operatur, veneficiis et blanditüs, non vi, amasios suos 
ad se allicit et pellicit. Sin mysticó Romam tuam Ethnicam 
hzec przstare dicas, quomodó tam brevi, et angusto temporis 
spacio, non £ofo sexcennio, tam multa, tam mirabilia per omnem 
orbem perficiat?  Hzeret scio híc, zternumque hzrebit vobis 
aqua. Non (Edipi omnes solvant, non Alexander ipse dissecet 
hos plüs quàm Gordios nodos. Ipse figmenti hujus inventor, 
Ribera, postquam diu se in his fatigásset, fatetur, tandem ad 
extremum, Quá hec ratione. fiant certó scire hominem. arbitror 
neminem. Mirum hoc videtur, et ego hoc magnoperé mirandum 
confiteor. 

129. Pereommodé veró hic accidit. ^Rimulam unam reli- 
querunt figmenti hujus artifices, per quam totius commenti 
vanitatem claré conspicere liceat. Tempus nimirum signàrunt, 
quo Roma cremanda est. Ex illà temporis notà, et commentum 
hoc totum, et complura tuorum hominum de Antichristo et 


[267] 


h In c. 14, 
Apoc. n. 51, 
et 52. 


250 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLIV. 


Babylone deliria evertuntur. — Tempore Antichristi Romam 
A ede desolandam et cremandam docet Bellarminus) ^ Rectissimé om- 
ont , 


S Teruoret ORO ORI VET icum | Antichristum, qui est - Papa 
iiedost ninó, si verum et Apocalypticu ,q p 


$Accdit. Romanus, intellexisset. Cert? enim illius tempore cremanda , 
est et desolanda, propter Antichristianas ipsius abominationes, 
Roma. Sed alius vobis est Antichristus. Is nempe, qui à 


ryNg m. Demone* incubo procreandus, 2? Tribu! Dan oriundus, qui 
xeget. pos 


ATE primüm" in Babylone Chaldeorum, ubi et. nascitur :?^ tum? Hie- 
n. 3, p. 


MEO s. rosolymis regnabit, ibique sedem suam locabit: qui etiam non nisi 
e 1 


Mu eb» rebus? annis et dimidio regnabit : adversus quem Enoch et Elias 
am Vero. 


v eroe, adhmic vivi? depugnabunt : post cujus mortem," usque ad extremum 
Pb 53, n. 4, J dicium, et adventum Christi, intercedent. solim dies quadraginta 


yer ines Quinque. Talis profectó nullus unquam futurus est Antichristus. 


et Bell. lib. 3, : : : : 
et Bell.lib-3; Riustieus expectes dum defluat amnis, et defluet quidem ille, 


«ux ux. ipsum mare siccabitur, antequam veniat in orbem fictitius hie et 


PH  COhimericus Antichristus. Hune veró Bellarminus intelligit, et 


$Smuu, de hoc, vestri feré. omnes egregió poétas agentes, miranda 
canunt, sed non credenda.  Fingamus veró paulisper talem 
fore Amntichristum. — Tempore istius Antichristi cremandam 

* Lib. 3o. 13, Romam sit Bellarminus :* Imó insigniüs aliud ait, quód 2n£&- 
christus iste odio habebit Romam, et cum eá pugnabit, eamque 
desolabit, et incendet. — Quare veró illi tam. exosa, nisi quia tunc 
Catholicam vestram, quam vocatis fidem, strenué propugnet, et 
profiteatur? | Nec ab his tu dissenties: qui 2m persecutione 

w^ Re Antichristi Romam ab. Ethnicis Idololatris subjugandam | ais. 

[268] Ad Antichristi igitur vestri tempora perstabit Roma in eà, quam 
nunc profitetur, fide: in persecutione istius Antichristi ab Ido- 
lolatris tum subjugata, Ethnica fiet. Age nunc: si non anté 
Antchristi vestri persecutionem aut Regnum, Ethniea futura 
est, certé cum incendio tradetur, non Ethniea erit, sed eodem 
quo nunc est sensu, Catholica. Nam ante .4ntichristi istius, 
vel persecutionem, vel bella, vel Regnum, Romam incendio 

*Ie.1, Cremandam à decem regibus docet Ribera. —Cüm veniet, inquit, 

Apoc. n. 15. ó : . 2 : 

*In.n.M.  Zinfichristus, Babylon (id. est, Roma) jam non erit. .Roma* anté 
initium. regni Antichristi exscindenda est à decem regibus, ut 
aperté predictum est ab Apostolo, cap. 17 poc. et nos infrà 

yRibe.im  demonstrabimus. Et iterum," Sine dubio Babylon (id est, Roma) 


Ord. Temp. 


infnecom. éverfetur ande regnum "Antichristi : quandoquidem ab illis decem 
in Apoc. 


595. - regibus evertenda est, qui regnabunt antequam ipse regnare inci- 
piat, ut apertissim? scriptum est, cap. 17 Apoc. Initio autem 


Car. XLV. contra Archiepisc. Spalatens. 251 


regni sui Antichristus tres ex his regibus occidet. — Evertenda est 
ergo Babylon, seu Roma, cum decem erunt reges, hoc est, ante 
initium regni Antichristi. 

13. Ecquid celariüs dici potuit? ^ Et ineptit plané Jesuita 
Gretserus,? qui Romam ideo ab Antichristo cremandam dicit, quia «pet. c. 13, 
per decem hos reges, Antichristus eam. cremabit, et quod per illos d 
faciet, id ipse facturus non injurid judicatur. Quomodó per eos 
Antichristus hoc faciat, qui cum his regibus nihil adhuc negotii 
habuit?  Cujusque illi non ministri tum erant, sed hostes; cum 
quibus ille de Imperio orbis dimicaturus erat: qui ez? Awmillimo * Ben. tib. 2, 
loco prorepens, et per fraudes ac dolos Judseorum Regnum primó E 
adeptus, mox cum decem illis regibus pugnaturus procedit: et iu 
ires eorum, /Egypti nempe, Africa, et. Ethiopie collatis signis 
superabit, et. occidet, septem reliquos ultró cedentes sibi subjiciet. 

Sed profectó ita res est. Qus, quamque inepta, et absona de 
Antichristo fingatis, nibil omninó pens vobis est: unum hoe 
agitis, ut mentes, et oculos hominum ab Antichristo Romano, 
qui solus est et veré ntichristus ille Apocalypticus, avocare 
possitis, atque amovere. Vides tu intereà, commenti hujus 
Jesuitici de Romá Ethnicá futurá, quod cecus nunc amplecteris, 
vanitatem. Roma in Ethnicam non mutabitur, donec regnet 
Chimericus vester Antichristus, qui idcirco, ut docetis, eam odio 
habebit, quia fidem Christi tum, non Paganismum profitetur. 
Roma veró ante illius Antichristi, vel regnum, vel bella incepta, [269] 
ob scelerum omnium et flagitiorum in eam conflugem, vastanda 
est, et in cineres vertenda. ^ Roma igitur, cüm vastabitur, et 
incendio tradetur, non EfAnica erit, sed Roma solüm Pontificia, 
Papistica, seu Antichristiana. 


CAP. XLV. 


ROMANAM ECCLESIAM ESSE SOLAM ECCLESIAM, ET NON ESSE 
SCHISMATICAM FALSÓ GLORIATUR ARCH. SPALAT. 


Prneis adhuc more Cancri, et ordine tuo retrogrado, in 
priori condemnationis capite negaveras Romwe esse Ecclesiam. 
Hoc nunc? inter maledicta et convitia, àimó inter Hereses reponis. Jueru 
Revocaveras hoe anté.  Languidà nimis es et labii memorià: — ' 


* Cons. Red. 
p. 30. 


4 Prov. 26. 5. 


* Cons. Red. 
p. 30. 


[270] 


959 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XLV. 


letheum aliquod opinor gustasti nuper poculum. Ego quoque 
anté tibi respondi, Romanam tuam veré quidem Ecclesiam csse, 
non quidem Catholicam, Orthodoxam, sanctam, aut sinceram, 
sed Eeclesiam tamen, morbidam, Hereticam, Idololatricam, et 
Antichristianam. Tu meum responsum illie repete, ne et ego, 
dum iterum Battum sequor, fiam Battologus. | Malé enim 
metuo, ne forté mihi hie accidat, quod dici solet, 


Dum spectant oculi lesos, leduntur et ipsi. 


9. Iterum? sine causá, sine ordine Ecclesiam. Romanam cim 
sibi adherentibus veram esse et solam Catholicam Christi Ecclesiam 
jactitas, scep? et hoc dixeras, at nunquam probaveras. Et prius- 
quàm vel tu, vel ex tuis quisquam hoc probet, 


Ante leves summo pascentur in ethere Cervi. 
Eit freta destituent nudos in littore pisces. 


Verbo tantüm dicis, verbo vicissim nego: Monet Sapiens,? Re- 
sponde stolido secundum stultitiam ejus, ne sit sapiens in oculis suis. 

3. Damnas hic? quoque et aliud quód dixeras, Romanam 
Ecclesiam Schisma fecisse. | Erravi, mquis, in hoc turpiter, cim 
sit hec falsitas manifesta. Dixi. hoc. quando. Schismatis exactam 
considerationem nondum habueram. | Quid igitur ? An Decennale 
examen non satis tibi temporis videtur ad considerandum ? An 
Deum, et festem, et in. Caput tuum vindicem invocaveras, non 
pramissà debità, et diligenti eorum quse scripseras considera- 
tione ? Faustum veró illum et niveo lapillo dignum diem, qui 
te ad Romanam mandram et pistrinum reduxit. Sexaginta fer 
anni, quibus liber et solutus, sine plagarum ictu aut metu egeras, 
ad considerandum satis non erant. Sesquimensi nunc uno, post- 
quam in Romaná scholà virgam sensisti, et flagellum, infusa tibi 
in clunes, et tergori tuo insculpta per lictorem tot documenta, 
ut exactam jam habeas Schismatis, H«eresis, Scorpionis etiam et 
sudiculi considerationem. ' Semihorulà un& plus discas in pistrino, 
quàm integro decennio aut decem lustris in Spalatensi, Savoi- 
ensi, aut. Windesoriensi palatio. —Gratulor veró tibi et nobis 
omnibus. Futurum enim, ve postquam Calyptram jam et Capa- 
pellim. considerationis indueris, profundam sine dubio, et consi- 
derabilem valdé habituri sumus de Schismate considerationem. 
Audite igitur, sed emunctis priüs naribus et auribus, exactam de 
Schismate considerationem. 


Car. XLV. contra Archiepisc. Spalatens. 953 


4. Ecclesiam Romanam Schismaticam non esse, sic probas : ac Red. 
Qui enüm alicujus corporis Caput legitime. constitutus, ejusdem - 
corporis se Caput celebrat et promulgat, non separat se à Cor pore, 
neque à se Corpus abjicit, sed Corpori se conjungit, quod est à 
Schismate valdé alienum. Vah ? — Hseccine illa tua tam exacta 
de Schismate consideratio ? ^ Ubi cerebrum tibi? Ubi mens 
aut sensus? Itane miser es, ut eum libertate, cum fortunis, 
cum famá, ingeniolum, et quod solüm supererat, cerebellum 
amiseris? Quis Papam Ecclesie totius Caput, supremum dico, 
et infallibille Caput, constituit? An hic iterum de Principüi 
emendicatione xnonendus es? Dico tibi iterum, et fidenter, et 
cum sancto tuo Gregorio? dico, Quisquis in illo scelesto vocabulo s Greg. tib.4, 


: : : : : 4 FAR 3 .. ep. 39, et lib. 
unwersalis Kpiscopi, universalis Capitis consensit, fidem perdit, 6. e. 30,et 


discissionem. in  Ecclesid facit. Papa Romanus, ipsiusque Ec- ess 
clesia, hoc ipso Judice Gregorio, ScAismaticus est, unde eum 
Schismaticum non esse tu opinaris. Quia usurpat, sibique per 
summam injuriam vendicat, hoc universalis et infallibilis Capitis 

nomen et tutulum, et ipse ScAisma facit, et alios omnes sibi 
adhzrentes in Schisinatis ducit precipitum. — Unicum | ónfalli- 

bile totius Ecclesie Caput Christus est. Ab hoc Capite multi- 

plici Apostasià separavit se Papa.  Separatione istá, licót per 

omnes Orbis partes cum tympanis et tubarum sonitu se Caput 

tale esse Ecclesie promulget, et ipse in eo signifer est 4nti- 
christiani Schismatis, et qui e adhzerent, Antichristiani Schisma- 271] 
fici sunt ad unum omnes. Hsc tua de Schismate exacta con- 
sideratio? In propositione Papistam, in probatione Sophistam 
vanissimum te demonstras. 

b. At minitaris^ te hoc probaturum, et prosequuturum $n» Cons. Red. 

librorum tuorum revisione et correctione. Bené, &i corrigas. 

Sunt enim in operibus tuis insipida multa, quz stylo ferreo aut 
igneo delenda sunt et obliteranda. Ista si tu emendes, tibi pax 

sit, et omnia leta. Sin quod facere hic cspisti in orthodoxa 
dogmata et orthodoxas Dei Ecclesias stylum vertas, preedico 
jam tbi, non impuné feres. Etsi enim libros tuos nos non 

flocci facimus, Te tamen veritati Dei oblatrare, aut in sanc- 
tissimas Dei Ecclesias debacchari ferre non possumus, non 
debemus: Si que vis dicas, audies qus non vis. —Molli ego 

ic et medicà manu, quo sanari possis, te tracto. Si immedi- 

cabilis sis, si furere et caninà tuá, imó diabolicà loquentià, 
veritati simul et Ecclesis Dei maledicere pergas, invenies alios, 


i Aul. Gel. 
lib. 18, c. 3. 


[272] 


k Cons. Red. 
p. 30. 


954. Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLVI. 


qui à Fideli instructi vivis te coloribus depingent, qui à plantà 
pedis, ad abrasum tibi Calvitium, uleera omnia, tumices, et 
plagas saniosas, non pectoris solüm, et qua sub pectore sunt, 
sed et male sanz mentis aperient ac lancinabunt, teque tuo fimo, 
quem comedes, saturabunt. Corrige errata tua quoad vis: 
dogmata nostra ne tentes corrigere. Sed quid dico corrigere ? 
Carpere illa potes, invido et malevolo dente arrodere potes ; Cor- 
rigere verb, emendare, aut refellere non potis es; Non tibi si 
centum lingue, centena darentur ora loqui. Quin et tui si 
cordati sint, causam suam tam illaudati hominis patrocinio 
dehonestari non sient ; sed vel invito tibi linguam camo ferreo 
compescent. Sciunt illi quid olim. Lacedemone factum.! Con- 
silium utile atque optimum dederat inter eos homo quidam 
turpitudine. pristine vite deformatissimus, sed linguá ac facundià 
nimium prastabilis: eüm juxta illius Consilium decretum facere 
pararent, unus ex Principum ordine, commoto irritatoque animo 
exiliit, et, Quaenam, inquit, spes erit, urbem hanc et rempub. 
salvam esse posse, si Aujusmodi anteacte vite hominibus Consi- 
liariis utemur? Si proba hze illius et honesta sententia est, 
quaeso vos, non sinamus eandem dehonestari turpissimi authoris 
contagio. Quod suasit prudens senex, factum est. Bona sen- 
tentia mansit, turpis author mutatus est. Cave tu, né cüm dies 
noctesque te scribendo macerarint, scriptis tuis manentibus, 
author turpis mutetur: et inscripto probi alicujus et honesti 
nomine; te canere ilud discant, 


Sic vos non vobis fertis aratra boves. 





CAP. XLVI. 


PRIMA PROBATIO ARCH. SPALAT. QUÓD ROMANA ECCLESIA 
HJERETICA NON SIT, QUIA ANGLI ALIQUI ILLIUS HJERESES 
NON NOMINARENT, REFELLITUR. 


HacrENus Digressio tua; seu ad Dammationem Regressio. 
Reverteris nunc ad ScAisma, id est, ad Calumnias tuas. —Osten- 
dere* vis, quomodO tibi constet, Anglos et ceteras omnes Ecclesias 
Reformatas esse veré ac proprie Schismaticas. ^ Constat autem, 
ut inquis, quia ab Ecclesid Romaná se cum suis, absque ullá 


Car. XLVI. contra Archiepisc. Spalatens. 255 


legitimá causá preciderunt. Proba hoc, et viceris. Duplex, 
inquis, duntaxat est causa legitime separationis, ut una vel plures 
Ecclesie, unam vel plures à sud communione, citra malum Schis- 
(matis penitàs abjiciant. — Altera H«eresis est, Altera Schisma 
ipsum. Siste, Non due duntaxat. "Tertia etiam adjungenda : 
Idololatria. | Propter Idololatriam, sequ? ac Heresin, aut Schisma, 
separare se ab aliis orthodoxi debent. Et nos ob fres istas, quze 
omnes justissimze sunt separationis cause, Ecclesie Romans 
communionem justissimé rejecimus. Tu si nostras Ecclesias, 
vel Heresis, vel Schismatis, vel Idololatrie reas probare poteris, 
non abnuimus, quin et justa sit vestra quoque à nostris sepa- 
ratio. Atenim vel ZHereticas esse, vel Schismaticas, vel Idolo- 
latricas Ecclesias nostras, nullus unquam probabit. Sudas tu 
hie, et cum Sisypho saxum voluis. Rationes tux omnes 
Calummie sant et Sophismata, que, cum lapidi Lydio admo- 
ventur, in fumos abeunt, et inanem verborum strepitum. —Profer 
nunc quas habes validissimas machinas, quanti valeant tuse ra- 
tiones, discutiamus. 
2. De Hseresi primüm agis. Hereticam non esse Ecclesiam 
Romanam tribus argumentis probare contendis. Probatio prima 
à Testimonio petitur, et sic se habet: Qucsivi, inquis! sepiüs ez : cons, nea. 
"Anglis, cur se ab Ecclesid Romand, et ei adjunctis separaverint ? "7" 
ANum 0b aliquam lueresin ? — Ac profecto nemo illorum sivé scripto, [978] 
sivé voce potuit mihi reipsá ostendere, Romane religionis Catho- 
licos nostrorum temporum, siwé nostros predecessores, quoad 
publicam omnium professionem, ullá esse, aut fuisse verá heresi 
unquam inquinatos. "Testimonium hoc totum tuum est.  Arguis 
hie à Loco omnium fallacissimo, ab /pse dixit. Ipse Simon et 
Sinon; Ipse hostis noster capitalis; Ipse mendaciorum szepis- 
simé jam convictus: Ipse Apostata, Atheus, et nulhus omninó 
fidei, Zpse hoc dixit. Quid si totum hoe. Calumnia solüm sit, et 
in tuorum gratiam confictum à te mendacium ? — Quid alii de te 
suspicentur, tu videris. Ego certéó, sic te jam intüs et in cute 
novi ut si quidvis, vel solem ipsum lucere dixeris, oculis in eo 
meis credam, tuis verbis fidem habere non audeam. Valet 
híc apud me Juris regula," Semel malus, semper presumitur 7 Sex De- 
esse malus. j , Reg. juris 
3. Quid si 4ngli illi, à quibus hoc quzesisti, parüm literati 
fuerint, aut in Heresis naturà investigandà minüs exercitati? 
Anglos dicis, non Episcopos, non vel Presbyteros Anglos. Angli 


[274] 


9256 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XLVI. 


autem multi sunt simplici et aperto ingenio, quos credendi viva- 
citas, non disserendi subtilitas salvos faciet. Quid si minüs 
opportuno fempore hoc quesisti ? Quid si inter pocula Theo- 
logastrum te volueras ostendere; et velut in circo plausum 
captare? cüm illi laxandis animis tum attentiores, nolebant 
severiores Musas jocis, facetiis, et ad leporem compositis ser- 
monibus admiscere; nolebant vani et ambitiosi hominis desi- 
derio morem gerere? Quid si illi reverentià tanti, qualis tu es 
Archiepiscopi commoti, silere ipsi maluerint; tibique, quem 
verbosum satis videbant, ansam ultró dare quo posses tuam in 
dicendo eloquentiam, in discurrendo acumen, in. Theologicis 
studiis doctrinam, ostentare; illisque professionis tus sinceri- 
tatem, et Papismi quam tunc habebas, detestationem aperire ? 
Quicquid sit, Calumniam certe, et mendacium hoc tuum esse tu 
ipse híc tanquam sorex prodis. Nemo, inquis, illorum potuit 
mihi ostendere, Romanam Ecclesiam w//d hzeresi vel jam esse, vel 
unquam fuisse inquinatam. Itane Nullam ejus h:resin osten- 
dere? | Nec Potuit eorum quisquam tibi hoc ostendere? — Credat 
et hoc Judzus Apella, non ego. 

4. Percurre et lustra Angliam omnem, nec urbes solüm, et 
nobiliora oppida, sed villas ipsas et vieulos, vix usquam ex sex- 
centis vel unum reperias, qui non Ecclesize tuze Papistieze aliquam 
Heresin tibi ostendat. Strepunt indies, et ubique in suggestis : 
personant in privatis sedibus, et pueris ipsis ac virgunculis fere 
cum lacte nutricis instillantur: fossor ipse et stivam tenens 
arator eas decantat et detestatur; lippis ae tonsoribus notze sunt. 
AÀn eorum quos quzsisti, Nemo meminisse potuit de Apocry- 
phis in Canonem receptis? de raditionibus Verbo scripto 
assutis? de versione vestrá vulgatà et vil, Authentico Dei 
Testamento anteposità? de Scripture in vulgares linguas ver- 
sione vetità? de Scripturis à populo non legendis? de Pape 
Suprematu ?. de Antichristo Romano, qui se Episcopis omnibus, 
Regibus omnibus, Concilis omnibus anteponit ? de Clericorum 
exemptione ? de Monachorum votis? de Sacerdotum celibatu ? 
de Purgatorio ? de Invocatione Sanctorum ? de Adoratione Ima- 
ginum et Reliquiarum ? de septem Sacramentis ? de Transub- 
stantiatione? de Eucharistie ipso Latrie cultu adoratione? de 
proprié dieto Misse sacrificio? de Communione sub wnicá 
specie ? de libero in non renatis ad bonum arbitrio? de Justifi- 
catione ex operibus apud Deum? de Meritis operum ex con- 


«di 


Ca». XLVII. contra Archiepisc. Spalatens. 2357 


digno? de operibus Supererogationis ? de Indulgentiis?  Nul- 
lum horum omnium, ut de aliis taceam, nemo etiam eorum tibi 
indieare pofwit? Vix quenquam apud mos invenias, qui non 
lsereses has Ecclesie tus, aut earum saltem a/iquas ostendere : 
Episcopum omninó nullum, vix quoque presbyterum ullum, qui 
non easdem, /kereses esse liquido tibi demonstrare possit.  Pri- 
mum hoe à tuo Testimonio ductum JSophisma deinceps non 
Ratio vocanda tibi est, sed. Calumnia. 


CAP. XLVII. 


SECUNDA PROBATIO ARCH. SPALAT. QUÓD ROMANA ECCLESIA 
HJERETICA NON SIT, QUIA SERENISS. REX AALIIQUE DIXE- 
RUNT, EAM IN FUNDAMENTALI FIDE NON ERRARE, REFEL- 
LITUR. DEQUE FUNDAMENTALIBUS ARTICULIS, ET FUNDA- 


MENTO FIDEI. 


SzcuwpuM, quo Aomanam tuam Ecclesiam Hereticam non 
esse probas, et in quo mirificó tibi applaudis, Argumentum his 
verbis à te proponitur: Concessit, inquis,* mt/i aperté Rex ipse 
Magne Britannie Serenissimus, concesserunt ez majoribus. minori- 
busque Ministris sapientiores, virique docti non pauci, Ecclesiam 
Romanam in fundamentali fide non errare. —.Non. est igitur etiam 
Protestantibus Anglis concedentibus heretica. | Dicent fortasse in 
fundamentali fide Romanam. Ecclesiam non errare (quod ego quo- 
que aliquando docere visus sum), errare tamen, et in. haresin pro- 
lapsam in aliis articulis fidei, quà non. sunt fundamentales. — Atqui 
ego primüm nescio, quis sit Articulus vere fidei qui non sit fun- 
damentalis. Neque enim unquam aut ego capere, aut illi mili 
explicare potuerunt, quomodo inter Articulos fidei illa admitti 
debeat distinctio, ut. alii sint fundamentales, ali secus. . Ego sane 
semper omnes articulos, qui verà sunt articuli fidei, fundamentales 


censui. 
2. Argumentum hoc totum duabus partibus constat: Testi- 


monio tuo, et Opinione tuá. Major Testimonium est; Minor 
opinio. Quàm firma ex his premissis conclusio sequi possit, 
vident, sciunt que omnes. Testimonium tuum Calumnia ; 


Opinio tua insipidus Error est. De Testimonio primüm agamus. 
s 


[275] 


? Cons, Red. 
p. 31. 


[276] 


2958 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XLVII. 


An Serenissimus Rex, an et docti illi et sapientes quos memoras 
Episcopi, dixerunt tibi unquam, Ecclesiam Romanam in Funda- 
mentali fide non errare? — Frica parumper frontem; Recollige 
sensus tuos et memoriam : Die jam ingenué: An i Fide Fun- 
damentali non errare dixerunt? ^ Scio non dixerunt. Quis 
unquam Fidem Fundamentalem ante te nominavit ? Ubi un- 
quam legisti Fidem Fundamentalem ? — Esse fidei Fundamentum, 
esse fundamentales fidei articulos, hoc Serenissimus Rex, et 
doctissimi, illi quos memoras Episcopi, ut et alii docti viri omnes, 
sciunt et agnoseunt: Fundamentalem ver fidem esse, nà per 
somnium quidem cogitàrunt. Pensitant ilii ad libram, et tru- 
tinant suas voces: Imperitorum est, tuique similium, prout 
in buecam verba venerint, effutire. Et à nemine quidem, nisi 
qui (tui forté similis) malé sano cerebro, et calumniandi pru- 
rigine correptus sit, vel audisse te unquam arbitror hanc vocem, 
vel auditurum. Quse enim Fides illa fundamentalis ? quee item 
non Fundamentalis ? An nova rerum vocabula, novam et por- 
tentosam Theologiam cudere tibi, et creare fas? Sed enim te 
híc iterum tanquam Sorex ipse prodis. Nam cüm imn Major? 
dixisses, Non errat Ecclesia Romana in fide Fundamentali, sub- 
sumendum erat in Minori, At fides nulla est, que non est Fides 
Fundamentalis, tu hic egregié Sophistam agens, commutas ter- 
minum, et ais, 47 ego nescio, quis sit Articulus fidei, qui non sit 
Fundamentalis. Yta quatuor terminos, novus tu Theologus, sed 
veteranus admodum Sophista, in Syllogismum tuum compingis. 
Vapulabis, scio, in nostris scholis; et Sophistam te hic tam 
crudum flagellabunt ipsi tyrones. 

3. Quàm deinde puerile hoc et atheologum in arguendo, 
Ego nescio, aut Ego non capio, qui sint articuli fidei non funda- 
mentales? An tibi ab znscitiá tuá arguendum erat? Annon 
potiüs, ut hzc disceres opera tibi danda ? ut cum Solone dicas, 
Senescens addisco. Quid si tu hoc nescis, aut non capis? 
Quis te pro Lyneeo aut quadrato habet "Theologo, Cyclopzedià 
sic instructum, ut Caput tuum omnia capiat, et nihil aciem tuam 
atque oculos effugiat. Ne sic desipe, ut cüm veré talpa sis, 
talem te vel esse, vel haberi à quoquam non sentias. Noli esse 
Narcissus ingenio tuo.  Certé enim ex quo in Mandram rediisti, 
et jumentum factus es, Rudimenta ipsa 'Theologiz tibi ediscenda 
sunt. Quid porró ex eo argumento inferri potest, in quo prwe- 
missarum altera, non alio fulero, nisi opinione tud etiam et 


m Pm 


Car. XLVIL — contra Archiepisc. Spalatens. . 259 


inscitià nititur? Sit major hzc, quàm tu vis, firma, Ecclesia 
Romana non. errat in. articulis fidei fundamentalibus. Conclusio 


. tamen deteriorem et debiliorem partem sequitur. Cümque 4s- 


sumpltio tua. hec sit, At ego nescio aliquos esse fidei articulos non 
fundamentales, aut Ego opinor Articulos omnes fidei esse funda- 
mentales, sine dubio, ex his przemissis nihil omninó aliud sequi 
potest, quàm hoe, Ego nescio, aut ego non opinor Romanum 
Ecclesiam. errare in. ullis fidei articulis. Quàm vero hoc lan- 
£uidum et enerve ? quàm nihil ad Rhombum ? Quid tu nescids, 
aut quid opíneris, nec nostram ledit, nec tuz prodest causz. 
Ista veró, quam tu ex his premissis infers, Conclusio, Non 
est igitur Romuna | Ecclesia. in. ullis. fidei. articulis haeretica : 
preterquam quód quatuor si non quinque Syllogismi tui 
Terminos facit, ex nullis omnino Dialecticorum legibus, ex 
Sophistarum solummodó non tam fallaciis, quàm ineptis con- 
sequitur. 

4. Visne et tertium tuum híe Sophisma notari? ^ Conces- 
seras tu Serenissimo Regi, aliisque quos híc memoras, Errores 
alios esse in Articulis fidei fundamentalibus, alios in Articulis fidei 
non. fundamentalibus. Hoc in Concione? tu& public& annuncia- 
veras: Hoc in Consilio profectionis? in tu& Responsione? ad 
Suarezimm docueras: Hoc in colloquio tuo cum Serenissimo 
Rege, aliisque" concesseras.  Posito hoc, et utrinque concesso, 
dicunt illi, Ecclesiam Romanam non errare in articulis fidei 
fundamentalibus ; errare tamen £n fide, et in. Articulis fidei non 
fundamentalibus dicunt. Tu, quia jam opinaris articulos omnes 
fidei esse fundamentales; ex hac tuá falsá simul atque ineptá 
Opinione, et ex eorum Hypothetieá, et à te tune concessá Arti- 
culorum fidei distinctione, novo et alogico arguendi genere, 
Categorice et absolute ex his, et quasi ex eorum mente concludis, 
Romanam. Ecclesiam in nullis fidei Articulis errare. — At Mi, et in 
Articulis fidei non fundamentalibus eaxn errare professi sunt; et 
si tu Articulos omnes fidei fundamentales esse tunc dixisses, illi 
statim Romanam Ecclesiam, etiam in Fundamentalibus fidei Arti- 
culis errare non dixissent solüm, sed et domonstrássent. 

5. Satis hoc esset ad dilüiendum, imó profligandum Sophisma 
hoe, ex Calumniá tu&à et Errore conflatum. Sed opus ego hic 
majus molior. Video híc crasse inscitie tuz illustre specimen. 
Nescis sensum. verborum Serenissimi simul ac doctissimi Regis : 


[277] 


? P. 81. 23. 


P P. 24. 
4 Cap. ], n.15, 


* Januar, 21, 
an. 1621, et 
Jan. 22, an. 
eod. in Coll, 
cum Episc. 


Dunelm. et 
Decan. Win- 
ton. et sepe 
aliàs. 


[278] 


* Sec. Sec. q. 
2, art. 5. 


t Part 2, 
"Tract. ], 
c. 10. 


" Lib. 4, de 
Verb. Dei, 
c. 1l, 

$ Primum. 


x Instruct. 
Sacer. lib. 4, 
c. 2, n. 4. 


y And. Vict. 
in Addit. ad 
'Tolet. loc. 
cit. 


z Pars. cont. 
D. Franc. 
Hasting. 
part. 25617, 
n. 10. 


* Sec. Sec. q. 
1, art. 8. 
b Ib. art. 7. 


* Catech. c. 
2, p. 3. 
4 Tb. p. T. 


960 Defensio Ecclesie Anglicane CaAr. XLVII. 


Nescis Articulos esse w//os fidei, qui non sunt fundamentales. 
Nescis quis sit, aut quid sit Articulus fidei fundamentalis. 
Nescis quid sit ipsum fidei fundamentum : Nescis Ecclesiam 
tuam Romanam in wl/is fidei Articulis errare. Ego hic non 
invitus sed vel invitum instruam, et erranti comiter mon- 
strabo viam. 

6. Ex iis que fide Catholicá credenda sunt, alia sunt Ez- 
plicità et expressé ab omnibus credenda, sine quorum Eayplicitá 
fide nemo servari potest. Talia sunt, quze in Symbolo Aposto- 
lorum continentur, de Deo, de Trinitate, de Incarnatione, Pas- 
sione et Resurrectione Christi, de Spiritu sanctificante Ecclesiam, 
et fideles omnes, quos licét defunctos à morte suscitabit, et 
sternà vità donabit. De his sie Aquinas ? Quantim ad prima 
credibilia, que sunt Articuli fidei (in Symbolo comprehensi) 
tenetur homo ea eauplicité credere, sicut tenetur habere fidem. De 
eisdem Occamus,! Omnis Christianus de communi lege ea credere 
tenetur explicità, que sunt apud omnes Catholicos tanquam Catho- 
lica. divulgata ; cujusmodi sunt Articuli contenti in Symbolo, 
Credo in Deum Patrem omnipotentem, &c. Simihter Bellar- 
minus, Quedam sunt in doctriná Christiand fidei, simpliciter 
omnibus necessaria, qualis est notitia Articulorum in. Symbolo 
Apostolorum : et hane notitiam debere esse Exvplicitam ibidem 
indieat. Similiter Toletus,* Omnes, etiam rustici tenentur scire, 
et euplicità credere Articulos fidei, Deum Unum 1n essentiá, T'rinum 
in personis, Patrem, Filium, et Spiritum Sanctum, Creatorem; 
Salvatorem, et Glorificatorem ; Christi. Incarnationem, Nativi- 
tatem, Mortem, Resurrectionem, Ascensionem ; et mortale pecca- 
tum est ista ignorare. Bannes? quoque ewistimat, Fideles omnes 
ez Divino et Ecclesiastico precepto, explicit debere credere omnes 
fidei Articulos Symboli. Ac ne singulos commemorem, sic de 
his Jesuita^ vester, Catholici Scriptores omnes consentiunt, Christ- 
ianos omnes cujuscunque conditionis, sive docti fuerint, sine indocti, 
teneri sub panà eterne damnationis, Explicitá fide, seu empressà, 
clarà ac distinct? credere principalia Christiane Religionis mys- 
teria, de Trinitate, de Incarnatione, &c. Articuli hi, quia ut 
Aquinas* ait, per se pertinent ad fidem, et sunt velut? Principia 
per se nota, ex quibus alie conclusiones deducuntur: quia sunt, 
ut Bellarminus* ait, Principalia fidei nostre mysteria; sine? 
quorum fide et confessione nemo servari potest: quia fides horum 


Ca». XLVII. contra Archiepisc. Spalatens. 261 


est, ut Aquinas? ait, Fundamentum spiritualis vite ; et ut Cani- 
sius loquitur, Fundamentum salutis eterne, 1deÓó Fundamentales 
fidei Articuli à "Theologis et meritó nominantur. 

7. Alia sunt i fide, qux et ipsa quoque non minüs quàm 
priora, fide Catholicá ab omnibus credenda sunt; sed Fide Im- 
plicitá: quorum JEaplicita fides ab. omnibus non exigitur neces- 
sarió, sed ab iis solüm, quibus hzc vel in Scripturis explicite 
contmeri vel ex iis que in Seripturis continentur necessarió 
consequi declaratur. ^ Factà enim cuilibet tali declaratione, 
tenetur is, hec ipsa fide Explicit tum credere, quze priüs Im- 
plicitá solüm fide credere tenebatur. Ex mille habe unicum 
exemplum: Credunt fide Implicitá, et sic tenentur credere 
fideles omnes et Christiani, duas esse in Christo voluntates, 
quia etsi hoc nec im Symbolo Apostolorum, nec im Seripturis 
Explicit asseritur, tamen quia Christum esse Deum simul ac 
Hominem in utroque traditur, ide Implicité etiam in utroque 
traditur, Proprietates illas que utrasque naturas necessario con- 
sequuntur, Christo competere. ^ Et quoniam declaratio hujus 
Artieuli in Concilio Generali Sexto facta jam est, ideó jam unus- 
quisque, quamprimüm ei innotuerit, vel ex Scripturis vel ex 
Concili illius declaratione, duas esse im Christo voluntates, hoc 
ile Ezplicitó credere et profiteri tenetur. De his rectó ait 
Aquinas et post eum Occamus,' Quantim ad alia credibilia 
(cujusmodi sunt, ut ex Aquinate ait Canus,' omnia preter Arti- 
culos fidei, quze in Sacris literis assumuntur) non feneiur homo 
Explicità ea credere, sed solium. Implicité, vel in preparatione 
animi, in quantum paratus est credere quicquid. divina. Scriptura 
continet : Sed tunc hujusmodi tenetur Explicità credere, quando 
constiterit (id est, per evidentem declarationem constare potuerit, 
et si pertinaciam deponeret, actu constaret) Aoc im doctriná fidei 
(id est, in sacris Scripturis), contineri. Hi fidei Articuli, quia 
tales sunt, ut sime Explicit eorum notitià et fide, Fundamentum 
salutis, ipsamque salutem fideles tenere possint: tales etiam, ut 
ex aliis clarioribus Articulis explicité creditis, velut ex Principiis 
deducuntur: illisque velut Fundamento quodam superstruuntur ; 
ideÓ Articuli Secundarii, ut loquitur Canus,* aut non Funda- 
mentales, sed consequentes ez. Fundamentalibus, à Theologis recte 
nominantur. 

8. Agnosces nunc opinor infantiam tuam. Adi, me suasore, 
Catechistas vestros, ut tyroni tibi et Catechumeno rudimenta 


* Part 3, q. 
3, art. 3. 


[279] 
f In suo 
Catech. c. 4, 
p. 33. 


£ Secunda 
Secundae, q. 
2, art. 7. 

^ Loc. cit. 

i Lib. 12, loc. 
"Theol. c. 3, 
p. 693. 


* Loc. cit. 


[280] 


! Ep. Sergii. 
in Conc. 
Gen. 6, act. 
12. 


[281] 


262 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLVII. 


fidei instillent. Aut si Articulos fidei adhuc nullos, nisi qui 
Fundamentales sunt, fateri vis, Quare distinctionis causà Arti- 
culos ullos Fundamentales dicis? quare superfluum hoc Epi- 
theton addis? Si sdificii tui partes omnes Fundamentales, ubi 
parietes, ubi tectum, ubi ipsum zedifidium?  Intelligas hinc 
quo sensu à Serenissimo Rege, aliisque dictum sit, Non errare 
Ecclesiam tuam Romanam 4n Fundamentalibus fidei Articulis. 
Non sie in illis errat, ut express? aut verbo neget ullum ex 
Fundamentalibus illis. Symboli articulis. Ore et verbo profitetur 
omnes. Errat tamen in articulis fidei, nom fundamentalibus, in 
lis, que ez fundamentalibus mecessarió consequuntur. Ex hus 
multa negat; ut preter alia, cüm Christi corpus, etiam quandó 
ambitur corpore exteriori, loco cireumscriptum esse negat; cüm 
Christi corpus realiter et corporaliter in uno tantüm loco esse 
negat: cüm Christi corpus esse distinctum, quoad situm par- 
tium in partibus loci negat. Ex his haud secus, nec minüs 
necessarló consequitur, Christum veré hominem mon esse, quia 
humani corporis inseparabiles proprietates non habet, ac conse- 
quitur, Christum non esse hominem simul ac Deum, si volunta- 
tatem unam tantam, non duas habet. | Fundamentalem hune 
articulum, Christum esse hominem, verbo tenetis, sicut verbo 
tenebant Monothelitze,! Christum duabus naturis constare, et esse 
hominem simul ac Dewmn. Utque Monothehte negando arti- 
culum non fundamentalem, erant veré ac proprie Heeretici : 1ta 
et Papistze pari aut majori pertinacià, negando Articulum fidei 
non fundamentalem, sed ex fundamentali necessarió consequentem, 
veré ac proprié Hzeretiei censendi sunt. Utque Monothelitee 
explicit negando articulum illum non fundamentalem, Implicite, 
sed veré ae reipsà Fundamentalem ipsum illum, unde conseque- 
batur, quemque verbo et ore profitebantur, negabant atque 
evertebant ; Itidem plané et Papistz, explicitó negando articulos 
illos fidei non fundamentales, Ipsum illum. articulum fundamenta- 
lem de Humanitate Christi, undé necessarió consequuntur, licét 
implicité et per consequentiam, ver tamen et reipsà negant ac 
evertunt; licét verbo et ore se illum articulum tenere millies 
clamitent. 

9. Nec veró dixerunt Serenissimus Rex ceterique, Ecclesiam 
tuam. Romanam in. Fundamentalibus, quoad genuinum sensum. et 
Catholicum. | articulorum. intellectum, non errare. | Scit optime 
Serenissimus Rex, sciunt et reliqui, vos in explicatione Articu- 


Car. XLVIIL. — contra Archiepisc. Spalatens. 268 


lorum longissimé à vero et Catholico sensu, idque pertinaciter 
errare. Ne longiüs abeam, sciunt illi omnes explicatione illà 
vestrà de descensu Christi solàm ad Sinum Abrahe, everti, et 
| plan? abnegari Articulum illum. Fundamentalem de locali ipsius 
descensu ad Infermum, qui est locus damnatorum. In sensu 
Articulorum fundamentalium Ecclesiam. tuam errare nunquam 
negarunt, nunquam hoc vel cogitarunt. Hoc illi dixerunt, Non 
errare. Ecclesiam. tuam in. Fundamentalibus, quoad verbalem, et 
externam eorum professionem : quo eodem modo dici posset, non 
errare vos in Jjbris Scripture veré Canonicis, quia et Scripturas 
ills, et quicquid in Scripturis illis traditur, dud vos tenere et 
amplecti (quod omnibus feré hzreticis solenne est), profiteri 
soletis. Sed quia Sacre Seripture verba ad vestros Awreficos 
sensus et interpretationes, sicut olim Ariani ad suas, distor- 
quetis, et vestris hseresibus servire cogitis: ideo in Seripturis 
sacris errare et vos et eos fatendum est, lhicét quoad verbalem 
et externum Scripturarum professionem non erretis vel vos, 
vel ilh. 

10. Et hzc quidem omnia à me hactenus dicta sunt de 
Articulis illis, qui veré fidei Articuli sunt. In ilis errat Ecclesia 
tua, articulos fundamentales Implicitó, obliqué, et per conse- 
quentiam non fundamentales, sed ex fundamentalibus conse- 
quentes, etiam Explicité, directó, et. apertà negatis. Sed est 
jam aliud, in quo de verbis Serenissimi Regis, aliorumque 
ulteriàs mstruendus es. Dogmata alia, vere fidei dogmata sunt, 
veré Articuli fidei : Alia licót veré Articuli fidei non sint, tamen 
à vobis pro articulis fidei habentur et creduntur. Priores omnes, 
Fundamentales fidei articulos vectó dicas : sed alio quàm hactenus 
significavi sensu; Fundamentales, inquam, quia sacris literis, que 
veré fidei Fundamenta sunt, invituntur omnes, sive Principia sint, 
sive Conclusiones; sive Principalia et simpliciter ab omnibus 
emplicità credenda ; sive Secundaria, et implicif solàm ab omni- 
bus credenda fidei mysteria.  Posteriores omnes Articulos, Non 
fundamentales vectó dicas: quia im sacris literis, que sunt verà 
fidei fundamentum, neque euplicità et edpresse proponuntur, neque 
Implicità, aut per firmam. consequentiam inde deducuntur. Ut 
priores illi. Genuini, Germani, Christiani et Catholici fide Arti- 
culi; ita posteriores hi, 4ddititii, Assuti, Spurüi, Antichristiani, 
et Papistici fidei articuli meritó vocandi sunt. In prioribus, et 
Fundamentalibus, non sie erratis, ut verbo ef professione aperté 


[282] 


» Colos. 1.18. 


" Ps. 50. 15. 


[283] 


» Matt. 4. 10. 


» Ib. 26. 26, 
1 Cor. 10. 4. 


1 Heb. 7, 27, 
et seq. 


264. Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLVII. 


ea negetis. Non sie dicitis; Non credimus hoc, licét in Scrip- 
turis sacris exprimatur, aut inde deducatur. Odit Roma Rusti- 
cum hoec et Boeoticum fallendi genus. Mysterium in hoc nullum. 
Bestia veró Romana Mysterüis gaudet. Mysticó, et sub vela- 
mine, ac densà testudine Aereses suas et abominationes orbi 
propinat.  Stent suo honore Fundamentalia: Wabet Ecclesia 
tua non Fundamentales machinas, quibus cüm lubet retundere et 
pessundare, et quó lubet, fundamentales omnes articulos frahere 
possit et cogere ; nec plus valebunt ulli Fundamentales, nec aliud 
sonabunt, quàm JVon fundamentalibus placuerit, et libuerit. — Vis 
me apertiüs adhuc, et ad tuum captum planiüs hoc explicare? 
Creditis, verbis saltem et ore vos credere profitemini, quzecunque 
à nobis positivó creduntur, quz ut credenda in Fundamento 
fidei proponuntur: in his Fundamentalibus lis vobis est nobis- 
cum feré nulla. Lis propé omnis de Non Fundamentalibus 
vestris est: de Assumentis ad fidem vestris, quze vos credenda 
nos non credenda dicimus. . Creditis, verbo saltem vos credere 
dicitis, quantüm oportet, sed plus ultrà creditis; plus quàm 
oportet, creditis. ^ Credendo qu: non oportet per cuniculos 
evertitis ea, quze credi oportet. Sine me exemplis aliquot hoc 
illustrare. 

11. Christum esse Caput totius Ecclesie, credimus, quia in 
Fundamento fidei legimus." — Fundamentalis hic articulus est, 
noster est. Papam esse Caput, et. Caput infallibile totius .Ec- 
clesie, non credimus, quia non legimus. Articulus hie non fun- 
damentalis est: Assutus est, vester est. Deum invocandum esse 
credimus, quia legimus: Artieulus fundamentalis est; noster 
est: Preter Deum, Sanctos etiam et Angelos invocandos esse, non 
credimus, quia non legimus. Articulus hie non fundamentalis 
est, adjectitius est, vester est. — Dewm esse adorandum, credimus, 
quia legimus:? Fundamentals hic, et noster Artieulusest. Zma- 
gines Dei aut. Sanctorum esse adorandas, non credimus, quia non 
legimus. — Articulus iste non fundamentalis; addititius est, vester 
est. Christum esse in Eucharistia, et panem esse Corpus ejus, 
quomodo Pefra erat Christus, credimus, quia legimus.? —Funda- 
mentalis hic est et noster articulus, Panem ftransubstantiari in 
corpus Christi,non credimus, quia non legimus. Articulus iste 
non fundamentalis, adjectitius et vester est. — Christum, se semel 
wt sacrificium. pro peccatis mundi in. Cruce Deo. Patri obtulisse, 
credimus, quialegimus.? — Articulus fundamentalis est, noster est. 


Car. XLVIT. — contra Archiepisc: Spalatens. 265 


Christum in. .Missá. quotidió Deo Patri, ut Sacrificium proprie 
dictum offerri, non credimus, quia non legimus. Articulus est 
non fundamentalis, vester est: assumentum est. Eucharistiam 
comedendam. esse, credimus, quia legimus :" Articulus fundamen- 
falis, et noster est. — Eucharistiam cultu latrie adorandam esse, 
non credimus, quia non legimus: Artieulus hie non fundamen- 
lalis, e& vester est. Duo esse Sacramenta, Baptismum et Eu- 
charistiam, credimus, quia legimus 5 Articulus fundamentalis est, 
noster est.  Preter hec duo esse quinque proprie dicta, à Christo 
instituta. Sacramenta, non legimus, ideóque non credimus. — Ar- 
tieulus est non fundamentalis, vester est, assumentum est. In 
conversione nostrà Deum operari in vobis, et. velle, et perficere, 
credimus, quia legimus.* Articulus fundamentalis, et noster est. 
Howinem suo libero arbitrio converti ad Deum, et liberum ipsi esse, 
pro arbitrio suo efficaciter vocantis Dei gratiam, vel recipere, vel 
respuere, non credimus, quia non legimus. Articulus est non 
fundamentalis, vester est. Fidei justificari hominem apud Deum 
absque operibus legis, credimus, quia legimus."  Artieulus hic 
fide fundamentalis est, noster est. ^ Justificari hominem apud 
JDewm ex operibus suis, non credimus, quia non legimus. — Arti- 
culus est non fundamentalis, vester est. Deum opera bona vitá 
eterná remuneraturum, et in misericordiá? coronaturum, credimus, 
quialegimus.3? Articulus hic fundamentalis est, noster est. Opera 
bona ex condigno mereri vitam eternam, non credimus, quia non le- 
gimus. Articulus iste non fundamentalis est, vester est, assumen- 
tum est. Idem feré m omnibus articulis ubi à nobis dissidetis, 
ostendi posset. Sed non opus: Ex his perspicis quàm et verum, 
et profundo Theologo dignum id sit, quod à Serenissimo Rege 
dictum est: Non errat Ecclesia tua, si verba, et. externam Pro- 
fessionem spectes in fundamentalibus: Ylla ommia se nobiscum 
tenere profitetur: Errat verÓ foedissimé 1n non. fundamentalibus, 
in assumentis, in adjectivis illis, vel potiüs rejectivis, qu:e sine 
Papa subsistere non possunt, Articulis. 

12. Nec est quód hie obstrepas inani illo effugio, 7n defectu 
credendi H«eresin esse, non in excessu, et hereticum eum censendum, 
qui in fide deficit, aliquid quod scriptum est non. credendo ; non 
eum, qui fide superabundat, plus. quàm scriptum est, credendo. 
Nugamentum hoc tuum est. Fides que jam Catholica, in 
Symmetria ad sacras literas posita est. Sicut in corpore, si vel 
per excessum, vel per defectum debita Symmoetria tollatur, fit 


* Matt. 26. 26. 


* Ib. 28. 19, 
] Cor. 11. 23. 


* Phil. 2. 13. 


? Rom. 3. 28. 


» Matt. 25 
34, 35. 
3 Ps. 103, 4. 


[284] 


r Resp. ad 
Suar. c. 1, n. 
4. 9, 10, et 
s;epe alibi. 


s Ep. Hzres. 
50, et Aug. 
de Heres, 
hzr. 29, 

t Tert. de 
Preascrip. 

c. 53. 


[285] 


v Epiph. 
Her.^8, 
Aug. Hr.85. 


266 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLVII. 


monstrum : ita per u£ramvis Symmetrie corruptionem, monstrosa 
fit, et heretica fides, sive deficiat à debità mensuráà sive super- 
abundet: Fides im Regulá posita est. Quomodocunque demat 
quis à Regula, abit in Heresin. Pasca decima quartà lunàá, et 
non solüm Dominico die celebrandum esse docebant Quarto- 
decimani. Credebant hi plusquàm scriptum erat. Superabun- 
dabant hic in fide, non defecerunt: et tamen illi omnes judicio 
Ecclesie Hereticii Vis causam scire? Dogma illud de decima 
quartà luna malam caudam, ut dici solet, post se trahebat. Per 
hune unum Mosaicum ritum, velut fune aut trochleà, Judaismum* 
et legáles omnes ceremonias introducere, sicque Evangelium totum 
evacuare volebant. Idem plané fit in plurimis vestris assumentis, 
et illo fidei vestrae excessu ac superabundantià. Malam, imó 
pessimam caudam post se trahunt: et licét ipse fundamentales 
articuli non sint, quod tamen majus est, fundamentalibus praesunt 
et dominantur, nec hzc ahter fundamentalia erunt, nisi prout non 
fundamentalibus morem gerunt. Possem hoc in omnibus feré de- 
monstrare: Sed in Pape Suprematu et Capite fidei vestre tam 
perspicuum est, ut vel czecutiens cernat. Fides Romana Dagoni 
persimilis est, blanda, compta, et mulier formosa superné: sed 
quod amasii illius non aspiciunt, infra aculeus latet, et desinit in 
piscem, 1mó in Scorpionem, aut Cerastem. 

18. Sed etiamsi malam istam caudam non traherent, videas 
tamen ex Helvidio, swperabundantiam fidei Hzresim creare. 
Beatam Mariam alios post Christum liberos, ex Josepho marito 
suo peperisse, credidit Helvidius," et credendum ab omnibus docuit. 
Excessus hie est fidei; plus credunt Helvidiani, quàm in sacris 
literis credendum proponitur. Helvidianum hoc dogma licét in 
Scripturis non negetur, in eis tamen non asseritur: non ex eis 
per firmam ullam consequentiam deducitur. ^ Articulus est, 
quales vestri, Non fundamentalis. Quanquam quod ad nos at- 
tinet, ut B. Mariam ante partum, in partu, et post partum, vir- 
ginem, fuisse, firmissime et fide diviná, cum Catholicà Ecclesià 
credimus, ita ad diem etiam sul obitus virginem. eam permansisse, 
nec virum unquam cognovisse, cum patribus docemus, et fide 
humaná credimus ; etiam, et contra Antidicomarianitas omnes 
constanter defendimus, et Helvidianos cum  Ecclesià Catholic 
pro Hereticis damnamus. Quare veró illi ab Ecclesia Heretici 
judieati? ^ Omnino quia plus credebant, quam in Senipturis 
legebant : quia pro dogmate et Articulo fidei credi volebant, quod 


Car. XLVIL — contra Archiepisc. Spalatens. . 23607 


veré dogma et Articulus fidei non erat: quod solàm Articulus, 
Non fundamentalis evat. Utque nos vestros Non fundamentales 
articulos, ideo rejieimus et non credimus, quia non legimus: 
itidem háe ipsá de causà, hoe Helvidii dogma, sicut Ecclesia 
tota, non credidit Hieronymus,* sed ut Hereticum rejecit meritó, 
et damnavit; uf hec que scripta sunt, inquit, non negamus, sed 
fide firmissima amplectimur, ifa ea que non sunt scripta renuimus. 
Christum natum de virgine credimus, quia legimus : Mariam nup- 
sisse, id est, virum cognovisse post partum, non credimus, quia 
non legimus. Quo uno exemplo, ut alia omittam, zeterno et irre- 
vocabili Ecclesie Catholez Judicio pro Awresibus dammantur 
Articuli vestri omnes on fundamentales, quia pro fidei dogma- 
tibus credi vultis, quze in. Scripturis, id est, in fidei fundamento 
inter credenda non proponuntur: Articulos istos omnes, Non 
fundamentales jugulat, semperque jugulabit aureum illud Hiero- 
nymi elogium, Non credimus, quia non legimus. Ut et illud 
contra Hermogenem Tertullani:* JDocete scripta esse, que credi 
postulatis ; Si scripta non sint, Timete Ve illud adjicientibus aut 
detrahentibus destinatum. 

l4. At profectó, càm abyssum Regie Sapientiz apud men- 
tem meam recolo, videor mihi videre aliud adhue, longeque sub- 
limius in verbis serenissimi Regis, quod te latere nolim. — Certe 
enim gravissimus Ecclesi: Romans error, neque in fundamenta- 
libus articulis est, neque m Non fundamentalibus, sed 1n dpso fidei 
omniumque Articulorum fidei fundamento. Unicum ab Aposto- 
lorum temporibus, stabile, certum et infalhbile Catholiez fidei 
fundamentum, est Verbum Dei sacris literis declaratum : Zdifi- 
cati? estis super fundamentum Prophetarum et Apostolorum : hoc 
est, supra Novum et Vetus Testamentum, ut ait Ambrosius.?  /n- 
nititur fides mostra, ait Aquinas," revelationi Apostolis et Pro- 
phetis facte, qui canonicos libros scripserunt, non. autem revela- 
tioni, si qua fuit. aliis doctoribus facta. Et pree omnibus Beds»? 
illud meritó celebrandum, et literis aureis Templis ubique. Dei 
omnibus inseribendum ; 7n sacris literis unica est credendi pariter 
et vivendi Regula prescripta. | Unica hsec est. et nobis, et Patri- 
bus, et Orthodoxis, quicunque post Apostolos vixerunt omnibus, 
credendi Regula, unicum hoc fidei fundamentum. 

15. Fundamentum fidei vobis aliud est, et ulterius : Pontificis 
nimirum Romani judicium. llle veré Petra vobis fidei: Super 
illam Petram, fidem omnium dogmatum, obedientiam omnem, et 


x Lib. cont. 
Helvid. 


[286] 


y Lib. cont. 
zr. c. 22. 


* Eph. 2. 19. 
b In2ad Eph. 
« Part 1, q. 1, 
art. 8. 

4 Citatur 
Can. 8, q. 1, 


c. Nec 
sufficere. 


* Lib. 4, de 
Pont. c. 3, 
$ Secundo 
probatur. 

f Ib. 

$ Gelasius. 
£ Apol. pro 
Bell. c. 6, p. 
255. 

h Hierarch. 
Eccl. lib. 4, 
c. 6, infine 


cap.. 
[287] 

i Def. c. 1, 

lib. 1, de 


Verb. Dei, 
p. 16. 


268 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLVII. 


in fide et in moribus zdificatis. — Non ulli fidei dogmati, ne 
ipsis quidem scripturis Dei, vel has esse Seripturas, vel hune esse 
earum sensum, nisi quia Papa sic docet aut definit, creditis: In 
illius vero judicio, quasi in ultimo et zmo fidei vestre fundamento 
sistitis: Plus ultrà hie non admittitis. Pefrus, inquit Bellar- 
minus, et quilibet ejus successor, est Petra et Fundamentum .Ec- 
clesie : Ejus predicatio et confessio est radim mundi, et si. illa 
erraret, totus mundus erraret. Pontificia potestas, ait Skulkenius,* 
est velut. Cardo, Fundamentum (et ut uno verbo omnia complectar), 
Summa fidei Christiane, Principium indubie veritatis, ait Pighius," 
eorum, que certá fide tenenda nobis credendaque sunt, est fides, 
sententia, et definitio sedis Apostolice. Id solüm, aM Gretserus,' 
pro Verbo Dei veneramur ac suscipimus, quod nobis Pontifex ex 
Cathedrá Petri, tanquam supremus Christianorum Magister, omni- 
umque controversiarum Judex definiendo proponit. Utque videas 


*Ench. eap. Papam esse imum vobis fidei fundamentum, audi Costerum :* 
de sum.Pont. 


p. 168. 
! Officium 


Nomen Petre (quod Petro, ejusque successoribus! datum est) 


Ordinarium pus includit, quàm Fundamentum. — Fundamenta, quippe edificium 


notat. Ib. 


" Lib. 4, de 
Pont. c. 1, 
$ Sed nec. 
» Lib. eod. 


sustinent, Petra autem seu Rupes etiam, ipsa Fundamenta. — Et 
Apostoli alii. fundamenta dicuntur. — Petrus veró ut rupes solidis- 
sima, etiam fundamenta ipsa continet, et ne in errores et vitia 
labantur, detinet. authoritate Pastorali. ln controversss Reli- 
gionis, ait Bellarminus," w/fimum judicium est summi Pontificis. 
E Solum? Petrum Christus vocavit Petram et. Fundamentum : non 


3,$ Contra.  Pefrum cum Concilio. Ex quo apparet, totam firmitatem: Con- 


» Bell. lib. 


de Lib. Arbit. 


c. 3, $ At. 


» Def. c. 10, 
lib. 3, de 


ciliorun (ideoque totius Ecclesi) esse à Pontifice, non partim à 
6, Pontifice, partim. à Concilio. | Quód? Catholici credunt, ideo cre- 
dunt, quia Deus revelavit. Deum autem revelásse credunt. quoniam 
Ecclesiam ita dicentem, vel declarantem audiunt. Ecclesi: autem 
nomine Papam se intelligere, ultró fatentur. Per Ecclesiam, 
inquit Gretserus,? intelligimus Pontificem Romanum, qui pro 


. , . . ^ ^ 
Verb. Dei, p. fempore Ecclesie. naviculam moderatur. — Et Ecclesiam? Papam 


1450. 
3 Ib. p. 1451 


Bell. lib. 3 
de Verb. De 
c. 3, $ Tota, 


* Lib. 4, de 
Pont. c. 3, 
$ Contra. 


- interpretantur. [Non abnuo. Ita. Deum 1sta. revelásse 1deo cre- 
dunt, quia Papa ita dicit; et Papam veré dicere credunt, quia 
se verum dicere ipse dicit. Mancque esse totius Roman: tuse 

; Ecclesie doctrinam, discas ex Cardinali" Judez sensás Scripture, 
et omnium controversiarum esse Ecclesiam, id est, Pontificem cum 
Concilio (cujus totam firmitatem pendere totaliter à Pontifice 
docuit*) consentiunt omnes Catholici, et habetur expressó in Con- 
cilio Tridentino, Sess. 4. ta Pontificis sententia, ultima vobis 


Ca». XLVII. contra Archiepisc. Spalatens. . 2369 


est credendi ratio, ultimum vestre fidei Fundamentum. In eo 

sic acequiescendum vobis, ut non vereatur Triumphus! vester « Quest. 6, 
asserere; Ne ad Deum pucu ipsum posse à Papá appellari. T 

16. Quàm lubricum, quàm fallax hoc Lateranense et lateri- 

cium vestre fidei Fundamentum ? — Si ad mostrum conferas, 

instar marini fluctus est, ad immotum Sionis montem: instar 

Arene, ad Rupem saxeam. — Quid lutum ad aurum? quid Palea — 

ad frificum ? Fundamentum fidei nostre tam infallibile est, [288] 
quàm ipse Deus. Tota" enim Scriptura est divinitüs inspirata. «2 Tim. a. 
Codum transibit, e£ montes commovebuntur, Verbum autem '* 
Domini manebit in zternum. Fundamentum fidei vestre tam 

Jfallibile est, tamque falsum, quàm est Bestia illa, seu 4nti- 
christus, Cui* datum est os loquens blasphema, et seducit incolas - : Apoc. 15. 5, 
lerre.  Vidisti suprà lapsus aliquot et ruinas Fundamenti hujus - 

in Collestino III; erravit is! non ut privatus homo, sed ut Papa : an 
in Honorio dogmatizante, et dogmaticis? suis scriptis hzeresin ed 
docente et confirmante: in Johanne XXII, qui errores? in fido regem 
et complures Hereses in ipsá suá Constitutione definiendo scripsit, 4 REM. 
docuit et perüinaciter defensitavit. Sed in Vigilio tam turpis Compena. 


Error. Joh. 


Fundamenti tui prolapsio, ut is Constitutione? sud Apostolicd et AD Bari 


Cathedrali, propugnando Tria Capitula, Hvereses omnes Nesto- 95 m" 


rianorum, judicialter, Synodaliter, et Papahter pro orthodoxa 
fide definivernt. Mitto alios. Ex his clarissimé. simul ae cer- 
tissime? perspicias, illud vestrum fidei Fundamentum, et fallax 
esse, et Hereticum, et Antichristianum. 

17. Quse nunc ex his consequantur, seduló mecum adverte, 
et intelliges tam in fide quàm moribus, latum admodum ex hac 
Fundamentorum diversitate, discrimen inter nos et vos oriri. 
Qu:ecunque ver? fidei dogmata à nobis aut orthodoxis ullis cre- 
duntur, quia Fundamento prorsus infallibili nituntur, fide firmis- 
simá, fide sanctissimá, fide infus& ac divinà creduntur illa omnia. 
S1 quem forté ex nostris, aut majoribus nostris errorem in fide 
aliquem, sicut in S. Cypriano factum scimus, amplecti aut tenere 
contingat, quia errori isti ideo assentitur, quoniam in Aoc fidei 
suc fundamento tradi opinatur; idcirco et errorem illum, quem 
opinione solàm, non fide tenet, in hoc fundamento cui firmissimá 
fide adhzresceit, condemnat: et errori isti quem euplicitó pro- 
fitetur, contrariam plané veritatem, quz:e in fundamento traditur, 
certissimá fide, licét implicitó amplectitur. — .Explicitam in. hoc 
homine erroris, quem opinione solüm tenet, professionem sic 


[289] 


2370 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLVII. 


vincit veritas illa, cui Implicitó, sed firmissimáà fide in Funda- 
mento adhzret, ut non possit error aut carles in fecío ef contig- 
natione, fidem, quam in Fundamento firmissimam et sanctissimam 
habet, evertere; sed vis et veritas fundamenti, quod firmissimé 
tenet, errorem et cariem sanat ac emendat, quem opinione solàm 
contraxit, et imprudens ac invitus fundamento  superstruxit. 
Firmitas fundamenti, et firma, licét ómplicita, 1n aureo hoc fun- 
damento veritati adhzesio, valebit ut Cypriano, sic et in nobis ad 
salutem : Fenum et stipula, Imbecillhitas, et carles in tecto et 
contignatione, et explicita erroris opinio, non valebit nec in Cy- 
priano, nec in nobis ad perniciem. 

18. In vobis contrarium omninó evenit. | Quia PFunda- 
mentum. illud ipsum fidei quod vobis posuistis, fallibile est et 
incertum, ideo neque isti Fundamento, neque ulli omninó, quod 
ei superstruitis, dogmati, fide alià quàm ncertd, hwmand, et 
fallibili assentiri potestis. Cüm Fundamentum ipsum invalidum 
sit et cariosum, tale quod firmà ac divinà fide credere nemo 
potest, vitiat et corrumpit omnia, quz ob Aoc fundamentum 
creduntur, aut credi putantur.  Firmitas fecti major esse non 
potest, quàm Fundamenti : Ramorum vis et vigor major non est, 
quàm Aadicis: Conclusioni nemo potest firmiüs assentirl, quàm 
premissis: nam quicquid facit tale, est magis tale. - Cüm Pree- 
missze vestree et Fundamentum, cui Pramissze omnes innituntur, 
invalidum sit, incertum, et fallibile, Dogmata omnia ab eo pen- 
dentia, eique imnitentia 2nvalida, incerta, et fallibilia vobis esse 
necesse est. "Virus ac venenum quod in Fonte est, et hadice 
fidei vestrze, diffundit se in omnes ab illo fonte manantes rivulos, 
in omnes, qui à radice illa propagantur, ramos. Cüm Funda- 
mentum hoc vestrum Hereticum sit et Antichristianum, venenum 
hoe suum transmittit im omnes omninó fidei vestre artus, et 
arterias, partes, particulas et articulos, eos ad unum omnes 
Hereticos vobis facit et. Antichristianos. 

19. Vobis dico. Nec enim im se ommes Hseretici sunt, aut 
Antichristiani. Absit ut hoc vel suspicer vel sentiam. In du- 
plici genere sunt vestre fidei dogmata. Alia qus in sacris 
literis non. omninó habentur: qualia sunt Transubstantiatio, 
Adoratio Eucharistize, Sacrificium. Missze, Cultus Imaginum, In- 
vocatio Sanctorum, Purgatorium, Descensus Christi ad Sinum 
Abrahz in Inferno, Papse Suprematus et similia. Et hzc 
quidem ex sese credibilia non sunt, nec veré fidei objecta : sed eo 


Car. XLVIL — contra Archiepisc. Spalatens. 271 


ipso, quia creduntur, Hrefticos faciunt. Alia ver) credibilia ez 
Se sunt, et veré objecta fidei: ut sunt Trinitas, Christi Incarn- 
atio, Passio, Resurrectio, et similia. Et hsc verà creduntur, 
quando ideo creduntur, quia imn sacris Scripturis, ut vero fidei 
fundamento, traduntur. Si veró quis horum quodvis idcirco 
credat, ut vel Deum esse, vel Christum esse Deum, quia homo, 
quia Demon, aut Antichristus illud. credendum dicit, ab eo qui 
ratione istà ad credendum inducitur, non veré et infallibiliter, 
non infusá aut divinà fide creduntur, sed credi solüm putantur, 
et quia talis hominis fides testimonio hominis, D«emonis, aut 
Antichristi, ut suo fundamento innititur, ideo acquisita solüm 
fides est, humana, demoniaca, aut Antichristiana. Materiale híc 
fidei sanum est, vitium omne est in Formali, seu in Ratione 
credendi, quod est forma fidei. Forma autem dat nomen et esse. 
Credi hse veré possunt: Sed ab eo qui sic ad credendum 
inducitur, non veré creduntur. Tali homini hzc ex certissimis, 
divinis, et Christianis fidei dogmatibus, fiunt dogmata incerta, 
humana, demoniaca, et. Antichristiana, quia tum propter fidem 
quam habet homini, dzmoni, aut Antichristo, creduntur. Ac- 
commoda nune hzc ad institutum tuum meumque. In Prior- 
ibus ilis, quia im se credibilia non sunt, putatis solüm vos ea 
credere, sed veré non creditis; putatis vos in his habere fidem, 
sed veré non habetis, nec veró habere potestis: opinionem 
solüm habetis et conjecturam, non fidem. In Peosterioribus 
possetis quidem ea credere, cüm sint Zn se mazim credibilia, sed 
quia hzc ex Testimonio non Dei, sed Pape creditis, ideo et hzec 
quoque à vobis veré non creduntur, sed credi solüm putantur. 
Et quia hsc ideo creditis, quia Pape, qui Antichristus. est, 
credendum putatis, ideo hsec omnia ex dogmatibus divinis, 
cestissimis, et Christianis, fiunt vobis Jwmana, incería, et 
Antichristiana. 

20. Nee minuit eulpam vestram, quód vos hzc ewplicità 
credere, etiam à Scripturis credere, verbo profitemini. Nam in 
ipso fidei vestre fundamento, et ratione credendi émplicatur id, 
quod fidei repugnat, et fidem penitüs evertit. Ideo enim cre- 
ditis, et hzc esse credenda, et hzc in Seripturis tradi, quia 
Papa, seu Antichristus, jussit : et hec credenda esse, et in Scrip- 
turis tradi dicentem «ut. docentem. auditis. Non Deo aut Scrip- 
turis, propter Deum. Sed Deo et Scripturis, propter Papam, 
Christo, propter Antichristum creditis. Hinc fit, ut licét Deus 


[290] 


[291] 


4 Lib. 4, de 
Pont. c. 5, 
$ Quod. 


[292] 


279 Defensio Ecclesie Anglicane —— CAP. XLVII. 


disert? vitia ommia prohibeat, et virtutes ommes sequi mandet, 
tamen ut Bellarminus? te docet, S? Papa precipiat vilia, et 
virtutes prohibeat, tenetur' Ecclesia vestra credere vitia esse. 
bona, et virtutes malas, misi velit. contra conscientiam peccare. 
Tenetur, et in conscientià obligatur unusquisque vestrüm, non 
Deo et Christo, sed Pape credere et Antichristo. Non tenetur 
jubente Deo virtutes sectari; sed tenetur jubente Papa vitia 
quavis perpetrare. Si ille fidem orthodoxam Heresin, Anti- 
christianismum, fidem Catholicam vocet. (et sic quidem utrumque 
vocat); tenetur unusquisque vestrüm (quód et strenué prew- 
statis) fidem orthodoxam, ut /weresin odisse, Antichristianismum 
verb ut Catholicam fidem amplecti, et plenis buecis laudare. Si 
ile, quod sepissime facit, Rebelliones, Perjuria, Homicidia, 
Regicidia, virtutes esse vobis annunciet, valeat tum pudor, pro- 
bitas, et pietas: Tenetur tum in conscientià unusquisque vestrüm 
flagitia hec Deo hominibusque exosa, etiam cum spe coronae 
eclestis perpetrare. In Radice et Fundamento vesümwe fidei est 
Implicita, sed pertinacissima ad. evertendam fidem omnem animi 
preparatio. —Eaplicita vestra vel sanctissimorum dogmatum tali 
fundamento innixa professio valere vobis non potest ad salutem: 
sed Zmplicita Àn Radice et fundamento totius fidei eversio valebit 
in vobis ad perniciem. Quod in fecto aut tigillo licét aureo 
firmum ae solidum est, non emendat cariem et vitium, quod est 
in Fundamento: Sed infirmitas et putredo fundamenti vitiat, et 
corrumpit firmitatem omnem. in fecto ef tigillo, totumque sedi- 
ficium ad certissimam ducit ruinam.  O beatum fidei nostre 
fundamentum, cui firmiter adhzerendo, et quod veré creditur, 
salvat, et ipsos etiam errores, quos nos credere putamus, emen- 
dat! OO miserrimum fidei vestre fundamentum, cui adhzerendo, 
non solüm errores vestri in fide, quos credere nemo potest, sed 
et sanctissimz Dei veritates, quas et credere possetis, et vos 
credere putatis, sed veré non creditis, damnabiles vobis et fiunt 
Antichristianze ! 

21. Nec in fidei solüm causis, sed in moribus quoque et 
operibus discrimen hoc idem animadvertas. Quiequid vel ez 
se bonum, vel cüm sit ex se indifferens, ab Ecclesiá, à Regibus, 
aut illis prepositis, quibus nos obedire precipit Dominus, fieri 
mandatur; quiequid, inquam, hujus generis à nobis preestatur, 
quia et ex fide verá et sincerá promanat, et i tesseram tam 
obedientie nostre in Deum, quàm fidei in sacris literis fundatze, 





Car. XLVII. — contra Archiepisc. Spalatens. . 978 


preestatur, ideo et veré bonum, et Deo gratum atque acceptum 
opus est. Contrarium vobis híc contingit. Quia nihil in 
 Seripturis quod bonum est precipi, imÓ nec ullas esse sacras 
Seripturas, nisi quia Papa sic docet, nec alium earum sensum 
esse, nisi quem Papa docet ac de&nit, creditis, ideo opera omnia, 
quicunque à vobis przstantur, etiamsi ez se optima sint, Deoque 
gratissima, vobis tamen in vitia vertuntur omnia: non solüm 
quia ex fide Antichristiand, velut ex fonte omnium impurissimo 
promanant, sed quia ex Antichristi imperio, et in fesseram obe- 
dientie quam Antichristo debetis, à vobis prwstantur. Opera 
etenim optima, quzeque ex se, vel maxime Christiana sunt, cüm 
in signum obedientie Antichristo fiunt, evadunt pessima, Deo 
exosa, et veré Antichristiana. | Exagitant vestri szepiüs quoddam 
Lutheri dietum, in quo ego non judicium solüm ipsius, sed 
pietatem. et zelum  scpissimé mirari soleo. — Eucharistiam sub 
utràque specie omnibus exhibendam esse, et ab omnibus sic 
recipiendam, contra praxin simul et doctrinam Ecclesie Romans, 
contendebat Lutherus. Simul veró profitebatur,? quód si Papa, 
ut Papa, concederet, aut mandaret omnibus communicare sub utrá- 
que specie, tunc se eá sic non usurum, sed in unicá specie Eucha- 
ristiam recepturum. — Quid audio, Luthere? Nunquam tibi scio 
in mentem venit, ut communionem sub unicá specie vel reciperes 
ipse, vellegitimé sic recipi posse doceres. Sciebas vocem esse 
et mandatumí Christi, Bibite ex hoc omnes. Scebas fas nulh 
esse, vel violare hoc Christi mandatum, vel in eo dispensare. 
Tu ipse, quia Pape in hoc adversatus es, convitia, injurias, et 
opprobria, Christi causá et veritatis sustinuisti. Qui igitur 
tandem tua híc mens? quis sensus?  Docebant scilicet. tunc? 
quod etiamnum docent" Pontificii, rem esse ez se indifferentem, 
utrum unicà, an utráque specie Communio celebretur; licere 
Paps pro suo arbitrio, utque ipsi commodum visum fuerit, unam 
vel utramque speciem prscipere. Hoc jam quod ilh docebant 
supposito, sed nunquam à Luthero concesso, aut pro vero ac- 
cepto, Suppositá, inquam, hàc Zndifferentiá, Lutherus ardenti in 
Deum zelo, et sanctissimo in Antichristum odio inflammatus, 
dixit, Si licitum esset et indifferens, ut ili docent, in unicá aut 
utráque specie communicare, tam si Papa, ut. Papa, juberet in 
utráque recipi se Paps et Antichristo in hoc non obtempera- 
turum, sed in unicà specie Eucharistiam tunc recepturum. O 


; AAT 
virum prudentem et veré magnanimum!  Certé enim non 
T 


*Lutheri 
Dictum ci- 
tatur à Kem- 
nit. in Exam. 
Trid. Concil. 
tit. de Conc. 
Calicis. 


f Matt. 26.27. 


E£ Conc. Con- 
stant.sess.13. 
h Conc. Trid. 
sess. 22. 


[293] 


i Cons. Red. 
p. 32. 


[294] 


274 Defensio Ecclesie Anglicane ^ Car. XLVII. 


modà qu: 4diaphora sunt, sed et illa quze ez sese optima sunt, 
Hymnos Deo psallere, orationem Dominicam Deo effundere, 
orare, jejunare, elemosynas erogare, oculos aut digitum in coelum 
tollere, eruce frontem signare, pileo, aut superpelliceo indui, 
granum gestare; horum vel his similium quidquam prestare, 
quia Papa, ut Papa, precipit, nihil aliud est, quàm CAaracterem 
bestie suscipere, teque Antichristi mancipium esse profiteri. Sed 
nolo longiüs in his morari. Intelligis nunc opinor, et quo sensu 
à Serenissimo Rege dictum sit, Ecclesiam tuam in Fundamenta- 
libus non errare. Quo item sensu et quàm veré dicatur, Eccle- 
siam tuam Romanam, non solüm in articulis fidei tam fundament- 
alibus quàm non fundamentalibus, sed et in 1pso fidei fundamento 
errare, etiam et sic errare, ut ratione Fundamenti istius. Anti- 
christiani, quod Artieculis vestris omnibus virtualiter inest, non 
solàm /retica sit Ecclesia tua, sed veré etiam et proprie 
"Antichristiana. 

32. Attexis hic aliud de Fundamentalibus tuis articulis, et 
als,! Zrticulos vestros de Meritis, de Indulgentiis, et reliquis illis 
octodecim fidel capitibus, quee priüs recensueras, de Suprematu 
nempe, Pape, de Pape in temporalibus potestate, de Sacrificio 
Misse, de Confessione auriculari, de Satisfactione, de Transub- 
stantiatione, de Purgatorio, de Imaginum et Reliquiarum Cultu, 
et reliquis, ^ec, inquam dicis, Fundamentales esse fidei articulos ; 
addisque Aec non. miniis niti Revelatione, nec minis ad fidem per- 
tinere, quàm articulos de Trinitate et. Christi Incarnatione. | Va- 
num, profanum hominem, et plusquam delirum!  Istas quis- 
quilias et fzeces Antichristianas audes cum articulis de Tyinitate 
et /ncarnatione conferre. 

223. Revelatione, mquis, utraque mituntur, ista non minas, 
quàm hec. Nituntur sanó : sed non eadem Revelatione.  Arti- 
culi de Trinitate et Incarnatione nituntur ARevelatione diviná, 
sanctissimá et infallibili, Revelatione Apostolis et Prophetis 
factà, et in sacris literis Dei digito consignatà.  Fweces lstze, 
quas memorasti, Revelatione etiam mituntur, sed DBonifaciand, 
Hadrianianá, |.Hildebrandind, | Innocentiand, Leonind, et uno 
verbo Ahumand, revelatione bestiali et Antichristiand. innituntur 
omnes. Papisista tuis, dum Ephialtem paterentur, à Cacodze- 
mone revelata sunt, et in eorum Antichristiana decreta digito 
bestiali conscripta.  Quantüm homini Deus, Christus Anti- 
christo, tantüm articuli illi de Trinitate et Incarnatione, et eorum 





Car. XLVIII. — contra Archiepisc. Spalatens. 2375 


Revelatio, quisquilis istis tuis, et earum revelationi prwstant. 
Nee ad fidem ista tua Christianam pertinent, sed solüm ad 
| Antichristianam. 





CAP. XLVIII. 


TERTIA PROBATIO ARCH. SPALAT. QUÓD ROMANA ECCLESIA NON 
SIT HAERETICA, QUIA DOGMA TRANSUBSTANTIATIONIS PANIS 
IN CORPUS CHRISTI NON SIT HJERESIS, REFELLITUR. 


TrRriUw tuum Argumentum, quo probes Ecclesiam Ro- 
manam non esse hereticam, eà tendit, ut tres Hsreses, quas 
Angli nonnulli Ecclesie tus cirea dogma Transubstantiationis 
objecerant dilüas, et non esse hzreses ostendas. 


2. Primo objecerant pro Hieresi, ut tu ais," quód per Tran- x cons. Rea. 
32. 


substantiationem negetis veram — Christi humanitatem, quia in 
minimá micá panis integrum Christi Corpus à vobis ponitur. 
Calumnia hzc tua est, eaque valdé inepta. ^ Quis nostrüm 
unquam tibi dixit, Christi Corpus in minimá micá Panis à vobis 
poni? imó vel i ullà Panis parte? etiam vel in integro Pane, 
licét 1s mole ae magnitudine montem superet? —Sciunt nostri, 
Ecclesiam tuam docere, post verba Consecrationis, Panem diutius 
non manere, in nihilum abire: nec formam solüm panis, sed 
quod in Philosophià error est non levis, etiam ipsam Materiam 
primam ex quà panis constabat, eam inquam, quz incorruptibilis 
est, nec unquam in ullà mutatione perit, in nihilum plané eva- 
nescere. "Tantüm abest, ut vel in integro pane, nedum in micá 
panis, Christi corpus à vobis poni sentiamus. Quis non excan- 
descat et indignetur, te ea vel attingere ausum, quz nec in- 
telligis, nec effari noris? Sed plus quàm pueriliter de his quee 
nescis, balbutire amas. Adi, me suasore, aliquem psedagogum, 
qui te loqui instruat juxta Rationis saltem, si non Theologie, 
normam ac leges. 

3. Age veró, quomodo tu hoc refellis? quomodo tueris in 
hoc tuam Ecclesiam ?— Transubstantiatio, inquis, ab his heresi- 
bus est remotissima. Nam proprietates Corporis in se omnes 
salve sunt, etiamsi ponatur (Christi Corpus) in micá panis. Vide 
iterum : in micà Panis. An sie loquitur tua Ecclesia ? —Debe- 
bis, scio, Agasoni tuo plagas non paucas, qui eüm sis tam 


p.3 


[295] 


! Ib. p. 33. 


» Cons. Red. 
p. 33. 


[296] 


? Cons. Red. 
p. 33. 


2976 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLVIII. 


grande et spectabile in istà Mandrá jumentum, tam parüm in 
ipsorum idiomate profeceris, ut vix adhue rudere didiceris. 
Illi te flagellent, non ego. — Tantüm te hic monebo. Si Christi 
corpus vel in fofo pane, vel in ullá micá panis remaneat, actum 
omninó de tu Transubstantiatione et Tridentino Canone. Nam 
si manet vel mica panis, panis non transubstantiatur. 

4. Putemus te dixisse, ut juxta Mandre tuz idioma dixisse 
oportuisset, Salvas esse im se ommes proprietates Corporis, etsi 
Christi Corpus ponatur in minimá hostie aut. specierum particuld. 
Ego eas vel sic salvas manere nego. — Qui tu salvas esse probas ? 
Ah! Cur probationem à te expectem? Satis tibi, sic diwisse. 
Probationum inops valdé et egenus es. Et ardua sané est ac 
dura probandi provincia: hic labor, hoc opus est: At tu senio 
confectus quiescis, et torpere cupis. Quid igitur ego fuis dictis 
aliud respondeam, quàm quod, me puero, J4sserioribus tam 
strenuis szpiüs dietum memini, P/us potest unus Antonius vel 


affirmare vel negare, quàm centum Aristoteles, aut. sezcenti Au- 


gustini possunt probare. 

5. Ais" ulteriüs, Éasdam corporis proprietates in ordine ad 
Locum, esse ab eo per divinam omnipotentiam separabiles, quod. 
Scholastici, inquis, nostri satis explicant. lll explicant?  Imó 
veró ineptis suis turbàrunt Logicam, Philosophiam, 'Theolo- 
giam, Scripturas, Patres, omnia. Non poterant .Portentum 
istud. Transubstantiationis tueri, nisi priüs et verissimas Logicze 
Regulas, et certissima Philosophize Aaiomata, et clarissima Theo- 
logi: dogmata, etiam et sensuum omnium judicia evertissent, et 
velut ostracismo in exilium ejecissent.  Paps placito cedere 
debent omnia, Sensus, Ratio, Scripture ; Deus cceli apud hos priüs 
falletur, quam Deus terrenus Papa. Quid in hae causá ad nos 
Scholastici vestri? Testes domestici, vilissima Papz mancipia, et 
inverecundi Gnathones, quorum omne studium erat, Pape ut place- 
rent, quas fecissent fabulas. Profer veltua, vel illorum argumenta, 
et intelliges quàm infirmo fulero nitatur tua Transubstantiatio. 

6. At, inquis," per divinam omnipotentiam, corporis proprietates 
in ordine ad Locum separabiles sunt. Proba hoc, aut tace. Nihil 
apud nos valet tuum Zpse divit. Sed aquam priüs ex pumice 
quis hauriat, quàm ex te in hac caus argumentum. Satis tibi 
erat dirisse: Satis quoque erit et mihi negásse. 

7. Addis adhue aliud, in quo inscitiam tuam miré prodis. 
Hoc, inquis, nemo potest Theologicó oppugnare. Humana veró 


Car. XLVIII. |— contra Archiepisc. Spalatens. 5 TRE 


phalosophia non potest, nec debet divinam potentiam metiri. Ju- 
dicet illa quid natura effici possi, que autem supra naturam sunt, 
.veneretur, non dijudicet. Scilicet, procumbere omnes ante Ro- 
manum vitulum oportet, et venerari quod ipse confinxit monstrum. 
De illius dietis, factis, doctrinis nemo judicet; etiamsi sint 
contra Naturam, contra Rationem, contra Sensum, contra Teo- 
logiam, contra Deum ipsum. . &i ille virtutes? vitia, et. vitia vir- 
tutes : 8&1 dextram? sinistram, et sinistram dextram: Si nivem 
nigram, et solem tenebricosum esse dicat: S?" innumerabiles 
populos catervatim secum in gehennam. ducat, illius culpas, errores 
et facta, reprehendere presumat mortalium nullus. | Sacrilegi? 
4nstar est disputare de facto Pape. 

8. Non potest hoc Teologicó oppugnar? An error in 
Theologià esse potest, qui TAeologicó oppugnari non potest ? 
Vide ne Monothehtarum causam hie agas. Dixerunt ilh* in 
Christo duas naturas indivisó, inconfusó, in und personá, manere : 
sed unius personz unam esse, non duas voluntates. Catholici 
contrà, duas esse in Christo voluntates dixerunt: quia voluntas 
divina naturze divine, humans nature voluntas humana, pro- 
prietas est. Ita duas naturas du: voluntates, velut proprietates, 
necessarió insequuntur. Dicat nune, sicut hic tu, Monothelita 
aliquis, Per Dei omnipotentiam ab hwmana natura voluntatem 
humanam, que proprietas est, separabilem esse. Jam cüm huc 
redit quzestio, an salvá naturà humanà, proprietas humans 
nature separari possit: quid tu Monothelitze opponas? Tuis 
enim ille verbis se tuebitur. Non potest hoc quisquam 7heolo- 
gicà oppugnare, Humana veró Philosophia non potest, non debet 
divinam potentiam metiri. Vicerit, opinor, nune. Monothelita, 
nam Theologicé oppugnari non potest : et Philosophia non debet 
se in hane causam intromittere, ubi de Dei potentiaagitur. Aliter 
Sexto Generali Concilio visum ; illi, et T/ieologicé oppugnárunt 
Monothelitas, proprietates nature humane negantes, et eosdem pro 
haereticis condemnárunt. Tu etiam, si Monothelitam tuis telis 
se defendentem, T'heologicà oppugnare potes, scias quoque Theo- 
logicé posse non oppugnari solüm, sed everti hoc tuum Transub- 
stantiationis fulerum, quod naturá corporis manente, proprietates 
corporis in. Christo per divinam potentiam separabiles sunt. 

9. Sed video erroris tui in hoe fontem ; eumque non alium 
esse quàm inscitiam tuam. Tu si ex aliquibus naturw, Philo- 
sophiz, aut Logiez principiis argumentum à Theologo ducatur, 


P Bell. suprà. 


3 Non decli- 
nandum à 
sententia 
summiSacer- 
dotis, si 
dextram 
sinistram 
dicat. Rab. 
Selem. Jar. 
in Deut. 17. 

r Dist. 40, c. 
Si Papa. 

* Glos.in cap. 
Non nos 
Dist. 40. 

t Conc. Gen. 
6, art. 8, p.31. 


[297] 


[298] 


2378 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XLVIII. 


si inde quod. szpissimé fit, Theologia subsidium petat, errorem 
illum 7Aeologicé oppugnari non opinaris. — Erras in hoc turpiter. 
Putemus aliquem asserere, Christum non habuisse jecur aut 
pulmones. Annon 77eologus hune errorem, annon et 7/Aologice 
oppugnare potest? Te opinor judice non potest. Quia etsi ex 
Senpturis constet Christum esse hominem, Homimem tamen 
omnem jecur, aut pulmones, aut proprietates humani corporis 
habere, Theologo sine speciali revelatione, aliter constare, quàm 
ec philosophid non potest. Disce hic à me, Rationes eas omnes 
Theologicas esse, in quibus Theologica ulla conclusio veré con- 
firmatur, etiamsi preemissarum altera ex Logica, aut Philosophia 
tota petatur. Die enim mihi, Potestne Theologicé probari, 
Marcum Antonium peccatorem esse, post. mortem resurrecturum, 
et. in Judicium venturum? | Philosophi scio non dices esse, ista 
probare. "Theologi igitur solàm. — At Theologica ratio nulla alia 
afferri potest, quàm ista, Omnis homo peccator ; omni homini post 
mortem resurgendum est: omnis homo in Judicium adducendus. 
Antonius veró homo est. Ac preemissarum quidem prima tota in 
Scripturis, tota Theologica est. Minor vero M. Antonium esse 
hominem, neque express neque implicitó, vel in Scripturis, vel 
in ullà Traditione habetur, neque ex ulla, vel Seripturz, vel Tra- 
ditionum particulà unquam deduci potest. Philosophica hzc 
solüm est, iliiusque probatio ex Philosophià aut Logicà tota 
petenda est. Conclusio tamen et Theologica est, et Theologice 
eo quo dixi modo veré probatur. Infinita his similia proferri 
possent: sed non est opus. — Vides hinc luce clariüs, dogma illud 
tuum, quód à Christo separentur ille, quas dicis, corporis pro- 
prietates, etiam "Theologicó oppugnari posse. Christum enim 
hominem esse, ideoque verum corpus assumpsisse, ex Scripturis 
liquet. À corpore autem vero, proprietates naturam corporis 
necessamió insequentes (6 quorum numero sunt ille quas dixti) 
separari nullo modo posse, ex Logica et philosophia liquet. Ex 
his premissis, Majore Theologicà, Minore Philosophicá et Logicá, 
Conclusio (quxe semper obseuriorem, et Rationi minüs evidentem 
partem sequitur) Theologica necessario infertur, A Christo Pro- 
prietates illas corporis quas diai, nullo modo separari posse. 

10. Est porro et alius hie tuus satis crassus error. Vides 
Logicam, Philosophiam, et Rationes inde petitas tuo Transub- 
stantiationis monstro penitüs adversari. Logicam igitur, Phi- 
losophiam, et Rationes Philosophieas, cüm de Transubstan- 





Car. XLVIII. — contra Archiepisc. Spalatens. OUS 


tiatione agitur, non vis in. Consihum aut Judicium admitti: 
. exulent illie et foras ejiciantur : venerari hoc monstrum debent, non 
dijudicare. Czecam in hoc tuo Pap:e obedientiam presestari, czecam 
fidem haberi vis. Audi quid contra dicam. — Si verum esset, et 
veré Theologicum tuum hoc Transubstantiationis dogma, non 
esset cur à Logicá, à Philosophiá, aut à Ratione metueret. 
Certé enim nec Logica, nec Philosophia, nec recta ulla ratio, à 
Theologià, aut ullo vero Theologico dogmate unquam dissentit. 
S1 Logicus quis, Philosophus, aut Ratiocinator ulli unquam Theo- 
logiez veritati repugnet, abutitur ille Scientiis istis, et deviat in 
eo à Logicz, Philosophiz, et rectze rationis Regulis ac tramite. 
He omnes Theologi ancillantur, eique ad nutum serviunt: nec 
magis veritati ulli à Deo in Scripturis revelatze adversari possunt, 
quàm ipsi Deo, qui est et Logicze et Philosophize, et omnis rectze 
Rationis Author. Nam" omne verum ab illo est, qui ait, Ego sum 
veritas. Quare, si Transubstantiatio vestra vel Logicze, vel Philo- 
sophie, vel Rationi repugnet, scias illam. nec à Deo esse, nec in 
ullá saná Theologiá recipiendam esse. 

1l. Af potest, mquis, per Dei omnipotentiam corpus sine Istis 
proprietatibus conservari. Nos quoque omnipotentiam Dei plenis 
buccis praedicamus. Et tamen cüm Orthodoxo apud Theodore- 
tum* dieere non veremur; JMulía invenimus, que, qui omnia 
potest, non potest Deus. Potest omnia facere, que possibilia 
sunt fieri, quzeque si fiant," contradictionem non implicant. — Quod 
autem tale est, ut fieri impossibile sit, quodque si fiat, contradic- 
tionem implicaret, ea facere ne omnipotens quidem potest. "Tunc 
enim Zmpotens esset, non omnipotens; si mentir posset, et duas 
contradictionis partes (quod sine mendacio fieri non potest) veras 
effüceret. Ut corpus aliquid sit, et non habeat essentiam cor- 
poris, aut proprietates quze essentiam illam mecessarió conse- 
quuntur, ab eaque vel immediaté vel mediat? emanant, hoc sine 
dubio contradictionem implicat ; ideo hoc facere Deus non potest ; 
sic enim idem simul esset corpus, et non corpus. Nec satis 
digne castigari Cardinalis tuus potest, qui ait," Per divinam po- 
tentiam posse ab homine tolli facultatem, seu potentiam intelligendi, 
interim ut maneat homo. Nam cüm ab ipsà essentiá hominis, 
quze est Animas rationalis, fluit et emanat potentia ratiocinandi 
et intelligendi, si existeret homo sine illà potentid intelligendi, 
simul haberet essentiam hominis, et non haberet: simul esset 
rationalis, e£ non esset rationalis: simul esset et homo, et non 


[299] 
" Aug. Przf. 
ad Lib. de 
Doct. Christ. 


x Dial. 3, p. 
937. 


y Aquin.part. 
1, q. 25, art.3. 


z Bell. lib. 3, 
de Euchar. 
QS 

$ Deinde. 


^ Bell. lib. 
eod. 3, c. 5, 
$ Secundo, et 
€. 7, $ Ad, 
quintum. 


[300] 


^ Aquin. par. 
3, q. 77, art. 
1, Bell. lib. 
cit. c. 24, 
Resp. 
alsum et seq. 
* In Ante- 
pred. e. De 2 
divis. 
3 Part. 1, q, 
28, art. 2. 


* Exerc. 10. 


f Part. 1, q. 
6, art. 3. 


380 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XLVIII. 


homo. Neque verum est, quod pro fundamento hic ponitis;* 
Causam omnem ab effectu, et Prius à posteriori separari posse, ac 
sine eo esse. Priora quidem à Posterioribus, quee ex prioribus 
necessarió non consequuntur, separari possunt et existere. Si 
veró illud quod posterius est, emanat et profluat ab essentid 
Prioris, aut necessario id. quod prius. est, consequitur, à tali pos- 
teriori per divinam potentiam non potest separari id quod prius 
est. Non quia Deus non sit omnipotens, sed quia hoc ex eorum 
numero est, quz fieri non possunt, quzque si fiant, Conftradic- 
tionem. implicarent, et Deum mendacem facerent. 

12. Videamus nune, an ea qus Transubstantiationem ves- 
tram consequuntur, ex eorum genere sint, qu: con£radictionem 
implicant. Consequitur inde primó, accidentia manere, nec tamen 
in subjecto ullo inherere.  Accidentia enim panis, longitudo, la- 
titudo, profunditas, figura, color, odor, sapor, gravitas, pane 
transubstantiato, manent," nec subjecto ulli inherent. At hoc 
esse aut fieri impossibile est, quia repugnat ipsi Éssentie Acci- 
dentis. Essentia enim Accidentis est, ut sit in subjecto. Quod 
non solàm Aristoteles, omnesque probati Logici ac Philosophi, 
sed et Aquinas? vester docet. Sic enim inquit, Accidentis esse, 
est inesse : et hoc competit unicuique accidenti, secundüm quod est 
-Accidens. Cui si vis, adde Julium Scaligerum :*. Essentia, in- 
quit, Accidentis est, Inherere. Quare Transubstantiatione vestrà 
admissá, fieret id quod fieri impossibile est, ut idem habeat essen- 
tiam Accidentis, et non habeat: ut inhzreat, simul, et non in- 
hzreat, ut sit :4ccidens simul, et non sit Accidens. 

13. Consequitur ind» secundo, ut Corpus unum idemque sit 
à seipso lotaliter loco divisum. Nam Corpus Christi erit et in 
ccelo, et simul erit in Altari longé à Coelo dissito. At hoc fieri, 
impossibile plané est. Nam omne corpus, cum sit Ens, est 
etiam unum. Unum autem id essentialiter notat, quod es£ in 
se Indivisum, divisum veró ab alio quocunque. Unum, inquit 
Aquinas! importat. rationem Indivisionis, que unicuique competit 
secundüm suam essentiam; et quelibet res est. una per suam essen- 
tiam. Quare posità vestrà Transubstantiatione, sequitur, Corpus 
Christi et quia ens est, unum esse, et quia à se divisum est, unum 
non esse ideoque et esse ens, et non esse ens, esse unum, et non 
esse unum. 

14. Consequitur inde Zertió, esse aliquam substantiam com- 
pletam, que non est definitivé in loco, càm Christo Corpus, coelo 


Car. XLVIIT. |— contra Archiepisc. Spalatens. 381 


in quo est, non definitur. Illud enim est definitive in loco, quod 
ita est híc, ut alibi simul non sit. Et Sophistam agit Bellarminus, » Lib. 3, de 
cüm ait, Satis esse ut aliquid sit in loco definitiv, si sit in toto PAMe. 
illo loco, et non in majori. Non est hoc satis. Nam definiri 
loco, est hoc loco sic finiri, ut extra hune locum non sit. Docet 
te hoe Magister" vester, qui ideo ait, Spiritum esse in loco defini- * ti. ib. 1, Sent. 
livó, quoniam càm alicubi presens sit totus, alibi non invenitur. 
Docet idem Aquinas :! Angelus, inquit, est definitivé in loco, quia . [901] 
ita est in uno loco, ut non. sit in alio. Docet idem Card. Caje- pc 
tanus ;* Locus, inquit, definitivus importat limitationem seu deter- * Comm. in 
minationem ad locum, id est, ita esse híc, quód mon alibi. Sub- Aquin. 52, 
stantiam veró ullam finitam esse, quz non sit definitive in loco, 
impossibile est. — Locus enim definitivus substantie complete, 
quz est summum genus, quatenus substantia est convenit ; fluit 
hoc ab ipsà naturá, et simplici essentià substanti; completze, ut 
sit definitivé in loco. Quare admissà Transubstantiatione vestrá, 
fieret id quod fieri est impossibile, ut Christi Corpus sit 2n /oco 
definitivó, càm sit substantia completa, et non sit in loco defini- 
tivé, cüm sit simul et in coelo et in Altari: ideoque ut sit simul 
et substantia completa, et non sit substantia completa. 

15. Consequitur inde quartó, Corpus aliquod esse alicubi, et 
non secundüm modum corporeum, quantitativum et extensivum, sed 
ad modum Spirits, ita ut sit totum in toto, et totum in qu&libet 
parte. Nam Christi Corpus sic in Hostià esse vos fingitis : |i! ses T 
quis negaverit sub unáquáque specie, et sub singulis cujusque speciei * 
partibus, divisione facta, totum Christum contineri, anathema sit. 
Totus" et integer Christus sub panis specie, et sub. quávis ipsius " Yo. c. 3. 
speciei parte existit. Corpus Christi, inquit Aquinas," esf in; Pet 29. 
Sacramento per modum substantie, non. autem per modum dimen- 
sionum, ide totus Christus est sub quálibet parte specierum panis, 
etiam hostiá integrá manente. — Nec solàm substantia, sed et 
quantitus etiam Corporis Christi eodem modo est i hostià. 
Quantitas Corporis Christi, ait Aquinas? est in hoc Sacramento non 
secundim modum proprium (ut scilicet sit tota in toto, et singul:e 
partes in singulis partibus), sed per modum substantie, cujus natura 
est tota in toto, et tota in. quálibet parte. Quin et secundünr 
Gabrielem, ne quantum quidem aut extensum est Corpus 5 RM 
Christi, ut est in Sacramento. | Quamvis, inquit, n Eucharistid qUne cene: 
sit quantitas, quá Corpus Christi est. quantum in calo, non tamen 
per eam, est, quantum ut est in Sacramento : et iterum, Conce- 3 Tb. 


9? Ib. art. 4. 


282 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XLVIII. 


dendum non est, Corpus Christi esse quantum, lutum, ac figuratum, 

ut est ín Sacramento, et per illam quantitatem quam habet in celo, 

non habet partem extra partem situaliter in Sacramento: et 

Bib rterum," Res ez eo precisó dicitur, quanta et extensa, quia habet 
[294] partem extra partem localiter, hoc enim si desit (et hic ut docetis 
omnes deest) res non est quanta. ^t hoc fieri impossibile. 

tBel.lib.3, Nam eafensum esse, et habere partem extra partem, est essentiale* 


de Euch. c. 5, . DN. : : E . 
$ Secundo, et magnitudini, et consequitur ipsam essentiam corporis. Et quia 


Mage partes singulz extra alas sunt, ideo in un&à eademque partieulá 
hostis, omines esse non possunt. Sie enim in eádem parte ubi 
pes est, esset et caput, et pectus, et brachia, et quzlibet pars sub 
quálibet parte, et ita tolleretur distantia partium organicarum, 

:Ep.$. — quam inter se invicem habent. Sed audi Augustinum? figmenta 
hzec vestra claré refellentem : Quantumcunque, inquit, si corpus, 
seu quantumcunque corpusculum loci occupet spatiwm, eundem 

»Liede — locum sic implet, ut in null ejus parte sit totum. Et iterum 

Sedet clarissime, Quantitatem, ait, habere distantes partes, que simul 
esse non possunt: quoniam sua queque spatia locorum tenent : nec 
potuit esse in. singulis partibus tota; sed amplior est quantitas in 
amplioribus partibus, brevior in brevioribus, et in mullá parte 
tanta, quanta per totum. Non posse hoc fieri, docet Augustinus, 
ut corpus ullum aut quantitas ulla, £anfa sit in wllá parte con- 

xn w4e ünentis, quanta est in /ofo. Annon et idem Cardinalis! tuus ? 

$447" Omne inquit, corpus quantum est, et quia quantum, etiam ez- 
lensum, est, ia ut. major pars majorem locum, et. minor minorem 
occupet. .Et implicat. plan. contradictionem, ut. corpus. extensum 
maneat, et tamen sit totum in quálibet parte. Sic Card. qui cüm 

RP CETA Extensionem corpori ommi essentialem* esse vectó agnoscat, ideo 

&5Hi. — nullum corpus sie posse ab ullo contineri, ut sit fofum in qualibet 
ilius parte, agnoscat necesse est. Tta admissá vestrà Transub- 
stantiatione, fieret id quod fieri non potest, ut Corpus Christi et 
habeat partes distantes, et non habeat, ut sit fofum in quávis 
parte, et non sit totum in quávis parte, ideoque ut simul sit et 
Corpus, et non Corpus. 

16. Consequitur inde quintó, ut sit aliquod Corpus, quod 
Vocum illum quo. ambitur, non occupet, aut repleat. — Christi enim 
| Bell Nb. eit Corpus, i Hostià locum illum quo ambitur, nec occupare! nec 

Soc replere fingitis. At hoc quoque fieri impossibile est. Nam quia 
corpus, extenditur, et habet partem extra partem, ideo quantitate 
suà spatium illud loci, in quo est, et occupat, et replet; et quia 


Car. XLVIIIL — contra Archiepisc. Spalatens. : 288 


extensio ab essenfid corporis fluit, etiam ab eàdem essentiá, licet 
mediaté, fluit hoc etiam, ut locum in quo est suá mole repleat. 
Docet hoc Augustinus," qui de omnibus corporum partibus 
agens, ait, Sua queque locorum spacia tenent, minores minora, 
majores majora. Loca autem intelligit et definitiva in omnibus, 
et circumscriptiva, si corpora illa cireumseribantur alio corpore : 
partes omnes sua spacia loci occupant. — Et iterum," Spacia loco- 
rum tolle corporibus, et nusquam erunt, et quia nusquam erunt, nec 
erunt, id est, si locum illum in quocunque sunt, sive circum- 
seriptivus sit, sive tantüm definitivus, si eum locum non occupent, 
et repleant corpora, corpora esse omninó non possunt. Quare et 
hic iterum admissà vestrá Transubstantiatione, fieret quod fieri 
impossibile est, ut Corpus Christi et /ocum repleat, quia molem 
habet et extensionem, et Jocum non repleat, càm moles ea non sit 
ibimodo extensivo: ideoque et esset simul Corpus, et non esset 
Corpus. 

17. Consequitur inde sexto, ut aliquod. Corpus, continente illo 
quo actu ambitur, non circumscribatur, nec situm in eo habeat. 
Dixi quo actu ambitur : Nam non est necesse, ut corpus omne 
actu ambiatur alo corpore. Supremum Corpus nullo alio actu 
ambitur. Tunc enim supremum non esset. . Atque in hác 
latebrà quzrit Cardinalis? tuus multa diverticula: fortiter hic ad 
palum pugnans, cum su&á umbrá dimicat: quasi nos /ocum cir- 
cumscriptivum corpori omni necessarium diceremus: aut corpus 
non esse, nisi locum circumscriptivum occupet. Neutrum dicimus. 
Seimus et supremum ccelum nullo corpore, acfu circumscribi ; 
scimus et quodvis aliud corpus posse zqué ac supremum illud, 
loco tali, & summo loco ponatur, destitui. — -Definitivum. quidem 
locum omni finitz Substantie, Spiritui simul ac corpori neces- 
sarium esse dicimus. —Corpori item omni, ut possit circumscribi, 
necessarium quoque asserimus: "Tune solüm, ut actu circum- 
scribatur, necesse esse docemus, cüm exterius ullum aut superius 
corpus sit, quo actu ambiatur. Hoc veró posità Transubstan- 
tiatione non fit. Corpus enim Christi aere aut alio. corpore actu 
ambitur, nullo veró, nisi gratià specierum circumscribitur ; in 
nullo situm localem habet. —Circumseriptio enim et situs localis 
hoc notat, ut partes diverse corporis contenti, diversis partibus 
continentis corporis respondeant; seu ut Cajetanus? loquitur, 
Circumscriptio importat. commensurationem partium quantitativa- 
rum locati ad partes loci : et situs localis? dicit ordinem partium 


[295] 


" Lib. de 
Przs. Dei, 
C. 4, 


n Ib, c..8. 


? Bell. lib. 13, 
cit. c. 6, 
$ Sed przeter. 


P In par. 1, 
"Thom. q. 52, 


art. l. 
[304] 
3 Cajet. in 3, 


p. Tho. q.76, 
art. 3. 


r Cajet in 3, 
p. Tho. q. 
76, art. 3. 


» Tract. de 
Euch. q. 4, 
art. 7, conc. 
1 


t In 4, Sent. 
Dist. 10, q. 
Unic. Conc.1l. 
7 Lib. 3, de 
Euch. c. 5, 

$ His. 


[305] 


284 Defensio Ecclesie Anglicane ^ Car. XLVIII. 


in Loco. Situm hune et circumscriptionem vos Christi Corpus 
in hostià non habere fingitis. ^ Constat, inquit Cajetanus," Christi 
Corpus, ut est sub hostid, ordine hoc carere: Christi Corpus in 
hostid circumscriptivó non continetur, ait, Josephus Angles; et 
Biel: Communem quoque esse hanc vestrorum hominum sen- 
tentiam, docet Bellarminus." At hoc fieri impossibile est. Nam 
quia corpus extenditur juzía suas partes in locum quo ambitur, 
ideo necessarió consequitur, ut diversa partes corporis contenti, 
diversis partibus corporis continentis, majores, ut ait Augustinus, 
majoribus, minores minoribus, singulz singulis respondeant. — Et 
quia extensio illa est essentialis, ut fatetur Bellarminus, corpori, 
fluitque ab ejus essentiá, 1deo etiam hoc corpori quoque essentiale 
est, fluitque, licét mediaté, ab essentià corporis, ut partes ejus 
eum actu continetur, respondeant partibus ilius loci qui actu 
continet. Ex quo fit, ut positá vestrà Transubstantiatione ; 
Corpus Christi et sifum habeat in hostià, quia habet ibi suam ex- 
tensionem ; et non habeat situm, quia non est ibi secundüm 
modum dimensivum, sed ad modum substantie, ita ut totum 
corpus sit in quàvis parte, non hic una pars, illic alia; ideoque 
et cireumscribitur, et non circumscribitur, et est corpus, et non 
est corpus. 

18. Consequitur inde septimo, esse quantitatum et dimen- 
sionum penetrationem, duasque aut plures corporeas dimensiones 
esse simul in uno atque eodem loco. Nam et dimensiones que 
fuerunt in pane, integras manere in eodem quo fuerunt loco: et 
dimensiones omnes Corporis Christi, àmó dimensiones omnes om- 
nium partium ipsius, infegras simul in ommibus partibus hostice 
manere fingitis. At penetratio ista dimensionum plane impossi- 
bilis est. Nam quia corporea moles, locum illum in quem exten- 
ditur, replet, ut suprà declaravi, ideo extrudit alia quaecunque 
corporea, nec patitur secum aliam magnitudinem in eodem adze- 
quatoloco. At ut ipsum replere locum in quo est, ita etiam non 
compati secum aliam magnitudinem ex essenfid corporis, licót 
mediaté emanat. Quare et hine quoque, admissá vestrà Tran- 
substantiatione, sequeretur id fieri quod fieri non potest, ut 
Christi Corpus et sit in loco in quo est hostia, quia est extensum 
ibi, eumque replet, e& non sit in eo loco, quia dimensiones quze 
fuerant panis, penetrari à dimensionibus Christi non possunt, 
ideoque Christi Corpus et corpus esset, et non corpus. 

19. Consequitur inde ocfavó, esse aliquod corpus continens 


Car. XLVIIT. — contra Archiepisc. Spalatens. 285 


minus multó et angustius, quàm est corpus in eo contentum. Nam 
Corpus Christi multó majus est, quàm vel hostia, vel locus 
hostie: Corpus tamen Christi fingitis in minimáà hostim par- 
ticulà contineri, etiam infinities in eà contineri : quia ipsa minima, 
quie dari aut fingi potest, hostizte pars, cum quanta sit, in infini- 
twm dividi potest. lta millies millenis vicibus, et suprà sine 
numero, in quávis micá aut atomo  hostim, continebitur in- 
tegrum et amplum Christi Corpus, ossa illius omnia, membra 
omnia, Caput, facies, brachia, pedes, distincta? etiam à se in- Bel. Tib. a, 


de Euch. c. 


vicem omnia, et in speciebus? panis, seu mediantibus illis speciebus, 2 dr 
ententia. 


sensualiter tangenda et visenda omnia. — At hoc reverà neque sensu ME e. 


E : : dieu c aid EE e 
(quod futihter asserit Bellarminus), neque 2psá imaginatione per- beu 


ceptibile est, ut ait Aquinas:^ Sed neque omninó possibile est. $ Teris 5 


Nam omne receptum recipitur ad modum recipientis : et ut Augus- "^ srt 7. 
tinus ait, major pars majorem semper locum possidet.  Qmare et 
hie iterum admissà vestrà Transubstantiatione, sequeretur id 
fieri, quod fieri impossibile est, ut Christi Corpus totum con- 
tineatur in quávis parte hostize: ideoque ut simul sit et corpus, 
quia est extensum, et non corpus, quia enfinities in minori corpore 
continetur. 

20. Consequitur inde nonó, Corpus unum idemque esse simul 
in pluribus, imó in. quamplurimis locis. Nam Corpus Christi et 
in cclo est, quod ipsum continet, et, ut "Theodoretus" loquitur, Tp. 
cireumscribit : et idem Corpus Christi, vos in omnibus hostiis 923 et 924. 
vestris, omnibusque locis illis, in. quibus hostie sunt, gratid spe- «Bol. nb. 
cierum, et locariy et circumscribi? etiam fingitis. |. At impossibile ei om 
est, ut unum idemque corpus simul in pluribus locis sit. Nam D eor 


quia Corpus omne est Ens, ideo unum est: cum Ens* et unum 1r up" 
4M he. 
convertantur. Et quia est unum, ideo à se dividi! et separari ? WES 


t. 1, q. 11, 
non potest: Divideretur autem à se, si locis pluribus et dissitis, PP 3 


uno eodemque tempore contineretur. Sed malim te hoc ab An- [306] 
f Unum nihil 


gelico vestro doctore, quàm à me discere. Sic ille* ait, et Nota aliua signi- 
2 ficat, quàm 


diligenter, Unum corpus esse simul localiter in. duobus locis, non e. 
potest fieri per. Miraculum : Quia esse in pluribus locis, simul iv Wr. 
repugnat individuo ratione ejus quod est esse Indivisum in se: se- 4 4 n 
queretur enim quod. esset. distinctum $n. situ. Ratio autem unius 20:3. 
perficitur. in Indivisione. ^ Unde quód idem corpus sit localiter 

simul in diversis locis, includit. contradictionem, sicut. quód. homo 

careat ratione. ldem iterum, nec minüs claré docet, Quod e 


comprehenditur seu. circumscribitur in loco aliquo. (sicut Christi 


i Bell. lib. 3, 
cit. c. 4, 
$ Ad primum. 


k Lib. eod. c. 
3, $ Adde. 


[307] 


286 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XLVIII.. 


Corpus in coelo) ifa est im ipso loco, quod mihil ejus est etra 
locum illum, unde ponere quód sit localiter in. hoc loco, et tamen 
sit in alio loco, est ponere contradictoria esse simul ; unde hoc à 
Deo fieri non potest. — Viden?, ne per Miraculum, ne per divinam 
quidem omnipotentiam fieri posse, ut Christi Corpus sit localiter 
in eclo, et localiter simul in pyxide, in aére aut ullo loco qui 
ambit hostias vestras. Et quamvis Christi Corpus sit in hostiá 
solim Sacramentaliter et non localiter, tamen in loco illo qui 
hostias continet, gratià hostiz, est etiam /ocaliter et circumscrip- 
livó, ut recté agnoscit tuus Cardinalis;! nam locus qui continet et 
cireumscribit hostiam, etiam gratià hostiw, continet et circum- 
scribit Corpus Christi quod est sub hostià. 

21. Adverte ulteriüs quze verissimé docet tuus Cardinalis :* 
Si unwm corpus non potest esse localiter in duobus locis, quia sic 
divideretur à seipso, profectó nec potest esse sacramentaliter, eádem 
ratione. Licet enim esse alicubi Sacramentaliter, non dicat esse 
per loci occupationem, tamen dicit esse per veram et realem presen- 
tiam in pluribus hostüs sive altaribus, ideoque non minüs tollere 
videtur (vereque tollit) Indivisionem rei, quàm repletio plurium lo- 
corum. Sic et veré Aquinas. Sic quoque et veré Bellarminus. 

22. Collige nune tu hzc, et perpende serió, quó Scholastici 
tui, quos tantoperé dilaudas, te duxerunt. Implicat contradic- 
tionem, ut Chris Corpus sit localiter n duobus locis, quia sic 
tollitur Ratio et essentia unius, ideoque et Entis. Sic veré tuus 
Angelicus Doctor. At impheat eandem contradictionem, ut 
Christi Corpus si£ vel Sacramentaliter in duobus locis aut hostiis, 
quia sic quoque tollitur Ratio et essentia unius, ideoque et Entis. 
Sic et veré Cardinalis tuus. Quare implicat contradictionem, 
ut Christü Corpus sit in pluribus locis, vel localiter vel Sacra- 
mentaliter, utrovis modo unum esse non potest, ideoque nee Ens 
esse potest. Hine veró iterum facilé, vel tu ipse sie concludas. 
Si fiat Transubstantiato panis Eucharistüci m Christi Corpus, 
tum Christi Corpus esset realiter presens in hostis consecratis, 
vel Localiter, vel Sacramentaliter. | At 1mplicat contradictionem, 
ideoque nec per divinam omnipotentiam fieri potest, ut Christi 
Corpus sit realiter presens in hostis consecratis vel LLocaliter, 
vel Sacramentaliter : Quare implicat contradictionem, ideoque ne 
per divinam quidem omnipotentiam fieri potest, ut fiat Transub- 
stantiatio panis Eucharistici in Christi Corpus.  Rumina tu 
hzc. Ego pergo ad reliqua. 


Car. XLVIII. — contra Archiepisc. Spalatens. 287 


29. SecundO, ut tu ais! objecerant Angl aliqui pro Hzeresi 
Ecclesie Romane, quód per. Transubstantiationem negetur à vobis 
"Articulus ascensionis in calum, quia si. Christi Corpus sit realiter 

presens in Altari, in celo tunc non est. — Rectissimà hoc et veris- 

sime ab eis dictum. Quid tu his respondes ? Non sequitur, 
inquis," Christi Corpus non esse in colo, si sit in Altari : quare 
veró non sequitur? Dicimus, inquis, unum idemque corpus posse 
in pluribus locis simul esse, saltem Sacramentaliter. Pulchra sané 
responsio et te digna. Nos dicimus contrarium: Quàm facilé 
nobis tomos integros Bellarmini, Baronii, Coccii, Antonii, sic 
refellere? ^ Nos dicimus contrarium. An tu ille Antonius 
Spalatensis es, Goliathus Philistzorum, missus ut malediceres 
Israeli, et probo afficeres acies Domini, qui sic pueriliter ineptis, 
et pro Goliathiaco Argumento, profers, Dicimus unum corpus 
posse esse in pluribus locis. Dicitis sane, sed quod dicitis, non 
probatis, nec veró ante Grwcas Kalendas probare unquam po- 
testis. At nos non dicimus solüm, sed demonstramus ex Ipsa 
Ratione, ac Essentia ejus quod Unum est, non posse ullum 
corpus, ne quidem per divinam omnipotentiam in pluribus locis 
simul esse, neque /ocaliter, neque Sacramentaliter : Vos dicitis 
ita esse: Nos demonstramus ita esse non posse. Utn fides 
habenda ? 

24. Adde quod Dictum vestrum repugnat: Demonstratio 
nostra consonat et Scripture et Patribus. Angelus Dei sic in 
Scripturis? arguit, Christus nom est híc, surrexit enim, id est, 
abut. Oppone te nune Angelo Dei; Dic ei, ut nobis dicis, Non 
sequitur. Potest enim simul esse in sepulchro et in civitate, 
sicut nunc simul est in ccelo et in pyxide. Augustinus? quoque 
totus hie noster est.  Disputans ille contra Manicheos, qui 
Christum simul et in sole, et in luná, et in cruce ponebant, ita 
ait, Secunditm presentiam spiritualem, nullo modo illa pati posset : 
secundim presentiam veró corporalem, simul et. in. sole, et in lund, 
et in cruce, esse non posset. Ecce, non dicit Augustinus, Christum 
non esse, sed non posse esse in pluribus locis simul: repugnare 
hoc naturz et essentiz corporis sensit. 

25. Repetis hic? iterum, Non posse hanc assertionem, quód 
unum corpus possit esse in pluribus locis, nis? ez humand Philo- 
sophiá, et apparenter duntaxat oppugnari. Quasi error qui ex 
Philosophi& solidé refellitur, epparenter tantüm oppugnetur. 
Quasi Philosophia non esset scientia, quze ex certis et necessarüs 


1Cons. Red. 
p. 33. 


m Ib. p. 33, 
34. 


[308] 


^ Matt. 28. 6. 


* Lib. 20, 
contra Faust. 
c. 1 


» Cons. Red. 
p. 34. 


3 Cons. Red. 
p. 33 et 34. 


[309] 


* Lib. 4, de 
Sacr. c. 4. 


* Bell. lib. 3, 
de Euch. c. 
24, 

$ Respondeo 
Non. 


* Lib. 2, de 
Divin. Orac. 
e. 2. 


" Ib. c. 9. 


288 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XLVIII. 


premissis, conclusiones cerías ef necessarias demonstrat. An 
igitur tibi Angelicus tuus Doctor Sophista? an apparenter dun- 
taxat et sophisticó, non solidé hoc ille impugnat? — An hoc tibi 
Apparens argumentum tantüm, et non veré demonstrativum 
videtur? | Omne unum est in se Indivisum, omne corpus est unum, 
ergo in se etiam Indivisum est. Quod autem estin pluribus locis, 
non. est in se Indivisum, sed totum à se toto dividitur et separatur : 
quare nullum corpus in pluribus locis esse potest. Adi, adi 
scholas et peedagogos, ut tu bis jam puer, ab eis rudimenta saltem 
Logiez et Philosophize ediscas. * 

26. Tertió, ut ais,* objecerant, ut heresin Ecclesice Romane, 
Angli aliqui, Corpus illud Christi, quod per Transubstantiationem 
dicitis esse in Hostid, non esse illud corpus, quod ex Mariá 
Virgine natum est: quia vestrum hoc ex pane conficitur; mon 
sic corpus, quod ex B. Maria natum.  Verissimó hoc ab illis 
dictum. Quid tu habes quod respondeas? | Nom dicimus, 
inquis, ex pane fieri corpus, sed panem transubstantiari in corpus 
Christi. Dicitis hoc, at non probatis, nec probare unquam 
potestis. Certissimum enim est, Corpus illud quod realiter est 
in Altari, non esse, nec esse posse illud Christi corpus, quod 
eodem tempore est in ccelo. Sie enim Christi corpus esset d se 
divisum : ideoque non unum esset, et quia non unum, ne ens 
quidem esset. Sed cur tu stomacheris, quód nostr dicant, i//ud 
Christi corpus, quod fingitis esse in. altari, fieri e» pane? — Certe 
enim si per Transubstantiationem illic sic, necesse est, ut ez pane 
fiat : fiat, inquam, ex eo, tanquam ez fermino (quod nostr in- 
tellexerunt) non tanquam ez materiá, sicut tu illos sensisse 
imepté somnias; fiat ez pane, ut ccelum factum est ef nihilo: 
ut dies fit ez nocte; Nec aliter loquitur Ambrosius," licét non 
realem ullam, sed Sacramentalem solàim mutationem intelligat. 
Ex pane, mquit, fif. Corpus Christi. Disce (nam omninó in- 
struendus hic es) disce, inquam, hoc vel a Cardinali? tuo. Non 
est ullum, inquit, absurdum ex Pane fieri Corpus Christi. Quod 
si ez pane non fiat Christi corpus, quomodó olim à vestris 
dictum, quód sacerdos sit creator sui Creatoris? ^ Quomodo 
Rupertus! vester docuit, panem sic fieri Corpus Christi, sicut 
Christus factus est caro de Mariá Virgine ? Corpus enim ille 
Christo tribuit et carneum et panaceum. Utque" Verbum Dei 
carnem, seu corpus carneum de Mariá, ita Verbum idem Dei in 
carne manens, panis et vimi accepit ei assumpsit substantiam. 





Car. XLVIIL — contra Archiepisc. Spalatens. . 289 


Christum sie fieri panem sensit, ut panis tamen substantia 
maneat cum Christo : quod vix opinor cum Transubstantiatione 
cohzreat.  Quomodó etiam Durandus* vester Christi corpus 
sic in altari esse docuit, ut panis quidem forma mutetur, materia 
veró panis integra maneat, et informetur animá Christi? — Que 
conversio parüm admodum ab illà generatione quie nutritionem 
concomitatur, sed longissim? à Transubstantiatione Tridentinà 
distat. Am liceat Ambrosio, sensu orthodoxo, an liceat Bellar- 
mino, Ruperto, Durando alüsque sensu hsretico dicere, Christi 
corpus fleri ex pane? et ringis tu, si ab Anglis audias, Christi 
corpus apud vos ex pane fieri? 

27. Sed enim de modo loquendi non est cur molestus nobis 
sis. Dic quo tu vis modo, si Christi corpus sub speciebus illis 
realiter et substantialiter contineri dicas, faciléó est illud non 
posse verum esse, sed phantasticum solummodó, et à vobis con- 
fictum Christi corpus demonstrare. Si verum Christi corpus fit, 
et non phantasma, doce tu hoc, eodem quo Christus" modo: 
Paípate et videte manus meas et pedes meos: Phantasma mon 
habet ossa et carnes sicut me habere videtis. Christi corpus 
ad sensus ipsos, ad judicium et examen sensuum provocat; 
phantasma hoec, et figmentum vestrum, et sensus et Rationis 
judicium refugit : nec /psa quidem imaginatione percipi et com- 
prehendi potest. 

28. Conclusionem post hsc annectis, de hoc tuo Transub- 
stantiationis portento. In eà, prseter mirabilem tuam cvecor- 
diam, nihil est observatu dignum.  Probare scilicet novo argu- 
mento vis, Romanenses tuos in hoc dogmate Hereticos non esse, 
et sic ais :* Hereticus est, qui. direct. profert. Heresin. | Roma- 
nenses veró directé non proferunt hzresin : nam si em ipsis quis 
querat, quid sentiant de veritate corporis Christi, de Incarnatione, 
et Ascensione audient, iquis, ex nobis veram in his omnibus 
orthodovimm. | Equidem vix quidquam mmnperitiàós à tyrone 
nedum à "Theologo proferri potuit. An ille solus Hereticus, 
qui directé profert hsresm? Quid &i éndirectó, si oblique, et 
implicitó hzresim proferat? ^ Annon et ille tibi Hereticus? 
Hsereticus sine dubio et hic est, sed non rudis ac stolidus ; vafer 
hie est et versutus Hereticus: et quó magis tortuosus ac ver- 
sutus, magis detestandus hsereticus. Et quis qusso, unquam 
vos, B«oticos hereticos dixit aut sensit?  JMystici vos estis et 


larvati heretici; odit simplices et apertos Á«reticos Antichristus 
U 


x In 4, Sent. 
Dist. 11, q. 3. 


[310] 


y Luc. 24. 39. 


? Cons. Red. 
p. 34. 


[311] 


b Ep. Ibze 
Nestoriani, 
in Conc. 
Chalc. Act. 
10, p. 113. 


990 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XLVIII. 


et Romana bestia. Vetat suos directé et emplicitó dicere, Non 
credimus Christum habere verum corpus: non matum esse. ec 
Marià Virgine, non ascendisse in. celum. | Satis vobis erit, mea 
charissima soboles, si indirectó solüm et émplicit hzc negetis : 
prestat multó sub specioso nomine Catholice fidei, quam ez- 
plicitó profiteri vos jubeo, moneoque, hzreses omnes vestras 
pallare, et easdem per sinuosos et obliquos flexus, serpentis 
in morem, in aliorum mentes, prout usus erit infundere vel 
instillare; ut virus ac venenum vestrum priüs bibant, quàm 
sentiant. Dicite igitur Christi corpus esse tale, quod sit in 
pluribus simul locis, quod non sit vel definitivó, vel circumscrip- 
tivé in loco illo quo ambitur ; quod sit fofum in toto, et totum in 
quálibet parte; Msc et similia dicite. His incautos facilé fal- 
letis. Si in his veluti eryptis et subterraneis specubus lateant 
hzreses vestrae, poteritis arcem ipsam fidei, fidemque omnem 
Christi, etiam eam ipsam, quam vos, ut gratios magis sitis, 
eaplicité profiteri jubeo, uno ictu, quasi mitrato pulvere, subver- 
tere ac subruere. Sie filios tenebrarum, sic Antichristum et 
Bestiam pugnare decet. 

29. Et sané antiquum hoc Hzereticorum strategema, licit 
antiquis omnibus h:retieis palmam in hac arte vos preeripuistis. 
Sed et illi quoque sub professione orthodoxa hzereses suas 
palliabant, nec direcfé, sed obliquó articulos fidei negabant. 
Agnoscebant Nestoriani Christum esse e£ Deum et hominem, et 
(quod tu forté quia non capis, non credis) tam claris et apertis 
verbis, Cum? Ecclesid Catholicá profitebantur, duas esse in 
Christo naturas, et unam personam: ae vos Christum habere 
Verum corpus, vereque ascendisse profitemini. Tibi opinor 
Nestoriani, Heretici non erant, quia Zeresin directé non pro- 
ferunt : imà verbis et voce, sicut vos facitis, Catholicam fidem 
cwm ipsá Catholicá Ecclesi proferunt. At illi tamen quia 
indirect? et obliquó sub hoc specioso verborum velamine hzreses 
suas propinabant, fidemque oppugnabant, Hueretici detestandi, 
meritó habiti sunt. Nam etsi unam personam voce profite- 
bantur, unitatem tamen affectualem intelligebant, quz unitatem 
Aypostaticam penitüs destruebat. Vestra omnino similis hic 
professio. —Dicitis cum  Catholicà Ecclesià, Christum habere 
verum, corpus, veré ascendisse in eclum: Si nihil ampliüs di- 
ceretis, Catholieum hoe et orthodoxum : Sed sie vos Christi 
corpus verum esse intelligitis, quomodo verum corpus esse non 


Car. XLIX. contra Archiepisc. Spalatens. 391 


potest? quomodó veré in coelis jam esse non potest? Tale 
nimirum corpus illius esse dicitis, quod. nec definiatur, nec. cir- 
cumscribatur loco illo quo. ambitur, tale, quod sit fofum in toto, 
et totum in quálibet parte: tale, quod sit simul in pluribus locis, 
nec in illis vel sifuatur, vel ea repleat, tale denique, quod £otum 
à se toto divisum est, id est, quod unum non est, ideoque nec Ens 
omminó est. Et sicut directa et explicita unius persone, licet 
verbo orthodoxa, professio, Nestorianos ab hzresi non excusabat, 
sed Zndirectd, Implicitá, et orthodoxá illà professione | velata 
Hiypostaticee unionis abnegatio, Aereticos eos esse, judicio Catho- 
lice Ecclesie justissimó declaravit; itidem plan? Professio 
vestra directa et ezplicita de veritate Corporis Christi, illiusque 
Ascensione, licét verbo Orthodoxa, non potest vos ab hsresi 
excusare; sed zndirectá, implicitá, et Orthodoxá& illà professione 
velata, veri Corporis Christi, et Ascensionis abnegatio, Hereticos 
vos esse judicio Catholieze Ecclesie demonstrat. 

30. Simile omninó de Monothelitis dicendum. Ut illi 
directé et explicitó duas in Christo naturas, quod Orthodoxum 
est, verbo profitebantur, sed simul Zndirectó et implicità duas illas 
naturas negabant, cüm proprietates illas que duas naturas. in- 
sequuntur, Christo pertinaciter adimebant; ideoque meritó 
heretici judicati sunt: Itidem et vos, direct? et explicitó veri- 
tatem Corporis Christi quod Orthodoxum est, verbo profitemini ; 
sed simul Zndirecté et implicité veritatem Corporis Christi negatis, 
cüm proprietates illas, que corporis naturam necessarió insequuntur, 
Christo, idque pertinacissimé adimitis; ideoque Aerefici meritó 
judicandi estis. 


CAP. XLIX. 


PRIMA RATIO ARCHIEPISC. SPALATENS. QUÓD PAPISTZE NON 
SINT IÍDOLOLATRZE, QUIA DEUM UNUM ESSE PROFITENTUR, 
REFELLITUR. 


Hugc sunt, quibus ab. Heresi immunem esse Ecclesiam Ro- : 


manam probas. Die nune, sque Lector, annon se virum et 
veré pugilem híe prestitit Antonius? Annon hzresis labem 
omnem detersam ab eis vides? Non est Ecclesia Romana in his 
tribus (qus objecerant aliqui Angli; et forté non objecerant, 


[312] 


9929 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLIX. 


sed objecisse ille confinxerat) non est in his hzretica, m nullo 
igitur omninó est hzretica. Quid si in Suprematu Pape, in 
Sacramentorum numero aut efficacla, in Transubstantiatione, 1m 
Purgatorio, in Libero arbitrio, n Justificatione ex meritis, quid 
si in alüs articulis vestris nom fundamentalibus heresis subsit ? 
Siab Hsresi Ecclesiam Romanam purgare vis, percurre omnes 
Tridentinos canones, doce in eorum nullo hsresm ullam vel 
directé, vel obliqué latere: Hoc opus Urbano gratum. Mirum 
veró nune, si non suceenseat tibi, et excandescat. Nam si ille 

[913] maledictus, qui facit opus Domini negligenter, quot maledic- 
tiones, quantze et quàm graves plage te expectant, qui facis 
opus Domini Dei tui Papz tam oscitanter, tam 1inscité, et 
malé metuo, ne fraudulenter? Sed quia de Heresi satis à te 
dictum ; perge si vis, ad /dololatriam Romane Ecclesie, sequar 
ego vestigia tua. 

DM 9. Non nimiim, inquis? urgent Angli Protestantes mitiores, 
qui Puritani non sunt, Romane Ecclesie heresin. Bené habet ? 
Non nimii urgent, urgent igitur: et quia non nimiüm mode- 
raté sine dubio, nec ultra veritatis aut szequitatis limites urgent. 
Lstor ex animo, quod hzc mea qualiseunque Responsio zqua 
vobis ae moderata videbitur. Non nimiàüm, vel tu Judice, ur- 
gentur hic à me hsreses vestre. Me enim inter mitiores 
Protestantes, qui Puritani non sunt, et ipse profiteor, et sic 
me censet charissima hzc mea et sanctissima mater, et tu scio 
non potes inficiari. Nolite igitur vos scripta hzc mea molestiüs 
ferre, Protestantes mitiores qui Puritani non sunt, non nimiüm 
urgent Romane Ecclesie heresin. 

? Ib. p. 35. 9. Quid igitur illi urgent? — Jdololatriam? exagitant, et 
in hoc Romanam Ecclesiam à rectá fide defecisse contendunt, 
atque hinc maxime, separationis sue equitatem tuentur. Ego 
veró, si in his que de Heeresi dicta sunt, gratiam apud vos in- 
venire potero, ab Jdololatrià nihil metuo. Et si forté Pro- 
testantes aliqui mitiores duriàs hoc exagitent, non sic ego: gquá 
lance ac moderato tenore, qui Protestantes mitiores decet, pen- 
sabo singula ac trutinabo. 

* Ib. ' 4. Idololatriam, inquis manifestam, in. Sanctorum cultu. et 
Invocatione, in. Reliquiarum. Imaginumque veneratione ponunt, et 
maximé in panis Eucharistici adoratione. ^ Occultiorem ver 
subesse dicunt, illi fiducie, quá in. salem, aquam, oleum, aliasque 
res exorcizatas et benedictas recumbimus. | Citiüs JEthiops cutem, 


Car. XLIX. contra Archiepisc. Spalatens. 293 


et pardus liventes maculas suas mutet, quàm tu veteratorias 
tuas artes ac fraudes. ^ Putasne à Protestantibus mitioribus 
nihil in his reprehendi prwter Jdololatriam vestram? ^ Putasne 
Ecclesise tu: te satisfecisse, si Idololatriz maculas hic abstergas ? 
Ne sic desipe. Si causam Romans tus Ecclesie propugnare, 
aut si Protestantium doctrinam hie oppugnare vis, probandum 
tibi in his nihil subesse erroris: nihil ióeAodgyoxíac ; esse istos 
articulos fidei Catholicos : esse, à Catholicà Ecclesià ab Aposto- [9314] 
lorum temporibus creditos: probandum tibi vestros illos Arti- 
eulos non fundamentales, fundamentales esse, et in Scripturis 
traditos. Hic Rhodus est, hic saltus. Tu omissis his omnibus, 
quibus probandis imparem te sciebas, unicum illud Jdolelatrie 
crimen abstergere laboras, quasi de /dololatria solüm lis hic esset. 
Ut reum non juvat, se à lzsze Majestatis crimine purgare; si vel 
latrocmii, vel homicidii, vel peculatus convincatur, capite luet : 
sic nec vos juvat, ab illo omnium teterrimo, et less divinse 
Majestatis erimine immunes esse in hoc Sanctorum, Imaginum, 
aliorumque cultu ; ab illis etiam qus gravia satis sunt, licét 
Idololatrià minora, flagitiis immunem prestare debes Ecclesiam 
tuam. At videbas in hoc Idololatrie crimine eluendo, et lenius 
tibi probandi onus incumbere, et majorem multó te adversario 
tuo molestiam facessere; ideo declinas, et plané subterfugis 
id, quod primo omnium probandum erat, Jicitum esse et legiti- 
mum imó el necessarium vestrum, quem docetis Sanctorum, Re- 
liquiarum et aliorum cultum, id solum arripis quod. maxime 
Capitale est, crimen Zdololatrie, et ab eo solo liberare vis Eccle- 
siam tuam. Videamus veró, an vel ab hoc solo crimine eam 
excusare queas. 

D. Priusquam ad particularia descendis, duas generales ra- 
tiones, quasi przludii loco przeponis, quibus vos Idololatras non 
esse probas. Prior sic se. habet: Miror, inquis, quomodo qui d Red, 
compos sit mentis, possit iis Idololatriam appingere ; qui se credere 
in unum Deum, quotidie profitentur, et pro hoc fidei dogmate san- 
guinem effundere sunt parati. "Tace de sanguime tuo fundendo. 
Charius tibi, non sanguis modo, sed et marsupium, quàm ut 
fidei causá. guttam, aut teruncium unum expendas. Si fugá, si. 
mendacio, si perjurio, si abnegando et abjurando Christum ventri 
tuo et arcule prospicere possis, valeat ut volet fides, pereat per 
te Deus ipse, modo heec salva sint, et in portu. 

6. Miraris quenquam Idololatram diei, qui Deum unum pro- 


294. Defensio Ecclesie Anglicane Car. XLIX. 


fitetur? — Lueulentum profecto inscitite tus et vecordim spe- 
cimen. Quid si Angelum, quid si Ds:emonem, quid si Jovem, 
aut Venerem, quid si triticeam  collyridem Deum illum unum 

[315] esse opinetur, eique divinum honorem et latriam tribuat? 
An hie tibi non Idololatra? ^ Error Persone fons unus 
Idololatrisee : etiam et Idololatrie vestre in pane  Eucha- 
ristico. — Creaturam illie, ut Deum colitis, et quia sic colitis, 
veré Jdololatre. 

7. Etiam ez modo colendi Deum, quem unum quis credit, 
oritur Idololatria. Deum unum, Deum verum Jehovam esse, et 
credebant Ísraelit:e; et colebant eum, cum Festum Jehove se 

* Exod. 32. 5. Celebraturos dixerunt:* Quia tamen Deum unum et verum, in 
f1Co.107. imagine luli coluerunt, Idololatre ab Apostolof vocantur. 
Fons hie alter Idololatriz vestre, in Imaginum Dei cultu. Non 
magis Idololatriea Israelitarum vox de Vitulo, Hi sunt dii tui, 1d 
est, hec imago est Dei tui, qui te eduxit ex /Egypto; quam 
z Bell ib de vestra est, quà ligneum Crucifixum alloqui soletis? T'u nos rede- 
$Ae primum. misti, fu nos Deo reconciliasti. Neutri ex hoc Idololatre, quia 
Deum unum non creditis: utrique Idololatrz, quia Deum illum 
unum :2ndebito et Idololatrico modo colitis. 

8. Oritur et tertió Idololatria in eis, qui unum Deum pro- 
fitentur, ex eo, quód Aonorem illi Deo proprium, Creature quis 
tribuat, etsi Deum non esse certissim? sciat. Avaritiam Idolo- 

th latriam, et Avaros Idololatras diserte vocat Apostolus. Quare 
Idololatre ? — An credis avarum, aurum suum, pecudes, jumenta, 
aut fundos, Deum opinari? At Deum ille unum esse, tam 
constanter profitetur, quàm M. ipse Spalatensis.  Idololatrze 
igitur avari, quia spem et fiduciam, quie in Deo solo ponenda 
est, illi n Arcá, et marsupio collocant : quia impingunt in illud 
11 Tim.6.17. Ápostoli,! Denuncia. divitibus, ne spem. ponant in. divitis incertis, 
*Jer.17.5. sed in Deo vivo. Quia in maledictum illud Prophetz* incurrunt,- 
Maledictus qui fiduciam. habet in homine, et. statuit carnem aut 
arcam brachium suum.  "lertius hic Idololatrize vestre fons. 
Ut avarus in Mammoná, sic vos in Cruce, in Sanctis, et Am- 
gelis, quos invocatis, in reliquiis, in granis benedictis, et alis id - 
8enus nugamentis, fiduciam ponitis. Spes vobis in istis, ut im 
SUPE B opibus avaro. O cruz, ave spes wnica.  Latrive hie cultus, teste. - 
Qui ages" Aquinate,^ nec Idololatricam magis vocem ab Fuclione quovis 
OM Md audisti. Fiduciam ettam majorem. te ipso? fatente et 
4. estante, in B. Virgine, quàm in tpso Christo collocat populus 


Car. XLIX. contra Archiepisc. Spalatens. 295 


tuus Romanensis. Spe ac fiducià hae avari; Spe ac fiducià 
eáàdem Papiste ldololatre sunt. 
9. Possem complures alios Idololatrize vestrze fontes aperire ; 
Omissis ceteris, unum alium et quartum addam. Scis opinor, 
aut si nescis Jam scias, esse ex Coryphseis Jesuitarum, qui ut vos 
ab Idololatria liberet, aito Omnem externam Idololatriam Christi 
adventu abolitam esse. Nullus jam vobis metus ab externá Ido- 
lolatrià; Orationes Sanctis, Imagmibus, Cruci, easdem omnino 
que Deo debentur fundite; Saerifida quzvis ills offerte; 
Nulla in. his ez£erna Idololatria; ea omnis Christi adventu 
abolita. Satis hoc inscité, ac insulsó. ^ Quse igitur obsecro 
jam Idololatria si nulla eterna? — Qu:e jam post Christi ad- 
ventum Idololatrze ? — Novi, inquit.3 Testamenti illi propri Ido- 
lolatre, qui Heretici: illi sua phantasmata et heretica dogmata 
colunt et adorant. Quod illi solàüm, quod illi proprié Idololatrze 
sint, in utroque errat Jesuita. In hoc tamen recté, quod. /dolo- 
latras Hereticos vocat. —Certé enim Hereses ipse quodam modo 
. Jdola; Hszretici, qui eas exosculantur et colunt, /dololatre. De 
his verissimé ait Augustinus, Ea« omnia ldola cordis sunt, deji- 
cienda de cordibus Christianis. De eisdem et eleganter Hie- 
ronymus, Heretici nunquam à fornicationis turpitudine cessant, 
et quotidie mon custodiendo legem, et Scripturas Sanctas, Domi- 
num derelinquunt, insaniunt, et inebriantur, et perdito mentis 
judicio adorant. Idola que de suo corde finzerunt. Non poterat 
Hieronymus, vel quis alius, Idola vestrorum non fundamentalium 
- dogmatum clariüs aut efficatiàs arguere. In illius omnibus, 
non cultu solüm Sanctorum, Imaginum, Reliquiarum, sed et in 
Purgatoria, in Transubstantiatione, in Septenario Sacramentorum 
numero, in Traditionibus non scriptis, in Paps Suprematu, m 
his aliisque qua non e Scripturis, sed cordium vestrorum fig- 
mentis promuntur, dereliquistis Dominum, et Scripturas Sanctas ; 
et de corde vestro finxistis Idola, quibus tam perdito mentis 
judicio sic adhserescitis, ut non, ipsis fundamentalibus, sic ut 
istis acquiescatis. Articuli illi omnes non fundamentales, Idola 
* veré sunt vestrorum cordium, vosque: omnes quandiu amplecti 
ila et deosculari, persistitis non. eretici solüm in his, sed et 
hoe nomine Zdololatre, etiamsi unum Deum vos credere quotidie 
vociferemini. 
10. Vide nune quàm excors sis, ct quàm parüm mentis 
compos, qui Papistas ideo non esse Idololatras concludis, quia 


[316] 


» Pars. adv. 
om. Fr. 

Hast. in 

Praefat. 

O. E. p. 15. 


r "Tract. 19 
in Joh. 


5 In c. 4, Hos. 


[317] 


(C 


p.3 


ons. Red. 
5. 


[318] 


296 Defensio Ecclesie Anglicane Car. L. 


Deum unum profitentur. — Nam etiam dum hoc profitentur, 
multis modis /dololatre estis. Erratis in Persona illius unius 
Dei  Erratis, indebito et idololatrico modo, Deum illum unum 
colendo.  Erratis, spem et Fiduciam qux Deo soli debetur, in 
creaturis collocando : erratis innumeros fidei Articulos non fun- 
damentales, velut Idola vestrorum cordium adorando. ^ Tot modis 
Idololatriam perpetratis, et tu miraris, si quis mentis compos vos 
Idololatras vocet ? 





CAP. qi 


SECUNDA RATIO ARCHIEPISC. SPALATENS. QUÓD PAPISTIEE NON 
SINT IDOLOLATRJE, QUIA DIVINUM CULTUM NULLI PURJE 
CREATURJE COMPETERE PRJEDICANT, REFUTATUR. 


ALTERA tua, quare Idololatre non sitis, ratio est hze,t* Quia 
divinum cultum nulli pure creature competere perpetuo predicatis. 
Sit ita. Sed et /atriam, id est, divinum cultum Cruci, ac Ima- 
gini Crucifixi tribuendum perpetuo prdicatis. Pugnantia 
scilicet predicatis: pugnant inter se, et Madianitarum instar, 
jugulant se invicem fidei vestrz articuli: Latriam soli Deo deberi, 
Latriam non Deo soli, sed Cruci et Imagini Crucifiai deberi prze- 
dicatis. 

9. Ain' porró vos perpetuó predicare, Divinum cultum mulli 
pure creature competere ? Majus certé peccatum habetis, qui 
hoc et cognoscitis, et perpetuo prodicatis, et tamen contrarium 
perpetuo facitis. Ez ore fuo judicabere, serve nequam. Qui 
dicis non furandum, furaris? qui predieas non. miwechandum, 
mcharis? qui abominanda dicis idola, Idololatriam committis ? 
va vobis Phariswi, et Hypocrite, Dicunt illi et. non faciunt : 
dicitis vos divinum cultum creaturis non tribuendum, et quotidié 
tamen tribuitis. 

9. Quàm demde hoc puerile nugamentum veriüs, quàm ar- 
gumentum? Predicatis divinum cultum soli Deo tribuendum, 
ergo divinum cultum creature non tribuitis. Quid si Creaturam, 
Deum esse putetis? — Quid si cultum illum quem Creaturz 
tribuitis, lie&t veré divinus sit, divinum tamen esse non vultis 
credere, aut putare? Quis omnium Idololatrarum, non se tuo 
hoc effugio excuset? Turcas adi, aut Indos: dicent et illi, 


Car. L. contra Archiepisc. Spalatens. 297 


Cultum divinum Deo soli tribuendum, licét non Deo, sed demoni 
eundem cultum tribuant.  Dicent idem Baalis, Moloci, Mam- 
mons, Beelzebubi cultores. Si illi hoc preedicantes, nihilominüs 
Idololatre sint, amens tu sis oportet, qui vos ideo non esse 
Idololatras concludis, quia cultum divinum soli Deo tribuendum 
praedicatis. 

4. Duas has rationes quia belle sunt et bellicose, repetis 
iterum, nihil quidquam preter convitia addendo. Primo, quasi 
de re ab orbe condito inauditá, quszris, Ex" nostrá Sanctorum » Cons. Rea. 
Tnvocatione, Imaginum cultu, Eucharistie adoratione, reddimurne p 
ipsis Idololatrie rei, aut suspecti? Ego vicissim sciscitor, An 
quis solem meridie lucere suspicetur? an quis ignem calidum, 
aut nivem candidam esse opinetur?. Heus (Edipe, solve hos 
Archiepiscopi tam perplexos Sphingis nodos et senigmata. Sinon 
rei, S1 ne suspecti quidem vos Idololatrie, eur tu tantum operze 
in purgandá et elüendà Idololatriá vestr& ponis? Cur ZEthiopem 
laves, si nemo atrum eum esse vel suspicetur? — Sed audiamus, 
quid tu ipse huic quod proposuisti zenigmati respondeas. 

5. Querant, inquis," cognoscant, rimentur (spectate verborum « rb. ae. 
copiam, et quàm veré verba dat) qwid de unitate veri Dei sen- 
tiamus, quid de honore divino creaturis non dando; et plan? cog- 
noscent stultissimos esse eos, qui nos Idololatras, hoc est, Creature 
adoratores esse censent, et pronunciant. Ego vicissim respondeo, 
Quserant, cognoscant, rimentur Papiste, annon Latriam Eucha- 
risti:e, Cruci, imagini Crucifixi tribuant, et tribuendam doceant, 
et planissimé cognoscent stultissimos esse os, qui Papistas 
Jdololatras, hoc est, creature adoratores esse non censent et pro- 
nunciant ? 

6. Age veró, quoniam Zdololatras eos esse ipse definis, qui 
Creaturam, adorant: die serió an omnes illi stultissimi, qui vos, 
Creature adoratores esse censent et pronunciant ?  Stultissimus Pon "vv 


igitur Cardinalis Bellarminus, qui Z4dorationem creature con- Torüun. 


venire diserté docet," qui etiam integrum tractatum habet," de mat e.?5 
-Adoratione Crucis, eamque adorandam esse ex eo Poete nescio [319] 
cujus versu contendit,* Flecte genu, lignumque Crucis. venerabile « Lib. eoa. 
adora. Qui iterum, vos,? Sanctos adorare, in. eoque rectà fücere vas. 
pronunciat. Stultissimus Nic. Sanderus, qui hoc inter H:ereses aico. 
censet, et doctrinas hereticorum, quód Sanctorum imagines, et - :podo 
cruz Christi non sint adoranda. | Stultissimus Angelicus vester Heres. 165. 


: d à Par. 3, 
doctor, et cum eo tota Ecclesia Romana, de quà ille sic testatur, cum 


* Psa. Mar. 
Psalmo 94. 

f Lib. de 
Imag. c. 30, 
$ Ad 
Quartum. 

€ Offic. propr. 
Sanct. Hisp. 
Jul. 16. 

h Conc. Nic. 
Il. Act. 7, in 
Ep. Synod. 


[320] 


i Scopul, 5. 


398 Defensio Ecclesie Anglicane Car. L. 


Veneramur Crucem. adoratione Latrie, et, Cruv Christi est. ado- 
randa adoratione Latrie. | Staltissimus Seraphicus vester doctor, 
omnesque qui Psalterium B. Marix ab eo compositum, probant. 
Ille Mariam et adorandam censet, et ad illius adorationem omnes 
hortatur, Venite, adoremus, et procidamus ante eam. — Stultissimi 
Papistze omnes, de quibus Bellarminus,! Omnes cruces adoramus : 
etiam in Hymno solemni canitis,? Crucem tuam adoramus, Domine. 
Stultissimi ad unum omnes Concili vestri Niczni II. Patres." 
Illi Zmagines (quas creaturas esse, non opinor, negabis) non modo 
adorandas censent, et promunciant, sed et secus sentientes, aut vel 
soliüm dubitantes, anathemate percellunt : sic enim non dicunt 
solüm, sed definiunt : Omnibus modis recipiendee sunt venerande 
imagines Domini nostri, sanctorum quoque Angelorum, et. Sancto- 
rum omnium. Sunt autem he adorande quoque. Et iterum de 
eisdem imaginibus, Has adorandas et salutandas putamus : qui 
verü non est iia animatus, sed circa venerandarum imaginum 
Adorationem laborat et dubitat, eum anathematizat sancta et 
veneranda nostra Synodus. lta et ilh tibi stultissimi : et tu ab 
ilis anathemate velut hzreticus percussus es. Vide nunc quid 
effeceris. Concilium. hoe Nicznum à Tridentino Concilio, ideo- 
que à Papistis omnibus approbatur. "Tridentini igitur et Ro- 
manenses ad unum omnes, quia Creaturas, quia Crucem, et 
Crucifiai imaginem adorandas censent et pronunciant, Stultissimi, 
te Judice, habendi sunt. ) 

7. Nec Stultissimi solüm, sed et /dololatre ad unum omnes. 
Creature adoratores ldololatras esse definis.  Creaturz adora- 
tores Niezmni, Tridentini, Pontifidi ad unum omnes. Omnes 
igitur, te Judice, pro Idololatris, etiam pro stultissimis Idololatris 
et censendi sunt, et pronunciandi. 

8. Hec tua de Pontificiis tuis Censura. Nam quod Pro- 
testantes attinet, etsi illi vos et Idololatras et Creaturze adoratores, 
milles pronunciarent, nihil est cur ab hac Censurà metuant. 
Habeo Vuleaneum plané Clypeum, et thoracem quo Stultitisze 
istam censuram faciló depellam, in hocque veracissimos eos esse 
demonstrem. Scutum tu ipse nobis ultr porrigis: Tu Ro- 
manenses, Idololatras esse et Creaturz adoratores testaris: Sic 
enim dicis, nec tuo in hoc dicto magis verum est Apollinis ora- 
culum. Expertus loqueris, quze vidisti et palpasti testaris, oculatus 
veró unus testis plus valet, quàm auriti decem. — Non est dubi- 
tandum, inquis! quin major vulgi pars, mazim? propriam et For- 


Car. LI. contra Archiepisc. Spalatens. . 399 


malem. idololatriam in| Imaginum quarundam | cultu. committat. 
Iterum," Plebem rudiorem religios?. sanctos invocare, et plurimos * 
interno religioso affectu erga B. Virginem aut aliquem Sanctum ! 
magis affici, quàm erga Christum, non est. dubium. — Hec autem 
est Idololatria quedam formata. — Nec vulgi solius hoc peccatum, 
Etiam in iis" qui doctrind et Judicio pollent, materialis et eaterna * 
Adololatria remanet.  Imó illi vel maxim omnium híc peccant. 
Illi in rudiorum mentibus Jdololatrias* libenter fovent : etiam * 
Jdololatrias in Articulos fidei vertunt : et ipsa doctrina quam 
Pontificii nonnulli docent. (nempe. quód Imaginibus debetur cultus 
religiosus), ut ipsi sapientes inter eos formaliter Idololatriam com- 
mittant, necessario efficit. Nobis hoc Ajacis Clypeo munitis 
tutó ac liquidó, licót Papistas esse Formales et Formaliter, ac 
proprie Idololatras pronunciare : Religiosum cultum Sanctis tri- 
buendum esse contendunt.' Religiosus? cultus soli Deo debetur, y 
et* Invocatio Sanctorum religiosa Ethnicismus est, Deique proprium c 


Spal. lib. 7, 
e Repub. c. 
2, n. 28. 


Spal. Scop. 


Ib. 


Bell. de 


Beat. Sanct. 


. 13, $ Ar- 


B . o5 B gumentum 
honorem in creaturas transfert. Latriam igitur te Ipso agno- sextum et 


s 
z 


scente et profitente, cultum qui Deo soli proprius est, Creature 





eq. 
Spal. lib, 7, 


de Repub. c. 


tribuunt docti simul ac indocti Papistz, utrique Creature adora- es 
fores sunt, utrique igitur proprie et formaliter Idololatre. gone aree 
CUP IL 

PRJETEXTUS ARCH. SPALAT. QUOD PAPISTUE NON SINT IDOLO- 

LATRJE, IN CULTU SANCTORUM DEFUNCTORUM, ET ANGELO- 

RUM, QUIA NON DICUNT EOS CULTU DIVINO COLENDOS 

ESSE, REFELLITUR. 

DzscENDis nunc ad Partiecularia illa, que de Idololatrià 
vestrà proposueras. Primó, agis de cultu Sanctorum defunct- 
orum, et Angelorum: sed agis de his ordine sic turbato, et inor- [921] 
dinato, ut ad Analytica plané ablegandus sis, nec tam illotis 
manibus vel attrectanda tibi Theologia fuit. Sed sequamur 
flexus et anfractus tuos. — Sanctos, inquis," Aomines jam mortuos, P On Red. 


et Angelos cultu divino colendos esse nemo nostrüm unquam dixit : 
non adeo desipimus.  Certé non dicitis. Nec se Scortatricem 
dicit meretrix: non adeo desipit. At scortatur tamen; et mox 
dicit, Non sum operata malum. tidem et vos: datis cultum 


300 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LI. 


divinum Deoque proprium sanctis; et dicitis, Non scortamur : 

quid mali operati sumus? — Mitto nunc alia im cultu vestro 
Sanctorum : duo mihi seduló observa. 

2. Petitis à Sanctis gratiam, misericordiam, remissionem 

peccatorum, salutem. Hsc mec illi dare possunt, sed solus 

ud. Deus; nee ab ilis, sed à solo Deo peti debent. Dicitis* eis, 

e.T,$Est. Sancte Petre, miserere mei, salva me, aperi mihi aditum colorum : 

Da mihi sanitatem. corporis, da patientiam, da fortitudinem. — In- 

à spa. 1.7, Vocant? Sanctos defunctos, non tanquam Comprecatores (licét. in 

6.12, 5.28.. 60 quoque superstitio sit, et culpa non levis) sed tanquam princi- 

pales adjutores. — Neque solimm. dicunt (tua verba agnoscis), Ora, 

sed adjuva, occurre, salva; neque aut exprimunt, aut mente in- 

lelligunt. (quamplurimi ex nostris), uf. hec fiant orando, sed ut 

«Anton. ipsi sancli seipsis immediatà hec faciant. —Ecclesiam* intravit, 

bubo corde Sanctum Petrum rogavit, ut scelus suum ignoscere. | Ora- 

Oen tionem! Dominicam (Pater noster qui es in colis, etc.) sanctis 


30. ,, mnditis. Vocatis B. Mariam, Matrem? gratie, matrem miseri- 


Mar.adpri- cordi ; Fontem" vite ; in cujus? manu salus et vita, salus sempi- 
mum, p. 75, 


et sepe alibi- ferna! consistunt. Dieitüis ei, Domina* nostra omnipotens; .Tu! 
Mar.Ps.81. salus mea, Tu me morti adjudicatum liberásti; Per te^ Spirits 
10b a Sancti gratia nobis detur : Miserere? mei, munda me ab omnibus 
pos Psal iniquitatibus meis : DDissolve? colligationes impielatis nostre, tolle 
Pei fasciculos peccatorum nostrorum, expurga animam meam à sordi- 


ip P.o; Ous. Domina, in nomine tuo salvum me fac, et ab injustitus 
"Ib. Ps.3 et meis libera me. | Salva animam meam. Intercede* pro me apud 
? Ib. Ps. 5. eun fuum. Hzc et infinita his similia sanctis dicitis: et 
póst dicitis, Non sumus scortati. At hoc ipsum est scortari, et 
Idololatras formaliter agere. Quid enim his majus, aut augus- 

tius ab ipso Deo petere quisquam potest, quàm ut gratiam nobis 

*Pal8412. donet et gloriam ? — Gratiam? et gloriam dabit Dominus. Dabit, 
inquam, ille, et preter eum nemo. Donum gratie (quantó 

[399] magis glorim) excedit, ut rectó ait Aquimas,! omnem facultatem 


t Aquin. 1, 2, Í E Tn do Eris 
q. 12, art p hature create. | Et quis" potest dimittere peccata, misi solus Deus ? 


" Mar. 2. T. . ^ 5 : : : : 
xJansn,  Awemüttere* peccata, soli Deo in Scripturis tribuitur. — Petendo 


ne 3» hzee à Sanctis donari, Divinum honorem Sanctis tribuitis. Dici- 
tis non damus eis Divinum honorem: et tamen datis, et quia 
datis,* Idololatras vos esse demonstratis. 
3. Nec in modo quo hzc à Sanctis petitis, peccatum minus. 
Petitis ut Saneti hzc vobis dent suis meritis, utque hzc Deus 


pro Sanctorum meritis donet. — Meritum autem vobis, id quod ex 


Car. LI. contra. Archiepisc. Spalatens. E 


Condigno, ex operis? dignitate; ex justo* et equali valore ac Jr- y Bell. lib. 1, 


de Justif. 
tio, pondere ac mensura premio vite eterne respondet, ubi juxta? 21, $ Quare; 
Anglo- 
Commutative justitie rationem absoluta. est equalitas inter opera 1 Rhem, nof. 
d m 1 Cor. 3, 
et mercedem. Nec Intercessionis nomine aliud à vobis notatur. $ 
* Hell. lib. 5, 


Parum enim, ut gratiam et vitam zeternam donari vobis rogent à de Justif. 
Deo Sancti, parum, ut rogando solüm et precando intercedant : S aodum, et 
Cert? enim hoc sensu non displicet hoe nobis nfercessionis d » 
nomen: hoc sensu Sanctos tam viventes, quam defunctos pro a. 
nobis, et omnibus Christi fidelibus, intercedere fatemur. Alia 
vobis híc mens, longé alius sensus. Intercedere apud Deum 
Sanctos defunctos vultis suis Meritis, et ex operum suorum 
Condignitate, justo pretio ac valore gratiam vobis et gloriam 
obtimere, vobisque dare vultis: Quare et Mediatores eos inter 
vos et Deum facitis. Qui autem Mediator inter Deum et ho- 
minem, suis Meritis, pretio et valore sue obedientie apud Deum 
pro hominibus sie intercedit, ut ex condignitate sui operis pro- 
pitium nobis et gratiosum Deum reddat, illiusque justitize satis- 
faciat. Huc igitur tandern redit vestra et Infercessio illa, et 
Mediatio, et Precatio, ut Sancti suis Meritis, id est, ex Condig- 
nitate suorum operum, Gratiam vobis, Gloriam, et quzcunque 
postulatis, largiantur. "Vide an non hzc tui doceant f; 

4. Orationem, inquit. Aquinas? porrigimus sanctis Angelis et * Aquin. 


Secunda 
hominibus, non ut per eos Deus nostras petitiones cognoscat, sed Secundse, q. 


ut eorum precibus ac Meritis orationes nostre sortiantur effectum. TAN 
Licet, inquit Bellarminus,? dicere sanctis, Salva me, da mihi hoc zDeBeM 
aut illud, dummodo intelligamus, da mihi hoc aut illud tuis pre- $&s. 
cibus ac Meritis. Sanctos, inquit Censura Coloniensis,! ónvo- 3 pia. 6. 
camus, ut pro nobis apud Deum intercedant. | Quomodo veró 
intereedant ? u£ Dei gratiam ac favorem nobis precibus ac Me- [823] 
ritis concilient. Et quis invocationes illas Breviarn vestri nescit ? 

S. Marcelli* meritis adjuvemur. S. Francisci! meritis promissa - Brev. Rom. 
premia consequamur, Concede? ut. Petri et. Pauli meritis eterni- Marcel. 
tatis gloriam Consequamur. — Concede" ut S. Nicolai intercessione 71b. April 2. 
et meritis perpetuá pace letetur Ecclesia. Presta! ut S. Catha- ; I» Sept. 10. 
rine meritis et intercessione ad. Christum pervenire valeamus. 
Intercedentibus* Sancti Basilii meritis (Ecce Meritoria vestra xy. yn. 14. 
Intercessio, non deprecatoria tantum), ab omnibus nos absolve 
peccatis. Ac ne in singulis moremur in Officio B. Marise nuper 
reformato, de omnibus ita dicitis,! Precibus et. Meritis B. Marie ome. B. 


Mar. ad 
et omnium Sanctorum, perducat nos Dominus ad Regna colorum. Matat. p. 53. 


7» Ordin. 
Mess. 


$ Oramus, p. 
106. 


n Precat. ad 


usum Sarum. 


in Fest. 
'Thom. 
Becketti. 
? Coloss. l. 
2 


0. 
» Ephes. 1, 7. 
3 Heb. 13. 12. 


r Psalter B. 
Mar. Ps. 43. 
5 Ib. Ps. 44. 


t Ib. Ps. 41. 
* Ib. Ps. 72. 


x Ib. Ps. 136. 


y Cant. ad B. 
Mar.ex 
Proph. post 
finem. Psal. 
B. Mar. 

2 [b. 

? Pet. Galat. 
de Arcan. 
Cath. Verit. 
lib. 7, c. 10. 
b Cant. ad 
B. Virg. loc. 
cit. 


[324] 


T'raet. 99 
in Joh. 


3 Ps, 103. 4, 


* Lib. de 
Grat. et lib. 
Arb. c. 9. 

f Aug. de 
Predest. et 
Grat. c. 10. 
£& Aug. 
Enchir. c. 
106. 


302 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LI. 


Et in ordinario misse, inclinans se sacrificus super altare, Ora- 
mus, inquit," £e Domine, per merita Sanctorum tuorum, quorum 
reliquie híc sunt (in omni enim ut opinor Altari reliquis), ef 
omnium Sanctorum, ut indulgere digneris omnia peccata mea. 

5. Singularia veró ista, et pree ezeteris niveo notanda lapillo ; 
Per Thome" sanguinem quem pro te impendit, fac nos in caelum 
scandere quo Thomas ascendit.  Meritum tantum nesciebat ille 
qui dixit, Placuit? Deo, pace per sanguinem crucis ejus facta 
reconciliare omnia sibi: et, Per? sanguinem ipsius remissionem 
habemus peccatorum: et, Per? proprium sanguinem sanctificat 
populum. | Domina" (B. Mariam alloquitur), ?neffabilia sunt 
merita tua, et stupenda valdé sunt miracula tua. Per? tuam 
sanctitatem peccata mea purgantur : Tut es initium et finis totius 
salutis mee. | Avertatur" à me ra Dei per te, placa cum meritis 
et precibus tuis: in judicio pro me assiste coram ipso, suscipe 
causam meam, mea sis Advocata. | Per* illam peccata purgantur, 
per illam fit. vera satisfactio de peccatis : Per te, Domina, pla- 
catus est mihi Dominus : Benedicta? sis, Domina, et mater Dei 
mei, qui per te visitavit, et fecit Redemptionem (audin? Redemp- 
tionem) plebis sue.  .Mors* et passio Christi et. intactee Virginis, 
fuit ad humani generis redemptionem. ^ Prava? generatio, ag- 
nosce Salvatricem (audi Salvatricem) fuam. | Nunquid ipsa non 
est mater tua que possedit, et. in fide generavit te? — Si hanc 
dimittis, non es amicus summi Cesaris, quia ipse sine ea mon 
salvabit te. 

6. Nonne tinniunt, nonne calent et ardent tibi auricule ad 
istas Sanctorum Invoeationes? An adhuc dubitas homo mo- 
diez fidei de Idololatrià vestrà in Sanctorum Invocatione ? 
Nescis Christi hunc honorem esse, quód suo solius sanguine et 
meritis salutem nobis, gratiam, gloriam, omniaque à Deo bene- 
ficia velut justissimo pretio acquisivit? Nescis auream illam 
Augustini? vocem : Jon est quà eas, nisi ad me: non est quà eas, 
nisi per me? Nescis vel sanctissimos homines, non ex meritis 
suis, sed ex Dei misericordi& servari? Juxta illud Prophetze,? 
Coronat te in. miseratione et misericordiá. ^ Nescis illud Augus- 
tini,* Deus non meritis nostris nos ad eternam vitam, sed pro sud 
miseratione perducit ; et iterum; Beatitudinem promissam nullis 
humanis meritis reddi, sed Dei donantis gratiá largiente donari 
docet Apostolus. Iterum, Illam (potestatem ut possit non 
mori) natura humana perdidit per liberum arbitrium : hanc (ut 





Car. LI. contra Archiepisc. Spalatens. .. 3808 


non possit mori) acceptura est per gratiam : quam fuerat (si non 
peccásset) acceptura. per. meritum : quamvis sine gratià mec tunc 

ullum meritum esse potuisset. Iterum," Sine dubio, vita eterna ^ Aus. niv. 
que bone vite redditur, Dei gratia est, et ipsa enim gratis datur, lib. Arb. o. 
quim gratis data est illa cui datur. — Sed illa cui datur tantum- 

modó gratia est, hec autem que illi datur, quoniam premium ejus 

est, gratia est pro gratia. Iterum, atque utinam hse verba ! Aug. Ep. 
Sepé ac serió perpendas.  Cüm dixisset Apostolus, Stipendium rd 
peccati mors, quis non congruentissimà et consequenter addere 
Judicaret, Stipendium autem justitie vita eterna? Et verum est ; 

quia sicut merito peccati tanquam stipendium. redditur. mors, ita 

merito justitie tanquam stipendium (seu merces gratiosé promissa, 

ut ipse ibi explicat, et nuper audisti) vifa eterna. —Sed ne justi- 

ta de humano se extolleret bono merito, non dà contrario retulit, 
stipendium justitie vita eterna, sed gratia, inquit, Dei est vita 
eterna. Quapropter, O homo, si accepturus es vitam «eternam, 
Justitie quidem stipendium (ex. se nempe) est, sed tibi gratia est, 

cui gratia est. et ipsa justitia. — Tibi enim tanquam debita redde- 

retur, si ex te tibi esset justitia, cui debetur. Nunc autem de 
plenitudine ejus accepimus, non solàm gratiam quá munc justé 
vivimus, sed etiam gratiam pro hac gratia, ut. in requie sine fine 
vivamus. Non potuit luculentiàs quidquam dici, quo sciamus, 

quód et (posito Dei pacto eum Adamo) eterna vita, ut meritum 
Justitie (si in justitize sine omni lapsu homines permansissent) 
redderetur: et quia non permanserunt, ideo jam non ex merito, [925] 
et operum dignitate, sed solummodo ex gratià, et propter gratiam 
donatur. Aut si hoc ab Augustino discere non vis, doceat tamen 

te hoe Cardinalis tuus, qui sic et veré ; Nullus," excepto Christo, » Ben. niv. ae 


S de Justific. 


quantumvis Sanctus, potest alis mereri gratiam de condigno. e 


Solus! Christus est qui meriit nobis gloriam, et gratiam, et omnia Bell lib. de 
anct. ^ 


necessaria ad salutem. Si solus Christus hzc merüit, vos igitur d o 
qui sanctorum hzec meritis tribuitis, et propter sanctorum merita 
dari postulatis, honorem Christo proprium, transfertis in sanctos, 
ideoque veré ae formaliter Idololatriam committitis. Non dicitis 
quidem, Sanctos cultu divino colendos esse: at cultu divino 


colitis tamen. 


7 Cons. Red. 
p. 36. 


» Lib. de 
Sanct. Beat. 
c. 11, 

$ Expeditis. 
9 Pref. in 
lib. Hier. 
cont. Vigil. 
P Lib. 4, de 
"Rat. Studii 
"Theol. c. 5, 
Observ. 6, p. 
578. 


[326] 


3 Ap. Hier. 
lib. cont. 


Vigil. 


r Ib. 


t Ib. 


? Lib. deCur. 
pro Mortuis 
Ger. c.15, 16. 


304. Defensio Ecclesie Anglicane Car. LII. 


CAP. LII. 


DE VIGILANTIO. EUM NEGASSE CULTUM SANCTORUM CALUMNI- 
ANTUR PONTIFICII: DEQUE DUPLICI TUM ERRORE, TUM 
CALUMNIÁ VIGILANTII. 


Annis? Vigilantium hoc olim opposuisse Catholicis (quód cul- 
tum divinum Sanctis et Angelis darent) sed calumniosé, uf osten- 
dit Hieronymus. —Bené, si calummniosó; Catholici igitur et 
Catholica Ecclesia divinum eultum sanctis defunctis tum non 
dabat. Vos vero, vestraque Ecclesia Romana nunc dat: tum 
petendo ut sancti vobis gratiam donent et gloriam : tum petendo 
ut suis meritis, id est, propter condignitatem suorum operum ista 
dent. Vos ergo non Catholici, nee Ecclesia vestra Catholica : 
ilis calumniosé, vobis verissim? hoc opponitur. 

3. Vellem veró de Vigilantio silüisses. — Est enim in hoe 
aliquid, quod si tui serió. perpendant, puderet scio eos toties de 
Vigilantio crepare. Scis quam illi Hxeresin Vigilantio attribuant, 
quód sanctos non esse colendos dixerit. Hec Hseresis Vigilantii, 
ait Bellarminus.^ | At Calumnia hzc Bellarmini est, non h:eresis 
Vigilanti. Exagitat Hieronymus et satis duriter Vigilantium. 
Convitiis in eum debacchatur, ait Erasmus.? — Convitiis plan fer- 
reis eum flagellat, ait vester Villavincentius ;? Nusquam tamen 
Hieronymum invenias vel verbo Vigilantium reprehendisse, quód 
Sancios colendos esse negaret. ^ Nec negavit certó. — Cultum 
dilectionis, cultum amoris, Aonoris, laudis, et imitationis, non 
negavit Sanctis Vigilantius. Sed ne reliquiis quidem Sanctorum 
honorem negavit. Quid necesse est, inquit Vigilantius,s fanto 
honore? De Tanto queritur, non de Toto. Quid Tanto honore 
colis? Quod si reliquias Sanctorum in honore, licét non Tanto, 
habendas censeret, Sanctos certo ipsos, quos Deafissimos, vocat," 
quos in medio throni, Agni fulgore illustratos, in sinu Abrahe et 
loco refrigerüi considere docet? honore, imitatione, et dilectione 
colendos esse nunquam abnuerit. 

9. Stomachatur valdé Hieronymus,! quód Sanctorum animas 
suis tumulis presentes esse negaret. Vigilantius. Si non posse eos 
preesentes illie esse, dixit Vigilantius, merito culpandus, et erroris 
arguendus. An ille Deo leges ponat? Possunt divind dispen- 
satione, ut docet Augustinus," possunt exíraordinariá missione ; 


Ca». LII. contra Archiepisc. Spalatens. 805 


ut in Mose* factum scimus, hie in terris adesse. Sin eos or- 
dinarié tumulis suis, memoriis, et reliquiis adesse negaverit, An 
vos id pro heresi habebitis? Dicite igitur, Sanctos ordinari? 
non in Sinu Abrahz, non in Coelo residere, et requiescere. Scio 
non dicetis, et contrarium plané docetis. Nec satis 8clo, an 
Hieronymo hie omminó assentiri velitis, qui Vigilantium sie 
refellit, ut vos id in Calvino non feratis. Sequuntur, inquit, 
gnum, quocunque vadit : Si Agnus ubique, ergo et. M. qui cum 
Agno sunt, ubique esse credendi sunt. Ego pro amore meo in 
Hieronymum, et reverentià erga omnes Patres, dextré hoc, cüm 
opus est, capio, nec rigidé (quod faciant forté aliqui), sed candide 
interpretari soleo; sie, ut ubique sint, non quidem simul, ut 
Agnus est, sed ubique, id est, in quovis orbis loco, ad quem 
Extraordinarià à Deo missi fuerint. 

4. Qusnam igitur Vigilantii circa Sanctorum cultum culpa ? 
quis illius error? Duplex; in quorum utroque nos ultró Vigi- 
lantium respuimus.  Primó, negabat Sanctos defunctos pro 
viventibus orare. Postquam mortui simus, dixit," nullius pro alio 
est ezaudienda oratio. Et huc illud ex Apocrypho Esdra citabat, 
Post mortem nullus pro alio audeat deprecari. Nos cum Hierony- 
mo, Sanctos defunctos pro viventibus, et militanti Ecclesià in 
genere orare non dubitamus, et hoc Protestantes docere discas ex 
tuo Bellarmino." 

5. Errabat iterum Vigilantius, quód* Zunomio heretico assen- 
tiens, sectatores suos, Basilicas Apostolorum et Martyrium ingredi 
non ferret. De quibus iterum sic Hieronymus,! Heretici nuper 
sub magistro cerebroso (sic Vigilantium vocat) in Galliá pullularunt, 
qui basilicas Martyrum declinantes, nos qui ibi orationes ex more 
celebramus, quasi immundos fugiunt. | Nos hanc Vigilantii sive ab 
Eunomio, sive ab Eustathio (nam illius quoque fuisse hoc dogma 
testatur Concilium Gangrense)* mutuatam Hseresin, et scriptis, et 
quotidianis nostris in sacris illis Basilicis conventibus damnamus. 
Nec Tertulliani solüm Scorpiaco, in quo hanc heresin, ut ait 
Hieron. refutavit, sed multó magis antiquz Gangrensi Synodo 
assentimur, cujus hic et sanctus canon, S; quis docet Domum 
Dei contemnendam esse, et. conventus qui in ed celebrantur, ana- 
thema sit. 

6. Ut Error, sic et Culpa hic Vigilantii duplex. Nam Ec- 
clesiam Catholicam, et quód Sanctorum reliquias adorarent, et 
quód Sanctos invocarent, reprehendit. Ecclesiam dixi: Nam si 

x 


x Matt. 1T. 3. 


y Bell. lib, de 
Beat. Sanct. 
e. 2, 3, 4. 


? Hier.lib. 
cont. Vigil, 


* Vigilantii 
Verb. 

ap. Hier. loc. 
cit. 


b Lib. de 
Beat. Sanct. 
c. 15. 


[327] 
* Hier. loc. 
cit. 


3 Com. in c. 
65 Is. 


* In Ep. 
Concilii, 


f Conc. Gang. 
c. 5. 


£m 


g Lib. de 
Morib. Eccl. 
Cath. c, 34. 


h Bell. lib. de 
Imag. Sanct. 
c.4,$ Ad 

Augustinum. 


i Ap. Hier. 
loc. cit. 


k Hier. loc. 
cit. 
[328] 
i Hier. Ep. 
ad Ripar. 


7» Lib, de 
Beat. Sanet. 
e, 15, 

$ Primus. 

» Bell. lib. de 
Not. Eecl. 


6:397 

$ Vigilantius, 
et $ Eadem. 
9» Alph. à 
Castr. de 
Her. lit. de 
Sanct. 

» Lib. de 
Hr. in 
Vigilantio. 
3 In Dubit. 
Dial. 2. 

* In suá 


Vigilantio. 


306 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LII. 


privatum hoc quorundam in Ecclesià crimen notáàsset Vigilantius, 
non esset cur excandesceret Hieronymus.  Fecerant tum utrum- 
que nonnulli, imó multi Christiani, ut testatur Augustinus? 
Novi multos esse sepulerorum  adoratores; multos qui super 
mortuos bibunt, et epulas cadaveribus exhibent: id est, ut Car- 
dinalis? tuus recté interpretatur; qui sacrificium panis et vini 
manibus defunctorum offerebant. 8i de .Aliquibus ergo dixisset 
hoe Vigilantius, culpa in eo nulla: quia Ecclesie Catholice crimen 
hoe impingeret, meritó et omninó culpandus. Sed de utrique 
seorsim agamus. 

7. De Adoratione reliquiarum sie Vigilantius,! Quid necesse 
est tanto honere non solium honorare, sed etiam adorare, illud. nescio 
quid, quod in vasculo transferendo colis ? — Et iterum, Pulvisculum 
in vasculo circumductum osculantes adorant. | Quod non adorandas 
esse reliquias dixit, rectissime dixit: et idem eum Vigilantio dicit 
Hieronymus. Conveniunt in hoc dogmate ambo. —Vigilantium 
in hoe non ut Hzereticum, sed ut Calumniatorem exagitat Hierony- 
mus: Calumniam tantüm depellit, non hic hzresin refellit ullam. 
Sieque ei respondet," Quis, ó insanum. caput, aliquando martyres 
adoravit! quis hominem putavit Deum? Et iterum,! Nos non 
dico martyrum reliquias, sed ne Solem quidem et Lunam, non 
Angelos, non Archangelos, non. Cherubin, non. Seraphim, et omne 
nomen quod nominatur, colimus et adoramus. — Prior hzee Vigilantii 
culpa, et calumnia. 

8. Culpa altera, quód. Ecclesiam quia Sanctos invocaret, re- 
prehendit:. Hereticum vos hie clamatis, et hostem Ecclesie. 
Nec feró quidquam in vestrorum scriptis magis obvium, quàm 
Vigilantianam esse hane hsresin, Sanctos nom esse invocandos. 
Primus omnium, mquit Bellarminus," qui in hunc lapidem offendit, 
quód Sancti defuncti non sint invocandi, videtur fuisse Vigilan- 
lius : et, Sectarii? cum. Vigilantio docent, stultam esse Sanctorum 
invocationem. — Quód non opertet nos sanctos orare, pestifera 
heresis est, mquit Alphonsus,? cujus author fuit Eustathius, cui 
in isto errore successit Vigilantius. —Ynter errores et Heereses 
Vigilantii recenset hoc Prateolus,? Quód doceret Sanctos veneran- 
dos aut invocandos mon esse.  Errorem Eustath, inquit Lin- 
danus,! renovavit Vigilantius aliique Hagiomastiges, Sanctos ad 
auailiwm mon esse ivocandos. —Vigilantius, inquit Gaulterius," 
Eo nomine ab Hieronymo condemnatur, quód Sanctorum venera- 
tionem Invocationemque rejecerit. Et quis feró vestrüm non hane 


Car. LII. contra Archiepisc. Spalatens. . 807 


Vigilantii heresin nobis appingit? ^ Teipsum ad extremum, quia 
veré in extremis es, audi. Mos hic, inquis, énvocandi Sanctos » Cons. Red. 
ut orent pro nobis, nunquam reprehensus fuit, sed potis contrarius "^" 
error à S. Hieronymo fuit in Vigilantio damnatus, quam damna- 
tionem. tota. approbavit Ecclesia. | Damnandi igitur sunt judicio 
totius Sancte Ecclesie, etiam nostri novi. Vigilantiani, quorum 
maxima temeritas est, dum in  nostrá Sanctorum invocatione 
Idololatrie crimen comminiscuntur. — Neque isti Vigilantiani quid- 
quam habent, quod invocationi lic solid? possint opponere. 

9. Habemus veró quod et verissimé, et solidissime opponatur. 
Perpende tu serió quid opponamus. Res enim est momenti 
magni. PFatemur imprimis libenter, fuisse hanc Vigilantii sen- 
tentiam, Sanctos non esse invocandos. Vigilantii verba hoc claré 
indieant, de quo sie Hieronymus, De barathro pectoris tui «Lib. cont. 
cenosam spurcitiem evomens, audes dicere, Ergo cineres suos amant 
anime martyrum, et. circumvolitant eos, semperque presentes sunt, [929] 
ne fortó si quis precator advenerit, absentes audire non possint. 
Verba hze Vigilanti, quibus deridet plané eos qui Sanctos 
invocant. Atque hanc veré fuisse Vigilantii mentem, demonstrat 
tbi de industria tuus Lindanus. — 4nnon illud, inquit," (Ne forte  Panoo UE 
8? aliquis precator advenerit, absentes Martyrum anime audire 
non possunt) clarissime Vigilantii sensum omnibus loquitur, quibus 
sensus communis quantumcunque pinguissimus sit reliquus? Eum 
etiam, qui hanc esse Vigilantii mentem mon videt, Asinum vocat, 
qui tam perspicuam sententiam, et illas duas voces, Precatores, et 
"Audire, non intelligit. 

10. Age nune, quia Vigilantium invocationem | Sanctorum 
damnare, utrinque constat, et in confesso est, videamus qualisnam 
fuerit, quam damnavit, Sanctorum invocatio. Sine dubio non 
eam intellexit, quà quis Sanctos sic invocat, ac si eos Deum aut 
Deos esse sentiat. Dicere enim Sanctos non esse ita invocandos, 
ut Deos esse sentias, hseresis est opinor nulla. Dicere Sanctos 
non esse invocandos, ut eos invocandos esse negavit Vigilantius, 
heresis vobis est vel maxima, maaimeque pestifera. | Quare sine 
dubio sic Sanctos esse invocandos negavit Vigilantius, quomodo 
vos nune invocatis, et invocandos docetis: non scilicet invo- 
candos, ut am?cos Dei, non ut comprecatores, aut intercessores ad 
Deum.  Hze nec alia erat Vigilantii mens. — Hoc illud est quod . pou. prat. 

* Heresin Vigilantianum vocatis, et de quo sic Lindanus* Gel. ad 

VA Vigilantii error et dogma, quo Sanctorum invocationem de 


[330] 


3 Hier. lib. 
cont. Vigil. 


808 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LII. 


proculcare aggrediebatur, in. Protestantibus post mille et. centum 
annos repullulascere ccpit. 

11. Tuas ut reris hucusque partes egi. Sine me nunc 
Hieronymi measque agere. Vide, obsecro, quid Vigilantio de 
hae Sanctorum invocatione respondeat Hieronymus. An ille 
Vigilantium ob hoc Hereseos, an vel erroris arguit? — An hanc 
Vigilantii sententiam, quód sancti ne ut comprecatores quidem in- 
vocandi sunt, refellit ? ^ Certé ne vel verbo reprehendit. Into- 
nüisset vero, imó (quo erat genio Hieronymus) fulminásset plané 
in Vigilantium, et Hesperiam omnem permiscuisset, si Zeresin 
hic ullam subesse vel suspicatus esset. Non poterat ad tantam 
et tam pestiferam hzresin patiens esse Hieronymus. —Vigilantio, 
oppugnanti, evertenti fidem connivere, im Christi causà instar 
piscis obmutescere non poterat. Atenim, quantum hoe dogma 
spectat, dextram ille societatis Vigilantio dat. Utque in priori 
dogmate quód Sanctorum reliquie non sint adorande, itidem 
plané et im hoe, quód Sancti ne ut amici. quidem Dei, ne ut com- 
grecatores ad Deum invocandi sunt, assentitur Vigilantio Hierony- 
mus. Sidogma spectes, Hieronymus totus Vigilantianus hic est, 
totus noster est. 

12. Quare igitur Vigilantium tam acriter et mordaciter in- 
sectatur? Non ob Heeresin, non vel ob errorem hic ullum : sed 
ob Calumniam solàm et Mendacium : non quód Hseresin in hoc 
doceret Vigilantius, sed quia Ecclesiam Catholicam Heeresin istam 
docere calumniabatur, e& mentiebatur. Audi enim ipsius verba, 
et quid circa hanc quam dixi Sanctorum invocationem Vigilantio 
respondeat : O portentum, inquit? in. ultimas terras deportandum ! 
Rides de reliquis martyrum? et cum authore hujus hereseos 
KEunomio, Ecclesiis. Christi calumniam struis? mec tali societate 
terreris, ui. eadem. contra nos loquaris, que ille contra Ecclesiam 
loquitur ? Hsc Hieronymi responsio, ex quà vel ezcus per- 
spicias, Vigilantium in hoc de /mvocatione Sanctorum, non Hz- 
resis, sed Calumniz, ab Hieronymo argui. Quasi dicat, Ecclesia 
non invocat Sanctos, ne ut amicos quidem Dei, aut imprecatores 
ad Deum: Ecclesiam sie eos invocare calummniatur et mentitur 
Vigilantius, et anté Vigilantium Eunomius. Ideoque Vigilan- 
tium Cainum hereticum vocat Hieronymus, quia ut illi Cainum, 
sic. Vigilantius Eunomium coluit, eique potiüs mentienti, et 


Ecclesiam Dei calumnianti, quàm Ecclesi: ipsi Catholiez fidem 
habuit. 


Ca». LIII. contra Archiepisc. Spalatens. . 909 


13. Intelligis nunc opinor quanta hic sit vestrorum hominum 
calumnia, imó fraudum Ilias; aut quia ab Iberia erat Vigilantius, 
quantz híe sint ut dici solet /berie nenie, et quàm portentosa 
Catholici dogmatis in Hseresin, fidei in perfidiam, Coeli in terram 
et orcum transmutatio. Vos hoc dogma, quód Sancti non sunt 
ut amici Dei, aut comprecatores, ad Deum invocandi, pro Hresi, 
pro Hresi Vigilantii, pro Hzeresi ab. Hieronymo, im ab ipsá 
Catholicà Ecclesià dammatá, clamitatis ubique et vociferamini. [331] 
Dogma veró hoe, Dogma ipsius Hieronymi est, Dogma Catholi- 
cum et Orthodoxum est, Dogma totius Ecclesie Catholic est, et 
sic esse Hieronymus ipse testatur; qui Calummiam esse dicit, et 
Mendacium, asserere Ecclesiam Catholicam sie Sanctos invocare. 
Vestrum igitur dogma, quód sic Sancti invocandi sunt, Dogma 
haereticum est, nuperum est ; antiquz, Orthodoxs, et Catholic: 
Ecclesize ex diametro repugnans et contrarium est. Hieronymus, 
totaque Ecclesia Dei, in hoc Dogmate, Vigilantiani, ut tu nos 
vocas, id est, veré Orthodoxi sunt: Romanenses, quia in hoc 
dogmate Vigilantiani non sunt, ideo nec Catholici sunt, nec pars 
ulla, nisi tantüm hzeretica Ecclesize Catholici. 


CAP. LIII. 


PATRES, QUOS CITAT ARCHIEPISC. SPALATENS. UT PROBET 
PAPISTAS NON COLERE SANCTOS CULTU DIVINO, EXAMI- 
NANTUR: II SUNT ORIGENES, EPIPHANIUS, AUGUSTINUS, 
CYRILLUS ALEXAND. ET THEODORETUS. 


PrRceis, et ex Patribus docere vis, vos divinum cultum 
Sanctis, Angelis, et hominibus non tribuere. Habemus, inquis;* poe Red, 
in. hoc ut et in reliquis rebus sacris, magistros opportunos, Antiquos 
patres. KNabetis sanó, et documenta apud eos habetis salubria 
ac saneta. Sed vos Discipuli sic immorigeri estis, et indociles, 
ut quie ilh doceant, à vobis respuantur.  Docent illi, sed vos 
discere, et quae docent facere non vultis. Habetis eos, quomodó 
Scribe et Pharisei habebant Mosen et Prophetas: Lectitabant 
eos, laudabant eos, in porticibus, in postibus, in ipsis fimbriis, 
inscripta habebant eorum verba. At interim quz Moses et Pro- 
phete docebant, non fecerunt.  Traditiones suas non scriptas, 


[332] 


b Cons. Red. 
p. 36. 


Ps. 96. 
3 Ib. Ps. 94. 


* Ib. Ps. 98. 
f Ib. Ps. 140. 


310 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». LIII. 


Mosi et Prophetarum scriptis longé anteponebant, et Doctorum 
optimorum precepta suis commentis, et Traditionibus penitüs 
evaeuarunt.  Facitis hoc idem et vos. Scripturas ipsas, non 
solüm Antiquos Patres, Traditionibus vestris, Árticulis vestris, 
non fundamentalibus servire cogitis, et obsecundari. Habetis hos 
ut Magistros, de quibus gloriari, et alis fucum facere possitis ; 
non habetis ut magistros, quibus obtemperare, et quorum pra- 
cepta sequi velitis. 

2. Nec abeo longiüs. In hoc ipso Sanctorum cultu, dicis," 
Vos ab his Magistris non discordare, non dissentire, non recedere, 
sed eorum monita libenter amplecti, et exequi.  Thrasonicé satis 
dietum. Sed sic dicere, sie et ubique jactitare soletis, videamus 
in illis ipsis quos hie citas Patribus, quanta sit inter vos et Patres 
harmonia. 

8. Primus est Origenes, lib. viii. cont. Celsum. Quid ibi Ma- 
gister ?  Objicienti Celso Christianis, eos alium preter unum 
Deum colere, quia Christum qui Dei servus est, colerent, re- 
spondet Orngenes, S; ?/ud teneret Celsus, Ego et Pater unum 
sumus, haudquaquam putaret nos alium. quempiam colere preter 
Deum illum Presidem rerum, quomodo et iterum ait, Hoc ipsis 
cure esse, Deum et solim precari. Discipuli veró quid ? Alios 
multos preter unum Deum colunt; etiam religioso cultu co- 
lendos docent. Nec solàm Deum, ut Magister, sed Sanctos 
omnes precantur. Annon hze mira consonantia? Annon à 
Magistro discordatis ? 

4. Secundus tibi est Epiphanius, Hzeres. lxxix. — Quid illie 
Magister? — Virgo erat Maria, et honorata; sed non ad adora- 
tionem nobis data. — Quis Prophetarum precepit hominem adorari, 
nedum mulierem ? Neque Elias, neque Johannes, neque Tecla, 
neque Maria que est hác honoratior, neque quisquam sanctus 
adoretur. Mariam nemo adoret. Quid hie Discipuli? Imó in- 


.quiunt, Mariam omnes adorent. ^ 4dorate* eam cies curie 


Paradisi. Venite! exultemus Domine nostre, jubilemus Virgini 
Salvatrici; Venite adoremus et procidamus ante eam. — Cantate* 
ante eam, et. adorate thronum ejus.  Dirigatur* oratio mea velut 
incensum coram facie tua. O morigeri Discipuli, quàm híc nulla 
discordia, dissonantia nulla ! 

9. "Tertius tibi est Augustinus, Epist. xliv. Quid híe Ma- 
gister? — Seias, inquit, à Christianis Catholicis nullum coli mor- 
fuorum. Quid veró Discipuli? Scias à nobis omnibus Romanen- 


Car. LIII. contra Archiepisc. Spalatens. 311 


sibus multos coli mortuorum. — Scias igitur nullum Romanensem 
esse Christianum Catholieum. | Pergit Magister, et, Scias, inquit, 
nihil ut numen adorari, quod sit factum et conditum à Deo. Quid 
ad hoe Discipuli. Scias Crucem et ligneum Crucifixum quie 
facta sunt à Deo, adorari? cultu Latrie, qui Numini soli debetur, 
ideoque ut numen adorari. Scias^ licifó à Sanctis peti ut. dent 
tibi misericordiam, patientiam, sanitatem, salutem, ut dent, in- 
quam, suis meritis, id est, ex condignitate suorum operum, 
ideoque ut numina (nam numinis solius honor hic est) adorari. 
Scias B. Virginem, et adorari! ab ipsis, etiam ut Salvatricem, ut 
Deam, adeoque ut Numen adorari: Scias eam et Salvatricem, et 
Deam, et Numen ab ipsis vocari. Jubilemus* Virgini Salvatrici. 
Vota! concepit; vota" ewolvit Dee: O diva, Numine istec 
inchoata sunt tuo, Numine istec absoluta sunt tuo. Annon Ma- 
gistri, e£ Discipulorum mira Consonantia ? 

6. Citas iterum Augustinum, lib. de Quant. Anim:e, cap. xxxiv. 
Audi, obsecro, qux doceat ibi magister tuus, dignissima sunt 
quibus auscultes. —Diviné ac singulariter in Ecclesiá Catholicá 
traditur, nullam creaturam colendam esse anime, sed. ipsum tan- 
tummodó rerum. que sunt omnium Creatorem. | Quid ad hzc tui 
Condiscipul? ^ Annuuntne credis? imó doctrinam ilh tanti 
Magistri exsibilant, explodunt: dicent illi tibi non Tantummodo 
Deum, sed preter Deum multa, Sanctos omnes, Angelos, ani- 
masque, ab anima viventium colendas ; dicent Cruces omnes et 
ligneos crucifixos, non colendos solüm, sed et Latrie cultu, Deo 
soli proprio, colendos. Cüm Magistri tui doctrina. divinitüs sit, 
ut ipse testatur, tradita, cüm sit doctrima Catholice Ecclesie ; 
quid superest, nisi ut tua et condiscipulorum tuorum de cultu 
Sanctorum, Crucis et lignei Crucifixi doctrina, ab énferis sit, et 
Ecclesie Anti-catholice, seu Antiehristianze doctrina ? 

7. Pergit adhuc eo capite Magister tuus, et sic tibi prelegit : 
Deus solus est ei (animse) colendus, qui solus ejus est author. 
Homo autem quilibet alius quantumvis sapientissimus et perfectis- 
simus, vel prorsus quelibet anima rationis compos atque beatissima, 
amanda tantummodo est et imitanda, eique pro merito atque 
ordine quod ei congruit deferendum : Nam Dominum Deum tuum 
adorabis, et illi soli servies. Quid tu ad hzc et condiscipuli tui? 
Subscribe huie Magistri tui doetrinz : Die amimas beatissimas 
amandas tantummodo et. imitandas, non autem colendas esse, dic 
ista, et peristi; aut vela tibi iterum vertenda, aut Styx et Phlege- 


[333] 


€ Aquin. p. 3, 
q. 25, art. 3 
et 4. 

h Bell. lib. de 
Beat. Sanct. 
c. 17, $ Est. 


i Ps. B. Mar. 
Ps. 98. 


k Ib. Ps. 94. 


! Just. Lips. 
in Virg. 
Hallens. 

e. 3l; 

«* Ib. e. 19; 
n Ib. c. 36. 


919 Defensio Ecclesie Anglicane . Car. LIII. 


[334] ton visenda. Cogitet interea prudens lector, an tu vel cerebri 
vel mentis compos fueris, qui hzc Origenis, Epiphanii, et Au- 
gustini loca, non dico citare, ut tuz causs patrocinantia, sed vel 
attingere auderes. Cogita tu quoque, annon malus tuus Genius, 
menti tue ac calamo hzc patrum et Magistrorum tuorum loca 
suggesserit, quze causam tuam non oppugnant solüm, sed confo- 
diunt plané et jugulant. 

8. Citas tertió. Augustinum lib. de Verá Relig. cap. xxxiv. 
Audi verba Magistri, e& dementiam tuam, non inscitiam solüm 
agnosce. Von sit, inquit ,nobis Religio cultus hominum mortu- 
orum; quia si pié viverunt, nom sic habentur, ut tales querant 
honores, sed illum à nobis coli volunt, quo illuminante letantur, 
meriti sui (id est, virtutum et bonorum operum) aos esse con- 
servos.  Honorandi ergo sunt propter imitationem, non adorandi 
propter religionem. | Honoramus eos charitate, non servitute. . An 
sic tu, tuive condiseipuli? Imó Religio vobis est cultus homi- 
num mortuorum. Nec colitis eos solüm propter imitationem, 
sed adoratis etiam propter RAeligionem. Nec solüm charitate, 


; Dell lib. de sed? Aeg et servitute honoratis. dorate" eam cives curie 
eat. sanct. 


C nbn n Paradisi, adorate thronum ejus: et nos rectó Angelos adoramus, 
EE inquit, tuus Cardimalis.!  Adoratis etiam eos cu/fu religioso, ut 
PRanet9* idem" szpiüs profitetur; ideoque veré ac proprié propter reli- 
S Secundo gionem. Cultus is religiosus Sanctorum, Actus est proprius 


ON b. Religionis, seu Latrie, ut Latria pro habitu? sumitur. Actus, 


1. c. 13. ORT Hir ; : 
Mns wüguam; Religionis et Latriz, non Imperatus (quo sensu omnes 


Seeund . nt : . ; . . . a . 
Secunde, — &Cius Justitiz, temperantie, charitatis, et misericordie, visitatio 


412; ^^! viduarum et pauperum, Religionis actus recté dicuntur, quia 
omnes à religione et Latria /mperantur), sed Actus ille vester 
quo Sanctos colitis, actus est Religionis et Latrize Elicitus, qui 
immediaté in cultum Dei tendit; Actus proprii et immediati, 
quos Religio seu Latria elicit, e& per quos homo directe et im- 

iT». q. 81, mediaté ad Deum ordinatur, sunt, ut Aquinasí recté docet, 

zi». 2.85 actus Adorandi, et Orandi. Et Adoratio," et Oratio est proprié 

Religionis, et Latriz actus. Propter Religionem, nec colendos, 

nec orandos, nec adorandos mortuos docet Magister; propter 

Religionem, et colendos, et orandos, et adorandos contendunt 
discipuli. Annon hzc concordia discors ? 

[395] 9. Citas quarto, Augustinum lib. xx, contra Faust. cap. 21, 

Augustinus semper idem, semper noster est. Audi verba 


Magistri, et si pudor tibi ullus, erubesce. Populus, inquit, 


Car. LIII. contra Archiepisc. Spalatens. . 818 


Christianus memorias martyrum religiosa solemnitate concelebrat ; 
quaré? an ut religiosó martyres colat? Non; sed ad ewerci- 
tandam imitationem, et ut meritis (id est, bonis operibus) eorum 
consocietur atque orationibus adjuvetur ; ita tamen, ut nulli mar- 
tyrum, sed ipsi Deo martyrum, quamvis in memorias martyrum 
constituamus altaria. — Colimus ergo martyres eo. cultu dilectionis 
el societatis, quo et in hac vità coluntur. sancti homines Dei. — At 
illo cultu qui grece Latria dicitur, cim sit. quedam proprie. divi- 
nitati debita servitus, nec colimus, nec colendum docemus nisi unum 
Deum. An ahter Calvinus aut Calviniste ? — Dicite et vos, 
neque Crucem, neque ligneum Crucifixum latrià colendum: 
dieite Sanctos defunctos eodem nec alio cultu, quàm quo coluntur 
vivi, non alio quàm dilectionis et societatis cultu colendos. Dicite 
hzc cum Augustino, et Calvino, et. hoc convenimus ommes: 
omnes Catholici erimus et Orthodoxi. At hsc nunquam di- 
cetis. Bellum hie non cum Calvino sed cum Augustino, bellum 
&ccoy0oy geritis, semperque geretis. Cultum religionis, actum 
Latrie Sanctis exhibetis, petendo ab eis, ut donent vobis gra- 
tiam et gloriam, petendo ut ex condignitate suorum operum hzc 
vobis donent. Augustini documenta hsc sancta sunt, ortho- 
doxa sunt, Catholica sunt. Hec quia ab Augustino discere 
non vultis, nee Sancti, nee Orthodoxi, nee Catholici esse dicive 
potestis. — Et vos tamen Augusti discipuhDn? — Syrus cüm 
non sis, ne Syrissa. Nihil graculo cum fidibus, nee vobis 
cum Augustino. 

10. Quartus tibi magister, est Cyrillus Alexandrinus, lib. vi. 
cont. Julianum. Quid ibi Magister? ^ Objecerat Christianis 
Apostata, Jos, mulíos Deos loco unius colere: respondet Cy- 
rillus, Sanctos martyres neque Deos dicimus, neque adorare con- 
suevimus. Alter opinor tui condiscipulh. —Nos* recté Angelos Bell. ae 


Beat. Sanct. 


adoramus. Venite adoremus Mariam, Salvatrici nostre jubile- e Hi 


mus. Sanctos Divos, B. Mariam Deam dicitis, An*' sudas, Dea Tivs im 
g. Aspric. 


sanguinem hoc in evo ? — Tübi" laudes, Dea, dicet omnis sezus et & , ag. 


etas. Quales vos Cyrilli discipuli ? 

ll. Quintus tibi magister est Theodoretus, in Histor. Sanc- [336] 
torum, quz Religiosa dicitur, cap. xxi. Vere tu istius Theo- 
doreti discipulus: veré ille tibi magister, cujus tu documenta 
stultus imbibisti et ad unguem calles. Sed audi. "Theodoretus 
iste, Cyrensis Episcopus non est, Catholicus, et Orthodoxus non 
est. Spurius ille et adulterinus Theodoretus est, ab indocto 


* Bar. an. 
460, n. 17. 
.» Martyr. 
Rom. Jun.5, 


* Bar. an. 
460, n. 17. 


2 Ib. an. 453, 
n. 33. 


[337] 


314 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LIII. 


aliquo et insulso Monacho, qui Voraginensi, stultiti& ac menda- 
ciorum palmam prxripuit, confietus. Non vel scintilla in eo 
doctrinz ac eloquii, quz in Theodoreti scriptis elucent. Habes 
in eo ipso quod citas capite, insigne specimen stultiti:e tui 
Theodoreti. Narrat impostor iste, 4rcam se parásse pro sepul- 
cro Jacobi Monachi, cujus vitam ibi describit. — Factá arcá, 
noluit eam suam vocari sepulcrum Jacobus, sed edem martyrum 
insignium. — Neque hoc solim dizit, ait 3Ympostor, sed etiam fecit : 
et cim multos quidem Prophetas, multos Apostolos, maacimà 
plurimos martyres undique collegisset, eos posuit in unà arcá, 
volens simul habitare cum populo. sanctorum, et desiderans cum eis 
resurgere.  Hwcene imnsipida, insulsa Theodoretum sapiunt? — At 
tuo palato sapiunt tamen. Sed est et aliud quo impostorem 
hunc velut Asinum auriculis deprehendas. — Capite xxvi., de Sy- 
meone Stylita agit. Symeonem illum dico, quem constat, ut 
ait tuus Cardinalis," plusquam octoginta annos columnam. inco- 
luisse, et in eà columná? multos annos stantem vixisse, ut non 
immeritó Sfylifes dictus sit; quia feré in stylon seu columnam 
ile versus. Hujus obitum indicat tibi tuus Theodoretus: etiam 
et stupendum post illius obitum miraeulum. Nam postquam, 
inquit, in celum illius anima pervenerat, corpus ejus ne sic quidem 
cadere sustinuit, sed rectum stetit in. loco certaminum, tanquam 
invictus. athleta, nullá parte membrorum volens terram tangere. 
Obiüt Symeon hie an. 460, ut ex Cedreno probat tuus Car- 
dinalis. At Theodoretus Cyrensis septem aunis objerat ante 
Symeonis mortem, an. nempe 458, ut idem tuus Card. docet. 
Nec est quod Theodoretum tuum Prophetam fuisse dicas. 
Major ille Prophetis omnibus est. Illi, ea tantüm quae futura 
sunt predicunt. "Tuus hic etiam non facienda prenunciat, et 
antequam eveniant, jam facta esse commemorat. Heu quàm 
diffücile est crimen non prodere verbis!  Prodidit se tuus híc 
Impostor, qui septennio jam defunctus, ad scribendam tuam 
hane sanctorum Patrum historiam, ab inferis et à sepulcro 
prodüt. Ex hoc nebulone et Impostore, quem Magistrum 
tuum sine cujusquam invidià esse dicis, cultum. Sanctorum et 
fidei dogma stabilire nune vis. Dignus omninó te Impostore, 
dignus etiam tali dogmate testis: In utroque dignum habet 
patina operculum. 

19. Quód si Theodoreti in hac causá judicium audire aves, 
lege genuina ipsius verba, in 2. cap. ad Coloss. ubi explicans 


Car. LIII. contra Archiepisc. Spalatens. . "805 


illud Apostoli, Nemo vos seducat in. humilitate et religione Ange- 
lorum, ita aM, Qui legem defendebant, eos etiam ad Angelos 
colendos inducebant. — Hoc illi consulebant, utique humilitate 
utentes ; dicentes, Universorum Deum, nec cerni, nec comprehendi, 
nec ad eum posse perveniri, et. oportere per Angelos divinam. sibi 
benevolentiam. conciliare. — En tibi morbum quo tua quoque 
laborat Ecclesia! Humilitatem ut olim Phrygiani, sic et vos 
quoque pretexitis. Indigni vos qui Deum ipsi adeatis. Inter- 
cessoribus igitur et Mediatoribus ad Deum, ad Christum, vobis 
opus est; per Angelos, per Sanctos defunctos Dei benevolentiam 
conciliandam vobis censetis. Non putatis, non dicitis, vel 
Sanetos, vel Angelos Deum esse, non adeo desipitis. Sed nec 
Phrygiani Angelos Deum esse vel putabant, vel dicebant.  An- 
gelos illi mediatores ad Deum pro ipsis esse volebant. Deum ab 
Angelis, divinum cultum ab Angelorum cultu, nee arguté 
minüs, nec minüs veraciter quàm vos distinguebant. Ac ut 
pares vos illis in hae Humilitate videas, audi ipsa tuorum verba, 
Orationem Dominicam, inquiunt. Colonienses? tui, Sanctis fundi- 
mus; sed ad Deum ipsorum manibus eam cupimus deferri, tanquam 
qui, cim gratiores Deo sint, facilà quod cupimus. impetrabunt. 
Solent etenim libenter qui Imperatori supplicant, per macimà 
charos supplicationes porrigere. — An. hoc est. Deum deserere ? 
Annon potius hoc est ad Dewm ipsum accedere; ad quem e 
propiüs quis accedit, quà se magis coram. Domino humiliat, in- 
dignum se ratus, qui ob enormitatem peccatorum suorum ac multi- 
tudinem, Deum interpellet, ac propterea Sanctos, ili charissimos, 
in quibus nullam indignitatem exorandi agnoscit, accedendos esse 
censet.  Poteratne quisquam Phrygianorum Humilitatem, quam 
pratexebant cüm Angelos invocarent, luculentiüs depingere? In 
Humilitate, qui morbus utriusque est, utrique pares: Eadem 
utrique Humilitatis causa; idem utrisque adeundi Sanctos, ut 
mediatores pro vobis ad Deum esse velint, preetextus. 

18. Audi nunc quid de hoe morbo, simul ac facto dicat 
'heodoretus: nec is solàm, sed Catholica quz ante ipsum fuit 
Ecclesia. | Quocirca, inquit, Laodicena Synodus volens veteri illi 
morbo mederi, lege cavit, ne precarentur Angelos : lege prohibuit, 
ne precarentur Angelos. Ecce tibi; Lez híe Ecclesie, ne An- 
gelos (ideoque nec sanctas animas ; nam par est in hoc utriusque 
ratio) ne istos percarentur, ne eos quidem ut Intercessores, ut 
Mediatores, aut interpellatores pro ipsis precarentur: Tu opi- 


*Cens.Colon. 
dial. 6. 


[338] 


[339] 
* Cons. Red. 
p. 37. 


316 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LIV. 


nionem, eamque Impostoris stupidi et insulsi, sub Theodoreti 
nomine pro invocatione Sanctorum profers: Ego genuimum, 
et orthodoxum Theodoretum, nec eum solüm, sed Sanctam et 
antiquam Synodum, et im eà Legem, Judicium, ae Decretum 
prisce Ecclesie, ne Sancti invocentur, oppono. Utrum Hzre- 
tico, nebuloni, ac Impostori; an Episcopo Orthodoxo? utrum 
opinioni Impostoris, an Ecclesie judicio ac Legi fides habenda 
sit, judicet zequus, imó vel iniquus lector. 


CAP. LIV. 


DE FESTIS SANCTORUM, UBI NUGAMENTA ALIQUOT ET 
CALUMNIJE ARCH. SPALAT. DECLARANTUR. 


Dix hactenus de cultu Sanctorum in genere; Pergis nunc 
ad tria illus cultus Capita, Fesía, Intercessionem, et Invoca- 
üonem. Sed hzc tu ordine ita tumultuario, vel potiüs sine 
ordine effundis et confundis, ut simul hic et illic, sepe ubique, 
et tamen nusquam sis, Etiam extra oleas hic nonnunquam va- 
garis, ut capitibus his omnibus prztermissis, sine Capite simul 
et Caudà sit tua disceptatio. Sed sie est hominis ingenium. 
Contenti simus, lectores, hoc Catone. Persequar ego te, et 
quàm bené potero, constringam tuas has dissolutas scopas, ut 
facilis in ignem conjici possint. Dic primüm de Festis. 

9. Ais, Festa ad honorem Sanctorum spectare. ^ Facetà. 
Ais, antiquitàs Festa Sanctorum observata, hocque ex Cypriano, 
Chrysostomo et Augustino probas perdocté. — Ais, in. Festis factas 
olim commemorationes Sanctorum : nihil suprà. .O nugacem 
hominem, quis haec vel negat, vel nescit? Quorsum trita ista 
ac detrita, et 2 trivio arrepta, etiam et quie) null usui, tanto 
conatu inculeas? Mitto tuas n:nias, et hzc quz nostris sunt 
decantata puellis. Ad calumnias, quas hic admisces, accedo, 
Nam nisi et híc etiam aliquá nocuisses, mortuus esses. 

9. Insectaris Protestantes nescio quos, qui, ut ais, omnium 
Sanctorum  solemmitates penitüs censuerunt esse abrogandas : 
quamvis in. Angliá, ut inquis, aliquid in hoc genere reliquerunt, 
sed valdé parum. Vetus est et verum verbum, Qui versatur in 
generalibus, versatur dolosé. Dolus hic tuus subest: Protest- 


Ca». LV. contra Archiepisc. Spalatens. 817 


antes dicis; sed qui illi Protestantes sint, non dicis. Et credo 
certe calumniam hanc tuam esse. Ubi illi Protestantes, qui 
solennitates omnium Sanctorum penitüs abrogandas censent? In 
| Utopià opinor; Aut si alibi, Nomina; Si statem habent, Con- 
silii sui rationem tibi illi exponent. Nolo ego, quod tibi solenne 
nimis, in alien repub. esse curiosus. De Anglià nostrá, cui 
insigniter hie calummiaris, quid paucis respondeam, audi. Et 
reipub. nostre legibus; et Ecclesie Canonibus! cautum et sedulà 
et severé de Festis Apostolorum, B. Virginis, aliorumque nomi- 
natim multorum ; addo etiam Sanctorum Omnium, in omnibus 
ubique Ecclesiis nostris, Cathedralibus, Collegiatis, parochianis 
solenniter celebrandis. ^ Quod etiam ex Rubricà Calendari 
nostri, et Festorum catalogo annexo intelligas. ^ Et hoc tu ali- 
quid, sed valdé parum vocas? ^ Audi igitur ampliàs adhue 
aliquid. —Tantà celebritate hee eadem Sanctorum Festa, in 
Anglià observantur, ut decem integris lustris, neque tantá 
pietate Deus colatur, neque tanto honore Saneti afficiantur, 
neque tantà reverentià sacra tractantur per omnem Romam ac 
Italiam, ac apud nos unoquoque istorum Festo, in quávis fere 
per universam Angliam Ecclesià. "Tu, quo es genio et lepore, 
nisi in Dasilicis, ad pedes chari alicujus sanctuli procumbere, 
et hie illie Virginis aliquod simulacrum deosculari, et sic per 
omnes Basiliee angulos liberé scortari licitum tibi sit, festivi- 
tatem et solennitatem nullam censes. Quicquid sine hoc, 
Hymni, Psalmodie, celebres sanctique conventus, Conciones nil 
nisi pietatem spirantes, sanctissime, ardentissimeque ad Deum 
preces, reliqua omnia, valdé parum tibi, et instar nihili sunt. 


CAP. LV. 


SANCTOS IN PARTICULARI SCIRE PRECES NOSTRAS, EAQUE QUZ/E 
HIC AGUNTUR, NON EST DE FIDE. ET QUINQUE, DE MODO 
QUO COGNOSCANT ISTA, OPINIONES EXAMINANTUR. 


AcruM jam de PFesfis, et valdé sanó festiviter. Pergis ad 
Sanctorum Znfercessionem. Sed et híc quoque dol multi ac 
Strophe. Si infercedere eos sic vis, ut pro nobis orent tantüm, 
et petant à Deo, ut gratiam nobis, gloriam, atque alia beneficia 


? Stat.Parlia. 
an.5 et 6 
Ed. VI. c. 3. 
f Const. 
Eecl. in 
Synod. Lond. 
an. 1643, can. 
13 et aliis. 


[340] 


318 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LV. 


largiatur, nugaris, e cum umbrá tu& dimieas. Sanctos omnes 
tam viventes quàm defunctos, pro nobis sic intercedere nec dubi-- 
tamus, nec negamus. Nos quoque vicissim, omnesque sancti 
cRegnus  ViVéntes, cüm quotidié dieimus, Adveniat Regnum tuum, pro 


De.pro . omnibus martyribus, sanctisque defunctis sic intercedimus. 
Regnogloriz, 


rswre- — Nam ut et nobis, et ipsis, omnibusque ad Regnum illud Dei 
ne, 


C l j ssi 8 ntum illius 
iu captum spectantibus, Regnum illud beatissimum;S et compleme 
quod per- 
ficietur, á : - 
Wan. propter sua Merita propri? dicta, id est, propter justum pretium, 
3s iia valorem, et condignitatem suorum operum, haee vel donent, vel 
E . . EN . 
wedese — à Deo nobis donari postulent, cur non hoc clare à te dictum ? 
"egnabunt, : dass à 
etsieinhae CUr trepidas hoc aperté asserere? cur probationem hujus de- 
titi . . * . 5 : : 
Accipimt — clinas, et sic refugis, velut nudis pressit qui caleibus anguem ? 
"Tertullianus, E : : 2 
Cyprianus, In hoc causs tus cardo ponitur: nec patiar te instar onagri, 
Cyrillus, OR us T 2 c 
Chrysosto. limites hos transilie, et extra campum et causam quam suscepisti 
mus, Hiero- 


glorie adveniat, postulamus. — Sin intercedere Sanctos sic vis, ut 


nymus. evagan. Hoc age, aut nihil agis. 

ugustinus, 3 " * E ^ s . 

Cassianus, 9. Coguntur, inquis," ante omnia, si Scripturis sacris fidem 
ernardus, 4 E 2 5 

E habent, illud admittere, Sanctorum animas apud. Deum pro nobis 
eré omnes. 


Bel Wb.h mortalibus etiam in particulari intercedere. ^ Exras turpissim. 


Ode ss Non cogimur istud admittere. Non tu, qui Goliah es é Gath, 


$m: X non Philistei tui omnes id unquam 8 sacris literis evineent. Zn 
»6s&" F*1- genere quidem pro militante Ecclesià eos orare, ut eam ad seter- 


[941] nam beatitudinem perducat Deus, ut eam in Verbo suo sancti- 
p vw ficet; generaliter, ut ait Augustinus,! pro indigentid supplicantium 
z.c.16. orare; ut singulorum preces exaudiat Deus, singulisque quod 

lpsis ex usu sit, donare dignetur; ut sic eos orare admittamus, 
non est quod quis cogat ; Damus non illibenter. 7n particulari 
autem, ut tu loqueris, eos pro singulis orare, aut singulorum vel 
actiones, vel passiones, vel vota, vel verba, vel (quod in orando 
caput est) cogitationes et corda videre, scire aut intelligere non 
legimus, ideoque non eredimus. — 

9. Sed nec veré vobis hic Fides ulla. Przclaré vobiscum 
agitur, si conjectari hic probabiliter et opinari possitis. — Fidem 
certé habere non potestis. Nisi fides ei habenda non sit, qui 

* Job. 14. 21. dictante Spiritu Sancto, de quovis defuncto dixit," Sive nobiles 
3.63.16. fuerint filii ejus, sive ignobiles, non intellexit. — Nisi Isaize! verbis 
fides habenda non sit, Abraham nescivit nos, et. Israel. ignoravit 
nos. Ni Deo fides habenda non sit, qui magni beneficii loco 
22 Re?2. promisit" Josie, quód esset ante moriturus, ne videret mala 
que ventura illi loco ac populo minabatur. Ex his certó  Au- 


Car. LV. contra Archiepisc. Spalatens. 319 


gustinus" pro fidei dogmate concludit, Ibi ergo sunl spüritus "Lib. de 
defunctorum, ubi non vident quecunque aguntur aul eveniunt in mort, ger. 
istá. vitd. hominum. S 

4. Vos jam si Fidem et fidei certitudinem híc habetis, 
Sanctos quz mos hie agimus, dicimus, et cogitamus cogno- 
scere; legite nobis illud & Prophetis, ex Apostolhs, ex Evan- 
gelistis, legentibus credemus, non dicentibus aut vociferantibus. 
Pudeat vos interim. Lindani vestri, qui inquit,? Ais animadversis, ; Panoyl. lib. 
an Sancti nostras cognoscant et preces et. vota, ambigit,non àm- —— 
meritó insanire censendus est. ^ Vide enim quàm híc nutant 
apud vos omnia, qu: quemvis, velit nolit, ambigere cogunt. 
Quinque habetis opiniones, quibus Sanctos hzc cognoscere 
conjectatis. 

5. Prima, qui et omnium stultissima est, est Lindani,? à. » Lib. cit. c. 
Spurio Maximo mutuata : quód Sancti ubique presentes sint ; ct ] 
ita qu:e ubique fiunt, vident ; Dei hoc solius proprium : nee ubi- 
quitas cuiquam, nisi cui etiam Znfinitas debetur. 

6. Nec sanior secunda opinio, quam approbat quoque idem 
Lindanus,* Quód rebus nostris hc semper intersint, nec separantur s1». 
spiritu unquam à swis gregibus. Nam etsi extraordinarié ahi- [842] 
quando, et per specialem Dei dispensationem, huc in terras 
mittantur, quomodo Mosen fransfigurationi Christi. interfuisse 
testatur Scriptura," ordinarié tamen, ut abunde demonstrat Au- - wat. v7. 2. 
gustinus? non adsunt nobiscum, nec rebus nostris intersunt. d 
Si tanti, inquit, Patriarche, Abraham, et. Israel, quid. erga popu- ser. c. 16. 
hum ex ipsis procreatum. ageretur, ignorárunt,. quomodo mortui 
vivorum rebus atque actibus cognoscendis adjuvandisque miscentur ? 

Dein, ut híc alicubi adesse putentur, an etiam. ubicunque invo- 
cantur, simul adsunt? —Àn simul et eodem instanti in pluribus, 
in bis mille disjunctissimis locis adsunt? — Ad cognoscendum enim 
preces que eodem tempore fiunt, ut rectó ait Dellarmius,! 4n ' Li. de 


Beat. Sanct. 
diversissimis locis, non sufficit. celeritas, sed requiritur. vera. ubi- c. 20, 


ii dicunt. 
quilas, quem nec Angelorum, nec hominum spiritibus. convenire gv 
credimus. | Quod si et in tot locis simul, etiamsi ubique preesentes 
esse quis opinetur, at ne sie quidem mentales orationes, et cogi- 
tationes cognoscant; Neque Angeli, neque anime beate, ait 
Bellarminus," efiamsi? presentes sint, possunt cognoscere matu- "1. 
raliter preces nostras, quando sola cogitatione oramus. — Certum 
tamen est, ut 1pse* docet, An Angelos et Sanctos qui invocantur, Cop. ends 


einde. 
etiam cordis affectus, et cogitationes cognoscere. 


y In Enchir. 
6. 12; 
$ Et quidem. 


* Lib. de cur. 
pro mort. 
ger. c. l5. 


* Aquin. 
Secunda 
Secundse, q. 
83, art. 4 ad 
2, et Bell. 


' lib. de Beat. 


Sanet. c. 20, 
$ Deinde. 


[343] 


5 Lib. decur. 
pro mort. 
ger. c. 15. 


* Ap. Bellar. 
lib. de Beat. 
Sanct. c. 20, 
$ Alii dicunt 
sanetos. 


4 Aquin. 
Sec. Sec. 
q. 83, art. 4 
ad 2. 

* Enchir. c. 
12, 

$ Caeterum. 


fLib. 12, 
Moral. c. 13, 
et Dial. 

lib. 4, c. 33. 


£ Lind. 
Panopl. lib. 
3, c. 34. 


330 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LV. 


7. Neque in opinione tertià, cui applaudit Jesuita Costerus*, 
Fides ulla, Sanctos in celis cognoscere que in terris gerimus in- 
lernuncüs Angelis, et. iis qui ex hac vitd migrant. Nam etsi 
nonnulla tam ab Angelis modó hie, modó in coelis versantibus, 
quàm ab animis defunctorum hine in coelum commigrantibus, 
intelligant Saneti qui in ccelis jam sunt (quo utrovis modo de 
Mose, de Prophetis, de Lazari miserià, de epulonis vità in delitiis 
transactá, certiorem fieri potuisse Abrahamum, docet et recté 
Augustinus?), tamen ne sie quidem preces nostras, quze corde ac 
cogitatione fiunt, intelligere possunt. — Cogitationes veró Ipsas, et 
mentales preces à Sanctis intelligi, vos* opinamini, ac docetis. 
Has nec homines, nec Angeli qui nobiscum presentes adsunt, 
cognoscere sine extraordinarià revelatione, nedum sanctis in 
coelo indicare possunt, ut ex Bellarmino nuper declaravi. Quin 
et illud addo; An omnia que Angel, hominesve nobiseum 
presentes cognoscunt, an i//a omnia Sanctis qui m coelo sunt, 
patefaciant, quis certó novit? quis fide indubitatà credat? Mo- 
destó omninó et prudenter hie Augustinus," Possunt defuncti ab 
Angelis qui híc prestó sunt, possunt à spiritibus mortuorum hinc 
ad illos commigrantium, audire aliquid mortui, quod unumquemque 
illorum audire debere judicat, cui cuncta subjecta sunt; possunt 
aliqua ab eis cognoscere que necessarium est eos nosse. Ecce, 
non omnia ab eis cognoscunt, sed aliqua: Ea solàm quz eos 
Scire necesse est, quie illos scire Deus expedire judicat. An ex 
hoc numero sint preces quas illis funditis, quis certà et indubi- 
tatà fide cognoscat? quis certó hoe docere valeat? ^ Lubrica 
adhuc et incerta hic omnia. Fides in his nulla. 

8. Nee certior in quartà Opinione fides, Sanctos* jam in celo 
beatos à Principio beatitudinis sue videre in Deo, velut in Speculo, 
omnia quce ad ipsos pertinent, ideÓque et actiones, et preces, et 
cogitationes nostras. He Aquinatis? opinio, Gregorii authori- 
tate fulta. Eandem preeter complures alios amplectitur ambabus 
ulnis Jesuita Costerus,* Sanctis, inquit, revelantur absentia con- 
templatione divine essentie, in. quá velut in Speculo res omnes. ab 
illis videntur. — Itaque B. Gregorius* de animabus sanctis loquens, 
ai. Que intus omnipotentis Dei claritatem vident, nullo modo 
credendum, quia foris sit. aliquid. quod ignorent. Quid enim est 
quod ibi nesciant, ubi Scientem omnia sciunt? Lindanus hujus 
speculi amore raptus, quasi furibundus exclamat,! Quo pacto 
citra apertissimam furoris insaniam, quis Sanctos Dei presenti 


Car. LV. contra Archiepisc. Spalatens. . 821 


beatos, inficietur nostras viventium orationes cognoscere, qui viden- 
tem omnia vident, et ubique vident. intuentes, et. comprehendunt 
cognoscentes ? 

9. Hic certé aut fidem necesse est vobis aut Furorem sub- 
esse; qui in hoc speculo non preces solüm nostras et cogita- 
tiones, sed Omnia, quxe ubique aut usquam sunt, Omnia cog- 
nosci cerni et comprehendi docetis. At neque híc Cardinali 
tuo Fides ulla. Probabilis est, inquit," hec sententia : Proba- 
bilis: non ergo de Fide: non certá certitudine fidei. Et sané 
quomodo hzc certa, cüm certissimum sit, Sanctos non Omnia in 


^ Bell, lib. de 
Beat. Sanct. 
c. 20, $ Alii 
dicunt 


sanetos. 


Speculo illo videre, licét videant videntem omnia ? De! die illd ! wat.24.26. 


ac horá nemo scit, ne Angeli quidem qui in. calis sunt, sed solus 
Pater. Et tamen dies illa, vel maxime ad Sanctos pertinet, 
optatissimus illis dies est, ad quem jam suspirant, ardentissimé 
diem ilum videre desiderantes. Quare certum est, Speculum 
hoe Necessarium Speculum non esse, sed voluntarium : nec omnia 
quie in eo conspici possunt, ne omnia quidem in eo que ad 
Sanctorum beatitudinem spectant, aliis reprzesentari, sed ea solüm 
quz Deus in hoc Speculo conspici ab alis vult. 

10. An veró preces nostras et cogitationes à Sanctis videri 
velit? an videre ista ad ipsorum beatitudinem spectet, dubium 
omnino hoe, atque incertum.  Imó ne dubium quidem Augus- 
tino; qui neque Speculum tale agnovit, neque à Sanctis actiones 
nostras, nedum preces et cogitationes cognosci, pro certo definit, 
et ex sacris literis firmissime concludit: /bi igitur, inquit," sunt 
spiritus defunctorum, ubi non vident quecunque aguntur aut eve- 
niunt in istá vitd hominum. | In Speculo igitur vestro, si Augus- 
tino imó si sacris literis fidem habetis, sine dubio non vident 
Sancti vel preces, vel cogitationes nostras, vel ea quc vos ad 
ipsorum beatitudinem spectare putatis. 

11. Nee veró vel expedit, ut preces, quas illis sine mandato 
imó contra mandatum Dei funditis, Sancti cognoscant vide- 
antve. Ingemiscerent illi, si fieri posset, ad istas preces, sum- 
máque animi molestià afficerentur, videre Deum honore suo quo- 
tidié à vobis fraudari, videre (quod vivi ferre non poterant) 
honorem Deo proprium in servos Dei, et conservos vestros con- 
ferri: videre sese loco Christi Mediatores ad Deum à vobis 
constitui: videre illa ab ipsis peti, et per ipsorum Merita et 
suorum operum condignitatem peti, qux et Deus solus dare 
potest, et per Christi solius Merita dare vult. Preces istas si 

Y 


[844] 


k Aug. lib. de 
curá pro 
mort. ger. c. 
14. 


[345] 


! Lib. de 
Beat. Sanct. 
c. 20, $ Alii 
Postremo. 


m Ib. 
$ Atque, ex. 


? Bell. Ib. 


» Cajet. in 
Secundá 
Secundse, q. 
83, art. 4. 


322 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LV. 


audire ili et intelligere possent, non Deo illas, ut vos stulté 
opinamini, offerrent, aut offerendas censerent, sed eum quantà 
possent animi detestatione, profundà mergere abysso, et ad oreum 
projicere vellent. Atenim requiescunt jam à labore suo, et ab 
hàe omnique molestià immunes, Deum fontem ommis gaudii, 
Deique beatificam presentiam vident, et videndo diligunt, et 
diligendo fruuntur, et videndo, diligendo, ac fruendo sic satiantur, 
ut quie nos miselli, impii, et impié. agamus, nec videant illi, nec 
videre desiderent. Speculum hoc vestrum, Probabilitatis spe- 
culum sit, Fidei et. Certitudinis Speculum esse non potest. 

12. Quinta et extrema superest Opinio, quee maxime omnium 
Bellarmino! arridet: quód Sancti non vident in Verbo orationes 
nostras à Principio sue beatitudinis, sed solitm tunc illis à Deo 
revelantur, quando eas fundimus, quomodo Elizeo, et Petro cogi- 
tationes aliorum revelate sunt. Sed et hie quoque vestris Statio 
est malefida carinis. Non estin hoc commento quidquam ubi 
pedem suum figat Fides. De Elizeo et Petro Scriptura testis 
est, ista eis revelata fuisse. ^ Docete vos 8 Scripturis preces 
nostras, quoties eas fundimus, Sanctis revelari, et pedibus imus 
in sententiam vestram. At in Scripturis altum omnino de hoe 
silentium ; etiam et in Patribus, quin et contrarium plané, non 
revelari hzee sanctis, sed nescire eos qu: nos híe agamus, multó 
magis quid cogitemus & Scripturis, ut ant? declaravi, demonstrat 
Augustinus. Conjecturis solàm innititur hoc commentum, non 
Fide: ultra Probabilitatem non potuit rimando omnia, hie quid- 
quam, ne Cardinalis quidem tuus reperire. Ec Ais, inquit," 
duabus sententiis de Speculo, et Nova revelatione, prior videtur 
simpliciter probabilior. Probabilis igitur solüm et hzc, nec tam 
probabilis quàm illa prior; veró: omnino enim non tam hzc 
probabilis. In priore Gregorium, in hac ne Gregorium quidem, 
nec ullum ex omnibus Patribus citare potuit Bellarminus. In 
Speculo beatifico species saltem aliqua: in Novà hác Revelatione 
ne veri quidem species. Nam si nová revelatione (Ratio est hzec 
tui Cardinalis") indigerent Sancti, Ecclesia vestra non diceret ita 
audacter omnibus Sanctis, Orate pro nobis, sed peteret aliquando à 
Deo, ut eis revelaret preces nostras. Non petit; et quia non 
petit, ideo nová revelatione non esse opus credit. Et hanc ra- 
tionem tanti fecit Card. Cajetanus, ut rejectà hàe Novd revelatione, 


dieat,? Major mihi videtur Ecclesice authoritatas, quàm cujusquam 
doctoris. 


; 


Ca». LVI. contra Archiepisc. Spalatens. 323 


18. At secus visum Bellarmino. Tanto ille in Calvinum et 
Calvinistas odio zstuat, ut aperté profiteatur,? malle se hanc de "o 
nová revelatione, quàm priorem de Speculo amplecti, quia licàt 

. gerior sit probabilior, posterior tamen. est. magis idonea ad. convin- 
cendos Calvinistas. Sancta sane et salubris Bellarmini cogitatio. [346] 
Quid veriüs sit, quid probabiliüs nihil pensi habet: hoc ante 
omnia prospiciendum, quibus artibus, et quo commento Calvini- 
starum tela facilius repelli possunt aut retundi. 

14. Sed deprehensus est hic astutus in astutià suà. Videte 
enim quomodo hoc commento refellit Calvinistas. anc inquit? * I». 
responsionem de Nov&à revelatione rejicere non possunt. Nam 
etiamsi Saneti non viderent Deum, adhue possent eis revelari preces 
nostre. An tu hinc refelli Calvinistas credis? — An Calvinistze 
negant Posse Deum, preces nostras Sanctis revelare? | Certé non 
negant. Anquisleges Deo figat? Sed quia vos hoc ut certum, 
ut fidei dogma docetis, Sanctos preces nostras cognoscere; de 
"ctu, an Sancti eas actu cognoscant, dubitant Calviniste. Fidei 
fulerum in hoc à vobis postulamus: De potentià divináà nihil 
quidquam híe ambigimus. Nos de Actu qusrimus et allis: 
Cardinalis respondet de Potentiá et cepis. A potentià veró ad 
actum, à cepis ad allia, non valet argumentum. 


CAP. LVI. 


NON COGIMUR É SCRIPTURIS FATERI, SANCTOS DEFUNCTOS 
SCIRE IN PARTICULARI PRECES NOSTRAS, AUT PRO NOBIS 
IN PARTICULARI INTERCEDERE, UBI XII. LOCA É SCRIP- 
TURIS AB ARCH. SPALAT. ALLATA EXAMINANTURE. 


ÀT tu nunc Cardinah suppetias feres. Tu coges et & Serip- 
turá coges omnes fateri, Sanctos defunctos in particulari scire 
quz agimus, et pro nobis in particulari apud Deum intercedere. 
Videamus quàm bellé hoe et strenue & Seripturis probes. —.Dis- 
cere, inquis, hoc possunt, si volunt ez Hier. xv. 1. Si steterit pne Red, 
JMoses et Samuel coram me, non est anima mea ad papulum allum : 
et ex Ezec.xiv. Vo, Si fuerint tres viri isti in medio ejus, Noe, Daniel, 
et Job, ipsi Justitid suá liberabunt animas suas. Discant ex his; Dis- 
cant ver) omnes esse te hominum nugacissimum, qui ex IH ypothe- 
ticá Categoricam concludis. Cude nobis novam Logicam, ut sciant 


[347] 


* Sixt. Sen. 
Bibl. lib.8, 
de libro 
Daniel, p. 
642. 


* Cons. Red. 


[348] 


324 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVI. 


tyrones nostri ex hàe Hypotheticà, Si Cicero aut Demosthenes hoc 
suadeant, non persuadeant tamen, se qui hanc Categoricam, Cicero- 
nem et Demosthenem causas apud inferos jam agere, et apud ZEa- 
cum pro teintercedere. Discant etiam Theologi ex hoe, Si 4ngelus 
de celo aliter evangelizet, anathema sit, se qui Categoricam istam, 
Angelos cclestes aliter quàm Paulam Evangelizare, et Ama- 
thema esse. Quin tu potiüs à Senensi? tuo diseas, Prophetam 
juxta hypothesin dicere, Si tales viri, quales erant Moses et Job, 
fuerint in. terrá istá peccatrice, non alios quàm filios suos e£. filias 
suas liberarent, non vel illi Deum pro populo isto exorarent. 

2. Sed nec dicitur, Si Moses, Job, et Samuel jam mortui 
me orarent; sed, Si Ài in vivis jam essent ; Sài jam in medio 
istius civitatis essent, et pro populo isto orarent, non vel illorum 
precibus flecti possem ut populo huie parcam. Quid hoe ad 
defunctos?  Viventium hine orationes, non defunctorum recté 
concludas. 

3. Sed nec particularem vel viventium vel defunctorum in- 
tercessionem unquam evincas. Non dieitur, Si nominatim et 
particulariter orarent Moses, Job, aut Samuel, sed, Si orarent; 
Si pro infegro hoc populo lacrymas precesque funderent, ne- 
quaquam illis auscultarem, non flecterer. 

4. Vide postremó quo tu stupore es. Tu ex his verbis, 
Si fleverint coram me et deprecentur, illos tum mortuos pro vivis 
deprecari concludis. At contrarium liquido et elaré hine con- 
sequitur; Nam cüm Dominus dicat, Si deprecentur pro populo, 
certé eos, non tum deprecari manifestó declarat; Aliàs non 
diceret, Si deprecentur, sed diceret, Efiamsi jam deprecantur. 
Quód si Moses vir tantà benignitate, qui sic flagrabat amore 
populi, ut diceret, Dele me potiis de libro vite, quàm illos perdas, 
si Moses hie non orabat Deum pro populo, quem tam charum 
habuit, quemnam mortuorum putemus pro viventibus ullis in 
parliculari deprecari? ^ Cavillando, ut vides, id nune conse- 
cutus es, ut ils ipsis armis vulneratus sis, quibus te egregió 
munitum imprudens existimabas. 

9. Ex Apocalypsi, inquis, cap. v. 8, et cap. viii. 3, discere 
possunt, Sanctos pro viventibus in particulari intercedere, — An tu, 
homo indoctus, Apocalypsin illotis manibus, illota mente at- 
trectare audes ? — Portiforium tibi in manus sume, nec ultra 
erepidam aude. — Apocalypsin, ubi ipsi Elephantes natent, 
nostris linque.— Aut si in hoc pelagus Cymbulam tuam solvere 


Car. LVI. contra Archiepisc. Spalatens. . 835 


vis, purga paulisper et mentem et aures, et docebo te, vestris 
quod 

ZEqué pauperibus prosit, locupletibus equé : 

"Eque neglectum pueris, senibusque nocebit. 

6. Apoc. iv. et v. dicitur, fuisse" in circuitu throni viginti 
quatuor Seniores, et inter* thronum et Seniores hos qui ambiebant 
thronum, quatuor animalia. Ya quatuor? animalia, et xxiv 
Seniores prociderunt coram agno, habentes singuli citharas et 
plualas aureas plenas suffiüluum, que sunt preces Sanctorum. 
Tum capite viii. dicitur, Alium Angelum venisse et stetisse ante 
Altare, habentem thuribulum aureum, et data sunt ei incensa multa 
de precibus Sanctorum, ut offerrent super Altare aureum : et as- 
cendit fumus suffituum de precibus Sanctorum à manu Angeli ad 
conspectum Dei. Mysteria magna, alta et ardua, Ego ev 6: 
aperiam. "Tu, si habes aures ad audiendum, audi. 

7. Nee quatuor illa Animalia, sunt quatuor Evangelistz jam 
in colo regnantes, nec ili xxiv Seniores, sunt ulli ex Sanctis 
defunctis; nec Angelus ille alius, est Angelus ullus creatus. 
Hsec vestra sunt, ad quse sacras literas detorquetis commenta, 
in quibus nec solidc "Theologie quidquam inest, nec ulla 
ad mysteria hsc sanctissima vel explicanda vel intelligenda 
scintilla. 

8. Typus hic proponitur et totius Ecclesie, et sanctissi- 
marum, quis in eà quotidie funduntur precum et laudum, quz 
velut thymiamata per Christum Deo offeruntur. Quatuor Ani- 
malia precones omnes et Ministros Verbi Dei notant, ut ex 
Hieronymo, Augustino, Beda, Primasio, Ruperto, Ausberto et 
Pannino, tuus te Viega* docet. Nam et homines sunt, cap. v. 
9, et inter thronum Dei et. Seniores, quas legati inter Deum 
et populum positi sunt, cap. iv. 6, et Duces sunt publicarum in 
Eecclesià actionum, cap. iv. 9, et 4nimalia sunt, 1d est, vegeta et 
agilia, quia ad Dei mandata exequenda expeditos esse oportet: 
plena oculis sunt, ut hinc notetur eximia illa, quà przeditos esse 
oportet, perspicacia, et opulenta rerum divinarum intelligentia : 
utque animalia illa quatuor omnia, oculis plena sunt, sed robere, 
velocitate, statura, dignitate alia ab alüs distinguntur ; Ita Mi- 
nistris omnibus intelligentia et perspicacia communis esse debet, 
licót dignitate, authoritate, sanctitate, doctrinà, alüsque Dei 
dotibus ali alios antecellant. Quatuor etiam sunt, ut quatuor 
orbis plagas obire, et Verbo Dei illustrare possint. 


" Ápoc. 4. 4. 
x Ib. 6. 
1 [b. 5. 8. 


b Ib. 8. 3. 


« Blas. Vieg. 
inc. 4 Apoc. 
$ 9, n. 5. 


[349] 


3] Chron, 27. 


* Hom. 3, in 
Ap. 
fInc.4 Ap. 


£ Hom. 6, in 
Ap. 

h In Apoc. 
liba 


i Riber. in c. 
8 Apoc. 3. 


k Vieg. inc.8 
Apoc. 
$2,n. 1. 


[350] 


!Heb. 13. 15. 
m Ib. 7. 24, 
25. 


326 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVI. 


9. Seniores illi xxiv reliquum. omnem populum Dei de- 
signant: Spiritu, ut mihi quidem videtur, alludente ad eam, 
quà usus est Rex David in ministrantibus sibi distributione 
et numero. JDisfributio? unaquaeque erat viginti quatuor millium, 
et in singulos menses «xiv millia ei ministrabant. Itidem et hie 
populus universus Dei, qui est Rex Regum, numero hoc xxiv 
notatur. Seniores omnes, ob fidei, pietatis, et virtutis maturi- 
tatem, ob quam illi omnes ut viri venerandà canitie meritó hono- 
randi, et tAronis sedibusque locandi. Numerus igitur hie Se- 
niorum reliquam universitatem Sanctorum in terris degentium 
notat. Et quidem tam Augustinus, quàm Primasius! ZEccle- 
siam totam per hos eaiv Seniores designari sentiunt. —.À quo 
tamen numero quatuor animalia, eosque qui per ea notantur, 
id est, Ministros omnes Verbi exeipiendos esse, et textus de- 
monstrat, et ipsi opinor, si attentiüs rem spectássent non 
inficiarentur. 

10. Hi omnes, et quatuor animalia, et xxiv Seniores, Aa- 
bebant singuli Citharas et phialas aureas plenas suffituum, que 
sunt preces Sanctorum. — Corda ipsorum, ut pAiale aurec, preces 
quotdianz et laudum hymni, per Citharam notati et suffitus. 
Tu quia, alium Angelum vides offerentem has preces Deo, illas 
ab Angelis, aut Sanctis defunctis, velut Mediatoribus et Inter- 
cessoribus Deo offerri imprudens opinaris.  Z4ngelus ille alius, 
Apoc. vin. qui stetit cum thuribulo ante Aram, non alius omnimó 
Angelus est, quàm magnus ille Angelus foederis, Jesus Christus, 
Malac. n. l. Hoc ex Augustino? discas, Alius Angelus, quem 
dicit, ipse est. Dominus Jesus Christus. Discas ex Primasio ;^ 
"Angelo, inquit, alio veniente, id est, Christo Domino.  Discas ex 
Viega tuo, qui de mdustnà refellens Ribere! istud et tuum 
somnium de Michaele, Gabriele, aliove nescio quo creato An- 
gelo, ait," Reliquos omnes Interpretes per hunc. Angelum, Jesum 
Christum intelligere: eumque intelhgendum esse, Ex conse- 
quentibus faciló, quit, discerni potest; quia alteri nisi Christo, 
apté accommodari non possunt : Cujus enim alterius est universe 
Ecclesie incensa, hoc est, orationes, in thuribulo aureo tantá 
majestatis specie Patri offerre ? — Christus, isque solus est, de 
quo Apostolus, Per ipsum assidué Deo offeramus sacrificium 
laudis: de quo iterum idem Apostolus," J//e propterea quàd 
in eternum manet, perpetuum habet sacerdotium ; unde et ser- 
vare perfecté potest eos qui per ipsum (non per Angelos, non 


Car. LVI. contra Archiepisc. Spalatens. . 827 


per Sanctos defunctos, sed. per ipsum) accedunt ad. Deum, semper 
vivens ut interpellet pro eis. Ipse nec alius est Angelus ille, qui 
apud Johannem preces nostras in thuribulo aureo Deo offert. 

1l. Quod autem de eo híc in nonnullis versionibus? dicitur, 
Dati sunt. ei suffitus multi, ut. offerret. cum precibus Sanctorum : 
non satis capio, vel qui alii suffitus sint, preter orationes ipsas 
Sanctorum : vel si quis Christi merita notari sentiat, quomodo 
veré dieatur, Suffitus illos Christo dari. Non accipit ea aliunde 
Christus, sed ut refertissimus omnium Meritorum thesaurus, 
eadem aliis largitur. Quare omninó retinendam censui vulgatze 
vestrae lectionem, Data sunt ei incensa multa, ut daret de oration- 
ibus Sanctorum super Altare. Quam  prepositionem De, et 
Erasmus et alii recentiores Interpretes meritó addiderunt. Sic 
per Hybertaton à Ribera tuo recté híc observatum, sensus est, 
Data sunt ei incensa multa de orationibus Sanctorum, ut daret 
seu offerret eas Deo. Quo eodem modo etiam in sequenti 
versu ad verbum Grece dicitur: Ascendit fumus suffituum pre- 
cibus Sanctorum, non cum, sed De precibus Sanctorum. He- 
braismi apud Johannem frequentes.  Hebraismus veró fami- 
liaris, ut preepositio Ez vel De subintelligatur : ut Exod. xxxvii. 
6, Fecit. Propitiatorium ez auro mundo.  Hebraicé ad verbum 
ut et Montanus vertit, Fecit Propitiatorium auro mundo. Sic 
l Reg. vi. 91, Fecit ostiola de lignis olee. Hebraice ad verbum 
ut et Montanus vertit, Fecit fores de lignis Oleze. Eodem híc 
Hebraismo dicitur ad verbum ; /ncensa multa precibus Sanctorum, 
id est, de precibus Sanctorum. Quia sicut Thymiama ex variis 
aromatum generibus conficiebatur; Ita Thymiama hoc quod 
Deo Christus obtulit, ex variis Sanctorum omnium orationibus, 
velut variis aromatibus conflatum erat; quse diversis modis, 
diversis linguis, diversis votis, à diversis, imó omnibus Sanctis 
Deo fundebantur. Hz omnes, Sanctorum omnium preces, velut 
suffilus et incensa ascendunt ad Thronum Dei; sed non aliter 
nisi per hune Angelum faderis, et ab hoc Angelo, Deo offeruntur. 
Per ipsum, ut ait Primasius,? omnium preces ad Deum suaviter 
perveniunt. Sed cur ego hec tam ardua mysteria tibi inculco? 
Citiüs incudi aut Adamanti, quàm cerebello tuo hzc insculpam. 
Vides interea, illa ipsa quz pro te citas ex Scripturis testimonia, 
te tuamque causam plané jugulare. 

12. Addis? JDewm in gratiam Sanctorum jam mortuorum 
mulia vivis concedere; et hoc ex Scripturis probare vis.  Nu- 


" Bez. et 
aliorum, 


[851] 


? Lib. 3, in 
Apoc. 


» Cons. Red. 
p. 38. 


338 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVI. 


gacem hominem, quis hoc negat ? quis vel de eo dubitat ? quid 
hoe ad eorum pro viventibus i» particulari Intercessionem ? 
quid ad Intercessionem ez condignitate suorum operum? — Dix- 
isses, Deum ad preces et intercessiones Sanctorum mortuorum, 
quas pro nobis nominatim et in particulari prwstant, et propter 
operum suorum condignitatem multa viventibus concedere. — Hoe 
quia ver? dicere, quia é Seripturis probare te non posse sciebas, 
ad strophas te vertis et tergiversationes: et im gratiam Sanc- 
torum defunctorum Deum multa viventibus concedere : quod nemo 
negat contendis. Videamus tamen quàm solid? tu hoc etiam ex 
Seripturis confirmas. 

18. Citas primó, Gen. xxvi. 3, 4, 5, et 24. Ubi sie Deus 
Isaako dicit, Multiplicabo semen. tuum, et benedicam tibi propter 
Abrahamum servum meum, et prestabo juramentum quod juravi 
Abrahamo patri tuo. Nulla hie omninó Abrahami defuncti 
intercessio pro lsaako: Sed nee prestat hzc Deus propter 
-Merita seu condignitatem operum Abrahami, sed propter pro- 
missum et juramentum suum: Prestabo, inquit, juramentum 
quod juravi Abrahamo. 

14. Nec alid illa verba sonant, ver. 5: Benedicam tibi et 
semini fuo, et gentibus omnibus in semine tuo, propterea quód 
auscultavit. Abraham voci mee, et observavit precepta mea, et 
slafufa mea, et leges meas. — Hic scio tu, tuique Meritum propri? 
somniatis. Et veré somniatis.  Meritum enim ver? hic nullum. 
Quod verb meritum est, nostrum esse debet. Si alienum, aut 
quod suum est, Deo damus nullum ex eo debitum, nullum meritum 

[352] orifur, ut rect? tuus Cardinalis: Obedientia vero illa, quam 
de. Justi. c" prestamus Deo, nostrum non est. Illius est qui dixit Ego 
: Ezoc. 36.27. faciam ut in. Statutis meis ambuletis. Illius de quo Apostolus,* 
IDEE -Deuscest qui operatur in vobis non solàüm facere, sed et velle. 
sBem. i,  Merita* omnia, id est, omnia opera bona, veré nil aliud sunt, 
Anne. nisi Dei dona. Nec quia nos facimus ea, debitor sit nobis Deus, 

sed quia ille facit ut faciamus, debitores multo magis Deo nos 
esse agnoscimus. 

15. Quod veré Meritum, officium indebitum esse debet. Nam 
si debitum servitium. solummodó prostetur, ne gratias quidem 
tali servo agit Dominus: nedum ultra quod stipulatus est sti- 
pendium, mercedem ampliorem tribuit. Nos ommes stipendium, 
ut sie dicam, prz manibus à Deo accepimus, cüm creaturas nos 
suas, cüm homines condidit: stipendio hoe sic Deo obzrati 


Car. LVI. contra Archiepisc. Spalutens. . 829 


sumus, ut etiamsi mille myriades annorum, nec vel latum 
unguem ab illius mandatis unquam deflectentes, in illius obse- 


quio impenderemus, ne sic quidem ultra receptum in creatione 


nostrá stipendium, mercedem ullam promereri possemus. — Docet 

hoe Servator ipse :* Cüm feceritis omnia que precepta sunt vobis, » uuc. vr. 10. 
dicite, Servi inutiles sumus (inutiles quidem, quoad ulteriüs quid- 

quam promerendum, licét non inutiles, quoad debitum officium 
prestandum) mam quod debuimus facere (nec ultrà) fecimus. 

Hujus veritatis vi victus Jansenius tuus agnoscit, nos quatenus 2 Pos 
Dei servi sumus (quo autem respectu servi Dei non sumus?) 

nilil proprié mereri: et rationem verissimam reddit: Quia nun- 

quam. rependere possumus quantum à Deo bonorum accepimus et 
accipimus in singulas horas.  Ambulare in preceptis et Statutis 

Dei, fuit in Abrahamo, est et in omnibus officium debitum : et 

quia debitum, nullum in eo meritum. Officio debito si quid vel 
promittitur vel donatur, Gratia illud est, non debitum. | Liberali- 

fatis actus est, non proprie Justitie : Misericordia sola Dei in 

hoc agnoscenda, merifa hominum nulla im hoc przdicanda. 

Gratis primum promittitur: sed quod ex gratià est promissum, 

ex justitiá jam et Debito est solvendum : et solvetur quidem ut 

debitum, non ex dignitate ulla promerentis, sed ex justitid solüm 

et veracitate promittentis. 

16. Quod veré Meritum, mercedi quz ei redditur, debet esse [353] 
equale* valore, pondere, ac justá mensurd, ita ut in opere sit pro- * Antto- 
portio* et absoluta. equalitas ad premium. — At obedientia omnis $nnot- ue 
nostra finita: merces ejus infinia. initi veró ad Infinitum ; Po T». 9 
nulla proportio. A 

17. Atque ut adhuc clariüs perspicias ex illis quze citas de 
Abrahamo verbis Meritum tuum concludi non posse, specta quz 
ilie Benedictio promissa Abrahamo. Habes ibi benedictionum 
omnium fontem, benedictum Abrahze semen, Benedicte" erunt in » Gen.s6. 4. 
semine tuo omnes gentes. Quid? An credis Abrahamum hoc 
à Deo promerüisse, ut Christus, ex ipso nasceretur? Ne sic 
desipe. Quin potius à Sandero* tuo disce, Neminem neque "no 
hominem neque Angelum, imó nec ipsum quidem Dei filium pro- $ Et w. 
meriisse, nec veró potuisse promereri, ut Deus fieret homo. 

18. Quare ergo, inquies, dixit híc Deus, se benedicturum 
Abrahamo, et in ipso non Isaako solüm, sed et omnibus gentibus, 
Propterea. quód. auscultavit. Abraham voci mee? — Aunon illud 
Propterea quód, Meritum notat Abrahami? Omninó non notat. 


330 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVI. 


Sed bonitatem et benignitatem Dei luculentissime demonstrat. 
"Tanta est Dei justitia, ut neminem w/fra condignum puniat. 
Tanta est Dei misericordia, ut pios omnes w/fra condignum re- 
muneret. JDebuit sine ullà mercede, Deo auscultare, illiusque 
precepta ac statuta observare Abrahamus. Sed ut quàm sibi 
grata esset Abrahami obedientia demonstraret Deus, mercedem 
amplam, et immensam, Benedictionem et temporalem et zeternam, 
Benedictionem et sibi et filiis ac posteris suis, etiam et omnibus 
in fide ac obedientia, Abrahami vestigiis insistentibus, Benedic- 
tionum omne genus gratiosissime preter et supra debitum ac 
meritum Abrahami, ultró promisit: et promissum juramento 
firmavit. Dixit Abrahamo, Benedicam fibi et semini tuo ; non 
quia tu dignus, sed quia mitis ego. Dixit et Isaako, Benedicam 
tibi propter Abrahamum, non propter illius meritum, sed propter 
meum promissum, nec quia dignus erat, sed quia justus ero. 

19. Citas secundó, Exod. xxxii. 183, ubi sie Deum. Moses 
alloquitur, Recordare Abrahami, Izaaki, et Israelis servorum 

[354] fuorum, te jurásse eis per te et promisisse eis, Multiplicabo semen 
vestrum. Ubi hie ulla Sanctorum defunctorum ad Deum inter- 
cessio ? Ubi meritoria intercessio? Ipsa ila Mosis viventis 
precatio, promisso et juramento Dei, non meritis Abrahami, 
Isaaki, aut Israelis innititur. 

20. Citas tertio, 3 Reg. xviii. 96, ubi sic ait Elias, O Je- 
hova, Deus Abrahami, Isaaki, et Israelis, innotescat hodié te Deum 
esse in, Israele, et me servum tuum.  Vanum hominem et imperi- 
tum ! ullane hic defunctorum pro vivis intercessio ? Intercessio 
meritoria? tzdet me ineptiarum tuarum. 

21. Citas quarto, 1l Paral xxix. 18, ubi sic dicit David, 
Jehova Deus Abrahami, serva hoc in seculum. — Recitásse hzc, est 
refutàsse. Non Intercessionem defunctorum, sed fatuitatem tuam 
hzec clarissimé demonstrant. 

22. Citas quinto, 3 Reg. xi. 19, 32, et 34, ubi dicit Deus 
Salomoni, Lacerabo hoc Regnum à te, et tradam servo tuo. — Ve- 
runtamen diebus tuis non faciam hoc, propter Davidem patrem 
tuum : à manu filii tui lacerabo illud, et tradam servo tuo. — Tribus 
una erii ejus (filii Salomonis) propter servum meum Davidem, et 
propter civitatem Jerusolymam quam delegi. An híc ulla Davidis 
mortui infercessio ? Intercedere igitur credas lapides ipsos et 
muros Jerusolymzm. Nam propter civitatem etiam illam quam 
delegit, non laceravit Regnum à filis Salomonis. Sed nec 


Car. LVI. contra Archiepisc. Spalatens. . 881 


propter meritum Davidis hoc fecit Deus, sicut nec propter me- 
ritum lapidum et lignorum civitatis. Propter Davidem factum 
est, non meritum Davidis, sed promissum illud Davidi factum, 
9 Sam. vi 15. Si perversó egerit filius tuus, corripiam eum. in 
 virgá hominum, at benignitas mea non amovebitur ab eo, quem 
admodum amovi à Saule. Regnum integrum Sauli et posteris 
ejus eripuit Deus. Non sic faciet filiis Salomonis propter Da- 
videm, id est, promissum hoc Davidi factum. — Propter civitatem 
etiam hoe factum est, non meritum civitatis, sed promissum Dei 
de civitate 1llà factum, 2 Chron. vi. 6, et Psal. exxxii. 14, Elegi 
Jerosolmam, ut. sit nomen meum illic : Et dixit, Hec est requies 
mea 1n seculum, híc habitabo, quoniam elegi eam. 

23. Citas sexto, 3 Reg. xviii. 15, 4, ubi de Abiah, qui am- 
bulavit in omnibus peccatis patris sui Rehoboami, dicitur, Sed [955] 
propter Davidem dedit Jehova illi lucernam in Jerosolymd, sus- 
citando filium ejus post eun. — An Davidem credis tum defunctum 
pro háe lucerná intercessisse? — Propter Davidem quidem dedit : 
non propter preces, non propter meritum Davidis, sed propter 
promissum Dei Davidi factum, 3. Reg. xi. 936, Filio ejus dabo 
Tribum unam, ut sit. lucerna. Davidi servo meo omnibus diebus 
coram me Jerosolymis. 

24. Citas septimo, 4 Reg. viu. 19, ubi de Jehoramo rege 
implo dieitur, JNolwit Jehova perdere Judam propter Davidem 
servum suum, quemadmodum dixerat de eo, se daturum illi lucernam 
in filios ejus omnibus diebus. Quoties hanc crambem repones ? 
liceat mihi te ut ille apud Comicum? affari. Apis, dn 

Quibus híc pretüs porci veneunt 

Sacri, sinceri nummos eos à me accipe. 
Jube te piari de meá pecuniá. 

Nam ego quidem insanum. esse te certó scio. 

95. Citas octavo, 4 Regum xix. 34, ubi Deus Hezechiam sic 
alloquitur: Profegam civitatem hanc propter me, et propter Da- 
videm servum meum. Quod idem repetitur, 4 Reg. xx. 6, 
Isa. xxxvii. 85, quze utraque loca tu citas. — At nulla hic defuncti 
Davidis Znfercessio : nulla pro Hezechia, aut quovis alio in civi- 
tate in particulari intercessio : nulla meritoria et ex condignitate 
operum Davidis intercessio. In his ommibus, quz sola probando 
erant, claudicat semper tua probatio. Protegebat Deus civitatem 
illam propter se, id est, propter misericordiam suam: protegebat 
eandem propter Davidem, id est, propter promissum suum Davidi 


[356] 


*Lib.deGrat. 


et lib. Arbit 
c. 14. 


f Cons. Red. 


p. 39. 


£ Lib. ], de 
Purgat. c. 4, 
$ Sextus. 


h Spalat. lib. 
5,de Reprob. 


Eccl. c. 8, n 
61, 62. 


" 


332 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVI. 


factum : In altero Benignitas, in altero veritas Dei elucet; in 
neutro Davidis meritum. Atque ut scias genuinum hunc esse, 
et horum et similium omnium verborum sensum, audi quze dicit 
Moses, Deut. ix. 4, 5, 6. Ne dicas in corde tuo (ne vel cogites) 
Propter justitiam meam fecit hoc Deus. — Non propter justitias 
tuas, aut rectum animum tuum, ingressurus es terram eorum, sed 
ut prestet Deus verbum quod juramento promisit majoribus tuis, 
Abrahamo, Isaako, et. Israeli. Quisquamme hzc legens, de jus- 
titià suà, de meritis et condignitate suorum operum audeat Deo 
obstrepere? — Sed audi et illud, Ezec. xxxvi. 22, Die domui 
Israelis, Sic ait Dominus Jehova; Non propter vos ego hoc 
facturus sum, ó domus Israel, sed propter Nomen sanctitatis mec, 
quod profanatis in ;edio gentium, ut sciant gentes me esse Je- 
hovam. Quis ita sit cecus, ait Augustinus,? uf non videat? quis 
ita lapideus, ut non sentiat istam gratiam non secundim merita 
bone voluntatis dari, Domino dicente atque attestante: Non 
propter vos ego facio, sed propter Nomen meum sanctum. — Quare 
enim, dixit, Ego facio, sed propter Nomen meum sanctum, nisi ne 
ili putarent propter bona sua merita fieri, quod non erubescunt 
dicere Pelagiani: nec jam erubescunt dicere Papiani. 

26. Atque hzc sunt, qu: ex Veteri Testamento profers, ut 
cogas omnes agnoscere, Sanctos defunctos pro viventibus in par- 
liculari intercedere : Qyuse non sani esse hominis, non sanus juret 
Orestes.  Unieum e Novo Testamento locum ad hoc firmandum 
affers. — Faciendos, inquis! nobis amicos de Mammona iniquitatis 
monet Christus, Luc. xvi. 9, ut cim. defeceritis, recipiant vos in 
eterna tabernacula. "Tu hic cum Bellarminos* per amicos, in- 
telligis Sanctos, qui citm Christo regnant ; et indé sequi opinaris, 
homines juvari precibus Sanctorum, qui jam defuncti sunt, 
eosque pro nobis etiam Zn particulari intercedere. At secus 
olim et rectiüs tibi" visum est, non. Sanctos defunctos, sed pau- 
peres viventes hic à Christo intelligi: sicque Augustinum sensisse 
asseris. Et veré profectó pauperes omnes, sive Sancti sint, sive 
non Sancti in quos pio affectu et Christi nomine eleemosynze 


» erogantur, Zfmici illi sunt, de quibus Christus hie agit : :quó per 


utrosque recipimur in :eterna habitacula. Nam si inopes illi 
solüm qui Sancti sunt, amici illi essent, periret omninó quiequid 
pauperibus indignis impenditur. At cert$ quod pauperibus 
licót improbis et reprobis, ipsisque Christi hostibus, Christi 
nomine palliatis, quod illis quoque Christi nomine, Christiano 


Ca». LVI. contra Archiepisc. Spalatens. 333 


affectu, et ut Christianis datur, illud quoque ipsi Christo datur. 
Utque olim Aristoteles de improbo cui beneficus erat, dixit; 
Dedi Humanitati, non Homini ; Ita quod his improbis, pio affectu 
donatur, non Homini solàm aut Humanitati, sed C/vistianitati, 
ipsique Christo datur. Nec minus dixit Christus* de Juda quem 
Diabolum esse sciebat, quàm de Petro et Johanne, Qui recipit 
vos, me recipit: nec dixit, Qui recipit Prophetam sanctum, 
fidelem et electum, sed, Qui recipit Prophetam in nomine Pro- 
phete, mercedem .Prophete accipiet. Nec dicit Christus, Beati 
misericordes in Sanctos, justos et electos (Difficile tunc esset, ut 
dixit Agesilaus! imó plané impossibile misereri simul ac sapere) 
sed dixit," Beati misericordes. Pauperes igitur quicunque justi, 
et injusti, electi simul ae reprobi, si in eos misericors sis, illi tibi 
amici sunt, quos Christus te parare monet. 

27. Unde veró hos tibi amicos facias indicat, cüm ait, Facite 
vobis Amicos de Mammoná iniquitatis. Divitias omnes Mam- 
mona iniquitatis, seu iniquas divitias vocat : non quia omnes aut 
ab omnibus iniqué dispensantur. Absit ut Sancto Abra- 
hamo, Jobo, alüsve Dei, servis injuriam tantam quis faciat: 
Sed quia frequenter et à compluribus per fraudem et tyrannidem 
acquiruntur, per vim et injustitam detinentur, ad luxum et 
libidinem profunduntur, ideo Mammona iniquitatis vocavit, eas 
Christus. Sed neque id voluit Servator, ut ex divitis per 
fraudem, aut injustitiam comparatis. | Amicos nobis vel pauperes, 
vel Deum faciamus: Opum istiusmodi nos dispensatores non 
sumus, cüm veré nostre non sint. Non donande ile, sed 
justis Dominis restifuende sunt. Nam sacrificum ex rapinis 
odit Dominus: Sed ex divitüs quas justo titulo possidemus, 
ex iis quze vel hereditate nobis, vel dono, vel justo labore acqui- 
runtur, ex Ais solis Amicos nos parare jubet Christus. Nec 
enim pestiferum tuum dogma, vel à teipso lamentis ullis satis 
digné defleri, vel à quoquam satis graviter castigari potest ; cüm 
sic ais," Certé Christi pronunciatum est, aliquos etiam per inique 
sibi conquisita, justos et sanctos demerentes, per eos posse in 
eterna recipi tabernacula. O mancipium avaritiee, qui avaris 
omnibus patrocinium ultró porrigis!  Adesdum, Balaame, Pyg- 
malion, Bellerophon, omnesque qui usquam estis Eucliones; 
Fraudate, deprzedate undecunque, quomodocunque opes corra- 
dite; Dein pauxillulum ex eis pauperibus erogate, certé et sine 
omni dubio, etiam ex Christi pronunciato, si Ántonio magistro 


i Diog, Laert. 
in Vit. Arist. 


k Matt. 10. 
40, 4l. 


[357] 


! Plat. in 
Apophtheg. 
n Matt. 5.4. 


» Spalat. lib. 
7, de Reipub. 
e. 12; n, Iz 


? ] Cor. 6. 9. 


» Homil. 47, 
in Matt. 


3 Alex. III. 
c, Cum tulit. 
de Usuris. 


[358] 


r Aug. lib. 
cont. 
Mendac. c. 7. 


* Concord. 
Evang. c. 95. 


334 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVI. 


auseultare vultis, recipient vos in :terna tabernacula. At aliter 
sanctus Apostolus? Nolite errare, Iniqui regnum Dei non. possi- 
debunt: meque fures, neque avari, neque rapaces regnum Dei 
hereditabunt. — Aliter. S. Chrysostomus,? Feneratus sum. aiunt: 
sed pauperi obtuli. Bona verba queso. Talia sacrificia Deus 
non accipit. Aliter ex S. Augustino tuus Pontifex Alexander; 
Non remittitur peccatum, misi restituatur ablatum. — Alter S. 
Augustinus, Quis est qui dicat, Ut. habeamus quod demus pau- 
peribus, faciamus furta divitibus ?. Quis est qui hoc dicat, nisi quà 
res humanas, omnesque conatur mores legesque subvertere ? — Quis 
inquis, Sancte Pater, hoc dicat? M. Antonius, Archiepiscopus 
Spalatensis ille hoc dicit, etiam. Christum ipsum hoe docere, 
dicit. Ille res humanas, ille omnes moresque, legesque, sub- 
vertere conatur. Vos veró, quibus talenta decem, aut vel duo 
solüm commisit Dominus, Augustino potiüs, Chrysostomo, imó 
Christo ipsi auscultate, Facife vobis pauperes Amicos, sed ec 
opibus justà. comparatis; sic facite eos Amicos, ut Deum ipsum 
inimicum non faciatis. 

928. Nodus adhue unus, isque diffcilimus superest, quo- 
modo Amici hi, id est, pauperes adhuc viventes, maxim si 1psi 
Sancti non sint, in seterna nos habitacula possint recipere? Án 
viventes eos qui defuncti sunt, recipiant? Am qui ipsi ezclusi 
sunt ab illis habitaculis, alios recipiant ? Nodum hune rectissime 
solvit tuus Jansenius. Duas ille subtiles, ut vocat, loci hujus 
explicationes affert: utrasque, licót non incommodas, quia sub- 
tiles sunt et coacte, dimitto. Genuinum verborum sensum ita 
explieat : Dicuntur illi (pauperes Saneti tum viventes) recepturi 
suos benefactores in Colum, quia propter illos et. beneficentiam in 
illos erogatam, Christus eorum benefactores recepturus est, qui 
sibi imputat factum, quod illis impenditur, juxta. illud, Quod uni 
ez minimis meis fecistis, mili fecistis, et. quicunque potum dederit 
uni ez minimis istis calicem aque frigide tantüm, non perdet mer- 
cedem suam. Potest etiam hoc generaliter accipi de quibusvis 
pauperibus, sive. Sancti sint, sive non Sancti, qui qualescunque 
sint, ef. quanquam non ipsimet ingrediantur cternas mansiones, 
dicuntur rectó recipere benefactores suos in Colum, ob rationem 
priis dictam, quia propter beneficia illis impensa, Christus illos 
recipit in Colum. He ille: et rectissimó. Nam sieut quod 
illi in pauperes quoscunque nomine Christi erogaverant, id in se 
ipsum erogatum ab illis zstimat Christus, ita vicissim quod 


Ca». LVII. contra Archiepisc. Spalatens. .. 885 


Christus mercedis loco beneficis rependit, idipsum pauperes illos 
beneficis rependere sstimat. Sicut i recipiendo eleemosynas 
Christus, personam pauperum, sie in renumerando eleemosynas, 
pauperes personam Christi sustinere, et quod Christus propter 
ilos facit, id illi facere dicuntur, sieut quz illis facta sunt 
propter Christum, ea Christo facta esse dicuntur. Ut illi 
Christo donàsse veré dicuntur, quod gratiá Christi pauperibus 
quibusvis donárunt, ita pauperes illi, id rependere beneficis veró 
dicuntur, quod gratià pauperum Christus eis rependit. Ita 
nulla hie omninó Sanctorum defunctorum, vel ónvocatio, vel 
nlercessio, vel mentio. De pauperibus solüm viventibus agit, 
non de Sanctis defunctis, et de Christi remuneratione, non de 
Sanctorum intercessione agit. 





CAP. LVII. 


DUO LOCA EX CHRYSOSTOMO, ET AUGUSTINO, PRO INTERCES- 
SIONE SANCTORUM, ALLATA AB ARCHIEPISC. SPALATENS. 
EXAMINANTUR. 


E ScnmirerUmis, ut vides, nihil est, quo nos cogas. Subsi- 
dium petis à Patribus, et primüm à Chrysostomo. — Videndi sunt, 
mquis, Commentarii, qui dicuntur Chrysostomi Homil. di. in 
Psal. |. Chrysostomi Homiliam non audes dicere.  Terret te, 
opinor, quod. ibi dicitur, Latronem januam Paradisi aperüisse : 
quam vos" ad Christi resurrectionem clausam fingitis. | Aut illud 
te forté conturbat, Peccata tua dicito, ut deleas illa. Non dico, 
ut confitearis conservo tuo, qui exprobret; dicito. Deo . qui curet. 
Quod cum necessitate vestrà confitendi Sacerdoti non bené 
cohzret: Est veró i illà Homilià quod tibi valdé salutare, si 
auscultare velis. Sic peccatorem ibi exagitat Dsemon : Eras in 
theatro cum amicis, im circo cum. sodalibus, in lupanari cum 
meretricibus ; rapuisti, avaritie studuisti, pejerásti, blasphemásti, 
que jam tibi salutis spes? Speculum híc habes tus vitz, tuo- 
rumque scelerum. Accipe nune, si sapis, Chrysostomi phar- 
macum: .Penitentiam age.  Millies peccásti, millies. pemiten- 
tiam age.  Spongia peccatorum tuorum lacryme (ue sint. 
Grande barathrum. peccatorum. tuorum, sed multa et ineffabilis 


[359] 


t Cons. Red. 
p. 38. 


" Catech. 
Trid. in 
explic. 5 art. 
Symbol. n. 6. 


336 Defensio Ecclesie Anglicane CA». LVDIS 


Dei misericordia. Utinam vero hec ad cor tuum loqui possem. 
Sed Cathedram in Coelo habet qui corda docet. 


LO TAE 2. Sed audiamus qu: dicat tuus Commentator, quem ego 
om. 41, in 


Gen.etHom. Chrysostomum fuisse non dubito, presertim cüm et alibi* non 
27, in Matt. 


[360] dissimilia apud ipsum legantur. Sanctus, inquit, David, non 


Hom ww solim cim in corpore esset, placuit Deo, sed et post mortem suam 


iue 9^ vivis invenitur prastitisse grande solatium. Sic. Chrysostomus. 

Species quidem subsidii tibi hic aliqua, sed prwter speciem 
* Trid. nihil. Davidem tune in Limbo visione Dei orbatum fuisse, tui^ 
Catech, in 


explie.Symb. te docent. Quare nec Hezechiam, nec obsidionem, nec peri- 
e6 "^ culum sui populi, aut civitatis, nec si millies cum  invocásset 
Hezechias, preces ejus cognoscere sine speciali et extraordinarià 
revelatione (eujus apud Chrysostomum aut quemvis alium nulla 
mentio) potuit tum David. Et quidem Sanctos im Limbo ex- 
istentes, neque invocatos tunc fuisse, neque in particulari pro 
viventibus intercessisse, et docent, et ex ea, quam jam dixi ra- 
- Bell. 1i. ae tione, tui* demonstrant. ta, quod tuam causam jugulat, neque 


t. Beat. . . . . ae . . 
en. stem, Davidem invocavit Hezechias, neque pro Hezechia in particulari 


et Eck. in : : 
Ench.e.de ?n£ercedebat tunc David. 


etSuan n3, — 2. Tria sunt quie te híc torquent, vel tu illa potiüs. Pri- 

dat 42 1 mum, quód hic dicitur, Davidem post mortem Hezechiam juvásse. 

Quis veró negat, quis vel dubitat pios parentes etiam jam mor- 

tuos fihos suos juvare, plurimumque eis commodare? Quis 

* Exod.20.6. Descit gratiosam illam in Decalogo promissionem Dei, £go" 

Jehova exercens benignitatem in millesimos (à Patribus) qui 

diligunt me, et observant mandata mea?  Hezechias, Sanctus 

filius Sancti Davidis, jure poterat, imóÓ debuit expectare à Deo, 

ut licét centesimus à Davide fuisset, tamen propter promissum 

hoc Dei, ideoque propter Davidem, et eo nomine, quia David 

Sanctus erat, et ipse Sancti Patris vestigiis insistebat, benigni- 

tatem in se, quam promiserat, exerceret Deus. Hue spectat 

quod ait Chrysostomus, Grande solatium prestitit Hezechie David. 

Omninó grande, etsi nec Hezechias illum. invocaret, nec ille vel 

Hezechiam, vel obsidionem vel statum Hezechiz et civitatis cog- 

nosceret, nec pro Hezechia aut ulla viventium in particulari 

Deum interpellaret. Solatium hoc grande, veritati Dei, et pro- 

missioni innititur, non vel Hezechize znvocationi, vel Davidis 
intercessioni. 

4. Alterum quod te torquet, est, quód merita Davidis mortui 

vivere et vigere, hic dieuntur. Lenis scrupulus, si in Patrum 


Car. LVII. contra Archiepisc. Spalatens. 337 


scriptis, vel lenissime versatus esses.  Mereor apud cos, idem [361] 

quod obfineo et consequar, sive ex valore et condignitate operis, 

slve ex gratià, sive ex promisso, sive alio quocunque modo; si 

quid obtinuisti, illud eorum idiomate meruisti. Paulus, cim Greg. Moral. 
Redemptoris nomen. conatur in terris extinguere, ejus verba de pmo 
Calo meruit audire. — Judas?* illius sacrificii. communicationem * Chrys. 


" ; » 3 .. Serm. de 
merwit. | Utrum* epistola mea in manus tuas pervenire meruerit, Prodit. Judi. 


. : * Aug. ep. 9. 
adhuc nescio.  Feliz* culpa que talem meruit habere Salvatorem. MEL 
Obtinuit id culpa; ex condigno mereri non potuit; et id genus 
infimta. Hine meritum opus omne quo premium aliquod quis 
consequitur, sive ex condignitate, sive ex promisso, sive ex gratiá 
et dono, sive quovis alio modo. Ex quo fit, ut quod tuus te 
Vega monet, nomen meriti nonnunquam usurpetur, ubi mulla est fusa 
ratio meriti, neque ez congruo, neque ez condigno. Ubi conse- rope 
cutio solüm przmii, licét non ex condigno, sed ne ex congruo 
quidem notetur. Hoc sensu dixit Augustinus,* Christi gratuita € Ad art, 
gratia, et multorum malis meritis non tribuitur, et. nullorum bonis impos. avt. 5. 


meritis prevenitur. Hoc ex Bellarmino discas. — Solet, inquit," ^ Bell. riv. 1, 


de Gxat. et 
, . , , j Lib. Arbit. c. 
Augustinus. appellare Meritum. quemlibet. actum. bonum, ratione TP. Arme 
z ; . . rre MZ i 1 j í Lib. 8, de 
cujus aliquid. aliud. accipimus. Etiam. ex Vega, qui Meritum 'Yib. 8 « * 


largé vocari dicit, actionem quamvis acceptatam, ad. premium ali- $ Verum. 
quod vel ex debito, vel eu pacto et conventione, vel simpliciter ez 
gratid ; et generaliter quodcunque opus. quod impetrat apud. ali- 
quem mercedem aliquam vel premium. | Si hoc sensu meriti 
nomen à vobis acciperetur, nec Calvinus, nec quis alius, à merit? 
nomine unquam abhorruisset. Sed errori vestro (quod vobis 
solenne) latebras in verbis quz commodé Patres usurpárunt, 
quzritis: et meriti nomen in Patribus, ad operum condignitatem, 
ad justum quoad pondus et mensuram pretium vite eterne tor- 
quetis; Sensu hoc nemo antiquorum opera nostra merita vite 
eterne sensit. Sensu alio, eoque quem dixi merita vocárunt, 
bona opera omnia, quia ex promisso et gratià Deus amplissimis 
ea remunerat przmiis. Sie ipse Chrysostomus," O beatum Suanc- 1 Hom. de 


David, et 
tissimum Davidis meritum, quod laudat Deus! ^ Obedientiam, Gam. ui. 
pietatem, fidem, bona opera Davidis laudabat Deus: Bona illa 
Davidis opera, merita Davidis sunt: nec merita tamen ex con- 
digno. Nam in! miseratione et misericordid corondsti me: et si Ts. 103. 4. 
congrediaris in judicio, non est justus coram te ullus vivens. Sensu — [362] 
hoc nec alio Commentator tuus, ait, David mortuus est, et merita 
ejus, id est, Pietas, Justitia, clementia, aliaque bona opera vigent 


Z 


? Cons, Red. 
p. 39. 


[363] 


9338 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVII. 


in conspectu Dei. Eorum in Hesechiá suo filio mercedem re- 
cepit David, sed recepit non ex condignitate operum, sed ex Gra- 
tiosissimá Dei promissione, quia pietatem et bona opera Patrum 
omnium, nominatim Davidis, ad millesimos usque filios remu- 
nerare promisit Deus. 

5. Tertió torqueris, quód David mortuus Hesechie vivo pa- 
trocinari dicitur. Sed profectó non sic patrocinatur, ut vos 
Sanctos viventium Patronos putatis: non sic, ut in particulari 
vel tueatur ipsum et protegat, vel quod Hesechiz tum discrimen 
esset, cognosceret ; non sic, ut n particulari Deum interpellaret. 
Hzc in Limbo nec facere, nec scire potuit David : nihil horum 
Chrysostomus vel dixit, vel sensit. Sed patrocinari dicitur 
David, quia ex promisso Dei facto patribus omnibus Sanctis, 
nominatim etiam Davidi patrocinium suum Deus Hesechie tum 
porrerit. Patrocimatur non ónfercedendo pro lesechia, sed ex 
promisso Dei patrocinium ei obtinendo. ^ Sic Sanctos ommes 
Patres, Filiis suis patrocinarl, nec vestre cause prodest, et nos 
ultró concedimus, et Deus ipse testatur, Deus ego exercens be- 
nignitatem in müllesimos diligentium me. 

6. Patrem alterum citas Augustinum, Ex illo, inquis," Evan- 
geli loco, Facite vobis amicos, Sanctorum intercessioni multum 
tribuit Augustinus, lib. xxi. de Civit. Dei, cap. xxvii. ImÓ nihil 
quidquam intercessioni tuz tribuit. Nec vel Sanctos defunctos 
à nobis /nvocandos, vel pro viventibus im particulari intercedere 
dicit. Horum neutrum licét torqueas et te, et Augustinum, 
inde unquam extundes. 

7. Verba Augustini hzc sunt, Est itaque quidam vite modus 
nec tam male, ut his qui eam vivunt, nihil prosit ad capessendum 
Regnum | Caelorum. largitas eleemosynarum, quibus justorum. sus- 
tentatur. inopia, et. fiunt. amici, qui in. eterna Tabernacula susci- 
piant ; nec tam bone, ut ad tantam beatitudinem adipiscendam. eis 
ipsa sufficiat, nisi. eorum meritis, quos amicos fecerunt, misericor- 
diant consequantur. Locus, si quis alius apud Augustinum ob- 
scurus, cui si potero lucem apponam.  Refellit Augustinus eo 
capite errorem perniciosissimum, Eos tantum modo igne arsuros, 
qui pro peccatis suis facere dignas eleemosynas Atc negligunt. 
Nam. cim Apostolus dicat, Judicium ei sine misericordiá erit, qui 
non fecerit misericordiam, qui ergo fecit, inquiunt, quamvis non cor- 
rezerit perditos mores, sed nefari? ac. nequiter inter ipsas eleemosy- 
nas vixerit, cum misericordiá illi futurum est judicium, ut aut non 


Pd 


Car. LVII. contra Archiepisc. Spalatens. 339 


omninó damnetur, aut post aliquod tempus à damnatione novissima 
liberetur. Hine factum, ut qui divitüs affluerent laxarent sibi 
habenas ad omnia flagitia; et per eleemosynas Sanctis erogatas, 


se in sterna tabernacula illorum, quos hie amicos fecerant, 


meritis ae intercessione recipiendos sibi pollicerentur ; sic ne- 
quiter interea viventes, ac si paululum aliquid pauperibus 
largiendo, numulis istis licentiam peccandi à Christo quotidie 
emissent. 

8. Jam si verborum Christi, eum quem pauló anté declaravi 
sensum (quem esse genuinum cordatus nemo dubitavit) tenuisset 
Augustinus, et facillime, et apertissime solvitur illa impiorum 
ratiocinatio. Sed Augustinus juxta illum, quem adversarii da- 
bant Verborum Christi sensum, disputat. Disputat, inquam, et 
quzrit, in ulli tales peccatores sint, qui (ut illi dicebant) licet in 
peccatis perseverarent, tamen. per eleemosynas suas, Sanctos sic 
sibi amicos faciant, ut illorum meritis, ac intercessionibus in 
eterna recipi tur tabernacula. In quá Augustini disputatione 
duo przcipué spectanda sunt: Tempus quando per istos amicos, 
et eorum intercessionem recipiendi sunt; et Persone qus: reci- 
piende sunt. 

9. Tempus ab Augustino nullum ahud intelhgitur, nisi. no- 
vissimi Judicii" dies. Quod vel tu 1pse videras, et docueras in 
ipso illo loco ubi totis viribus, et Invocationem, et Intercessionem 
Sanctorum propugnas.  Explicans enim Augustini hoc in Capite 
mentem ais," Quosdam ita mori, ut neque adeo boni sint, ut statim 
ad inchoatam gloriam transeant ; neque adeo mali, ut eterne dam- 
nationi addicantur ; sed suspensi empectant ultimum 1n resurrec- 
tione Judicium : cim hoc advenerit, tum bonorum illorum pauperum 
à dextris positorum | intercessione, in eterna glorie tabernacula 
recipiendi. Sictuipse Augustinum explicas. Nec certé incom- 
modé. Ad hoc tempus ducunt nos ipsa Augustini verba: ut 
post aliquod tempus à damnatione novissima liberentur, de dam- 
natione novissimá, quz in extremo Judicio pronuncianda est, de 
liberatione ab istd damnatione novissimá, loquitur Augustinus. 
Quà spectant et illa alia Augustini verba, ubi recitans eorum 
opinionem, qui illud de Sanctis his amicis intelligunt, quod de 
terrà boná dicitur, quod alia fructum tricenum, alia sexagenum, 
alia centenum profert, itidem dicebant illi, Sancti in. die Judicii 
gro diversitate suorum meritorum, alü tricenos, alii centenos, alii 
semagenos homines liberabunt. Laudat Augustinus illius respon- 


? Leg. c. 18, 
lib. illius 21, 
Aug de 
Civit, Dei. 


? Spalat. lib. 


,de 
Repub. Eccl. 
e. 12, n. 12. 


[364] 


340 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVII. 


sum, qui hoc audito, Aortatus est quosque sic vivere, ut inter eos 
reperiantur qui pro aliis intercessuri sunt. liberandis, ne tam pauci 

Sint, ut. cif ad numerum suum, vel tricenum, vel sevagenum, vel 
centenum perveniant, sicque multi remaneant, qui erüi jam de 

ponis illorum intercessione non. possint. "Tempus habes, quando 

hee Sanctorum amicorum futura est Znfercessio. "Tempus, id 

est, quando nulli omninó vel hie i terris degentes vel in Pur- 

gatorio vestro sint pro quibus intercedant.  Intercessio h:ze apud 
Augustinum non multüm opinor, vel Znvocationem vestram, vel 
Sanctorum quam petitis Znfercessionem, vel illud quod finxistis 
Purgatorium juvabit. —Invocate tune per nos, Amicos illos: 
presentes tum ipsos alloqui, presentes illi vos audire possunt. 

10. Personz pro quibus Intereessio apud Augustinum tri- 

buitur, non vivenfes ulli sint, sed illi solàüm qui in peccatis suis 

sine poenitentià decedunt. Hoe disert? indicant ipsius verba, 

Nescio, inquit, qualia illa peccata sint pro quibus et permanentibus, 

nec profectu melioris vite absumptis, intercessio illa sit inquirenda 

et speranda justorum, quos amicos fecerint ez Mammoná, | Quid 

hoe ad vestram Invocationem Sanctorum? quid ad tuam pro 
viventibus intercessionem ?— Purgatorianos fortó vestros juvari 
opineris: et ad istos verba tum Christi, tum Augustini, torquet 

nod. b tuus Cardinalis." Sed vel te Judice, ineptó : Sie enim tu ais, 
$ Sed auia et //]ud. confirmo, locum hunc Evangelii (quem tractat Augustinus), 
tertio. sicut intercessionem Sanctorum aliquam (eam seilicet quae extremo 


8 Spal. loc. ano p : : Í : à ; 
eit.lib. 7, e. Judien die futura est), Znnuit (vide innuit solüm, non asserit) ; 


, n. 12. 
Hx ita Purgatorüi nullum secum ferre judicium. | Recto : quomodo 
enim vel Judicium ullum hie Purgatorii, nisi ex eo nullos, anté 
[365] extremum Judicii diem liberandos esse fateri vultis? 

ll. Sed nec /nfercessionem vestram innui hic ab Augustino 
conspicies, si Personas diligentiüs, pro quibus hie Intercessio sit, 
perpendas. In peccatis ad obitum usque perseverant: In pec- 
catis sine peenitentià moriuntur. Am tales per ullas Sanctorum, 
aut intercessiones, aut merita, in zeterna tabernacula recipl posse 

rLue 13.3. Credis? — Án mendacem facies eum qui dixit, Nisi panitentiam 
habueritis, omnes similiter peribitis? — An Apostoliez vocis oblitus 
*1 Cor. 13,3, €, IST? distribuero in. cibos pauperum, omnes facultates meas (satis 
hoe eleemosynarum) charifatem autem non habuero, nihil mihi 
prodest? Qui offenso Deo non reconciliatur, charitas in eo 
nulla. Reconciliatio ad Deum sine pemitentià plané nulla. Ita 
sine poenitentià nec salus, nec salutis spes ulla. Talem Sancti 


Car. LVII. contra Archiepisc. Spalatens. 841 


omnes in zterna tabernacula Intercessionibus ac Meritis omnibus, 
ne fune quidem nautico pertrahere possunt. —Visne Augustinum 
ipsum loquentem híc audire ? 

12. De criminibus et gravioribus peccatis ita ait, S? quis pro 
uno scelere omnia distribueret indigentibus membris Christi, nisi 
desistat à talibus factis, habendo charitatem que mon agit per- 
peram aliquid, ei prodesse non posset. De levioribus etiam seu 
quotidianis deletis, quae venialia vocantur, sic ait, Oratio quo- 
tidiana, que Dominica nuncupatur, delet quotidiana peccata, cium 
quotidie dicitur, Dimitte nobis debita nostra, quando id quod se- 
quitur non solim dicitur, sed fit, Sicut et nos dimittimus debitori- 
bus nostris. —Claré indicans, quód s quis charitatem in. Deum, 
et propter Deum, in homines non habeat, tali ne quotidiana 
quidem et leviora delicta, quia in peccatis illis perseverat, dimitti 
posse. Ex quo sequitur, nulli omninó homini perseveranti in 
peccatis suis, sicque sine poenitentià morienti, dimitti ipsius pec- 
cata, sive graviora sint, sive quotidiana et leviora peccata. Et 
quia omnibus, etiam justissimis, poenitentià et peccatorum re- 
missione, ut salventur, est opus, ideo concludit rursus Augus- 
tinus, Jn omnibus impleri illud quod. dicitur, Superezaltat miseri- 
cordia judicium. Nam quia illi, qui tantá sanctitate vixerunt, ut 
alios quoque recipiant in tabernacula eterna, misericordid liberati 
sunt ab eo qui justificat. impium, imputans mercedem. secundüm 
gratiam, et non. secundim. debitum. (debitum nempe ex condigni- 
tate suorum operum): quantó magis per misericordiam illi ser- 
vantur, qui ab his recipiuntur in seterna tabernacula? in his 
multó ampliis superexaltat misericordia justitiam. — Neutri, si in 
peccatis sine poenitenti& perseverent, servantur : neutri ex meritis 
seu dignitate operum, sed ex misericordià Dei servantur. 

13. Hucusque clara apud Augustinum omnia. Et ex his 
quidem satis abunde refellitur eorum, quibuscum disputat Au- 
gustinus, error : qui quosdam licet perseverantes in peccatis, pau- 
perum illorum in quos eleemosynas erogárunt, meritis et inter- 
cessione liberandos existimabant. Sed premit hoc vehementiüs 
adhue Augustinus, et recollgens quz fusiüs disputaverat, 
rationem sie contra ipsos vibrat: Sceleratissimus quisque, qui, 
vilá in melius non commutatá, moritur in peccatis, non est putandus 
recipi in eterna tabernacula per divitias et eleemosynas in. pauperes 
erogatas : Est itaque quidam vite modus, &c., quse tu citásti. 
Ubi non absoluté hoc asserit Augustinus, esse alem ullum vite 


t Aug. loc. 
cit. lib. 21,1 
de Civit. 
Dei, c. 27. 


[866] 


[367] 


342 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVII. 


modum, sed ex Hypothesi infert: Si ulli perseverantes in. peccatis, 
per eleemosynas, et aliorum merita ac intercessiones, ut vos 
dicitis, serventur: quia de sceleratissimis hoe nullo modo dici 
potest, ideo opertet dicere, esse quendam vite modum, c. lta 
sensus Augustini Hypotheticus solüm est, Si de ullis hoc quod 
vos dicitis, verum sif, quia certum est de sceleratissimis hoc 
dici non posse, de aliis qui sceleratissimi non sunt, dicendum 
est: Est itaque (ex hàc vestrà Hypothesi) quidam vite modus, 
nec tam male, uí his qui eam vivunt, nihil prosit ad capessen- 
dum regnum Celorum largitas eleemosynarum ; nec tam bone, 
ut ad tantam beatitudinem adipiscendam eis ipsa sufficiat, nisi 
eorum meritis (ut vos dicitis, et loqui soletis) quos amicos fecerunt, 
misericordiam consequantur. Majori huic HypotAetico rect? as- 
sumere potuit Augustinus, At nullus est talis vitte modus: Nam 
nullam talem esse, jam anté probaverat ; cüm ne leviora quidem, 
quotidiana, et venialia peccata cuiquam, nisi desistat à peccando, 
remitti doeuisset. Sed minorem hanc lectoris judicio colligendam 
ex ipsius verbis relinquens, ille (nolens tam aperté hoc asserere) 
modestiüs (ut arrogantiam et confidentiam adversariorum acriüs 
taxaret) eandem Minorem proponit in hune modum : Sed quis 
iste sit modus, et que sint illa peccata, que ita. impediunt perven- 
tionem ad Regnum Dei, ut. tamen Sanctorum amicorum meritis 
(ut ilh loquuntur) impetrent indulgentiam, difficillimum est in- 
venire, periculosissimum definire. — Ego certà usque ad hoc tempus, 
cim inde satagerem ad eorum indaginem, pervenire non potui. 
Non potui, inquit, invenire qualia illa delicta sint, pro quibus 
etiam permanentibus, nec. profectu melioris vite assumptis, inter- 
cessio sit inquirenda, et speranda justorum. ota igitur Augustini 
Ratio sie se habet: Si ulli sint qui, ut vos docetis, in peccatis 
perseverantes et morientes, per Sanctos amicos in eterna taber- 
nacula recipiendi sint, tum est aliquis vitz modus nec tam bonus, 
ut aliorum intercessione juvari non indigeat, nec tam malus, 
quin aliorum meritis, ac intercessione juvari possit: At veró 
nullus talis est modus vivendi, et ut modestiüs loquar, Ego talem 
esse vile modum, nec scio, nec indagine ullá invenire possum : 
Ergo veré nulli sunt, et ut modestiüs loquar, tales non ullos esse 
scio, nec ulla indagine invenire tales possum, qui perseverantes 
et morientes in peccatis, Sanctorum amicorum meritis, ae inter- 
cessione, in zeterna tabernacula recipiendi sunt. ta hie ipse 
Augustini locus, quem tus cause favere opinaris, et Invoca- 


Car. LVII. contra Archiepisc. Spalatens. 943 


tionem Sanctorum, et Intercessionem quam vos docetis, solidis- 
sime refellit. 

14. Addit et aliud Augustinus, quód etiamsi concedatur 
quod adversari docebant, aliquos sine poenitentià in peccatis 
morientes, intercessionibus, et meritis Sanctorum quos amicos 
eleemosynis fecerant, liberari à morte; non tamen ita capiendum 
est quomodo illi docebant, ut ex igne gehennali, in quo fuerant, 
eriperentur, sed sic liberari, ut in illum ignem non omninó con- 
jiciantur, sed. suspensi alicubi (neque in regno Coelorum, neque 
in inferno) morientur, donec in novissimo Judicio, intercessione 
suorum amicorum, in zeterna habitacula recipiantur. luc spectat 
quod dicitur, Veri ista liberatio, que sit sive suis quibusque 
orationibus, sive intercedentibus Sanctis, id agit, uf. in ignem 
quisque non mittatur eternum, non, ut cim fuerit missus, post 
quantumcunque tempus inde eruatur. Quse vel sola Augustini 
verba, et JPurgatorium vestrum, et tam viventium, quàm 
defunetorum pro ipsis preces ac intercessionem clarissime 
evertunt. 

15. Unicum superest, quod e Virgilio, obiter et in trans- 
cursu interserit Augustinus: Miratur eandem feré apud Virgi- 
lium sententiam reperiri, que est. Christi in. Evangelio. Dicit 
Christus, Facite vobis amicos de Mammoná iniquitatis, ut et 
ipsi recipiant vos in zeterna tabernacula. Dicit Virgilius, Quos- 
dam suá beneficentià, quasi amicos sibi comparásse, quorum 
operá in Elysios campos admissi erant, Quique sui memores alios 
fecere merendo : id est, qui promeruerunt alios, eosque sui memores 
gromerendo fecerunt : prorsus. tanquam. eis diceret, quod frequent- 
atur ore Christiano, cim se cuique Sanctorum humilis quisque 
commendat, et dicit, Memor mei esto, atque id ut esse possit pro- 
merendo efficit. Nihil hoc ad Invocationem aut Intercessionem 
defunctorum ; nihil ad ipsorum merita spectat: Homines vi- 
venies, Sanctos alios viventes híc allocuntur, ut Deo pro ipsis 
supplicare dum vivunt velint: utque hoc illi faciant, benefi- 
centià suá ab ipsis promeruerunt. An defuncti idem vel pro 
viventibus, vel pro defunctis faciant, an defunctorum meritis, 
aut intercessionibus hoc concedat Deus, de hoc nihil dicit 
Augustinus. Et meritis mullis, vel viventis, vel defuncti Sancti, 
hoc fieri declaravit anté Augustinus, cüm etiam justissimos mise- 
ricordid Dei servatos esse docuit. Hsec sunt qu: de hoc obscu- 
rissimo Augustini loco dicenda mihi videbantur. Non ut fig- 


[368] 


[369] 


" Cons. Red, 
p. 39. 


x Ib. 


9344 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVIII. 


mento tuo satisfacerem (quod vel uno verbo rejicere meritó 
potuissem) sed ut Augustini verbis lucem afferrem. — Gratias 
veró cuivis me ex animo acturum polliceor, qui pari benevo- 
lentiá lueidam magis facem Augustino hic apponat. Tu interea 
vides, sicut in Scripturis, sic in his quos adduxisti patribus Zn- 
Lercessioni tue Sanctorum patrocinium te nullum habere. 





CAP. LVIII. 


ANGELOS, ETSI PRZESENTES ADESSENT, RELIGIOSE INVOCANDOS 
NON ESSE. DEQUE ANGELO CUSTODE; AN UNUMQUEMQUE 
TALEM ANGELUM HABERE CERTUM SIT, ET DE FIDE. 


A Sawcmis defunctis, ad Angelorum  Intercessionem | pro- 
grederis: mox ab Angelis, ad Sanctos defunctos regressurus, 
Quicquid attingis urit, et statim ab eo resilis. Sequamur veró 
anfractus tuos. Quid habes de Angelis, quód pro nobis illi 
onlercedant, et suis meritis intercedant ? — Scripturas citas, et 
Patres. Ecce Trutina nunc ad manum: appendamus omnia. 

9. De Angelis, quis," nota est scala Jacob, Gen. xxvin. 12, 
nota alia ministeria, Heb. 1. 14, Videndus est Origenes contra 
Celsum, lib. vii., et Augustinus, Epist. exxii. — Notissima hzee 
omnia: Nulli nota magis domus est sua quàm nobis, quàm 
ipsis puerulis nostris, Angelos esse muünistratorios spiritus, et 
eos quoties Deo visum, Abrahamo, Jacobo, Elizeo, aliisque 
viventibus opitulari, inservire, excubias pro eis agere, dirigere 
in viis suis, eorumque saluti invigilare. At ubi /nvocatio híc 
ulla Angelorum, ubi per ipsorum Merita et operum condig- 
nitatem illorum intercessio pro viventibus? ^ Magnus tu nu- 
gator, magnas nugas agis, e£ cum umbráà tuá non nobiscum 
dimicas. 

9. Malé successit tibi de Angelis: An in Angelo Custode 
feliciàs?  Multus tu in hoe, hicque tuas ostendis avis Junonia 
pennas. jS? quisque, inquis," juxta se habet Angelum Domini, 
quid obstet quà minüs quisque illum in opem advocet ? Ego 
vieissim qu:ro, Si Lohetum tuum juxta te habes, si calonem, 
aut coquum tuum, quid obstet quó minüs istos invoces, etiam 
religioso cultu prostratus ad Calonis tui pedes invoces ? Aut si 


Car. LVIII. contra Archiepisc. Spalatens. 345 


saerificulus vester centum aut mille astantes juxta se habet, quid 
obstet quà minüs eos invocet, et Religioso cultu invocet? Da 
tu in uno, habes idem in his similibusque omnibus obstaculum. 
| Obstat illud Domini mandatum,! Quod ego precipio, hoc tantüm 
facito Domino; nec addas quidquam, nec minuas.  Obstat illud 
Apostoli? Quomodo invocabunt eum, in quem mon crediderint ? 
Obstat antiquz Ecclesie decretum, in quo cautum est, ne pre- 
tevtu* humilitatis Angeli invocentur, ne ut Mediatores quidem 
Intercessionis ad Deum invocentur; ut dudum ex Theodoreto 
declaravi.  Obstat illud Augustini? Quem invenirem qui me 
reconciliaret Deo ? — An eundum mihi fuit ad Angelos ? — Quá 
prece, quibus Sacramentis ? — Multi conantes ad te redire, neque 
per seipsos valentes, sicut audio, tentaverunt hec, et inciderunt. in 
desideria curiosarum visionum, et. digni habiti sunt illusionibus. 
Obstat denique illud, quód non solüm in opem Angelis advo- 
catis, sed ut Meritis suis, ut precibus Meritoriis intercedant : sic 
Christi honorem in Angelos transfertis, Christus solus? meruit 
nobis gratiam et gloriam : vos hse sacrilegé et Idololatricà ab 
Angelis petitis. — Advocate Angelos, si presentes eos adesse 
vobis constet ; petite ab eis, ut vos adjuvent, ut pro vobis orent: 
nemo impedit, ut praesentes homines qui vivi adsunt advocamus, 
et hoc ab eis postulamus, sic ut Angelos quoque quos presentes 
Scitis, vos advocetis eodem modo, per nos liberum est. Invoca- 
tio ista non est Religiosa, Oratio non est. Humilis solüm est 
hortatio, ut quod facere debent, faciant ; qualis illa. Apostoli? 
Obsecro vos fratres, ut exhibeatis corpora vestra hostiam sanctam 
Deo. Non invocat eos Apostolus; non Aeligiosó vel orat eos, 
vel coht : sed humiliter hortatur. Idem faciunt viventes, cüm à 
viventibus preces postulant ad Deum. Disce hoc ex Aquinate 
tuo: ZJ//j, mquit? qui sunt in hoc mundo, aut in Purgatorio, non- 
dum fruuntur visione Verbi, ut possint agnoscere ea que nos cogi- 
tamus aut dicimus. Et ideo eorum suffragia non imploramus 
orando, sed à wiwis petimus colloquendo. ^ Ecce lnvocatio et 
Oratio Religiosa ili solàm dingenda, qui cogitationes novit. 
Ut nihil aliud, oc semper obstat, ne Angelos etiam presentes 
invocetis. "Tam multa obstant, ne more vestro Angelos invo- 
cetis, et tu homo imperitus, queris quid obstet, quó minüs si 
presentes Angeli sint, eos quisque invocet. 
4. Prasentem vero adesse cuique suum ngelum custodem, 
quomodo tu ceríó scis? quomodo indubitatam hie nobis fidem 


y Deut. 12.32. 
* Rom. 10.14. 


? "Theod. in 
c. 2, ad 
Coloss. 


^ Lib. 10. 
Conf. c. 42. 


[370] 
* Bell. de 
Beat. Sanct. 
c. 17, $ Itaq. 


3 Rom. 12. 1. 


* Aquin. 
Secunda 
Secundse, q. 
83, art. 4, 
ad 3. 


f Cons. Red. 
p. 39. 


[871] 
€ Lib. 4, cont. 
Arian. 


* Exod. 13. 
21r 


h ] Reg. 6.12. 


In Matt. 18. 


346 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVIII. 


facias?  Putamus equidem et nos adesse nobis Custodem Ange- 
lum: putamus inquam: de fide hoc esse, indubitatum esse, ex 
te aut quovis tuorum scire volumus. De Angelo, inquis! Cus- 
lode, satis apertà Scripture loquuntur, Gen. xlvii. 16, Exod. 
xxiii. 20, Psal. xxxii. 8, Matt. xvin. 10, Act. xii. 15. — Vzecors 
tu veró, qui ex his Zngelum custodem cuique adesse certó pro- 
bari opmaris. Vide enim et deplora stultitiam tuam.  Zngelus 
ille, ait Jacobus, Gen. xlviii. qui vindicat me ab omni malo, bene- 
dicat pueris istis. — Àngelus hic creatus Angelus non est, sed 
magnus ille Angelus federis, cujus memimit Malachias, Jesus 
ipse Christus. Ille nec alius Angelus est, qui eripuit Jacobum 
ab omni malo; Ille nec alius, à quo benedictionem rogabat pro 
filiis Josephi. Angelum hune versu 15, Deum vocavit Jacob, 
Deumque nec alium quemquam, Angeli hujus nomine intelli- 
gendum, non solüm docet, sed demonstrat S. Athanasius :$ 
Satis, inquit, pre se tulit Jacobus non ex creatis Angelis aliquem, 
sed Verbum fuisse Dei, quem Patri in. suis precibus consociavit. 
Hunc enim magnum Consilii Patris Angelum esse noverat, nec 
alium qui liberat ex malis. 

5. Hune eundem Angelum, non creatum quemvis intelligi 
etiam Exod. xxii nisi tibi, aut fungo, dubium esse non potest. 
Mitto Angelum meum ante te ad ducendum te in vid. Meum 
Angelum, dixit Deus, non £uwm, non Mosis Angelum eun- 
demque Angelum vult, qui Exod. xii. 21. Jehova vocatur: 
quo nomine Dei solius proprio, nec Angelum creatum, nec 
creaturam ullam unquam à Spiritu Sancto vocatam invenies. 
Hie est Angelus ille qui Dux vie Israelis erat,* Jehova 
antecedebat eos interdiu in columná mubis, et noctu in columná 
ignis. 

6. Psal. xxxii. Non unum aliquem Angelum, sed multos 
memorat Propheta. ^ Castrametantur Angeli Jehove circa ti- 
mentes eum. Sic unum PElisham," Angeli multi, velut equi ac 
currus ignei circumstiparunt, quibus ille velut auxiliaribus copiis 
cinctus erat, et munitus. Quis nisi Antonius custodem Angelum 
hie aperté tradi assereret? Quid vero non faciat, quid non 
dicat Antonius ? 

7. Math. xvii. Angelos esse puerorum Christus docet, an 
unus cuique proprius, velut custos przesit, an plures simul pro eis 
excubias agant, non indicat. Disce hoc ex Cardinale Cajetano;! 
Bene, inquit, nota, quód non dicit, Angeli singuli eorum, sed dicit, | 


Car. LVIII. contra Archiepisc. Spalatens. 347 


Angeli eorum. | Ex hoc enim textu non habetur, singulos homines, 
qut etiam singulos pusillos credentes in. Christum (de quibus lo- 
quitur textus ad literam) habere singulos Angelos, sed solüm eos 
habere Angelos beatos ; ad. cujus verificationem non exigitur, sin- 
gulos singulorum esse Angelos, sed sufficit multos esse Angelos 
multitudinis eorum. 

8. Act. xii Pulsante Petro, dixerunt Judi qui erant in 
domo Maris, Angelus Petri est.  Tllorum hzc opinio fuit. An 
vera fuerit, Scriptura silet, et in dubio relinquit. Ita vacillant 
omnia qua e Scripturis profers. — Nihil ex eis certi de "Angelo 
cujusque custode colligi potest.  Probabilitatis hoe solàm est, 
et nos sic esse arbitramur: fidei et certitudinis, quod tu probare 
vis, esse non potest. Fidei dogma ex probabilitate stabiliri non 
potest. 

9. .4t Patres, inquis," apertissimà de "Angelo custode loquun- 
fur. Sitita. At ez authoritatibus Doctorum Ecclesie, arguitur 
solim probabiliter, ut Aquinas! te tuus docet. ta vel sic in 
probabilitatem solam erumpet hoe fidei tus dogma. | Sed quare 
sic trepidas ad hoc dogmá ? Cur non cüm tuis" clare ac apertà 
dicis, Singulis hominibus singulos Angelos ad custodiam esse depu- 
fatos? An et hie quoque latebram tibi querendam putabas? 
Nam quie ex Scripturis adduxisti omnia, ad fideles, ad Sanctos, 
non ad omnes spectant. Cave veró ne de fide sentias, singulis, 
etiam reprobis, etiam Antichristo beatum Angelum eustodem 
dari. Certé enim Angelieus ipse Doctor? ultra probabilitatem 
hie asserere non audebat. — Rationabile, inquit, est, seu probabile. 
De fide non est. Sed Patres quos citas audiamus. 

10. Primus est Greg. Nyssenus de vità Mosis. At ille 
non apertissimé. Dicit quidem, Angelum custodem cuique con- 
Stifutum: At occultiorem  Traditionem diserté vocat. "Tecum 
tuus testis pugnat. Tu à Seripturis, Ille 6 Cabala traditionum 
esse vult. Qualis dein illa apud. Nyssenum Traditio ? — Unicvi- 
que homini et Angelum bonum et Angelum malum. qui ad mal 
vivendum impellat, à Deo assignatum esse ? E Platonicorum hoc 
desumptum Schola, non Christi. Duos ille, et contrarios sibi 
imvieem Genios unicuique datos docuérunt. Duos contrarios 
Angelos cuique, imó vel fidelibus solis à Deo tributos esse, vix 
opinor in Sacris literis usquam invenias. Hoc tu apertissimum 
vocas ?  Cabalisticum veris dixisses, et occultum. 

11. Secundus est Basilius 1m Psal. xxxiii. sed nec ille aper- 


[372] 


k Cons. Red. 
p. 39. 


! Part.1, q. 1, 
art. 8. 


7" Aquin. p. 1, 
q. 113, art. 2. 


? Ib. 


348 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVIII. 


tissimé. — Omni, inquit, credenti in Dominum Angelus assidet, si 
non ipsum nos per prava opera fugaverimus. | Quemadmodum enim 
apes fugat fimus : sic custodem. vite, nostre Angelum graveolens 


 abolet peccatum. Fidelium hie solummodó Custodes, Angeli. 


[378] 


» Bell. lib. 3, 
de Justif. c. 


10, 
$ Respondeo 
loquitur. 


P Riber. in c. 
1, Apoc. n. 
117, 118. 


3 Heb. 1.14. 


Sunt vero apud vos singulorum hominum custodes. Nec perpe- 
tuus hie apud Basilium custos abigi potest et fugari. Et quis in 
Eeclesià vestrà Angelum custodem sibi adesse audeat asseverare, 
si Basilio fides ? Qui scis te, qui aliquis ex tuis, ullum ex //is 
credentibus esse, de quibus Basilius? Si non sis, Angelus tibi 
custos nullus. Ut sis ex hoc numero, at opinione solàüm id tibi, 
non fide constat. Utrum actus nostri credendi et diligendi tales 
sint, quales oportet, et. utrum ex habitu proficiscantur, hoe, ut 
tuus Cardinalis? docet, sine revelatione sciri non potest.  Pute- 
mus porró tibi aut alicui ex tuis Angelum custodem olim à Deo 
datum: Habuisse eum te dicas: nuncne habeas incertum est. 
Fotent plus quàm fimus, tua flagitia: Perfidize, Perjurii, Apo- 
stasie, et aliorum tuorum scelerum graviolentia jamdiu abegit 
Custodem tuum. Et tamen Basilium apertissime tibi suffragari 
audes dicere? 

19. Tertius et ultimus tibi Pater est Hieronymus in. Matt. 
xvii. Unaqueque, mquit, anima habet ab ortu natiwitatis in 
custodiam sui Angelum designatum : unde legimus in Apocalypsi 
Johannis, Angelo Ephesi, Thyatire, et Angelo Phiadelphie. 
Non valdé hoe arridebat JesuitzP? tuo, qui Hieronymum hie 
rejiciendum censet, Pro certo haberi debet Angelos septem Eccle- 
siarum, non esse Angelicos spiritus : certum est, Angelos hos esse 
Episcopos illarum Ecclesiarum : ut nequeam | satis mirari fuisse 
quenquam, qui Angelos esse diceret. An Hieronymi probationem 
tam insolenter rejiciat Jesuita, et ex Positione Hieronymi dogma 
fidei tu stabilias? Una Hirundo non facit ver, nec unus Hie- 
ronymus fidei dogma. — Et cur Hieronymo potiüs quàm Ba- 
silio fidem habeas? quod unicuique anim:e, quàm quod fidelibus 
solüm Angeli custodes assignati sint : presertim cüm Scriptura 
diserté dicat,? Angelos omnes esse münistratorios Spiritus in mi- 
nisterium missos, propter eos qui hereditatem capient salutis ?.— Si 
omnes in münisterium electorum missi,vide annon Hieronymus 
aliquantüm exorbitet, cum unicuique Angelum custodem assigna- 
tum doceat. Sed nos Patrum authoritate, hoc ut probabile ad- 
mittimus, ut certum sit et indubitatum, sic ut ex eo fidei dogma 
extrui possit, nunquam efficies. 


Car. LVIII. contra Archiepisc. Spalatens. 349 


18. Seripturis et Patribus addis hic, licót extra ordinem, pro 
invocatione Angelorum testimonium quoddam Canonici tui Win- 
desoriensis, Z4udivi ipse, inquis," magná cum voluptate in Angli 
"wnum ec meis tunc. Canonicis W'indesoriensibus coram Rege con- 
cionantem, et pro concione expressó asserentem, nihil obstare, quà 
minüs quisque fidelis possit ad. suum Angelum Custodem se con- 
vertere, et dicere, Sancte Angele Custos, Ora pro me. 

14. Die primüm, Canonicus ille quo tandem jure fuus? An 
à te electus ? an tu Canonicorum illius Ecclesie vel Patronus, 
vel Fundator? An et hic quoque in Sereniss. Regis nostri jus 
(nam illius hzc propria sunt) involes ? An potiüs ut amens ille 
Thrasilaus? naves omnes quz im Pirzum appulerant, suas nun- 
cupabat: sic e&dem tu phrenesi Canonicos eos omnes fuos amens 
vocitas?  Certé enim non illi magis tui, quàm tu Canonicus 
ilorum ; omnes zquo jure Canonici, tuque non alius quàm- de 
tredecim illis Canonicis unus, ut ex ipsis fundamentalibus Socie- 
tatis ilhus sfafufis, discere potuisses, et meminisse debuisses. 
Dic dein unde tibi nihil intelligenti tante in audiendo voluptas ? 
Concio illa Anglicauo idiomate habita est. "Tu Concionatori 
plané barbarus tune eras: surdo tibi canebat. Nec ahter audi- 
ebas, quàm legebat sanctissima Episcoporum Seripta pater tuus 
Julianus apostata ; audiebas, non intelligebas : nam si intelligere 
potuisses, calumniari nunquam voluisses. 

15. "Tractavit doctus ille Concionator, Psal. n. 15, Znvoca me 
in die tribulationis. Malum tibi hic omen vel in ipso limine. 
Precipiente Deo, /nvoca me, an quis inde deducat, aut doceat, 
Invoca Angelos ? Stultus tu hic calumniator, qui quod ne vero 
quidem simile est, confingis. 

16. At Canonicus, inquis, ille, Ezpressé asserit licere cuivis 
sic dicere: mihil obstare quin dicat quisque suo Angelo custodi, 
Ora pro me.  Mendacem hominem! An ille hoc expresse dixit ? 
Certé non expresse, Imó nec implicité, nec obliquo, nec ullo modo 
dixit. Quin et contrarium plan? et dixit sepiüs et luculenter 
demonstravit. Invocare Angelos aut Sanctos defunctos, vanum, 
stultum, et insanum esse et dixit et demonstravit. Neque An- 
gelos, neque Sanctos defunctos vel Matutiná vel Vespertiná 
cognitione res nostras in particulari scire, ideoque pro nobis in 
partieulari non intercedere et dixit et demonstravit. Invoca- 
tionem Angelorum et Sanctorum defunctorum nec é sacris 
literis, nec & priscorum patrum Scriptis probari posse constanter 


* Cons. Red. 
p.39. 


[374] 


3 Athenae. 
Dipnosoph. 
lib. 12. 


[875] 


* Cons. Red. 
p. 39. 


[376] 


350 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LVIII. 


dixit, docuitque. Horum singula Invocationis vestre nervos 
omnes incidunt. Hsec ommia ne Angelos quis invocet, obstant : 
Hsc omnia obstare et dixit ille et demonstravit. Tu tamen 
homo vecors, excors, nihil obstare cum dixisse, etiam et expresse 
dixisse non erubuisti asserere. 

17. Quid quod de Angelo custode nihil quidquam aliud 
tune dixit; nisi hoe, de Angelo custode fortassis ampliandum ? 
Non quia res ei dubia, an ille invocandus, sed quia prolixiorem 
tractatum res hzc desiderabat, quia dispar illius et aliorum An- 
gelorum ratio, quia cüm in Angelo custode major sit Pontificiis 
et spes et species in háe invocationis causà, ampliorem quoque 
de eo orationem, quàm temporis ilius angustie paterentur, 
habendam censuit. Quantus tu nune calumniarum artifex es 
et architectus! quàm fecundum tibi in mendaciis fingendis 
ingenium ! Ut aranea ex se suoque venenato succo telam texit : 
sic tu nullà extrinsecus suppeditatà materià, ex tui solius cere- 
belli innato lycoctono mendaciorum et calumniarum telas texis; 
et in quosvis tela ista tua venenata ejacularis. Tibi nomina 
mille, mille nocendi artes; Ef potes unanimes armaré in prelia 
fratres... Nec addam plura de Canonico tuo; cujus vel solum 
nomen calumniam hanc tuam facilé abstergat. | D". 1s Monta- 
cutius est, famà et eruditione doctis omnibus notus, qui te omni 
literarum genere imfinitis parasangis post se relinquit: virtute 
vero, probitate, et morum integritate, non tam ilh conferendus 
tu es, quàm Catoni Verres. 

18. Respirásti jam paulisper, et prurigini tuz calumniandi 
aliquantulum in Canonico tuo satisfecisti. — Ad patres nune 
reverteris, et ex elis Zngelorum? Intercessionem, et ministeria ad 
nostrum beneficium probare vis. Veterator! Am ministeria Angel- 
orum quisquam negat? An vel ntercessionem illorum depre- 
catoriam ? Quorsum hz strophe? ^ Doce quod probandum 
suscepisti, Angelos in particulari, suisque meritis pro nobis inter- 
cedere. Doce Intercessionem illorum meritoriam esse, non solüm 
deprecatoriam : Hoc proba, aut nihil agis. 

19. Dignissimus quem híc citas testis est Hieronymus, 
Epist. i. ad Heliod. Hortatur ibi Episcopos, ut officio suo 
seduló invigilent, ut serió cogitent quo in loco collocati sint, 
quód eos supplicium, si se viros non prestent, manet. Non est, 
inquit, facile stare loco Pawli, tenere gradum Petri, jam cum 
Christo. regnantium, ne fort veniat Angelus qui scindat. velum 


Ca». LVIII. contra, Archiepisc. Spalatens. 351 


templi twi, qui candelabrum tuum de loco moveat. De Angelis in 
illà Epistolà nihil aliud. reperitur. An tu hoc intercessionem 
Angelorum, an vel Ministerium iu beneficium vocas? An An- 
gelum hune qui scindit velum et movet candelabrum, creatum 
ullum Angelum esse censes * Lege Apocalyp. ii. 5, textus est te 
dignus, et quem postibus tuis, imÓ dextre inscribas. —Perspicies 
Angelum hune, de quo Hieronymus, non alium esse quàm An- 
gelum Foederis. Illius honos hic est, quód tenet stellas in dextrá, 
quód ambulat inter candelabra, quód movet de loco candelabra : 
Vindex hie est Apostasie, non Intercessor: Memor igitur et tu 
sis, unde excideris, et resipisce. 

20. Sed est aliud in verbis Hieronymi, quod silentio pre- 
terire non possum. nter maximas et maximé peculiares Ro- 
mani Pontificis prerogativas, hoc à vobist ponitur, quód sit ' Bell. rib. 2, 

3 de Pontif. c. 
Petri et Pauli successor. 'Testem tuum nunc interroga. Dicet 12, 13, &c. 
tibi, nihil esse in hoe Pontifi tuo proprium. Sacerdotes seu 
Episcopos omnes, Cantuariensem, :equé ac Romanum, /oco Pauli 
stare; Petri gradum tenere, diserté dicit Hieronymus. ^ Credo 
equidem Angelum taum custodem hie obdormivisse, aut nidore 
scelerum. tuorum fugatum fuisse. ^ Certé enim malus tuus 
Genius, cui ludibrium debebas, locum hune Hieronymi animo 
tuo suggessit. 

91. Testis tuus secundus est Chrysostomus, De Incompreh. 
Dei Naturà, Hom. ii. Tempore, mquit, é/[o, quo sacrificium 
Jucharistie Deo offertur, non solüm homines clamorem illum 
horribilem reddunt, sed etiam Angeli Domino genuflectunt, et 
gro ramis oleaginis corpus Domini protendentes, rogant pro humano 
genere, quasi dicant pro his, Domine, rogamus quos tu adeo di- 
lexisti, ut pro eorum salute mortem obires, animam cruce efflares ; 
pro his supplicamus, pro. quibus ipse tuum largitus es sanguinem ; 
ro his oramus, pro quibus corpus immolásti. Orare pro Ecclesi&, 
pro viventibus in genere, asserit ibi Chrysostomus (si homilia 
illa, de quo justis de causis hzesito, an sit Chrysostomi), Sie eos 
in genere orare non inficiamur. — Intercedere pro singulis in par- 
ticulari, intercedere per ipsorum merita, quod tibi probandum, 
non asserit Chrysostomus. Quin et illud addo, Chrysostomum . [377] 
ibi agere de Angelis, qui nobiscum in sacris coetibus presentes, 
sciunt que tune agimus, quze dicimis, licót (quod caput est in 
omni oratione) non qu: cogitamus et corde petimus. llli tum 
presentes, cüm Aorrendum illud, ut. vocat Chrysostomus, myste- 


? Chrys. 
Com. in c. 
ep.lad MEAn 


x Loc. cit. 


y In l ad Cor. 


c. 11, lect. 3. 


[878] 


: Ant. Abbas. 


ep. 2, ad 
Arsinoit. 


* Ib. ep. 7. 


3592 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». LVIII. 


rium tractamus, preces suas pro toto humano genere, pro totà 
Ecclesià nobiseum Deo profundunt. Non intercedunt tune 
aliter, quàm quivis hominum presentium; non invocandi ob 
hoc sunt, magis quàm quivis hominum presentium.  Adesse 
veré Angelos sacris fidelium coetibus indieat Apostolus : Oportet 
mulierem gotestatem habere supra caput, id est, velatam esse, 
propter Angelos, ibi tum presentes, ne si velamen (quod sub- 
ji, Jectionis" secus feminei Symbolum est ac tessera) abjiciant, 
non homines solàüm, sed ipsi sancti Angeli indecente illius, 
etiam et inobedientie in Deum spectatores sint ac testes. Nam 
Angelos proprié híc intelligendos, et Chrysostomus," et post eum 
Aquinas recté declarat: licót híc Pastores etiam intelligi posse 
sentiat. 

29. Tertius tuus testis est Anastasius Sinaita, lib v. in 
Hexam. ait ille, Jis qui baptizantur, et mazim quà virtute illustres 
sunt, à Deo dari Sanctos Angelos qui eorum curam gerant. . At 
nula híc Angelorum ZJnfercessio, nulla Meritoria intercessio. 
Curam eos fidelium agere quis negat ? — Quis nisi vecors probet ? 

93. Quartus tuus testis est Anastatius Nicenus, qusest. lxi. 
ubi recitat quoddam Cyrilli et Theodoreti dietum: Scimus, 
inquit Cyrillus, Sanctos Angelos à Deo esse ordinatos ad opem 
ferendam credentibus, et. ut sint veluti duces populi. — Creator, in- 
quit Theodoretus, Zmgelorum presidio custodit hominum. genus. 
Sed die jam Posthume de tribus capellis. Ubi hie Intercessto 
eaque meritoria, Angelorum?  Opem eos ferre credentibus, cus- 
todire ut Ministros Dei, humanum genus dicit Cyrillus.  Inter- 
cedere veró suis Meritis, tu dicis, non Cyrillus, et juxta pro- 
verbium, Aliud sus, aliud loquitur Menecles. 

24. Quintus tuus testis est Antonius Abbas contemporaneus 
Athanasio Epist. i. ad Arsinoitas. Antiquus valdé author si 
genuinum dares. " Spurius hie tuus est, ab indocto et mepto 
Impostore confictus. Nihil im eo lectione dignum, nihil quod 
priscam pietatem sapit, aut eruditionem. — Pro certo, mquit; 
charissimi, magnum. est. vobis istud, ut percontemini de cognitione 
sensualis extantie, in quo non masculus, neque femina. | Ubi 
cerebrum ? Iterum ait, Omnem Sanctorum chorum collectum in 
unum, petisse patrem de salutari nostro, ut calcaret in terris pro 
nostra cunctorum salute. Quasi ad preces Sanctorum, verbum 
caro factum esset. Quale etiam Axioma illud, Qui cognoverit 
seipsum, universos cognovit. Quàm facetum et illud? Corporum 


vx: 


Car. LVIII. contra Archiepisc. Spalatens. 353 


nostrorum amicitia in insubstantia et inconstantia est! Quid Im- 
postor hie fatuus dicat, non est vel flocci faciendum. — Nec dicit 


tamen quod tu eum dicere vis. Nostra, inquit, negligentia v Ant. Abbas. 
ep. 2 


"Angelis labor existit, et omnibus Sanctis; qui nondum usque re- Arsinoht. 


quieverunt propler nos; illi postulant pro nobis, semper laborant 
et gemitum pro vobis emittunt ad Dewmn. — Intercessio hic Meri- 
toria nulla, nisi forté /abor et gemitus Sanctorum jam cum 
Christo regnantium meritorium tibi forte videatur, quod Cardi- 
nalis, scio, tuus non dabit, qui meritum post hanc vitam nullum * Bent. tin. 


e Purg. c. d 


agnoscit. Rogent vero in genere (non inficiamur) in particulari dye 
eos rogare non ait tuus Antonius. Sed rogent, non /aborent, mentum, de- 
non furbentur à requie, non gemant: nisi malis fidem Antonio 
tuo potiàs quàm Apostolo habere, qui dicit,? Quiescunt à labori- * Apoc. 14.13. 
bus suis. Sed cur ego Lectori sic molestus sim, ut Impostori 
tam insulso responsum digner? 

25. Sextus et ultimus tuus pater, est Damascenus, lib. 1. 
Paral. c. vii.  Recitat ibi et approbat sententiam Basili de 
Angelis custodibus.  Quàm parüm veró Basilhus tuz cause 
patrocinetur, nuper vidisti. Quàm deinde antiquus pater Da- 
mascenus? vixit octingentis* feré post Christum annis. Quanta : Bar. an.754, 
etiam Damasceno fides, homini in Iconolatrarum castris pug- — — 
nacissimo, sicque futiliter inepto, ut 7rajani animam ab inferno 
Gregorii precibus liberatam, pro certissimo tradat: et figmenti 
hujus testem orbem totum citet? ^ Quod hoc, inquit,! legitimum t Damase. 
sit, et nullatenus calumniam pati possit, Omnis Eoa plaga. est Menit 
testis et Hesperia. Cüm tamen commentum hoc falsissimum 
esse, non Possevinus? solüm, sed et Cardinalis Baronius" lu- In Appar. 
culenter demonstret. An tu illi in fidei dogmate, fidem habeas, Damascenus. 
quem insigniter deceptum esse omnis Eoa plaga est testis, et 994, n. 3 et 
Hesperia? Sed testis ille te dignus est, Similes habent labra 


lactueas. 


[379] 


i Cons, Red, 
p. 40. 


k Lib. decur 
pro mort. 
gerend. c. 16. 


[380] 


354. Defensio Ecclesie Anglicane Car. LIX. 


CAP. LIX. 


SANCTOS DEFUNCTOS IN PARTICULARI PRO VIVENTIBUS INTER- 
CEDERE, EX CYPRIANO, HIERONYMO, AUGUSTINO, LEONE, ET 
ALIIS FRUSTRÀ CONATUR PROBARE ARCH. SPALAT. 


PrERcis nune ordine tuo retrogrado ab Angels ad Sanctos 
defunctos et eorum Intercessionem : et habere te híc, ams,  com- 
munem consensum.  lntercessionem 4n particulari, et Meritoriam 
si dieas, non habes: Si in generali, et deprecatoriam solüm vis, 
et Patrum habes et nostrum in hoc consensum.  Perpendamus 
nunc Patres tuos. 

9. Primus est Cyprianus, lib. de Mortalit. ubi ait, Sanctos 
defunctos jam de suá immortalitate securos adhuc. de nostrá salute 
esse sollicitos. |. At in particulari de singulorum salute solheitos 
esse, non dicit. Intercedere per sua merita non dicit; à nobis 
invocandos esse,non dicit. Ludum tu hic lectori facis: teque 
omnibus ludibrium facis. 

9. Secundus est Hieronymus advers. Vigilant. |. Si Apostoli, 
inquit, e£ martyres adhuc in corpore constituti possunt. orare pro 
ceteris, quando pro se adhuc debent esse solliciti, quantó magis 
post victorias, Coronas et triumphos? | Et quis aliter dicit, sen- 
ttve?  Orare defunctos vel in genere pro viventibus negavit 
Vigilantius; orare defunctos pro viventibus orare in genere pro 
eis, docet contra Vigilantium Hieronymus. Dumque pro omnibus 
Dei servis generatim rogant, etiam quze singulis ex usu sunt, sin- 
gulis impetrant. Sanctis in calo, generaliter, ut ait Augustinus," 
orantibus pro indigentia supplicantium, prebet Deus. singulis illa 
solatia cuique idonea, quibus in hujus vite miserid judicat esse 
prebenda. Hsec Augustini, heec Hieronymi, hzc et nostra mens. 
Orare veró Sanctos defunctos im particulari pro. viventibus qui- 
busvis ipsos invocantibus; Intercedere eos per sua merita apud 
Deum pro ulli viventibus, non dicit, non sentit Hieronymus. 

4. Dixi quibusvis. Nec enim negamus tum Hieronymum, 
tum Cyprianum, tum Nazianzenum, tum alios in eà opinione 
fuisse (quam nos quoque ut piam amplectimur et probabilem) ut 
putarent Sanctos defunctos pro aliquibus qui ipsis noti priüs 
erant et chari, etiam in particulari apud Deum preces fundere. 
Hine virgines mox ad Dominum cum martyrii coroná migra- 


Car. LIX. contra Archiepisc. Spalatens. 355 


turas, hortatur qui illis et cognitus probe fuit et charus, Cypri- 
anus.  Mementote tunc nostri, cum incipiet in vobis virginitas 
honorari, et Cornelium sibi familiarem, valdeque dilectum, allo- 
quitur iterum idem Cyprianus," S; quis nostrum prior divine 
dignationis celeritate precesserit, perseveret apud Dominum nostra 
dilectio. Quod idem de Basilio opinatur Nazianzenus, I/le, in- 
quit, nune in celis degit, ibique pro nobis (pro nobis, inquit, in 
particulari, quos charos híc habuit) óc oj&c! ut arbitror, sacri- 
ficia offert ae pro populo (hoe nempe particulari quem. charum 
habuit) orat. Hoc sensu capienda etiam Hieronymi verba tam 
illa ad Paulam de Blesillà piá ipsius filià tum defunctà, Pro te 
Dominum rogat, mihique veniam impetrat peccatorum : quam illa 
ad Helodorum, Veniet postea dies, quo Hierosolymam caelestem 
vir fortis coronatus incedas, tunc parentibus tuis ejusdem civitatis 
jus petes: tunc et pro me rogabis qui te ut vinceres incitavi. 
Erat Paula, erat et Hieronymus, Blesille, erant Heliodoro tum 
parentes ipsius, tum Hieronymus non noti solüm, sed summé 
chari. Cur tales à defunetis in particulari Deo commendari 
difüidamus ? Quis vel parentum in filis, vel filiorum in pa- 
rentum animabus separatis memoriam, recentem adhuc, et chari- 
tatis ardore flagrantem, oblhteratam sentiat credatve? ^ Quis 
Sanctos Deum intuentes, vel memoriá, vel charitate debihori 
opinetur in cognatos charosque amicos, quàm erat in fratres suos 
miser ille e£ 1mmisericors Epulo ?  Roget igitur pro parentibus 
et amicis notissimis sibi et charissimis Blesilla, roget Helio- 
dorus, rogent pro similbus ali; aliqui etiam, si vis, pro illis 
particularibus Ecclesiis, regnis, aut provinciis, quorum dum vivi 
erant, ardentiorem curam gerebant: quid hoc ad nos, aliosque 
quos de facie, de nomine, de conditione et statu penitüs igno- 
rant? An quia eorum quz in vita sciebant, notitiam parti- 
cularem retinent, e£ memoriam Sancti, ideo et alia eis perspecta, 
quz post egressum é corpore fiunt hic aut eveniunt? —Orare 
Sanctos defunctos, etiam et in particular orare pro eis, quorum 
notitiam et memoriam adhue calentem habent, et secum in 
coelum ferunt, libenter arbitramur : Orare veró Sanctos pro illis 
in particulari, quorum notitiam nullam ante habuerunt, vel scire 
eos aut parentum, aut liberorum, aut amicorum, aut quorum- 
cunque post ipsorum egressum, vel actiones, vel conditionem, 
vel preces, vel cogitationes, ut pro eis quze tum petunt, in par- 
ticulari intercedere possint, aut intercedere eos unquam per 


! De Discipl. 
et Habit. 
Virg. in fine. 


7 Lib. l, ep. 
l. 


? Orat. funeb, 
in laud. 
Basilii, 


[381] 


[389] 


! Bell. lib. de 
Sanet. Beat. 
0:19; 

$ Probatur 
tertio. 


356 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LIX. 


condignitatem suorum operum ; horum nihil vel Hieronymus, vel 
priseze Ecclesie patres docuerunt. In his veró causz tuze cardo 
vertitur; an omnium se invocantium voces votaque, ipsasque co- 
gitationes intelligant, an pro quibusvis ipsos nunc invocantibus 
in particulari intercedant? an pro ullis per operum suorum con- 
dignitatem intercedant. |^ Lubrica hzc et incerta omnia, ubi pedem 
suum figat fides, locus hic nullus. Cüm de his agitur, nec 
Heliodori aut Blesille apud Hieronymum, nec Cornelii aut vir- 
ginum apud Cyprianum, nec Basili apud Nazianzenum, nec 
similium preces rem tuam quidquam attingunt. 

5. Tertius quem citas Pater est Augustinus, lib. v. de Baptis. 
cap. xvii. Orationibus, inquit, ejus (Cypriani) adjutus, discam 
si potero per literas ejus. Orare Cyprianum pro Ecclesià mili- 
tante, cujus causam tune agebat Augustinus, se orationibus Oy- 
priani adjutum iri non dubitat Augustinus: Nec nos sané de 
his dubitamus.  Orare veró defunctos pro viventibus 2» parti- 
culari, orare ut suis meritis, seu ex condignitate suorum operum, 
quidquam eis concedat Deus, nec Augustinus dicit, nec nos sie 
eos orare credimus. 

6. Citas secundó Augustinum, lib. vii. de Baptis. cap. i. 
Ádjwvet, mquit, nos orationibus suis Cyprianus, ut donante Domino 
quantim possumus, bona ejus imitemur. Non ait, Adjuva nos, 
O Cypriane, quod 2nvocantis est: sed, Adjuvet nos Cyprianus, 
quod Opftantis est. — Optat id fier à Cypriano, et fieri confidit ; 
non ipsum :2nvocat,non orat ut faciat. Votum hoc est, quomodo 
si quis id optet fieri ab aliquo in remotis agente, quem tamen ut 
faciat non invocat. .O mihi preteritos referat si Jupiter annos ! 
Optat referri: non znvocat Jovem, nec orat ut referat.  Optari 
possunt quse sunt impossibilia, inter quze et hoc : Qui invocaret 
vel Deum vel Sanctos, ut quod factum est, infectum siet, ineptus 
sit. .O utinam tum cüm Lacedemona classe petebat, Obrutus 
insanis esset adulter aquis. Nom rogat Jovem ut perisset, sed 
perisse opfaf.  Resipiscat maturé Antonius, nec diutiüs contra 
stimulum caleitret. An ego te nune invocabo ? Sanctum certé 
te non habeo, nec invocandum sentio: Opto tamen, ut sapere 
discas, ne, si sera sit, vera non sit tua poenitentia. Addam duo 
aha et illustria valdé in hane rem exempla. 

7. Citat pro Invocatione Sanctorüm Cardinalis! tuus cap. vii. 
Canonum OConcili Generali Sexti, ubi sic legitur, His actis, et 
solo Deo adorato, invocet (quisque Christianus) Sanctos, ut pro se 


Car. LIX. contra Archiepisc. Spalatens. . 997 


intereedere. apud Majestatem. divinam. dignentur. An tu Con- 
cilium hoc Christianos omnes invocare sentias, quia ut Augus- 
tinus, 4djuvet nos Cyprianus, itidem et Concilium, invocet quis- 
que Christimmus, dicit? ^ Nec parvam scio apud te tuosque 
gratiam inibo, qui ex hoc canone exemplum petam. Quid enim 
usquam pro Znfercessione, pro Invocatione vestrà Sanctorum 
luculentiüs inveniri, aut vel desiderari potest? Quem non 
flectat, imó pertrahat in vestram sententiam, dignitas, authoritas, 
et Decretum antiqui, (Ecumenici etiam, et approbati Concilii ? 
Atenim quod te latere nolim, unica hic latet mortua musca, quz 
foetere facit unguentum omne pigmentariorum vestrorum. Spu- 
rius nimirum hic Canon est; Adulterinum decretum, ab Im- 
postore aliquo stigmatico, nomine Conceili Sexti confictum ; et 
cüm veré Gibeonita sit, quia laceris et vetustis calceamentis 
indutum in Monasterio Bavoniensi in Flandria reperistis, pro 
vero Israelita, pro Concilii Generalis genuino Canone venditatis. 
Fraudem detexit Surius vester, H?, inquit," Canones falsÓ ascri- » Laur. Sur. 


Prefat. sua 


buntur sexte Swynodo.. Nothi sunt et adulterini Canones, inquit i 


Caranza" vester.  Reperi, inquit Anton. Augustinus, Canones » Pref, sua 
. . . . . . os, in Conc. 

hos novem esse Theodulphi Episcopi Aurelianensis, qui vixit tem- Gener. 6. 

: JOH. - : ^ Lib. ], de 
poribus Ludovici Pi, id est, annis post Christum 800. Quare dr. 
ratiani. 


igitur vos in tribus Conciliorum editionibus dicitis, Concilium Dial. 15, p. 
Seatum novem illa Capitula scripsisse ? — Quere Cardinalis? vester » Bell. loc. 
sic gloriabundus asserit, Concilium Generale Seutum dicit, Causam 

indicat Surius;? quia Canones hi cum primis pui videntur, ideo s Sur. oc. 
lectorem eis fraudare nolumus : Ita nimirum se res habet; Im- 
pudentissimi quique nebulones, si quid in rem vestram con- [383] 
fingant, Pii impostores: et eorum diabolicz fallendi artes, pie 
fraudes censendz sunt. At veritas mendaciis fulciri non vult, 

nee dogmata ulla nisi vestra, id est Antichristiana, fraudibus, 

ne Pis quidem, firmar amant. 

8. Exemplum alterum habe é Concilio Chaleedonena  F/a- (tore, 
vianus post mortem vivit, martyr pro nobis oret. Quis fere 
vestrum in hoe non triumphat, et Invocationem Sanctorum à 
Concilio Chaleedonensi approbatam esse non clamitat?  Pro- . 
batur, inquit Bellarminus; Sanctorum Invocatio ex Concilio, et Huc 
citat Concilium  Chalcedonense. | Acclamatio, inquit. Baronius;* 451. I8. 
facta est Flaviano martyri, quód pro Swnodo oraret. Radeim ou d 
habet Binius;" Concilium Chalcedonense attestari im hoc Invo- TOhron.sum 


xiv : : .: : ssec. 5, ver. 2 
cationi Sanctorum, ait Jesuita Gaulterius.* Sed nemo tam in- js. ; 


y Nich. 
Harps. in 
Dial. sub 
Copi nomine, 
Dial. 3, pp. 
322, 323. 


* Act. 11 et 
12 


[884] 


b Act. 1l. p. 
117,a. 


358 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LIX. 


solenter hie exultat, quàm Copus vel veriüs Harpsfeldus nostrás, 
En, inquit,! totam Chalcedonensem. Synodum, in quam supra sez- 
centi Episcopi confluzerunt, magna voce intonantes, Sanctus martyr 
Flavianus oret. pro nobis. |. Ab hoc testimonio fugiunt Protestantes, 
ul à cruce latro, intelligunt si nullum aliud in omnibus aliis Scrip- 
toribus hác de re (de invocatione nempe Sanctorum) festimonium 
extaret, hanc solam Synodum. tam perspicue totius prime Ecclesie 
fidem eaprimere, ut mihil necesse sit preterea desiderare : clara 
Invocationis Sanctorum vestigia in celebri prime Ecclesie Synodo, 
eáque (Ecumenicd cernimus. Faciam veró ut vos pudeat (si 
pudor ullus sit) hujus jactantiz vestre et vanitatis. 

9. Dico tibi uno verbo, sed verissimo: Nulla hic omninó 
Flaviani invocatio : non vel tota Synodus, ut vos jactatis, nec vel 
unus aliquis in totà Synodo Flavianum hie invocabat, vel ut 
apud Deum pro ipsis intercederet, oravit, ne optavit quidem. 
Commenta hzc vestra sunt, sed puerilia, et vel é tyronum 
scholis explodenda.  Qusnam igitur verborum istorum mens? 
qui sensus?  Expediam paucis, eoque libentiüs, ut non fraudes 
solüm tuorum hominum videas, sed et ineptias, et quàm veré 
infantuli sint im. Conciliorum et Patrum lectione, in quibus, 
ultra extremum corticem, nil sapiunt. 

10. Agitata est Actione illà* difficilis satis causa inter Bas- 
sianum et Stephanum, uter esset legitimus Ephesiorum Epi- 
scopus. Bassianus, licét non rité ordinatus, Episcopatum illum 
quadriennio tenüerat.  Communicaverat? ei, ut legitimo Ephe- 
siorum Episcopo Proclus, et qui Proclum sequuti sunt, nter quos 
Flavianus.  Ejecit Bassianum, et Episcopatum Ephesinum per 
summam vim ac tyrannidem obtinuit multosque annos tenuit 
Stephanus.  Causà diu multumque ventilatà, Constantinopo- 
litani Clerici, qui à partibus erant Bassiani, inter alia hoc urge- 
bant, quód Flavianus, quia communicaverat DBassiano, ideo hoc 
ipso Bassianum legitimum esse Ephesi Episcopum agnovit, Judi- 
cavitque. Rogantigitur ut Flaviano tum martyri, hunc honorem 
Concilium deferre dignetur, ut quem ipse pro Episcopo Ephesino 
vivus receperat, illi quoque reciperent. Et quo hoc vehementiüs 
premerent, Flavianum quasi tum in Concilio presentem, et hoc 
in Concilio flagitantem atque rogantem inducunt, quasi dicerent, 
Si nostras rationes, et obtestationes pro DBassiano audire non 
vults, oret tamen et exoret hoe à vobis Flavianus, cui vivo 
Bassianus tam charus fuit et probatus. Ille Orthodoxus, cüm 


Car. LIX. contra Archiepisc. Spalatens. . 899 


viveret, judicavit Bassianum esse legitimum Ephesi Episcopum, 
Ille licót jam martyr et mortuus, causam hane tamen pro 
Bassiano judicat. Ille in Bassiano presens est: Ille, non nos, 
oret pro Bassiano. He vera et genuina verborum mens, cui 
nisi pertinax aut imperitus, refregari nemo potest. Verba enim 
ipsa (quse non sunt Concilii, ut Harpsfeldus stultissimé opinatur, 
sed Episcoporum et Clericorum Constantinopolitanorum ad Con- 
cilium) hoc non aliud quidquam sonant. 

11. Cecropius causam agens Dassiani, ita Stephanum allo- 
quitur, Domine Stephane, cognosce quantium potest Flavianus 1 Act. 1 v. 
beate memorie, et post mortem.  Cecropio assentientes Epi- 2i 
scopi et Clerici Constantinopolitani, clamaverunt, Veritas sic 
habet (id est, veré huie, ut legitimo Ephesi' Episcopo favit 
Flavianus), omnes hec ipsa dicimus, Flaviano eterna memoria. 
Ecce ultio (in Stephanum, qui Bassianum expulit), fece veritas 
(de causa Bassiani eui favit Flavianus). Flavianus (id est, judi- 
cium Flaviani) post mortem vivit. Martyr pro nobis oret. (in. hàc 
causá Bassiani ille pro nobis Concilium hoc oret). J/avianus [385] 
post mortem fidem exposuit. — Flavianus Mc est (hie habemus 
judicium Flaviani pro Bassiano), Orthodoxus Mc est. Multos 
annos Imperatori: Flavianus nobiscum. judicat, Bassianum esse 
legitimum Ephesi Episcopum. 

19. Vides nune Concilium non orare Flavianum, ut inter- 
cedat pro ipsis apud Deum (Orationis istius, aut voti hic ne 
vestigium quidem ullum) sed e contrario, Flavianum orare Con- 
cilium pro Bassiano: ut sicut ipse dum vivus esset, Sie psi 
quoque Bassianum esse legitimum Ephesi Episcopum judicarent. 
Et quidem in honorem Flaviani, Bassiano Episcopatum illum 
adjudicare volebat Synodus; totaque Synodus exclamavit, Jus- 
tilia Bassianum vocat. Sed gloriosissimis et zequissimis Judi- 
cibus qui tum Concilio przesidebant, aliter visum est: Neque 
Stephanum nempe, neque DBassianum, esse legitimum Ephesi 
Episcopum, sed utrisque rejectis, tertium alium ordinandum 
esse, In quam et prudentissimam et justissimam  przesidum 
sententiam, tota post Synodus pedibus ibat, in eamque omnino 
sententiam Decretum suum  Synodale fecerunt. ^ Ut im, Oref 
Flavianus, nulla Flaviani: sic in, 4djuvet Cyprianus, nulla 
Cypriani invocatio est. 

Citas tertió, Augustinum, Serm. xvii. de Verbis Apostoli. 
Nam quod Serm. xlvii. apud te legitur, Typographi erratum 


3 Aug.lib. 22, 
de Civit. Dei, 
c. 10. 


* Lib. 2, cont. 
ep. Parm. 
c. 8. 


[386] 


f Lib. 2, c.33. | 


360 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LIX. 


arbitror, non tuum, cüm Sermones solüm xxxv. extent. Verba 
Augustini quze innuis, hzc sunt: Habet Ecclesiastica disciplina, 
quód fideles noverunt, cim martyres eo loco recitantur ad Altare 
Dei, ut ibi non pro ipsis oretur, pro ceteris autem commemoratis 
defunctis oretur. | Injuria est enim pro martyre orare, cujus nos 
debemus orationibus commendari. Speciosa fateor verba, 6 quibus 
non solüm Znvocatio martyrum, sed et Purgatorium stabilri vi- 
detur. Sed videtur tantüm. Nam si sensum Augustini peni- 
tiüs introspiciamus, utrumque horum evertit. Certum est 
enim, Augustum 4Znvocationem martyrum ad altare diserté 
negare. JNominantur, inquit," martyres ad altare, non tamen à 
sacerdote qui sacrificat, invocantur. Non invocantur martyres : 
quare certum est, commendari orationibus martyrum, non idem 
esse Augustino, cum Znvocare martyres. Quomodo etiam alibi 
apud Augustinum,* Christiani se orationibus viventium commen- 
dare dicuntur, nec tamen nvocari viventes à viventibus sensit. 

18. Quid igitur hoc sibi vult, Debemus commendari martyrum 
orationibus ? — Omninó nihil aliud, quàm rogare Deum, ut non 
nostris solüm, sed ipsorum quoque pro nobis orationibus flecta- 
tur Deus; ut si non nostras, qu: spé frigent, illorum tamen 
ardentissimas pro nobis orationes audire, et quz petimus, donare 
dignetur: ut quce non prosunt singula, juncta juvent. Hoc 
ipsum à Theodosio factum narrat Ruffinus,í Ante initum cum 
Eugenio bellum, Pernoctabat im orationibus, Circumibat cum 
Sacerdotibus et populis omnia orationum loca, ante martyrum et 
"Apostolorum thecas jacebat cilicio prostratus, et. auxilia sibi fida 
sanctorum, intercessione poscebat. Poscebat quidem fida aucilia, 
sed poscebat non à Sanctis, non invocando Sanctos, sed poscebat 
à Deo, invocando Deum et rogando, ut suis simul et Sanctorum 
pro Ecclesià precibus commotus, auxilium sibi in eo bello ferret. 
Hse nec alia Augustini mens: Commendari nos debemus non 
martyribus, in vocando ipsos, sed Deo soli, invocando illum, ut 
nostris simul ae Sanctorum precibus invocatus, gratiam nobis 
largiatur aut gloriam.  Rogare autem Deum ut illorum precibus 
ac rogatu quidquam nobis donare dignetur, non est martyres, 
sed Deum soli invocare. 

14. Atque hoc clariüs adhue elucet ex illo discrimine, quod 
inter martyrum et ceterorum nominationem ponit Augustinus. 
Qui enim illi ceferi qui nominantur ad Altare? — Non alii pro- 
fectó, quàm Sancti jam in sinu Abrahe requiescentes. — Hoc 


Car. LIX. contra Archiepisc. Spalatens. . 0T 


diserté docet Augustinus, Tract. Ixxxiv. in Johan. — /deo, inquit, 
ad ipsam mensam mon sic eos beatos mariyres commemoramus, 
quemadmodum alios qui in pace requiescunt, ut etiam pro eis 
oremus ? Sancti alui omnes qui in pace requiescunt ad altare 
commemorantur uw pro eis oremus : Martyres non sic commemo- 
rantur wí pro eis oremus, sed potiüs eorum nos precibus com- 
mendamur, ut illi pro nobis orent. Et orant quidem utrique, 
tam martyres, quàm czeteri Sancti defuncti, pro viventibus : 
Oramus etiam nos viventes pro utrisque, ut tandem, consum- 
matá glorià, corporibus ipsorum animus consociatis, utrique 
fruantur: ut utrisque adveniat Regnum tuum. Non sic tamen 
pro martyribus ut pro aliis oramus, ait Augustinus. Quodnam 
igitur diserimen ? dignum certé quod notetur, ut quantüm à 
Purgatorianis absint hz priseze Ecclesie orationes, clarissime 
dignosci possit. Fuit Augustini, ut est Tertullianj* et non- 
nullorum Patrum opinio, martyrum animas divinà visione 
statim à morte frui, ac sine omni morá ad summam, quie ani- 
mabus separatis contingere potest, beatitudinem — ascendere, 
aliorum Sanctorum animas non statim admitti putabat ad cla- 
rissimam illam et beaüfieam Dei visionem, sed in sinu Abrahe, 
aut abditis quibusdam receptaculis, quasi in atriis Regni coelo- 
rum aliquandiu requiescere, nec in Regnum ipsum seu bea- 
tissimas coli sedes intromitti. Pars, inquit? Awjus Sancte 


[387] 


* Tert, lib. 
de Resur. 
Carn. c. 43, 
et lib. de 
Anima. c. 55. 


£ Aug. lib. 
12, de Civit. 


Civitatis immortalibus conjungenda est Angelis, et mune wel Dei c.9. 


mortaliter peregrinatur in terris, vel in eis qui morte obterunt, 
secretis animarum. receptaculis, sedibusque requiescit. Iterum," 
Tempus quod inter hominis mortem et ultimam. Resurrectionem 
interpositum. est, animas abditis receptaculis continet, sicut. una- 
queque digna est, vel requie, vel erumná, pro eo quod. sortita est 
in carne cim viveret. Et clarissime in Psal. xxxvi. ubi fidelem 
quemvis sic alloquitur, Post vitam istam parvam, nondum ibi eris, 
ubi erunt Sancti, quibus dicetur, Venite, benedicti Patris mel, 
accipite Regnum: Nondum ibi eris; quis nescit? Sed jam 
poteris ibi esse, ubi ulcerosum illum pauperem | Dwes superbus 
in mediis suis tormentis vidit à longé requiescentem. — In illá 
requie positus, certé securus expectas Judicii diem, quando recipias 
et corpus, quando immuteris ut Angelo equeris. Hzc Augustini 
sententia. Sanctos omnes (exceptis martyribus) nondum cla- 
rissimá Dei visione frui: clarissimam. visionem dico, quam mar- 
tyribus tribuit. Nam aliqua licét obscuriore beatificá tamen 


h Aug. 
Enchir. c. 
109. 


MSTPIE 


362 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LIX. 


Dei presentiá, qualis eorum conditioni congrua est, Sanctos 

omnes frui, eos etiam quos in Atriis et abditis receptaculis quie- 

scere dicit, etiam et eos, qui ante Christum obierunt, docet idem 
HEp 9. — Augustinus. 

15. Mens nune Augustini hine clara. Ad altare comme- 
morantur martyres, commemorantur Sancti alii defuneti. Pro 
his, inquit Augustinus, oramus. Non ut e? Purgatorio, aut in- 
fernali aliquo igne, aut cruciatu liberentur (vestrum hoe et 
vanum commentum est Augustino et priscis Patribus ignotum) 
sed oramus pro eis, ut ad summam llam, clarissimam, et. beatifi- 

[388] cantem Dei visionem, ad quam anhelant ipsorum anime, admit- 

| tantur. Pro martyribus etiam oramus, ut complementum glorize 
ilis quoque donetur: sed pro illis non oramus, quomodo pro 
ceteris, ut ad clarissimam illam Dei visionem illorum animze 
admittantur. Injuriam facit martyri, qui sic orat pro martyre. 
Et Sanctorum quidem omnium, quos commemoramus, oration- 
ibus nos Deo commendatos esse volumus. Sed martyres com- 
memoramus in hune tantüm finem, ut iorum precibus apud 
Deum adjuvemur, czteros commemoramus, non solüm ut ab illis 
Deo commendemur, sed ut Deo etiam pro illis supplicemus. 
Oramus pro illis, et eorum adhue complendà beatificà et cla- 
rissimà Dei visione: non sie oramus pro martyribus, sed tantüm 
Deo nos illorum quas generatim pro Ecclesià fundunt precibus 
commendamus. lta locus hie Augustini, quo tanquam valdis- 
simo fulero Sanctorum invocationem stabiliri putatis, et invoca- 
tionem Sanctorum, et commentitum vestrum Purgatorium cla- 
rissimé evertit. Intercedere quidem pro nobis Sanctos docet 
hic Augustinus: sed nee in particulari intercedere, nec suis 
meritis et condignitate operum intercedere docet.  Intercessio 
meritoria, non deprecatoria, et in particulari, non in generali, ea 
est, quam et nos negamus, et tu tibi probandam suscepisti. 

16. Citas quarto, Augustinum, Serm.xlvi.de Sanctis. Diluere 
faellé possem quod inde colligis: nec est in verbis illis quod 
quisquam metuat. Sed non dignabor ullum Sermoni isti re- 
sponsum, nisi Augustini veré esse Sermones istos de Sanctis, 

aéemr e» et non indocti alicujus Monachi imposturam, anté probaveris. 
! Aug. obiit 


an 43b Pros. At hoc tu, scio, nunquam probabis. Prodit enim ipse author 
in Chron. et 


Baron.eoan Suam? 1mposturam: cüm in els* Zsidori mentionem faciat, quem 
Isidorus 


obiit an. 615 Augustinum, qui ducentis! ante Isidorum annis obierat, citare 
ar. eo an. 


n potuisse vix euiquam persuadeas. Cüm genuinis Patribus de- 


Ca». LIX. contra Archiepisc. Spalatens. 363 


stitui te videas, ad Impostores confugiendum fuit. Similis 
simili, Impostor Impostore gaudet. 

17. Citas quintó Augustinum, lib. ix. Conf. cap. ii. De 
»Nebridio amico sibi charissimo nuper tum defuncto agit 1bi 
Augustinus : Eum in sinu Abrahe vivere, ait, nec jam, mquit, 
ponit aurem suam ad os meum, sed spirituale os ad fontem tuum, et 
bibit quantim potest sapientiam, sine fine felis. — Nec sic eum 
arbitror inebriari ex eá, ut obliviscatur mei, cim tu, Domine, 
quem potat ille, nostri sis memor. Sed an Nebridium ibi invocat, 
aut invocandum ait? An quid ipse tunc agat, aut cogitet in- 
telhgere ait? An Nebridium pro ipso suis meritis intercedere 
ait? Nihil horum. In his veró cause tux cardo. Hi tibi 
limites fixi, quos transgredi te non patiar. Non oblitum sui 
jam Nebridium arbitratur Augustinus. ^ Arbitramur idem et 
nos, Nebridius duícis Augustini amicus: de Nebridio, omni- 
busque similibus hoc idem et meritó arbitramur. Fons ille 
vite et beatitudinis quo inebriantur Sancti, non obliterat memo- 
riam omnium, qui híc cogniti nobis et dilecti fuerunt : Letheum 
id poculum non est; quin ardentiorem potiüs amorem in eos 
qui in Deo nobis hic chari fuerunt, accendi tum putamus.  4r- 
bitratur hoc Augustinus : Zrbitramur hoc et nos. Tu quoque 
ut arbitreris idem et opineris, per nos licet. Noli interim in re 
dubià fidem indubitatam postulare: Nohn ex Opinione dogma 
fidei fabricar. | Nohn ex hoc opinari, Sanctos ea quse nos post- 
quam illi defuncti sunt, híc facimus, dicimus, et cogitamus, scire. 
Augustini modestia vestram confidentiam ; illius opinio Fidem 
vestram hic emendet. 

18. Citas sextó Augustinum, lib. de Curà pro Mort. Gerend. 
cap. xvi. Quid, an invocandos defunctos, an eos in particulari 
pro nobis intercedere, an suis meritis eos intercedere dicit ibi 
Augustinus? Non dicit, nec horum quidquam vel extremis 
digitis attingit. Nugator tu igitur et hic. Sed et imprudens 
quoque. Nam qua habet ibi Augustinus, tuam causam vel 
maxime oppugnant. Solvit ibi quzstionem, quomodo fiat, ut 


ope Sanctorum beneficia multa viventibus conferantur, si (quod 


ante docuerat) ea quae hic aguntur nesciant, et rebus nostris non 
intersint. Respondet Augustinus fieri id duobus modis. Prior 
est, si extraordinarió huc à Deo mittantur : et hoc nonnunquam 
fieri docet exemplo Felicis Confessoris, qui post mortem viventibus 
apparüit, ut ex testibus fide dignis declarat Augustinus. Modus 


[389] 


[390] 


[391] 


864 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LIX. 


alter est; si illis non. presentibus, sed generatim pro indigentià 
viventium supplicantibus, Angeli, vice martyrum, ut opem viven- 
tibus ferant, à Deo mittantur. De hoc posteriori modo sie 
loquitur Augustinus : et dignum est quod observes: Pieri potest, 
ut martyribus in loco suis meritis congruo, ab omni mortalium 
conversatione remotis, et tamen generaliter (nota generaliter) 
orantibus pro indigentia supplicantium, sicut. nos oramus, pro 
mortuis (ut eorum compleatur beatitudo) quibus utique non prae- 
sentamur, nec ubi sint, vel quid agant scimus : fieri, mquit, potest, 
ut Deus omnipotens, qui est ubique presens, ezaudiens martyrum 
preces (sic in genere pro vivis fidelibus factas) per Angelica mani- 
steria usquequaque diffusa, prebeat hominibus ista solatia, quibus 
in hujus vite miseriü judicat esse prebenda. | Quid veró horum 
duorum sit, an etiam utrumque sit, ut aliquando ista fiant, per 
ipsam presentiam (extraordimariam) martyrum, aliquando per .An- 
gelos suscipientes personam martyrum, definire non audeo. Hsec 
Augustini est, hzc eadem nostra plané sententia. Ex his si 
quis, vel invocandos esse Sanctos, vel eos n particulari pro nobis 
orare, vel suis meritis et condignitate operum apud Deum inter- 
cedere concludat, Antonium eum, id est, vanissimum Sophistam 
esse oportet. 

19. Citas septimó, Aug. lib. xx. cont. Faust. cap. xxi. ubi 
ait, Populum Christianum memorias martyrum religiosá. solen- 
mitate concelebrare (quod nos quoque et ipsi seduló facimus, . 
et ab omnibus fieri optamus) ; e£ ad excitandam imitationem, 
et ut meritis eorum (seu bonis operibus) consociemur, aique 
orationibus adjwvemur. Et adjuvemur certé: sed quomodo. 
Augustinus ipse modo exposuit, u£ illis generaliter pro indi- 
gentia supplicantium, Deum orantibus, licót in particulari quid 
agamus, multó magis quid cogitemus nescientibus, Deus que 
singulis ex usu esse videt, eorum precibus concedat. | Quo 
eodem modo non dubitamus Christianos apud "Turcas aut ex- 
tremos Indos agentes, nostris ad Deum precibus pro totius Ec- 
clesize incolumitate, et omnium in eà indigentià generaliter factis, 
beneficia non. pauca à Deo obtinere, etsi quid agant illi aut quid 
cogitent omninó nesciamus. 

90. Citas octavó Augustini Librum Meditationum, cap. xx. 
veré tuus est iste Augustinus. Non Dorbellus, Dunsus, aut 
Voraginensis, non quivis 6 fzce Scholasticorum aut Tridentin- 
orum emergens, Monachus, stolidiàs Sanctos invocare potest, 


Ca». LIX. contra Archiepisc. Spalatens. 365 


quàm flagitiosus ille Impostor, qui foetum istum ignobilem Au- 
gustino supposuit. Nam non possum non indignari, quoties 
meditationibus illis ineptissimis, velut deformi partu, clarissimum 
Augustini nomen dehonestari audiam. — Nihil in eo libello, quod 
vel doctrinam, vel stylum, vel genium, vel ingenium Augustini 
sapit. Nec in Indiculo! Possidii habetur. Nec audent Augus- 
tini dicere, vel Lovanienses, vel Possevinus, vel Bellarminus : 
quid tamen illi non audeant, si fucum ullum pretexere possint ? 
Nihil veró híc est, quod vel pretexant. Quis hymnum illum 
Rythmicum Augustini sentiat? Paradisum ille coelestem sic 
desenibit : 

Solis gemmis pretiosis, hec structura nectitur. 

"Abest limus, deest fimus, lues nulla cernitur, 

Hiems horrens, estas torrens, illic nunquam seviunt. 


Et pauló póst miré sibi plaudit, in illo Speculo, quod Augustino 
penitüs, et aliquot, opinor, post ipsum seculis ignotum : 


Qui scientem cuncta sciunt, quid nescire queunt ? 
Nam et pectoris arcana penetrant alterutrum, 
Unum volunt, unum nolunt, unitas est mentium. 


Lege csetera indocti, inepti istius Rythmi: Augustini foetum non 
esse lhiquidó jurabis. Quin et Augustino bellum aperté infert 
iste Impostor. Martyres nominantur, non invocantur, sic Àu- 
gustinus. Martyres, Sancti omnes in istis meditationibus invo- 
cantur, etiam ardentiàüs quàm Deus ipse, invocantur ; Illi omnes 
invocandi sunt, sic Impostor. Sanct ibi sunt, ubi non vident que 
híc aguntur et eveniunt : sic Augustinus. Sancti 1bi sunt, ubi 
nil nescire queunt, ubi ipsa pectora et cogitationes aliorum vident 
sciuntque, sic Impostor. 

21. Quodsi parentem Rythmici hujus tui Augustini scire 
aves, Bardos adi et barbaros Scholastieos:  Scholastici, mquit 


i Ut testat. 
Bell. lib. de 
Script. Eccl. 
in Aug. tom. 
o" 


Sixtus* tuus Senensis, ciim desiderarent homines sui seculi Rythmis x Bibi. sanc. 


debitos, ad studia Sacrarum literarum allicere, excogitárunt ipsi 
novam metrice artis rationem, ez veteri Latiná, et recenti ver- 
naculá poesi compositam. | Ex veteri acceperunt syllabarum quan- 
Litatlem, et numerum pedum: ex nová et vulgari sumpserunt 
Rythmorum consonantias et syllabarum similes desinentias. Quanti 
vero rythmica hzc Theologia facienda sit, idem Sixtus indicans 
ait, Non me latet, Scholasticorum poeticam ab omnibus | eruditis 
contemni, et prorsus explodi tanquam ineptam, superstitiosam, et 


. lib. 3, p. 187. 


[392] 


! In Monast, 
3, Guarlacen. 
non longe à 
Romorant. 
in Gall. 


[393] 


366 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LIX. 


risu dignam. | Nec verior ulla de meditationibus istis, et earum 
authore censura dari potest. Gaude nune, Impostor, Impostore 
hoc tuo. 

22. Quartus quem citas Pater, est Leo magnus, Sermon. de 
Sanct. Laurentio. Deus, inquit, im Sanctis et presidium nobis 
constituit et exemplum. | Laurentii oratione et patrocinio adjuvari 
nos sine cessatione confidimus. Nos quoque itidem confidimus. 
Presidium et patrocinium habemus in Sanctis generaliter, ut 
loquitur Augustinus pro nobis orantibus.  Presidium veró in 
ilis, aut patrocinium particulare, aut in illis particulariter pro 
nobis orantibus, presidium in eorum meritis et operum condig- 
nitate, presidium aut patrocinium tale non sommiavit Leo. 
Nesciebat ille singulis Regionibus, singulis civitatibus, oppi- 
dis, et villis, singulis artibus, singulis corporis partibus, sin- 
gulis bestus, singulis morbis, singulares Sanctos, ut patronos 
assignari. Nuperum hoe, etiam et Ethnicum est, et in Ethni- 
corum imitationem confictum patrocinium.  lllis in oe//o Mars, 
vobis Georgius; Illorum divitüs Pluto, vestris Anna; Illorum 
vitibus Bacchus, vestris Urbanus: Illorum sfudiis Minerva, 
vestris Catharina: Illorum Medicis Apollo et /Esculapius, vestris 
Cosmus et Damianus: Illorum venationibus Diana, vestris Eu- 
stachius: Illis navigantibus Neptunus, Castor item et Pollux, 
vobis Maria, Nicolaus item et Christophorus: Illorum mereftri- 
cibus Venus, vestris Magdalena: Illorum pwerperis Lucina, ves- 
tris Margareta: lllis in sferilifate Priapus, vestris cujus vos (si 
pudor ullus) plusquàm Priapi puderet, Benedictus, prsest et 
patroeinatur. Sicque Patronis abundatis, ut Ethnicis longé à 
tergo relictis, invocetis pro Znseribus vestris Gallum, pro Ovibus 
Wendelinum, pro Equis Eulogium, pro bobus Pelagium, pro 
porcis Antonium (tibi ille peculiaris patronus) contra pestem Se- 
bastianum, contra febrem Petronillam; contra dentium dolores 
Apollonium, contra oculorum vitia Otilum, contra Calculum 
Liberium, contra Epilepsin Valentinum : ad alios morbos, ususve 
alios et peculiares habetis Patronos. Hujus Patrocinii, quod 
etiam meritis horum Sanctorum innititur, hujus inquam, par- 
ticularis et meritorii Patrocinü, si ex Leone magno, aut ullo 
Leonis coztaneo fidem facias, Rem magnam przstas, Zoile: Non 
facies. 

33. Quintus quem citas pater, est Gaudentius Brixiens. 
Serm. xvii. qui similiter feré ut Leo, ait, To? Sanctorum patro- 


Car. LIX. contra Archiepisc. Spalatens. 367 


cinio juvandi, totá fide, omnique desiderio supplices secundim 
eorum vestigia curramus, ut ipsis intercedentibus, universa quae 
poscimus, adipisci mereamur. Patrocinio Sanctorum, eo quem 
nuper dixi modo, nos juvari non dubitamus: Patrocinio eorum 
particulari, e& meritorio nos juvandos non ait Gaudentius. In- 
tercedere Sanctos generaliter pro nobis deprecando, libenter agno- 
scimus: Intercedere Sanctos vel merendo vel particulariter pro 
nobis orando, non dicit Gaudentius.  Claudicant híc semper tui 
Patres, claudicat hic quoque cum ipsis tua causa. 

94. Sextus quem citas Pater, est Gregor. lib. xvii. Indic. 9, 
Epist. lin. Ubi unquam, mi Domine, aut quando vidisti lib. xvii. 
Epistolarum Gregorii? Codices omnes, quotquot me videre 
contigit, duodecim solüm libros habent, non septemdecim: nec 
plures quàm duodecim Gregorii agnoscit Cardinalis! tuus. Sus- 
picabar diu, non tuum esse hoc, sed typographi erratum ; eoque 
vehementiüs, quia in Repub. tuà, unde hzc et preecedentiates- 
timonia transceripsisti, cites, lib. vii. Indict. 2, Epist. lu. Etiam 
et verba Gregorii illic recitas, sed Grzecà plane fide: nam nec in 
lib. vii. Epist. liii. verba quze recitas extant: nec quidquam om- 
ninó, quod vel rudente possit ad invocationem aut intercessionem 
Sanctorum pertrahi. Quare non possum jam non suspicari frau- 
dem hie tuam aliquam subesse: Gregorium interim pro Cyphra, 
et elingui teste habendum scias. 

25. Septimus et ultimus quem citas Pater, est Bernardus. 
Homo nuperus, nec in unà cum antiquis classe collocandus. 
Vixit post an. 1150. Antiquos qui ante 400 aut 500 an. scrip- 
serunt, dixeris: qui post 600, eorum multi, vix sequi in causis 
fidei Judices. Partibus studebant, et Papse tuo, factionem ac 
schisma capitale tum foventi adhzrebant non pauci; é quibus 
etiam hie, qui non vidit omnia, Bernardus. Cultus Imaginum, 
et Invocatio Sanctorum sorores gemelle sunt; simul satz, simul 
in Ecclesià natze: Parturivit diu has proles Romana tua factio, 
sed Lucinà ante non favente, editz simul in Conciliabulo vestro 
Niceno post annum 780. In eo conventu Beate Virginis om- 
nium Angelorum, sanctorumque intercessionem  obsecrat, '"Thara- 
sius, etiam et Hadrianus," totumque concilium in Epiphanio? 
plausum dat, et suum caleulum addit.  Càm à Pontificis 
partibus stet Bernardus, quid mirum, si eandem cum his canat 
Cantilenam ? 

26. Nec tamen Bernardus h'c totus tuus est. In eo quem 


! Bell. lib. de 
Script. Eccl. 
in Gregorio. 


[394] 


7" Conc, Nic. 
TI. Act. 3. 

2 Act. 2. 

9 Act. 6, p. 
380, b. 


P Apoc. 14. 
13. 

3 Isa. 63. 16. 
* Job 14.21. 
* Lib. de 
cura pro 


mort. ger. c. 
13. 


t Bern. Serm. 
1, de 
Annunc. 


17 Bern. Serm. 
68,in Cantic. 


[395] 


x Cons, Red. 
p. 40. 


368 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LIX. 


citas Sermone Ixxvii. in Cantic. de Sanctis, ait, Eos custodire, et 
suo patrocinio protegere Ecclesiam die ac nocte. Custodiam et 
Patrocinium generale, Intercessionem deprecatoriam si dicat, non 
abnuimus. Si patrociium particulare, si Meritoriam sentiat 
intercessionem probationem postulamus. Probatio veró hie 
vacilat. De Angelis, inquit, id dictum est, Super muros tuos 
constitui custodes: sed de Angelis, inquis, id dictum est. Non 
abnuo, Omnes sunt administratorüi spiritus. At quis me prohibeat 
itidem et de Sanctis sentire? — Quis inquis, Bernarde? — Prohibet 
ille qui dixit? Requiescunt à labore suo? Prohibet Isaias? qui 
dicit, Abraham nescivit nos, Israel ignoravit nos. — Prohibet illud 
sancti Job, Sive mobiles fuerint fiii ejus, sive ignobiles, non 
intelligit defunctus. ^ Prohibet Augustinus Jbi sunt spiritus 
defunctorum, ubi que hic aguntur et eveniunt. non. vident. Per- 
paucorum hzc opinio; nec tu, opinor, aut tui Bernardo híc 
subscribetis, Sanctos esse sicut Angelos administratorios spiritus. 

- Meritoriam veró Intercessionem, quà nobis ex suorum 
operum condignitate vel gratiam Sancti obtineant vel gloriam ; 
mirum, si quis Bernardum vel sommiásse sentiat. Nemo hu- 
mana Merita fortiüs deprimit, quàm Bernardus. Non sunt talia, 
inquit hominum merita, id est, bona opera, uf propter ea vita 
eterna debeatur ex jure, aut Deus. injuriam. aliquam faceret, nisi 
eam donaret. Nam ut taceam, quód merita omnia dona Dei sunt, 
et ita propter ipsa homo magis Deo debitor est, quàm Deus homini, 
quid sunt merita omnia ad tantam gloriam ? — Et iterum," Non est, 
quód jam queras, quibus meritis speremus bona; presertim. cim 
audias apud Prophetam, Non propter vos, sed propter me ego 
faciam, dicit Dominus. | Sufficit ad meritum, scire quód non suffi- 
ciant merita. "Tace de Bernardo, quoties de Intercessione Sanct- 
orum verba facis. Non tantüm juvat in /nf£ercessione, quantum 
in meritoria intercessione vulnerat te Bernardus. 

27. Habes nunc quz pro Znmtercessione Sanctorum, Angelo- 
rum, hominumve, vel é Scripturis, vel & Patribus profers. Ex 
his concludis in hune modum.* gitur et. Scriptura et. Patres, 
et consensus Universalis Ecclesie, Angelos et Sanctorum jam 
defunctorum animas intercedere. pro vivis etiam in particulari pro 
certo confirmat. "Vanum hommem ! In przmissis Pygmeus es, 
in conclusione plusquàm Giganteus. Ego refutatis jam quie 
adduxisti omnibus, rectiàs multó concludam. Igitur et Serip- 
tura, et Patres, et consensus Universalis Ecclesie, Angelos et 


m 


Car. LX. contra Archiepisc. Spalatens. .. 869 


Sanctorum jam defunctorum animas, nee infercedere pro vivis 
in particulari, nec Meritis suis intercedere, nec quz hie agamus 


et cogitamus cognoscere, pro certo confirmant. Quse verior, 


aut quz ex promissis firmiüs sequatur conclusio, judicet zquus 
lector. 





CAP, LX. 


DE INVOCATIONE SANCTORUM, QUODQUE MULTIS MODIS 
IN EA PECCANT PONTIFICII. 


Ecisrwr jam de Festis Sanctorum et eorum Intercessione, 
et tamen nihil egisti. Operam simul et oleum cum sutore per- 
didisti. Pergis ad id quod caput cause est, Jnvocationem nempe 
Sanciorum. Kos esse invocandos primo sic probas, Cur TOT, » Cons, Red, 


: ] : : : : x : p.4 
Jidelis quisque animos sumit eos invocandi, quos certà scit pro 


nobis in calis orare ? — Quoties hoc dicendum ? An caput tibi 
ex ineude factum, ut malleo hzec intundi opus sit ? — Quseris cur 
non invocandi? Quia prseceptum à Deo nullum habes ut in- 
voces. In eultu autem suo Deus mandavit, Quod tibi precipio, Deut. 2. 
hoc tantum facito. Quia exemplum eos invocandi nullum. habes, 
nisi illud Johannis, cui dixit Angelus, Vide ne feceris: Con- Aser 
servus tuus sum, Deum adora. — Quia iéexolpnoxeío, est, et cultus 
secundum. precepta et doctrinas hominum quem dammat Apo- 
stolus:^ de quo Deus olim dicet, Quis* requisivit hec de manibus » Coloss. 2. 
vestris ? de quo Servator ait, Frustrü colunt me, docentes doc- *1«. 1. 12. 


T SM att Tb-9- 
érinas que sunt mandata hominum : et quare* transgredimini * 1o. 15. 3. 


mandatum Dei propter traditionem vestram. — Quia Invocatio ista [896] 
non est ex fide, et quicquid ! non est. ex fide, peccatum est. — Quia * Rom.14.23. 
unumquemque monet Apostolus, ut postulet in fide nihil hesi- s Jae. 1. 6. 


' Rom. 10. 


fans. Quis veró non hzesitet, an Sancti defuncti audiant: an M 


etiam si audiant, invocandi sint; an sic denique, ut vos invocatis, ecc * 


D . : ? : : : - 1 83, art. 4, ad 
invoeandi sint? Quis non in his hssitet saltem (si non et ec 


totus dubitantius sit) nisi stipes sit, aut plané excors? Quia YOCAE Mite 
: : : à 
Apostolus docet, Quomodo invocabunt in. quem non crediderunt ? Qu 


^ C a t * . L LI . »j d t d * 
Si vos in Sanctos creditis, dicite igitur Credo in Deum, credo in DL C 


OA : PEU à 
Sanctos. Si non creditis in eos, non invocandi illi à vobis. ?»" putet se 


3 » , diri. Bell. 

Quia non invocandos esse, nisi orationes nostras etiam, et cogi- y qo luas. 
: : ; ps E 

tationes videant, sciantve, docet Aquinas! vester. — Nescire autem $i. 


BB 


k Lib. de 
cur. pro 
mort. ger. c, 
13. 

1 Lib. contra 
Helvid. 


7 Joh. Eck. 


Enchir. c. de 


Vener. 
Sanct. 


[397] 


? Cons. Red. 


y. 40. 


9370 Defensio Ecclesie Anglicane QAp. LX 


eos quie nos híe dicimus, ac cogitamus, ex Jobo, ex Isaià, ex aliis 
Scripturis docet, ut ante declaravi, Augustinus s Ibi sunt, ubi que 
Aíc aguntur et eveniunt, non vident. Quia Hieronymus docet, 
Non credimus, quia non legimus. Non legi verb in Seripturis 
Sanctos invocandos, docent ipsi athlete vestri: audi ex omnibus 
Eckiü" verba. Sanctorum invocatio non est precepta in Veteri 
Testamento, ubi populus alioquin erat propensus in Idololatriam ; 
et patres erant in Limbo, nondum beati, et Isa. lii. Abraham 
nescivit nos, Israel ignoravit nos. — Sub Evangelio. etiam non fuit 
preceptum, ne Gentiles. conversi crederent se iterum induci ad 
cultum. terrigenarum. | Porro, si Apostoli et Evangeliste docuis- 
sent (verbo non minüs quàm scripto) sanctos esse venerandos, 
arrogantie datum eis fuisset, ac si illi post mortem gloriam illam 
qu&sivissent. Quia modus denique vestrze invocationis é/[icitus 
est et Idololatricus, tum petendo, ut Sancti vobis dent, qu:e Deus 
solus dare potest; tum petendo, per Merita sua ea vobis dent, 
qui per Christi solius Merita dari possunt. Cüm tam multis de 
causis, et /nvocatio ipsa Sanctorum, et vester invocandi modus 
eulpanda sint, quis nisi rudis et illiteratus quzerat, Cur non quis- 
que fidelis ad invocandum eos animos sibi sumat ? 

2. Sed et adhue vide infantiam. tuam. — Cur non, inquis, 
fidelis quisque eos invocet, quos certó scit. pro nobis orare? Cur. 
non etiam astantes ommes, sacrifieulos vestros Religioso cultu 
invocant, quos certo sciunt et audiunt, pro fidelibus omnibus 
orationes ad altare fundere? Cur non Lohetum tuum, Cur non 
te, Cardinales omnes, et prz omnibus, Urbanus Papa, Cur non 
fideles singuli, alios omnes fideles invocent et religiosé colant ? 
cüm nemo omnium sit qui non pro Papà, Cardinalibus, aliisque 
omnibus oret, quotiescunque Patri ccelesti dieit, Dimitte nobis 
debita nostra. Annon fatuus tu sis, etiam et Urbanus tuus, si 
crustularios et Calones, si lanios et lixas vestros, nudatis capiti- 
bus, flexis poplitibus, humi etiam prostrati aut cernui invocetis, 
eosque sic invocandos à vobis, quomodo tu nune ais Sanctos 
defunctos, probetis? — Si eis dicatis, O mi Sannio, mi Sanga, mi 
Lohete, mi Lixa, Cur non ego animos mihi sumam te invocandi, 
cim certó te sciam quotidie pro me orare ? 

3. Pergis, sed Rationum pertzesus, ad asseverationes te vertis. 
Invocationem, inquis, hanc Angelorum et Sanctorum,? ut psi pro 
nobis orent, et. sint nobiscum Comprecatores non posse in dubium 
vocari est certissimum.  lmÓ te delirum esse et vecordem, est 


Car. LX. contra Archiepisc. Spalatens. - 2971 


clarissimum. — Án id certissimé in Dei cultu probandum dicas, 
eujus nullum habes in Scripturá preceptum, nullum exemplum ? 
Án et hoc non posse in dubium vocari dicas? Si non possit de 
eo dubitari, qui factum ut dubitaverit Augustinus, imó diserte 
megaverii ivocandos? — Martyres ad Altare nominantur, non 
invocantur. Si non possit de hoc dubitari, cur tot testimonia 
tu hic conglomeras, ut id probes, de quo dubium esse non 
potest. 
4. Quare dem sic trepidas, et diffidis in Pontificis tui causá, 
ut dicas, imvocandos esse, ut pro nobis orent? Annon aliud 
petunt vestri à Sanctis, quàm wf pro illis orent? Annon petunt, 
ut Sancti donent eis sanitatem, salutem, gratiam, gloriam ?.— Non « cantic. ad 
etiam petunt, ut suis merifis, et ex condignitate suorum Operum phet. cob 


5 : . post. Psalt. 
ista donent? Nonne petunt, ut per Thome sanguinem 1n coelum Marie. 


P Ib. 
ascendant ? im. 
9. De Beatà veró Mariá longe majora, magisque magnifica : Psalt. B. 


571] 2 - : : E Mar. Ps. 46. 
caniüs : vocatis eam Reginam? celi, Dominam? mundi, Sponsam tCantex 

: . : s : : 'rophet. loe. 
Regis eterni, Scalam" coelestis Regni ac glorie, portam? vite, ci. 


januam salutis, viam. reconciliationis, spem pomitentium, solamen i 
lugentium, pacem et salutem cordium ;. illuminatricemt fidelium, zi Hee 
Mediatricem" Dei et. hominum :. Salvatricem* vestram, per quain^ 9. 96. s 
Deus fecit Redemptionem plebis sue. — Numen? etiam. Deam, et ME m 
Dominam* Omnipotentem. vocatis. PYOpb. joe. 
6. Dicitis illi, quze Christo et Deo soli dicenda sunt. — Dixit? : [398] 
Dominus Domine mee, Sede à dextris meis. In* nomine tuo Vix Pa [09. 


omne genu flectatur, Celestium, terrestrium, et infernorum : .Bene- Proph. loo 
dicta* tu virga Jesse sublimis, Domina? mea, quis similis erit tibi, C Psalt. Mar. 
que gratiá et gloriá superemines universa? — Nisi" Domina, edi- £ Ib. Ps, 82. 
ficaveris domum | cordis nostri, non permanebit. edificium. ejus : 


edifica nos gratid et virtute tud. — Oculi! nostri in te sperant, 1o. 14. 
Domina : mitte nobis cibum et escam delectantem. — Gratia* illius * 1». nt. 
ezpiat conscientiam peccatorum. — Gratia! ejus peccata relawantur. 1o. 102. 
Gratia" et dulcedine tua pleni sunt Celi et terre. — Misericordia" s 
tua irrigat. totum mundum : Domina, in salutari. tuo. vivifica me. 

Gratias? Deo, et. tibi mater pia, de omnibus que assecutus sum * T. 6. 


pietate, et. misericordià tuá. Per? te expugnato hoste antiquo, eeu iue 


sunt aperta fidelibus Regna Celorum. In* te, Maria, speramus PH 


j 7 Biel. in 
nos defendas $m eternum. optem 


7. Nihil interim híc dixi de illo Bielis; cui applaudit Viega; WT 


- " . . . . " Cua . 12, Apoc. 
quód partito inter Christum et Mariam Dei regno, divisum im- 15 4» 


372 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». LX. 


perium cum Jove mater habet. Quod Hestere promisit Assuerus, 
dimidium Regni se daturum, in Mariá completum est. Deus 
Regni sui quod Judicio, et Misericordià constat. dimidium, hoc est, 
Misericordiam in Mariam transtulit, alteram Regni partem, id est, 
c Psalt. Mar. Judicium sibi retinuit. Qu spectat illud Seraphici doctoris, 
due Deus ultionum. Dominus : sed tu mater misericordie ad muse- 
»I».Ps 71 TGndam inflectis eum; Deus". Judicium tuum Regi da, et Miseri- 
cordiam tuam Regine matri ejus. 
x Lib. 9, de 8. Nihil de illo Bozii quód Virgo Maria, sit Eva secunda, 
ET solimque (audi solüm) Zn Ecclesid pariat viventes : quód ex 
Pme. oirtute Christi. Maria potissimàm | det. vitam. coelestem | generi 


humano, quód per eam crescamus in fide, et multiplicemur in 


charitate. 
y Hymni S ^ s . : 
istius 9. Nihil de hymno illo, quo majorem esse Christo Mariam, 
meminit 


Casan. in, et imperium in ipsum habere canere solebatis, Jube filio, Ó feliz 
onsuit. tit. , : 5 E ES » 
deMeri. puerpera; Jure matris impera Redemptori. Quse heét é Rütual- 
Sanct. n * . * . * . * 

2i»eubus ibus,^ et Missalibus* vestris nuper obliterata; vestigia tamen 


»mowit ^ alicubi remanent: Monstra^ te esse matrem, sumat per te preces, 


cont. Whitak. ; ] , * "ule S San 
Sato p.sor; QUÀ tulit esse tuus : et claniüs alibi? u£ docet Lez divina, tu ipsius 


[999] es Domina: mam Jus habet, et Ratio, matrem preesse filio : 


^ In Missali JL : - : ; 
Parisiensise JZ7rgo ora suppliciter, et precipe sublimiter, ut nos in mundi 


vidisse testa- 


tu Pet. — vespera, ad regna ducat suprema. Cedo si potes in. omnibus, 
Molin. lib. ? E j 2 

Dens .— qui vos precesserunt Idololatris, sacrilegas magis et Idolola- 
athol. Fid. - 5 

cont, Cosf. tricas orationes. 

Art. /. 

» Offic. Beat. . Nihi Xi Ó 1 

» fio. 10. Nihil de eo quoque dixi, quód pro Sanctis szepenumeró 


Vew. p.97. figmenta solüm vestra colitis, et invocatis. S. Georgium, S. 


secund. Christophorum mihi vide. Non Sancti, non vel Aomines illi 
chorum Aug. 


ieu fuerunt; sed Allegori& et Symbola.  Symbolicum fuisse Geor- 


eit. Rob. gj : à igid Pi noni es T 4 
v coeta gium discas à Baronio,! Pictura, inquit, illa S. Georgii, quá 


Defens. Par- ) ] ; ; : 
Kms p.3»  effngitur eques armatus, qui haste cuspide draconem interfecit, 


3 Notis in 
Martyr. 


Beeabpa, Quzilium : Swymboli potiüs, quàm historie alicujus, opinor, esse 


Rhetor" — empressam imaginem. — In mullis enim que recensuimus S. Georgii 
actis antiquis quicquam ejusmodi legitur, sed à Jacobo de Vora- 
gine, absque aliqua majorum authoritate ea ad historiam refe- 
runtur, que potis in Virgine illd typum exprimunt alicujus 
Civitatis (diceret Ecclesise) que adversus diaboli vires, opem 
(Christi aut Magistratus Christiani, qui vieem Christi gerit) 

:Li».3,de 4mplorat et auwilium.  Discas clariàs à Villavincentio* vestro: 


rat. Stud. s . . T E s Te 
Theolc.7. JPictura, inquit, Georgii, docet. quomodo magistratus civilis gerere 


juxta quem etiam Virgo posita manus supplices tendens, implorat 


Car. LX. contra Archiepisc. Spalutens. 973 


se debeat, in juvandá tuendáque Ecclesid. Diabolus immanis, et 
crudelis Draco mille modis. insidiatur Virgini, nempe Ecclesia. 
Sed intervenit pius Magistratus, qui suá prudentid, fortitudine, 
potentiá Draconem opprimit, atque Virginem salvam esse, et quiete 
gaudere jubet. — Christophorum quoque vestrum Gigante& staturáà 
duodecim: nempe cubitorum Sanctum ; nec Sanctum, nec hominem, t Jacob. de 


Vorag.Aurea 


sed Symbolum quoque, et Allegoriam fuisse docet te Hi edo Lee 
ristot. 


Epigrammate Vidas.* Docet et clariàüs Villavincentius," qui ait, * Hier. Vidas 
in Hymn. de 


Dubium nemini esse, picturam hanc à Sanctis Patribus in. hunc Qm 
usum fuisse excogitatum, ut Evangelü preconem adumbret, qui 9*- 
dum Christum extollit, et. circumfert. visendum omnibus. pericli- 
tatur in. procellis, et fluctibus hujus mundi, sustentatus spe jucun- 
dissimorum fructuum in posterum quos baculus superne virens et 
florens promittit. ldem de Catharmáà alüsque ostendi posset. 
Sed non moror. Tu die nunc, annon veré Idololatrica sit illa 
Ecclesia, qux ut Sanctos coht, et eorum meritis gratiam ac 
gloriam sibi dari postulat, qui veré nil aliud sunt, quàm Jdola [400] 
vestrorum cordium: in quz verissime quadrat illud. Augustini, jT 9o. 
Satius sit vel lapidi, qui quo quomodo est, aram constituere, victi- 9-19. 
mam offerre, quàm id quod omninà non est, in. deliramento phan- 
tasmatis adorare. 

ll. Sed nec illud denique dixi, quàm vos ipsi sitis in hos 
quos tam religiosé coltis Sanctos, contumeliosi ex improbi. 
Sardum Tigellium hic agitis, Nil fuit unquam sic impar, ut 
ipse sibi. Et dubites sane culfune, an contumeliá peccetis magis. 
Omitto alios. Vide quz quamque pudenda Beatissime Virgini, 
quam Deam dicitis, affingatis. Veneri certé quàm Virgini magis 
conveniant. Sic illius in monachos curam, amorem, humani- 
tatem depingitis, Ezíractis* uberibus in 0s clerici lac emulget. *. Vine, Spes. 
Alano! Monacho Dominicano, qui Rosarium Beati Virginis com- p. 8 
posuit, Cubiculum ingressa, annulum ez capillis suis fecit, quo sibi IU. en 


Tritem. 


Alanum. despondit, osculatur eum, mammas tractandas. prebuit, in 


tantaque familiaritate cum Alano conversata est, quanta solet Mona d 


$4 ] ; NOE WA 
sponsa cum sponso. Militi? cuidam inveni dimit, Ego ero uxor v Re 2 


* . * Hi 5 
iua. Accede ad me, et da mihi osculum, et coegit eum. Monacho Wisban- 
j wp dm : T ^, ^ Caesar, lib. 
uni? collum brachiis stringens, osculum dedit. Alteri* in pomario ; aa. 


cantillavit. | Inter? sponsum quendam, eí sponsam primá nocte, ei co 

media recubuit. Beatricis? monialis, dum ea publice scorium MOM 
agerel, forma et habitu ejus assumptis, vicem quindecim ORE AM 
supplevit in. Monasterio. Abbatisse" à dapifero suo gravidiee so. ^" 


[401] 


974 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXI. 


facte, obstelricata est et infantem ex stupro susceptum .Eremitee 
cuidam educandum per duos Angelos transmisit. Àn ista Sanctos, 
an Virginem, an Deam decent? At interesse tamen Sanctos 
rebus humanis, opem ferre mortalibus, invocandos esse, hinc 
discant lectores, Ut hoc discant prospieliendum ; quibus com- 
mentis et fabulis fallantur, non est cur quis curiosus nimis sit, 
aut superstitiosus. Sed videamus, quas tu nobis de invocandis 
Sanctis dapes et bellaria apponis. 





CAP. LXI 


DE BEAT/E VIRGINIS INVOCATIONE, PRO QUA, IRENZEUM, ATHA- 
NASIUM, NAZIANZENUM, AUGUSTINUM, ET ALIOS PATRES 
FUTILITER CITAT ARCH. SPALAT. 


Acris primó de Virgine Deipara, Quód ea invocanda sit, ut 


* Cons. Red. pro nobis apud filium intercedat, habemus, quis? documenta pre- 


p. 4l. 


t ] Joh. 2.1. 
v Heb. 4. 15, 


16. 


x Lib. de 


Beat. Sanct. 


e. 49; 
$ Irengus. 


clarissima. Sed audi: An mediatore ad mediatorem opus est ? 
Cur non igitur ad Mariam habetis Petrum, et ad Petrum, Pau- 
lum, et sie in infinitum ? Qui scis Mediatoris Christi aut aures 
occlusas, aut animum à nobis nostrisque precibus aversum, nisi 
mediatrix sit ad eum B. Maria? Qui scis non. Deam seque ac 
Deum indignari, si ipsam sine mediatore imterpelles? Idem 
quazro de Petro, Paulo, ezterisque Sanctis. Quis ex tam beato 
choro, misellos nos sine mediatore ad ipsum admittat, si non 
Christus ipse? de quo Apostolus,! Si quis peccaverit, Advocatum 
habemus apud Patrem, Jesum Christum. Et," Cum habeamus 
Pontificem qui sensu afficitur nostrarum infirmitatum, accedamus 
cum fiduciá ad "Thromum gratie. 

2. Ut intercedat illa ad Christum, nihil omninó proficis, 
nisi et suis Meritis intercedere, nisi et in particulari pro nobis, 
cüm ipsam ?nvocemus intercedere, doceas. Vereor autem, ne ad 
hzc docenda, Documenta tua omnia curta nimis sint et angusta. 
Sed qualiacunque sint, lance pendamus. 

9. Primus quem citas, est Irenzeus, lib. v. cap. 19, ubi virginis 
Eve Virgo Maria dicitur Advocata. Et quidem in hoc Irenxi 
testimonio triumphum tui canunt. Quid hoc clarius, inquit 
Bellarminus ?* — Evidentissimum hinc est, priscos Patres Dei- 


a 


Car. LXI. contra Archiepisc. Spalatens. . 8975 


param Virginem invocásse, eit Fevardentius. Similia ceteri. 
Perpendite verb diligentiàs Irenzi verba, et quàm nihil ille 
causam vestram adjuvet perspicietis. 

4. Quando enim Evze, juxta Irenzeum, Advocata erat Maria ? 
Cüm n vivis erat Maria? An cüm mortua? Sine dubio cüm 
in vivis. De vivente Marià loquitur lrenzus, non de defunctá. 
Comparationem instituit inter Virginem Evam viventem, et 
Virginem Mariam viventem: et beneficia majora docet per 
Virginem Mariam humano generi comparata, quàm per Vir- 
ginem Evam fuerant olim deperdita. —Eva per Angelum tene- 
brarum seducta ; Maria per Angelum lucis instructa. Eva diabolo 
auscultans prevaricata est, et fuit inobediens ; Maria sancto An- 
gelo fidem habens, Deo obtemperavit, et fuit obediens. Eva 
inobediens, et sibi et universo humano generi, causa facta est 
mortis, causa nempe pariendo mortem per quod perimus; Maria 
obediens, et sibi et universo humano generi, causa facta est salutis, 
causa nempe pariendo vitam per quam servamur. Eva per ino- 
bedientiam nodum peccati ligavit; Maria per obedientiam, nodum 
peccati solvit. Quod. ligavit virgo Eva per incredulitatem, hoc 
Virgo Maria solvit per fidem. Ita singulas partes hujus collationis 
aptat invicem Irenzeus, ut dicat, Quód que colligata sunt non aliter 
solverentur, nisi compagines alligationis retrorsum reflectantur. 

5. Vides nunc sole meridiano clariüs Mariam dici ab Irenzo 
advocatam, non cüm jam defuncta 1n. coelo regnat, sed cin vivens 
híc in terris, Christum peperit. Advocata, non intercedendo, aut 
orando pro Evà, aut alus ullis, ut ipsius meritis Del reconci- 
lientur, sed pariendo Advocatum illum, cujus solius Meritis, et 
Eva, et alii omnes, ipsa etiam Maria, Deo reconcilantur. Ad- 
vocata, non quia ab Evà, aut Evz posteris, ut Mediatriz, Salva- 
irix, aut suis meritis Intercessor invocetur, sed quia Christum 
peperit, et orbi dedit, qui solus ab omnibus ut Mediator, Sal- 
vator, et suis meritis Intercessor invocetur. Ut virgo Eva 
credens infernali Angelo, et suà incredulitate concipiendo, et 
pariendo peccatum, Ádvocatrim facta est Marie, et omnium à 
Deo; ita Virgo Maria credens coelesti Angelo, et su& fide conci- 
piendo, et pariendo Christum, J4dvocatriz facta est, et Evze, et 
omnium ad Deum. Ut Eva per diffidentiam, et inobedientiam 
non sie obfuit, ut peccatum ipsius transiret in alios, eosque à 
Deo alienaret, sed causa fuit suadendo, ut Adamus peccaret, in 
quo omnes à Deo aversi, et alienati sumus, facti filu ire ct 


y Com. in 
Iren. lib. 
b, c, 19; 


[402] 


* [ren, lib. 3, 
c. 33. 


[403] 


? Rom. 5.12. 


b Offic. B. 
Mar. ad 


laudes, p. 67. 


1404] 


976 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXI. 


mortis; ita Marie fides et obedientia non sie profuit, ut per 
eam illiusve meritum Deo reconciliemur, sed causa fuit assen- 
Hiendo, ut Christus ex e& conciperetur, et nasceretur, cujus 
justitia, et obedientia sic in fideles omnes confertur, ut illius 
meritis omnes Deo reconcilientur, et fiant hzredes vitze. Nam 
ut in uno, non in unà, AÁomine, mortales omnes peccárunt, et 
moriuntur, sic, non in uná, sed, in uno homine fideles omnes justi- 
ficantur, et vivificantur. 

6. Hunc verum esse ac genuinum Irenzi sensum, si ignoras, 
imperitus, si negas, improbus sis oportet. -Discas hoc vel ex 
Hymno vestro, in quo sic Marie cantatis,j Quod Eva tristis 
abstulit, tu reddis almo germine. Reddit quidem Maria, quod 
abstulit Eva; sed reddit non sus obedientie merito, sed Eo, 
quod Ipsa peperit almo germine. Docet te hoc et fateri coget 
ipsa, cul refragari non poteris, Ratio. Dic enim serió, Quo statu 
ac conditione Evam fuisse censes, cüm ei Advocata fuerit Maria ? 
81 n vivis, sine dubio Mariam, quz tunc nulla erat, nec nisi post 
annos feré quater mille futura erat, nec advocare in auxilium, 
nec invocare Eva potuit, nec pro Evà tum intercedere potuit 
Maria. Siin Limbo tum Eva, quomodo Mariam vel Virginem 
esse, vel Sanctam, vel Christi matrem pro certo novit? Quis 
Mariam invocandam esse illi judicavit? An à Sanctis defunctis 
viventes ivocandi? Quód s Eva eum alüs Sanctis, ut vos 
docetis, € Limbo per descensum Christi liberata, in. cadeste reg- 
num, vivente adhue Marià, ascenderat, quid ei Marià Advocatáà 
opus? Quin potiüs si Sancti defuncti tum invocati fuissent, 
non Mariam Evi, sed Evam Marie ut Advocatam invocatam, 
necesse est. Quid enim? An qui beatitudine fruuntur viventes, 
nondum beatos invocent? ^ Unde hsc tam mira metamorphosis ? 
Unde vobis nova hsc religio incessit? —Prcwstet longé Mariam 
non esse Eve Advocatam, quàm viventes beatorum Advocatos 
dicere. ta everti funditüs ex lrenzo, vestram quam docetis 
Invocationem defunctorum, perspicis. 

7. Secundus quem citas Pater, est Athanas. in Evang. de 
Deipara. In eà sie Maria invocatur: A4udi, filia Davidis; In- 
clina. aurem, tuam n preces nostras. — Intercede, hera, et Domina, 
et Regina, et Mater Dei pro nobis; et multasimilia. Triumphum 
nunc cane. Habes qui invocet. Mariam, antiquum, et sanctissi- 
mum Patrem Athanasium. Im defle tuam, tuorumque homi- 
num nullis lacrymis expiandam fraudem, et flagitia; qui Patres 


Ca». LXI. contra Archiepisc. Spalatens. NE 


antiquos vestros esse jactitatis, et sub Patrum sanctorum nomine, 
nebulones nequissimos et Impostores venditatis. Sermonem istum 


non esse Athanasi, disce ex Baronio; qui postquàm id multis * Bar. an. 45, 
n 


solidisque argumentis demonstrásset, sic concludit: Ex Ais om- 
nibus videas, Athanasium non esse illius sermonis authorem. Disce 
idem ex Bellarmino? Dubitari non potest, inquit, quin iste author 
viderit decreta. Conciliorum contra Nestorium, FEutychetem, et 
Monothelitas : ideoque vixerit post annum 680, id est, plusquàm 
900 annis* post obitum Athanasii. Disce hoc etiam à Possevino, 
Sermo, inquit, i//e ascriptus Athanasio à Glica recentiore historico, 
Athanasii esse non potest. Disce idem, vel ab ipsá Impostoris 
stupiditate, qui o/cía» deducit ab icía, quod equalitatem significat, 
cüm 7eío vox Greeca non sit, sed ineptum Impostoris fignentum. 
Annon te jam pudet Athanasü tui? At pudeat vos saltem 
Bellarmini, qui ut Athanasium pro Invocatione Sanctorum 
ostentare posset, Athanasii nomen huic authori appingit,? quem 
insulsum esse Impostorem, et scivit ipse, et agnovit. An sic 
decuit dogmata fidei à vobis tractari? An et Impostores ac 
nebulones sub Patrum nominibus venditare? — Quid veró ex istis 
Patribus (Patres hi vestri sunt) domum fertis nisi dedecus, cum 
famze simul ac probitatis vestrae jactura? — Cavete tamen, ne 
vestram hanc fallendi et mentiendi artem alii exosi, et eam ipsam 
quam agitis causam exosam habeant. 

8. "Tertius quem citas, est Greg. Nazian. Orat. in Cyprian. 
In e& ex Apocrypho de Cypriani poenitentiá, à Gelasio quoque 
damnato libello, narratur, Cyprianum olim Magum ac Prestigia- 
torem fuisse: deperisse virginem quandam | Christianam :. pudici- 
tiam illius sepiüs tentásse: Virginem veró Mariam rogásse, ut 
sibi sueque pudicitie opem ferat. Narratio ila tota et falsa est 
et inepta. Eam evplodendam fabulam vocat Baronius ;" Cecutiisse 
in hoc Nazianzenum, agnoscit Bilhus vester. Ex h&c explosá, 
Apocryphá, et legi vetità fabulà, tu Invocationem. Beatzee Marice 
probare nune vis. Qualis veró hie tua probatio? Puella 
Mariam invocat, ergo invocanda est.  E&dem arte concludas, 
Petrus Christum negavit, David adulterium commisit, tibi igitur 
Christum abnegare, adulterium patrare licitum. — Atenim olim 
dietum, Non. exemplis vivendum esse, sed legibus. 

9. At ipse, inquies, Nazianzenus, Cyprianum ibidem invocat : 
Tu nos ab alto propitius respice, nostrumque sermonem ac vitam 
dirige, et sanctum ovile hoc pasce. — At vel ex hoc facilà intelligas 


19, et seq. 


4 Lib. de 
Script. Eccl. 
in Athana. 


* Athanasius 
obiit. an. 372. 
Concilium 
Sextum 
contra Mo- 
nothelitas 
habitum est, 
an. 680. Bar. 
f In Appar. 
voc. 
Athanasius. 


€ Bell. lib. de 
Beat. Sanct. 
(v5 SE 

$ Athanasius. 


^ Bar. an. 
250, n. 5. 


[405] 


k Cic. Tusc. 
Qusest. lib. 2. 
! Ib. lib. 3. 

7 Cic. pro 
Milone. 


» Hom. 14, 
inter Serm. 
Quinqua- 
ginta. 


? Chrys. 
Hom. de 
profect, 
Evang. 

» Chrys. 
Hom. 2, in 
Ps. 50. 

3 Ib. Hom. 1, 
in Ps. 50. 


r Hier. ep. ad 
Eustoch. 


* Hier. in 
Epitaph. 
Nepot. ad 
Heliod. 


t Greg. 
Nyssen. 
Orat. in laud. 
"Theod. 


[406] 


378 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXI. 


figuratum esse Nazianzeni loquendi modum. Nam Cyprianum 
ovile illud pascere, vix credat Nazianzenus, aut quis alus. 
Apostrophe ila est Rhetoris (silectio ista Respice nos, admit- 
tatur), Apostrophe, inquam, quá absentem ut presentem allo- 
quitur, non supplicantis precatio, quà se audiri aut exauditum 
iri putavit. Figuratum hoc loquendi genus in scholis Rhetorum 
frequens: 4udisne* hec Amphiarüe sub terram abdite ? — Quid! 
dicemus Cleanthe ? mum in illá re nihil mali fuisse? | Vos? AI- 
bani tumuli atque luci, vos imploro atque obtestor, vosque 
Albanorum obrute are? "Talis ila apud Augustinum" Apo- 
strophe, Da veniam, Apostole, propria tua non novinisi mala. .Da 
veniam, Apostole, Dicimus quia tu docuisti. Frequens etiam 
Chrysost. Quid? dicis, Óó Paule? mon anxietatem, sed fiduciam 
onjecerunt vincula ? Et iterum," Quid, ó David, quid desideras ? 
Soluta sunt peccata tua: Quid amplius queris ? | O David, per- 
severa gratias agens, indesinenter Deum glorifica. Et iterum, 
Propter quam causam, ó David, sollicitus ei? | Dic mihi ; et sepe 
sepiüs alibi. Nec infrequens Hieronymo, Vale; ó Paula, et 
cultoris tui senectutem. orationibus juva: fides et opera tua te 
Christo sociant. Nec tamen Paulam magis quàm Nepotianum 
se audire credidit, de quo ait? Feli» Nepotianus qui hec non 
videt; Feliv qui hec non audit. Quicquid dimero, quia ille non 
audit, mutum videtur. Non dissimilis apud Nyssenum Apostrophe 
ad Theodorum: O beate, inquit,! co&gimus tibi publicum conven- 
tum, communem Dominum adorantes, et tuorum certaminum com- 
memorationem. peragentes. Tu huc jam ades ad nos, ubicunque 
tandem fueris: sive in sublimi cthere habitas, sive per celestem 
aliquem. circulum verseris, sive in choros Angelorum cooptatus, 
Domino adsistis; parumper ab iis officiis vacationem deprecatus, 
veni ad nos, qui te honorant. Nec ubi sit Theodorus, nec utrum 
audiat, pro certo habet Nyssenus: sed Rhetorum more absentem 
alloquitur, ad se vocat, et quasi tum presentem hortatur, ut pro 
ipsis miles depugnet, pro ipsis deprecetur Deum, et pacem petat, 
ipsis (si majore advocatione et deprecatione opus sit) Petrum ad- 
moneat, Paulum, et Johannem eucitet, ut. et illi pro Ecclesiis quas 
constituerunt, solliciti sint, et. intercedant. —Rhetoricari hoc est, 
non Theologiam aceuraté docere. Nou ex Rhetorum figuris, non 
ex Apostrophis, et personis, quam cüm absint, adesse fingimus, 
easque tum licét absentes, quasi presentes alloquimur, non ex 
his, sed ex dogmaticis Patrum scriptis firmanda fides. 


Car. LXI. contra Archiepisc. Spalatens. |. 879 


10. Sed nec à sacris literis aliena hzc loquendi figura. 
Talis illa Isai," 4fudite, Coli, et auribus percipe, terra : et ila 
Michaie,* Audite, montes, et fundamenta terre. Nec dubites 
quin Nazianzeno Apostrophe hzc familiaris fuerit. OO Pascha, 
inquit, magnum, et sacrum, totiusque mundi expurgatio, tecum 
enim, tanquam cum animato aliquo colloquor. Et iterum :* Audi 
Colum, et percipe, terra. — Audite omnes gentes, percipite universi 
qui habitatis orbem. terrarum, siquidem omnes appello. | Audite, 
et qui nunc vivitis, et qui deinceps nascituri estis, et ut majus sit 
mihi preconiam, omnes Colorum virtus, -ngeli omnes, audite. 
"udi ef tu quoque magni Constantini anima, si quis superest 
sensus. Et iterum* Gorgoniam defunctam alloquens, Suscipe, 
inquit, e£ fu sermonem nostrum, si nostri sermones vel parum tibi 
cure sunt, honorque talis Sanctis à Deo habetur ut talia resciscant. 
An poterat quis clariüs significare, se in his R/ietorem agere, non 
Theologum ?  Imó quod nervos plané incidit Invocationis vestrz, 
an Sanctorum animz, licét cum Deo beatissime agentes, sciant 
quz hic aguntur, et dicuntur, dubitat Nazianzenus? Ut nec 
Rhetoricz quidem ille orationes (etiamsi invocationes fuisse con- 
cedamus) aliter accipiendse sint, quam Precationes conditionales : 
et dubitantis, non credentis Sanctos eos audire. Suscipe ser- 
monem meum, s? Deus det ut resciscas. Respice propitius, Si 
sif defunctis horum sensus. ^ Conditionem istam utinam vos 
quoque cum Nazianzeno addere velitis. Non esset certé cur 
quis orationes conditionales tam multis de causis, quam absolutas, 
imó blasphemas, in quibus per Cypriani, et Sanctorum omnium 
merita, gratiam, et gloriam petitis, reprehendat. 

1l. Sed est et hic aliud quod verbo observes. Fraudem 
vestram hic obiter perspicias. Non dixit, Gregorius, quomodo 
vertit Interpres, ad modum precantis, Respice nos et dirige: sed 
ad modum Obpftantis izézvsucic, O si aspicias nos et dirigas ! Quo 
eodem vitio laborat iterum Interpres, in similibus Gregori? de 
Basilio defuncto verbis. Nec enim ibi dictum, T'w sacrum et 
divinum caput, de Calo nos respice, sed juxta optandi formam, 
O si respicias ! Vota hsc sunt, non Precationes. Optat Gre- 
gorius hzc à Deo concedi, et fieri à defunctis, non orat de- 
functos ut hzc ipsi faciant. Quomodo enim in fide hzc oraret, 
ceüm dubium ei plané fuerit, an ipsius preces ad defunctorum 
aures, ac notitiam pervenirent ? Nolite itidem, et vos fidem in 
his postulare; nolite sub heresis censurà, etiam sub juramento, 


" Isa. 1.2, 
* Mica.6. 2, 


y Greg. 
Nazian. Orat. 
in Sanctum 
Pascha. 

* Nazian. 
Orat. 1, in 
Julian. 


* Ib. Orat. 9, 
in funere 
Gorgon. 


[407] 


^ Orat. in 
funer. Basil. 


380 -. Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXI. 


à vestris exigere ut defunctos invocent: Delete ? Tridentino 

:BuiLPii ry. Symbolo,? Sanctos invocandos esse; et illud, Hoc aliaque ibi de- 

Türament, finita. indubitanter recipio, profiteor, et ad extremum spiritum me 

EVE recepturum, et constantissime retenturum spondeo, voveo, ac juro. 
Dicite cum Gregorio, Basilius, cum Martyribus i Coelo degit ; 
ibique óc oZuou, ut opinor, pro nobis sacrificia offert, ac pro populo 
orat: sic cum Gregorio dicite, e£ tum demum Gregorium in 
subsidium proferte. 

19. Quartus, quem citas Pater, est Basilius Seleucize, Ora- 
iPoses. tione illà de Verbi Incarnatione, quam nuper edidit Jesuita? 
Appar. in à s; s; . 

Basil.Seleu. Peltanus, O fer, inquit, sacrosancta Virgo, aspice nos de Calo 
oculo propitio, et educ nos hinc cum pace ad Judicis Thronum, à 
confusione nos liberos siste. — Atenim supposititius est et spurius 
hic tuus Basilius, tam indignus qui in pulverem prodeat et 
solem, ut ne nominandum quidem eum in hàc causá censuerit 
Bellarminus, nee illius mentionem inter Scriptores Sacros, vel 
ipse, vel Jesuita Gaulterius dignatus sit. Mitto quod Basilius 


Spe ile, qu» Baruchi, sunt, Jeremiz tribuit. An illa .Basilium, an 
eleuc. Orat. i s 
od. antiquum Patrem redolent, Tu! Deipara, me veterem hominem 


exüere doceas. ^ Effice ut abs te doctus, de te commodé loqui 
valeam. | Àn et illud, Tu inter Deum et hominem mediatriz inter- 
cedens, efficis ut interjectus inimicitie paries tandem evertatur. 
Àn etiam et hoc, Adversus omne morborum genus Virgini matri 
vim collatam esse putandum est, vim etiam multó majorem quàm 
ceteris Christi imperio subjectis. | Castertiensis alicujus Basilisci, 
[408] non Basilii Seleuciensis, qui Concilio Chalcedonensi subscripsit, 
est illa Oratio. 

18. Quintus quem citas Pater, est Augustinus, Serm. ii. 
de Annunc. (nam quod l. apud te legitur, Typographi est, 
opinor, non tuum erratum. In eo Sermone (qui est xvii. de 
Sanctis) Maria ita invocatur, J4dmütte nostras preces intra 
sacrarium. exauditionis, et reporta nobis antidotum reconciliationis ; 
Accipe quod offerimus, redona quod rogamus, excusa quod timemus, 
quia T'u es spes unica peccatorum : Sancta Maria, succurre miseris, 
ora pro populo, interveni pro Clero, intercede pro denoto femineo 
sezw; et similia plura.  Stipitem omnino et truneum esse 
oportet, qui hec Augustini esse opinetur. An Mariam Spem 
unicam peccatorum vocat Augustnus?  Nullane peccatoribus in 
Christo spes? Sed et ex diametro pugnat cum Augustino, qui 
Martyres quidem nominari, non $nvocari, disertó docet. Et 


Car. LXI. contra Archiepisc. Spalatens. 381 


mirarer sané te in tot Impostorum fimo, et fece volutari, nisi 
scirem causam vestram non alii patribus, non alus Patronis 
fuleiri. In malà causà meliüs dicere non poteras. Ma/a causa 
malé te dicere co&git, Malam veró causam te habere nemo coégit. 
Sermones istos de Sanctis Augustini esse, qui probes? prz- 
sertim cüm in eis? mentio fiat Jsiodori, qui ducentis annis 
Augustino posterior — Hune dein ipsum quem citas Augustini 
non esse, vel hine scias, quia Sermonem hunc in Festo 4nnun- 
ciationis habitum titulus indicat. Festum veró illud nec Augus- 
tini sevo, nec multis post. seculis celebratum testatur Concilium 
Lugdunense,? habitum post annum 1240.  Fesía seu tempora 
feriandi per totum. annum illic recensentur. — Festi autem Annun- 
ciationis nulla omnino ibi mentio. De Annunciatione Sancte 
Marie nihil dicit, ait glossa.* —Festivitates quidem alique, diebus 
aliis fuerunt: quod Durandus tuus, opinor, sensit, cüm dixit, 
In singulos per annum. dies, exceptis solüm Kalendis Januarii, 
plusquàm quinque millia. Sanctorum festa (id est, festivitates), 
concurrere. Festa vero solennia, et generatim ab Ecclesid obser- 
"vandá, non alia eo tempore, quàm quze notat Canon: inter quee 
Annunciationis festum non est. De festivitatibus veró tam 
hujus, quàm aliorum dierum additur: Re/iquas festivitates per 
annum, non sunt populi cogendi ad feriandum, mec prohibendi. 
Impostorem hunc tuum scias annis octingentis Augustino mi- 
norem. Hie tamen tibi antiquus Pater, etiam et ipse ZAlugustinus, 
qui tot antà szeculis obierat. 

14. Sextus quem citas Pater, est Cosmas* Hierosolymitanus. 
Gloriosa, inquit, Virgo adduc nostram precationem Filio tuo et 
Deo, ut saluet per ie animas nostras. — Morus certó sit qui 
Cosmam hune moretur. Obscurus et ignobilis author. Etiam 
et Iconolatra, qui^ Damasceno ad imaginum cultum. tuendum 
stimulos addidit, et calcar. Quis post annos 700, quis ab 
Iconolatrá, Sanctos invocari miretur ? 

15. Septimus tuus Pater est Sophronius Hieros. Orat. vi. 
de Angel. excel. O ommium, inquit, inspector, occultorumque 
cognitor! — O benefice, justorum. numero me accense, tuique gaudu 
inculpate matris tue, Angelorum, et Apostolorum et. Prophe- 
tarum, et. Martyrum et justorum omnium qui à seculo fuerunt 
precibus intercedentibus, consortes nos effice. Precibus, ait, non 
Meritis. Nec B. Mariam, nec Apostolum, aut Martyrem hic 


ullum invocat. Deum invocat, Deum rogat, ut infercedentibus 


s 


« Ser. 35, de 
Sanct. 


3 Ap. Grat. 
dist. 3, de 
Consec. c. 
Pronuncian- 
dum. 


* Inillud 
capit. 


f Ration. 
Divin. lib. 7, 
C. 1, n. 28; 


[409] 


€ Cos. Hym. 
6. 


h Bar. au. 
1130, n. 8. 


382 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». LXI. 


illorum pro Ecclesid in genere factis precibus, ille nos faciat zeterni 
consortes gaudii. Deum hoc est, non Mariam invocare. 

16. Sed nec Sophronius Hierosolymitanus, cujus im Sexto 

iAet. 1, Concilio! Generali ad Sergium contra Monothelitas extat Epi- 

stola, orationis illius quam citas author est. Sed Sophronius 


*Sophrono alter, ac junior, qui SopAista* cognominatur, cui dicavit Joh. 
Sophistze, : : ER : Mec 
pref.inli». Moscus insulsum. suum librum, quem Pratum spirituale indigi- 
qui dicitur : 3 . . . 5 

Pratum —— tavit: in quo tot sunt mendaciorum ineptie, Quot prati flores, 


Spirit. : : ó 2 * 
quot sunt et in orbe colores. Sophronius Hierosolymitanus anti- 
quior, aut zequalis saltem. Mosco, tempore Heraclhi obut, ut ex 


» Bar. an. Theophane docet Baronius." ^ Sophronius Sophista Moscum 
,n. 3. 


E pretat. multis annis secutus est: quem suum filium vocat Moscus :* et 
E ratum 


spirit.etalib. Mosci discipulum vocat Photius) ^ Moscus autem Heraclio 


y In suá 


IUe supervixit, e£ nonnullorum vitas qui Heraclium sequuti sunt, 


* Ib. describit; ut testatur Photius, Vitas, inquit, Monachorum narrat 
usque ad Heraclii imperium x«i iz) zAtov et amplius, seu. eorum 
qui imperium Heraclii sequuti sunt. — Cüm orationis istius quam 

* Nam citas, author sit (ut vos? ipsi agnoscitis, Sophronius ille, cui 


Sophronium 


Gane Pratum suum Spirituale dicavit Moscus, cuique Pratum Spi- 


Ne ene rituale ascribit, licét falso, tum Damascenus," tum Conciliabulum 


[410] Nicenum:* Sophronius autem hic cui dicatur. Pratum spi- 
Siirituale rituale non sit Sophronius Hierosolymitanus, sed Sophronius 
Alois. Lip- Sophista, leonolatra, et Heraclio posterior certé Sophronium 
Dead Don Hierosolymitanum, sed Sophistam, Heereficum et Iconola- 


eum librum. 


v Orat.1,de Órd orationis istius authorem, (authorem te dignissimum) fuisse 
mag. 


*Act.4  — liquet. 


17. Octavus et ultimus quem hie citas Pater, est Hilde- 

E fonsus Toletanus. .O Domina mea, inquit? te rogo, te oro, te 
Marw,e.l. queso, habeam Spiritum Filii tui. — Procido* coram te, rogo te, ut 
Jubeas (audin', Jubeas) mundari me ab iniquitate operis mei, ut 

facias me diligere gloriam virtutis tue : ut des mihi loqui et defen- 

dere fidei sinceritatem, concedas mihi adherere Deo et tibi, servire 

tPose. — filio fuo et tibi, famulari Domino et tibi. Et totus est in simili 


Appar. in 


Hildef. Bar. Mari: eultu Sanctus ille ut vocatis Hildefonsus. Sed die serio : 


Notis in KEEN n MUS : 
Narr. os, AD. hie veré sanctus tibi Pater?  Tibiigitur Hzeretieus, et Pater 


Romas nr à : 
FOeneri C86 et Sanctus. Nam Foelicianz heresis, que? Christum non 


ep. Synod. ^ » x Dy b ; . . 
ax Epeeop, ^4turalem, sed Adoptivum Dei Filium facit, ponitque in. eo duas 


Germanis, : z " 
"Sdn hypostases, vel author, vel acerrimus propugnator fuit iste 


Prateol. in A : . aU us 
Heres. . T 1ano e ugenio 
Hare Hildefonsus. Eum cum Juliano, et E genio, Toletanis item 
cetician. 


hLoc.citat, Lplscopis, ut Patronos suse hzresis, in Concilio Francofurdensi^ 


Car. LXII. contra Archiepisc. Spalatens. 888 


nominárunt hzretici Foeliciani, etiam et Hildefonsi verba, ubi 
Christum vocat adoptivum Dei Filium, vecitàrunt. Quid ver 
Concilium illud sanctum respondeat, dignum est quod observes. 
Hac, inquit, ez parentum vestrorum dictis posuistis. Wildefon- 
sum tuum, Parentem hereticorum vocat totum Concilium : ad- 
ditque, hereticos illos, hos nominásse, Uf manifestum sit quales 
(vos hzretiei) Aabeatis parentes; et ut notum sit omnibus, unde 
vos (Hispanos intelligit) traditi sifis in manus infidelium; quia 
hominem, Christum verum Dei Patris Filium esse negástis, ideo 
tradidit vos. in manus inimicorum suorum, ut dominentur vestri, 
qui eum recipere noluistis. Laborat tuus Cardinalis? in elüenda 
à Sancto vestro Hildefonso hác h:eresis labe. Sed laterem lavat 
et /Ethiopem. — Nec decuit Cardinalem, Decreto magni, et sancti 
Concilii, etiam et in hác parte à vobis approbati, vanum suum, 
et rationis vacuum commentum opponere. 

18. Quàm veró sancte fuerint Hildefonsi precationes, discas 
ab eodem sancto Concilio. Foelicianis in Decreto suo Synodali 
ita dicunt,! Melius est testimonio Dei Patris credere de suo Filio, 
quàm Hildefonsi vestri, (Audi? vestri) qui. tales vobis composuit 
preces in müssarum solennis, quales universalis et : Sancta. Dei 
non habet Ecclesia, nec vos in illis exaudiri putamus. — Preces ut 
videtur in quibus Maria et Sancti invocentur, invehere tune in 
publica solennia nitebatur Hildefonsus; Preces istas ut /were- 
ticas, ut ab universali et. Sanctá Ecclesid. alienas rejicit generale 
hoe et in hác parte à vobis ipsis approbatum Concilium. 





CAP. LXII. 


INVOCATIONEM SANCTORUM DEFUNCTORUM, ESSE TRADITIONEM 
APOSTOLICAM, ET AB ANTIQUIS PATRIBUS RECEPTAM, FALSÓ 
GLORIATUR ARCH. SPALAT. 


Dixisri jam de B. Maria: pergis sed infausto pede ad 
aliorum Sanctorum invocationem. ^ Ais," £m antiquissimá 
Ecclesie pravi confirmari, inque usu perpetuo fuisse Logi; et 
vanissimze verborum Phalere: ut putemus aliquos posterioribus 
scculis in Eeclesià, Poetarum more in hoc dogmate lusisse, et 
privatis suis affectibus indulsisse: et pauci illi fuerunt; et 


--— 


i! Bar. Not. in 
Martyr. Jan. 
23. 


k Bell. lib. 1, 
de Concil. 
est 

$ Quartum. 


[411] 


! Cons. 
Francof. loc. 
cit. 


^ Cons, Red, 
p. 4. 


» Cons. Red. 
p. 41 


? In Enchir. 
c.deVenerat. 
Sanct. 


[412] 


» Cons. Red. 
p. 4l. 


* Panopl. lib. 
3, c. 26. 
5 Dial. 6. 


"Trao. 9. 


384 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXII. 


luserunt solüm, et opinioni sux privatze laxiori loquendi genere 
faverunt : ut certum, ut indubitatum, ut necessarium fidei dogma, 
per sexcenta à Christo annos nunquam hoc ab Ecclesià receptum 
fuit. 

9. Ais? Invocationem istam Sanctorum, ad Apostolorum 
Traditionem pertinere: Erras; non ad Apostolicam. An ob- 
litus, quid tuus Eckius monet?  fpostoli, inquit,? scribere hoc 
in. Sacris literis noluerunt, ne ambitiosé viderentur honorem istum 
sibi ipsis ambire : ne sub cultu illo defunctorum, Gentilium cultum 
inferre viderentur. — Annon sque ambitiosi sint, non zqué in 
Gentilium errorem inducerent, si verbo hoe traderent, ac si 
Seripto? — Traditio igitur sit, Apostolica certé non est. Nee ab 
Apostolis, sed & vestrà Cabalá hausta traditio. Nobis veró vel 
ideo maxime ingratus hie Articulus, quia Fundamentalis non est, 
quia Cabalisticus est. Nec unquam Hieronymianum illud ex- 
cidet, Non credimus, quia non legimus. 

8. Ais? ulteriüs, Ion solium omni «vo invocatos esse Sanctos, 
sed contrarium errorem in. Vigilantio fuisse damnatum. — Et audes 
adhue de Vigilantio obstrepere? — Adjicerem et hie aliquid de 
Vigilantio, sed vereor ne vix dum ab :egro et nausiabundo 
ventrieulo concoctus tibi satis sit, ille quem dudum apposui, 
solidus et salutaris ex Hieronymo cibus.  Ruminare te ista 
mallem, quàm quasi lupum gestes in ventre, alia ingurgitare. 

4. Ad extremum addis? Patres non solim invocare Sanctos, 
sed et invocandos esse asserere. | Patres? qui malüm Patres? 
Pater scilicet Impostor, Pater Nebulo, Pater Falsarius, Pater 
falsatus. Patres alios qui tuze causze. faveant aut patrocimentur, 
ante sexcentos annos nullos nominásti. Hi tibi Patres, hi anti- 
quissimi sunt et nobilissimi tuz causs Patroni. — Impostor 
Athanasius, Supposititius sspe, sepiüs Augustinus, Confietus 
Theodoretus, Spurius Ephraem, Falsatus DBasihus, Fictitius 
Chrysostomus, Adulterimus Origines, aliique. Ac de nonnullis 
horum iis nempe quos tu adduxeras, audisti. Sed operz pretium 
quoque tibi audire etiam de reliquis. 

5. De Origene in háe causà gloriantur Lindanus? tuus et 
Censores Colonienses? et cur non glorientur ? cüm legant in 
expositione Origenis in lib. Job,* O beate Job, ora pro nobis; 
cüm iterum legant in Lamento, seu Peenitentià Origenis, Depre- 
cabor universos Sanctos, ut mihi non audenti petere Deum, suc- 
currant. .O Sancti Dei, vos lacrymis et fletu deprecor, ut proci- 


i4 


Car. LXII. contra Archiepisc. Spalatens. 385 


datis pro me misero. Annon hic merità in Origene tui tripu- 
dient? Imó vero est cur fraudem suam defleant. Impostoris 
ista sunt, non Origenis. Et quidem in lib. Job, prodit ipse se 
Latinum aliquem et indoctum Etymologistam fuisse. Sic enim 
ait^ de Luciano Martyre, Beatus ac gloriosus Lucianus, lucidus 
vita, lucidus fide, lucidus tolerantie consummatione. Ob hoc enim 
Lucianus cognominatus. est, tanquam lucidus, aut proprio lumine 
sibi fulgens, aut alüs lucens. Nec Historicus melior quàm 
Grammaticaster. Nam Lucianus Martyr obit sub extremo 
Maximiani Imperatoris tempore, ut qui tum vixit Eusebius 
diserté testatur.' Origenes autem plusquàm quadraginta anté 
annis obierat sub Gallo et Volusiano, ut testatur idem Eusebius." 
De hbro Lamenti, verissima est Erasmi, ut creditur, censura. 
Lamentum hoc ab Origene scriptum mon est, sed figmentum est 
alicujus indocti, qui Origenem. infamare studuit. — Aut si minüs 
Erasmo, Cardinali tamen fidem habebis: Liber, mquit? qui 
Lamentationes, seu Penitentia Origenis inscribitur, à Gelasio 
velut adulterinus respuitur, et inter Apocrypha | adnumeratur : 
Etiam à Gelasio cum totáà Romaná Synodo sic rejicitur,^ ut a 
Jueretico aliquo aut. schismatico conscriptus; et sic à Catholicis 
vitandus, ut non author solim, sed omnes illius sequaces (in quo 
numero vos omnes qui huie Invocationi applauditis esse scis) ab 
omni Catholicá Ecclesid. eliminati, et. indissolubili Anathematis 
vinculo in eternum damnati sint. 

6. Ephraemum similem habetis: et in eo similiter plauditis. 
E sermonibus illius de laudib. Martyrum citatis* illud, Preca- 
mur beatissimi Martyres, ut pro nobis miseris Dominum inter- 
pellare dignemini. Ex alià de lamentatione Dei genitricis? 
Toti tibi advolvimur, omnes. te imploramus : Erüe nos, Ó inteme- 
rata Virgo, à cunctis diaboli tentationibus. | Esto nostra concilia- 
trix et advocata in horá. Judicii, libera nos à futuro igne. Spu- 
rium scias esse hunc qui ista loquitur, non Sanctum Ephraemum ; 
Impostorem, non Patrem. Aliter et contrarium prorsus docet 
Germanus Ephrem, qui sic Deum affatur: Ad quem confugiam 
nisi ad te? Domine, miserere mei, quoniam tu solus clemens es 
et misericors, salva me peccatorem, quia tu solus absque pec- 
cato es. Tibi soli bono ego omnis supplicii reus procido, — Tibi 
soh Redemptori supplico. Et alibi, Ad te, ad, przter te, ne- 
minem orationem facio. Vobis Impostor, nobis S, Ephraem 
Pater est. 

p 


" Tract. 2, in 
Joh. 


* Euseb. lib. 
9, Hist. c. 6. 
3/135. 7, ej 17 


[413] 
* Eras. Cens. 
preefixa lib. 
Orig. de 
Lamento, 


^ Bar. an. 
253, n. 118 et 
120. 


b Synod. 
Rom. 2, sub 
Gelasio. 


* Bell. de 
Sanct. 

Beat. c. 19, 
$ S. Ephrem, 
4 Urgetur híc 
locus à 
Gaulter. in 
Chron. 

8zec. 4, verit, 
2, $5. 


386 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». LXII. 


7. Nee dissimilem Chrysostomum confinxistis, 6 quo Ho- 
rBe.c.19, mil. lxvi. ad Pop. Antioch. illud citatis :5 Rez purpuram indutus, 
dutov fastu deposito stat. Sanctis supplicaturus, ut pro se apud. .Deum 

intercedant, et. scenarum fabrum et Piscatorem etiam mortuos ut 

protectores oret. Et meritó sanó híc gestiatis, si Chrysostomi 

epos in hsc essent. At Impostoris sunt. Quod vel ex Possevino? tuo 

discas, qui im veteribus Grecis manuscriptis codicibus primas 

tantüm viginti et unam ex. octoginta illis homilüis Chrysostomo 

»Libde — tribuendas docet: quod nec ignoravit Bellarminus." Sed maluit 

gem Impostorem Suc nomine citare, quàm Chrysostomum 

[414] suum in hác causá non videri. Pari fraude Sermonem Chry- 

sostomi in adorationem venerabilium catenarum, et gladii, et Apo- 

EE stolorum principis, pro invocandis Sanctis citat tuus Coccius :' 

quem Sermonem non esse Chrysostomi, sed Impostoris demon- 

xBaran. — strat Baronius, quia Chrysostomi tempore catenz ille nec re- 
' perte, nee Constantinopolim delatz erant. 

8. In Basilio nova fraus. Ejus verba falsata à vobis et 
fcede corrupta proferuntur et urgentur. Sic enim ille de quad- 
raginta Martyribus. Qui angustiá premitur, ad hos confugit: 
ad hos, id est, eorum monumenta, et Memorias. Nam illos 

!Voscelum jpsos et ipsorum animas in ccelo! esse et sensit, et eodem loco 


suscepit. Bas 


Medo 4 judieat Basilius, ut eos adire non possent. Qu: secundis letus 


*Ez «bros gaudet, ad eos* accurrit. — lllic** videre est matronam piam, que 
GT OT, £Y tt. . . D 
*omeso, pro salute filiorum deprecetur. Illic deprecatur, non illos. Sie 


yvyà. Basilius. Tui veró ut Basilii clara et perspieua verba ad Invo- 


» Bell. de 1 i :m j jj. Muy 
zBel.de. cationem torqueant, sic legunt :? Qui angustiis premitur, ad hos 


bor confugiat: qui rursum letatur, hos oret. Fiant aperta, non 
exilio aut. deportatione pianda. 

» Lib. 13, de 9. Nec dissimilis in. Eusebio" fraus; eum sic citatis:? 44d 

preepar. 


Eran oT monumenta illorum (Martyrum) accedimus, votaque ipsjs facimus. 
ai s ' Quem non commoveant in vestras partes tum perspicua, tam 
antiqui Patris verba? Neminem certé, nisi vecordem et frau- 
dum vestrarum ignarum. Eusebii verba fcedissim? hic à vobis 
falsata. Ait ille, Christianos accedere ad thecas seu monimenta 
Martyrum. Ka) vàc sÜy& wagà rubroig soii60o: ; non dicit eos 
abro?; vota ipsis Martyribus facere, sed v&oà ravra]; apud ipsas 
thecas et monimenta eorum vota facere; facere veró non Mar- 
tyribus, sed Deo. — An perfidia ista "Theologos decuit? Vos 
decet, et in his piis fraudibus cause vestros presidia.  Cüm 
Patres Invocationem vestram Sanctorum asserere dicis, die simul, 


Car. LXII. contra Archiepisc. Spalatens. 387 


quàm illi honorifici Patres sint aut Falsi, aut Falsati patres : nos 
tales Patres nec invidemus vobis nec negamus. 

10. Quod si tantus amor Patres audire loquentes, si quid, 
veri sinceri et prisci patres híe sentiant scire vis, paulisper 
arrectis auribus adsta. Agmen eorum longum est et immensum, 
sed delectum faciam : ex omnibus paucos tibi in medium addu- 
cam, et vix ex millibus unum. Audi ante omnes Catholicam 
Smyrnensem Ecclesiam, circa annum 170, et in eà totius Catho- 
lieze ac primzevze. Ecclesize judicium. — ///ud, inquit? Judei miseri 
penitus ignorabant, nos nec Christum unquam relinquere, nec alium 
quenquam colere posse. Non quidem religioso cultu colere : nam 
dilectionis et societatis honorem Sanctis, et vivis et defunctis 
tribuendum proximis verbis docent; Christum, inquiunt, uf 
filium Dei adoramus, Martyres veró ut Discipulos, et imitatores 
Domini, propter incredibilem eorum in Christum benevolentiam, 
meritó diligimus et amplexamur : quorum nos et consortes et disci- 
pulos fieri optamus. — Protestantes credas hzc loqui, non Smyr- 
nenses. Eadem uirorumque vox, idem est et votum. 

1l. Audi S. Irenzum :3 Ecclesia Dei per universum mundum 
nec invocationibus Angelicis facit. aliquid, nec incantationibus, nec 
aliquá pravá curiositate, sed munde, et purà, et manifest. Ora- 
tiones dirigentes ad. Dominum qui omnia fecit, et nomen Domini 
nostri Jesu Christi invocans, virtutes secundüm utilitates hominum 
perficit : Nom ait, Hzeretici falsos et malignos, Ecclesia veros et 
Sanctos Angelos invocat: sed Ecclesia non 4ngelos, sed Deum 
solüm et Christum invocat. Hzc Irenzei antithesis. 

129. Audi S. Cyprianum : JDeus solus colendus est: et 
iterum, Que vera magis apud Patrem precatio, quàm que à 
Filio qui veritas est, de ejus ore perlata est ? ut aliter orare quàm 
ille docuit, non ignorantia sola sit, sed et culpa: quando ipse 
dixerit, Rejicitis mandatum Dei, ut Traditionem vestram statuatis : 
Invocationem vestram Sanctorum non docuit Christus : Traditio 
ila vestra est. Aliter orare quàm Christus docuit, et Ignorantia 
vestra est et Culpa. 

18. Audi Origenem,! de Christianis docentem : T1&ew £a 
Xe! gogsuy A», Omnem orationem et precationem, et gratiarum 
actionem, ad Deum esse per Angelum transmittenda, per Ponti- 
ficem. scilicet, vivens Verbum et Deum, qui Angelis est prefectus 


[415] 


» Smyrnensis 
Eccl. ep. ap. 
Euseb. lib. 4, 
Hist. c. 15. 


3 Lib. 2, c. 
5T. 


r Exhort. ad 
Martyr. ad 


Fortunatum. 


? Lib. de 


Orat. Domic. 


* Lib. 5, cont. 
Cels. 


celeris. Et pauló post:" H«c, inquit, scienfia minime per- «Lib.eodem. 


missura est, ut. alteri cuiquam (nota alteri cuiquam) quis audeat 


[416] 


x Lib. de 
Orat. c. 12. 


y 'Tert. 
A pologet. 
c. 30. 


: Can. 35. 


* Inc. 2, ad 
Coloss. 


b Lib. 1, c. 
20. 


? Lib. 4, cont, 
Arian. 


4 In Moral. 
suum, 80, c. 
22. 


* In c. ], ad 
Rom. 


388 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXIT. 


supplicare, nisi ei qui ad omnia sufficit, et. cunctis praesidet rebus, 
per eum qui nobis saluti fuit, et Dei Filius est et Verbum. 

14. Audi Tertullianum :* Orationibus iis, meritó vanitas ec- 
qrobranda. est, siquidem. sive ullius aut. Dominici aut. Apostolici 
recepti authoritate fiunt : Hujusmodi enim non Religioni, sed 
superstitioni deputantur. Invocatio igitur vestra Sanctorum, cui 
nec Dominici, nec Apostolici prweepti anthoritas subest, Su- 
perstitioni deputanda est. Et iterum," Cüm Christianorum 
omnium nomine Deum invocásset, ait: H«c ab alio orare non 
possum, quàm à quo me scio consequuturum, quoniam et ipse est 
qui solus prestat, et. ego. sum famulus ejus, qui eum solum 
observo. 

15. Audi Decretum antiqui et sancti Concili Laodiceni 
in quo Christiani vetantur Ecclesiam relinquere, et Angelos no- 
minare (id est, invocare, ut claré explicat Theodoretus)* quod est 
prohibitum ; Si quis verü inventus fuerit huic occulte Idololatrie 
serviens, sit Anathema. 

16. Audi Lactantium :^ Religio et veneratio nulla alia, misi 
unius Dei tenenda est. 

17. Audi S. Athanasium :* Nunquam quisquam precaretur 
accipere à Deo et. ab Angelis, aut ab. ullis rebus creatis. . Neque 
quisquam hanc verborum formam concepit, Det tibi Deus et An- 
gelus ; sed contrà à Patre et Filio petit, propter unitatem, unifor- 
memque rationem dandi. 

18. Audi S. Basilium :?. Quid est. proprium. credentis ? In 
tali certitudine coaffici ad potentiam dictorum, seu verborum divi- 
norum; ei mihil. audere reprobare, aut insuper addere. Si enim 
omne quod non ex fide est, peccatum est, omne quod extra divinitüs 
inspiratam. Scripturam est, non ex fide est, ideoque peccatum est. 
Invocatio vestra Sanctorum, cüm extra divinitüs inspiratam 
Scripturam est, ex fide non est, peccatum est. 

19. AudiS. Ambrosium :* Solent pudorem passi, neglecti Dei, 
misera uti excusatione, dicentes, Per istos posse ire ad Deum, sicut 
per Comites pervenitur ad Regem. | Age, numquid tam demens est 
aliquis, ut. honorificentiam Regis vindicet. Comiti, cium de hác re 
si qui etiam. tractare fuerint. inventi, jure ut rei majestatis dam- 
nantur : Et isti se non putant reos, si honorem nominis Dei de- 
ferunt creature, et relicto Domino, conservos adorent ?  .Nam 
ideo ad Regem per Tribunos aut Comites itur, quia homo esi 
utique Rex. Ad Deum autem (quem utique nihil latet) prome- 


Ca». LXII. contra, Archiepisc. Spalatens. 389 


rendum, suffragatore non opus est, sed mente devotá. Ubicunque 
enim (alis locutus fuerit ei, respondebit illi. Et iterum! in 
obitum "Theodosii, Tw solus, Domine, invocandus es. .Da requiem 
perfectam servo tuo. 

20. Audi S. Chrysostomum :$. Disce quód etiam per nosme- 
lipsos orantes. plus efficimus apud Deum, quàm dum alü pro nobis 
orant. Non opus tibi patronis apud Deum, neque multo discursu, 
ut blandiaris alis; sed licót solus sis, patronoque careas, et per 
te ipsum Deum. preceris, omnino tamen voti compos eris: Neque 
enim. iam facilé Deus anmuit, càm alii pro nobis orant, ut cim 
ipsimet oramus, etiamsi plurimis pleni simus malis. Deus magis 
annuit, si per nosipsos oremus, quàm si alii orent. Magnum apud 
Deum patrocinium est, per semetipsum magná alacritate ad Deum 
contendere. Et similia frequenter habet. 

21. Audi S. Epiphanium :^ Mariam nemo adoret : non dico 
mulierem, imó neque virum. Deo debetur hoc mysterium. | De- 
leantur que male scripta sunt in. corde deceptorum. | Revereatur 
Eva cum Adam, ut Deum colat solinm. ^ Solüm colat, inquit, 
cultu religioso. Vos veró et adoratis Mariam, et religioso cultu 
adoratis: etiam ut Deam, ut Numen adoratis. 

22. Audi S. Hieronymum :! S; ín aliquo fiducia est, in solo 
Domino confidamus. Maledictus enim ommis homo, qui spem 
habet in homine : quamvis Sancti sint, quamvis Prophete.  Quàm 
non bené Hieronymo consonat Hymnus vester," Beati qui in 
JMMariá habent spem et confidentiam. | Ecce) Domina  Salvatria 
mea, fiducialiter agam in te. Sed hsec, vestramque omnem Sanc- 
torum invocationem jugulat Hieronymianum illud, Jon credi- 
mus, quia non legumus. 

23. Audi pre omnibus Augustinum :" S; ita diceret Apo- 
stolus; Hoc scripsi vobis ut non peccetis ; et si quis peccaverit, 
Mediatorem me habetis apud Patrem, ego exoro pro peccatis 
vestris ; sicut Parmenianus quodam loco Mediatorem posuit Epi- 
scopum inter populum et Deum ; quis eum ferret bonorum atque 
fidelium | Christianorum ?.— Quis. sicut. Apostolum | Christi, et non 
sicut. Antichristum intueretur ? Si quis, przeter Christum, 7Me- 
diator haberi vult, etiamsi Apostolus sit, Antichristum. eum 
pronunciat Augustinus. Mediator inquam talis, quales esse 
Episcopos, Parmenianus dixit. Episcopos, Mediatores esse Re- 
demptionis, nec dixit, nec unquam sensit Parmenianus. Sed 

Episcopos Mediatores Intercessionis, qui suà sanctitate et suis 


[417] 
f Amb. in 
Orat. de 
obit. "Theod ; 


£ Hom. de 
prosec. 
Evang. 


h Heres. 79. 


i Com. in c. 
14 Ezec. 


k Ps. Mar. 
Ps. 118. 
! Cant. ex 
Proph. 


» Lib. 2, 
cont. ep. 
Parmen. 
c. R. 


[418] 


» Panopl.lib. 
3, c. 36. 

$ Proinde. 

? Eck.enchir. 
c. de vener. 
Sanct. 

» Rhemens. 
Annot.in 
ad Tim. c. 2, 
$ 4. 

3 Aug. loc. 
cit. 


* Aug. in Ps. 
64. 


* Aug. lib. 22, 
de Civit, Dei, 
c. 10. 


t! Possev. in 
Hier. et Bell. 
de Script. 
Eccl. in Hier. 
" Com. Bedze 
in c. 2 Prov. 


[419] 


390 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXII. 


Meritis gratiam Sacramentis, et populo reconciliationem apud 
Deum impetrent, putavit Parmenianus, ut recté agnoscit tuus 
Lindanus. Tales Mediatores Intercessionis (quales vos? Sanctos 
omnes esse docetis) Antichristos vocare non veretur Augustinus. 
Mediatores ad Mediatorem (ut post Bernardum vos? Sanctos 
vocatis) nullos agnovit. Quin et rationem addit Augustinus 
cur tales Mediatores respuat. Paulus, inquit! Quanquam sub 
capite precipuum membrum (audim' Precipuum ?) non se Me- 
diatorem (Intercessionis nempe) facit inter Deum et hominem, sed 
rogat ut pro se orent invicem omnia membra corporis Christi, ut 
oratio membrorum omnium ascendat ad Caput quod precessit in 
celum, in quo est propitiatio pro peccatis nostris. Nam si esset 
Mediator Paulus, essent utique et ceteri Apostoli, ac sic multi 
JMediatores essent, nec ipsi Paulo constaret ratio, quá dixerat, 
unus enim Deus, unus Mediator Dei et hominum, homo Jesus 
Christus.  Poteratne Calvinus, aut quisquam Protestantium 
clariüs Invocationem vestram Sanctorum refellere, quà Sanctos 
ut meritorios Mediatores, qui suis Meritis et operum condigni- 
tate gratiam vobis à Deo impetrent, invocatis ? Sed et adhuc 
audi Augustinum, hoc idem ingemigantem: Zpse, inquit, sa- 
cerdos est, qui nunc ingressus in. interiora veli, solus (audi Solus) 
ez his qui carnem. gestaverunt, interpellat pro nobis, nempe ut 
Mediator, et Meritorius Intercessor; Et ut triplhei te híc Au- 
gustini funieulo ligem ; audi iterum clarissima illa verba szepiüs 
à me citata, 4d* quod sacrificium, Martyres, sicut homines Dei 
qui mundum in ejus confessione vicerunt, suo loco et ordine nomi- 
nantur, non tamen à Sacerdote qui sacrificat, invocantur. — Pub- 
lica hzc prisecz et Catholicz Ecclesi; doctrina et praxis. JNo- 
minantur, non invocantur. Et si non à Sacerdote, cur à populo . 
invoeentur? Et si ad Sacrificium eos invocari ilieitum, cur 
extra Sacrificium cuiquam id licitum sit? 

Liceat Ántiquis his Bedam adjicere: Ille suis in Proverbia 
commentarii, qui Hieronymi nomine circumferuntur, cüm veré 
Bedz sint, aurea habet" hzc verba, Nullum invocare, id est, 
in nos seu auzilium nostrum orando vocare, nisi Deum debemus. 

Quod si ex his non satis tibi de Antiquorum sententià con- 
stet, audi adhue et aliud, unde eorum in hoe, mentem facilé 
perspicias. Vestra hse est et quidem vera Positio, eos qui 
Beatificà Dei visione non Íruuntur, neque preces nostras cog- 
noscere, neque idcirco invocandos esse. Sancti, inquit Bellar- 


Ca». LXII. contra Archiepisc. Spalatens.  ' 898 


minus,* ante Christi adventum non. invocabantur, quia tum erant * 


Lib. de 
Beat. Sanct. 


in Sinu Abrahe: nec? Deum videbant, ideoque mec cognoscere e. 6. Ear 
ordinarie poterant preces Supplicantium. Quod. clariüs explicat 2b. sod. e. 
Aquinas:^ J/li qui sunt in hoc mundo, aut in Purgatorio, nondum * Aquin. - 
fruuntur visione Verbi, ut possint cognoscere ea que nos cogitamus Secunda, q. 


vel dicimus: et ideo eorum suffragia mon ünploramus orando. «43. 


Quid si jam hse communis fuerit antiquorum Patrum opinio, 
Sanctorum animas nondum beatificá Dei visione frui, sed in ab- 
ditis quibusdam receptaculis, aut in atriis solüm coeli, ad extre- 
mum Judicii diem reservari, ubi licét pro suo statu beat? agant, 
Deum tamen non vident, ideo nec qu: oramus, dicimus, aut cogi- 
tamus inteligunt. Si hze eorum opinio, quomodo aut Sanctos 
Patres invocarent, aut invocandos docerent. 

Et fuisse quidem hane eorum opinionem, indicat tibi Sixtus 


tuus Senensis," Bernardi opinionem primüm proponit: Znimas :BiW. Sanct. 


Sanctorum ante resurrectionem visionis glori& frui non posse. 3 
Tres, inquit Bernardus, sunt, ni fallor, Sanctarum animarum * 


lib. 6, Annot. 


45, 


Bernard. 


Serm. 3, et 4, 


status : primum, in corpore corruptibili ; secundum, sine corpore ; Fest.omnium 
Sanct. 


tertium, in beatitudine consummatá. | Primum, in. tabernaculis ; 
secundum, in afriüis; tertium, in domo Dei. In illam beatissi- 
mam Dei Domum anime nec sine nobis intrabunt, nec sine corpo- 
ribus suis. Damnatam quidem esse hane Bernardi opinionem, 


c 


Alpho. à 


et docet Alphonsus, et agnoscit Senensis :? excusandum tamen Castr. de. 
zeres. lib. 3. 


Bernardum censet, ob Zngentem mumerum illustrium | Ecclesie : 


e 


Loc. cit. 
Iren. lib. 5, 


Patrum, qui huic dogmati authoritatem suo testimonio visi sunt in fine. 


f 


Quest. 76. 


prebwisse. Patres ilh sunt, Irenzeus,* Justinus Martyr, Tertul- r Adv. Mare. 
lianus,? Clemens Romanus," Origenes,! Lactantius,' Victorinus; uum 
Prudentius," Ambrosius, Chrysostomus, Augustinus,» Euthy- FHonw Tun 
mius, Theodoretus, Aretas, et (Ecumenius.' Habes hie pha- 2201. 
. "T, : 


langem Patrum: Hos omnes negare Sanctorum animas Dei 2 


de 


Com. in 


visione ante extremum Judicium frui, testatur tuus Senensis. S1 Apoc. c.c. 

. . . . : 7 In Hym. 
Deum non vident, nec preces nostras sciunt, aut intelligunt : S1 pro Exea. 
P p 2 


: : d 
preces nostras non vident, invocandi non sunt. Ita horum om- : 


o 


penitüs vestra Sanctorum invocatio. 1 
Inteligis nune à dignissimis, qui sexcentesimum annum: 
precesserunt patribus, Invocationem vestram Sanctorum dam-: 


; A 
natam esse. Addam unicum aliud exemplum, ex quo quàm: 


efunct. 
Lib. 2, de 


. 24 "INA "E ... Oain et Abel. 
nium sententià et unanimi consensu, si sibi constent, damnatur c. 


2. 

Hom. 39 in 
ad Cor. 

In Ps. 36. 
In c. 23 


Luc. 


In c.11ad 


Hebr. 


Com. in 


Apoc. 


Hebr. 


nuperum sit et novitium, hoc tuum dogma clarissime perspicies. :1n c. 11 ad 


Esse duas gemellas sorores, /maginum adorationem, et Sanctorum 


v Sic vocatur 
à Binio, et à 
Bell. lib. 1, 
de Conc. c. 6. 
x Paul. Dial. 
lib. 22. 


y De fin. 15, 
Cons. Con- 
stantinop. 
citat. in 
Conc. Nic. 

2 Act. 6, p. 
380. 

* [b. De finit. 
WM. 


* Act. loc.cit. 
* Bin. notis 
in Conc. 
Constanti- 
nop. sub 
Steph. 3. 


[491] 


892 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXII. 


invocationem, non est quod te moneam.  Irreperé ccepit utrum- 
que in nonnullorum animos cirea annum 600, utrumque eodem 
sinu fotum: utrumque simul accrevit et vires sumpsit. De 
utrisque post annum 600, acris fuit et diuturna lucta; utrumque 
Iconolatre, ut par erat propugnant: utrumque ab Iconomachis 
strenué oppugnabatur. Anno demum 754, habitum est Con- 
stantinopoli sub Constantino Iconomacho (quem non sine summá 
contumelià et inverecundià Copronymum vocatis) Generale" Con- 
cilium, in quo convenerunt Episcopi 338.* Ab omnibus rejec- 
tum est hoe Invocationis Sanctorum dogma. 

Quà fraude factum sit nescio, sed (si Niezenis patribus fides) 
factum tamen, ut aliqui, qui Canones nomine Concilii divulgarent, 
duos preter mentem Concili, intersererent. Prior est híc," Si 
quis Sancte. Virginis intercessiones non postulaverit, Anathema 
sif. Posterior hie est,^ Sí quis non confitetur omnes Sanctos 
venerandos esse coram, Deo, et. horum intercessiones mom petierit, 
ZAnathema sit. Lecto posteriori hoc coram patribus Concil, 
Canone (quod idem de priore quoque pari ratione sentiendum 
est) dogma istud ac Decretum de Sanctis. invocandis tantopere 
illi non solüm aversati; sed plané abominati sunt, ut omnes uno 
ore rejicerent Sanctorum invocationem, et Canonem illum, 
quem falsarius aliquis adjecerat, expungerent. Atque hoc tam 
certum est et indubitatum, ut dicant Niezni patres? Hoc omnes 
novére. Im ulteriàs adhue progressi, Juramentum?  sacro- 
sanctum et solenne à suis exegerunt, se Sanctos, Apostolos, et 
Martyres, et B. Virginem nunquam invocaturos esse. Nota mihi 
obiter Nieznorum tuorum Patrum miram nee satis graviter à 
quoquam castigandam perfidiam ; qui duos istos à falsario aliquo 
adjectos, à Concilio Constantinopolitano rejectos, damnatos, et 
diris omnibus explosos Canones, pro genuinis Canonibus ac 
Decretis illius Concilii orbi propinare non. erubüerunt.  Decuit 
ista perfidia Niezmos tuos Patres, veritatis amantes non decuit. 
Hinc interim certum est et indubitatum, dogma istud Invoca- 
tionis Sanctorum, plusquàm septingentis et quinquaginta annis, 
ab Ecclesià in hoc universali Concilio, et unanimi trecentorum 
triginta et octo Episcoporum consensu damnatum atque explosum 
esse. 

Triginta quidem post hoc Concilium annis in Conciliabulo 
Niczno, unà cum Imaginum adoratione, Sanctorum quoque in- 
vocatio stabilita fuit: Traditionem Ecclesiasticam, et Deo accep- 


Car. LXII. . contra Archiepisc. Spalatens. . 8908 


tabilem consuetudinem, nomine totius Conciliabuli vocat Epi- 
phanius* Diaconus, in illà, quam ut ipsi* dieunt, Spiritus Sanctus * Ms 
ipsis dedit responsione, quamque à Patribus illis scifam* ac pro- 580, b. 


4 Ib. p. 356, a. 
batam, nomini Concihi Epiphanius przlegit. Nunquam ante :Bar.an. 


annum 787, in Ecclesià decretum hoc Invocationis dogma: Sed Es 
nec tum quidem ab Ecclesià, aut Orthodoxis Ecclesi: membris, 
sed ab Hereticis Iconolatris, et ab Antichristi tum tripudiantis 
factione decretum. 
Quin et illud ipsum Niezni Conciliabuli judicium instar 
Nihili plan& habendum est. Non modó quia factionis soliüm 
Antichristiane judicium est, sed quia septimo post anno, qui est 
794, Conciliabulum istud Nieznum, cum suis Decretis, à Sancto 
et universali Concilio Francofurdensi, ita penitüs* abrogatum est tAct. Cone. 


et. adnullatum, ut ne in. Conciliorum quidem numero habendum sit, Cam | 
reefat. in 


nec alio ullo quàm quo .Ariminense ordine collocandum. — Yta. si tiv. 1, p.or, 


Himcemar. 


quid virium aut roboris à Conciliabulo isto obtinere potuisset Rhem. cont. 


Hinc. 


hoc Invocationis dogma (quod nullum omninó potuit), id tamen C 
omne sie à Concilio Francofurdensi deletum, et pemitüs ex- 
tinctum est, ut illius decreta pro non Decretis sestimanda sint : 
Ipsum veró hoc dogma Invocationis, judicio Catholicz Ecclesize 
in Concilio Francofurdensi, unà cum Niczno Conciliabulo dam- 
natum est. 

Fovebant quidem post id, opinionem hanc Iconolatre et An- [422] 
tichristi factio: in eorum linguis simul ac scriptis hic illie fluita- 
bat. Sed fluitabat solàm ut vaga et instabilis Opinio. Ut 
Dogma fidei et Decretum Ecclesie nunquam ab Ecclesià Ca- 
tholicà; nec ab ipsáà Antichristi quidem factione, seu Romaná 
Ecclesià, ante nuperum istum Tridenti conventum unquam re- 
ceptum fuit. Tu tamen homo indoctus, antique omnis et sanz 
eruditionis ignarus, hoc ut dogma fidei ab antiquis Patribus, et 
perpetuo Ecclesie usu comprobari gloriaris. Sed justificata est 


Sapientia à filus suis. 


894 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXIII. 


CAP. LXIII. 


PRIMA, AC SECUNDA RATIO, QUIBUS PONTIFICIOS AB IDOLO- 
LATRIA IN CULTU IMAGINUM EXCUSARE CONATUR ARCH. 
SPALAT. QUOD EAS LATRIÁ NON COLUNT, ET HOC PROFI- 
TENTUR, REFUTANTUR. 


Pnaoxiwo loco de Reliquiarum veneratione dicendum erat. 
Sed quia tu hanc sicco pede transis, ego quoque transire patiar, 
licàt in eá non exiguá pars sit Superstitionis et Idololatriz 
vestrae. 

2. Ad vestrum Imaginum cultum accedis ; In eo Jdololatriam 
£Coné Rod. fu nullam videre nunc vis. | At videras olim, cüm majorem vulgi 
3» infer vos partem, formalem in Imaginum cultu Idololatriam com- 

máttere: cim doctos etiam inter vos veram et propriam Idololatriam 

» Spalat. rudiorum mentibus instillare docueras." Et iterum,! Hujusmodi 

* pal. lib. 7, formalem. Idololatriam, quá quis Deum in creaturá adorat, in 

Ecol. 5.13, plebe nostrá sacrarum imaginum adoratione, jam passim inolevisse, 

m et doleo et deploro. Vidit eam ae deploravit unà tecum Poly- 

xpolyj,Virg. dorus* tuus: £o, inquit, vesanie deventum est, ut hec pietatis 
lib. 6, de el 8 vA 5 : : 

Invent  — pars (de colendis imaginibus) parum differat ab impietate. — Sunt 

ret ^ * enim bene. multi rudiores, qui saxeas vel ligneas seu tn parietibus 

pictas imagines colant, nom wt figuras, sed perinde quasi ipse 

sensum aliquem habeant, et eis magis fidant quàm Christo. Vidit 

!DeYanit et agnovit Agrippa! vester, et Lutheri capitalis hostis, Corruptus, 

inquit, hic Gentilium mos, et falsa religio, nostram quoque reli- 

gionem infecit, el. in nostram Ecclesiam. simulacra et imagines, 

multasque pomparum steriles ceremonias introducit, quorum mihil 

[423]  omninó fuit apud primos illos et veros Christianos. Nec dici 

potest quanta superstitio, ne dicam ldololatria, penes rudem et 

indoctam plebem alatur in imaginibus, conniventibus ad id sacer- 

dotibus, hinc non parvum lucri questum percipientibus ; vidit 

pasan. Georgius Cassander, Manifestius est, inquit," quàm ut multis 

Imagin. — eaplicari debeat Imaginum et simulacrorum cultum nimium inva- 

luisse et affectioni, seu potiàs superstitioni populi plus satis in- 

dultum esse: ita ut ad summam adorationem que à Paganis, 

simulacris exhiberi consuevit, et ad extremam vanitatem quam 

FEthnici in. suis simulacris, et imaginibus effingendis et exornandis 


admiserunt, nil à nostris, reliqui factum esse videatur. Horum tu 


Car. LXIII. contra Archiepisc. Spalatens. . $95 


nihil videre nune vis: nihil in Eeclesià tuá Idololatrieum in 
lmagium eultu agnoscere vis. Quin et Idololatras vos in hoc 
non esse probare contendis, propugnando primüm, tum etiam 
oppugnando. Sed sic oscitanter singula attingis, ut nec intelli- 
gere quz dicenda sunt videaris, nec quz intelligis, aliter quàm 
Boeoticé effutire queas. — Qualiacunque vero sunt, perpendamus. 
Cur vos Idololatrz non sitis, sex affers Rationis. 

9. Prima hec est:? Sí quo nos sacras Imagines honore pro- » Cons. Red. 
prio veneramur, preter. honorem et cultum qui proprié prototypo p 
exhibetur, is latrie honor et. cultus non est, nec vera adoratio que 
soli Deo debetur. Quare cüm latriam et adorationem Deo pro- 
priam Imaginibus non tribuatis, Idololatree in hoe non estis. 
Atenim tu híc egregrié Ecclesiam tuam mentiris. Annon latriam 
imaginibus tribuit?  Tribuit certé, eamque se tribuere vestri 
profitentur: Aquinatis tui hzc verba sunt, quibus quem cultum 
Cruci (Crux? imaginum vestrarum Princeps) et imaginibus Cru- " Gautt. 


Chronol.szc. 


: : : : . : . : : : l,verit.3, $17, 
cifixi tribuit tua Ecclesia, quique eis tribuendus sit, explicat. bverit $17, 


Ud . e imagines 
Imaginis? honor ad prototypum pervenit, id. est, exemplar. Sed mesnes 


2psum, exemplar, scilicet, Christus est adorandus adoratione latrie, Li m 


ergo ei ejus imago. Et pauló post, Sequitur quód eadem re- ede 


verentia exhibeatur imagini Christi, et. ipsi Christo: Cüm ergo $ * ?^ 9r 
Christus adoretur adoratione latrie, consequens est, quod ejus 

imago sit adorationem Latrie adoranda. — Et iterum," Si loquamur *1b- art. 4. 
de Cruce in qua Christus est. crucifixus, utroque modo est. vene- 

randa, tum propter figuram, tum propter contactum ad membra 
Christi. |. Si veró loquamur de effigie Crucis Christi in quácunque 

alid materiá, putà lapidis, vel ligni, vel argenti, vel auri, sic 
veneramur (de Ecclesià tuà loquitur) Crucem tantüm ut Imaginem | [A24] 
Christi, quam veneramur adoratione latrie, ut suprà dictum est. 

Sed et rationem addit quare crux latrià adoranda sit, et unde 
constet Ecclesiam vestram sic eam adorare.  7/À, inquit? ezi- 1b. 
bemus cultum Latrie, in quo ponimus spem salutis. Sed in Cruce 

Christi ponimus spem salutis; cantat enim Ecclesia (audin ? jBreviar. 

Dom. 4, 


Ecclesia) O eruc ave spes unica, hoc passionis tempore; Auge piis Quadam 
Hymno qua 


justitiam, reisque dona veniam. EM 
: : ^p Don 
4. Agnoscit hoc tuus Azorius," Constans, inquit, est Teolo- / Pss, 
Instit. c. 6, 


gorum sententia, Imaginem. eodem honore et. cultu coli, quo colitur Soc Go, 

. . . : 15 

id cujus est imago. Quare cüàm Christus latrià colatur, Crucem , Cajét. Com, 
: bes : . . : in 3, Part. 

etiam, et Christi omnes imagines latrià vobis colendas.  Ag- Su  eruin. 


D à E D a^ . Ore ** q. 25, art. 3, 
noscit idem Cardi. Cajetanus, qui sic ait, Imago Christi proprià 9 As aliam. 


3896 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXIII. 


loquendo, est adoranda adoratione Latrie, que soli Creatori debe- 


E ine. fur. Agnoscit idem Nactantius, Non solim, inquit, fatendum 
& om. 


digr. dsImag. esf, fideles (hi, vestri fideles sunt) adorare coram imagine, ut non- 
nulli ad cautelam fortà loquuntur, sed et. adorare imaginem sine 
quovis scrupulo. — Quin et eo illam venerantur cultu, quo et proto- 
typon ejus, propter quod, si illud habet adorari latriá, et illa imago 
pariter ejusmodi cultu. adoranda est. —Agnoscit hoc defensor 
-Orthodox Concilii Tridentini Andradius,? Non inficiamur, inquit, hác mos 


Explic.lib.9, ^, Re dat 
$ Non tamen. /africe adoratione Christi, preclarissimam crucem colere et vene- 


rari. Nam ciim Christum Filium Dei illa referat et representet, 
eüdem cert? pietate, cultu et Religione, ipsam, quà et Christum 
ipsum prosequi necesse est. Et indignabundus quód quis la- 
triam Cruci deneget, ait, Eos qui latrie augustissimum cultum 
Christi cruci deferunt, non magis Idololatrie condemnandos, qu&ám 
qui eodem. cultu. Christum ipsum unigenitum Dei Filium prose- 
quuntur. 

5. Ut scripta, sie et Praxis Vestra, Latriam hisce Christi 
imaginibus à vobis tribui demonstrat. Spem vestram in Cruce 


.Hym.mr, ponitis, eamque, Spem vestram wnicam vocatis In quo autem 
SE ' — spem, multó magis Spem unicam pomnitis, illud Latrid, teste 
ML Aquimate^ colitis. Invocatis Crucem, eique preces funditis, ro- 
TODO gantes* eam, ut justitiam. vobis, et peccatorum veniam donet. 
sess. 25, e, do At remittere" D solius Dei proprium. In his utrisque 
st Vener. facitis quod expresse vetat, damnatque ipsum vestrum Concilium 
CIS paar: Tridentinum, Imagines venerandas docet,? sed ita, ut nec ab iis 
tit. * /. aliquid petendum sit, nec fiducia in eis figenda. ln utroque 
R4 ue Idololatre ; in utroque.à Concilio vestro Tridentino damnati. 


hebiom. ^ Adoratis Crucem, ad eamque adorandam seepiüs invitatis, Venite; 
M adoremus; et tum solenni ritu adorant? eam singuli. At Crea- 
A M ture adoratores, Idololatras esse tu" ipse, defimiveras. Thus et 
Ima.  Incensum Cruci adoletis: de quo sic Archiepiscopus vester Ca- 


$ Verum, p. a . : . : A EG : E » 
im. 2 tharinus, Ipsa Latrie signa dirigimus in Imagines quibus adolemus 


Rom.in ritib. e£ dus. — Et Diaconus ut in missali* habetur, fer crucem incensat : 
celebr. missce ; 


tit, de In- At Judei qui adolebant! Baali, seu ut Apostolus" loquitur r7 


!Jer.7.9.  Baá&^ subaudiendo &xó» qui inquam Zmagini adolebant, 1dolola-. 


n'Rom. 11.4. 

SO COCA trie à Propheta" arguuntur. Sed omissis aliis, nisi precatio 
P Astidot illa quam Veroniez (Imago illa Christi est, sudario? Berenices, 
Joh. Rino 1 Veronica dicitur, non sine miraculo impressa) nisi illa tibi 
RES Eccl cultus videatur, certe quid sit Latria penitus ignoras. 


Idol. c.3, n. 25 ; 3 ; ; ; 
& ^9 Precationem? illam devotà dicentibus, decem mille dierum Indul- 


» 


Car. LXIII. contra Archiepisc. Spalatens. ' 897 


gentiam concessit Johannes XXII. et quando? facies illa Christi 
monstratur, Romani septem, circumhabitantes novem, venientes 
ultra mare vel ultra montes, duodecim millium annorum Indulgen- 
tiam habent. ln ea sic effigiem Christi invoeatis — Nos ab omni 
macula purga vitiorum, atque nos consortes junge beatorum. | Nos 
deduc ad propria, O feliz figura ad videndam faciem que est Christi 
pura. Potestne quidquam amplius à Christo vel peti vel dari? 
6. Nec putes argutüs hie ullis elui posse Idololatriam 
vestram. Vana omninó híc sunt et inania vestra illa de Cultu 
Jmproprio, Per accidens, Analogico, Reductivo, et Respectivo 
comménta. In Latrie cultu nihil quidquam horum admitti 
potest. Nullus Latriz cultus, nisi qui Propri2, Per se, Absoluté, 
Univocé, e&t Primario datur ei quod Latrià colitur. Nullus nisi 
qui Deo soli ut primo ut summo omnium Domino debetur. 
Deo soli ».4z2£0sc:c, ait Christus. Cultus ille, inquit Augustinus, 
qui Grace »uzzsía dicitur, est quedam propri& Divinitati debita 
servifus. Specialis honor, mquit Aquinas," debetur Deo, tan- 
quam primo omnium Principio : et talis servitus nomine Latrie s 


designatur. Et Latrie cultus soli Deo est exhibendus. | Latria, 3 


inquit Jesuifa," cim infinitam Dei ezcellentiam spectet, non. nisi 
Deo attribui potest, ut preclarà docent non modo Scholastici, verum 
etiam antiqui Patres. Utque fingamus esse Latriam aliquam s 
Per accidens, Respectivam, aut Heductivam : Vos tamen ut ex 
Aquinate, Andradio aliisque demonstravi, Eandem ipsam Lutriam 
que Christo debetur, Cruci et Crucifixi imaginibus tribuitis. Sed 
revera nullam esse, aut esse posse Relativam, Reductivam, aut 
per accidens Latriam demonstrat Cardinalis tuus, Num de Es- 
sentiá, inquit, vere Latrie est, exhiberi propter se: Latria enim 
dicifur summus cultus qui debetur vero Deo, ut primo Principio 
omnium rerum : implicat autem contradictionem exhiberi summum 
cultum primo Principio, et exhiberi propter aliud. | Ergo (nota 


mihi hoe Cardinalis dilemma) ve/ imagini (putà Crucis aut Cru- 


eifixi) ezhübetur cultus Latrie propter se, ex hec est vera Idolola- 
iria. | Vel non exhibetur propter se, et tum ille non est cultus 
ver& Latrie. Cultum illum quem Cruci et imaginibus Crucifixi 
datis, cultum esse verissime Lafrie vos ipsi agnoscitis, quia 
eundem plané cultum esse docetis, qui Christo debetur. Quare 
vel Cardinale tuo teste, cultus ille quem Cruci exhibetis, et 
imaginibus Crucifixii vera ldololatria est, vosque cx eo veré, 
proprie, ae formaliter Idololatre: Certissimum enim est illud 


3 Fiscus 
Papalis, sive 

Catal. In- 

dulg. ex MS. 

iE : 

Ca! 


ed E 4. 
* Antidot. 
A loc. 


* Matt. 4. 10. 
t Lib. 20, 
cont. Faust. 
c. 21. 

" Aquin. 
Secunda 


"u Aquin. lib. 

3, cont. Gent. 
e. 120. 

* Gault. 

Chronol. 

scc. 1, Verit. 

2,$9 


[426] 


* Bell. lib. de 
Imag. Sanct. 
c. 24, $ Dicet. 


398 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». LXIII. 


SE Augustini? Jdololatre dicuntur, qui simulacris exhibent eum 

cultum qui debetur Deo. 
7. Ac de hoe quidem Latriz cultu quem Cruci et Imaginibus 
Crucifixi à vobis tribui agnoscitis, quze deinceps de Idololatrico 
vestro imaginum cultu dicturus sum, potissimüm ac precipue 
intelligi volo. —Pofissimàüminquam. Nam est et in aliis quoque 
quas colitis imaginibus, quod te verbo, exque teipso monendum 
censeo, ut et in eis vos ab Idololatrià immunes non esse scias. 
Duo tu et veré doces. Primum est; Religiosum omnem cultum, 
p epalat. lib. Latriam esse, Deoque soli debitum. — Religiosus, mquis,* honor aut 
e nodos cultus non debetur ulli pure creature, quácunque excellentiá illa 
*1.n.4. sif predita, sed soli Deo. Et iterum," Greg. Nazianzenus non 
*Xb.n.47. alium esse religiosum cultum sciebat, nisi Latriam: et* Gregorius 
Magnus religiosam adorationem semper ad Latriam spectare sciebat. 
15.2.53. Ex quibus sie et verissime collgis,! Re/igiosus cultus nullo modo 
est ulli creatura, sive in se, sive in suà imagine ezhibendus. — Re- 
ligiosus autem cultus est Actus à Latrià, seu Religione imme- 
diaté e/icifus, non solàm quomodo omnia alia vitz officia, im- 
peratus : Sicut etiam civilis cultus is dicendus est, qui elicitur ab 
illà reverentiá aut dilectione quà Reges, Parentes, aliique sancti 
[427] vin sive in vivis sint, sive defuncti, prout plus minusve 1n eis est 
excellentiee, honoramus. — Priorem illum cultum Deo soli debitum 

verissimé doces. 

* Ib. n. 59. 8. Secundó doces: et veré, Synodum NNicenam secundam 
statuisse. imaginum religiosam adorationem. — Et quia istius 
» Cone, Trid. Synodi vestigiis Tridentini Patres, qui eam approbárunt," om- 
de Invoe. nesque ad unum Romanenses tui adhzrent, ideo religiosum 
cultum et adorationem Sanctorum omnium lmaginibus, ab illis 
omnibus exhiberi non est dubitandum. Et quem sané alium 
xod de tribuant, càm Thomas," Bonaventura, aliique doceant, eódem cultu 
$Preterea. coli imaginem et exemplar: Sanctos autem ipsos Religioso cultu 
honorandos esse, et asserit, et contendit Cardimalis. ^ Sancti, 


y Bell. lib. de j it. Ho. qur ; 3771 : 
noel. de inquit, merito, jureque optimo, Religioso cultu prosequendi sunt. 


E Unde vestrum Imaginum cultum, Religiosum vocat Lindanus;* 


tsh»» et Bellarminus* diserté ait de Imaginibus, Religiosó eas vene- 
-Beln.qe "tur. Ex his jam duobus quid consequatur, vel czecutiens 
fau videas. Nam eüm Religiosus omnis cultus ILatria sit, Deoque 
soli debitus; Cümque vos Imaginibus omnibus Dei simul ae 
Sanctorum, Religiosum cultum exhibeatis, efficitur certé neces- 


sario, Latriam et cultum Deo soli debitum, Imaginibus omnibus, 


Car. LXIV. contra Archiepisc. Spalatens. . 899 


Dei simul ae Sanctorum à vobis exhiberi, ideoque vos totamque 
Ecclesiam vestram Romanam in cultu imaginum omnium tam 
Dei quàm Sanctorum, veré, proprié ac formaliter Idololatras 
esse. Sed quia Cruci, ac Christi imaginibus, culfum et adora- 
tionem Latrie à vobis tribui ipsi agnoscitis, de eis potissimum 
quz deinceps dicturus sum, intelligi velim. — Hzc de prim& tuá 
Ratione. 

Secunda ducitur à professione vestrá, et sic se habet: CümP M CS 
nos clarissim? profiteamur divinum honorem, cultumque Latrie — 
neque Sanctis, neque ipsorum Imaginibus deberi, cur nobis Idolola- 
trium objiciant ? — Dicam verbo cur objicimus, quia Praxis 
vestra cum professione hac pugnat: Dicitis, Latrie cultum soli 
Deo deberi, sed soli Deo non datis; Cruci et Imaginibus Crufixi 
Latriam datis. — Aut si hoc responsum non arridet, dic mihi quid 
tu ipse Uxori Scortatriei respondeas, si illa itidem ut tu nune 
argueret, diceretque, Càm ego clarissim? profitear conjugalem 
amorem, et amplezus mulli alienó, ne amico quidem mariti, sed 
murito soli exhibendos, cur mihi scortationem objicis? Credo [428] 
te magis mutum futurum quam piscem, nec haberes quid tam 
nodoss quzstioni respondere posses. 





CAP. LXIV. 


TERTIA ARCH. SPAL. RATIO, QUÁ PONTIFICIOS AB IDOLOLATRIÁ 
IN CULTU IMAGINUM EXCUSARE CONATUR ; QUIA IMAGINUM 
CULTUS AB UNIVERSALI ET CATHOLICÁ ECCLESIÁ APPRO- 
BATUS SIT, REFELLITUR. 


TznTrA tua Ratio, eaque omnium gravissima, ab authoritate 
Ecclesi; Catholiez petitur, sicque ais,^ Ecclesiam porro. Christ- ms 
ianam, etiam antiquissimam, totam et universalem summo, con- 
sensu, absque ullá oppositione aut contradictione .Statuas et 
(magines sacras, veneratam, esse, est certissimum et probatissi- 
mum. Quo te digno compellem nomine? Voces nulle tuis 
meritis pares, vecors, vanus, grandiloquus, falsiloquus, Syco- 
phanta, Cres, Miles gloriosus, Therapontigonus, platagidorus, 
Pyrgopolynices qui difflavit omnes in campis Gurgustidoniis, ubi 
Bombomachides Cluninstaridisarchides erat Imperator. Hzc 


3 Corn. Agr. 
de Vanit. 


Scient. c. 5T. 


* Phil. de 
Legat. ad 
Cajum. 


[429] 
f Joseph. 
Antiq. lib. 
195: 11. 


£ In Consult. 


c. de Imag. 
h Euseb. in 
Chron. an. 
197. 


iIb. an. 329. 


k Pol. Virg. 


lib. 6, de Inv. 


ret.'o. 13. 


! Just. Mart. 
Orat. ad 
Anton.Pium. 
p.132. 


" Iren. lib. 1, 


c. 24, 


? Heres, 27. 


400 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXIV. 


aliaque similia longé infra tuam laudem ac merita. Sine, quia 
vocabula te digna desint, Mendaciorum sarcinam hic te appellem. 
Certé enim non tot hie sunt verba, quot sunt splendida tua et 
stupenda mendacia. Neque Ecclesia Christiana, neque anti- 
quissima, neque fofa, neque wnwersalis, neque summo consensu, 
neque absque ullá oppositione, neque sine contradictione, Ymagines 
venerata est, neque horum quidquam vel certissimum, vel proba- 
tissimum est. Quanta híc, quàm feda, quàm horrenda, quàm 
execranda mendacia, utque artificem mendaciorum te sciant 
omnes quàm paucis lineis imó paucis verbis constipata! Nolo 
singula persequi. Ne tamen sapiens videaris in oculis tuis, de- 
monstrabo Ecclesiam Dei singulis szculis vestre Imaginum 
Adorationi adversatum esse. 

2. De Judzorum primüm Ecclesiá, nulli dubium est, Judei, 
ut ex Josepho narrat Agrippa, nihil magis emhorruerunt quàm 
simulacra, nec aliquam effinzerunt imaginem ejus quod coluerunt. 
Hoc templum, sit Rex Agrippa apud Philonem,* jam inde ab 
initio nullum unquam admisit manufactam effigiem, cum sit Deo 
domicilium: Cumque! suam imaginem templo inferre volebat 
Caius, rogabant primo Judei, ne sacratam urbem pollueret vetitis 
imaginibus, seque mori potiüs paratos, quàm legem illam de simu- 
lacris erigendis violari paterentur, responderunt. Ita per quatuor 
mille feré annorum spacium, ab Ecclesià Dei Imagines nec cultz, 
nec in templis habitze sunt. 

9. Ad Ecclesiam Christianorum veniamus: In primsevà Ec- 
clesià Imaginum neque cultum, neque usum fuisse docet tuus 
Cassander,* Certum est (inquit) initio predicati Evangelü ali- 
quanto tempore inter Christianos presertim, in Ecclesiis imaginum 
usum non fuisse, ut ex Clemente" (claruit anno 200) et Arnobio 
(claruit! anno 330) patet. Deque omnium feréó Antiquorum 
judicio docet te ex Hieronymo tuus Polydorus,* Simulacrorum, 
inquit, cultum, teste Hieronymo, omnes feré veteres Sancti Patres 
damnabant. Ecclesie antiquissime et Patrum in genere judicium 
vides. Visne ad particularia descendamus ? 

4. Dàmnat vestram Imaginum adorationem S. Justinus 
Martyr, qui Christianorum omnium nomine ait,! Opera manuum 
hominum adoranda non censemus. 

9. Dammat eam S. Irenzus," apud quem Marcellina Si- 
monis Magi socia et Gnostici, Aeretici censentur, quód imaginem 
Christi inter alios coronarent, eamque, ut sit Epiphanius," ado- 





Car. LXIV. contra Archiepisc. Spalatens. 401 


rarent, eique incensum ponerent, id est, Latriam, quod et vos 

facitis, ei exhiberent.. De hoc Irensi judicio audi tuum 
Cardinalem,? Qui colebant Imaginem | Christi. divinis honoribus, ;Del.lib. de 
inter hereticos numerantur ab Irenco. Atqui isti, cm Christum $Sexa. 
colerent, sine dubio imaginem ejus, propter ipsum colebant. 

6. Damnat eam Origenes,P Solus, inquit, Deus adorandus » ti. s, cont. 
est. Et iterum,3 Fieri non potest ut. Deum quis noverit et. si- t Lib. 7, Th. 
mudacris supplicet: et paulo post, Nec simulacra quidem nos 
veneramur. Et adhuc clariüs, Deus cunctis rebus presidet e£ * Lib. 1, 1b. 
instruit. preter se nihil colendum esse, celera vero sive ut non 
existentia, sive ut esse tantüm habentia, ideoque honore, non tamen 
cultu et. veneratione digna parvi esse ducenda. Ex quibus non 
immeritó à Cassandro* tuo dictum videas, Quantum veteres sn Consult 
inilio Ecclesie ab omni (audi ab omni) veneratione imaginum — ve 
abhorruerunt, declarat unus Origenes. 

7. Damnat eam Clemens Alexandrinus, Hic, inquit,* malus Aerei. 
tyrannus et. Draco, quoscunque sibi potuerit vendicare, lapidibus Eo ded 
et lignis, et. imaginibus, et. aliquibus ejusmodi simulacris, misero [430] 
superstitionis vinculo vivos addicens, unà cum eis sepelit, donec unà 
cum eis interierint. Et iterum," Annon prodigiosi sunt qui lapides v o. p. oo. 
adorant ?.— Sunt* he imagines quovis animali viliores, vermibus, » o. 
erucis, talpis, muribus, et ostreis, sunt he omnes meliores statuis 
et imaginibus, que sunt. surde penitüs. | Surdam quidem terram 
vecant statuarüi, eam à naturá propriá arte dimoventes, et adorare 
persuadentes. Quid aliud* est aurum vel argentum, vel es, vel » wv. p. as. 
ebur, vel ferrum, vel lapides pretiosi ? Annon terra et ex terrá ? 

"Aurum? est tua statua, est lignum, est lapis, est terra: Ego*ro. p.a. 
autem. terram calcare didici, non adorare. 

8. Dammnat eam Tertullianus? qui Catholicorum. omnium - Im Apolog. 
nomine ait, Sfatuas et Imagines frigidas mortuorum suorum 
simillimas non adoramus, quas nihil sentire milvi et mures et 
aranec intelligunt. 

9. Dammnat eam Minutius Foelix,^ qui nomine item Christ- P In pu 
lanorum omnium ait, Cruces nec colimus, nec optamus, vos quà Octavius. 
ligneos Deos consecratis, cruces ligneas forsitan adoratis. — Et 
objieienti Christianis Cwcilio ethnico, Cur mulla Aabetis nota 
simulacra ? — Àgnoscit ultro Minutius non fuisse in usu ima- 
gies in Ecclesiá, et rationem ejus hane reddit, Quod simula- «1. 
mou qan? We : 0452 4 EID: da Idol. 

10. Damnat eam S. Cyprianus!, íi, inquit, maligni spi- vani. 

DD 


402 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXIV.- 


ritus sub statuis et. imaginibus consecratis delitescunt, hi afflatu 

suo vatum pectora inspirant; falsa veris semper involvunt, nam 
wur EP ef falluntur et fallunt. | Et iterum,* Quid ante simulacra inepta, 

el. figmenta terrena captivum corpus incurvas ? Rectum te Deus 
fecit, et ciim cetera animalia prona ad terram depressa. sunt, tibi 
sublimis status, et ad. celum atque ad Deum vultus erectus. est. 
Illuc. intuere, illuc oculos tuos erige, in supernis Deum quere. 
Quid in ruinam Diaboli per ipsum et cum ipso cadis? Quid 
ie in lapsum mortis cum Serpente quem colis, sternis? Sub- 
limitatem serva in quà natus es; Persevera talis, qualis à Deo 


t tione. m 

Eliber. habi- f : 

tum an, 305, factus es; M A X 4 er 

Pon m 11. Damnat eam Concilium Eliberitanum, annis viginti 
onc, at. 


: . Klo JUN FiLEN : 
Niesnum — ante Niemnum, celebratum, et cui Hosius? ille Cordubensis, 


$5 Bins az Pater Synodorum, interfuit, ibi sie decretum," P/acuit picturas 


xod in. Ecclesid esse non debere, ne quod colitur. et adoratur, in pariet- 


Enber.c*n. ibus qdepingatur.  Miseré hie tui tumultuantur, Bellarminus, 
[431] Sanderus, Harpsfeldi, Copus, Baronius: vertunt se in varias et 
multipliees formas, et ut mus metieulosus, non uni fidunt antro. 

jBar an 55, Canonem hune Imposfuram esse contendit Baronius ) ut im- 
115.12. — postura non sit, iv ifum famen vult* esse hune. Canonem, nec 
aliquam obtinuisse firmitatem : ut neque supposititius sit, neque 

11.123. jrritus, Ecquam fidem, inquit, meretur tam paucorum Episco- 
"1b.113. porum canon, quem Ecclesie usus abrogavit. zm potuit," an 
debuit aiv. Episcoporum conventus, in orbis angulo (sic amplum 

et illustre Hispaniarum. Regnum per opprobrium vocat) congre- 

gatus, sic contra Ecclesiam statuere ? Etiam et Concilii illius 

» Ib. Canones Novatianam Aheresin sapere asseverat." Et hse quidem 
omnia ludus solàm sunt ae joeus, pre illis quee Cani. Episcopi 
Canariensis rabies dabit. Canonem hunc à Concilio decretum 

* Mele. Can. agnoscit, sed ait,? Lex illa non imprudenter modo, veràm etiam 


lib. 5, loo. 


Theo.e.4  ipppié à Concilio Elibertino lata est, de imaginibus tollendis. | Et 
$ Quarta 


NU OENR iterum,? Ne mihi Concilium Elibertinum objicias. |. Nam in ed 
parte quá erravit (vult Canonem hune de Imaginibus) semper à 
Rats. — Catholicis ezplosum est. — An vos ii estis de quibus Campianus, 
Nos tenemus Patrum antiquorum integra volumina ? An ii de 
zin Neon, quibus in glossà* juris vestri dieitur, Hodi? jubentur sanctorum 
Patrum scripta teneri usque ad. ultimum iota.  Imó si quid quod 
palato vestro non sapit, in Patribus oceurrat, Sit Pater quan- 
tumvis anfiquus, sit quantumvis sancíus, sit ipse llosius, sit 
Concilium Patrum antiquorum ; et Patres et Concilia, et Decreta 


Car. LXIV. contra, Archiepisc. Spalatens. 403 


Patrum ut impia respuitis, concultatis, exploditis. — Modestiüs 

tamen rectiusque Sixtus vester de hoc Canone ait, Patres illius "Sixt. —— 
Concilii imagines in templis ejus Provincie pingi vetuisse, ut Ido- Snc. Thr 
lolatriam. hoc remedio eatinguerent : Nam quia gentes muper ab ur 
JAdolorum superstitione ad. Christum venientes, ad pristinam Idolo- 

latriam inclinari animadverterent, judicárunt presenti morbo non 

posse aliter mederi, quàm imaginum. interdictione. — Et huc 

spectat quod longé ante Senensem docet Nicolaus de Cle- 
mangis, qui sentiens et veré Decretum hoc Concilii Elibertini 

ab universali Ecclesid approbatum fuisse, ait! Statuit olim uni- Nic. 


. : EA , : ; : Clemang. lib. 
versalis Ecclesia, legitimá occasione inducta propter illos qui erant de nóv. Coles 


ex Gentibus ad fidem conversi, ut nulle in templis imagines pone- Justi 
$ Ea ut. 

rentur. Ecce universalis Ecclesie Decretum, et Statutum censet, 

quod ab Zlibertino Concilio consentiente totá Ecclesià statutum [482] 

erat. 

12. Damnat eam Lactantius," Religio, inquit, ac veneratio s Lib. 1, Just, 
solius Dei tenenda est. Rt iterum," JNon religio in. simulacris, »Liv. 2c. 19. 
sed minus religionis est. Et, Non est dubium quin religio nulla »1v. 
sit, ubicunque simulacrum est. 

18. Damnat eam Arnobius, Quid fieri potest injuriosiüs, en 
contumeliosius, duris, quàm Deum alterum scire, et rei alteri Sup- 
plicare; opem sperare de mumine, et nullius sensás ad effigiem 
deprecari ? 

l4. Dammnat eam S. Eusebius? Czesarlensis, Solüm, inquit, DEL. 
creatorem illum omnium Deum adorare didicimus. | Et alibi, cüm e. 5. 


dixisset gloriam Deitatis carni Christi commixtam esse, addit ;^ 7 Citatur ex 


Quis glorie ejusmodi et dignitatis splendores lucentes et fulgurantes, Meer iod 


* L . ^ I L D LI * ^ti 5 
enanimatis coloribus, et umbratili picturá. effigiare possit ? — Quin ME 
. * . . . * . A jo. 6. 
.et consuetudinem* istam, picturas ac imagines Christi ac AÁpo- l'Euseb. 


stolorum vel privatim servandi, à Gentibus et gentili consuetudine Bt: !^-7. 
(non ut tu somnias ab Apostolis aut Apostolicà traditione) 
fluxisse diserté asserit. 
15. Damnat eam S. Athanasius,! Creatura, inquit, Crea- ^ Lib. 3, cont. 
turam non adorat. Et pauló post, Solius muminis est adorari: 
neque id ab Angelis ignoratur, qui quanquam se invicem gloriá 
iranscendunt; Creaturas tamen se esse, neque 1n classibus ado- 
randorum, sed adorantium Dominum agnoscunt se computari 
^ debere. et 
16. Damnat eam S. Hilarius Z7Magnum nobis exemplum Comment, in 


f Citatur à 
Cone. Con- 
stantinop. 
ap. Nieze. 
Conc. Act, 6. 


& Lib. 2, de 
Spir. Sanct. 
e. 12. 


h Orat. de 
obit. Theod. 


[433] 


1 Lib. 2, 
' Thesaur. 


k Orat. 37, 
quie est de 
Bp. Sanct. 


! In Ps. 134, 


» Hom. 4, In 
Matt. 


» Epiph. lib. 
1, cont. 
Heres. p. 3, 
et in Ancor. 
? Ib. Hser. 77, 


404. Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXIV. 


prebuit Dominus, ut solim meminissemus Deum ac Dominum 
adorandum. 

17. Dammat eam S. Amphilochius Episcopus leoniensis: 
Non nobis, inquit, sanctorum corporales vultus coloribus effigiare 
cur& est, quoniam his opus mon habemus: sed eorum íantüm 
memores esse oportet. 

18. Damnat eam S. Ambrosius: Neque adorandum quic- 
quam preter Deum legimus, quia scriptum est, Dominum. Deum 
adorabis et ipsi soli servies. Sed nec terra adoranda est nobis, 
quia est. creatura Dei. Et iterum de Helena cüm crucem Do- 
mini invenisset, [nvenit, inquit, titulum, Regem adoravit : non 
lignum. utique, quia hie. Gentilis est error : viden? ? Adoratio 
ligni, ligni Crucis, error est, et Gentilis error: sed adoravit illum 
qui pependit in ligno, et scriptus erat in. Titulo. 

19. Damnat eam S. Cyrillus! Alexandrinus, 7n. idololatriam 
incides, cim Sp. Sanctum Dominum veré esse non confitearis, 
adoresque illum quem Deo Patri consubstantialem esse non credis. 
Quicquid enim veró Deo consubstantiale non est, id naturá Deus esse 
non potest. | Una enim natura Deitatis est, quam solummodo ado- 
rare oportet, quia scriptum est, Dominum Deum tuum adorabis, et 
ipsi soli servies. 

20. Damnat eam S. Gregorius Nazianzenus,* qui postquam 
Spiritum S. adorandum dixisset, ita arguit, S? adorandus est, 
quomodo non et colendus? Si veró colendus, quomodo mon et 
Deus?  Colendum nihil sensit religioso cultu preeter solum Deum, 
non Crucem, non imaginem ullam. 

21. Dammat eam S. Chrysostomus, Maxima, inquit, est re- 
prehensio eorum, qui colunt opera manuum hominum. | Nam cim 
ipsi sunt in causá, uf ea sint, in eis tamen sue spem salutis collo- 
cant. Et iterum," Qui re mortuá nicus magis quàm seipso, 


ligmum. supra se. dignatur, quomodo mon sit ille, obsecro, risu 
maaime dignus ? : 

32. Dammnat eam S. Epiphanius, qui ezcogitationem? si- 
mulacrorum scortationem ; et simulacrificum? | studium, Diabo- 
licum conatum vocat ; additque, Pretextu justitie subiens hominum 
mentem diabolus, mortalem naturam in hominum oculis deificans ; 
statuas, humanas imagines pre se ferentes, per artium varietatem 
expressit. —.Et mortui sunt. qui adorantur, ipsorum veró imagines 


que nunquam vixerunt, adorandas introducunt, adulterante mente 


Car. LXIV. contra Archiepisc. Spalatens. |. 405 


ab wno et solo Deo, velut commune scortum ad multiplicis. coitus 

absurditatem irritatum. | Et iterum , Estote? memores, dilecti fili, As 
. . . . . . . cu 

ne in. Ecclesiam imagines inferatis, neque in Sanctorum cemeteriis MM 


eas satuatis, sed perpetuo circumferte Deum in cordibus vestris. vaniop? 
Quid etiam Anablathe ab Epiphanio factum, notum omnibus? Pss 
Inveni, inquit? velum pendens in foribus Ecclesie, quasi Christi vel 3 Epiph. Ep. 
Saneti cujusdam ; Cim. ergo vidissem, in. Ecclesiá Christi, contra Hierosol. 
authoritatem Scripturarum, hominis pendere imaginem, scidi illud, 

et dedi consilium custodibus ejusdem loci, ut pauperem mortuum eo 
obvoluerent et efferrent. 


$9. Magnas híc, ut scis, tui tragoedias movent Bellarminus, [434] 
* Lib. de 


et Baronius; totum hoc Imposturam esse clamitant. Quasi non Imag. c. 9,5 
E ^ t s 3 « Ad quintum, 
et ahis locis simulacra et eorum. cultum damnárit Epiphanius. à seq. 


. NEP . . * Bar. an. 
Rectiüs multó Cassander' vester qui sie ait, Constat (vide Con- 392, n. 48, et 
2 : : d seq. 
stat) Johannem ab Epiphanio reprehensum, quód in oratorio q'L0- * Consul. c. 


. * d 5 : p de Imag. 
dam imaginem Christi seu alterius, in. velo expressam reperísset, 
quare velum illud ab ipso conscissum. — Alphonsus etiam et Wal- 
densis veré hoc ab Epiphanio factum agnoscunt : ideoque Epipha- 
nium ob hoc convitiis onerant. Alphonsus, postquam Epiphanii 
hoc factum recitásset, Ecce, inquit," ad que tempora hunc reduci- Mr E 
- Ee eg . dib.deHseres. 
mus errorem. "Tempora nempe Epiphanii: quem idcirco Erroris, voce Imago. 
propemodum etiam /wreseos arguit: nec aliter ab ZHeresi ex- 
cusat, nisi quia res eo tempore non erat ab Ecclesid definita. Sed 
et vehementiüs in Epiphanium stomachatur Waldensis. Dico, 
inquit,* Epiphanium zelo forsitan captum fuisse, sed non secundim » Thom. 


scientiam. — Dicat vel sanctissimus Pater, quod vobis non arridet, secnm. ii 
inscius, impius, erroneus si non et Hareticus audiet: Alios 
omitto,unum hie tibi charissimum citabo Archiepiscopum Spa- 
latensem. Is" non modó factum hoc esse ab Epiüphanio agno- uis. 


scit, probatque, sed et fallaces ac mugaces Card. Bellarmini La: 


(quz eadem sunt et Baronii) conjecturas solidó atque aperte 


profligavit. 

24. Damnat eam S. Hieronymus,^ Non Solem, non Angelos, * Ep. ad Ri- 
non Archangelos, non ullum preter Dei nomen quod nominatur in Vibo 
presenti seculo, vel in futuro, colimus et adoramus. | Non igitur 
sine dubio Zmagines ullas, vel Sanctorum, vel ipsius Dei. 
Iterum,* Se statuam, sive imaginem Cultores Dei adorare non  Hioene. 
debent. Et notanda proprietas, Deos coli, imaginem. adorari di- 
cunt, quod utrumque servis Dei non convenit. Quid quód Hiero- CTUM 

ib. 6, de 


nymus, ut ex Polydoro? tuo audisti Veteres ferà omnes Patres qoos Qa. 


406 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». LXIV. 


Imaginum cultum damnare testatur ? — Etiam ut nihil aliud, Au- 
JLicon. reum tamen illud Hieronymi* elogium, articulum hunc ut alios 
omnes non Fundamentales scternüm jugulat, Nom credimus, quia 

non legimus. 

25. Damnat eam et plus millies damnat S. Augustinus: 
rude Novi, inquit? multos sepulcrorum et. Picturarum adoratores : sed 
Cathol, c. ' illud admoneo, ut Ecclesie Catholice maledicere desinatis, vitu- 

gperando mores hominum quos et ipsa condemnat, et quos corrigere 
[485] studet. Iterum," non sit nobis religio humanorum operum cultus. 


* Ib. lib. , NU. c EC : 
VeadRens. JMeliores sunt enim ipsi artifices qui talia fabricantur : quos tamen 


€ 1b. lib. 2, colere non debemus. terum, Solus ille colendus est, quo solo 
eec rest f uens beatus fit. cultor ejus. Iterum? rtifez melior est simu- 
itur lacris, quem tamen artificem te utique puderet adorare. .Meltor 
etiam est et Bestia : nam et vident bestie, et audiunt, et ambulant, 
et quedam sicut. simie manibus contrectant. | Admonet ergo Pro- 
pheta, non solim homines, sed et belluas esse simulacris prepo- 
nendas, ut si pudeat adorare bestiam ; viderent, quàm pudendum 
esset. adorare. simulacrum. ^ Et de cultoribus simulacrorum 

h Ib. addit, Una illa Apostoli sententia pemam istorum, damnation- 
emque testatur, cüm dicit, Transmutárunt veritatem Dei in men- 
dacium: Et paulàó post, quod effugium hie vestrum clarissimé 
evertit, Quis, inquit, adorat vel orat intuens simulacrum, qui non 
sic afficitur, ut ab eo se exaudiri putet, ac ab eo sibi prestari quod 
desiderat speret ?.— Hoc enim facit et quodammodo extorquet figura 
membrorum. Et stultitiam hzreticorum deridens, S?c omnino, 

4Awg tib. 1, inquit,! errare meruerant, qui Christum et Apostolos ejus non in 

Evan.c.10. sanctis codicibus sed in pictis parietibus quesiverunt. — Nec mirum 
si à pingentibus fingentes decepti sunt. 

» Lib. ad 26. Damnat eam S. Fulgentius," Zn primo, inquit, Decalogi 
mandato, sicut unius Dei cultura manifestissimó praecipitur, ita 
omni creature adoratio ac servitus à fidelibus exhibenda, vehemen- 
lissimé prohibetur. Et pauló post, Deus prorsus interdiai me 
quis auderet creaturam adorare, creaturavé servire. Propterea de 
omnibus que creavit ita loquitur, Non adorabis ea, nec servies eis, 
Ego enim sum Dominus Deus tuus. 

27. Damnat eam Gregorius ille Magnus, ipseque ob hoc ab 

(àwh.à — Alphonso! tuo Erroris, ae prope Hereseos damnatur. Confre- 

ed ve gerat Serenus Episcopus imagines, quas à nonnullis adorari con- 

miis ep. spexerat: Cui sic Gregorius," Ef quidem zelum vos me quid 
manufactum. adorari possit, habuisse laudamus :. sed frangere eas- 


Car. LXIV. contra Archiepisc. Spalatens. 407 


dem imagines non debuisse judicamus. Idcirco enim pictura in 
Ecclesiis adhibetur, ut hi qui literas nesciunt, saltem in parietibus, 
videndo legant, que legere in codicibus non valent. — Tua ergo fra- 
termitas et illas servare, et ab. earum adoratu populum prohibere 
debuit. Et iterum? eidem Sereno: Quód imagines adorari ve- 
tuisses, omninó laudavimus ; fregisse ver reprehendimus. | Frangi 
non debuit, quod non ad adorandum in Ecclesiis sed ad instruendas 
solummodà (audi solummodà) mentes nescientium fuit collocatum. 
Et pauló post? Scripture Sacre est testimoniis ostendendum quod 
omne manufactum adorari non licet. Et iterum,? Si quis imagines 
facere voluerit, minim? prohibe.  Adorare veró imagines modis 
omnibus devita. Non distinguit Gregorius (verba tua? scio ag- 
noscis), adorationem .Latrie ab alia inferiori : sed ipsum actum 
externe adorationis, quem Serenus tollere conabatur, ipse quoque 
omnino tollendum esse censet, quia Religiosam adorationem semper 
ad Latriam spectare sciebat. | Itaque omnem penitus (per accidens, 
analogicam, relativam, respectivam, omninó et penitus omnem) 
tollit imaginum adorationem. 

28. Damnat eam Ecclesia Romana qua fuit anno 600, et 
ante. Manifestum est, inquit Cassander, mentem et sententiam 
Romane Ecclesie adhuc etate Gregorii hanc fuisse, picturas ideo 
haberi, non quidem ut colantur et adorentur, sed ut imperiti, pic- 
turis inspiciendis, haud. aliter ac literis legendis, rerum gestarum 
admoverentur, et ad pietatem incitarentur. 

29. Damnat eam eodem et aliquot post seculis Ecclesia 
Gallicana simul et Germanica, de quibus sic idem Cassander; 
Consuetudinem Romane Ecclesie (que pariter et. confractionem 
imaginum et adorationem improbat), Gallicane, et Germanice Ec- 
clesie aliquot post seculis diligenter sequuta, et fortiter tutata 
sunt, in eáque constantissime perdurárunt. 

30. Damnat eam Venerabilis Beda, /magines, mquit,! fieri, 
nulla litera. divina. vetuit ; sed omninà prohibentur fieri ad. hunc 
finem, ut adorentur et colantur. 

31. Dammat eam Leontius Episcopus Nicopolis Cypri, 
Christiani, inquit, imagines non adorant, verümr zelo et fide 
flagrantes, Sanctorum imagines inspiciunt, recordantes in typo 
quanta fuerit eorum erga Deum pietas, adorantes veró Sanctorum 
Deum invocant. Et paulo post, Non igitur lignee imagini aut 

.qicture cultum. ézhibemus adoramusque, sed omnium Dominum 
Jesum Christum glorificamus. 


? Greg. lib. 9, 
e 


p. 9. 
[436] 
?Ib. 


3 Spal.lib.7 
de Rep. e. 12, 
n. 4T. 


r In Consult. 
c. de Imag. 


Ib. 


t Bedze verba 
citantur à 
Gersone, in 
suo com- 
pendio' Theol. 
in expl. 
precep. l. 


" Leontii 
verba citan- 
tur in Conc. 
Nic. 2, Act.5. 


408 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXIV. 


x Theoph. 32. Damnat eam Theophilus* Episcopus Nacolie : .Décebat 
verba citan- 5 : 
tur, ib. Act.4. $& instructum Sacrá Scripturá, non oportere manufacta adorare. 


[497] 33. Dammat eam Germanus? Patriarcha Constantmopoh- 
"b. Arp . . . E 
Gum p. tanus: Christianorum, ait, fidem, cultum et adorationem in unum 
it. 5p. d z n . 
$40 p. "P^ et solum Deum existere. Et iterum," Creaturas non adoramus: 

* Ib. 


Absit. Et pauló post, Zmagines Christi, omni quo decet cultu et 
honore dignamur, nec ob aliud, nisi in. recordationem divinitatis 
lilius vivifice, et inezpresse humanitatis. .Nam que per audi- 
tionem vera credimus, hec per pingibilem imitationem ad stabili- 
orem instructionem collocamus. | Sancti autem Dei in unum et 
* I. p. 343. S0/um Deum cultum adorationis conservant. Et iterum,* Apud 
nos (Christianos ommes intelligit) unus Deus adorandus ; una in 
eum fides, unum DBaptisma, una que illi debetur Latria. 


^ Joh. verba 34. Damnat eam Johannes^ Episcopus 'Thessalonicensis : 
citantur, ib. , À x . 5 
Act. 5. ANos non imagines, ut tu, (Ethnicum alloquitur) dicebas, adoramus, 


sed eum qui per picturam indicatur, glorificamus. 

35. Damnat eam anno 754, Concilium Generale Constan- 
tinopolitanum, ex hác parte omninó Orthodoxum, et ab Ecclesi 
Catholieà approbatum. In eoque damnant eam Episcopi tre- 

:Decretum Centi triginta octo. loc ab omnibus decretum :* Qui imaginem 


Cone Ni qusus fuerit adorare, si Episcopus sit aut diaconus, deponitor, si 
"LN laicus, anathemate. percellitor. Et iterum, Non est fas Christi- 
anis demonum culture (sic imaginum. adorationem censent) con- 
suetudinibus uti. Aut si Binii verba audire hie malis, Sacrarum, 
* Bin. Not. in Inquit,* imaginum cultum. damnaverunt, omnesque Sacrarum Ima- 


Conc. Con- : : 
stantino. — num cultores anathematizaverunt, et Idololatras vocaverunt. 


inr 96. Damnat eam id quod vobis in summis delitiis est Con- 
ciliabulum. Nieenum, Imagines quidem adorandas decrevit, La- 
triam tamen, quam vos Cruci et imagimibus Crucifixi tribuendam 
docetis, Latriam, inquam, nullis imaginibus exhibendam definit. 
Deer. Con, Sic enim habet Synodale Decretum : Imaginibus: salutationem 
chm et honorariam adorationem exhibeant omnes, non veram Latriam, 
que solim divine nature competit. Et in Epistolà Synodicá 
primá, ZLatriam uni Deo tribuimus, ad illum referimus. Et Con- 


stantinus Episcopus Cypri, cui tota in hoe Synodus consensit, 


ieu Con- Suscipio, inquit, ef amplector venerandas imagines, Adorationem 
citantur, ib. , Re H e» E . 
Acts, ^ Quiem que fit, secundàm Latriam, tantummodo vivifice Trinitati 
2 Ü d "S * . * . 
n s conservo. Et quoniam Concilium" istud eos qui aliter in. hác 
one Nic. A . E - A 2 : 
nem a se Gumahi sunt, quàm ipsi, anathematizat, et à Christo. se- 
ynod. ], a. 


Awgst. — paratos esse denunciat, vide annon Romanenses nunc omnes, 






Car.LXIV. —— contra Archiepisc. Spalatens. — 409 


totaque tua Romana Ecclesia, quz Latriam imaginibus quibusdam 
tribuit, judicio Niezmni istius Concilii anathematizata est, à 


.. Christo separata sit. 


37. Damnat eam anno 794, Concilium Sanctum et Gene- 
rale Francofurdense, in quo Episcopi eireiter trecenti :5 Miramur, fm 
* 2| : xi E - ? a0nif. 
mquiunt* illi Patres, eorum vesaniam, qui in adorandarum ima- Edd 
ginum tantam exarsere socordium, ut eos non solim adorare, sed x 
: : e; ar T r in lib. Carol. 
etim, corpori et sanguini Dominico equiparare presumant. — Ite- inv». Carc 


rum, Sí Angeli ef. homines minim adorandi sint (nisi adoratione Lus 
ila que charitatis et salutationis officio exhibetur), multó miniis 
imagines, que rationis expertes sunt, adorande sunt. Et quia 
adorande men sunt, duplez illi (Nieznos Patres, et eorum se- 

quaces intellizunt) deliquium patrare perhibentur, sive quia eas 
adorant, sive quia ut hoc facerent, ab Apostolis sibi traditum esse 
mentiuntur.  lterum," Nunquid omnes Patriarche, Prophetae, zIP Ne 
"Apostoli, sancti Martyres, ideó Dei timorem non habuisse dicendi 
sunt, quia nusquam leguntur, vel probantur imaginum adorationem 
celebrásse ? Et de iis loquentes qui Imaginum cultum in Ec- 
clesiam inferre nitebantur, dicunt, Eos relictis priscorum Patrum -. 
traditionibus, qui imagines non colere sanzerunt ( audin, sanxerunt 

non colere) novas conari et insolitas Ecclesie consuetudines inferre. 

.Et infinita similia in eo Concilio. 

38. Damnat eam circa idem tempus Feclesia Anglicana, forc 
eujus nomine,? eontra Deeretum Concilii tui Niceni scripsit 4[- 1.24 2n. 791. 
binus Epistolam ez authoritate Scripturarum divinarum miraliliter 
confirmatam, eamque Carolo Magno misit. 

39. Dammat eam anno 824, Concilium Parisiense, in quo 
de Hadriano Papá, cujus opera Adoratio imaginum in Niczno 
Conciliabulo decreta fuerat: sie dicunt? illi Patres, Hadrianus P Conci 
indiserete noscitur fecisse, in eo. quód superstitiosé imagines ado- md 
rari jussit, pro quarum etiam causá Synodum congregari praceyit, 
et suá authoritate sub jurejurando censuit wt erigerentur, et 
adorentur, cum eas erigere licitum, adorare nefas sit. Et paul 
post, Non mediocriter erraverunt isfi, qui imagines coli et adorari 
sanxerunt. 

40. Damnat eam circa annum $853 Walafridus Strabo: [439] 
Novimus, inquit, non aderandas iconas. Et Nicenam tuam Sy- gere s" 
nodum, ut ex DBaronio' discas redarguens, Imaginum, inquit, *Bar. an. 


Przf.in 
LIE 


: 704, n. 41 e£ 
varietas, nec quodam cultu immoderato colenda est, ut quibusdam Mum 


stultis videtur, nec earum speciositas iia est quodam despectu. cal- we. cis. 


TOTEM 


410 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXIV. 


canda, ut quidam vanitatis assertores existimant. | Videsne. Ni- 
cwnos tuos Patres S/u/fos à Walafrido vocari? — Etiam et meritó 
se eos sic vocásse docet, Quis enim, inquit, samum sapiens, contra 
id faciat quod. scriptum. est, INon facies. tibi omnem. similitudinem 
eorum, que in colo et in terra ? Deinde subjecit, Non adorabis, 
neque coles ea. — Unde intelligamus, in. his faciendis devotionem et 
utilitatem, quá commoneri vel instrui appetimus,non esse culpandam, 
sed in his colendis, superstitionem et hebitudinem, quá spiritualem 
cultum ad. Corporalia traducere erronei nituntur, esse damnandam. 
* Lib. 1, de 41. Damnat eam circa idem tempus Jonas! Episcopus Aure- 
Cult. Imag. ., " . [: : : MS : 
lianensis. Reprehenderat Claudius Taurinensis, eos qui imagines 
adorarent, quód ad muniendum suum errorem ita respondere 
solerent : Non putamus imagini quam adoramus aliquid inesse 
divinum, sed tantummodO pro honore illius cujus est effigies, tali 
eam veneratione adoramus. Hoc Antiquorum Iconolatrarum, 
hoe idem plané est et vestrum effugium. Quid ad hoc jam 
v Ib. Jonas? Nos, inquit," unà hoc reprehendimus ac detestamur, quia 
cum sciant imaginibus mil inesse divini, majori digni sunt invectione, 
eó quód debitum honorem divinitati impenderint infirmo ac egeno 
simulacro: additque, Awjus erroris (sic adorationem. imaginum 
vocat) sectatores ac defensores à verá Religione exorbitare, et 
sceleratissimo mancipari errori. Etiam et illud Origenis contra 
* Lib. eodem. €Os ct, citat* et probat : z4dorare alium preter Patrem, et Filium, 
et. Sp. Sanctum, impietatis est. crimen. — Aut si adhue de mente 
.Benan — hujus Episcopi dubites, audi tuum Cardinalem,! qui serupulum 


B üctibiamnem eximet, Jonas ita non confringendas esse predi- 
cavit imagines, ut tamen eas non esse venerandas assereret. Em 
eorum classe ipse unus qui ad ornatum duntazat, et ad instruendum 

i de rebus gestis fideles, non autem ad venerationem esse debere, 

7 Lib. de 


Imagc.12, Unagines in Ecclesid sensit. Ex quo obiter perspicias, quà fide 
j reu Controversias fidei tractavit Bellarminus," qui numero Sanctorum 
[440] virorum qui imagines coluerunt, Jonam hunc  Aurelianensem 
recensere non erubuit; quo nemo feré vehementiüs imaginum 


cultum oppugnavit, adeo ut hác ipsá de causá acerrime? in eum 


sBanan. et Walafridum invehatur Baronius, asserens eos à communi Ca- 


tholice Ecclesie sententiá resiliisse, atque adversus ejus usum atque 
doctrinam scripsisse, et spicula intorsisse. Sed pergo. 
Bus 49. Damnat eam, cirea annum 860, doctissimus sui sweuli 
Minemar. Episcopus, Hincmarus? Rhemensis: Tempore, inquit, Caroli 
x. ' Magni, jussione Apostolice sedis Generalis Synodus in Franciá 


Car. LXIV. contra Archiepisc. Spalatens. | All 


celebrata est. .Et. secundum Scripturarum tramitem traditionem- 
que majorum (vides clarum híe Hinemari judicium) Grecorum 
 pseudosynodus (sic Nieznam tuam vocat) destructa, et penitus 
-abdicata est. 

43. Damnat eam tempore Friderici Barbarosse Ecclesia 
Armeniorum, de quà sie Nicetas, pud Alemannos et Ar- 
menios, Sacrarum imaginum adoratio eque interdicta est. — Et 
alibi? Venerabiles imagines non adorant, sed quod majus est, eorum 
Universalis Episcopus cum reliquis, eas qui adorant, anathemate 
percutit. 

44. Damnat eam cirea annum 1200, Rogerus" de Hoveden, 
insignis Historicus, qui de Synodali libro Concilii tui Niczni, in 
quo Imaginum adoratio decreta est agens, sic ait, In eo libro, heu 
proh dolor, multa. inconvenientia, et. vere fidei contraria reperie- 
bantur : in eáque Synodo confirmatum est, Imagines adorari debere, 
quod omnino Ecclesia Dei execratur. lta non illius solüm, sed 
Ecclesie Dei, judicium vides. 

45. Damnat eam, circa annum 1240, Honorius Augustu- 
donensis, JNu//us, inquit, sapiens crucem, sed Christum crucifizum 
adorat. 

46. Damnat eam, circa annum 1280, Durandus! Episcopus 
Mmumatensis, dictus Speculator: JNos, inquit, imagines non ado- 
ramus (nempe Religioso cultu): mec spem salutis in eis ponimus 
(aliter vestra jam canit Ecclesia," O cruz, ave, spes unica), quia 
hoc esset idololatria, sed ad memoriam et recordationem rerum 
olim gestarum eas veneramur.  Iterum,* Latria est cultus soli Deo 
Creatori debitus, juata illud, Dominum Deum tuum adorabis, et 
lh soli servies, id. est, soli Deo servitutem adorationis àmpendes. 
At vos jam 4dorationem Religiosam, et Latriam cruci et 1ma- 
ginibus Crucifixi tribuitis, quod impium et Idololatricum sensit 
Durandus. Sed et rationem addit Durandus, et admonitionem, 
cui utinam auscultetis. Sz, inquit," nec homines nec Angeli ado- 
randi sint, attendant quid agunt, qui sub pretextu cujusdam Reli- 
gionis, seu pietatis, diversas adorant imagines, non enim licet ali- 
quid manufactum adorare. 

47. Damnmat eam, circa annum 1320, Durandus* alter Epi- 
scopus Aniclensis, Quod attribuitur, mquit, ezemplari vel signato, 
nunquam. est attribuendum imagini vel signo, quantumcunque con- 
sideretur sub ratione imaginis vel signi. Propter quod. proprià 
loquendo, nunquam reverentia exemplaris vel signati debetur signo 


P Nicet. 
Choniat. 
Annal. lib. 2. 


3'Tract Brev. 
de Arme- 
nior. reliq. 
ap. 'Theod. 
Balsam. p. 
1097. 

* Part. 1, 
Annal. ad 
an. 791. 


* Honorii 
verba ci- 
tantur à Cas- 
sand.in Cons. 
c. de Imag. 

t Lib. 1, 
Ration. 
divinar. 
Offic. c. 3, n. 
I1 


" Brev. Rom. 
loco anté cit. 


x Durand. 
Ration. lib. 
4, c. 39, n. 2. 


[441] 


y Ib. n. 8. 


* Durand. de 
S. Portian. 
in 3, Sent. 
dist. 9, q. 2. 


OP. TN 


412 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXIV. 


vel imagini. Quod unum fundamentum ipsum vestre adora- 
tionis funditüs evertit. Addit Durandus, Quod dictum est de 
signo vel imagine, intelligendum est. de omnibus aliis que habent 
solàm habitudinem. extrinsecam. ad Deum, quia ratione talis habi- 
tudinis, seu relationis, nullo modo debetur eis honor divinus qui est 
latria. Atque hoc cultum vestrum relativum, respectivum, et per 
accidens simihter evertit. 
* Com. in 48. Damnat eam, cirea annum 1350, Robertus lHoleot :* 
lib. Sapient. ; : : s dra WS e 
c. ]3, voce INulla, inquit, adoratio debetur ulli imagini, nec licitum est cuiquam 
imaginem colere. 
49. Damnat eam, circa annum 1420, doctissimus vester 
E Gerson," qui sic ait, Ad adorandum et colendum prohibentur imagi- 
Re. nes fieri. .Nos autem non adoramus imagines, sed refertur honor et 
adoratio ad imaginatum, scilicet, Deum vel Sanctum cujus est 
imago. Xt pauló post, Sequitur nom adorabis ea, neque coles. 
Inter que sic distingue, Non adorabis, scilicet, veneratione corporis, 
ut inclinando eis vel genu flectendo : neque coles, scilicet, affectione 
mentis. 
50. Damnat eam, cirea annum 1490, Gabriel Biel, vir, ut 
sin OstaL — ait Trithemius,? egregrié doctus. Is saniorem esse sententiam 


illust. Viror. 
ab Bd. censet, Quód imago neque ut consideratur in se, secundüm quod 


in Canon. 
missae, p. 


Lect qp ec. 680 lignum, lapis, aut. metallum ; neque ut. consideratur. secundim 
Qesand. loc, "alionem, signi et imaginis, est adoranda. — Quia qualitercunque 
Qu consideretur, est res quedam insensibilis, et creatura, cui adoratio 
latric minim? est ezhibenda. — Qaod veró Christiana Religio ima- 
gines sustinet in Ecclesià et Oratoris, nom permittit eo fine ut 
ipse adorentur, sed ut fidelium mentes per illarum inspectiones ez- 
[442] citentur, ad. reverentiam et honorem exhibendum iis quorum sunt 
imagines. 
51. Dammnant eam saniores Scholastici, ut testatur Cassan- 
«nA Conder* Inter quos, Durandum Holcottum recenset, Henricum 
dose, etiam de Gaudano, Johannem Guarram, Petrum de Aquila, 
Franciscum Mayronem recenset Johannes Picus. — Hi opinionem 
Thome ut minüs tutam, et periculosam meritó, ut ait Cassan- 
der, reprehendunt, quod asserit Crucem adorandam adoratione 
Latrie. 
52. Damnat eam et ipse quoque Comes Mirandulanus, eujus 
15» 459. PP- hec Conclusio IIIA. Nee. Crus Christi, nec illius imago adoranda 
est adoratione latrie, eo modo quo ponit. Thomas. 
93. Damnat eam Cassander, qui Lutheranos et Calvinianos 


A 


Car. LXIV. contra Archiepisc. Spalatens. ' 418 


Anticathohlicos vocat. Optandum esset, inquit? uz majores nostri « Loc. cit. 
^n priscá illá majorum sententid (quod imagines nec confringendze 


. essent nec adorandz), integré perstitissent. Et pauló post, Uti- 


nam illi à quibus informatio rudiorum accipienda. esset, non. ipsi 
harum superstitionum authores essent. 

54. Damnant eam, ut supra ostendi, tum Agrippa,* tum * Loc. ant? 
Polydorus Virgilius :* quorum hie, vestrum imaginum cultum, M 
vesanium et impietatem ; lle, eum à corrupto Gentilium more et 
falsá. religione fluxisse, docet. 

55. Damnat eam Amb. Catharinus Episcopus Minoriensis. 

Dixerat Cajetanus, imaginem, cim adoratur adoratione Laítrie, » Com. in3 
idem esse cum imaginato vel re representatá. Quod ipsum sen- Thom. q. 25, 
sisse videtur Bellarminus,! cüm dixit, imaginem ab illis accipi pro eitatur quoq. 


x ; , ; à Catharino. 
exemplari, et loco exemplaris. Audi quid ad hoc respondeat :Lib. de 


z : Imag. c. 23, 
Catharinus :* Velle defendere secundum quemlibet conceptum verum, dy 
ib. de 
quód Imago ut imago, vel ut exercens officium imaginis, quod est 
repraesentare, sit ipsum imaginatum, et quód adoratio Latrie ter- 


minetur quovismodo in ipsam imaginem, non est. aliud, quàm velle 


ultu Imag. 
Verum. 


insanire, aut alios ad insaniam redigere. Et infra, ANunquam xiv. eodem, 
bene dicitur adorari imaginem latria, ut est unago, quia hic Sermo e 
designat adorationem terminari ad imaginem, et non ad ünaginatum, 
seu representatum. 

56. Dammat eam Peresius" Episcopus Guidixiensis, Omnes Lb d 
feré Scholastici, inquit, in hoe sunt, quód unago Christi et Sanc- P, 0. de mag, 
torum adorari debeat eádem adoratione, qua et res que represen- 
tantur : ideo imagini Christi et. signo. Crucis, latrie adorationem [443] 
deberi affirmant. Quz veró tua est de hoc sententia? Dig- 
nissima certé quz observetur. Hujus, inquit, doctrine nullum 
(quod ego viderim) afferunt validum fundamentum : Nam neque 
Seripturam, neque Traditionem Ecclesie, neque communem sensum 
Sanctorum, neque Concilii Generalis determinationem aliquam, nec 
eliam rationem quá hoc efficaciter suaderi possit adducunt. — Pug- 
nare etiam. videtur cum imagine, etiam in quantum est imago, ut 
eádem reverentiá revereatur, quá res cujus est imago ; citm imago 
illa in eo quod est imago, non excedit limites insensililis creature, 
cui ul doctores isti recté concedunt, reverentia minime debetur. 
Preterea videtur mihi Doctrina Sanctorum, et Sanctarum Syno- 
dorum Generalium huic assertion adversari. 

57. Dammnat eam Coloniensis Ecclesia :? Nus Christiani, ^ In Antiai- 


dag. Colon. 
inquiunt, quando coram imagine sancte Crucis genua curvamus, c. de tmag. 


414 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXIV. 


non lignum ipsum, sed eum qui in ligno propter peccata nostra 
mortuus est, adoramus. Et cum Gregorio concludunt, Quod 
nihil manufactum quávis ratione adorare liceat. 
58. Damnat eam Concilium Moguntinum sub Sebastiano, 
anno 1549, id est, quatuor post inchoatum Tridentinum Con- 
cus , Olabulum annis celebratum, in eo sic decretum :? /mag?nes non 
e ad id proponi, ut adoremus aut colamus eas, sed ut quid adorare 
aut colere debeamus, per imagines recordemur. 
59. Dammnat eam denique et justissimis de causis, damnat 
ille qui maxim: apud te authoritatis esse debet Dom. Archiepi- 
» Spalat.lib. scopus Spalatensis, Ille et Nicenam? Synodum et Romanam? que 
Dn s ^ mune est Eeclesiam, Religiosum cultum imaginibus tribuere docet, 
M s et Religiosum" cultum nullo modo ulli creature sive in se, sive in 
Repub.c.12, sud imagine, exhibendum declarat. llle ulteriüs ait, -Docere 
"Ib. Seop. 5. Religiosum cultum et adorationem Crucifizvo deberi, preter eum 
qui Prototypo datur, deberi, inquam, quia. Christum representat, 
manifesta est ldololatria. lle quod precipué observes velim, 
p Imagines" solim, Negative honorandas, hoc est, non contemnendas, 
jupcbss nin vilipendendas, non diffringendas, mon abolendas: Religioso* 
veró cultu, nec imagines, nec creaturas ullas, sed Deum solim 
r1b.».50. colendum docet. Et iterum," Res inanime, sint sacre quantüm 
placet, alium honorem à nobis non merentur, nisi in sensu negativo, 
sic ut non contemnantur, non indigne tractentur. : 
[444] 60. Cüàm vestrum quem Imaginibus omnibus Religiosum 
cultum et adorationem, eumque m:ximé quem Cruci et Christi 
imaginibus exhibetis, Lafriam, à tot Patribus, tot Conciliis, tot 
omnium seculorum viris doctissimis, adeoque ab ipsá Universali 
Ecclesiá. dammari clarissime videas, quà tu veecordià, quàm 
plumbeo corde es, et adamantinà fronte, qui vestram, quam 
Imaginibus. tributis venerationem, antiquissimam, à totá et. Uni- 
versali et Catholicá Ecclesià, summo consensu, absque ulla oppo- 
sitione, aut contradictione, usurpatam esse pro certissimo asseris ? 
Sed qui semel vereeundiz ac veritatis fines transierit, eum gna- 
viter oportet esse impudentem. 


Car. LXV. contra Archiepisc. Spalatens. . .. 415 


CAP. LXV. 


QUARTA RATIO AB AUTHORITATE DAMASCENI ; ET QUINTA AB 
AUTHORITATE SECUNDI NICJANI CONCILII, QUIBUS AB 
IDOLOLATRIÁ IN CULTU IMAGINUM, PONTIFICIOS EXCUSARE 
CONATUR ARCH. SPALAT. REFUTANTUR: CONCILIUM ILLUD 
NICZNUM, NEQUE GENERALE ESSE, NEQUE LEGITIMUM 
OSTENDITUR. 


QvARTA tua pro imaginum veneratione Ratio, à testimonio 
Johannis Damasceni ducitur. J//e, inquis; tribus orationibus, 
quas pro imaginibus scripsit testimoniá uberrimd, pro cultu imagi- 
num collegit. Damascenus vero iste quis? Homo mendacis- 
simus, quem vanum ac mendacem esse omnis Eoa plaga est 
testis et Hesperia.  Hiereticus insuper ille, et Iconolatra, cui in 
hác imaginum causáà non major quàm Ario, Nestorio, aut Euty- 
cheti in suis hzresibus, non major quàm Bellarmino, Baronio, 
ipsique Spalatensi in háe ipsá, aliisque. similibus controversiis 
habenda fides. Addo etiam Damascenum tuum, multiplici 
Anathemate à Concilio Generali Constantinopolitano (quod in 
Adoratione imaginum plané orthodoxum est) meritó percussum 
et ad orcum damnatum.  Mansurem (ne sis nescius) Damas- 
cenum vocant, ut ex Paulo Diacono* videas, qui Mansurem 
redemptum interpretatur ; sed mihi Separatum potiüs significare 
videtur; sicque dictum Damascenum, ut rejectum eum ac 
separatum à Dei populo notarent. Sed quácunque de causá 
certé per contumeliam Manzurem dixerunt: In eum 338 Epi- 
scopi sic intonant,^ Manzuri ignominioso et Saracenico Anathema : 
Jconolatre et falsigrapho Manzuri Anathema. — Doctori impie- 
tatis et. perverso interpreti divine Scripture Manzuri, anathema. 
Dignus te, dignus hác tuà causá, Falsigraphus hie, H:ereticus, 
Saracenicus, et justissim? anathematizatus Damascenus. 

2. Quinta tua Ratio peütur ab authoritate Nicene, ut vocas, 
Synodi generalis : in ed Patres uberrimá pro colendis imaginibus 
testimonia collegerunt. Quam vellem me in hanc arenam non 
vocásses.  Certé enim de Niczno isto Conciliabulo vulganda 
mihi quzdam, quz vereor ne tuis bilem moveant, Duo solüm 
sunt in isto Concilio defectus: quód Generale non sit, quód non 


* Cons. Red, 
p. 43. 


? Lib. 2, Hist. 
Miscel. ad 
an. 733. 


[445] 


5 Conc. Con- 
Stantinop. ap. 
Conc. Nic. 

Act. 6, p. 381. 


? Cons, Red. 
p. 43. 


416 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXV. 


legitimum Concilium. Demonstrabo utrumque, modó sit mihi 
copia fandi. 

3. Generale primum non fuisse Concilium, sed particulare, 
partiale et veré factiosum Conciliabulum, diseas à Concilio 


Last me. Francofurdensi. Quis furor est (inquiunt 300, ill Patres), 
rancot. n 


v ME queveé dementia, ut wnius partis Ecclesia, rem, que neque ab 
Apostolis, neque ab eorum successoribus statuta est, milens sta- 
tuere; totius mundi Ecclesias conetur anathematizare, ut com- 
pellantur aut. Apostolicis institutis contraime, aut ab illis prolato 
vanissimo Anathemati subjacere ? — Ecce Niezni illi Patres, pars 
solim et factio Ecclesie, cul fofius mundi Ecclesie tum contra- 

tCap.eodem. dicebant. Iterum, Nisi eos antiqua lues, dua mortis, et radio 
malorum, stimulis sue mequilie inflammaret, nec Synodum ob 


* Coniben- adorandas imagines, sine conhibentia (id est, consensu?) pluri- 
tia vox est : : T. : 
bur avi sie marum Catholicarum Ecclesiarum aggregatam, Universalem nomi- 
lib. |, in : 

pref. aggres- nare curarent; nec tot tantasque Ecclesias, que utique Corpus 
si sumus, hoc 


opuscum ^— Christi sunt, tam. insolenter anathematizare auderent, nec rerum 
conhibentia 


sacerdotumi. insensafarum culturam et. adorationem, contra divinarum apicum 
Ni . 


Sic Balous | institutionem, statuere tentarent. Vides hie clarissimé Concilia- 
conhibere ^ 
ponitur pro 
assentire. 


bulum hoe sine consensu plurimarum, earumque Catholicarum 
Eeclesiarum habitum: Vides factionem istam plurimis, eisque 
pit cone. Catholicis Ecclesiis bellum inferre. terum, Jsti absque Sanc- 
d paro e. forum Patrum doctriná, et  Consacerdotum per diversas. mundi 
partes Constitutorum. | consensu, arrogantia quadam et supersti- 

fiosa intentione novam Christiane Religioni imaginum adorationem 

nituntur inserere. Vides iterum Consensum Episcoporum per 

[446] diversas mundi partes hic defuisse. 

4. Nee defuit solàm, sed ne quesitus quidem eorum con- 

*Lib Cr. Sensus. Cui predicationi (sic inquiunt Patres Francofurdenses*) 
ms non mediocriter illorum (Nicenos vult) Ecclesia contraire videtur, 
que totius mundi Ecclesias, priusquam more Ecclesiastico per 
epistolare eloquium consulendo, sive scrutando alloquatur, pre- 
sumptivé sivé incautà. anathematizare conatur. Debuerat enim ad 
circumjacentium provinciarum Ecclesias. legationem. sciscitativam 
facere, utrum imagines adorari aut. non adorari deberent, ut quic- 
quid de hac re plures secundim Apostolicam institutionem tenere 
vellent Ecclesie, ipsa quoque teneret, Ecce Nicsna ista factio 
totius Mundi Ecclesiis bellum indicit: eas ne quidem consulvit, 
nee quid sentiant sciscitabatur, sed amplissimis Ecclesiis omissis, 
et ne ad Concilium quidem vocatis, presumptivé causam defi- 





Car. LXV. contra Archiepisc. Spalatens. (OU 


niunt, et incauté. An tu Concilium Generale hoc voces? | Cui 
non consentiunt plurimze, amplissimzqué Ecclesie? | Ad quod 
ne invitatz]e quidem sunt et vocate. An nescis justissimam 
illam fuisse Julii Paps, adversus Antiochenum Concilium (quod 
Ariani pro generali venditabant) exceptionem, quia ad illud nec 
Julius, nec occidentales alii Episcopi vocarentur oix ixáXscu», ne 
vocabant quidem ipsos, ut ait Socrates." — Vocandi vero ad unum Apnd 
omnes erant, si Concilium generale, cujus decreta omnes obligent, 
fuisset. Rectissimà Julius," Oportwit secundum Canonem (morem moss 
Ecclesiasticum vocant patres Francofurdenses) e£ non isto modo 
Judicium fieri :| Oportuit scribere nobis omnibus (audi omnibus) w£ 
ab omnibus quod justum esset decerneretur. Lex? enim et ZEquitas * Regu. 
postulat, ut quod omnes tangit, ab omnibus approbetur. Quia ad 
Nicenum Conventum non omnes vocati, sed maxime, dignis- 
simze, plurimzque Ecclesise pretermissse, Generale profecto dici 
nec potest, nec debet. 

9. Quod ut clariüs perspicias, et simul insignes hujus Con- 
ciliabuli fraudes palpare possis, Occidentales primó Eocclesias, 
tum et Orientales specta. Neutrarum hie consensus: Neutrze 
ad hoc Concilium vocatz. Occidentales nec consensisse, nec 


vocatas esse ex Concili Francofurdensis verbis citatis liquidum Wu 


est. Se enim et dissentire profitentur, et non vocatos fuisse con- Mie D Hcopos 
queruntur Episcopi Germaniz,* Gallie, . Aquitaniw, Italic," [447] 
^ Laur. Sur. 


numero plus* minus frecenfi, quibus Ecclesiam nostram A4ngli- in Admonit. 
e Conc. 
d 


canam  accenseas. Francof. " 
* Sur. loc. cit. 


6. Sed et fraus hie non exigua, quam videre operc pretium. Ut ex Rog. 


In more positum erat, quia pauci Occidentis Episcopi ob itineris ostendi. 
longinquitatem ad Concilia in Oriente celebrata per sese profici- 
scerentur, ut illi, Synodis provincialibus apud se habitis, Romano 
Pontifici quz singularum esset Provinciarum sententia de causá 


: AP eS umi: "is N 
fidei tum discutiendá, significarent : ipse deinde & Synodo Le Me 


gatos vice ac nomine Occidentalium omnium ad Concilium tom. 2, Aet. 


mitteret. liie in Ephesino Concilio, Arcadius et Projectus qui E 


: ERN : ] E o 
iuc missi Legati, sententiam, ut ait Cyrillus,? ezposuerunt sedis o 


- : . P A : ; j.. missa ad 
"Apostolice, totiusque. Synodi, sanctissimorum Occidentalium Epi see i. 


, : iis dst ; MM 
scoporum nomine ac vice. Hine in Concilio Generali Sexto, Wit 


Agatho! ex Synodis Provincialibus Italie, Gallie, et Anglic de tt Agatho 


2 . CONES M sis Synodis 
eorum sententiá certior primum factus, non Suo solius, sed subjacenti- 


A 3 : : bus. Conc. 
Occidentalium omnium? nomine, ex Synodo Legatos Constantino- 5; Act, 4, p 
polin ad Concilium misit, qui universorum" per Septentrionales 7. VIRP 


EE 


418 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXV. 


vel occiduas Regiones Episcoporum suggestionem et fidei con- 
. fessionem offerrent. Atque hoc pristino usu receptum fuisse 
dwt.i agnoscit Binius! An credis hoc in Niecno tuo Conventu 


Cone. Me- 


sore Lem], factum ? — Omninó non est. Hadrianus quidem Papa, scriptis 
pore Leon. I, 


». (0$. ** ad Imperatores et Tharasium literis," quibus suam pro adorandis 


k Quarum Q DAD : 1 o 1 igit: 
exemplada lInaginibus sententiam explicat, Legatos Nicseam misit; sed 


Cute. 2 Inlsit eos suo, non ut moris erat, Occidentalium Episcoporum 


A2 arum Domine. Sciebat nempe Episcopos Occidentales ab adora- 


liqui. ^ tione imaginum abhorrere; ideoque illos nec Romam ad Con- 
cilium Provinciale, nec ad Niczenum Conventum vocare voluit. 
Hine factum, ut Occidentalium Episcoporum, id est, dimidie 
Ecclesie, consensus 1n. deereto Niczni Conventus fuerit nullus 3 
imó ut pars hzc Ecclesie (de quo meritó conqueruntur trecenti 
Francofurdenses Patres) ne vocafa quidem sit. Quare summá 
"A&-6 — fraude et mendacissimó Nicenus Conventus per Epiphanium?* 
Tied Diaconum dixit, Synodum istam Nicenam, Romanum Papam et 
illius Sacerdotes. Cooperatores habuisse. Papam quidem habuit : 
Occidentales veró Episcopos tantüm abfuit wt Cooperatores 
haberet, ut nee Decreto Synodi illi consenserint, nec ad Synodum 

[448] ipsam vel vocati sint. 
7. At Orientales saltem Patriarchas, cum subjectis sibi Epi- 
Ib. scopis Cooperatores habuit. Hoc Synodus tota per Epiphanium ? 
Diaconum claré significat, càm opprobrii loco Concilio Constan- 
tinopolitano objiciat, quod Orientis Patriarchas, Alexandrinum 
nempe, Antiochenum et Hierosolymitanum eoncordantes mon 
habuerit. Etiam in Synodali suá ad fideles omnes Epistolà 
Aet. T, p. gloriantur Niczni Patres," in idem consensisse Orientem, Occi- 
; dentem, Septentrionem ac meridiem, id est, orbem universum. 
Unde tres illos. Patriarchas, legatos suos ad. Synodum destindsse 
»Notisin | asserit Binius.? Quodque rem extra omnem dubitationis aleam 


Conc. Nic. 2, ; 
p». ponere videtur, Johannes et Thomas, ut Orientalium Pontificum 


3 Ut in in- 

sriptHt- leeati literas" ad. "lharasium ferentes, non interfuerunt modà 
RS D hime Synodo, sed ut frium illarum Patriarchalium sedium legati 
: m i», $&piàs? subscripserunt. Johannes etiam ipsi Synodali Decreto, 
*Aet4 p^ In hune modum subscripsit Ego Johannes Presbyter, vices agens 


345, et alibi. 2 S . . ; 5 : 
tAct zs, p. Ürtum Apostolicorum thronorum, Orientis, Alexandrie, Antiochia, 


387. : MS : à 

"due extan et Hierosolymorum definiendo subscripsi. Quin et literas" quoque 
Theodori Patriarchze Hierosolymorum secum ad Synodum attu- 

* Act. ead. 3, ley i locu : : 2 

Vere lerunt, quibus publicé in Synodo lectis ; Niceni Patres, Pre- 
sules. Orientales, Summos Sacerdotes, et sanctissimos "Archiepi- 





Car. LXV. contra Archiepisc. Spalatens. 419 


$copos, id est, tres Orientis Patriarchas, eas literas ad Tharasium 
misisse ac destinásse plus quàm  tercenties memorant, exque illis 
consensum? trium. illarum. Patriarchalium sedium ct Ecclesiarum 
jactitant. Ut de consensu, presentia per suos Legatos, et Coope- 
ratione trium Orientalium Patriarcharum (in quorum suffragiis 
consensus habetur Ecclesiarum et Episcoporum ipsis subjecto- 
rum) scrupulus plane nullus relinqui jam videatur. 

S8. At certé scrupulus est vel maximus. Vide enim paucis, 
et in zeternum detestare Conciliabuli istius. Nicseni inexplicabiles 
fraudes, perfidiam, mendacia ; Neque per se, neque per ullos à 
se missos Legatos, neque etiam per liferas suas vel adfuerunt 
Patriarchz illi tres, aut. illis subjecti Episcopi, neque ad Conci- 
lium hoc quod Generale tu inscit? vocas, vel invitati illi sunt aut 
vocati. Unde hoe constabit? Ex Cardinale ipso Baronio, qui 
sic rem et veró narrat: Non* fuit facultas tribus Patriarchis 
Orientis ad Tharasium rescribendi : neque etiam. Legatis missis à 
Tharasio facultas data fuit eosdem conveniendi, cüm regnaret 
-Aaron Princeps Saeracenicus in. Christianos infensissimus. | Cüm 
autem duo, qui Constantinopoli missi fuerant ad eos (tres Pa- 
triarchas) Legati in. Palestinam pervenissent, audientes Theodorum 
Patriarcham. Hierosolymorum. exulem jam defunctum, diverterunt 
ad Monachos quosdam, à quibus acerbissimam quam paterentur 
Christiani: Orientales servitutem. intelleverunt, quodque periculo- 
Sissimum esset adire sive Antiochemum, sive Alexandrinum Pa- 
triarcham :. nimirum, si detecti. essent,. fore ut non ipsi tantüm 
Legati extremum. subirent periculum, sed in illud ipsum omnes 
Orientis fideles conjicerent. Quamobrem eos à proposito revo- 
cárunt illuc proficiscendi. 

9. Annon obstupescis ad Niczni tui conventus perfidiam et 
mendacia?  Plusquam tercenties Literas, quasi à tribus Orien- 
tis Patriarchis ad Tharasium tum Synodum tenentem, missas 
memorant; eisque mirificé applaudunt. Cüm tamen nec Alex- 
andrinus, nec Antiochenus quidquam ad Tharasium aut Synodum 
tum scripsit, et Theodorus Hierosolymitanus, cujus solius, non 
aliorum Patriarcharum i//e litere sunt, jam ante mortuus sit, 
quàm de Concilio habendo Legati ad eum missi. "Thomam quo- 
que et Johannem Presbyteros, trium illorum Patriarcharum fuisse 
Legatos ad. Concilium, etiam et eorum vice ae nomine subscribere 
fingunt Niceni Patres, cüm neque ab Alexandrino, aut An- 


Y Act. ead. 3, 
p. 322, et seq. 


? Bar. an. 
185, n. 40. 


[449] 


* Act. 3, p. 
319, b. 


[450] 


b In suá ap- 
probatione 
illarum, 
literarum, 
Act. 3, p. 322, 
et seq. 

* Quarum 
integrum 
exemplar 
extat inter 
Epistolas 
Hadriani, p. 
262. 


3 Literze 
Eremitarum 
sub nomine 
Praesulum 
Orientis ad 
'Tharasium 
missae, inter 
ep. Hadr. p. 
261, b. 

* Lit. Erem. 
jn Conc. Nic. 
Aet. 3, p. 
320, a. 


* Conc. 
Chalc. Act. 
I5 p. 

f Ib. p. 8. 


E Ib. p. 25. 


420 Defensio Ecclesie Anglicana Car. LXV. 


tiocheno missi sint, cümque Theodorus, eujus vicem quoque illi 
gerunt, ne im vivis quidem tunc esset: nec eorum Patriarch- 
arum quisquam de habendo Concilio quidquam omninóÓ sciret. 
Hoe tu Concilium Sanctum, Generale, (Ecumenicum — voces ? 
Rectiüs dicas Conciliabulum fraudulentum, perfidum, mendacis- 
simum. 

10. Quid igitur, annon literz ille quas Legati attulerunt, 
annon ab Orientis Patriarchis seu. Pontificibus, ut eorum in- 
scriptio habet, misse? Equidem non ab illis, sed ab Eremitis 
quibusdam in Palestinà misse sunt. Sie enim ipsum literarum 
vestibulum testatur:* Nos Eremum incolere studentium minimi 
eb extremi. An fraus ista in Niesnis patribus ferenda? Sex 
aut fortó trium solummodó Eremitarum Epistolam, pro rium 
Patriarcharum et Patriarchalium Ecclesiarum literis ac consensu 
venditare ? Sed neque literz ille Theodori ad Tharasium (ut 
fingunt Niezmi Patres?) ab eo misse: sed ad Cosmam Alexan- 
driz et Theodorum Antiochi Patriarcham, idque multis ante 
Concilium Nieenum inchoatum annis. Hoc ex fine literarum * 
à Monachis seu Eremitis missarum liquidum est: licét Niceni 
Patres eam literarum partem, vafro nimis ae subdolo consilio, 
supprimentes, in suo Conventu non esse legendam censuerunt. 
"Thomas etiam et Johannes, non rium Patriarcharum (ut in 
Nieznis Actis fingitur), sed istorum solüm quos dixi MonacAo- 
rum seu Eremitarum, legati fuerunt. — Quod ipsorum literz aperté 
testantur; Jos (inquiunt, Monachi?) scientes Johannem et Tho- 
mam zelo Orthodowe fidei adornatos, atque duorum Patriarch- 
arum (olim) syncellos (nunc), silentii et quietis amatores, dizimus 
ad eos, Ecce, nunc tempus est salutis. Ite cum viris istis (Legatis 
nempe à Tharasio ad Patriarchas missis). Jos* ad vos misimus 
(viden^ Monachos, non Patriarchas hos legatos misisse) ef pre- 
camur vestram sanctitatem, ut bono animo eos recipiatis ?  Mo- 
nachorum, hi Presbyteri, et Eremitarum solüm Legati sunt. 
Quid Monachorum Legati, quid vel ipai Monachi aut Eremite in 
Concilio? | Synodus* Episcoporum est, non Clericorum : nedum 
Eremitarum : Superfluos mitte foras. —Petimus! superfluos foras 
mitti. Imperator Episcopos. vocavit : Synodus Episcoporum est. 
Superflui quare clamantur ? Et ut Petrus Presbyter rectissimé 
dixit: Non est meum subscribere. — Episcoporum tantüm est. 
Sed profectó Eremitarum Legati digni satis, qui. Niezeno Con- 


Car. LXV. contra Archiepisc. Spalatens. - TOTARIE 


ventui subscribant: etiam qui Patriarcharum à quibus missi 
non sunt, Legatos se mentientes, eorum vice mendacissim? sub- 
scribant. 

ll. Quales dein illi à quibus missi sunt Eremite ?  Icono- 
latrze primüm et hzretici: homines dein ilhterati, insulsi, et 
rerum divinarum penitüs ignari: qui Tharasium et Episcopos 
Imperatoribus preponunt. Vos, inquiunt, beatissimi, primo Lue 
loco, secundim Ecclesie legem et ordinem, Christo vicini estis, cit. ^ — 
deinde Imperatores nostri, et Domini terrarum Orbis. Ubi fides 
et obsequium in Reges?  Nesciebant Eremitze Apostolum do- 
cuisse ;! Omnis anima potestatibus supereminentibus subjecta esto. ! Rom. 13.1. 
Ubi etiam eorum cerebrum? Imperatores Dominos Orbis vo- [451] 
cant, et eodem habitu calidum simul ac frigidum spirantes, 
Episcopos Imperatoribus anteponunt, quasi Episcopi in Orbe non 
sint: quasi Imperatores Domini fofius Orbis, et tamen non 
Episcoporum Domini esse possint: aut quasi Domini suis servis 
subesse debeant. 

12. Quales porro isti Eremitarum Legati Thomas et Jo- 
hannes? Dominorum plané similes: rudes, indocti, Idiotze, 
Infantes. Sic enim ipsi* de se; Idiote cim simus, inezpertes, et * m Literis 
indocti, quomodo. prasumemus arripere negotium quod virtutem dese 
nostram exsuperat ? Quibus sic Eremite ; Quanquam vos In- 
Jantes estis, et. non. admodum | docti, confidenter tamen agite : 
Sed quó magis indocti, stupidi, Idiote, et Infantes, eó magis 
Conventui Niczno apti ae idonei. 

18. Quomodo insuper, et quàm bellé Legatos suos instruunt 
isti Eremitze? Dignum sané quod perpendas: /fe, inquiunt,! 
et vivá voce docete, que Dominos vestros (Patriarcham Alexan- 
drinum, Antiochenum, et Hierosolymitanum) per literas cogno- 
visse putatis, aut potiiis suspicamini. An quid stolidiàs unquam 
legisti, vel audisti? Jubent eos Synodo significare, quid Pa- 
triarchze illi tres (à quibus missionem aut instructionem nullam 
receperant) in causá de imaginibus adorandis sentiant : Imó non 
quid sentiant (qui hoe poterant)? Sed quid eos sentire putent, 
aut potiüs suspicenfur. Annon istos Legatos frontis ferreze 
fuisse putas? — Qui 1d in publico conventu ut aliorum sententiam 
referunt, quorum ipsi sententiam penitüs ignorabant? ^ A quibus 
etiam, neque missionem, neque jussionem, neque vel per literas 
significationem ullam habebant, sed quze ipsi suspicurentur solüm, 
quasi illorum sententias mendacissimé proposuerunt. Eoque 


Ib. 


422 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXV. 


magis istorum impudentiam mireris, quód tres ille Orientis 
Patriarchales Ecclesie, neque Niccenum de Adorandis imaginibus 
Decretum, neque Nicenum Conventum pro Generali Concilio, 
centum post illud Conciliabulum habitum, annis, receperunt. 
Quod ex Photio Patriarchà Constantinopolitano clarissimé liquet. 
Is enim in Encyclicà su& ad Alexandrinum, Antiochenum, et 


» Que extat. Hierosolymitanum Epistolà," ita inquit, Fama et rumor ad nos 
ap. Bar. an. : t 
863,n.43. pervenit, quód nulle (audi Nulle) Ecclesie earum que vestre 


[452] — Apostolice subjiciuntur sedi, usque ad Sextam Generalem Synodum 

annumerantes, septimam preter eas agnoscant. Nec hoc ignoravit, 

Dparcan. sed et ultró professus est Cardimalis tuus: Jn reliquis, inquit," 

" .. emnibus Ecclesiis Patriarchalibus, exceptá. Constantinopolitand, 

sex tantàm GZcumenice Synodi in. publicis Confessionibus et pro- 

fessionibus nominari consuérunt. Quis non Legatorum istorum 

et totius Niezmni conventus mendacia, et impudentiam plané 

detestetur, in quo, spurii isti et conficti Legati admissi sunt, qui 

Patriarchas tres, et eorum Patriarchales Ecclesias, decreto Niezno 

consentientes, et per ipsos subscribentes fingunt, e£ mentiuntur, 

cüm illze et Decretum istud, et cum eo INicenum ipsum Conventum 

ut Conciliabulum damnárunt, nec vel pro generali, vel legitimo 
Concilio habuerunt ? 

14. Quin et ipsi Romani Pontifices conventum istum pro 

(GEeumenicà Synodo, longo póst tempore non receperunt. Non 

Nicolaus I. et cum ipso Romaná Synodus, utrique septuaginta 


* Cone. Nie. et, sex post? Nieenam Synodum annis, sez tantim generales 
habitum, an. 


755, Con- — Synodos agnoverunt. Sic enim dieunt,? Auforitate principum 


cilium verà 


Romanum, Zfpostolorum, Petri et Pauli, atque venerandorum sex universalium 


habitum est, Conciliorum, omni clericatus officio exutus sit Photius. Non 
an. 863, Bar. 2 


et Bin. & oclns RAUNDRSpU e EE ; 
Pens ias Hadrianus II. Nieolai successor: ANA, inquit,! audemus de his 


Romanz 2160] 7! ) ; ]2 j ^ 
Syodiha. Jdicare, quod possit Niceno Concilio, et quinque ceterorum Con- 


bentur in ep. ,;7;,,. d ; : : 
7. Nicol. 1. uc Cilorum regulis obviare. De septimo tuo Niczno 2, ne gry 


ax a a 1 quidem. ^ Hocque agnoscit Baronius, et post ipsum Binius. 


H7 —— Posteri, inquiunt, Hadriani I. (sub quo Niezna Synodus habita 


r Bar. an. . : 5 3 
s63,u.6, est) nom eodem preconio, nempe titulo Gccumenico, eandem .Ni- 


Bin. Not. in . . . 
Coneim  Ccnam prosequuti sunt. Quare ut reipsa (Ecumenica non erat, 


ise Ne sie neque ab. Orientalibus, neque ab Occidentalibus Ecclesiis, 

. meque ab ipsis Romanis Pontificibus pro (Ecumenicà Synodo 
habita est. 

15. Quisnam igitur et qualis demum ista Synodus, si non 


GEcumenica? | Omninà Provincialis, aut ad summum Diecesana, 


Car. LXV. contra Archiepisc. Spalatens. |^. 423 


seu Patriarchalis. Nec aliter sensit Theodorus Studita, vir, ut 


Baronius? ait, Deo amicus, Iconomachorum acerrimus oppugnator ; *Bar.an.825, 
sapientiá et scientiá affatim praeditus, etiam et ingentibus miraculis "ip. 9 ad 

Wlustratus. "Tantus hic tamque illustris 'Theodorus,* Nicenum citatur i pin. 
hunc conventum Localem Synodum vocat. .Localem, non Gene- Nie v. 397, 


2. 
ralem, non (Ecumenieam. Atque hoe innuunt Pauli Diaconi" [453] 
verba, qui convocatos ait ab Imperatoribus omnes, qui sub ipsorum. tis Mieel. 


erant potestate Antistites. Non ergo Occidentis antistites : Illi 2523 Os 


. . t Ir b 
sub potestate Caroli Magni tum fuerunt. Is decem ante hanc ^"? * 
Synodum annis, Jtaliam,* Saxoniam, Frisiam aliasque Occidentis MEC 


ultimo fere 


Provincias, licito* bello subjugaverat. Nec etiam Orientis illos E 
JU. 1 


Episcopos qui Alexandrino, Antiocheno, et Hierosolymitano sube- M REN 
, Sigeb. 


rant Patriarchz: Illi tum sub potestate erant Aaron Brigcpiscasus 


Annales. 


Saracenici, et Christianorum hostis infensissimi. "Aaron: Bero Erano aum 


sarum Rex, ait Egimhardus,^ exceptá Indiá, totum pené tenebat Sigon.aliique 


ad eum an. 


] 1 : : : Y: :.. Y Lupold. de 
Orientem. ta qui Niczno Synodo interessent, nulli alii Epi- jrdRezni et 


scopi reliqui, nisi qui Tharasio Patriarchze Constantinopolitano PrFer.e ?- 


tum suberant. Nec illi tamen opinor omnes decreto Niczno EE 
consenserunt; ut aliquot ex eis levi (quali tu es) et versatili 
ingenio fuisse opinemur, quis tamen credat ex illis 338 Epi- 
scopis, qui in Constantinopolitano Concilio se imagines nunquam 
adoraturos addito etiam juramento voverant, non complures fuisse 
qui se Niezno Decreto opponerent? Ut mihi quidem Localem 
vocásse Theodorus Studita videatur, quia non tam Patréiarchalis, 
quàm Provincialis Synodus fuerit, in quam duarum forté aut 
trium Provinciarum Épiscopi congregati sint. 
16. At si Provincialis aut Localis sit, unde tantus ille £re- 
centorum, nempe et quinquaginta? Episcoporum in eà numerus ? * Tot. inter- 


Unde tot subscriptiones? Dicam verbo, Inde omninó, unde in Bin Noti 
Romanà sub Silvestro Synodo Episcopi ducenti octoginta quatuor, »- 997, . 

ut in Breviario ;^ aut 348, ut in Actis Synodi* habetur; qui PIn-e 
omnes Homan:z Synodo subscripserunt: An potuit falsator 31. 


* Conc. Rom, 
unus stupidus ac ineptus frecentos Episcopos, eorum nomina et 2; su Sive 
subscriptiones Romanz Synodo apponere; et non poterant Ni- 
ezni Conciliabuh Patres, homines vaferrimi, et mendaciorum 
mancipia, cenfum, ducentos, aut plures Episcopos subscribentes 
confingere ?  Àn poterant Presbyteros duos snfantes et idiotas, 
vice trium Patriarcharum, et plus quàm trecentorum qui eis 


suberant Episcoporum, admittere: et non poterant pari fraude 


[454] 


4 Act. Conc. 
Francof. lib. 
4, Carol. c. 


* Bonif, VIII. 
Sext. Decret. 
de Regal. 
Juris, Reg. 8. 
f Lib.de 7, 
Synod. 

€ Annal. tom. 
3,in Constan. 
et Iren. 

h Lib. 23, 
Hist. Miscel. 


i Bar. an. 
184, n. 4 et 
40, et Gault. 
Chr. scc. 8, 
p. 570. 

k Constant. 
ccepit impe- 
rare an. 780, 
Bar. eo. an. 
n. 5, Conc. 
Nic.habitum. 
an. 787. 

! Paul. Diac. 
Hist. Misc. 
lib. 23, p. 
724. 

7 Paul. Diac. 
lib. cit. p. 
43, et seq. 
Glic. Annal. 
part. 4, p. 
399. 


? Bar. an. 
795, n. 41. 

? Bar. an. 799, 
iPisntlo 

P Zonar. 
Annal. tom. 
3, in Const. 
et Iren. et 
Paul. Diac. 
lib. cit. p. 
741, et Glic. 
loc. cit. 


[455] 


494. Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXV. 


ducentos, aut quot volebant alios vel Presbyteros vel Episcopos 
mendaciter subscribentes vel admittere vel confingere ? — In isto 
Conventu fraude ac mendaciis plena omnia: Et cogunt me vel 
invitum, Thomze ac Johannis mendacissimze subscriptiones, ean- 
dem aut similem fraudem in compluribus aliis suspicari; prze- 
sertim. cim in Concilio Francofurdensi? diserté dicatur, fuisse 
solüm Zn Nicená Synodo, etiam ut .Niceni Patres ipsi adseverant, 
Pontifices 306. Cüàm in Nieznis Actis jam extent subscrip- 
tiones 40 supra istum numerum Episcoporum. Addere illi, 
immutare, falsare quidvis poterant. Quis Conventui tali fal- 
lendi, fingendi, mentiendi, modum imponeret? — Ipsa juris 
Regula* quemvis malé hie ominari cogat; Qui semel est malus, 
semper malus (im eo genere) esse presumitur.  Psellusí veró, 
Zonaras, Paulus Diaconus, qui ipsi quoque ex Zconolatrarum 
factione, mendacibus istius Conciliabuli actis (quibus illi cereduli 
fidem libenter habebant) decepti, et Concilium illud pro Gzeu- 
menico habuerunt, et fantüm fuisse in eo Episcoporum nume- 
rum: et tres Orientis Patriarchas, Legatos illuc misisse, perque 
ipsos decreto Synodi subseripsisse, incautó primÓ crediderunt, 
falsó deinde scriptis (suis ex quibus alii forté decepti) prodiderunt. 

17. Ut non Generalis, sie neque Legitima fuit ista Niczna 
Synodus. Prejudieata ab illis causa, antequam judicata: ante- 
quam in Synodum ad judieandum convenerant, aut Synodum 
convocaverant. | Non liberi in h&c causà, vel Constantinus Im- 
perator, vel Irene, qui ezteris omnibus de libertate prospicere 
debuissent: Fidem! suam diu ante ambo oppigneraverant Tharasio, 
cüm ad Episcopatum eveheretur, convocaturos se Concilium, in quo 
heresis Iconomachorum damnaretur. 

18. Et quis ille Constantinus? — Adolescens* pen? impuber, 
cereus in vitium flecti; quemque jam puerum decem! annorum, 
cim Imperium capesseret, lrene mater ad Iconolatriam facilé 
pellexit. Postquam adolevisset, frena sue libidini sic laxavit, ut 
Mariam" uxorem suam, feminam valdé castam repudiaret, ton- 
deret, et Monacham fieri cogeret, Theodatam ver cubiculariam, 
summo scelere desponsaret : Viros bonos, qui flagitiis ipsius non 
assentiebantur, affligeret, et persequeretur;" alios, et inter eos, 
Theodorum? Studitam in exilium mittens ; alos luminibus 
privans: Ipse brevi post à sua? ipsius matre primüm oculis, eódem 
quo natus erat loco, eoque ipso die (quasi talionis lege) orbatus, 


Car. LXV. contra Archiepisc. Spalatens. . * 495 


quo quinquennio ante, suum patruum Nicephorum et Mesolem 
eccecarat, aliüsque linguas preciderat ; mox imperio simul privatus 
est et vitá. 

19. Irene veró qualis? nam habenas imperii ila tenuit. 
Erinnyn ver? dicas, quz furiis et dominandi libidine velut sestro 
percita, in flagitia omnia prwceps ruebat. Ambitiosa, perfida, 
perjura, tyrannide, et immanitate tantá, ut Thyestes illi ac 
Medea sevitià cedant. De ejus perfidi ae perjurio, testem 
habes ipsius maritum Leonem Imperatorem, Invenerat* fortà in 
Irenes pulvinari duas Imagines. In uxorem acriter invectus, eam 
duci esse dixit, que suo Patri Imperatori horrililibus atque in- 
temeratis fidei mysteriis prolatis, diversum planà jurásset. De 
ipsius swvitià testis Constantinus Manasses," qui de nefando et 
execrando lrenis flagitio, quo filium exczcaverat, agens: Heu, 
inquit, crudele et longà. immanissimum consilium, quod nec tigro- 
pardalis, nec rugiens leo, nec iracundus ursus, nec cruda vorans 
draco caperet! t pauló post, Hei dominandi libidinem ! | Non 
sic pardalis adversus suos catulos furit : Non ita sevit in sobolem 
tigris, non aper, non canis furiosus. | Solm Medeam ex immani- 
tate Scythicá. suis liberis insidiatam. perhibent. | Solim tuynnum 
piscem audio si esuriat, sobolem propriam deglutire. — Tunc solis 
splendor extinctus est, luna. defecit, et ipsa elementa Constantini 
calamitatem deplorabant. ^ Sed Adrastia Nemesis. Insequitur 
perjuram, sanguinariam, e£ immanem femimam, et quidem pede 
non claudo, divina ultio. Nam ab Imperio non diu post à Nice- 
phoro dejecta, mare afflictionum, ut ait Constantinus, hauriebat ; 
Nam óbonis* ac thesauris omnibus ewuta, et ne obolo quidem ei 
relicto, in Monasterium" primm, tum in exilium missu; et nendo* 
victum querens, pre maerore contabescens, Craterem* absinthio 
dilutum. ultró tandem bibit, et sic miseram vitam cum longé 
miserlori morte commutavit. 

20. He i//g lrene, quam feminam inprimis piam. Jesuita* 
vocat. Hzc i//a, cujus auspiciis et authoritate adoratio ima- 
ginum in Ecclesiam invecta, et Niczmni Conciliabuli decretum 
confirmatum est. Nam quod te nescire nolim, Erinnys hzc 
non solàüm Synodo isti presedit" (poterat, etiam Imperatorio suo 
jure presidere debuerat), sed sic inter Patres Nicznos domina- 
batur, ut Concilium Francofurdense hàc ipsá de causá eam 
justissimé arguens, et impize Athalize conferens, dicat,? Cim pen 
in omnibus illa (Niezma) Synodus divinarum Scripturarum insti- 


3 Cedr. in 
comp. Annal. 


7 In suis 
Annal. 


s Ib, 


* Paul. Diac. 
loc. cit. 

» Zonar. loc. 
cit. 

x Const. 
Manass. loc. 
cit. 

; Zonar. loc. 
cit. 

7 Glycas, 
Annal. par. 
4, p. 399, 

* Gaul. 
Chronol. 
saec. 8, p. 569. 


b Zonar. et 
Paul. Diac. 
loc. cit. 


[456] 


* Act. Conc. 
Franc. in 

libris Carol, 
lib. 3, c. 13. 


496 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXV. 


tutis refragetur, tum in hác parte oppido illis refragari videtur ; 
quód mulierem Institutricem, sive Doctricem habuisse perhabentur : 
quod quidem non solim. divine legis documentis, sed ipsius nature 
lege inhibetur. Et paulo post : Aliud est ad pedes Domini sedere, 
et verbum ez ejus ore audire, quód mulieres sanctas fecisse Evan- 
gelia memorant : Aliud feminam Synodos statuere, in. conventibus 
viros docere, perversas constitutiones tradere, et Antistitibus, 
omnique Ecclesiastico ordini, vel etiam publice Synodo inutilia 
docentem interesse.  Qusenam in isto conventu libertas, vel esse 
poterat, vel expectari, in quà Pardalis, Tigris, Ursa, Lezna, quid 
statuendum sit et decernendum Antistites docet ? 

21. Tharasius porro, qui chorum in hoe conventu ducebat, 
qualis, e£ quàm minimé liber in hác causá Judex. Homo heri 
aut nudiustertius contra Canones Ecclesiastieos ex .LLaico factus 

iDiere — Episcopus: ex 4ulico eoque (vel Hadriano? Papà Judice) ?ndocto, 


pudet, qui 
adhuc docen- "j. ; : OS SX 3 
adhuc docen- Patriarcha Constantinopolitanus. Cui licét ad pupparum cultum 


quibus và 1? satis ex se insanienti, calcar tamen admovet Hadrianus Pontifex. 
V Np. Nam eüm ex more; Romano Episcopo, sicut alus Patriarchis 
ad : i ; : d 

Doesent^ literas Synodieas, seu communiecatorias daret Tharasius, Ha- 
ideri. Sic de 3. : . : ; 

"harasio — drianus intelhgens! eum ex Laco, et apocaligo, repenté ad 
Hadr. ep. 1. . 6 

eQuaum — Patriarchatus culmen. evectum, factum id, uf monstrum* ewhor- 


exemplar. 


extatin —— 7Ui£: conira! Sanctorum canonem censuram factum clamitat. 
Conc. Nic. Outo : ced NDS : : 

Act 8 Quodnam igitur hie Consilium init Hadrianus? —Callidum pro- 
i Hadr. ep. 1l, 


N P» * *. . . n 
tom. 3, Cone. fectó valdé ac vafrum. — Electioni nimirum Tharasii se nunquam 


PBasan assensurum significat, nisi Imagines restitueret, et ut Cardinalis 


iHadr.loe. loquitur, nisi" omnem penitus lconomachorum /weresin aboleret, 


2»Bamen. atque hereticos profligaret. Si hoc faciat, sit Laicus, sit Indoctus, 


A V n be. ic . 
DD sit conira omnes Ecclesiasticos Canones electus, Patriarcha, et 


yomalem , (6gitumus, et Beatissimus etiam, et. Universalis" Hadriano erit. 
foren Sie enim ad Imperatores scribit Hadrianus, lict eam partem 
A et epistole Hadriani, non sine magná fraude suppresserint Niczeni 
Aet. ^ Patres, nec in suà Synodo (ubi dimidia epistola recitata est) 


E x * E NAE B 
mul : legendam censuerint. Nisi, inquit? per. ejus fidelem concursum, 


prout habe- prO Sanctarum imaginum erectione, in. ej j 
prout ha p 7] one, tn. ejus consecrationem assensum 


Epistolas. omnimodo tribuere nequimus. Et clariüs in Epistolà suà ad 


adrian. US PNE * EON 
P Prout extat Tharasium,? eujus benó magnam quoque partem simil fraude 


inter Ep. eat s Nen : 
Hairesaue suppresserunt Niczni Patres. — Si, inquit, Sanctitas tua Sancto 
Petro adherere, et nostre Apostolice sedis Orthodozam formam 
MA : : 
?ncorrupté ez profundo cordis custodire studet, obsecret Impera- 
tores, ut sa imagi j j j ire j 
s cras magnes in omni loco restituere, et. stabilire ju- 


Car. LXV. contra Archiepisc. Spalatens. ^ 497 


beant, utque persequantur, et abominentur hereticorum (Iconoma- 
chorum) errorem. Si autem sacras venerabiles imagines illis in 

partibus nom vestilueris, consecrationem. vestram recipere non 
audemus. Kcce venalem plané Tharasio, Patriarchatum exponit 
Hadrianus. Pretium Patriarehatus, Restitutio et Adoratio ima- 
ginum. Si hoc facias, Tharasi, fies de Rhetore Presul: Ni 
facias, fies de Przsule Rhetor. Quinam interea decernendi 
libertas "T'harasio relicta ? aut decernenda per fas nefasque Ima- 
ginum adoratio; aut amittenda Patriarchalis omnis dignitas, et 
splendor ; et ad ima subsellia ipsi redeundum. 

92. Vide ad extremum, an vel in. discutiendd, vel in dijudi- 
candá hàc causà, Synodalis ordo in isto conventu servatus sit. 
Lex prima, et quasi Fundamentalis Synodorum omnium, hzc 
est, ut ex sacris Scripturis cause et discutiantur, et. definiantur. 
Docet hoc Constantini Magni in Concilio Niczno, sanctissima 


vox; AEvangelici, inquit! ef Apostolici libri, et Pro het arum 3 Refartur à 
j 4g ; Inquit, p € , P farum Seem i 


oracula manifeste instruunt nos, quid de Deo sapere debemus ; Histor. c. 7. 


Sumamus igitur ez dictis divini spiritás ezplicationes questionum. 


Atque hine est, quód tam in Ephesino," quàm in Chalcedonensi; pie 
nte omnium oculos venerandum Evangelium in throno, qui as 
medium locum, in. Concilio obtinebat, propositum est: Ut scirent !19- 
omnes, atque oculis suis assidué conspicerent, unde in causis 

fidei definitio petenda, que Regula, et norma in Concilio ab 
omnibus sequenda esset. An credis legem hane in Conventu 

tuo Niezno observatam? An ex sacris literis adoratio Ima- 

ginum probata primüm, tum definita est? ^ Nihil profecto 

minus.  Sciebant ilh Articulum hune Fundamentalem nec esse, 

nec in unico illo tidei Fundamento investigandum. — Aliunde ipsis 
presidium in hác causá qusrendum erat. Unde veró, rejecto 
perenni veritatis ac vitze fonte, nisi ex czenosis commentis, et [458] 


fractis humani imgenii cisternis ? Hinc nimirum firmata est, à 
Niewnis Patribus Imaginum adoratio. Greci (inquit Espen- 


Ü t ] j «S, 6i * Comment. 
czus" vester) qui Imagines defendebant demonum  spectris, M esc 


muliebribus sommüs parum verecunde abusi sunt, ut in Nicena v. 155. 


Synodo videre licet.  Verissimé de hác Synodo, Concilium Fran- 


cofurdense," ///i  Niczemni Patres, cum errori suo Scripturas s 


divinas colierere minime posse senserunt, ad Apocryphas quasdam 
ei risu dignas nenias pedem verterunt. Habe pauca aliquot ex 


sexcentis exempla. En 
. 23. Legas illie? etiam 1n Epistolà Hadriani Pontificis, cui 


* Conc. Nic. 
Aet. 2. 


428 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXV. 


7 Cone. Nie. tota Synodus? consensit, legas, fabulam illam de Persecutione, 
Act. 2, p. : 5 AX dto : 
aisetsl4. de Leprá, de Curatione, de Baptismo Constantini per Silvestrum, 


omnia ex mendacissimis et ineptissimis Silvestri Actis depromptà, 


-Notim — Que Hadrianus, asserente Binio,* velut authentica citat. Fabulam 


Cone. Rom, . es . . k 
sub  " jstam totam vanissimam esse, in quà vix tot verba sunt, quot 
Silvest. : j : a : 

5 Defene. splendida mendacia, fusiüs est à me alibi? demonstratum. 
Constant. 


cont.Baroiüi — 24. Legas illic^ fabulam de Imagine Christi sine manibus, 
calumnias, * P 
e. 10. sine ope, aut operá humaná à Deo solo facta; et Abagaro à 
* Conc. Nic. 


Bur Christo missa, per quam JÉEdessena civitas à Cosrois obsidione 
one. m liberata est. | Vanissima item hzc fabula LES figmentum ex 
Bar.cslum- mendaciis conflatum, ut est à me alio tractatu? etiam de- 
ace £e claratum. 
ERR 25. Legas ilic* ev S. Athanasio fabulam de passione Ima- 
Mannuema ginis Christi apud Berithum: quomodo Imago à Judei ibi 
Sema ^  colaphis cesa, crucifixa, felle et. aceto. potata, lancea pectus sau- 
Wb de taes; Clafa : quomodo sanguis confestim ex ed profluxit, qui asservatus, 
Pour in . CRCOS, paralyticos, infirmos omnes, miraculose sanavit. Fabulam 
Aen" — istam nihil aliud esse, quàm mendaciorum farragimem, eamque 
Bord p. JSancto Athanasio Alevandrino, mendacissim? à Nicznisí Patri- 
nohiiesimus bus, et post eos à Censoribus Coloniensibus,* à Fevardetino^ 
scriptor et aliisque ascriptam esse, alibi! quoque declaravi. 

mus propug- 26. Legas ilic* ex Sophronio ineptam aliam fabulam de 
Dd Monacho in monte Olivarum, Quem frequenter oppugnabat 
siteum | — demon; demon nempe scoríationis.  Cüm id senex cgré ferret, 
Atanaso  qüzif ii demon, Si nolis me tecum ampliàs luctari, Imaginem 


Per S95 m. tstam cave amplis adores. Erat autem Christi illa, et Deiparz 
Fevar. Com. 


* PDePH Imago. Monachus Abbati quid factum sit indicat. Abbas con- 


[459] silium hoc dat (quod tu scio sanctum dices et salutare), expedit! 
i Defens. o : JU» . . sre 
Constant. — fibi nullum in istá urbe lupanar omittere, quod non ingrediaris, 
cont. Bar. c. iN . A 51 . 
HR quàm wt neges adorare Christum cum suá matre in imagine. 
k Conc. Nic. T5 . 
Act.4 p. sanctam tuam (quz Consilium hoe probavit) Synodum! — Com- 
336. n m : 
ISiclegtur odis" dicit perpetrare rem, et per legem, et per Evangelium 
in illo libro Ds :; ri P EL 9 


Sophronii, ut Znferdictam, quàm abstinere à re, quàm neque per legem, neque 


vocant, Prat. , , E . e s " 
Epp. DOR Evangelium constat esse institutam : Commodius dicit facinus 
Patresita — perpetrare, quàm à facinore abstinere. Commodius dicit tollere 
misere cor- s * det N 

Marwer, membra Christi, et facere membra meretricis, quàm contemnere 
ut vix intel- 1 - 1 1 1 1 1 » 1 TU 
lid posit adorationem operis cujuslibet artificis. Dicat ergo si uspiam 
autveim. lCperire potest dixisse Dominum, Non abneges adorationem 
m Act. C ES . . YA . . * L 
Francof.im  inaginum, sieut dixisse eum manifestissimum est, Non mzcha- 
lib. 3, Carol. : VN S : : : E e 

e.51. beris. Sed quó magis impium aliquod sit et flagitiosum con- 


Car. LXV. contra Archiepisc. Spalatens. . 4989 


silium, e est conventui tuo Nicwmno, et similius, et gratius. 
Est quoque hic et fraus alia: Sophronium faciunt putide istius 
fabule authorem. At librum istum (Pratum spirituale vocant) 
non Sophronii Hierosolymitani esse, sed hominis Acretici, Icono- 


latre, etiam et insulsissimi, Joh. Mosci antea declaravi, tuique" ^ Alois. Lip- 
pom. qui 


id fatentur. Sed neque S. Athanasii fabella ista est, licét in eur pc 
mine 


questionibus? illis quze Athanasii ad Antiochum vocantur] ha- Habe 
uigavit. e 
Sie vocatur 


betur. Nam librum istum indoctum et insulsum, S. Athanasii fie yocetur. 


7 Agnoscit 
non esse liquidó ex Possevino discernas. Citatur, inquit, P 2n-e0 quoque, id 


libro Epiphanius, Gregorius Nissenus, Scala Johannis, etiam et AUN 

JNicephorus. | Constat autem Athanasium illos precessisse. Hunc Sofpron: et 

tamen improbum et insulsum Impostorem, Sancti Athanasii "es alique. 
P Posseu. 


nomine, pro adoratione imaginum (quam ille clarissime quidem Appa:. in 
: : ; Athan. 
damnat) citare non erubuit tuus Hadrianus, et ante eum, Da- iHadr. L. ep. 
3, c. 34. 
mascenus.* 7 Orat. 3, pro 
Imag. 


27. Legas illic* lepidum pro adorandis imaginibus Theodori: «Cone. Nic. 
Mirensis argumentum : Viderat in somno illius Diaconus. homi- Ts 
nem facie rubicundá et capite cano : quam esse imaginem D. Ni- 
colai suspicatur. lmagines igitur, sine dubio, adorandz.  Risum 
teneatis, amic]? Annon verissimé de hoc Theodoro dixit Con- 
cilium Francofurdense,* Cim errorem suum nec divinarum Scrip- EA. 
turarum authoritatibus, nec: ullis Sanctorum Patrum doctrinis, vel c. 26. 
exemplis valuit fulcire, saltem somniorum | delusionibus | voluit 
astruere. . Nec immerito ad tam frivolum, tamque vecors stabilien- | [460] 
dum negotium, dignum et pene par exhibuit adminiculum. 

28. Legas illic" Catholicam Ecclesiam summá injurià affici, rona 
non solüm à Johanne Thessalonicensi, sed à totà Synodo. Sic etsea. 
enim Johannes (cujus verba, ut ex Senense* tuo discas à Synodo iN 
approbantur). De Angelis et Archangelis, quibus et mostras ^nnot 8. 
animas adjungo, ipsa Catholica Ecclesia sic sentit, esse quidem 
intelligibiles, sed non omnino corporis expertes et invisibles, ut vos 
Gentiles dicitis, verüm tenui corpore preditos, ef aério sive igneo. 

Quare etiam et in loco existunt, et. circumferentiam, seu circum- 
scriptionem Aabent; et pauló post, Nemo vel Angelos, vel de- 

mones, vel animas dixerit incorporeas. Huic sententie, ut ait 

Sixtus tuus, subscribit secunda INicena Synodus. An hsc Catho- 

lice. Ecclesie doctrina? ^ An potiüs Johannis, et Nicenorum 

Patrum mendacium ?  Qusre à Binnio:* dicet tibi, Joc ef LNet. RM n 
falsum esse, et ab Ecclesià nequaquam receptum. | Quse ab. Àn- 5 Quinto. 


gelico Doctore, et dicet, quód ín .4ngelis non est aliquid de rr 


2 Aquin. p. 1. 
q. 50, art. 2. 


b Conc.Later. 
45.6. 1. 


* Sixt. 
Senens. loc. 
cit. 


4 Conc. Níc. 
Act. 4, p. 
3237. 


* Cone, 
Francof. in 
lib. Carol. 
Dye. 


[461] 


f Isa. 44. 17, 
18. 


z Conc. Nic. 
Act. 4, p. 
332. 


h Habac. 2. 
18. 

i Ib. 19. 

k Jer. 10. 8. 
! Conc. Nic. 
Act. 4, p. 
937, b. 

7» Hadr. 


Ep. Act. p. 
311, a. 


430 Defensio Ecclesie Anglicane Cap. DASS 


naturá corporeá : quod* sint immateriales, et quód non sit in eis 
compositio forme, et materie. — Quare à Concilio vestro Latera- 
nensi, sub Innocentio Tertio, in quo, opinor, Ecclesxe vocem te 
audirenon inficiaberis. Dicet," Angelos esse in ordine creaturarum 
spiritualium, non corporalium : etiam et firmiter credendum dicet, 
quod vel ex Sixto tuo intelligas, Decretum, inquit; Lateranensis 
Concilii statuit, credendum esse non solimm corporeas, sed et incor- 
poreas creaturas, hoc est, Angelos, esse ez nihilo conditas. Atenim 
alia Niezeni Conventus, alia Ecclesi: Catholicze fides. 

29. Legas illie? Idiotam istum Johannem, qui se trium 
Patriarcharum Legatum esse mentitur, sic pro imaginum cultu 
disserere, Clarum est, quód qui adoraverit imaginem (que per 
colores ezprimatur) et dimerit, Hic est Christus, non peccaverit : 
Quid igitur? An qui mentitur, non peecat ? Procul dubio* 
mentiri mendaciumque sequi, vitium est; unde cim quis dicit pic- 
turam Christum esse, mentitur, ideoque et peccat. Quod. si 1s, qui 
dicit imaginem lapideam, ligneamve, Christum esse, non peccat ; 
nec peccat ille qui Imaginem istam Deum esse dicit; et Latriam 
omnem ei exhibet, qui dieit ei, Tu me tu mundum totum 
creasti, Tu. ex Marià nata, à Johanne baptizata, à Judzeis eruci- 
fixa eras: Tu sanguinem tuum pro nobis effudisti, tu in coelum 
ascendisti, ibique sedes ad dextram Dei: tu quz mox à tineis - 
corrodenda, aut igne devoranda es, tu ventura es, judicatura 
vivos et mortuos. Qu: unquam fuit, qu: esse potest, si hoc 
non sit Idololatria? Ne inter Ethnieos quidem magis feda, 
magis crassa, magis execranda Idololatria unquam audita? Sed 
plaudite vobis in hoc imaginum cultu, at audietis tamen vocem 
illam Jehovzse,! Non. est intellectus ei, qui incurvans, se ante sculp- 
tile, adorat illud, dicens, Libera me, quia Deus meus es tu. 

30. Legas illic? eundem Idiotam, Jmagines sanctis Evangelüs 
equiparare. ^ O amentiam idiot: ! An infallibili veritatis Doc- 
tor, Vanitatis" doctor conferendus? An et zquandus? Ve! 
illi qui dicit ligno, Expergiscere, et lapidi silenti, Ipse docet: 
KEruditio* vanitatum, eruditio ligni est. 

31. Legas illie et Legatos! Hadriani, et ipsum Hadrianum," 
hec ex S. Basilio citantem: Confiteor Filium incarnatum, et 
Sanctam Mariam, que secundàm carnem illum peperit, hanc Dei- 
param vocans.  Suscipio etiam sanctos Apostolos, Prophetas, et 
Martyres, qui pro me apud Deum supplicant, quó per illorum 
mediationem propitius mihi sit Deus noster, et remissionem pecca- 


Car. LXV. contra, Archiepisc. Spalatens. |. 481 


torum mihi gratis largiatur. — Quam ob causam et Historias ima- 
ginum illorum honoro, et palam adoro : hoc enim nobis traditum à 
sanctis Apostolis, non est prolibendum : sed in omnibus Ecclesiis 
nostris eorum Historias erigimus.  Triumphant in hoc Basilii 
testimonio Niezni tui Patres, et post eos Bellarminus, Testis, 
inquit," exceptione major est Basilius : Is se ànagines honorare 
et adorare palam affirmat. — Auctor gravissimus, apertà. loquitur. 
Etiam et Lindanus,? Aurea, mquit, lec Basilii verba Sanctorum 
imagines Apostolicas esse evincunt. Hoc uno velut. Ajacis clypeo 
unagines propugnantur. 

92. At verba illa non S. Basilii sunt, sed Impostoris. In 
omnibus Basilii Epistolis (quz sunt 185), nihil tale reperitur, aut 
extat: Hocque Lindanus? lpse agnoscit: Inter reliquas, inquit, 
Basilii Epistolas hec non extat. Quare liceat hic nobis idem de 
Basilio respondere, quod de Theodoto Ancyre Episcopo dieunt 


Niezni tui Patres? Si Basilius essef in presenti vitá, clamaret 55 


utique cum beatá Susanna, Deus eternus, tu novisti quod falsó me 
accusant, et mendax calamus Scripture illorum reperitur. Multi 
enim. nostrüm diligenter querentes in Sermonibus et scriptis 
Basilii presentem sententiam, num alicubi apud eum extaret, nus- 
quam sané eam invenimus. Nihil enim tale ipse unquam, ser- 
mocinatus est. Quamobrem Christianos | accusantium figmentum 
est et idioma, non autem Basilii. Neque fieri potuit, ut hanc 
falsa colligentem. sententiam, à veris Basilii libris protulerint, sed 
fortassis alicubi in chartulá conscriptam deprompserunt, quo sim- 
pliciores caperent. 

33. At extabat olim, inquies, in Basilii libris: Imó non 
extabat: nec à Basilio unquam hoc conscriptum, sed ab Im- 
postore aliquo multis post Basilium szeulis, sub Basilii nomine 
confictum est. Complura sunt et manifesta impostur: indicia. 
Babyloniei primüm Judices inter se non conveniunt. Non 
Hadrianus, cum ipsius legatis: Hadrianus Basilium ita dicere 
cogit: oc nobis traditum à sanctis Apostolis, non est prohi- 
bendum. Legati ver ex Basilü quem in Synodo habuerunt 
libro, ita legunt, Hoc nobis à sanctis Apostolis non est prohibitum. 
Aliud longé est, Traditum esse ab Apostolis: aliud, Non est ab 
ilis prohibitum. Non est fraditum conficere in azymis, nec 
tamen proliübitum est. — Nec una, nec trina immersio ab Apostolis 
tradita: neutra tamen prohibita ; et infinita hujus generis. 

..84. Dein Basilius neque vel fraditum hoc ab Apostolis, ut 


? Bell. Ap- 
pend. lib. de 
cult. Imag. 
C. 4. 
? Panopl. lib. 
, e. 28. 


3 Conc. Nic. 
Act. 6, p. 
3 


[462] 


* Rom. 3. 31, 


* In Ps. 28, 
Homil. 5. 


[463] 
* Bazil. Ep. 
80. 


? Basil.Serm, 
de fidei con- 
fess. 


x In Consul. 
c. de Imag. 


y Basil. obiit 
an. 378, Bar. 
eo. an. n. 1, 
Aug. vixit 
an. 430, Bar. 
eo. an. n. 75. 
* [n ep. ad 
Joh. Hier. 

? Pervenit. 
Epiphan. ad 
an. Chr. 403. 
Bar. an. 402, 
n. 14. 

^ Locis ante 
citatis. 


432 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXV. 


imagines adorentur, vel non prohibitum unquam dixit. Nam et 
prohibitum ab illis est, qui Jegem* Dei stabiliunt, cujus heec pars, 
Non adorabis ea neque coles: et quia prohibitum, ideó nom ab 
ilis traditum. — Etiam et eos hoc prohibuisse optime noverat 
Basilius, qui juxta eorum doctrinam ipse quoque et improbat et 
damnat. Sic enim S. Basilius? Qui colit ac veneratur creaturam, 
preter Conditorem, non Deo fert gloriam, sed creaturis. Quare 
qui creaturam adorat, is noscat. suam portionem, cum quá ordina- 
bitur : que est, ut ile explicat, eferne confusioni unà cum Dia- 
bolo tradi. An quis jam Basilium suspicetur unquam dicturum, 
se imagines, id est, creaturas adorare: et ab Apostolis fraditum 
esse ut adorentur ? 

35. Nee porro Traditum ullum fidei dogma (quale vobis 
habetur adorandas esse imagines), sed omnia scripta esse, diserté 
docet Basilus.  Seriptura, mquit, divinitus inspirata, arbiter à 
nobis constituatur : apud quos inventa fuerint dogmata divinis 
Sermonibus concordantia, his etium. veritatis suffragium acccedet. 
Et iterum," Manifesta est elapsio à fide, et superbie crimen, su- 
perinducere quid ex mon scriptis. Quia scriptum non est, hoc 
vestre fidei dogma, sed articulus, nom Fundamentalis, Basilio 
non aliud habetur, quàm deviatio et prolapsio à fide. 

96. Sed et inde imposturam, hoc esse scias, quod dicit 
spurius iste Basilius, ?magines Apostolorum et Martyrum in 


omnibus Ecclesüs tunc erectas fuisse. Certum enim est, eas. 


Basilu s&vo in omnibus Ecclesüs erectas non fuisse. — Constat ex 
Augustino, ait tuus Cassander,* ejus etate, simulacrorum usum in 
Ecclesiis non fuisse. Vixit autem. Augustinus plus quàm quin- 
quaginta, post Basili obitum, annis. Hoc ex Epiphanio* 
quoque liquet, qui se ait reperisse imaginem, in Oratorio quodam 
conira Ecclesie consuetudinem. Vixit autem Epiphanius plus- 
quam viginti? post Basili obitum annis. Non fuisse etiam 
publicé adoratas Imagines, ne ducentis quidem et plus eo, post 
DBasili obitum, annis; testis est exceptione omni major Gre- 
gorius ^ Nam illius zvo, uf idiotarum libri in. Ecclesias recepti, 
adoratio veró earum ab Ecclesi, etiam ab ipso Gregorio, ommino 
prohibita et damnata, ut insigniter mentiatur spurius iste Basilius, 
cum S. Basilii evo, etiam à sanctis ipsis Episcopis adoratas fuisse 
imagines asserat. 

37. Denique suis ipse auriculis prodit se iste Impostor, cüm 
tam diserté et accurató B. Virginem Deiparam vocandam con- 


D 
- 


Car. LXV. contra Archiepisc. Spalatens. |: 493 


tendit. Fuit ista de voce Deipare à Nestorio excitata contentio. 
Christiparam vocandam Mariam, non. Deiparam dicebat, ut testa- 
tur Evagrius. — Pugnaciter, inquit, Socrates,! questiones ponens, 
vocem Deiparam. omnino rejecit. Ylxresis ista Nestorii, à Con- 
cilio Ephesino plus quàm quinquaginta, post Basilii, obitum 
annis, damnata est. Si quis non* confitetur Sanctam Virginem 
Deiparam esse, Anathema sit. Quis dubitet Impostorem istum, 
qui sie accurat? de Deipara disserit, Concilio Ephesino poste- 
riorem fuisse? Cur non eisdem plané rationibus hune reji- 
ciendum censeamus, quibus non dissimilem Impostorem, Atha- 
nasii nomine se venditantem, rejiciunt! Bellarminus ac Baronius ? 
Cüm tam accuratà, inquiunt, disputet de appellatione Deipara, 
dubitari non. possit, quin author. viderit decretum. Concilii contra 
Nestorium ; cum Patres qui precesserunt non adeo explicite voci- 
bus illis usi sint, quas ad excludendum penitus dogma | Nestorii 
posteri usurpárunt. Deinde, si ic sermo, inquiunt, fuisset 
Athanasü (ego Basilii dicam) sine dubio citatus fuisset à Cyrillo 
et Patribus tertie Synodi, qui cuncta que à sanctis Patribus 
seripta essent volumina, ut illius heresin mpugnarent, evolverant. 
Cüm igitur hoe tam clarum et expressum DBasihi de Deipara 
testimonium non citàrunt, sed alia valdé obscura, nec ad hzc 
conferenda e Basilio petenda censuerunt, extra dubium est 
verba ista non Basili esse, sed Impostoris alicujus, qui non 
solüm Ephesino Concilio, sed Gregorio Magno long? poste- 
rior fuit. 

38. Legas illic^ Tharasium confitentem miracula ab ipsorum 
imaginibus et illo evo non edi, et rationem reddit, Quia miracula 
credentibus data non. sunt, sed. illis qui in. incredulitate versantur. 
Et tamen paulo post, Idiota et fictitius legatus, Thomas (eredo 
ut Nicznos Patres, et vos qui Miracula apud vos edita toties 
jactitatis, infideles esse demonstret) dicit imaginem. quandam 
Christi et Deipare (cujus ex Sophronio mentio facta erat) Alez- 
andrie- etiam hodià extare, omnesque morbos curare. 

39. Legas illic* judicium hoc fuisse Nieznw Synodi, quod 
ab Epiphanio nomine Synodi lectum fuit, Epistolam illam 
hereticam que Ibe nomine ad Marin circumferabatur, Ib 
Epistolam non fuisse. Non poterat, inquiunt, in Concilio Chal- 
cedonensi demonstrari, quód illa Epistola esset Ibe. Dicebatur 
enim Ibe, cim tamen illius haudquaquam esset. Nescio quid hie 
primüm arguam: an inscitiam, an impudentiam, an mendacia 

FF 


* Lib. 1, c. 2. 
3 Lib. 7, c. 32. 


* Conc. 
Ephes. habi- 
tum an. 430, 
Bin. 

* Act. Conc. 
Ephes. tom. 
5, c. 1, Ana- 
thematismo 
l 


f Bell. lib. de 
Script. Eccl. 
in Athan. et 
Bar. an. 48, 
n 


[464] 


£ Bell. loc. 
cit. Bar. an. 
48, n. 19. 


h Conc. Nic. 
Aet. 4, p. 
331. 


iIb. Act 4, 
p. 336. 


k Ib. Act. 6, 
p. 371. 


aub A; ro 


434. Defensio Ecclesie Anglicane CA». LXV: 


istius Coneiliabuli. Ubi tria ista magis conspirent, vix usquam 

invenias. Possem hoc ex actis Concilii Berithensis, in quo causa 

Ib: agitata est, ex actis Concilii Chaleedonensis, in quo iterum 

eadem causa ventilata, ex Vigilii Constituto et Definitione, ex 

Concilio Generali quinto, luce clarius demonstrare. —Sed his 

omnibus omissis, unus mihi Cardinalis Baronius, homo Niczenze 

Vicus Synodi amantissimus, testis nunc erit. Sie ille! ait, 4fcta decime 

Actionis Concilii Chalcedonensis eam. Epistolam ut Ibee cognitam 

[465] esse à patribus Chalcedonensibus docent. Id enim inprimis Apo- 

stolice sedis Legati, et post eos reliqui Episcopi ipsorum sub- 

scriptione firmarunt. | Visné vero et adhuc amplius testimonium : 

Quis certiüs scire potuit an Epistola illa Ibzx esset, quàm ipse 

Ibas? Ille veró suam esse public? et in Concilio confessus est. 

» Ib. Audi iterum Baronium :" 4c/a germana (Concilii Chaleedonensis) 

habent Ibam confessum epistolam illam suam esse. Et tamen 

contra unanimem sexcentorum, qui Concilio Chalcedonensi in- 

terfuerunt Episcoporum, consensum; contra Ibz ipsius con- 

fessionem, epistolam istam Ibe non fuisse, mendacissim? asserunt 
Nicseni tul Patres. 

40. Nee finis ullus mendaciorum ae imposturarum in isto 
Conciliabulo. Audeo dicere, si ea primüm quse parerga sunt, et 
ad id quod volunt probandum aliena, tum imposture ac men- 
dacia detrahantur, vix viginti sententiolas ex tam grandi Actorum 
istius Synodi volumine reliquas fore. —Verissima est de illis 
Act Cone. Actis Concilii Francofurdensis" censura ae judicium, Pene omnia 
Hs Cwrol. 3, 2n eis somniorum imaginationibus et. phantasticis quibusdam obum- 

brationibus similia sunt, et pené nihil est ibi, quod non somnii 
vanitatem aut alterius cujusdam deliramenti hebitudinem | redoleat, 
cunctaque interiori palato  degustata, insipidum insulsumque. sa- 
porem referunt. 

4l. Cüm tale sit hoc Conciliabulum, cüm ad illud amplis- 
sime, dignissimeque Ecclesie nec vocate sunt, nec consensum 
ei prebuerunt; cüm Jibertas causam discutiendi, et dijudicandi 
in eo nulla; cüm legitimus et Synodalis ordo nec in ventilando 
nee im definiendo causam illam. observatus sit, non immerito cum 

?m. qne. sancto et generali Francofurdensi Concilio * concludendum est, 
Conventum. istum Nicenum mon esse venerabilibus sea Synodis 
annumerandum, nec septimum post. Nicenam, sed vel secundum vel 
tertium post. Ariminense, in eodemque plan? cum Ariminensi ordine 
esse censendum. — Àut si aliorum. omnium de hoe Conciliabulo 


E 


Car. LXVI. contra Archiepisc. Spalatens. |. 485 


judicium parvi sestimes, accipe tamen unius, qui tibi omnibus 
major est, de eadem Synodo censuram. Is est Archiepiscopus 


Spalatensis, qui de eà hoc observat,? egm in ipsá definitione sibi » Spalat. tip. 
7, de Repub. 


contradicere, cim dicat )magines non esse latriá adorandas, ef Eccl. c. 12, 


n. 59, 


tamen Religioso cultu adorandas definiat. Que, inquit, contra- 
dictio càm sublata nunquam fuerit, Synodo ipsi omnem prorsus [466] 
abstulit, quantum ad adorationem imaginum, authoritatem. 

42. Conclusionis vice attexis? ista. Quis ergo sciolus audeat ART. 
id damnare (nempe vestram imaginum venerationem) quod sanc- —— 
Üissimi et doctissimi Patres. (Nicsni nempe) laudaverunt, docu- 
erunt, ezercuerunt, quodque ipsa Ecclesia Catholica ab "Apostolis 
edocía perpetuó servavit ? — In quo vecordiam tuam et stupidi- 
tatem omnibus prodis, qui ex tam vanis, infirmis et minutis 
premissis, conclusionem infers tam vastam, enormem, et Go- 
lathiacam. Ego vicissim respondeo, Quis nisi Sceiolus, jumen- 
tum, et ex mandrá prodiens dossuarius asellus, vel Conciliabulum 
istud Nieenum sanctum vocet, vel Conciliabulum  Niezenum 
Synodum Sanctam et (Ecumenicam vocet, vel adorationem 
vestram, quá sacris omnibus imaginibus eulfum religiosum 
Cruci veró et imaginibus Crucifixi Latriam exhibetis et exhi- 
bendam. docetis, probet, quam et sanctissimi Patres, et ssculis 
ommibus viri doctissimi damnárunt, et explodendam censue- 
runt, quamque Ecclesia ipsa Catholiea ab Apostolis edocta, 
ex ipsis sacris Dei oraculis, condemnandam et docuit et de- 
monstravit ? 





CAP. LXVI. 


SEXTA RATIO, QUÀ ROMANENSES AB IDOLOLATRIA IN CULTU 
IMAGINUM EXCUSARE NITITUR ARCH. SPALAT. QUÓD DEUS 
FREQUENTIBUS MIRACULIS EUM CULTUM CONFIRMAVIT, 
EXAMINATUR. 


SEXTA et ultima tua pro vestro imaginum cultu Ratio, est 
hee, Quia Deus ipse frequentibus miraculis eum confirmavit. * 1. y. aa. 
Quid audio? — An religiosam adorationem imaginibus, an Latriam 
Cruci et imagini Crucifixi tribuendam confirmat Deus ? — Absit. 
An Deus Idololatriam confirmet? An ille 1sta confirmet, qui 


* Exod. 20. 5. 
t Matt. 4. 10. 


* Isa. 42. 8. 


[467] 


x 2 Thess. 2. 
16, 11. 


y Deut. 13. 
1, 2, 3. 


* In Com- 
monit. c. 15. 


* Marc. 13. 
225 


b 2'Thess. 2.9. 


* Apoc. 13. 
13, 15. 


3 Lib. 7, in 
Joh. c. 13. 


* Lib. contr. 
ep. Petil. c. 
16. 


f Ib. 


436 ^— Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXVI. 


dixit ; s Non adorabis ea, neque coles, et* Dominum Deum tuum 
es eique soli X«zgtucsic, seu latriam dabis? ^ Zelotypus 
Deus est, nec Aonorem suum" alteri ulli, nedum ligno aut lapidi 
dabit. Miracula veró illa, quibus vestra imaginum adoratio con- 
firmatur, miracula veré non sunt, nec est in eis Dei sed Diaboli 
digitus. Ille mendacibus et fallaeibus miraculis, vereque im- 
posturis Diabolicis, oculos vobis et mentes occzecavit: Deus veró, 
quod przedixit Apostolus, immisit in vos efficaciam deceptionis, ut 
mendaciis credatis, quia veritatis amorem ut salvi sitis recipere 
noluistis. 

2. Adversus ista, multis modis mendacia, miracula firmavit 
nos Deus, Cüm surgens in medio tui Propheta aut somnmians 
somnium, ediderit tibi signum aut prodigium : quamvis eveniat 
signum illud aut prodigium quod predixit tibi, dicendo, Sequamur 
Deos alienos (id est, ut Vincentius? exponit, nova dogmata, et 
extraneos errores) ne auscultate verbis Prophete istius, quia tentat 
vos Jehova an ametis eum toto corde. Firmavit nos Servator,* 
Surgent pseudochristi, et. pseudoprophete, et edent signa ac mira- 
cula ad seducendum, si fieri posset, ipsos electos. Vos autem 
cavele. Ecce, anté predici vobis.  Firmavit nos Apostolus, 
Qui Antichristi (is Romanus Papa est) adventum futurum pre- 
dioit in efficacitate Satane, cum omni potentia, el. signis, ac pro- 
digiis mendacibus. | Firmavit nos S. Johannes," qui de Antichristi 
miraculis agens ait: Edif signa magna; ignem facit de colo 
descendere; et facit ut imago bestie loquatur.  Firmavit nos S. 
Cyrillus ;9. Miracula, inquit, operari nihil adjicit sanctitati ho- 
minis; et e diverso nulla signorum ostensio, nihil detrahit sanctitati 
hominis. Firmavit nos Augustinus :* Ecclesiam, inquit, suam 
demonstret Petilianus, non in sermonibus et rumoribus Afrorum 
(aut Romanensium) non in. Conciliis suorum Episcoporum, non in 
signis et prodigüis fallacibus, quia etiam contra ista Verbo Domini 
preparati et cauti redditi sumus ; sed in prescripto Legis, in Pro- 
phetarum predictionibus, in. Evangelistarum predicationibus, hoc 
est, àn. Canonicis. sanctorum librorum authoritatibus. | Removean- 
tur! ista vel figmenta mendacium hominum, vel portenta fallacium 
spirituum. — Aut enim non sunt. vera. que dicuntur, aut. si hereti- 
corum aliqua mira facta sunt, magis cavere debemus. Et paulo 
post: Quecunque talia miracula im Catholicá fiunt, ideo sunt 
approbanda, quia in. Catholicá fiunt, non ideó ipsa manifestatur 
esse. Catholica, quia hec in eá. fiunt. 


Car. LXVI. contra Archiepisc. Spalatens. |. 487 


3. Sed qualia qu:zso illa que adorationem vestram imaginum s Brev. Eu 
in festo . 


confirmant Miracula?  Omninó non alia quam illa Ethnicorum, uer d 
artii, et in 


qu:e ipsis Idololatriam suam confirmabant. Confer utraque, et vità Thome 
2 praefixa ejus 


die serió quz stupenda magis.  Dicitis vos? imaginem. Crucifizi Sperib- 
Thomam, cim Neapoli esset, alloquutam, eique dixisse; Ben de [468] 
me scripsisti, Thoma. Scripsit autem Imagimem Crucifixi ado- 

ratione Latrie adorandam esse.  Dicent similiter et pan fide 
Ethnic Simulacrum Fortune quod erat in viá Latiná, non n uen 
semel, sed bis loquutum, et dixisse, Rilà me, matrone, vidistis, 

ritó dedicastis; etiam et constare dicent.  Dicitis vos! B. Virginis Severin. de 


vit. ira- 
imaginem in Monasterio Kioniensi, Tartaris regionem illam tum en SUR 
invadentibus, Hyacinthum magná voce inclamásse, eique dixisse, "^ *- !*- 
O fili Hyacinthe, effugis manus. Tartarorum, et me cum filio meo 
dissecandum et. conculcandum relinquis: Accipe me igitur tecum, 
et filius meus allevabit. pondus. — Dicent similiter et Ethnici,. Exec 
quód capíis à Camillo Veis, et interrogante quodam milite. Ju- 9. 9- 


nonem Monetam, an Romam migrare vellet ; imago Dec, velle S6, Uparian 


x» mA 


: Ote E : B . 975, n. 12. 
respondit. Dicitis vos, imaginem Crucifizi, Dunstano Synodum » Porphyr. 
s 2 s: s E ea ap. Cyrillum. 
Wntonie contra conjugia Clericorum tum celebrante, diwisse ; S S cm 
. . . j . Julian. 
Non fiet, non fiet, judicástis benà, mutaretis non benà.  Dicent JPlaostratus 
ri eam T a 3 ap. Cyrill. 
similiter et Ethnici:" Causum fluvium Pythagoram | Idolorum ic. cx. 


: . TOUT m m » Tho. Boz. 
cultorem allocutum esse, eique multis audientibus dixisse, Salve lib. 5, de ! 
Signis eel. 


Pythagora: etiam et arborem Apollonium. allocutam. | dicent," c.9, et nis 
signis usi 


cujus voz erat articulata et muliebris. Dominicani, 
It. z E " 5 . in conten. 
4. Dieitis vos,? imagines vestras aliquando Caput aut brachia tione cum 
: i) Francisca- 
j j /i ^ j j - nis. Cari 
movisse, oculos circumrotásse, lacrymas fudisse, faciem avertere ; di nr 


iau c : ES. peto prosa, (Mon ie 
multaque his similia facere. Dicent similiter et Ethnici,? simu UCM 


; d aei: vodur OE Bell. lib. d 
lacra sua quoque movisse. Simonis etiam Magi operà dicent, GN T 


non solüm imaginum capita, brachia et oculos movisse, sed ef^ ree 
integras statuas ambulásse. Dicitis vos, illam ipsam edem in Apes. 


Queestionum 


quá BB. Maria et mata est, et ab Angelo Gabriele salutata, benc 


r Bozovius in 


Christum concepit, primiim ez. Galileà in Illiricum, post ex Illirico ,Borovius 


. . . tor Annal. Bar. 
in. Picenum, et Lauretanum Collem (unde Maria Lauretana dicitur) a4 an. 1296, 
Lo 5.5 : & 5 . n. 14, et 
divinitus et. miraculosó ab Angelis transportatam esse. — Dicent Auxand. 
Prior. 


pari fide et. Ethnici? quód cim templum Meche, ubi sepulerum Torsat, citat 
. . . H D . . ap. Li . 
Mahu metis (quod majori long? celebritate et longinquioribus tib.suarum - 


; Ox B ; pereg. pp. 
peregrinationibus quàm sedes Lauretana colitur) exfruendum 1s, 18. 
. . * ^ Ps 1c eos 
esset, montes omnes vicinos ultró lapides, miraculosà illuc attulisse dicere testa- 
ur Author. 


et marmor illud, quod ibi visitur, ev sese illuc venisse, et ante A 
11025; 0d 


438 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXVI. 


[460] Templi fores resedisse. Dicitis vos* S. Franciscum Piscibus et 


2 AM avibus concionatum esse ; et lupum," qui detrimenti multum at- 
etin typo f. tulerat, convertisse sic, ut inspectante omm populo, juberet eum, 

|" gede (velut dextrà) exhibito, fidem facere, neminem se in posterum 
aUtnamat [rsurum.  Dicent parifide et Ethnici Mahumetem brutis ani- 
mensi "alibus inaudita. predicásse, utque. ab Jdolorum cultu recederent, 
$85 p" ef Deum incorporeum adorarent sudsisse. Et ut Lupo par referas, 
B3 su dicent? Asinum, quotidianum fuisse Ammoniani auditorem. .Di- 
Annon?no. eitis vos. S, Franciscum Zn aéra sublatum ac raptum, illic ali- 
o ges mno. quandiu substitisse.  Dicent et Ethnici, quz longé majora opinor 
"edens" miracula sunt, Simonem Magum in are volásse.  Dicent, Simu- 
PUtreten, Jacrum*? ferreum. in. Templo quodam (Arsinoes ut ex Plinio? con- 
DN ne. jielo) in medio a&re inter pavimentum et cameram, quasi numinis 
"Utretet. potestate pependisse. Quod feré idem, et Mechze,* in Mahumetis 
Bde Cii sepulcro, ibi nullo id fulciente, in are pendet, hodieque visitur. 
? Lib. 34, e. Dieitis vos,f. S. Franciscum in. ardentibus prunis decubuisse, et 
pr illesum exisse. Dicent Ethnic? Simonem Magum solitum in 


CIN igne volutari, nec tamen vel uri vel ledi. Dicitis vos," S. Fran- 
ib. de vit. 


i od ciscum galline armum $n piscem convertisse. Dicent et Ethnic, 
ranc. 

6. ; i à à : : 

S treni Unonem!  Magum (quód paulo Eres miraculum est) ex 
oe Ded - — i : à 
Ais we, Üpidibus panes fecisse. —Dicitis vos," S. Franciscum aridum 


» P " : diee ye 
Pip. de vic, SPipitem plantásse, qui postero die germinavit. Dicent et Ethnici, 


e SS F*. poiginem! vestalem (quod sque aut magis miraculosum est) ac- 
wicwe at. cepto cribro, Vestam orásse ut posset aquam e Tibire haurire, et 
kLib.devit. - * . x 65 
etges. mr." 2n edem Veste cribro inferre.  Implet aquá cribrum, et votis ipsa 
n. 16, et typo 


ult- rerum, natura cessit. Aut si stipitis exemplum postules, pro- 
! Valer. Max. arm . . qs . 
1o $,c.1, ferent, illi? arentem illam olive stipitem, quo sua medicamenta, 
n. 5. . . . . . . 
^ Ovid. dum-in ferventi aheno coquerentur, confudit et miscuit olim 
Metam. lib.7. 
Medea, 
Fit viridis primo, nec longo tempore frondes 
Induit, et subitó gravidis oneratur olivis. 
^ Tho. Boz. 9. Dicitis vos, Occultatá sub antiquá cupresso Deipare 


de sig. Eccl. 


Hb. 15, e. 14. imagine, arborem illam facis instar arsisse. Dicent et Ethnici? 
S, retert. 


Aug.lib.?1, /n Veneris fano esse lucernam, que etiam sub divo sic ardet, ut 
e. 6. eam mulla tempestas, nullus imber extinguat, sed ut lapis Asbestus, 


ue ineztinguibilis dicitur. Dicitis vos,? Dive Hallensis statuam ab 
Hallens.c.6. 19ne. immunem. perseverásse, licót urbecula illa sepius incendium 
3 Cicer. lib. j Di 1c1 1 ] 

4n Vorne, 9en82£..— Dicent et Ethnici? Diane simulacrum duas Urbes, Seges- 


[470] fwm, et Carthaginem (in quibus locata erat et culta) captas in- 


Ca». LXVI. contra Archiepisc. Spalatens. |. 489 


censusque vidisse, bisque ez duorum bellorum flamma servatam. 

Et quod majus est quàm tu de Hallensi divá dicas. Q. Claudia! * va. Max. 
statua in vestibulo templi Matris Deum posita, lis ed ade incendio W. ^ e 
consumptá, in. sud basi flammis intacta stetil. Etiam et Servii 

Tulli statua cim «des Fortune, ubi posita erat, conflagrüsset, «1. 
inviolata permansit. — Dicitis vos! Mulum triduand. inediá fume- * Th. Boz. de 
licum, Eucharistiam (quam S. Antonius Patavinus Tolosa in pub- pere sc 
licá. plateá tenebat) usque ad poplites, demisso cagite, genua. sue 
curvontem  priks adorüsse, quàm pabulum ez adverso positum 

gustare vellet. ltidem," Oviculam S. Francisci, cum misse in- «x». 
teresset, et. attolleretur hostia, Caput inclinásse, genua flexisse, et 

hostiam quasi adorásse. — Dicent et Ethnic" Sertorio Cervam » Piut. in 


l/ D * j E » * Bertor. 4 
velut Deorum unciam : et Mahumeti) in ejus aurem, Columbam : Cuspin.tip. 


quam Spiritum. Sanctum vocabat, multa predizisse, eosque non Lnper. in & 
minus coluisse, quàm vel mulus, vester vel ovicula hostiam. 
Dicent^ DBucephalum. equum, adhue indomitum et. catenis ferreis Midi e. 
inclusum, qui alios. complures. devordsset, Alexandro ad ipsum lip. 2, si " 
accedente humi se prostrásse, et. complicatis pedibus, Alexandrum 

quasi adorásse. Et quod mulum ac oviculam istam longe su- 

perat, quodque ut verum agnoscit Augustinus, dicent, Dio- OE DA 
medeas^ aves templum quod in Apulia Diomedi (ubi pro Deo 5. s, 
colitur) sacrum erat (zcdituos fer& dicas) quotidi? pleno gutture, et Qd. Met 
madentibus pennis, müralili obsequio perluere atque. gurificare 

solitas: tum pennulis" (excusso humore) superplaudunt; dein eod EE 
quasi peractá religione discedunt : etiam? et Grecis Dei sui Dio- ; Ang. Plin. 
medis cultoribus, blandiuntur, adulantur ; si quis barbarus accedat 

(mirabile diserimen vocat Plinius) clangore infestant, involant, im- 

pugnant, et duris suis ac grandibus rostris, eorum capita gravibus 

ictibus sie vulnerant, ut nonnunquam perimant. 

6. Dicitis vos,* Franciscum Xaverium, Franciscum Paulanum, Rr 
Jacobum. Picenum, Cadaver Thome Aquinatis, et Divam! Hallen- sienis Eca. 
sem cecis visum restituisse, utque canit ille, ex Grammatico non VP dei 
malo factus Theologaster Lipsius, qui heri tenebrio et orbe * ^ 
utroque lucis orbus, provocat nunc Lyncea.  Dicent pani fide et 
Ethniei, Mulierem. visu orbatam, postquam Hadriani Imperatoris $2 
genua osculata esset, et oculos aquá que in fano erat abluisset, vio Peari- 
visum recepisse: Alum quoque e Pannonidá cecum natum, di- [471] 
cent, qui postquám eundem Hadrianum contigisset, oculos et ipse * 1». 
recepit. | Quin et alium. cecum Vespasianum udusse dicent, ef :sueton. in 


E : 2 : AC, Vespat. c. T. 
indicásse illi Serapidem. Deum ei per. quietem. pradizisse, oculos 


£ ZElius 


440 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXVI. 


sibi, si. Imperator inspuere eis dignaretur, restituendos :. inspuit 

Imperator, cecus visum recipit, et lyncea tunc provocat. Dicitis 

vos, adoratis Dive Hallensis, et Aspricollis imaginibus, com- 
veram plures ab apoplezia, à paralysi) à struma," et ulceribus, à 
c 


Pm.egs.  Scorbufo, à spasmo? liberatos. ^ Dicent Ethnici? quod long? 


Ies: mirabilius est, Romam, Imperante Domitiano, pestilentiali morbo 


vi Hane, Quo plurimi passim interirent, laborásse. Imperatore veró jubente, 
P'Ut refertur Julianum, "Apollonium, et. Apuleium. (imsignes ilh. Magi fuerunt) 
Nican. lib. pestem illam gravissimà tum grassantem. compescuisse, et civitatem 
in d protinus à morbo liberásse. 


& Bar. an. 7. Dicitis vos? et mirificà im eo miraeulo gloriari soletis, 

Bia b. : 
quód, cum Johanni Damasceeno Iconolatrz, Manus dextra jussu 
Imperatoris esset abscissa, et in. foro. suspensa, ille Beatam Vir- 
ginem coram ipsius imagine rogavit, ut. dextra ei restitueretur, et 
sanaretur : factis precibus, deztra in integrum restituta est. Di- 

'Hipis —— cent et Ethnic, 7Mulierem quandam que ALumbrico laborabat, 


Rhevinus, ap. 4 S * 
EHan.de — Fjpidaurum, ut ab zEsculapio sanaretur, profectam. | Quia Deus 


$e or fortà aberat, ministri ejus feminam in eo loco ubi Deus mederi 
supplicibus solebat, reponunt, et quiescere jubent. Dein, capite 
ilius resecto, eorum unus manu in ventrem mulieris immissd, 
Lumbricum feram ingentem ezemit. Priusquam veró Caput, cor- 
poris trunco aptarent, Deus revertitur : increpat. ministros, quód 
rem supra artem ac vim humanam aggressi fuissent. Ipse veró 
divino et ineffabili modo, et caput suo corpori, et mulierem sanitati 
restituit. ^ Quàm hoe mirabile, si ad absceissam Damasceni 
URNA dextram conferatur? Dicitis vos? Aloisium Bertrandum Domi- 
nicanum venenum abunde bibisse, sine ullo nocumento, ad consig- 
nandam publico hoc miraculo suam doctrinam : quód idem eàdem- 
t Ib. que de causà, BoAemis hereticis id petentibus, fecisse dicitis* 
jPumtb. Jacobum Picenum. —Dicent et Ethnici? quód omnium literis 


25, c. 2. 


Au, Gen, Celebratum est, Mithridatem Ponti Regem, quotidié presumptis 


lib. 17, c. 16. » : ; : : 
saa we remediis, venenum bibere solitum, etiam ostentandi* solüm gratiá, 


Fiomd.s, Uenenum rapidum et velox sepenumerü, et sine nomá hausisse. 


Trib. de vi QUÀ consuetudine sic innoxius ille factus, ut cim ob Pharnacis, 
two ui " rebellis sui filii scelus, mori. decrevisset venena violentissima festi- 
HN  nande necis gratid, frustrà experiretur. Ideoque spiritum. quem 
Eee 1.7, veneno non poterat, ipse ferro sibi expulit. 

*Ib. 8. Dieitis vos, S. Franeiseum,? S. Xaverium,? S. Didacum,^ 
2 Io. S. Ventarimum," Dominieanum, S8. Antonium? Patavinum, et 


* Lips. in 
^'irg. Hall. . 4 n ^ . . 
Au 43 nuper Deam vestram Hallensem,* mortuos suscitásse. Dieent et 


Car. LXVI. contra Archiepisc. Spalatens. |. A41 


Ethnici, feminam ab ZEsculapiof à morte ad vitam restitutam : t Jlian. loc. 


. . ^ 2 cit. 
dicent, Simonem Magum apud Phoram, Ephesi oppidum, pr«- * Utrefert. 
3 . Francisca 
sente quoque Johanne KEvangelistá, tres mortuos suscitásse.  Di- Vision 
Bre E a elect. 12, p. 
cent et hzretici,^ Se quoque mazime doctrinam suam confirmásse x ES 
! Slc haereti- 


(verba sunt Tertulliani) mortuos suscitando. Dieitis vos S. zo5jsetitasse 
Vincentium. Forerium, puerum. quem mater amens in frusta dis- fere Wb. 
cerptum cozerat, ad vitam reduxisse. Dicent pari fide et Ethnici* ?,4* lib. 7, 
Medeam, /Esonem effoetum, exanguem, exanimem, .Lacerato $4: ti, 
priüs illius corpore, non vitz. solüm, sed vivide et vegeta juventa, Metemor. 
restifuisse. Nam precibus, sacris ac sacrificiis Hecate, umbris, 
Diis, deabusque omnibus peraetis, síricto Medea recludit ense 
Senis jugulum, veteremque exire cruorem cogit. Dem arterias 
ejus ac venas, medicatis illis quas coxerat, sed vitalibus succis 
replet, etiam et novam carnem ubi opus est adjicit, Moxque 
abeunt pallorque situsque, M. embraque luzuriant, son miratur, et 
olim Ante quater denos hunc se reminiscitur annos. — Ft quzenam 
ex omnibus pro vestrà Imaginum adoratione miraculis, Mane- 
thonis Ethnici admirandis et stupendis operibus conferri queant ? Ut refert, 
Tile! Apollonium Tyaneum, quasi imperitum artificem ridens, quàd lc. cit. ' 
sacra quedam in edendis miraculis adhüberet, dizit, Oportebat eum, 
sicut ego, verbo solo facere que volebat. An quis 9 vestris Ma- 
nethoni in edendis miraculis par? — Fecit que voluit: fecit verbo 
solo quz voluit. —— 

9. Dieitis vos? Jconomachis omnia non sine divino quodam » Bell. lib. de 


. ^ " ,. Ilmag.o.12, 
muraculo male successisse: Leonem Isaurum Imperium Italic $ Avgamen- 


amisisse: tempore Constantini Ieonomachi, infegras urbes de- mum. 
Jectas : pestem. gravissimam ortam : Frigus tam horribile conti- 

gisse, ut mare Ponticum ad centum milliaria congelaretur, essetque 

glacies. profunditatis zzv. cubitorum. — Siccitatem postea tantam 

orium, ut fontes, flumina, et putei siccarentur, ipsum. demum 
Constantinum infeliciter obiisse: cüm ex adverso, qui cum .Ro- 

mano Pontifice imagines defendebant, ut. Carolus Magnus, ad 
Regnum et Imperium provecti, felicissime vizerunt, et regnaverunt. 

O quantum estin rebus inane! | Quot híc Bellarmini mendacia, [473] 
fraudes, et deliria, si ea excutere mihi nunc liceret!  Amisit 
quidem Imperium Italie Leo, sed mirá et inexplicabili Ponti- 

ficum. Romanorum fraude, injyurid, perfidi, defectione, ac rebel- 

hone amisit, ut est à me alibi? demonstratum ; uter verÓ "In Defens. 


Constantini 


D. dde : " Wer EC ER E 
miserior, uter infelicior qui patitur, an qui facit injuriam ? Bor irun 


Quim puerilia dein illa de nive, de glacie, de frigore, de sicci- * 


442 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXVI. 


tate, miracula? | Quam  ineptit Bellarminus, qui Carolum 
Magnum in. defendendis Imaginibus, cum Pontificibus Romanis 
»Utüiquet — conspirásse sommniat? lile? cum toto quod coegit Concilio Fran- 


ex libris 


Carolinis in cofurdensi, Nicenum conventum, ad orcum usque damnavit. Ut 
quibus Acta  , 


Cone.Franc. sj felicitas temporalis quod Bellarminus sensit, indicium sit 
conscripta, 


etàCardo verifafis, Carolus et Concilium Francofurdense, qui adorationem 
approbata, 


ds du due imaginum condemnárunt, veritatem sine omni dubio propug- 
Uwe nárunt: Nee enim Iconolatra quisquam unquam extitit, qui 
gloriá, Imperii amplitudine, opibus, felicissimo in bellis successu, 

ommique dignitatis splendore, cum Carolo Magno Iconomacho 

et Niezni conventus condemnatore conferri queat. Ex adverso 

Irene et Constantinus ejus filius, qui Nieenum Synodum coé&ge- 

runt, et Zmaginum adorationem manibus pedibusque propugnárunt, 

quim multis, quàm miris, quàm miseris modis utrique, etiam 

alter ab altero afflicti sunt! — Quàm miser utrique et infelix 

exitus! — Ut, si res adverse (quod vult Bellarmimus) Awresis 
indieium sit, actum plane sit de Niczmis, etiam et Tridentini 
Patribus, omnibusque qui cum illis imagines aut adorant, aut 
adorandas sentiunt. lIlh omnes Bellarminiano hoc et mirabih 
argumento Heretici sunt, et anathematizati. Sed redeo ad hoc 

de infelici successu miraculum.  Dicent et Ethnici eàdem hàe 

ratione, quà vos imagines vestras, etiam Idola sua adoranda esse. 

Quia infeliciter res eis successerint, qui Idola ipsorum contemp- 

serunt. JLucum ZEsculapio dicatum succiderat Turullius, mani- 

eR Mer. festis, inquit Valerius,? numinis illius viribus, eum in lucum quem 
n. 19. violaverat, ille attractus est; effecitque Deus ut ibi potissimim 
occideretur. — Tegulas à Junonis Templo transtulerat Fulvius. 

s1b.n.2.  Negaftur, inquit idem Valerius,! eum post id factum mente con- 
shitisse, quin etiam per summam animi cgritudinem | expiravit. 

[474] Dionysius item," qui Proserpine, Jovis, et Apollinis simulacra 


T Ib. inter ex- 


empl exter. Sacrilegis manibus violavit, dedecore filii pamas quas ipse ejfugerat 
n. 3. 


Min. 5 et lut. —Milesie* Cereris Templum milites Alexandri spoliaturi 

ap. Lact. lib. . : o : ; 

2, Justit. e.8. (rruperunt ; flammá objectáà omnes oculis privati sunt. Ex ad- 
verso dicent, Augusto, Tito, Vespasiano, felices fuisse successus, 

M Y y "n 

fortunatum. Imperium, Regna longe lateque propagata. Cüm 
interea Christiani qui Idolis Ethnicorum adversabantur, exquisi- 
üssima supplicia, strages nefandas, infandas, perpessi sunt, 
quibus infinite eorum myriades miserabilem in modum per 
annos trecentos vexate sunt et trucidatze. ^ An à misero et 


miserabili 7conomachorum successu Cardinalem arguere decuit ; 


zo 2 "Lo MN 


Car. LXVI. contra Archiepisc. Spalatens. |. 448 


quo si Jconomachi, cert& unà cum illis Christiani omnes, et omnis 
eorum religio respuenda est, et pro Hoaresi repudianda. 

10. Pudeat veró vos tandem, miracula vestra pro 2maginum 
adoratione jactitare, que eisdem artibus, eisdem przestigiis quibus 
ila Ethnicorum, edita sunt. Note jamdiu Orbi universo im- 
posture híc vestrz; etiam et exoss. Habes exempla non pauca. 
Habes Dominicanos fratres ; quit Zmagines loqui, flere, caput et : Carion. in 


Chron. in 


brachia movere docuerant ; fraus palam detecta, et eorum quatuor anex- VL. et 


anno 1509 igne ac flammis miserabiliter Berne ezusti Sunt, posee, lib. 


Habes Mariam Lisbonensem, quz" se Christi sponsam vocitabat, et Tract. de 
fals. mirac. 


quinque Christi vulneribus, ut et S. Franciscus, insignita erat, quze Mu E 
diu miraculis clarescens, vexillo Ducis Sydonie, cm is invinci- Priorissa. 
bilem illam classem in Angliam duceret, benedizit, eumque 
victorem rediturum przedixit. Imposturz illius eodem anno 1588, 
detecte: eas ipsa confessa est, et licót non satis dignas poenas, 

tamen Judicum sententiá, nec certe leves dedit. Habes nobilis- 

simum Impostorem Johannem à Vincentia,* Monachum Francis- on 
canum, Morbos ille omnes sanabat ; demones expulit : octodecim 1264. 
mortuos ad vitam revocavit : fraus tandem detecta ; sed non 
priusquàm viginti millia marcarum annui quzestus ad Monaste- 

rium confluxissent. Habes Magdalenam: de Cruce, Monacham uo 
Cordubensem, quz non tantüm plebis opinione, sed et Procerum Op Hp d 
Hispanie judicio pro. Diva et fatidica diu habita. — Fraus tandem 
patefacta, et compertum est sortilegam. fuisse, cui cum Diabolo 
Jumiliaris consuetudo intercedebat. Habes innumeros quos omitto 

alos: quorum prestigiis vestri dementati non priüs fall; quàm — [475] 
ipsi fallere desierunt. ^ Verissimà in miracula vestra quadrat 

illud, quod Agrippa^ vester recte observavit. Divorum, iuquit, -Tib.do cu 
construunt Historias gü& non mihil admentientes : supponunt e- 91. 
reliquias, fabricant miracula, confinguntque plausibiles, vel (veriüs) 
terribiles fabulas. Nec dubites reliqua ejusdem esse generis, quo 

fait illud in Synodo Wintoniensi sub Dunstano, de quo sic Poly- 

dorus? Non defuerunt qui Phoebi magis quàm Dei fuisse id ie 
oraculum, id est, hominum fraude, non Dei nutu editum puta- 

rent. Nos istiusmodi miracula Antichristianze tux Ecclesiz 

libenter donamus. llis vero qui à nobis miracula ad firmandam 

fidem nostram expetunt, respondemus cum Augustino;* Necessaria P Lib. 22, de 
fuerunt, priusquàm crederet mundus, ad hoc ut crederet : Quisquis cs. 
vero adhue prodigia ut eredat, requirit, magnum est ipse prodigium, 

qui mundo credente non. credit. 


* Cons. Red. 
p. 43. 


3 Exod. 20. 4. 


* Deut. 4. 
12, 15, 16. 


[476] 


f Isa. 40. 18. 


8 In explic. 
primi 
preecept. 


444 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXVII. 


CAP. LXVII. 


CALUMNIA ARCH. SPALAT. QUÓD CULTUM IMAGINUM IDEÓ 
REJICIMUS, QUIA DEUS VETAT ULLAS IMAGINES FORMARI, 
DILUITUR.  TRIA, IN SECUNDO DECALOGI PRZJECEPTO PRO- 
HIBERI, IN QUIBUS SINGULIS PONTIFICIOS GRAVITER PEC- 
CARE, DECLARATUR. 


HacrENUSs sex /uas pro veneratione imaginum Rationes pro- 
posuisti: Rationes nune nosíras, quibus eam oppugnemus, in- 
fringere conaris. Sed vano nisu, et iani conatu hoc tentas. 
Duo potissimim, inquis, contra hanc nostram Sacrarum àma- 
ginum venerationem urgent adversarii. | Alterum est. Divinum 
preceptum, ne ulle formentur imagines. ^ Antiquum obtines. 
Vafer ubique versutus, mendax; Quis nostrum preceptum Dei 
sic urget, sic citat? ^ Certé enim imagines omnes fieri non 
vetat Deus.  Cogis me hic iterum Catechistam agere, ac tiro- 
nem te et Catechumenum in Decalogo instruere. 

2. In secundo illo mandato,? 7ria prohibentur, in quorum 
singulis vestri insigniter peccant. Primum est, ne fiat. sculptile 
aut ulla imago Dei, seu quo Deus representetur : Hunc sensum 
Moses ipse diserté indicat :* Vocem verborum (nempe Dei) audi- 
vistis; at similitudinem. (Dei) nullam vidistis: custodite igitur 
sollicitó animas vestras, ut non. corrumpatis vos, et. faciatis vobis 
sculptile, similitudinem ullius simulacri, formam maris aut femine, 
$c. Ratio Prophetz aperta. Non vidistis tune ullam Dei 
similitudinem ; Nullam igitur Dei similitudinem facietis.  Ex- 
plieat hoc apertissime Isaias Cui assimulabitis Deum fortem, 
et quam similitudinem comparabitis ei?  Huncque esse verborum 
Decalogi sensum. agnoscit Catechismus Tridentinus :: Cim Do- 
münus Deos alienos coli prohibuisset, ut penitus idololatriam 
tolleret, imaginem divinitatis ex ere duci, aut quávis alid materiá 
fieri prohibuit. Atque in. hoc Precepto, hanc sententiam. conti- 
neri, preter sanctorum Patrum Scripta, illa etiam. Deutronomii 
verba satis declarant, [Non vidistis aliquam similitudinem. | Quod 
sapientissimus .Legislator ideo dixit, ne quo errore ducti Divini- 
tatis imaginem fingerent. 

9. Quid híe vos? Deo ex diametro repugnatis. Non licet, 


Car. LXVIL. — contra Archiepisc. Spalatens. |. 445 


inquit, Deus, ullam facere Dei similitudinem. — Vos contrà, Dico" » Ben. ti. de 
licere pingere imaginem Dei Patris et Spiritus Sancti. — Ejus- Sigo dico." 
modi! Dei imagines sunt ubique recepte, neque credibile est. Eccle- i1. 

siam toleraturam universaliter aliquid illicitum. | Adde quód Con- Ai 
cilium Tridentinum Sess. xav. admittit Imagines Dei. Deus 
ilicitum, vos vestraque Ecclesia licitum hoe pronunciat.  Utri 
credendum ? 


4. Sed nee erubuit Cardinalis, Aoc infer Calvini errores «Ben. tv. e 
censere, quod dicat, Nefas esse Deo invisibili imaginem visibilem $ Quarta, 
collocare. Quasi Calvinus primus sit hujus erroris author ; cüm 
Isaiam, càm Mosen, cüm Deum ipsum idem híe eum Calvino 
docuisse perspieuum est. Quod si et Patres desideres, illi quoque 
hunc errárunt errorem. In hoc puri puti Calviniste. — Hebrzei 
veteres ommes; de quibus sie apud Philonem! Rex Agrippa, De Legat. 
Invisibilem Deum pingere aut fingere nefas duxerunt majores 
nostri. Clemens Alexandrinus," Moses aperíà legem. sanuit, » xiv. 5, 
nullam oportere sculptilem, vel fusilem, vel fictam, vel pictam pum 
(Dei) imaginem. simulacrumve facere. — Efficit enim ut. Dei ma- 

Jestas vilis et. contempta reddatur. Tertullanus, Deus omnem BR 
similitudinem vetat fieri (fuit iste Tertulliani error), quantó magis 

imaginis sue. Non amat falsum Author veritatis.  Adulterium 

est apud eum omne quod fingitur. Origenes, Perspicuum | est, «rib. cont. 
fujusmodi simulacra facere et affirmare, hominum esse circa divini- 9 
tatem errantium. | Sed ne divine quidem imaginis simulacra hec | [477] 
esse duwerimus, quippe quód Dei ut invisibilis, ita. et incorpore 

formam nullam effigiamus. | Cyprianus? Nemo sibi similem homo Ep. adQuir. 
poterit Deum fingere : Cüm sit enim mortalis, mortuum fingit 

manibus iniquis : Melior est autem ipse is qui colit, Eusebius, PP 
Quis adeo stultus erit, ut ligneum simulacrum | ac effigiem. Dei v3. 
similitudinem habere. arbitretur ? nam et. humane quidem anime 

formam. et effigiem fingere impossibile: est. Athanasius, Sful- RC 
torum et vecordium ista verba sunt, oculis et loco volentium appre- Sabell. 
hendere id quod incorporale est. Nec vero aliam ullam prseter 

Filium Dei imaginem agnoscit, quandoquidem unus est Deus, * Athan. lib. 


contr. Arian. 


Y "E T $m )]4 Heres. 
necessarium est, unam esse Dei imaginem que ipsius est Filis. Foros 


Et quare unica sit Dei imago, rationem hanc dat, Oportet enim tLib.2, cont. 
: : : . Arian. 

lalem esse Dei imaginem, qualis est. Pater eternus, immortalis 

Deus, conditor et factor. Ea omnia inesse oportet in ipsius 

imagine. Hieronymus," Quam imaginem ponetis ei qui Spirifus «Ync.40, Iss. 


est, et. in omnibus est, et ubique discurrit, et terram quasi pugillo 


446 Defensio Ecclesie Anglicane ^ Car. LXVII. 


: 0s 8d, continet ? — Augustinus," Tale simulacrum (corruptibilis hominis) 
rQues.|, Deo nefas est. Christiano in. Templo ponere. Theodoretus," In- 

struit eos Moses, ne tentent unquam divinam imaginem effingere, 
"Eorum — cim. archetypi speciem. minim? viderint. S. Martyres," qui Eth- 


mu nicis respondentes sie dixerunt : ANos divinum, simple, et incom- 
1c. 2, Act. 


5, p.34. — prehensibile: formis et figuris mon assimulamus. Gregorius* 
1 Ep. Greg.II. 


C eR Papa, dietus Dialogus, Cur tandem Patrem Domini nostri Jesu 
Imaginibus (isti non oculis subjicimus ac pingimus ? — Quoniam quis sit non 
novimus, Deique natura spectanda proponi non potest ac pingi. 
Quodsi eum intuiti essemus ac novissemus, sicut. Filium ejus, illum 

quoque spectandum proponere potuissemus ac pingere. 
5. Quid quod Damascenus ille qui tibi tam charus, in hoc 
oo  (QUUS Calvinianus? —Quomodo^ illius effigies, qui nullam habet 
Ier effigiem, exprimi poterit ? Quomodo is, qui et quantitate et formá, 
et termino vacat, effingetur ? — Impossibile est ut Dei, qui nec cir- 
cumscribi nec perspici potest, effigies exprimatur : Et adhuc cla- 
We NR riüs, Invisibilis et. incorporei, incircumscriptibilis et. infiguralilis 
File.17. — Dei, quis potest facere representationem ? — Insipientie igitur ea- 
treme, et impietatis est, figurare divinitatem. — Credo, si Calvinus 
vos insipientes et extrem? impios vocásset, Hereficus audiret. 
Vocat Damascenus, et ille vobis orthodoxus audit et Sanctus. 
[478] QCüm Iconomachus dicit eadem atque Iconolatra, Eadem dicta, 
eademque oratio zqua non zqueé valet. Etiam et Nicwni 
omnes Patres, in hoe quoque Calviniani, Ex Germano (eui Con- 
A» Con. cilium assensit) lectum est,^ Naturam Dei scimus formá repre- 
* b. Aet. 6, Senfari non posse. Kt Epiphanius nomine totius Synodi dixit, 
P399 * — QOwistieni invisibilis atque incomprehensibilis nature | imaginem 
nunquam apparárunt. Vos igitur, qui imaginem illius apparatis 
et approbatis, judicio Niezeni Concilii, ne Christiani quidem estis. 
»Lib.1e. Nicephorus? Callistus, Jmagines Patris et Spiritus Sancti effigiant, 
ye quód perquam est absurdum. ^ Vos igitur perquam absurdi. 
: Aquin. par. Adde his Angelicum vestrum doctorem," Ipsi, inquit, vero Deo, 
C E Un sit incorporeus, nulla imago corporalis potest poni: quia ut 
Damascenus dicit, Insipientie summe est, et impietatis, figurare 
BUS quod divinum est. Adde Durandum? Episcopum Avicensem, in 
n. 15. cujus verbis multa observatu sunt dignissima. — Facere, inquit, 
imagines ad representandum Deum Patrem, et Spiritum Sanctum, 
aut venerari eas imagines, fatuum est. | Und? Damascenus. dicit, 
quód insipientie summe est, et impietatis, figurare quod est di- 


vinum. Et, si quis dicat, quüd Spiritus Sanctus in. columbá 


Car. LXVII. contra Archiepisc. Spalatens. ^ 447 


apparuit, et Pater in Veteri Testamento sub aliquibus corporalibus 
formis ideoque possunt, et. illi per imagines repraesentari; Dicen- 
. dum, quód ille forme corporales non fuerunt à Patre, vel. à Sp. 
Sancto assumpte, et. ideo representatio eorum per imagines, non 
est reprasentatio persone divine ; sed representatio illius forme 
secundüm se : propterea non debetur ei aliqua reverentia, sicut nec 
illis formis secundàm se. — Nec ille forme fuerunt ad representan- 
dum divinas personas, sed ad repreesentandum effectus quos persone 
divine faciebant in rebus. — Et. ideo nihil factum per modum ima- 
ginis, ad representandum personas divinas non incarnatas, est 
adorandum. | Adde Episcopum vestrum Abulensem: In magi- 
mus, inquit, signantibus Deum puró, scilicet, Trinitatem, duo D 
inconvenientia sequi possunt : primum, Idololatria, secundum, error 
et heresis. Adde Episcopum vestrum Peresium,! Vetuit, inquit, Muir 
Deus imagines. depingere, et simulacra conficere, ne fortassis puta- Vwag. p.12. 
rent Deum ipsum verum, corporali imagine posse evprimi : et hoc 
insinuat ipse Moses, Deut. iv. Adde postremó Cassandrums tconsutt. e: 
tuum ; ///ud, inquit, inter abusus ponendum est, quod etiam Divi- 
milali in Trinitatis deformationem, simulacrum effingitur, quod 
veteres absurdum et nefarium judicássent. — Quanta vestra hie, ut [479] 
ait Damascenus, insipientia, et unpietas! seu ut loquitur Du- 
randus, Fafuifas, qui contra tantam nostrorum simul et vestro- 
rum Scriptorum nubem, contra consensum Patrum, contra claris- 
suma Sacre Scripture testimonia, et facitis imagines Dei, et 
licitum vobis esse ut faciatis, etiam, et. Ecclesie judicio licitum 
esse docetis. Prima hzc est vestra in hoc Preecepto culpa. 
6. Secundó, in hoc Precepto prohibetur, fieri vel Dei, vel 
cujusquam alterius imago, u£ adoretur. Indicat hoc apertissime 
Moses, optimus legis Interpres, Levit. xxvi. l. Ubi explicans 
hoc Preceptum ait, Ne facite vobis Idola, sculptile, aut. statuam 
ne erigitote vobis, neque lapidem figuratum. ponite in terrá vestrá, 
ut incurvetis vos ante eum. — Hoc prohiberi vidisti ex Beda; Om- 
nin, inquit," prohibentur imagines fieri ad hunc finem, ut adorentur "Beds verba 


citantur à 
et colantur. —Videas etiam ex Aquinate,! qui sic ait; Non prohi- Rees 
betur illo Precepto facere quamcunque sculpturam vel similitu- REUS 


J73* * * D n" * : : 
dinem, sed facere ad adorandum. — Videas quoque. ex ipso Dellar- puteos. 
mino;* Non prohibetur, inquit, imaginum fabricatio per se, sed 5 e PUN 
solim in ordine ad cultum, proinde peccat, qui facit ut adoret, non DS 


; ; ; IS " : imag.c.7, 
qui facit ad alium usum. — Quod. verum est de aliis preter Dei, SB RU UE 


imaginibus. Nam illius imaginem facere, ez se, et per se, ut 


x Ep. 119. 


x Spalat. lib. 
7, de Rep. c. 
12, n. 10. 


[480] 


* Cons, Red. 
p. 44. 


448 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXVIII. 


vidisti, illicitum est. Secundum hie peccatum vestrum.  Facitis 
imagines Sanctorum ad cultum Religiosum, Christi vero et Trini- 
tatis imagines facitis adorationem cultu ipso Latrie. In utroque 
facitis, quod fieri vetas Lex hzc Decalogi. 

7. Tertió, prohibetur hoe Precepto, ullam vel Dei, vel al- 
terius cujusquam imaginem adorari aut coli. Moe enim de 
omnibus expressé additur: Nom adorabis ea neque coles. — Atque 
hoe clarissimé testatur Augustinus;" /n hoc, mquit, Precepto 
prohibetur coli aliqua in figmentis hominum, Dei similitudo. .Non . 
quia non habet imaginem Deus; sed quia nulla imago ejus est 
colenda, nisi ille que hoc est quod ipse. Peccat hic tertió, et 
gravissime peccat tua Ecclesia. ^ Colitis, et colendas docetis 
imagines omnes Sanctorum cultu religioso, qui, te 1pso* fatente, 
nulli creature, sed soli Deo, debetur. Cohtis et colendas docetis 
Cruces et imagines Crucifiai cultu ipso latrie, quem Deo proprium 
esse omnes fatentur. In utroque est /dololatrica tua Ecclesia, 
in utroque Praiceptum hoc Decalogi, non violat solüm, sed instar 
luti proculcat. 

8. Hzc nostra sunt ex illo Decalogi mandato argumenta, 
qui tu sie futihter, mscitó, e£ mendaciter proponis, quasi eum 
Tertulliano, aut Clemente, quorum errorem damnamus Sfafuas 
aut imagines omnes, et omnem eorum effectionem usumve prohiberi 
censeamus. Primum, inquis, quod opponunt, est divinum pre- 
ceptum, Ne ulle formentur imagines. 





CAP. LXVIII. 


QUATUOR RATIONIBUS ARCH. SPALAT. PRO CULTU IMAGINUM 
RESPONDETUR. QUODQUE SECUNDUM DECALOGI PRJECEP- 
TUM SIT JURIS NATURALIS, ET NON POSITIVI AUT CERE- 


MONIALIS, OSTENDITUR; QU/E FUERIT ICONOCLASTARUM 
HJERESIS. 


A&z veró, quia nune quid à nobis urgetur intelligis, quid tu 
habes, quod his opponas ; Quatuor sunt qu;e respondes. Primum 
est; Sanctos antiquissimos Patres, et ipsam Ecclesiam Catho- 
licam notum habuisse legis decalogum, et nihilominüs citra omnem 
difficultatem, omnemque scrupulum. sacris imaginibus passim usi | 


ExXUn BODAS NATL 


Car. LXVIII. — contra Archiepisc. Spalatens. '- 449 


sunt, cum, veneratione et honore. Vana hzc sunt, ct malé sani 
hominis deliramenta. Demonstravi tibi pauló anté non solüm 
. Antiquissimos, sed et Mediastinos etiam, et postrema classis ac 

statis Patres, et viros doctos, adeoque ipsam Catholicam | Ec- 
clesiam, cultum ilum Ae/igiosum, quem imaginibus sanctorum 
omnium, cultum quoque /afrie quem Cruci et imaginibus Cru- 

eifixi exhibet et exhibendam docet tua Ecclesia, unanimi con- 

sensu damnare. Aut si mihi non auscultes, at illi scio fidem 

habetis qui tibi Pater Patrum est. Sic enim tu ipse? loqueris : deeeee 
Usum imaginum Patres agnoverunt, ad honestum videlicet ornatum c- 12, n. 43. 
templorum ac domorum, et ad memoriam exemplarium excitandam. 
"Adoratio veró seu veneratio, seu quicunque cultus, etiam levissimus, 
qui Religiosus sit, ullis imaginibus per se et proprie debitus, in sen- 
tentiá et dictis veterum Patrum non invenitur : imó ne per acci- 
dens quidem imago capaz et adorationis aut venerationis ullius. 
Unus hic Pater os tibi zternum obstruet. 

2. Secunda tua responsio est hzce:* Salomonem diviná sa- 

pientid instructum, non modó Templum suum ornásse Imaginibus, 481] 
quas Deus ipse fieri jusserat, ut erant Cherubini, &c. sed etium ex se 
addidit multas Sculpturas arborum et animalium, sicut erant boves 
enei, palme, malogranata, leones et leunculi aurei, 8 Reg. x. 19, 20. 
Sed quid hzc ad imaginum adorationem ? Quid ad. Religiosum 
cultum ? Quid ad Latriam ? Hzec vos imaginibus exhibetis : Cul- 
tum hunc et adorationem imaginibus exhibendum probare tu 
debueras. Quia hoc non poteras, et tamen tacere nolueras, ad 
ineptias et nugamenta te convertis, et probas id, de quo nulli 
nostrüm dubium est, Posse et licere in Templis imagines ad orna- 
tum collocari. "edet me jamdiu ineptiarum istarum. Sed in 
pessimá causá meliüs dicere nemo poterat. 

3. Tertia tua responsio est :^ Praeceptum hoc Decalogi de non * 1». 
formandis imaginibus, non fuisse Praeceptum perpetuum, neque 
Juris Divini naturalis, nisi quatenus latrie adorationes erga ima- 
gines velat (vestros scilicet cultus quos Latriam non vocatis, 
minime respicit): sed fuisse Preceptum tantummodo juris poste 
divi et temporarium. | Quanta tua hic. inscitia, infantia, ac verà 
stupiditas! An Decalogi Precepta positiva solim et temporaria ? 

An ad libitum vestrum observanda? Aliter te docet Christus* 1M 
ipse, qui Decalogum totum ad duo magna mandata revocat: 
Diliges Dominum Deum ez toto corde tuo, et totá animá tud : 


Hoc est primum, secundum autem simile huic : Diliges pr oatmum. 
GG 


* Cons. Red. 


450 . Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXVIII. 


tuum sicut teipsum. | Ex his duobus pendet universa Decalogi lez. 
Utrum horum temporarium ? | Utrum Juris tantummodó posi- 
tivi, et non naturalis? Annon Decalogum, ut :ternam Legem, 

1i€o.7. firmavit Apostolus, cüm dixit? Cireuncisio nihil est, Preputium 

d nihil est, sed observatio mandatorum Dei: hoc unum seternum, 
et zternijuris. Cogis me híc iterum przlegere tibi aliquid de . 
catechizandis rudibus, tu aurem adhibe, aut ferulam (en mihi ad 
manum est) senties. 
4. In Precepto quidem quarto, quod est de Sabbatho, ali- 
quid est ad substantiam mandati pertinens, aliquid ad circum- 
stantiam ; aliquid Naturale et perpetuum ; aliquid etiam. Ceremo- 
niale et Temporarium. | Prioris generis duo sunt : unum, Publicus 
Dei cultus, ac. Religionis exercitium; alterum, Diem aliquem 
divino et publico Dei cultui consecrare. — Wzec. utraque juris natu- 
[482] ralis sunt, et juris illius zterni, quod ommes omminó obligat. 
pne Disce hoe ex Tridentino Catechismo.* Hoc preceptum | habet 
Sabbuh. — Íaliguid quod ad mores, natureque jus attinet. Nam Dei cultus et 
Religio que hoc precepto exprimitur, à nature jure existit. Hoe 
prius est. Ad posterius spectant illa verba: J/lud Naturd com- 
paratum est, ut aliquot horas in eis que ad Dei cultum pertinent, 
versemur. Cujus rei argumento est, quod apud omnes nationes, 
síatas quasdem ferias, easque publicas fuisse cernimus, que sacris 
rebus ac divinis obeundis erant consecrate. Atque ita cim aliqua 
pars temporis esse debeat (nempe ex naturc lege), quo res divine 
colantur, cultusque Deo debitus tribuatur, hoc san? ad Morum 

cun, Precepla pertinet. Disce hoc à tuo Cardinale, qui Catechistam 

gru uds agens, sic inquit, Preceptum hoc ex parte naturale est, et omnes 
obligat. Nam festum diem sanctificare, id est, diem aliquem pro 
sancto habere, eumque in bonis operibus et presertim in. divino 
cultu. transmittere est. naturale preceptum: quia ratio naturalis 
id dictat, ideoque etiam in. partibus. omnibus mundi dies aliquis 
festus observatur. Duo hme Substantiam precepti continent, et 
sunt utraque juris naturalis ac eterni, omnesque sine exceptione 
ullà obligant. 

9. Additur preter hoc aliud, quód non tam Preceptum, 
quàm circumstantiam precepti dixeris; quodque temporarium 
veré est et mutabile: Et hoe est Determinatio illius diei, quo 
Deus publicàcolendus est. Hoc veró non ab hominis ullius, non 
à populi, non ab Eeclesiz quidem arbitrio, sed à Dei ipsius 
voluntate pendet, semperque pependit. Ille et ante Legem 


Car. LXVIII. contra "Archieyisc. Spalatens. X 451 


datam, et sub Lege, et post Legem tempore Evangelii, Die illum 

quo publicé coli vult, voluitque, determinavit. Ille ab Ipsis 

mundi primordiis diem septimum, et suo exemplo, et suo instituto, 

ad hunc usum, eousque destinavit, donec ille ipse diem alium 
designaret. —Benedizit* Deus diei septimo, et sanctificavit ipsum ; « Gen 2.3. 
ld est, ut recté Pererius^ explicat, à profano usu eum separavit, » Lib. 1, in 
et ad suum. cultum applicavit. Eundem diem specialiter Judcis explie.c. z, 
per Mosen renovavit, ut Symbolum illis esset tàm mundi crea- ol NW 
tionis, quz illo die completa est, quàm ez ZEgwpto liberationis, Exoa. 20. 11. 


* - IN k Deut, 5. 15. 
quz illo die! et contigit et perfecta est. Ille diem illum sep- ! Ut colligitur 


timum sub Evangelio abrogavit, càm et reliquis ceremoniis, quze ere. My 
umbrz erant venturi Christi, finem imposuit. Quod clar in- [483] 
dicat Apostolus," Nemo vos judicet in parte, seu respectu festi, » Coloss. 2. 
aut Neomenie, aut Sabbathorum ; indicans Judzorum solenni- ^ 

tates, et anniversarius, quze festa vocantur (qualia erant Pascatis, 
Pentecostes, Tabernaculorum, et Tubarum festa), et menstruas, 

quales erant Neomenis, et Hebdomadarias, quales erant Sab- 

batha septimo quoque die, ab illis celebrata, per Christum jam, 

et à Deo Deique authoritate sic abrogatas €$se, ut qui non ob- 

servent, judicandi non sint ab alüs, aut eulpanda. Et quia De- 

ealogi lex diem unum € septem publico Dei cultui consecrandum 

docet, Deus ipse per Apostolos loco diei Septimi et Sabbathi 
Judaici, primum hebdomade diem in memoriam Resurrectionis 

suo cultui determinavit: quem diem non solüm Resurrectione" » Matt. 23. 1. 
Christi, Ordinatione? Apostolorum, Apostolorum exemplo, sed et P 
suá ipsius aufhorifate sanctificavit et instituit ; precipiente per 
Spiritum Sanctum Apostolo, ut publici sacri conventus eo die, 

quem JDominicum vocat Johannes, in Ecclesià celebrentur: sic 

enim ait Apostolus? Quemadmodum ordinavi in aliis Ecclesiis, ita HE. 
et vos facite; primo quoque die hebdomadis, unusquisque apud se 

reponat, &c. Ordinavit hoc, et Spiritus Sancti. instinctu, nec in 

uná sed compluribus Ecclesiis ordinavit Apostolus; ex quà vere 

diviná licét, per Apostolos significatáà Ordinatione, seu deter- 
minatione primi hujus vel Dominici diei, im primevd Ecclesid 

collectas eo die in sacris conventibus fieri solitas, testis est Jus- se 
tinus" Martyr. Atque hoc Apostolorum Znstitutum fuisse discas Lue 
tu ex Tridentino Catechismo, ubi sic te instruunt tui Catechistze,* pedes 


:  XXA E A NERER 4 Ls bath ; 
"Apostoli ez illis septem diebus eun qui primus est, ad divinum hoc munt, 
, Y ; Dominica. 
eultum consecrare statuerunt. — Nam Apostolus per unam Sabbathi, Chrys. Hom. 


: à Les Vega 
que, ut S. Chrysostomus! interpretatur, est Dies Dominicus, col- $i 


[484] 


" Aquin. 
Secunda 
Secundse, q. 
122, art. 4. 


x Lib. 4. c.3l. 


Y Ep. ad 
Quirin. c. 59. 
* Lib.3, cont. 
duas Ep. 
Pelag. c. 4. 


^ Aquin. Se- 
cunda Se- 
cunda, q 
122, art. 1. 


459 Defensio Ecclesie Anglicane —— Car. LXVIII. 


lectas fieri jubet. Audi statuerunt, et Jubet; qu: aperté satis 
Institutionem, et Determinationem hujus diei notant. 

6. Summa est Mandati hujus Substantia, aut si cum Aqui- 
nate mavis dicere Preceptum ipsum, est, Diem eum quicunque 
legitimà ad cultum Dei determinatus fuerit, Religiosé observandum 
esse. Cireumstantia Mandati est, Hunc vel illum observandum 
esse: sed die ullo à Deo semel determinato, utcunque ex se 
mutabilis sit, ab alio tamen nullo quàm à Deo ipso mutari po- 
test. Nam non minoris sed ejusdem potestatis est. solvere, cujus 
est ligare. Mitte jam ceircumstantiam, accipe ipsum Preceptum 
(Preceptum enim. de sanctificando Sabbatho, ut ait Aquinas," 
ponitur inter precepta. Decalogi in. quantum est. morale, non in 
quantum est ceremoniale). Accipe, inquam, hoc quod veré ac 
proprié, sensu quo dixi, Decalogi przeeptum est, et disce quod 
quinquaginta ante hoc annis didicisse te oportuisset, et Aoc quar- 
lum, et cetera omnia Decalogi Pra:cepta juris nature, et eterni, 
quod omnes omninó obligat, juris esse. 

7. Docet te hoc Irenzus,* Decalogi, inquit, verba ipse omni- 
bus similiter Dominus loquutus est, et ideo similiter permanent, 
apud nos, extensionem, et augmentum, sed non. dissolutionem acci- 
pientia per Christi. adventum. Disce à Tertulliano, qui toto 
libro de Idololatrià specialiter urget, et observandum jam docet, 
hoc ipsum de mon faciendis et adorandis imaginibus preceptum, 
quod tu temporarium inepté vocas. Disce à Cypriano,! qui hoc 
idem preceptum similiter urget. Disce ab Augustino, //lam, 
inquit, Dei Legem, non solim illi tunc populo, veràm etiam nunc 
nobis ad instituendam rectó vitam necessariam ésse nemo dubita- 
verit. Et pauló post, Nunquid Decalogum, excepta Sabbathi (in 
quantum Ceremoniale erat) observatione carnali, ad nos non per- 
tinere dicturi sumus ?.— Quis est tam impius, qui dicat ideo se ista 
legis non custodire precepta, quia est ipse Christianus ? — Quis, 
inquis? Dominus Spalatensis ille tam impius est; ille Prz- 
ceptum Decalogi de non faciendis et colendis Imaginibus, Tem- 
porarium fuisse, et ad ipsorum Ecclesiam non pertinere asserit. 
Disce ab Aquinate,? qui ait Precepta omnia Decalogi pertinere 
ad justitiam, et esse Principia legis quibus statim ratio naturalis 
assentit. Hoc vero quid aliud, quàm esse juris naturalis? nisi 
justitiam colere, non sit ex jure naturali. Sed et hoc clariüs 
explicans, tuamque infantiam quasi de industrià refellens, ait, 
Opportuné prohiberi (nimirum, ex jure naturz ut audisti), ef 


Car. LXVIII. — contra Archiepisc. Spalatens. |. 468 


?psarum imaginum dnstitutionem, cim dicitur, Non facies tibi 
sculptile: et earum. cultum, cum dicitur, Non coles ea. Disce à 

- Tridentinis Catechistis, Reliqua, inquiunt, Decalogi Praecepta v toc. cit. 
(inter ea hoc de non faciendis, et adorandis imaginibus) naturalia 

Sunt, et perpetua, neque ullá ratione mutari possunt.  Debebis 

scio plagas non paucas hisce ludimagistris, qui eorum discipli- 

nam non solüm vilipendis, sed et plan? rejicis, et pro virnli [485] 
refelhs. Disce denique à Bellarmino, Lez Acc Decalogi, inquit, .Beh. — » 
primitus à Deo facta est, et ab eo in cordibus hominum descripta, 9-98. * 
deinde marmoreis duabus tabulis incisa: lez est generalissima, que 

homines omnes, Christianos, Judeos, Gentiles, viros, mulieres ob- 

ligat : lez item immutabilis est, nec hominis cujusquam. dispensa- 

tionem. admittit. Et iterum,? Praecepta Decalogi, excepto illo de* HA de 
Sabbatho (quoad cireumstantiam nempe) sunt ezplicationes juris $ ^t contra. 
nature. Res autem prohibite jure nature, sunt prolübite, quia 

male, non male quia prohibite, et proinde nec à Deo precipi pos- 

sunt. Audi, facere imaginem quomodo Deus in Decalogo fieri 

vetuit, id est, facere imaginem Dei, facere ullam imagmem ad 
adorandum, aut colendum, ita ex se malum est, ut ne à Deo qui- 

dem ipso przcipi possit. "Tu quia apud Catharinum forté aut 
Peresium legeras przceptum hoc Ceremoniale esse, homo cüm 

sis levis ingenii, et nullius judicii, re minim pensitatà, spretis 

tam Sacre Scripture, quàm Patrum, etiam et tuorum Ludimagis- 

trorum testimoniis et authoritatibus, preceptum hoc Temporale 

esse, positivum mutabile, aliquibus, et pro aliquo solüm tempore, 

aut seculo mandatum, imprudenter primüm opinatus es, tum 
inverecundé effutire non erubuisti. 

8. Sed age, putemus femporarium esse, et solüm obligare ae 
servandam esse quomodo tu ipse vis,* fune et tamdiu, quando et P inr 
quamdiu adsit periculum, ne imago Idololatrice sit causa vel occasio : 

Quid hoc ad vos, aut Ecclesiam vestram ? An nullum apud vos 
Idololatrie periculum ? Ex tot presertim Imaginibus, quibus 
sic repleta est Ecclesia vestra, ut de vobis Petronianum illud 
meritó dici possit, Regionem vestram tam presentibus plenam esse 
numinibus, ut facilius sit Deos quàm homines invenire. Nullum ex 
tot diis deabusque periculum ? Omnino, inquis, Nullum ; Quia 'm. 
nobis jum probé snstructis, nullum in imaginibus idololatrandi 
periculum, idcirco prolabitio illa Decalogi, que similitudines confici 
vetat, apud nos locum non habet. — Scilicet: Ita forté legeras apud 
Catharinum aut Peresium. Illi hoc olim stultissime dixerunt, 


£ Lib. de 
"Tradit. part. 
2, tit. de 
Imag.$ Hinc. 


[486] 


h Lib. de 
cultu Imag. 
$ Seeundo. 


Prov. 97. 2. 


k Apoc. 3. 17. 


454 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXVIII. 


tu eorum vomitum nunc resorbes, et reponis: Cm ec ratio 
legis, nempe perieulum Idololatrize, inquit Peresius,* i» Kcclesiá 
Christi minim? inveniatur, utpote que per unctionem Spiritus 
Sancti edocta et adjuta ad dolorum vanitates propensa mon sil, 
cessavit et meritàó lex : nobis reddita est lem illa ceremonialis, seu 
non moralis. Cim jam verum Deum non ignoremus, ait. Catha- 
rinus,^ Cim Latriam nulli preterquam ipsi Deo. deberi sciamus, 
propterea jam nullum habet. locum quod. legitur in Decalogo, Non 
facies tibi sculptile, &c. 

9. O plus quàm Thrasonieam vanitatem, jactantiam et 
Philautiam! | Meminisse vos oportuit Sapientis moniti, Laudet! 
te os alienum, non labia tua: aut ilhus saltem quod Laodicenze 
Ecclesie dixit Christus," Dicis, Dives sum et ditatus, et. nullius 
egeo: JNeque nósti te esse crumnosum, et miserabilem, et pau- 
perem, et cecum, et nudum. |. Et quidem. eó miserabiliores estis, 
quia periculum in quo versamini videre et intelligere non vultis. 
Inunge oculos tuos collyrio, et feeditatem Idololatriw vestrze 
perspieies. ^ An fcedior unquam aut magis execranda apud 
Gentiles Idololatria quàm est ista apud vos, ut Imaginibus 
incensum. adoleant, preces fundant, et dicant ligno; .4uge piis 
justitiam, reisque dona veniam ? ut dicant Lapidi, Tu nos rede- 
misti, Tw nos Deo reconcilidsti? ut dicant simulacro ligneo, 
Deduc nos ad colestia, ó feliv figura, ut Imaginibus cultum reli- 
giosum, cultum ipsum Lafrie, qui Deo soli proprius est, et tri- 
buant, et tribuendum doceant? Hee vos, hzc vestra quotidie 
faeit Ecclesia, et tamen dicitis, Nos à Spiritu Sancto edocti, Nos 
Deum non ignoramus, Nos tam probé tam. pulehré instructi sumus, 
ut nullum sit apud nos Idololatrandi periculum. Stultus et im- 
probus hie amor est, dignusque notari, quód cum Idolis omnia 
apud vos scateant, càm in Laterano, in Vatieano verticem attollit 
Idololatria, quee inde velut à Capitolio se Ecclesize vestre partes 
diffundit in omnes, vos tamen Suffeni, nihil in vobis ipsis, nihil 
in Ecclesià vestrá vitii, ne stercoreos quidem istos deos videre 
vultis: eumque feetor Idololatrize vestre non terras solum sed 
et ipsum incestet olympum, Gnathones tamen vestri, nihil vos 
nisi thus pedere, et rosas, ac balsamum ejicere sibi vobisque 
blandiuntur. 

10. Aim' vero, Prohibitionem illam Decalogi qu: simulacra 
fieri colique vetat, apud vos locum non habere? Nee igitur 
loeum apud vos habet prohibitio illa, Non mechaberis. Vos, cüm 


Car. LXVIIL.— contra Archiepisc. Spalatens. : 455 


sancti sitis et casti, cumque solenni voto ad continentiam obligati [487] 
sitis, nullum jam omninó apud vos mechandi periculum. | Probe: 


. vos instructi estis, cüm alienas uxores attrectatis, adulterii tamen 


nihil esse in eo periculi. Sicut imagines Dei non ut Deum 
colitis, sed ut similitudines Dei osculamini; sic cüm matronz 
vos amant, exosculantur, amplectuntur, amant ille vos et exos- 
culantur, non ut suos conjuges (sciunt vos conjuges suos non 
esse) sed ut amicos conjugum ut ilis simillimos ac charissimos. 
Et meritum im eo magnum, ut ait Juvenalis, tam charos ipsis 
esse suos maritos, ut alios etiam qui maritorum similes sunt aut 
amici, prototypi grati amplectantur, et sic eos faciant perpulehra 
prole parentes. Nec locum apud vos habet prohibitio illa, Non 
occides ; vos probé instructi estis, si classicum canat Romanus 
pontifex, in parricidüs, in regicidiis, in Laniena Parisiensi, in 
pulveraria proditione, in Regum ae Regnorum quorumvis sub- PAR. 
versione, nullum esse omninó homicidii periculum. Nec locum L Eph. 4. 25. 
apud vos habet prohibitio illa, Non* loqueris falsum testimonium : rum fuisse 


* * * L * Li * ane vocem 

nec przeceptum illud;! Deponite mendacium, et loquimini veritatem. tnm 
2 1 esti ide Istis)? j(j contra Parm. 
Vos probé instructi estis (credo equidem à Donatistis)," Omnia « OBLEA Hane 


pro tempore, nilal pro veritate: et esse quasdam JPías? fraudes, samentientes 


Corn. Agrip. 
1 ia : voahi 1 101 : 11 de vanit. 
et officiosa mendacia : eas vobis adhibere licitum, si ex usu sient, Mi 
si ex eis Itomana fides propagari possit aut propugnari. Fin- ps epe 
gite 1gitur, et seriptis vestris mendacissimis orbi universo vulgate Pi freudes, 
Georg. 


(fecistis? enim)  execrabilis illius Pulverarie proditionis ne unum? S19. a 
z . : : ZEquivoc. p. 
quidem Papistam, seu Romano- Catholicum ez tot eorum, qui tum NI É 
^ Lib. vocat, 


in 4ngliá (ut dicitis) erant. millibus, vel Authorem, vel Actorem, icio Protest. 
vel conscium fuisse, nec potuisse arte ulld ad id scelus pertrahi. e Papiss 
Dicite, Saerificos vestros et Romano-Catholicos fam innocentes? Tn. an- i 

in eá causá fuisse, quàm erant ipsi Protestantes ; quàm erat ipsa "Ib. 55 29. 
Serenissima Regia Majestas. Dicite et illud, quod horresco m ogdpe 
referens, Sacrificos" vestros omnes, omnes item qui tum in Anglid gez per. 


: ; "D T ; Meleh. — 
erant, Romano- Catholicos, favorem inlld eausd, honorem, et liber- Adam. edit, 
H . . ctio 
tatem. promeruisse, quód erga. Patriam suam, et. Regiam Majes- ran e 
. P E SACTY p. 
j| fui ené omnem, 15, et lib. 
tatem tam fidi fuissent. Fingite, et per Europam p Du. 
(quod* etiam fecistis) rumorem spargite: Theodorum  DBezum, tum Episc. 


. Lond, seu 

licét tum 1n vivis erat, mortuum esse, eumque cum. in eutremis M A 

j ; : : : 2a ie 

esset. Protestantium, 1d. est, veré orthodoxe fidei valedizisse, et e ne 

Papatui subseripsisse. — Fingite similiter, quód splendidissimo | [488] 

: : ; I TNNT emt AD eS 
quidem mendacio, etiam et libris* aliquot publice editis fecistis, Cue permis. 


superiorum 


Sanctum illum et reverendum admodum Episcopum Londinen- 57 1527. 


" Vide prse 
cseteris 
"'orturam 
Torti, à p. 
219, ad p. 
299, 

* Vera Relat. 
Actor. cont. 
Garnet. 
aliosque. 

* An.3, 
Jacob. c. 1 
et 2. 

* Vid. veram 
Relat. ante 
citat. 

* Lib. qui 
dic. Beza 
Rediviv. et 
vit. Th. Bez. 
ante cit. 

^ Quod extat 
in vit. Bez. 
anté cit. 

* Obiit an. 
setatis suse 
86, ib. 

3 M. Hen. 
King. in 
Concione 
habita ad 
Crucem 
Saneti Pauli, 
Novemb. 25, 
an. 1621. 

* Tract. de 
Nova arte 
mentiendi, 
AJEquiveca- 
tionisnomine 
à Jesuitis, 
relat. p. 64, 
et seq. 


f Secunda 
secundse, q. 
94, art. 3, et 
1l, 2, q. 102, 
art. 3, ad 11, 


[489] 


cont. e 
Parm. c. 13. 
* Cons, Red. 
p. 45. 


€ Aug. lib. 9, 
p. 


"Y 


— 


456 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXVIII. 


sem Johannem Kingum, paulo ante obitum fidem ef religionem 
Znglicanam, id est, orthodoxam, abominatum, Romane vestre 
reconciliatum fuisse. Quanquam mendacia ista' veré diabolica 
sint, et à Patre mendaciorum vobis suggesta; Quanquam primum 
illud de Pulverarià proditione, non solàm multis ac lueulentis- 
simis nostrorum hominum scriptis," sed publicis, amplissimisque, 
non Reipub. solüm nostre, sed et orbi pen? universo notissimis 
in illd causá habitis" judicis, etiam et Legibus, ac Statutis 
nostris. Parliamentariis, etiam et spontaneis ipsius Garnetti ali- 
orumque Jesuitarum ae Romano-Catholicorum? Confessionibus, 
luce. ipsà meridianà clariüs refutetur; quanquam alterum illud 
de Bezà, et Pastores* Genevenses, et Beza ipse dum viveret, 
refutàrunt, Puteanum quoque Jesuitam mendacii tanti artificem, 
vosque omnes, universo orbi, eleganti" epigrammate Beza jam 
propé nonagenarius, deridendos exposuit; quanquam tertium 
illud zqué putidum mendacium, vir? doctrinà, probitate ac 
pietate illustris, filius beati illius ae Reverendi Episcopi certissi- 
mis, evidentissimisque indiciis ac demonstrationibus profligarit : 
quod idem et nuper prestitit in suo erudito libello, quem Fla- 
gellum JEquivoeationum vestrarum veré voces, vir et propter 
doctrinam, et pietatem insignis, Hen. Masonus; quamvis hze 
aliaque innumera diabolicas has vestras mentiendi artes, luce 
clariüs omnibus patefaciant, persistite vos tamem in semel vul- 
gatis mendaelis : spargite famosos libellos: etiam perjuriis men- 
dacia vestra fuleite ; nihil omninó vobis est à Decalogi praecepto 
perieuli: non attingit vos tam probé instructos prohibitio illa, 
Non loqueris falsum testimonium. | Sicut Idololatris, sic et men- 
dacibus, perjuris, calummiatoribus, blasphemis, perfidis, rebel- 
libus, parricidis, adulteris, incestis, vencfieis, et quovis flagitiorum 
genere sceleratis vobis esse licet. Non est horum quidquam 
Idololatrià deterius: Hane peccatum omnium gravissimum esse 
docet Aquinas. Nec Prweceptum ullum Decalogi magis vos 
obligat, quàm illud de simulaeris non faciendis, adorandisque. 
Quia hoe vobis ceremoniale est, temporale, et juris tantitm posi- 
tivi, taleque quod apud vos locum non habet, abjicite integram 
Decalogi legem, ut exleges, effrcenes, effrontes, excusso Decalogi 
jugo, ad libitum omnia et dicere, et facere possitis, et unicá illà 
Donatistarum? lege vivere; Quod volumus, sanctum est. 

ll. Quartu tua responsio est, Jconomachos sacrorum ima- 
ginum usum abolentes, easque confringentes, et. indign? tractantes, 


Car. LXVIII. — contra Archiepisc. Spalatens. ^ 457 


ab Ecclesi Catholicd pro pessimis hereticis perpetuó habitos esse, 
et inter. hostes Christiane Religionis computatos. Quàm inscite 
hoc à te responsum? De Iconomachis qui adorationem imagi- 
num improbant, agendum erat; tu in Zconoclastas involas. Si 
Ieonomachi, qui damnant cultum religiosum, quem vos imaginibus 
sacris omnibus, et cultum Latrie, quem Cruci et imaginibus 
Crucifixi datis, si illi pessiml hzretici sint, et hostes religionis, 
pessimi igitur vobis hzeretici sunt S. Justinus, S. Irenzus, 
S. Cyprianus, S. Hosius, S. Athanasius, S. Eusebius, S. Gre- 
gorius Nazianzenus, S. Cyrillus, S. Basilius, S. Epiphanius, 
S. Chrysostomus, S. Ambrosius, S. Hieronymus, S. Augustinus, 
S. Fulgentius, Gregorius Magnus, Beda, Trecenti illi Concilii 
Francofurdensis Patres, ipsa denique Catholica Dei Ecclesia. 
Hi omnes Zconomachi, omnes. cultum eum quem vos imaginibus 
exhibetis, et cum eo Ecclesiam, qualis nunc est, vestram, ad 
orcum damnant; Hos vero Huareticos aut Ecclesie hostes, nisi 
ex Antichristi mandrá dossuarius sit, nemo vocaverit. 

12. Sed nee Ieonoclastz quidem, quia imagines confregerunt, 
vel hzretici sunt, vel hostes Ecclesie. Nisi S. Hesechias, 
S. Epiphanius, S. Serenus, S. Hosius, et Eliberitini Patres, 
Haretiei tibi et Aostes Ecclesie censeantur. Imagines, cüm 
religiosé coluntur, aut adorantur, cüm incensum eis adoletur, 
eüm Lafric ula pars, aut portio eis exhibetur, in Idola ver- 
tuntur, tumque ab Hesechiis sanctisque omnibus Regibus; ab 
Epiphanii sanctisque omnibus Episcopis in pulverem sunt, et 
cineres vertendz, et in sterquilinium projiciendz. Nec in eo 
(quod tu forté putas) peccavit vel Constantinus Iconomachus, 
quem inverecundo ore Copronymum vocatis, vel Concilium illud 
quod ab eo est Constantinopoli coactum. —Poterant illi, et. de- 
buerant, Imagines, quas ab Iconolatris religiose coli viderant, 
confringere. Fecit ille in hoc quod Imperatorem sanctum, quod 
Hesechiam, decuit. Sed in eo erat et ipsius, et Concilii illius 
grande peccatum, quod Imagines Christi et Sanctorum, licet eis 
cultus nullus exhiberetur, idola, ideoque abominanda censuerunt. 
Sie enim decreverunt, Definimus! omnem imaginem. ex quácunque 
materiá improbá pictorum arte factum, ab Ecclesid Christianorum 
rejwciendam, veluti alienam et abominabilem. | Si* quis Deificatam 
carmen imagine pinazerit, Anathema. Si^ quis Sanctorum ideas 
in imaginibus inanimatis, et mutis, materialibus coloribus depingere 
studeat, Anathema. | Qui! ab hoc die imaginem ausus fuerit parare, 


[490] 


f Conc. Con- 
stantinopol. 
sub Constan- 
tino Iconom, 
&p. Conc 
Nic. 2. Act. 
6, p. 376, b. 

£ Ib. p. 379. 

* Ib. p. 380,2. 


i Ib. p. 377. 


k Cons. Red. 
p. 43. 


[491] 


m Ib. 


458 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». LXIX. 


aut eam in Ecclesiá, aut in privatá domo constituere : aut clam 
habere, si Episcopus sit, deponitor, si laicus, anathemate percellitor. 
Hsec veré Zconoclastarum hzresis. Nos et Hzeresin hane, quie in 
uno extremo posita Zmagines omnes damnat, et Hseresin alteram 
qui in altero extremo posita, Zmagines adorandas et religiose 
colendas asserit, meritó rejicientes et damnantes, Mediam, inter 
utramque, veritatis semitam tenentes, et coníra lconoclastas 
imagines Sanctorum, si cultus absit, etiam in ipsis Ecclesiis 
collocari posse; et confra lconolatras, imagines religioso eultu 
adorandas non esse, et credimus et constanter docemus. Ita nec 
cum Synodo Constantiopolitano /erefici Iconoclaste, nec cum 
Coneiliabulo Niezno Zeretici Iconolatre, sed cum sancto et 
Generali Concilio Francofurdensi, Or/Ahodozi et Catholici, et 
sumus, et Justissimé censendi sumus. 





CAP. LXIX. 


CALUMNI/E ARCHIEPISC. SPALATENS. IN DOCT. JOH. RAINOL- 
DUM DILUUNTUR: ET VANA ARCH. JACTANTIA DE CONFU- 
TANDO LIBRUM RAINOLDI DE IDOLOLATRIA4. 


ALTERUM nostrum adversus imaginum cultum, quod tibi 
refellendum sumis Argumentum, ita proponis .4 verd Jdolo- 
latriá non excusantur. illi, qui etiam verum Deum adorant in signo 
quocunque externo, quód sit pura creatura : càm lsraelite, qui 
verum Deum in vitulo representürunt, Exod. xxxii. 4, pro Idolo- 
latris censeantur. | Quare licét Romanenses Deum verum in 
Imagine colant, veré tamen Idololatrze in hoe sunt habendi. 
Est quidem hoc nostrum, lieét à te detritum vald?, et detrunea- 
tum argumentum. Quid tu contrà opponis? Antequam ad 
respondendum te accingis, involas in doctissimum et beatz 
memori virum Johannem Rainoldum Anglum, et instar Ajacis 
mastigophori in eum debaecharis, Quia! suum de Romane Eccle- 
sie Idololatrid tractatum, in hoc. exemplo (de vero Deo in vitulo 
adorato) firmat et fundat. Audiamus vero quie tu Rainoldo objicis. 

2. Totus, inquit," Puritanus ille erat. Im non ille totus 
Puritanus ; sed tu totus calumniator es et convitiator. Primüm 
ab Heresi Puritanorum, qu: fuit Atri, ille alienus. — Hierar- 


Car. LXIX. contra Archiepisc. Spalatens. ^ 459 


chieum illum, qui ab ipso Apostolorum tempore in Ecclesiá 
emicuit, ordinem, sie in suà cum Harto Collatione" probavit, » Joh. 

E | E " ? ? Rainold. 
ut Episcopos Presbyteris, Episcopis Metropolitanos, Metropo- Colloa. cum 


litanis  Patriarchas prepositos, et Jure prepositos esse, non divis. 3. ; 
zi 2] 
agnoscat, solüm, sed luculenter etiam demonstret. Etiam et 
Pastorem illum quem .4agelum Ephesine Ecclesie Christus 
nominat ;? Eundem planó esse declarat, quem ín Primitivd Ec- » Apoc. 2.1. 
clesid, Episcopum vocárunt. Ex quo, Episcopalem illam quse fuit aini loc. 
in Primitivà Ecclesià dignitatem et authoritatem, Rainoldi judicio, 
ab ipso Christo approbatam esse intelligas. Nom es, opinor, 
nescius, ipso primo serenissimi nostri Regis Jacobi anno, habitam 
fuisse de rebus Ecclesiasticis ad. Hamptoniensem Aulam, Colla- 
tionem. In eà, preter tres alios, Rainoldus, quie Puritanis in 
Ecclesid nostrá displicerent, coram serenissimo Rege (qui instar 
Constantini Magni sacro illi Conventui interfuit, prefuitque) 
proposuit. Caput unum erat de? Hierarchid nostrá, seu Ec- s Liber qui 


vocatur, 


clesie per Archiepiscopos et. Episcopos regimine, ut scilicet Ec- Mies 


clesia juxta normam divini Verbi administretur. Hic si totus post. 
ile Puritanus fuisset, liberum ei erat, et licitum eorum cuique * b. et p. 28. 
Sereniss. Rex esse voluit, Puritanorum causam agere, et quid 

sentiret proloqui. Vide quid tunc à Rainoldo factum. — Ante 

omnia palam protestatur, invitum se Provinciam illam suscipere, 

Nec? voluisse quidquam in e& Puritanorum causá proponere, nisi sObron: Joh. 
Regio mandato munus illud demandatum psi, adeoque amperatum Ee. Jacov. 
fuisset. Hierarchia veró nostra, et Regimen Ecclesiasticum (quod — [492] 
Caput tertium erat) ne* verbo quidem wno, vel ab ipso vel ab aliis : 1v. 
oppugnatum est. "Vin'causam scire? — Judicabat ille ut et ceteri, 

nullam justam adversus Hierarchicum nostrum regimen exceptionem 

inveniri posse. Ac ut clarissime certissimeque perspicias eum 

ab Aócrü et Puritanorum eresi longissime abfuisse, extat in 
Reverendissimi Archiepiscopi Cantuariensis DBibliothecà re- 

sponsio Joh. Rainoldi ad partem seditiosissimi et mendacissimi 

libelli Nicolai Sanderi de Schismate Anglicano. In ilà doctis- 

simá responsione, ultró profitetur Rainoldus, Probaturwm se, . vv. yohns. 


librum de consecrandis, ordinandisque apud nos Archiepiscopns, Mini ie 
Episcopis, Presbyteris et Diaconis (quos Ordines" omnes, ut et T 
librum illum, quem per contumelam Pontificale" vocant, ut "m vontr. Hs 
Antichristianas abominationes execrantur Puritani) esse sacris P B 


Scripturis consonum. ei. consentaneum ; annon calumnis te nunc Tract. cit 
p. P 


y Fr. Joh. 
Defens. citat. 
p. 26. 


[493] 


460 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». LXIX. 


tuse pudet, quod hune fotum fuisse Puritamum, ore maledico 
asserere non erubuisti ? 

9. Ut non Judicio, sic nec Praxi ille Puritanus. Quis nescit 
illum preter Doctoratum, eodem quo tu apud nos, Decanatus 
dignitate ornatum fuisse? Horum tamen utrumque Puritanis* 
Antichristiana abominatio et habetur et vocatur. Quis nescit 
quàm veré rigidus ill, in observandis illis, qui ab Ecelesià 
nostrà mandantur, ritibus? Pileo quadrato; Superpellicio, 
Genuflexione cüm Eucharistiam reciperet; nec quidquam tam 
minutulum in Ecclesie ritibus, quod ille non diligenter, feré 
dixerim superstitiosé observavit. In frequentandis veró sacris 
nostris, publicó in Academià, et Ecclesus Cathedralibus, aut 
Parochianis, privatim in Collegus, in audiendis quoties juxta 
Ecclesie prescriptum occurrerent, Jectionibus ex  Apocryphis 
libris desumptis, obsequentiores Ecclesie mandatis non multos 
nomináris. Quodque tu tuique forté mirentur, quoties solennis 
Fundatorum et Benefactorum commemoratio, m Collegio cui 
presidebat facienda erat, ?/le ipse defunctorum commemorationem 
sanctà peragebat, et Caput ez Apocrypho Ecclesiastici libro lecti- 
tarn curabat. Habeo quoque nunc m manibus, illius ad. Reve- 
rendiss. Archiepiscopum Cantuariensem. Rich. Bancroftum Epi- 
stolam, in quà se uic Anglicane Ecclesie  conformem esse, 
libenter et ex animo, etiam conscientià sud sic eum monente, ultró 
profitetur. In h&c quoque sententià et in sanctissim: hujus 
Anglicanz Ecclesie unione simul ac communione, usque ad 
extremum spiritum eum constanter perseverásse, amplissimum 
plané testimonium dedit, cim instante dissolutionis sus tem- 
pore, juxta ritum in liturgià mnostrà prescriptum, absolvi à 
peccatis desideraret. Quod postquam sancté peractum esset, 
ipseque in pignus et amoris i nos sui, et gaudii quod inde 
perceperat, dextram venerabilis illius viri Doctoris Hollandi, 
Regii tum in Academià Oxoniensi Professoris, à quo absolutus 
fuerat, avidiüs osculatus esset, non multis post horis, sanctam 
animam efflavit, et relicto nobis luctu ac lamentis, ad celestes 
ille Sanetorum choros, Deo ibi, vità vitali et beatá, anteactee 
suz  plissimee vitze premio seternum  perfruiturus, avolavit. 
Vides nune et te fotum calumniatorem, et Rainoldum neque 
fotum, neque ez parte ullà, neque judicio, neque praxi, neque in 
Dogmate, neque in Ritibus Puritanum esse. Nec alio sensu 


Car. LXIX. contra Archiepisc. Spalatens. ^. 461 


Puritanum, quàm quo Orthodoxi omnes Antichristiano vestro 
idiomate, per summam et injuriam, et contumeliam, Puritani 
vocantur: Purifanum nempe, id est, non Papistam, non Anti- 
christianum. 

4. Sed aliud, et quidem lepidum valde addis de Rainoldo, et 
sic ais :* Erit spero mihi aliquando. opportunitas, Rainoldi librum 
de Romane Ecclesie Idololatria plenà confutandi, quo libro nunc 
maaim? Anglia suum defendit Schisma. De Anglià quod attexit, 
calumnia solàm est. Nec fecit Anglia schisma, nec fovet ; sed 
justissimis de causis, jubente Angelo, à Babylone secessimus, 
nosque ab Antichristianà vestrà mandrá separavimus. Nec 
separationem hane suam Anglie, vel Rainoldi, vel cujusquam 
hominis scriptis, sed ex Sacrosanetis solàm Scripturis et Dei 
Verbo tuetur. Hoc nec aliud nobis fidei fundamentum. —Rai- 
noldi verà aliorumque doctissimorum sanctissimorumque homi- 
num scripta quorum est apud nos longa series et Catalogus, 
cum honore excipimus et amplectimur, non quidem ut fidei 
fundamenta: Absit: sed ut Ecclesie nostre ornamenta. Nec 
aliter ea habemus, quàm tot sacras Tabellas, quas illi servi Dei, 
devictis ac triumphatis quibuscum conflgebant hostibus, spo- 
lusque amplis et opimis, Deo dicárunt, et ad Ecclesie nostre 
postes fixerunt. 

5. At rideo profectó, quoties te libri illius Rainoldi refuta- 
tionem moliri, aut vel somniare cogito. Sapito: et subduc citó 
manum ab hàc tabulá. Noli tam arduum et spissum opus 
tamque tuis humeris impar tentare. Àn mus cum Elephante ; 
Lepus cum Leone, Pygmsus cum Hercule, Arachne cum Mi- 
nerva, Àntoniüs cum Rainoldo certet ?  Scisne qui vir Rainoldus 
fut?  Doctrisx et omne genus eruditions Gazophylacium 
dixeris. Scriptores opinor omnes, prophanos, Ecclesiasticos, 
sacros, Concilia, Patres, Historias evolverat. Linguarum, quze- 
cunque Theologo, vel adjumento sunt, vel ornamento, callentis- 
simus : Ingenio acer agilisque, judicio gravis et maturus: labore 
magis quàm Adamantius ipse indefatigabilis, memorià veró tam 
mirabili, ut in eum verissime quadret illud apud Eunapium, 
Bibliotheca ille viva, et Museum ambulans : Sic in omnidiscipüi- 
narum genere versatus, quasi in singulis operam suam omnem 
posuisset. Virtute insuper, probitate, integritate, et quod 
palmam tenet, Pietate ac vitz sanctimoniá tam illustris, ut 
sicut de Athanasio ait Nazianzenus, Raimoldum nmominásse, vir- 


* Cons. Red. 
p. 44. 


[494] 


462 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXIX..— 


lutem. ipsam laudásse sit. '"Tantà demum modestià, comitate, 

atque urbanitate, ut licét summis anteponendus esset, pene 

infimis tamen se zquaret. Eo nos juvenes, dum in Collegio 

nostro permultis annis versaretur, tam familiariter, tantoque 

cum fructu usi sumus, ut quid, quoties, quantumque in ullo 

doctrine genere discere cuperemus, ex illo, velut inewhausto 

puieo, assidue hauriremus. Noli Rainoldi, noli tanto viro te 

conferre, nunquam te illi, non si te ruperis, zques. Et quid 

dico, eques? — Si doctrinam spectes, non tu dignus es qui libros 

ei bajules aut laternam: Sin virfutem spectes et sanctitatem, 

indignus es qui eodem quo Rainoldus die, imó vel eodem seculo 
nomineris. 

6. Aggredere vero vel tu, vel quivis ex tuis qui Judicio plus 

et doctrinà valet, aggredere, inquam, opus id refellendi Rai- 

oma, — ?0ldum. Cavete veró ne idem vobis accidat quod Alberto 

Tsps.explie. Pjghio. Dum refellendi studio Calvini Institutiones," et. scripta 


artic. Theol. 
Lovan.tom. epglpif, in uno ex prwcipuis fidei dogmatibus factus est ipse 


: [495] Calvinianus: Justificat nos Deus bonitate suá gratwità, dum 
Christo insertos innocentiá et justitid. Christi nos induit : que una 
ut vera et perfecta est, que Dei sustinere conspectum potest, ia 
unam pro nobis sisti oportet Tribunali Divini Judici, et velut 
cause nostre Intercessorem eidem  representari. Quá subniai 
etiam híc obtinemus remissionem peccatorum nostrorum assiduam. 
Cujus puritate velate, non imputantur nobis sordes nostre et im- 
perfectionum immunditie, sed velut. consepulte conteguntur, ne in 
Judicium Dei veniant. Calvum tu hec loquutum credas. 

*Controv.2, Veré tamen ipsissima hee sunt omnia Pighu* tui verba. | Nee 


tit. de Justif. 


$Jwsi&cat. dissimile accidit Paulo Vergerio Episcopo Justinopolitano in tuà 


SEM Co Istrnà: Librum? conscribere orditur, cui titulum dedit, Adversus 
lib. 21. Aposlatas Germanie. | Dum autem confutandi causá libros Pro- 
testantium diligenter excutit, et attentà. considerat argumenta, 
captum se victumque sentit : et abjectá spe Cardinalatus (qui ei à 
Pontifice designatus erat) ad fratrem suum Germanum, Pole civi- 
tatis Episcopum abit. — Quid ipsi factum sit commemorat. — Frater 
initio territus conditionem. Vergerii deplorat. Sed Vergerii pre- 
cibus inductus, cium ad. Scripture pervestigationem sese applicásset, 
illudque inprimis doctrine Caput de Justificatione diligenier ez- 
pendisset, cedit et ille quoque, et falsam esse Pontificiam doctrinam 
judicat. Itaque mutuà sibi gratulantes, populum per lIstriam 
erudire ceperunt, et doctrinam Protestantium illis inculeant. | 


L'A LDWwECUrTnRÓÁMR 
$e T 


Car. LXIX. contra Archiepisc. Spalatens. |. 468 


Dico tibi verum verbum. Libri Rainoldi, et Protestantium, 
Sileni Alcibiadis sunt, vobis, quibus clausi sunt, ridiculam, et 
monstrosam speciem prz se ferunt.  Aperite, et propiüs in- 
spicite, est Deus in illis, et. Numen intus ostendunt. Sunt 
instar Gilgalis, aut Ram:e; Si accedatis propiks, irruet vel in 
Saules vestros Spiritus Domini, ut et vos quoque inter ipsos 
prophetetis. Seit hoc probé Pontifex tuus, et Inquisitores, ideo 
cavent seduló etiam sub Znathematis censurá, et quod magis est 
formidabile, sub poena Garuche, aut Aselli, ne Gilgalem fort? 
adeatis aut Ramam ; ne libros nostros inspiciatis, aut vel attin- 
gatis: et quia ignoratis eos, cum Juliano condemnatis; imó 
hime sit, ut seepé. Scriptorum nostrorum ne tenuis quidem fama 
vestras accedat ad aures. 

7. AÀin' adhue, te Rainoldi librum refutaturum, et plenà vefu- 
taturum ? — Non facies, nec vel plenó vel solidó ulla ex parte 
unquam refelles. Poteris fortó (quod vestris solenne est) alla- 
trare, et hic illic arrodere, tibique dentes comminuere ; refellere 
vero nec tu, nec Philistz:orum quivis unquam poterit. "Thra- 
sonem tu tantüm agis: Gloriabundus incedis ut alter Goliah; 
ZAeccede^ ad me, puer, tradam carnem. tuam volatilibus coli. et 
bestüs agri; quasi homo tu esses qui integras legiones uno 
spiritu difflare posses. Non metuunt Rainoldi scripta vel minas 
tuas, vel vulnera. Nil sunt aliud quàm Fulgur é pelvi; et 
Salmonea tela. Erant quoque ex vestris Thrasonibus, qui Rai- 
noldi 7Aeses, càm eas in lucem ederet, Priüs à se refutandas 
minitarentur, quàm ab ipso imprimendas. | Ecce quadraginta jam 
anni elapsi sunt, et ille sine vulnere vivunt. Veritas quam 
Rainoldus propugnat, immota rupes est, allidere ad ipsam, eique 
insultare, velut furibundi fluctus potestis: sed fluctus isti dissi- 
pabuntur; nec rupem frangent, sed se. Durum est contra 
stimulos caleitrare. Mitte deinceps Rainoldum: eujus fama et 
inter bonos doctosque omnes gloria, te frustrà ringente, indies 
clarescet, et crescet occulto velut arbor «vo. 


[496] 


3 1 Sam. 17. 
4. 


f Cons, Red. 
p. 45. 


& Just. Mart. 
Orat. ad 
Gent. p. 61. 


[497] 


^ Bell. lib. de 
Imag. c. 13. 
$ Tertio. 


i Exod. 15. 1. 


k Ib. 20. 2. 


! Nehem. 9. 
18. 


464 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXX. 


CAP. LXX. 


RESPONSIONES TRES ARCH. SPALAT. AD ARGUMENTUM NOSTRUM 
DE VITULO, DILUUNTUR; PRIMA, QUOD ISRAELITJE VITU- 
LUM IPSUM AUREUM DEUM PUTARENT. SECUNDA, QUOD 
DEUM COLERE IN IMAGINE NON SIT IDOLOLATRIA. TERTIA, 
QUÓD HONOR IMAGINIS REDIT AD PROTOTYPUM. 


Birz quà in Rainoldum intumuerat tibi jecur jam exoneratus, 
ad vitulum Israelitarum te accimgis, et ad. argumentum nostrum 
tria respondes. Prima, tua responsio est hzc ;í Falsissimum est, 
et contra verum Scripture sensum, asserere Israelitas in illo vitulo 
verum Deum adorásse. Bona verba, mi Domine. Ai" falsissi- 
mum? Quid si ne falsum quidem? — Quid si saerz Seripture 
sensui maximé consonum ? Annon Jehova verus Deus? — Pro- 
prium certé hoc veri Dei nomen, ut ipse indicat, Exod. im. 15. 
Hoc est nomen meum in seculum. | Et Exodi xv. 3. Nomen ejus 
est Jehova, quasi dicas, Is qui est: vel ut apud Justinum* ha- 
betur, «à ó» id est, Illud Ens,quia ipse per sese, alia omnia per 
ipsum, et ab illo Entia sunt. Atque hoc solum nomen incommu- 
nicabile esse, nec creature ulli unquam tributum, docet te Cardi- 
nalis^ tuus.  lsraelitas veró in vitulo illo JeAovam coluisse 
demonstrant Aaronis verba, Exod. xxxi. 5.. Festum Jehove 
cras. Jehove, non vituli ; non Apis, non ullius ex diis gentium, 
sed Jehove, id est, veri Dei festum celebrabant. 

2. Ad hzc, annon ille verus Deus, qui eduxit eos ex terrà 
JEgypti? Verus sine dubio, et ipsissimus Deus; quod ipsi et 
cognoverunt et professi sunt, cum. submerso Pharaone et Moses' 
et filii Israelis. cecinerunt. Canticum  Jehove, dicentes, Cantabo 
Jehove, eó quód admodum excelluit: quem pauló anté in Syna 
audiverunt loquentem et dicentem," Ego sum Jehova qui educi 
te à terrá ZEgypti. At Deum illum in vitulo coluerunt, qui 
eduait eos à terrá ZEguypti; Divrerunt! enim, Hic est Deus tuus, 
qui eduait te ex ZEgypto. Nam quod, Exod. xxxii. 4, in plural 
numero dicitur, Hi sunt Dii fui, 1d pro singulari et uno Deo 
capiendum esse, nemo qui Hebrea vel extremus labris attigit, 
ignorat, quo modo et Gen. xxxv. 7, dicitur, Extruait ibi Jacob 
altare Deo forti, e quód Niglu hàelohim, revelati sunt ipsi Dii, 
id est, Deus illi revelatus est ; Hi sunt, ergo, Dii, idem omninó 


Ca». LXX. contra. Archiepisc. Spalatens. 465 


sonat, ac quod apud Nehemiam dicunt, Hic est Deus fuus, ubi 
usitatissimá omnibus metonymià (quà signum et imaginem Pro- 
totypi nomine appellant) inaginem Dei, Deum vocant; ac si 
dixissent, Hzc est imago et simulacrum Dei tui, qui te educit 
ex ZEgypto. Ut nisi ezcutire aut oculos eruere tibi vis, Israel- 
itas non alium aut aliud quidquam in imagine vituli coluisse, 
quàm JDeum verum qui eos ex "Egypto liberaverat, non perspicere 
solüm, sed et palpare possis. 

9. Agnoscit hoe qui inter vos doctrinà clarus habetur, Jo- 


hannes Ferus. Ille" e£ Judeos Verum Deum in vitulo veneratos » 


esse, et hoc ex ipsorum verbis patere asserit, Nec solus Ferus in 
hác sententià. Sunt in eüdem, fatente ctiam Bellarmino;? Epi- * 
scopus Abulensis, Card. Cajetanus, alique ; Dicunt illi (nec 
improbabiliter, ut fatetur Bellarminus) quód Judei in Idolis illis 
quibus certum nomen inditum non erat, putaverunt se colere 
Deum verum. Quare cum Idolo huie vituli certum nomen 
inditum mon sit, vides juxta Abulensem Cajetanum, et alios ex 
vestris, Judzos in vitulo Verum Deum coluisse. Quid quód 
Bellarminus ipse hoc agnoscit: Judei, inquit," putabant se colere 
verum Deum? — Et quia" viderant in. Zgypto in summo honore 
vitulum, putaverunt ipsum Deum cceli esse vitulum illum ; et ideo 
li imaginem vituli statuerunt. — Ecce, in vituli imagine verum 
Deum colere voluerunt Judei, et se eum colere crediderunt ; Deo 
vero, Deo cali imaginem illam vituli statuerunt. Hsec veritatis 
vi victus agnoscit Bellarminus, quo nemo fortiüs, nemo quoque 
fraudulentiüs vestrum imaginum cultum tuetur. Errárunt (sic 
ipse sed falsó putat) in personá veri Dei, quem vitulum ZEgyp- 
tium esse putabant, sed vero tamen Deo, Deo celi imaginem 
statuerunt; eumque in imagine illà coluerunt. Nec veró libet 
crassam Bellarmini inscitiam hic persequi. Hoc verbo uno nunc 
moneo, teque id à me discere velim. Neque Israelitze, neque 
prisci ZEgyptii vitulum Apim, Deum summum, aut Deum coeli, 
existimárunt, ut inepté putat Bellarminus ; sed quia sciebant in 
priscorum sacrificiis vitulum oblatum, qui vitulus (sicut et agni 
et hirci) typus erat Christi mactandi, ideÓ vitulum illum ut 
typum. illius unici sacrificii primitüs habuerunt. ^ Posteà veró 
(quod in Serpente quoque zneo faetum est) Dsemonis fraude 


Joh. Fer. 
ne, 7 Act, 


? Lib. de 
Imag. c. 13, 
$ Altera, et 
$ Alterum. 


[498] 


P Ib. 
4 Cap. eod. 
$2. 


ipsum signum prototypi honore coluerunt. | Ut mihi quidem . 


Judsei videantur in Zmagine vituli, ad antiquum morem, Christum 


repreesentásse, quem et /Egypti prisci suo 4p? olim. notárunt, 
HH 


3 Lib. 4, 
Hermath. 


[499] 
* Cons. Red. 
p. 45. 


5 Dio Chrys. 
Orat. 12, ct 
Maxim. Tyr. 
Serm. 38. 


t Lib. 7, cont. 
Cels. 


" Lib. 2, In- 
stit. c. 2. 


x Serm. 10 
in Ps. 118. 
y In Ps. 113. 


466 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXX. 


licét postea obliteratà inter eos Christi memorià et notitià, aliud 
quidvis potiàs quàm Christum significari putárunt. Recté hic 
Goropius? vester, licót Antiquitatum magis quàm Theologis 
peritus; Quis non videt Christum in cruce immolatum per vitulos 
sacrificiorum veterum fuisse designatum ? — Rursus, Quis híc non 
moz agnoscit unde ZEgyptii Apin suum acceperunt, et quàm fade 
à veris ritibus in idolomaniam sint prolapsi, dum figuram victime, 
cujus sanguine genus humanum erat abluendum, pro Deo colue- 
runt? Vitulus igitur et priscis ZEgyptiis, et multó magis 
Israelitis, figura vere victime, seu Imago Dei veri, non Deus 
verus habitus est: et in vituli figurá ac imagie Deum illi 
verum coluerunt. 

4. Die tu vero; si non verum Deum in vitulo aureo, quid 
igitur, aut quem coluerunt Idololatrici illi Judei? — Adoraverunt, 
inquis," vitulum ipsum aureum, quem veri Dei divinitatem habere 
turpissimà errantes putabant. ^ Hoc ego em clarissimis sacre 
Scripture locis, facilé, ut spero, suo loco et tempore convincam. 
Convinees? —Certé non ante Greeas Kalendas; non antequam 
in Cineres versa sit ea, pro qua sic stulté dimicas, Babylon. 
Quid? An lictor tibi cerebrum. omne excussit, ut dicas Israel- 
itas vitulum ipsum aureum, Deum existimásse ? An dementes 
censes Aaronem et omnes Israelitas, ut. crederent aureum illum 
quem heri ex suis inauribus conflàrant vitulum, et ipsos et Orbem 
universum creásse, seque ex ZEgypto liberüsse ?  Anipsis Eth- 
nicis stultiores, stupendioresque censes Aaronem, et populum 
Dei? Ne ipsi quidem Ethnici simulacra pro Diis habebant, sed 
Numen ilud quod in simulacris colebant. Indicant hoe Dio 
Chrysostomus? et Maximus Tyrius qui de Ethmnicis agentes 
dicunt ; Summum primüm, maazimum Deum, Creatorem omnium 
et. Conservatorem à se in simulacris ez auro et ebore factis coli. 
Indicat Origenes :* Si negent. Ethmci, lapidem, vel lignum, vel cs, 
vel aurum Deum esse ; ridiculum profecto erit id sapere aut existi- 
mare. Quis enim ea nisi stolidus pro diis habuerit ? Sed Deorum 
sunt ista vel sacra, vel effigies quedam. — Indicat Lactantius ;" 
ANon ipsa, inquiunt Ethniei, s?mulacra. timemus, Sed eos ad quo- 
rum imaginem ficta, ei quorum nominibus consecrata sunt.  lndi- 
cat Ambrosius,* Gentiles lignum adorant (omminó quomodo et 
vos) quia Dei imaginem putant. lndicat Augustinus : Dicunt 
Ethnicj, Nec simulacrum, nec demonium.colo, sed per effigiem 
corporalem, ejus rei signum. intueor quam colere debeo. Quis tu 


Car. LXX. contra Archiepisc. Spalatens. 467 


es, qui Aaronem et Israelitas stolidiores facis quàm Ethnicos? 
Hi non ipsa simulacra, sed in eis, et per ea mumen, et in ali- 
quibus ipsum verum Deum colebant; Israelitas vero dicis simu- 
acrum ipsum, et aureum vitulum Deum. existimásse. Dic igitur 
de Israelitis, quod de ejusmodi hominibus dicit Lactantius ; 
Quid de iis dicam, qui colunt talia (nempe simulacra quz pro diis 
habent) nisi ipsos potissimim lapides et stipites esse ? 

9. Secunda tua responsio, est hzc,* Ostendam verum Deum 
?n signis etiam. corporeis posse, citra omne Idololatrandi periculum, 
completá Latriá adorari. Ex quo inferre vis Israelitas non fuisse 
Idololatras, si verum Deum :n vitulo aut in imagie coluissent. 
Quasi omne signum corporeum sit 2mago illius cujus est signum : 
Quà argutià hederam vini, fumum ignis, rubum ardentem, nubem 
et columnam ignis, Dei imaginem dicas. Quis dubitat Deum in 
signis corporeis posse coli, quoties se suamque majestatem in illis 
signis presentem et elucentem exhibere dignatur? Nihil hzc 
ad Rhombum, nihil ad rem. Si quid vis ad propositum dicere, 
ostende licere vobis similitudinem ullam aut imaginem Dei for- 
mare: ostende licere vobis in ?/lis, aut per illas manufactas Dei 
imagines Deum adorare: ostende licere vobis, illas ipsas Dei 
imagines, eodem qui Prototypo debetur. honore ; id. est, completà 
latriá colere. Cur trepidas in causà Ecclesie tuc? — Cur sub- 
terfugia quzris et diverticula ? ^ Nos aperté et claré dicimus, 
neque imagmem ullam Dei fabricandam, neque vel imaginem 
ipsam Dei, vel Dewn in ill, aut per illam imaginem adorandam 
esse. Cur ab imaginibus ad corporea signa divertis, ad nubem, 
ad columnam ignis, aut similia quze non magis Dei imagines 
sunt, quam coelum, Sol, homo aut quodvis aliud corpus? In 
corporibus et corporeis przsentiz Divinze signis, adorandum esse 
Deum, et scimus et docemus. In imagine ullà quam Deo faci- 
tis aut fingitis, Deum colendum esse pernegamus. 

6. Et jure quidem negamus.  Vetat enim hoc Deus. Nam, 
cüm ullam sibi imaginem fingi aut fabricari in Decalogo pro- 
hibet, eo ipso, et à fortiori, se in imagine ullà coli vetat. Atque 
hoe clariüs explicat, Deut. xii. 30, 31: Cave ne imiteris Gentes 
eas, et. requiras ceremonias earum, dicens, Sicut coluerunt gentes 
iste Deos suos, ita et ego colum. Non facies similiter Domino 
Deo tuo. Non similiter. Gentes deos suos ut modo ostendi, 
in simulacris aureis, argenteis, ligneis, et lapideis coluerunt. 
Non similiter facies Jehove. | Non ut ilh deos suos, sic tu 


* Lib. !, c. 20. 


* Cons. Red. 
p. 45. 


[500] 


* Lib. ], de 


Cons. Evang. 
. 18. 


" [501] 


* Aug. in Ps. 


113, part. 2. 


4 Lib. 5, 
Stromat. 


* Quorum 
verba re- 
feruntur in 
Conc. Nic. 2 


Act. 5, p. 353. 


fInc.4 
Deut. q. 4. 


£ Consult. c. 
de Imag. 


h Spal. Scop. 
5. 


i Tb. lib, 7, 


de Rep. c. 12, 
n. 36. 


468 Defensio Ecclesie Anglicane ' — Cas, ILC 


Jehovam 4m imagine coles. Quomodo igitur, si non similiter 
colendus Jehova ? Deus ipse explieat; Quod ego precipio tibi, 
hoc tantum facito Domino. Non precepit Deus se n 2maginibus 
coli; non igitur in imagine ullà manufactà Deus colendus. 
Hoc tantüm in Dei cultu faciendum Domino, quod 2/le precepit. 
Docet hoc Augustinus, qui laudat sententiam illam Socratis, 
Unumquemque Deum sic coli oportere, quomodo se ipse colendum 
esse precepit. Unde, mquit, Si alio modo colerent Deum .He- 
breorum, quàm se colendum esse ipse dixisset, non utique ilum 
colerent, sed quod ipsi finzissent. ^ Videte nunc, annon vos 
quoque, qui Deum Z^» imaginibus, quod ipse non przcepit, 
colitis, figmentum, et idolum cordium vestrorum, non Deum 
colatis ? Iterum* Ethnieis objicientibus, Nunquid simulacris 
supplicamus, quia per ea supplicamus Deo ? (quie eadem est et 
objectio vestra) Respondet sic Augustinus; Z//a causa est 
maazima impietatis insane : quia plus valet in affectibus müse- 
rorum, similis viventi forma, que sibi efficit. supplicari, quàm 
quód eam, manifestum est non esse viventem, ut debeat à vivente 
contemni. Plus enim valent simulacra ad curvandam infelicem 
animam quod os, oculos et aures habent: quàm valent ad corri- 
gendam quod mon loquantur, vivant aut audiant. Docet idem 
Clemens Alexandrinus? Essentiam intelligibilem, id est, Deum, 
colere per materiam (corpoream, nempe imaginem) est eam per 
sensum vilipendere. Docent hoc Christianorum omnium nomine 
sancti martyres;* Nos, inquiunt, neque cerá neque lignis super- 
substantialem, et. ante principia. existentem. substantiam, honorare 
decrevimus. Quód si non cerá, et lignis, certé nec auro nec 
argento, nec in ullà similitudine colendus est Deus. Docet 
idem Episcopus vester Abulensis,! qui ex Mose observat; Deum 
vetuisse, non solim imaginem aliquam adorari, sed etiam seipsum 
adorari in imagine. Quid clarius? Docet idem vester Cas- 
sander;* Hune, inquit, cultum qui Deo per imagines eahübetur, 
mon satis castum. et convenientem esse Deo, sed à superstitiosis 
hominibus, à Paganis quoque excogitatum. prudentissimi animad- 
verterunt. Docet hoc denique is, qui hos omnes docere potest, 
Archiepiscopus Spalatensis: Non excusat, inquit, ab Idololatriá, 
si quis dicat, Non adoro statuam aut imaginem, sed Deum in 
imagine; .Actio enim (adorandi) in se directó terminatur in 
imagine: wnde remanet in ipsis doctis, materialis, in plebeis, 
formalis Idololatria. Iterum j^. Potest quis idolum adorare latriá 


. 


Car. LXX. contra Archiepisc. Spalatens. 469 


et asserere se Deum verum unicum et. solum in illo idolo, seu in 
ilá creatur et facturá adorare, que tamen adhue est formalis 
:dololatria. I nunc et refelle non. Calvini aut Raioldi, ut tu 
insulsé vocas, argutationes, sed Cassandrum, Abulensem, Cle- 
mentem, Augustinum, Sanctos Martyres, et Christianos omnes, 
Mosen, ipsumque Deum, et qui his omnibus tibi charior est, An- 
tonium Spalatensem : Die hisce omnibus, Osfensurum te, licere 
Deum in imagine, et per imaginem adorare. 

7. Tertia responsio tua est hec;* Licifà possumus coram 
Amagine procumbere, et sic Prototypum, si sit. venerabile, verá 
latrid adorare. Prototypum ?  Quàm hoc languidé à te dic- 
tum!  Quàm metieulosus tu in hác causà, et tantüm non 
pravaricator! Licet, inquis, profofypum, id est, Deum coram 
lpsius imagine latrià adorare. Quis negat aut dubitat Deum 
esse latrid adorandum, quocunque oculos vertas, quodcunque 
aspicias, ubieunque aut ante quodcunque procumbas ? Projice 
te ante Idolum quodvis, Jovis, Veneris, Baalis, ante ipsum, cüm 
in visibili forma tibi obueitur, Diabolum. $i tamen Deum 
solüm, non émaginem, non Venerem, non diabolum adores, nee 
per illas imagines Deum, in eo cultu, non peccas. Sie enim nec 
in imagieem nec in Idolum, nec in Diabolum, sed in Deum 
solüm, nec per imaginem, in eum cultus omnis fertur et termi- 
natur. Quid hoc ad vestrum cultum, quo Zmago ipsa cujusque 
sancti Religiosó adoratur; quo crux et imago ipsa Crucifixi 
latriá colitur à vobis, et colenda docetur? In cultu hoc vestro 
non solummodó Deus, sed Crux ipsa, et imago Crucifixi latrize 
cultum terminat: nec Deo soli, sed ipsi quoque imagini latriá, 
nec Deo, nisi per imaginem exhibetur. Audi tuum Cardinalem, 
cul tu, si viveret, poenas abundé dares : Imagines Christi, inquit, 
et Sanctorum venerande sunt, non solüm per accidens, vel impro- 
prié, sed etiam per se et proprió, ita wt ipse terminent venera- 
tionem, ut in se considerantur, et non solàm wt vicem gerant 
exemplaris. Nec asserit hoc solüm, sed pluribus rationibus 
confirmat: Probatur, inquit, quia Concilium septimum vult 
$magines Christi esse adorandas per se, et proprié aliquo cultu : 
quia: si imago non esset veneranda misi improprió, quia nimirum 
coram 4llá, vel in id, aut per illam adoratur exemplar, certe 
licebit simpliciter negare imagines adorandas esse. — Quod enim 
non. dicitur nisi improprió, simpliciter negari potest. Docent hoc 
idem Thomas Bonaventura et aliij qui dicunt" Zmaginem et 


[502] 


k Cons. Red. 
p 46. 


! Bell. lib. de 
Imag. c.21, 
$ Nunc. 


» Ib. lib. eod. 
c. 25, 
$ Przeterea. 


[503] 


» "Theod. Act. 
3, Leont. Act. 
4, Petrus, 
'Tharas. et 
Vict. Act. 4, 
Epiphanius 
nomine 
totius Synodi 
Act. 6, p. 

367 et 376, 


[504] 


470 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXX- 


exemplar eodem cultu coli. Ideoque non Christum solüm, sed 
et ipsam imaginem Crucifixi latri& colendam esse. An decuit te 
Archiepiscopum, pugilem Philisteorum, qui processeras in aciem, 
probro affecturus Israelem Dei, sie trepidare in Pontificis tui 
causá, sie declinare ac subterfugere id quod Caput cause est, 
quasi przevaricari velles, et prodere causam Ecclesie tue? — Non 
audebas dicere Jmaginem, dicis Prototypum, id est, Deum coram, 
aut ante imaginem, Latrià colendum. 

8. Putemus te, quod Romanum pugilem oportuit, dixisse, 
Imaginem colendam esse propter Prototypum, nec in eo injuriam 
ullam fieri Prototypo puta Christo, si ut ipse, sie illius quoque 
imago latrià adoretur, quia /7onor imaginis refertur, et transit ad 
Protofypum; nec sie tamen effugies, neque hoc fieulneo folio 
Idololatriam Ecclesi: tus unquam oceultabis. Scio non esse 
vobis in hác causà alium vel speciosum magis pretextum, vel 
frequentiüs usurpatum, quàm sunt illa Basilii et Athanasii verba, 
Honor imaginis ad Prototypum redit.  Triumphant in eis szpis- 
sim? Niewni Patres," et post eos vestri feró omnes. Serió tu 
mecum rem perpende, et efficiam ut non solüm fraudem, eamque 
multiplicem tuorum hominum hie perspicias, sed inscitiam quo- 
que ac infantiam. 

9. Primó, cüm quia vel Preetores, Judices, aliosque qui Im- 
peratorum ac Regum personas gerunt, vel eorum vexilla, In- 
signia, Cathedras, Sigilla, aut Imagines quibus vel personas suas, 
vel majestatem, authoritatem, aut voluntatem suam alis signifi- 
care volunt, aut representare, qui hze honorant, i in honore 
isto, quem hisce ab Imperatoribus Regibusque approbatis, aec 
institutis, deferunt, Profotypum ipsum, Imperatores nempe ae 
Reges veré honorant: Sicut é diverso, injurim, contumelis, et 
opprobria qu:e his inferuntur, non mutis et inanimis signis, sed 
ipsis Regibus inferri meritó censentur. Deus veró quia imagines 
sui manufactas nullas instituit, sed fieri vetuit, quia. Imagines 
ullas co/i prohibuit, quia se i» imaginibus velle coli, nusquam 
signifieavit, sed hzc omnia figmenta sunt hominum prseter et 
contra Dei mandatum instituta; ideó qui istiusmodi Dei ima- 
ginibus cultum et honorem defert, non Prototypum, non Deum, 
sed cordis sui figmentum, et idolum colit et honorat; Deoque, 
quantüm in ipso est, honorem detrahit, quia illum, non eo quo 
ipsi voluit, et quo mandavit, sed quem ipse confinzit, modo colit, 
colendumque docet, atque ita figmentum suum, mandato Dei 


Car. LXX. contra Archiepisc. Spalatens. 471 


anteponit. A licitis, et legitime institutis ac. approbatis Impera- 
torum imaginibus, cathedris aut sigillis, ad ?/[Bicitas, et contra 
Dei mandatum institutas imagines, invalidum prorsus est et 
" Ssophisticum argumentum. 
10. Deinde, Honor qui Insignibus, sigillis, cathedris, aut 
imaginibus Imperatorum ac Regum tribuitur, Civilis tantüm 
honor est, ut tuus te Cardinalis? docet. ^ Eo, civilem ex parte ^ Bell. lib. do 


: A s Imag.c. 12, 
illum, quem Prototypis, nempe Regibus debemus honorem, ex- $ Argumen- 


primere nos erga ipsos, Reges 2psi voluerunt ; ideoque ut civilem "ME 
erga ipsos honorem eo modo exprimamus, et justum est, et zequum ; 

Honor veró et cultus quem imaginibus Sanctorum omnium 
tribuitis, Religiosus est, qualem et ipsis Sanctis deberi putatis ; 
Religiosus veró cultus nullo modo (tua verba? agnoscis) est ulli 7 Spe Seo. 
creatura, sive in se, sive in suá imagine exhibendus. — Honor pree- de Repur. 


terea et cultus, quem Imaginibus Dei, Cruci et Imagini Crucifixi PN 
tribuitis, et tribuendum docetis, Honor est, et Cultus Latrie, 
quze Deo soli debetur. Quare cüm cultus ille quem Sanctorum 
simul ae Dei, Imaginibus datis, /dololatricus veré et. formaliter 
sit, non potest honor aut cultus talis imagini exhibitus, redire 
aut transire ad Prototypum, neque in honorem vel Dei vel 
Sanctorum cedit, sed in summam injuriam ac contumeliam Dei 
vertitur. Quanta hie iterum Niceznorum Patrum et vestrorum 
hominum fraus! quanta inscitia! ab honore civili, et licito, 
humanarum imaginum, velle cultum Aeligiosum, et Idololatricum 
Imaginum Dei, et Sanctorum concludere. 

11. Tertium est adhuc nec dissimile peccatum, quód vos 
vestrumque illud Nieznum Conciliabulum, sanctos Patres in so- 
cietatem perfidie, et Idololatrie vestrze pertrahere conamini. llh 
nec imagines ullas religioso cultu adorandas, nec Latriam ullis 
imaginibus exhibendam, nec Imaginem ullam Dei, in quá aut 
per quam coli possit, fabricandam senserunt. Vos tamen ut 
proselytos vestros indoctos, et simplices homines, specioso hoe 
Patrum nomine fallatis, Orthodoxum Patrum sensum, ad vestrum 
religiosum, superstitiosum, et. Idololatricum imaginum cultum, 
summàá fraude ac perfidià miserrime distorquetis. Sancti Patres [505] 
ex eo (in quo omnes consentiunt) quód Honor imaginis redit ad. 
Prototypum, ideo honorem qui imagini Dei increate, ab zeterno 
genitz, Deoque dilectissimze defertur, ipsi Deo deferri verissime 
concludunt. Vos sie eos torquetis, ac si ex hoc quód Honor 
imaginis redit ad Prototypum, ideo honorem et cultum qui ma- 


3 Lib. 4, 
contr. Arian. 


* Athan. 
contr. Sabel, 
gregal. 


5 Lib. deSpir. 
Sanct. c. 18. 


t Basil Serm. 
cont. Sabel. 
et Arian. 


[506] 


* Cons. Red, 
p. 46. 


472 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXX. 


ginibus Dei manufactis à vobis exhibetur, ad Deum referri et 
redire dixissent, quod ille ne per somnium quidem unquam cogi- 
tárunt. Clara sunt Athanasi? verba, Qui adorat imaginem 
(Regis adoratione civili) in i/ld adorat ipsum Regem : quippe cum 
ipsa imago nihil aliud sit, quàm Regis forma ac species. Quoniam 
igitur Filius est imago Patris, necesse est, ut cogites Deitatem 
Patris ipsam essentiam Filii constituere. Et iterum," Qui Regis 
imaginem videt, Regem videt, et dicit, En tibi Regem, neque tamen 
duos Reges constituit : ita quoque dum imaginem Patris, et Pa- 
trem commonstras, unam tamen Patrem, et unam. Deitatem Patris, 
et Filii commonstras. | Clara item Basilii? verba, quee toties vobis 
in ore: Quomodo, inquit, sí unus et unus, non duo DW? Et 
respondet, Quia etiam Regis imago Rex dicitur, et non tamen duo 
Reges. Quemadmodum | enim. potestas una est. que nobis doma- 
natur; sic etium glorificatio una est et non multe, propterea quód 
imaginis honor ad exemplum transit. Quod igitur hic est imi- 
tativó imago, idem illic naturaliter est filius. — Quod et alibi 
explicans aití Unum exemplar est, et una. item imago : genitus ex 
Patre Filius, et. naturaliter exprimens in seipso Patrem, velut 
imago quidem identitatem habet. Neque enim qui in foro imagi- 
nem Regis intuetur, et Regem dicit eum qui pictus in. tabulá est, 
duos Reges confitetur, nec exemplar, Regis appellatione privat, 
àmó potius illius honorem per hujus confessionem confirmat : Ita 
et híc cim audiveris imaginem (Dei) spendorem glorie intellige ; 
qui est substantie divime character. | Atque sic imaginis ratio 
prout Deum decet accepta, unitatem Deitatis nobis declarat. | Hsec 
nec alia est Patrum mens; Honorem divinum et latriam qui 
Imagini Dei, id est, Christo datur, ad Deum Patrem transire 
docent, sicut honor civilis qui imagini Regis datur, ad Regem 
refertur. Honorem veró et cultum qui imaginibus Dei manu- 
factis tribuitur, non ad Deum, illiusve honorem transire; sed ad 
Dei contumeliam et fabricari, et coli tales imagines, veré et con- 
stanter docuerunt. An :quum est aut vos, aut. Nicznos Patres, 
Sanctorum Patrum verba, contra perspicuam ipsorum mentem, 
ad imagines Dei manufactas torquere, quie de Imagine illà unicd 
Dei eterná, et consubstantiali loquuti sunt. Sed danda et 
Nieznis Patribus, et vobis venia: malis artibus mala causa 
fulcienda est. 
12. Oonclusionem nunc attexis de vitulo et cultu Deo per 
imaginem exhibito. — Qui Awjusmodi, inquis," adorationem. tan- 


Car. LXXI. contra Archiepisc. Spalatens. 479 


quam ver et proprie de se Idololatricam damnant, ne pilum qui- 
dem in se veri ac solidi Theologi habent : Satis hoc Thrasonicé, 
id est, insulsó. Vere, Vitulo tu dignus, quique in vestrà Asi- 
norum mandrá Capitaneus fias, e£ novus Induperator imperium 
habeas in belluas.  Promisse tuse exiles, enerves, arundinez, 
vitulinz. Conclusio quam ex eis infers, tumida, typhoea, Go- 
liathiaca, Atlante validior, et Tauro grandior. Ego ex premissis 
quas jam demonstravi, conclusionem aliam apponam.  Cüm 
Ecclesia tua Romana, adorationem, et religiosum cultum, qui te 
fatente, Deo soli convenit, imaginibus omnibus sanctorum tri- 
buat; Cüm Imagines Dei contra ipsius mandatum et fabricet, et 
adoret; Cüm Cruci et imaginibus Crucifixi Latriam qux Deo 
uni solique debetur exhibeat, et exhibendam doceat, qui vel 
istam imaginum adorationem, vel Ecclesiam tuam Romanam in 
háe adoratione Idololatricam esse non agnoscit, ne pilum quidem 
ille habet vel pietatis, vel verze ae solidze Theologis. 





CAP. LXXI. 


DE CULTU EUCHARISTLE; UBI VANITAS ARCH. SPALAT. DE- 
MONSTRATUR, CUM DICAT, IN CULTU QUEM EUCHARISTIJ/E 
EXHIBENT, NE SUSPICIONEM QUIDEM ESSE IDOLOLATRIJA. 


A SaNcTORUM Invocatione, et cultu imaginum, pergis ad 
tertium quod proposueras de apertà Roman: Ecclesize Idolola- 
trà caput, Eucharistie nempe adorationem. ^ Objiciunt, in- 
quis,? nobis apertissimam in sacrosanctá Eucharistiá adorandá 
idololatriam, panis. videlicet adorationem. | Objicimus quidem, et 
meritó. Quid tu habes quod opponas?  JNe suspicari quidem, 
inquis, possunt adversari nos im hác Eucharistie adoratione, 
idololatrie errori esse obnoxios. Quid ais? Ne suspicari qui- 
dem possunt? Quorsum igitur tot, tamque grandia volumina 
à vestris scripta, ut crimen híc Idololatrie eluatis cujus ne sus- 
pício quidem ulla est, imÓ nec esse potest ?  Nostin Dominum 
Archiepiscopum Spalatensem ? vide, annon te ille doceat suspi- 
cionem aliquam hie subesse; aut subesse posse? lise ut scis 
illus verba sunt, etiam Ecclesi: Catholieee nomine consenpta: 
Heu, inquit, pani huic preces funduntur, et adoratio quasi unico 


* Cons. Red. 
p. 46. 


b Ib. p. 47. 


[507] 


* Spalat. 
Scop. 1. 


3 Cons, Red. 
p. 47. 


* Spalat. 
Scop. 1l. 


[508] 


474 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXI. 


et vero Deo prestatur, que est mazim? expressa, propria et for- 
malis idololatria. Satin? hoc claré ? Sed et iterum audi, 4b 
hoc grandi impossibilis et. incomprehensibilis Transubstantiationis 
errore, per quem panem volunt verà et realiter in verum, vivum et 
integrum. Christi Corpus transmutari, oritur vera et realis Idolola- 
tria in missá, in quá elevatur hostia ut pro vero Deo adoretur, et 
tamen veró ac realiter verus est ac realis panis. Quàm tu, ex 
quo in mandram rediisti veré in stipitem transubstantiatus es, 
qui cüm et nostros scias argumentis clarissimis, nec unquam 
solvendis, Idololatriam hie vestram demonstrare, et tuipse Idolo- 
latriam in hoc propriam et formalem à vestris committi non 
fatearis solüm, sed Ecclesi] Catholieze nomine orbi universo 
promulges, nunc tamen quasi mentis simul ac fidei naufragium 
fecisses, Jactitas, ne suspicionem quidem ullam ldololatrie esse, 
imÓ nec esse posse in vestrà Eucharistis adoratione ? 

2. Sed videamus quàm bellé vos Idololatras in hoc non esse 
probes. Nobis, inquis? presentia realis ac corporalis corporis et 
sanguinis Domini in Eucharistie sacrosanctis mysteriis est certis- 
sima.  Paps, Certissima ? Non est vobis de hoc certitudo fidei, 
quse infallibilis est. Et bené sané vobiscum ageretur, si moralis ; 
at vix conjecturalis quidem certitudo hic vobis est. Audi enim 
quid serió dicam, quódque cüm opus erit, certissimis, clarissi- 
misque argumentis me demonstraturum suscipio.  Certitudo 
vobis nulla, neque quód is qui consecrat Sacerdos sit, aut vel 
baptizatus, neque quód intendit facere quod facit Ecclesia: 
neque panem unquam ransubstantiatum esse in Christi Corpus, 
neque quód possibilis sit ita 'Transubstantiatio, quam tu* et veré 
impossibilem vocas, nihil horum certó ac infallibiliter vel scitis, 
vel sine speciali revelatione, scire potestis. Addo panem in 
Corpus Christi transubstantiari, neque ex Scripturis, neque ex 
Conciliorum, aut Patrum, qui anté sexcentos à Christo annos 
vixerunt, decretis ac scriptis, neque sensu, neque ratione ullà, aut 
scitis, aut scire potestis: Etiam panem mon Transubstantiari in 
Corpus Christi, et Scripture, et Concilia, Patresque quos dixi, et 
Ratio, et sensus certó demonstrant. Vos tamen de presentià 
Christi corporali in Eucharistià cerfissimi; cüm neque ex 
Scripturis, neque testimonio priscorum Patrum, neque sensu, 
neque Ratione certi sitis, sed vanam solüm, ineptam, et impossi- 


bilem de hoc opinionem fovetis, et ut Idolum vestrorum cordium 
colitis. 


EU 


Car. LXXI. contra Archiepisc. Spalatens. 475 


3. Quomodo veró vos ab Idololatrià tu híc excusas? Nos, 
imquis, ipsum Corpus Christi de se ob unionem hypostaticam Uu 
adorabile verá latrid sub speciebus latens adoramus. Bene dixti 
et signanter Lafens. Certé enim latet oculos Corporis, oculos 
Rationis, oculos Hominum, oculos Angelorum, oculos glorificatos, 
oculos aliorum, oculos ipsius Christi. Corpus Christi (inquit 
Durandus)? in hoc Sacramento non videtur ab oculo vel suo, vel « 14. Sent. 
alieno. Addit Richardus," qui per omnia consonat Thome, qud ».5. T M 
oculus corporalis nec per naturam, nec per. gloriam, nec per. mira- si Bi 
culum potest videre Corpus Christi in. Sacramento. Utque ait t, ;Sent, Dist 
Thomas,! Quomodo sit in Sacramento, neque sensu, neque imagina- Er 3, q. 
tione perceptible est. arat 

4. Verüm die serió; An latens illud Corpus Christi de se 
adoratis? An de se adorabile est latria? Cave ne Anthropo- 
latrz, sitis, et in illud anathema Sancti Ephesini Concili* inci- » Anatn. 5, et 


Conc. Ephes. 


datis, Si quis dicere audet hominem assumptum unà cum ipso Deo approbat 
abetur,tom. 


Verbo adorandum, unà cum illo glorificandum, unà cum illo tan- l, art. Cone. 
quam. alterum in altero existentem, Deum appellandum, et non uná Eo 
potiàs adoratione Emanuelem honorat, unamque illi glorificationem 
attribuit, quatenus Verbum caro factum est, anathema sit. Iterum! , Cyri de. 
Jrgone Emanuelem ut solum hominem  adorabimus ? — Minimóà Theod. 
gentium : Istuc enim mhil aliud foret, quàm errare et delirare. 
Hoc explicans Durandus," ait, Dicendum quód humanitas Christi » n3, pi. 
proprie non adoratur, cim non sit res per se subsistens, nec estn.19.— — 
ratio per quam. debeatur Christo adoratio latrie; et in hanc rem 
citat glossam, quz dicit, quód caro Christi nom est adoranda 
adoratione Latrie, que soli Creatori debetur. | Nolo tibi litem hie 
intendere. Verba tua, Zpsummet corpus adoramus, et corpus de [509] 
se adoramus, malé sonant.  Moneo igitur, si mens tibi sana, 
sint itidem et verba. Nolo in causis fidei verborum strophas. 
Die igitur (quod sensisse te opinemur) Christum ipsum, cujus 
corpus in illis speciebus presens est, adoramus. 

5. Est veró et aliud quod mihi explicari valdé velim. — Pu- 
temus subesse illis speciebus ipsummet Christi corpus, an ideo 
in illis latens Christi corpus, magis à vobis in hostià adorandum, 
quàm ipsa Deitas Christi latens in pane, in ligno, in lapide, in 
sacrifico, in quovis homine, est in illis adoranda ? Ratio adora- 
tionis vestre, est presentia Deitatis, quia Christus Deus ibi 
latet. OCüm igitur ratio eadem adorationis sit in aliis quze dixi, 


cüm veré ac realiter Christus Deus sit in pane, in lapide, in 


» Cons. Red. 
p. 47. 


[510] 


2» Ib. 


476 Defensio Ecclesie Anglicane ^ Car. LXXII. 


quovis homine, cur non proeumbitis ad pedes cujusvis sacrifici, 
cujusvis hominis, ut Christo in illis latenti latriam exhibeatis ? 
De presentiá Christi, quá Deus est, in illis omnibus certissimi 
estis: de presentià Christi, quà homo est, in aut sub illis spe- 
ciebus panis incertissimi estis. Si Christum hominem et illius 
corpus, à speciebus sub quibus latet, sejungens potestis, potestis 
similiter, et Christum Deum illiusque Deitatem, à quovis lapide, 
sacrifico, et homine in quibus omnibus latet, e&ádem ratione 
secernere. — Non major metus Idololatrie, aut adorandi ho- 
minem, aut lapidem im quibus latet Christus Deus, quàm est 
metus Idololatri;e, aut adorandi hostiam in quà latet Christi 
Corpus?  Exime animo meo hunc scrupulum, et erit tibi gratia 
magna. Die claréó, cur Corpus Christi quod illie putatis prz- 
sens, adoretis; et Deitatem Christi, quam híc certó scitis prze- 
sentem esse, non adoretis. 

6. Addis adhue aliud, et id quidem perridieulum. — Presen- 
tiam, inquis," hanc realem et corporalem Christi nos supponimus. 
Itidem plane, qui Jovem, Venerem aut Bacchum adorant, sup- 
ponunt Jovem aut Baechum Deum verum esse: Hoc supposito, 
adorant illos, et adorandos defendunt. Ut illi, sie vos falsum 
supponitis. Ex falso supposito, falso religio, falsus et idolola- 
trieus eultus, falsum quodvis consequi potest.  Suppone tu 
Idolum quodvis, Mammona, aut ipsum Diabolum Deum tuum 
esse, ex hoc supposito, poteris tam strenué, tam veré, tam pié 
Arcam tuam, aut ipsum Diabolum adorare, et adorandum de- 
fendere, quam nune ex falso hoc supposito, hostiam adoratis, et 
adorandam dicitis. 





CAP. LXXII. 


TRANSUBSTANTIATIO NON PROBATUR VEL EX CAP. VI. JOHANNIS, 
VEL EX VERBIS CHRISTI, MATT. XXVI. HOC EST CORPUS 
MEUM, SED EX UTRISQUE LOCIS REFELLITUR. 


Arm suppositio, inquis," nostra nobis de fide certa est. Non 
est. Opinione solüm, ac conjecturis, eisque vanissimis nititur: 
Profers duo à Seripturis testimonia. Unum e Johannis vi. 
Alterum ex Matt. xxvi. Ego veró, nisi Transubstantiationem 


Car. LXXII. — contra Archiepisc. Spalatens. 477 


vestram illis locis non tradi, nisi etiam inde everti clarissime 
convincam, pedibus ibo in tuam sententiam. 

3. Promisit, quis? Christus, Johannis vi. 5l, se daturum 
. carnem suam, Panis quem ego dabo caro mea est. Sed non dixit, 
Panis quem dabo in Eucharistid dentibus comedendum, panis ille 
est caro mea: Dixit, Panis quem dabo; dabo nempe in cruce 
immolandum, dabo fidelium omnibus cordibus, fide comedendum, 


? Cons. Red. 
p. 47. 


Panis ille est veré caro mea. — Christus ipse, se non de Sacra-- 


mentali, sed Spirituali esu loqui, demonstrat, cum ait v. 40, 
Omnis qui credit in eum, habet vitam eternam: et v. 985, Qui 
venil ad me, nequaquam esuriet : et qui credit in me, nom sitiet 
unquam. Quid est venire ad Christum, nisi credere in Christum ? 
Non? enim ad Christum ambulando currimus, sed credendo. Fide 
editur Christi Corpus, fide sanguis ejus bibitur. Fides famem 
animse tollit: fides sitim Spiritus extinguit, et preter fidem 
nihil. Quód si de Sacramentali esu loqueretur Christus, quo- 
modó verum esset, quod dixit v. 51, Si quis ederit ex hoc pane, 
vivet in eternum? — Panem Sacramentalem Judas edit, et reprobi 
multi, qui tamen cum Jud moriuntur in zeternum. | Quare cer- 
tissimum est, panem Saeramentalem, panem Eucharistizatum et 
consecratum non posse hic intelligi. — Certé enim non omnes 
qui eum panem edunt, vivent in zeternum ; at de Pane illo quem 
Christus significavit, ipse dicit, Quicunque panem illum manducat, 
vive in eternum. 

3. Dein de carne suà et sanguine dicit Christus, v. 58, 
"Amen, Amen, dico vobis, nisi ederitis carnem. Filii hominis, et 
biberifis ejus sanguinem, non habebitis vitam in vobis. Mabent 
vitam in se infantes; habent et adulti multi adhuc catechumeni, 
qualis erat Valentinianus, quorum tamen nemo carnem Christi 
et sanguinem in Sacramento, aut sacramentaliter unquam ede- 
runt, biberuntve. Ut Valentinianum, sic et alios sine Eucha- 


P Aug. Tract. 
26, in Joh. 


[511] 


ristià, etiam sine baptismo morientes, fides?" ipsorum abluit, et «Hunc sua 


salvos facit. Quicunque, inquit, Augustinus" (adultus sit aut 
infans, nam et infantes martyrio coronari posse docet), quicunque 
etiam non percepto regenerationis lavacro, pro Christi confessione 


fides abluit 
et voluntas. 
Ambros. de 
obit. 
Valentia. 


r Lib. 13, de 
Civit. Dei, 


moriuntur, tantum in eis valet ad dimittenda peccata, quantum si 9-7. 


abluerentur sacro fonte baptismatis. Et iterum,! Etiam atque 
eliam | considerans invenio non fantüm passionem pro nomine 
Christi, id quod ex baptismo deerat, posse supplere, sed etiam 
fidem, conversionemque cordis, si forté ad. celebrandum mysterium 


5 Aug. lib. de 
Orig. Animze 
ad Hier.c. 16. 
t Lib. 4, de 

Baptis. c. 22. 


7 Tract. 25 
in Joh. 
x Ib. Tract. 


"s 12) 


y Conc. 
Evang. c. 59. 


* 'Tract. 26, 
in Joh. 


478 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXII. 


baptismi in angustüs temporis succurri non potest. Ecce, de- 
fectum non Eucharistie solüm, sed et Baptismi, tam in infant- 
ibus quàm in adultis, supplet martyrium ; supplet et fides. 
Defectum verb non edendi carnem Christi, et bibendi illius 
sanguinem, nihil quidquam vel in infante, vel m adulto sup- 
plere potest ; nam misi ederitis carnem Filii hominis, et sanguinem 
ejus biberitis, non habebitis vitam tn. vobis. 

4. Ad hzc si de carne suá et sanguine in Sacramento, 
edendo, bibendoque capiantur illa Christi verba, Joh. vi. mi- 
serrima omninó laicorum omnium apud vos conditio. Edunt 
quidem, ut vos putatis, carnem : sed an bibunt sanguinem ?. an 
Bibunt ex calice ? Quia non bibunt, omninó vitam non habent 
in ipsis: Laici ad unum omnes per vos exitio devoti. Certe 
enim tam mnecessarió exigit Christus, ut bibant, quàm ut man- 
ducent, quia nisl ederitis carnem meam, e£ Diberitis sanguinem, 
non habebitis vitam in vobis. 

5. Vides nunc luce meridian&à clarius esse, non posse verba 
Christüj, Joh. vi. de Sacramentali pane intelhgi.  Pamis ille 
coelestis, panis vitz, de quo illic agitur non dentibus, sed men- 
tibus, non ore, sed corde manducatur. Credere, inquit, Augusti- 
nus," hoc esí manducare cibum qui mon perit. | Ut quid paras 
dentes et ventrem ? — Crede et manducásti. | Credere* enim in eum, 
hoc est, manducare panem vivum ; qui credit in. eum, manducat, 
invisibiliter saginatur, quia invisibiliter et nascitur : Ut alios 
mittam, recté hic Jansenius! vester: Cüm vel non Catholice, vel 
non satis commode locus iste Joh. vi. intelligi possit de manduca- 
tione Sacramentali, nec ille sit proprius. Scripture sensus, restat 
totum hunc locum. convenientissim intelligi de manducatione spi- 
rituali, que est per fidem in carnem traditam in cruce, et san- 
guinem effusum pro nobis. 

6. Quid quod Transubstantiationem vestram evertunt pe- 
nitus illa verba Christi, Joh. vi. Si enim panis vere ac realiter 
transubstantietur in carnem Christi, tum quieunque Sacrament- 
alem illum et consecratum Panem manducat, ille Christi carnem 
verb manducat. Vivet igitur in seternum: mam sí quis, ait 
Christus, v. 51, ederit ex hoc pane, vivet in eternum : et v. 54, 
Qui edit carnem meam, habet vitam eternam. Neque ait Christus, 
Qui manducat digné carnem meam; sed simpliciter, Qui man- 
ducat carnem meam. —Carnem ejus indignó nemo. manducare 
potest. Hoc diserté docet Augustinus, Hujus rei (corporis 


Car. LXXIL —— contra Archiepisc. Spalatens. 479 


nempe et sanguinis Christi) Sacramentum in dominicá mensá 
sumitur, quibusdam ad vitam, quibusdam ad exitium : Res vero 
ipsa cujus et. Sacramentum. est, omni homini ad vitam, nulli ad 
exitium, quicunque ejus particeps fuerit, sumitur. Aut igitur 
fatendum, reprobos nullos carnem Christi sumere, ideoque 
nullam esse Panis in carnem Transubstantiationem sanaut dis 
cendum est, Judam et multos reprobos seternà vit frui, ac 
donandos esse, quia quieunque Panem vite, seu Christi carnem 
manducat, vivet in eternum. Vidit hoc Jansenius vester, ideo 
candidé sic profitetur, Hic jam manifestum evadit, non omnes esl 
hoc loco dici manducare carnem. Domini, et bibere ejus sanguinem, 
qui Sacramenta corporis et sanguinis Domini sumunt, cim non 
omnes Christum habeant in se manentem. Ita prior hic quem 
citas locus, multis modis te tuamque causam jugulat. 

7. Locus alter, qui vestris Achilles habetur, est Matth. xxvi. 
26. Ubi Christus ait, Hoc est Corpus meum. Sed et hic 
quoque Transubstantiationem funditüs evertit. Quid vox illa, 
Hoc demonstrat in Verbis Domini? ^ Demonstrativum enim 
Pronomen esse, non opinor dubitabis. Aliquid ergo, idque tum 
presens, cüm prolata est, demonstrabit. Nam sí quis digito [5183] 
aliquid ostendat, valdà absurdum videtur, et meritó Cardinali^ tuo P Bell.lib. 1, 
dicere Pronomine illo, etiam cim illud effert, non demonstrari rem V, $ Bs. 
presentem. Demonstrat etiam Substantiam hic non accidentia, 
ut veré et solidé probat Dominicus Soto, aitque secundim usum Mur 
communem, loquendi (quem Christus sequitur) Pronomen Hoc sub- a. ?, art. 2. 
stantiam demonstrare. Quod Jansenius? quoque agnoscit, Hcc, Paci 
inquit, es? propria vis Pronominis, Hoc, ut substantiam demonstret, 3. 
est enim demonstratiweum | Substantie. Demonstrat etiam. rem 
illam quamprimüm effertur, et priusquàm reliqua orationis pars 
pronunciatur. .Demonstrativa Pronomina, at tuus Cardimalis, * Bell. loc. 
moz indicant certum aliquid, etiam. antequam sequantur celere 
voces. Clara hsec sunt, et m his convenimus omnes. — Tene hzc 
firmiter, et causa statim exitum habebit. 

8. Qusro nune, quidnam illud sit, quod tum presens per 
Pronomen /Joc demonstratur, antequam wlfima vox profertur ? 


Idenim quodeunque sit, subjectum est, ut recté agnoscit Car- jBell lib. t, 
dinalis, in Ade propositione, ideoque notius prediceto esse debet. EAE 
Quidnam igitur est? - Hie sanó apud vos scinditur incertum Par B et 
studia in contraria vulgus. Aliis, ut Scoto,? est Aoc Ens: alis, 2 * "^ 


] ; ó . . e : i ! Loc. cit. 
ut Aquinati,^ est. substantia in communi.  Alüs, ut Bellarmmo, jap. 


480 Defensio Ecclesie Anglicane — Cae. LXXII. 


pn^. S9n* notat, Accidentia sew species panis. Respondeo, inquit, forma- 
ist. 8, q. 2, 2j 


et 3. : 3 4 tgp. : . . " et 
e liter in. hdc propositione demonstrantur Species, sed in obliquo, 


Evan ^omwfando scilicet Hoc in voces istas, sub His. Aliis, ut Petro de 


Di. S etue Aquila* et Stapletono, notat ipsum Corpus Christi, quod est 


Me RH predicatum : Aliis, ut Magistro Laudanensi" et Sorbonistze;? 


Suena "^ est Individuum vagum. Alis, ut Jansenio,? est Substantia in- 


"Theol. : i : : 5 TS " 
sIndipu, determinata, velata his accidentibus. — Aliis, ut Bellarmino, modó,? 


Theo. ; : 3 1 
Bez ap. — Aoc Edulium: modó,! Contentum sub his speciebus: Et quot 


Melch, : : s 4 . 
Adam.i feró homines, tot sententie. Ad extremum accedit Crito, qui 


vita Beza. : si Em . : 
»Coneord. litem hanc dirimat ; is in Juris glossa, velut ex tripode senten- 


Evang. c. À N PR Ira EON 

13. qs, uL Om fert, Dico* quód per hanc dictionem Hoe, nihil demonstratur. 
» Bell. lib. : 4 , : . 

de Euch.c.' Vide quàm hic vobis nutent omnia; et quàm vani tul sunt, 


11, $ Ut. 


ime qua verba? Christi non figuratà, sed proprió accipienda docent : 


eme Sensu literalis* tenendus est : Contextus Sermonis Christi nullum 


Dist. 2, de TS » u "RA 3 
Dit? 4e  fropwm, admittit, eademque perspicua plana," et clarissima verba 


[514] esse, clamitant: eüm tamen de unicá hàc misellà voculà sie 


Bebo d 73:034. 3. T s : : 
deEuch. ' digladientur, ut iis lectis incertior multó sis, quàm dudum fueras, 


x9. . . s 
t Stapl. eandemque sie distrahant et torqueant in tam multas formas, ut 


Evam. im — tandem ad Nihilum plane significandum deducant. 

Matt. 26. pp. : 9 EN yx ^ ; 

S4 MA 9. Vide proximo loco, quàm facilis, quamque perspieua sit 

prox.cit. nostra verborum Christi explicatio: Panem accepit Christus ; 
pani benedixit, benedictione illà seu precibus ad sanctum hunc 
sublimem, celestem et mysticum usum consecravit, ut Sym- 
bolum esset non solüm significativum, sed. efficav, et instrumen- 
taliter, sed. spiritualiter exhibens credentibus corpus ejus: de 
Pane sie benedieto, consecrato, ac benedictione Christi mutato 

CERTE (quod vi veritatis victus agnoscit Bellarminus,! Dedit panem 

$Adulim. Benedictum, et benedictione mutatum), de Pane, quam hoe, à 
vulgari ac communi, ac sacrum hune est cclestem usum sic 
mutato dixit, Hoc est corpus meum ; Hoc quod accepi, quod fregi, 
quod consecravi, quod dedi vobis ad edendum, Hoc est corpus 
meum. 

10. Et quidem quod Panis jam consecratus, et przeter panem 
nihil quidquam demonstretur vel demonstrari possit, per Prono- 
men illud demonstrativum Z7oc, ex ipsà vestrà doctrinà et certó 
et liquidó constat. Rem enim aliquam, imÓ JSubstantiam ali- 
quam, tum cüm vox illa oc prolata est, presentem demonstravit 
Christus: Nullum veró aliud vel Ens, vel Substantia, vel Corpus, 
vel Zndividuum, vel Edulium, vel contentum sub illis speciebus 


panis, nullum, inquam, preter Panem presens erat, aut demon- 


Car. LXXII. — contra Archiepisc. Spalatens. 481 


strari tum potuit, quando vox illa 77oc prolata est. Panis enim 

qui anté erat, sine omni dubio adhue remanebat, nec vel cor- 

ruptus, vel annihilatus, vel transubstantiatus erat, ante ultimum 
instans totius orationis prolatz. 7n ultimo instanti quo profertur 

vow ultima, ponitur conversio panis in Corpus Christi, ait Car- 

dinalis? — Hac conversio, inquit Aquinas," non fif successivà, sed «Ben. iv. 


IAE : vue - : . : ' a e $ Respondeo 
tn, instanti, et ista! conversio fit in ultimo instanti prolationis ver- Cun. 


borum, est primum instans in quo est in Sacramento Corpus ut s M 
Christi, in. toto autem tempore precedenti est ibi substantia panis. art Trad S 
Eadem est glossatoris,! eadem aliorum sententia. Audi pro nem a 
omnibus Jansenium," Dicendum est, quüd ante consecrationem VER 
completam, que perficitur, et fit in momento terminante verborum [9515] 


. : . mu . 
prolationem, substantia. illa (quam pronomen Aoc demonstrat) esf Evang.c.191. 


panis. Ultimo illo instanti verba omnia Christi jam integré 
prolata erant.  Loquutio enim, sicut motus, et omnia successiva, 
desinit non per u/fimum sui esse (ultima enim pars motus, aut 
loquutionis nulla est, aut esse potest, in quo feedissimé errat 
Aquinas) :" sed desinit per primum sui non esse. — Quare quandiu » Datur 


pars ulla loquutionis erat, et quoad tota verborum istorum, Joc tempus in 
quo substan- 


est corpus meum, prolatio plené et actu tinita esset, sub speciebus p 
illis remanebat panis, et preter panem nihil; ut certum sit Pro- Io Md 
nomine illo oc, panem in illà loquutione demonstrari, et prseter 
panem demonstrari nihil posse. 

11. Idem adhue clariüs ex alterà Sacramenti parte liquet, in 
quà figuratam esse Christi loquutionem, ne ipsa quidem per- 
vieacia negare potest. In e& Christus priüs dixit? Bibite ex M 
hoc omnes, deinde morá interposità, nová sententià adjecit; Joc M4. 23,24. 
est enim, sanguis meus Novi Testamenti. | Certissimum enim est, 
cüm dixit, Bibite ex hoc omnes, Pronomen Hoc non potuisse 
aliquid preter vinum. demonstrare, cüm Transubstantiatio quam 
somniatis, non in ill, sed alterá et sequenti periodo exprimatur: 
Biberunt omnes ex eo, quod Christus .demonstravit, càm dixit, 
Bibite ex» hoc. Id quia vinum sine dubio erat; vinum igitur 
biberunt omnes, et quia de eo quod ante demonstravit, iterum 
dixit, Joc est sanguis meus, vinum igitur à Christo demonstratum, 
sanguis ipsius vocatum est. 

12. Illud veró quod robustissimum pro transubstantiatione , vi, a 


. v : Euch c. 10, 
argumentum, vocat Bellarminus,? veró nugamentum est. Vinum, SOR adds, 


5 5 : , A re : 3 Sic legit 

inquit, per Pronomen Hoc, aut Hic, in ilis verbis, Hoc? est cy qb. o, 
) : E ep. 3. 

sanguis meus, non demonstratur, quia apud Lucam" dicitur, Pri s» 2o. 


rr 


* Bell. loc.cit. 


[516] 


t 1 Cor. 11. 
25. 


" Conc. 
Evang.c. 131. 


482 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXII. 


r0UrÓ b 'orípi) 7, xcu? Oudm iv TQ aljurÍ quos, vb bmip UjuOy 
iy vvójuevov, 1d. est, ut illi vertunt et sensum reddunt, 7c calix 
Novum Testamentum in sanguine meo, qui (Calix nempe) pro 
vobis effunditur. Ubi qui effunditur, non refertur ad sanguinem, 
quia in Grweco vox &uuari, et và Pxywvusvy casu differunt: sed 
ad calicem, quia 7? ixxvvóusvov ejusdem casus est cum rà sorágior : 
Cüm ergo Lucas dicat calicem effundi pro nobis, vas autem seu 
vinum non effunditur pro nobis: Calim igitur apud. Lucam non 
significat calicem vini, sed calicem sanguinis. 

18. Hoccine illud est argumentum robustissimum, cui sol- 
vendo impar Hercules? Imo vos homines nugaces, qui in 
cortice verborum hzretis, vim et verum sensum aut non capitis, 
aut refugitis. — Omninó enim s) £ywóusv» ad «pari refertur 
ut suum Substantivum, non ad zorZewv. Sinite me paulisper ad 
rudimenta reverti, et erroris simul ae inscitiv vestree fontem in 
hoc aperire. Verba primüm apud Lucam sie vertenda sunt: 
Hoc poculum est. Novum Testamentum in sanguine meo qui pro 
vobis effunditur. . Supplendum primó esse verbum substantivum 
Est, liquet ex Apostolo,f qui ait Christum sie dixisse, rejro rà 
vorZeny 7, xouy) OixÜAxu ioriv. Et recté addi verbum st apud 
Lucam monet -Jansenius," qui meritó versionem Vulgate vestre 
editionis ut. non satis híc commodam arguit, in qua dicitur: Hic 
est. cali. Novum Testamentum, &c. — Cüm potius. dicendum esset, 
Hic cali est Novum Testamentum, &c. Ex quo quidnam veré 
sit subjectum in hc propositione, clar discernitur, nempe, Aic 
calix. "Totum veró quod copulam Est subsequitur est, Predica- 
tun : nempe Novum Testamentum in sanguine meo qui pro vobis 
effunditur. Ut vel hinc perspicuum sit r£) ixyvxjuevw» nom esse 
partem ullam subjecti, nec ad subjectum referri, sed partem. esse 
Predicati, e& ad auazi; referendum esse, non ad serZev. Si 
enim ad sorge» referas, diceretur, Hic cali», 1d est, ut vos 
putatis, hie sanguis in calice, qui pro vobis effunditur, est Novum 
Testamentum in sanguine meo. Quis vero dicat, aut quomodó 


. Ver diei possit, Hie sanguis est Testamentum ?  Certà Sanguis 


x Loc. cit. 


Christi, Testamentum verà non est: sedid in quo novum foedus, 
seu Testamentum firmatur. Et ut sit Testamentum, sanguis 
tamen, non est Testamentum in sanguine.  Recté in hoc Jan- 
senlus* vester: Sanguis in calice contentus non potest. propriá 
loquutione dici Testamentum Novum. — Et iterum, Dictionem 
Calix, non posse Aíc accipi pro sanguine contento in calice, patet 


Car. LXXII. contra Archiepisc. Spalatens. 488 


ex eo quod additur, in meo sanguine: que verba ineptà erunt 
adjuncta. Non enim  concinna fuerit oratio, si dixeris, Hic 
sanguis est. Novum Testamentum in meo sanguine. Agnoscite 
. igitur, Episcopo vestro monente vel Calicem non notare ut vos 
docetis, sanguinem. Christi in. Calice, vel (quod sentire aut dicere 
blasphemum est) loquutionem Christi non modo inconcinnam, 
sed et ineptam esse. 

14. Articulus dein Prepositivus c? pro Subjunctivo i apud 
Lucam ponitur. Cui Verbum Substantivum icri, quod usita- 
tissime subintelligi solet, addendum est, slc ut i» rà Gippnrí quov, 
và Pxyovóusvoy, Wi. sit apud Lucam, ae si dictum esset à» «à 
éupnori pou, 0 baig UjuG ex, wvopusyoy doví. Et quidem hzc utraque 
tam frequentia sunt apud Grzcos, ut vix de iis dubitari possit. 
Apud Homerum" leges, óQg símw TÓ ue Üujjhg iv) ovíjüsco: xeAÍuti. 
Ut dieam quz me animus in pectore jubet. Iterum, 'Hóz 
Ago AemrÀ, Tü/y 00 x rig ob0t 10orro. | Sicut aranes tele 
subtiles, quas nullus videre potuisset. Iterum, xuaez &votry v0067, 
rá íi &jumsÜm wíppaó  'O0wcssüs.  Agnoscenti signa qus ei firma 
dixerat Ulisses: Apud Hesiodum, j/£:c " QxenvoG, rode ysfvaro qr, 
Tzóóg. Fili Oceani quos peperit veneranda Tethis. Apud Theo- 
i mala venena qu» 
etiam dii oderunt. Apud Theognidem, ue; 0 àmáxmpya vd 
viQpou6  &iüerai mice, loquitur inertia qus sobriis videntur 
turpia. Apud Musceum,* Ka yápuov Gy -vóeyra, vüy 0ux 1üsy dipliroc 
46s.  Cubitum tenebricosum quem non vidit immortalis aurora. 
In his omnibus, et infinitis ejusdem generis, Przpositivus arti- 
culus pro Subjunctivo seu Relativo usurpatur. 

15. Quód veró Greg. Martinus suam in Grsecis scientiam 
venditans, oggannit, Relativun semper referri ad Antecedens 
ejusdem casus, infantiam plané suam in hoc prodit, uno alterove 
exemplo id patefaciam ; Apoc. i. b. Gratia vobis &mb 'Igsob 
XeióroU, 0 ju orog 0 vicrógs. lic plane, ut apud Lucam et Preepo- 
sitivum ó, pro Subjunctivo 2c poni: et verbum oz; subintelligi ; 
et Relativum ad Antecedens alterius casus, nempe '"Izeoi, Xgieroo 
referri perspicuum est. Aut si cui placet Subjunctivum híc cum 
verbo subintelligi, ac si diceretur, &z 'Ig6€0. Xeirob 0$ 20710 pdorug 
ó mi07óc, tamen et sic quoque Relativum ad Antecedens diversi 
casus referetur: et pari plané modo Relativum cum verbo apud 
Lucam intelligi posse; apertum est, ac si diceretur, iy r9 «lua 
rb üsig UjQy Pxyuvájevov. Ut vel sic constructio non 





pos, 0 i67] 


[517] 


Y "O3vc. 0. 
2. 

? Lib. eod. 
280. 


2" Odyz. lib. 
715:29507 


b Qo. 368. 


€ Ej2yA. x3. 
28, 29. 
9Tyo5. 481. 


* De Heron. 
et Lean. 3. 


f In suá de- 
test. error in 
transl. Bibl. 
0: 1; 289; 


[518] 


z Basil. in 
Moral.Regul. 
21], c. 3, edit. 
Paris. 
Gracolat. 


[519] 


484. Defensio Ecclesie Anglicane Ca». LXXII. 


minüs Grammatica sit apud Lucam, etsi s? Zxvvóusvov ad. opum 
diversi casus referatur, quàm apud Johannem, ubi ?& vel 6 re- 
fertur ad Xegioro0. — Similis loquendi forma habetur, Apoc. viii. 9. 
Ko) dat3aye vb rgíro) v&» xriGJudr uy rv iy Tfj oko, v, Excovr t 
Npuxás.  Putet forté quis, rà fxovr« per Appositionem híc addi 
ad rà reíroy, et tum sensus erit, Mortua est tertia pars creatu- 
rarum in Mari, nempe illa quz vitam habent. At hoc nec dixit 
nec sensit Johannes. Non nominat viventia ut tertiam partem 
eorum quz in Mari Mortua sunt: nulla enim nisi viventia mori 
possunt: sed hoc vult, Creaturarum viventium in Mari tertiam 
partem mortuam esse. Ubi similis est plané Johannis et Lucze 
loquendi forma. Apud Johannem s& pro &: apud Lucam ró 
pro? ponitur. Apud utrumque verbum, icri, quod. subjunctivis 
addendum est, subintelligitur, rà iori» £yovra : 7b iori» Pxyváquevov. 
Apud Johannem articulus r& pro & positus, refertur ad Ante- 
cedens diversi casus r&v xriGuárev. Apud Lucam s), vel $, 
refertur ad Antecedens diversi casus rg «ipai. Posset hoc 
compluribus alis exemplis declarari sed ex his opinor, liquidó 
nunc constat licere per Grammaticos, et recté et commode apud 
Lucam rà iy vwvóusvo referre ad. «iua: ideoque Christum non de 
vino in calice (nam vinum solummodó erat, vel vobis ipsis Judi- 
Cibus, usque ad completam et finitam integram illam Christi 
orationem) non inquam de calice seu vino in calice, sed de san- 
guine suo dixisse rà bmp UjuGyV EX? UvÓJuSVOY. 

16. Autsi in his à nobis instrui non vultis, discite tamen 
à S. Basilio qui in Grecis opinor sciolis vestris longe antepo- 
nendus. Is ut dubium híc omne, etiam illam ipsam quz vos 
torquet argutiam, funditüs ex animis omnium eriperet, verborum 
Christi apud Lucam sensum sic refert, ut non possit, zà Exo ováquevoy 
ad morZgiv, sed tantummodó ad cuoc, referri : Christus, inquit,$ 
calicem dedit, dicens, voro rà oTZei0» 7, xouy9 OrÜZxv iovly iv TQ 
aiuucÍjuo0, vt Uwe ÜjuQ» Pixywvouivo ; In sanguine meo pro vobis 
fwso. Nec sime magnà fraude simul ac scelere, ab aliquibus 
Basilii Interpretibus verba ejus sie vertuntur; oc poculum 
Novum Testamentum in meo sanguine, quod pro vobis funditur. 
Non est hoc vertere, sed pervertere, et evertere sanctorum 
patrum voces. Sed aperta sunt Basili verba, nec ullà arte 
aut cavillis eludi possunt. Disputent de vocum constructione, 
ut volent, et quamdiu volent Grammatici : quomodo rà éxyvváuevov, 
Grammaticé cohzerere possit cum zà ouai, investigent : Teneant 


Car. LXXII. — contra Archiepisc. Spalatens. 485 


tamen constanter quod. docet is, qui Grammaticos omnes docere 
potest, S. Basilius, sie esse ad rà aiuari referendum, ut sensu 
idem sit cum iy TQ aijuuTÍ 00, T) Vai Üjov x wvoluéyw : VOS interea 
videte an S. Basilium, an Grammaticalem istam argutiam de-: 
serere malitis. Certe enim si S, Basilio auscultetis, telum istud 
Herculeum in arundineum et junceum vertetur, et argumentum 
quod robustissimum esse jactatis, in fumum abibit, et tenues 
vanescet in auras. 

17. Quin et Christi ipsius verba apud Matthzum et Marcum, 
hoc idem cum Basilio declarant zoirá 2er; 7) eijuá wow, rà r/,G xouvag 
OrxÜfxnc, và mpl soXAGv £x* Uvópuevov Utrobique TÓ Ex vvÓpuEVOV, 
ad rà oiu refertur: neque vel calix vel vinum, vel quidquam 
aliud przter oío, in eà sententià exprimitur ad quod referri 
possit. Quod dicitur, inquit Jansenius," sanguis meus qui pro cd ; 
multis effunditur, communiter intelligitur de effusione factá in 
Cruce, et rectó. — Illa enim effusio facta est ad promerendam nobis 
remissionem peccatorum. Non est veró dubium idem Participium 
ad idem prorsus Substantivum apud Lucam referri, ad quod 
apud alis Evangelistas refertur; càüm omnes eandem plané 
sententiam Christi, licét. diversis verbis, sensu tamen eodem 
exprimant. Nec hoc Anglo-Rhemenses! latuit; Hoc, inquiunt, and 
quod à .Lucá dicitur, ab aliis. Evangelistis planits. explicatur. 
Obscurior est apud Lucam, manifestior apud Matthzum et 
Marcum loquutio; sed loquutionis Christi idem apud ommes 
sensus. Quare cum apud Matthzum et Marcum, zi Ex oc oVópuE VOV 
sine omni dubio referatur ad oj4«, certé apud Lucam etiam, 
lieét phrasi obscuriore, ad 72 c/j4«z; referendum est. Et sicut 
de corpore suo, quod est pars Predicati, in priore Christi loquu- 
tione dieitur, Corpus meum quod pro vobis datur: Itidem de 
sanguine suo, qui est pars Predicati, in alterà Christi loquu- 
tione, pari modo dicitur, Sanguis meus, vel in sanguine meo qui 
pro vobis effunditur. Sicut non Panis, sed Corpus Christi, cujus 
symbolum erat panis, est id quod pro nobis datur; Ita non 
Calix, aut id quod erat in calice, sed sanguis Christi, cujus 
symbolum erat vinum, est id quod pro nobis effunditur. Sicut, 
quod datur, refertur ad Corpus, Ita quod effunditur, refertur ad 
sanguinem. Sed vestri, quó portentum istud fucare possint, 
cüm Sophistas se primüm egregios, tum Grammaticastros etiam — [920] 
imperitos demonstrant. 

18. Nec dissimile est, aliud illud Bellarmini à Grammaticis 


486 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXII. 


mutuatum nugamentum, Cardinale et docto homine indignis- 
*BelLlib.], simum : S, inquit^ Pronomen illud, Hoc, de pane dicatur; 
de Euch. c. , ij E 
1,$Porr. gqbsurdissima propositio erit. Non enim potest dici, loc, de re 
que cernitur, et apertà cognoscitur, misi res illa sit neutrius 
generis. Nemo enim demonstratá imagine Cesaris, diceret, Hoc 
est Cesar. Lepidum sané hominem, et à Grammaticastris rude 
donandum. Non legerat id quod de Evà quam videbat, et 
*Gen.2.?3. mulierem esse sciebat, Adamus, oc? nunc est os ez ossibus meis. 
pir e^. Nec illud apud. Sotum,* Christus loquebatur. discipulis, ut homo 
S5: dicit amico, Accipe, Hoc est Perdiv. Nec audiverat unquam 


pligh Mars usitatam apud vos, ut ait Marsilius,^ Joquendi formam, Hoc est 
eiens. cont. 


Bein ae, CI Uctfivus, Hoc est Domina. | Et quis Grammaticus, Philosophum 
causá. Venet. : " 
xdi audeat reprehendere, cum demonstrato igne, aut aqua, quz scias 


optime, videasque, dicat, Hoc est leve, hoc grave, hoc lucidum, 

hoc diaphanum, hoc siccum, hoc humidum; aut demonstrato 

lapide, aut laná, dicat, Hoc est durum, hoc molle. Nec carpent 

unquam Theologum Grammatici, si de Imagine quam Cesaris 

esse scit, aut Minerv:e aut Veneris, dicat, Hoc Zeuxidis opus est, 

Hoc Phidize, hoe Apellis: aut de libro quem codicem et librum 

esse certó scit, dicat, Hoc est Novum "Testamentum : Hoc est 

Verbum Dei: Hoc Augustini, hoc Chrysostomi opus. An quis 

ex Alphabeto emergens tyro, ignorat Pronomen Hoc, rem eujus- 

vis sexus, cujusvis Generis notare posse, ac demonstrare, pre- 

sertim in rebus inanimatis, tumque precipue, cüm licét Sub- 

Jectum notissimum sit, Predicatum tamen quód de eo enunciatur, 
ignoretur, et sit etiam sieut Pronomen demonstrativum neutrius 

*Lib. 4, Inst. generis. Annon satis Ciceronianum censetis Lactantii illud, 
Sola Catholica Ecclesia est, que verum cultum retinet ? — Hic est 

fons veritatis, Hoc domicilium fidei, Hoc Templum Dei. At illud 

Orat. pro. scio Ciceronis,! ipsius ésse non negabis; /ndignum est discedi à 
legibus. Hoc enim (Legem vult) vinculum est hujus dignitatis 

quá fruimur in Repub. Hoc fundamentum libertatis; Hic fons 
equitatis. Sed profectó sie res habet, quia ? Theologià pro 
fuleiendo hoc "Transubstantiationis portento desunt argumenta, 

[521] à Grammaticastris pueriles ineptie vobis petendz erant. ^ Nec 
tamen vos ipsi quoties in rem sit, ullis vel Logice vel Gram- 
10:18 matiez legibus teneri vultis: Si quid Pontifici arridet, fiafur. in 
pL 0006. injuriam Grammaticorum omnium.  Zwit* demonium, et dime- 
iba ^ runl, Quare nos non potuimus ejicere illum ? — Nonne? vos magis 
Vu. 79» pluris estis illis? — Divisi! sunt alterutrum à fratre suo. — Neque 


Ca». LXXII. contra. Archiepisc. Spalatens. 487 


nubent, neque nubentur : et qui" me Cotfusus fuerit in generatione » Marc.8. 35. 
ist, Filius hominis confundetur eum ciüm venerit in glorid. ero 
Ejieite primüm festucas has et barbarismos ? vulgata vestra 
editione, et tum ad limam Grammaticorum omnium excutite 
verba illaj| annon de Pane, grammaticó satis dici possit; Hoc 
est corpus meum. 

19. Sed neque Grammatici scio ulli, nisi et Sophistz sint, 
litem hie ullam nobis unquam intendent, et Theologi sani omnes, 
prisci preecipué Patres, et Doctores, constanti et uno animi con- 
sensu, per Pronomen Hoc in verbis Christi, panem demonstrari 
docent. Docet ante omnes S. Paulus! qui panem disertà vocat, :1 Cor. 11. 
non modó cüm accipiatur, et frangatur, et detur, sed etiam cüm AN 
edatur, sic edat de hoc pane; et quisquis ederit panem hunc. 
Docet lrenswus,* Dominus, inquit, accipiens panem, suum corpus *Lib.4, c. 5T. 
esse fatebatur. Docet Cyprianus, Dominus Corpus suwm panem Lib. 1, ep.6. 
vocat de multorum granorum adunatione congestum, et sanguinem 
suum vinum appellat de botris atque acinis plurimis expressum. 
Docet Tertulhanus," Sic Christus revelavit, panem corpus suum » Advers. 


A : M » : Judzeos. c. 10. 
appellans. Docet Cyrillus? Hierosolymitanus, Càmm Christus ipse » Cateen. 
. : . ^ Mystag. 4. 
dicat de pane, Hoc est corpus meum, quis deinceps audeat dubitare ? 
1 2 j j j » Ep. ad 
Docet Hieronymus, Nos audiamus, panem, quem fregit Dominus, Ep. 9a. 


esse Corpus Domini Servatoris. Docet Chrysostomus,? Panis tEp. ad 


S ; 21272227 ; "1«. 2 Aug. cita- 
dignus censetur appellatione Dominici corporis. — Docet. Augus- tLAF oe 


c. Qui man- 


tinus,! Quod fides postulat instruenda, Panis est Corpus Christi, S m is 
calim sanguis. Docet Theodoretus, In mysteriorum traditione, yy v" 
corpus panem appellavit : et. symbolo nomen imposuit, quod erat 
corporis. Docet CEcumenius? Quid est panis? ^ Corpus nempe mos 
Christi. Etiam et Seraphieus vester doctor docet per particulam 
Hoc, non Corpus Christi, sed substantiam panis sub accidentibus 
"demonstrari. lta et evidenti ratione, et consensu Patrum ae nw 
doctorum constat, pronomen illud /Joc, quod vos sic torquet, 5 p" 2, 
panem, et preter panem nihil quidquam demonstrare. Et quia [522] 
certissimum est, panem proprià loquutione Christi Corpus non 
esse, consequitur necessarió, non proprium, sed figuratum et 
tropicum esse Christi Sermonem, et Panem ideó corpus suum à 
Christo vocari, quia sit sacrum Symbolum non significans solüm, 
sed credentibus, instrumentaliter sed spiritualiter, exhibens verum 
Christi Corpus. 

20. Nee mirari quisquam debet, Christum figurato hoc 
loquendi genere tunc usum. — Nihil est in vulgari omnium Ser- 


* Cic. lib. 4, 
in Verrem. 
Cüm Diana 
exportaretur 
ex oppido. 

* Laudamus 
Vuleanum 
eum. Cic. lib, 
1l, de Natur. 
deor. 

» Virg. 
ZEneid. 2. 

* Cont. Sabel. 
et Arium. 

? Cont. Sabel. 
gregales. 

b Ep. 4, ad 
Naucrat. 
tom. 3, BB. 

* Lib. 1, Sacr. 
Cerem. $ 7, 
tit. de Cons. 
Agni. 

3 Exod. 25, 
18 


* I Reg. 7.29. 
f Gen. 41. 26. 


£ Bell.lib. de 
Imag. Sanct. 
(O54 Iq 

$ Secundo, 

h^ Neh. 9, 18. 


i | Cor. 10, 4. 


k Quiest. 57 
in Levit. 


1 Exod. 12. 
12 Vulg. 
edit. 


[523] 


7» Qusest, 
139 in Exod. 


? Lib. 6,cont, 
Faust. c. 3. 


488 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXH. 


mone frequentius, quàm signum et symbolum, rei signatze 
nomine appellare. Apud Oratorem," imago Dianz quze Seges- 
tam revecta est, Diana: imago Vulcani," quam fecit Alcamenes, 
Vulcanus vocatur. Apud Poetam? machina illa fatalis ad equi 
formam fabricata, Equus appellatur, et molem mirantur equi: et 
Equo ne credite Teucri. Apud Basilium* et Athanasium, qui 
imaginem Regis in tabulà videt, de eà dicit, Hic es! Rez: En 
tibi Regem. | Apud Theodorum" Studitam, Hommis, bovis, 
asini, perdicis imaginem, Hominem, bovem, asinum, perdicem 
appellari videbis. In libro vestro Ceremoniarum,* imago agni 
immaculati quam Pontifex consecrat, Agnus immaculatus vocatur. 
In sacris literis imagines Cherubini, bovum, leonum, Cherubim, 
boves,* leones dieuntur: et de vaccis ac spicis Pharaonis dicitur! 
Septem vacce, septem anni sunt, et septem spice septem anni 
sunt. De vitulo, quem pro imagine summi Dei, ut agnoscit Car- 
dinalis,* posuerunt Israelite, dicunt ill^ Hie est Deus tuus. 

21. Quid igitur, an hoc in aliis signis factum putas, et non 
in Sacramentis, quze signa omnium sacratissima sunt? Imo in 
Sacramentis vel maximé hoc familiare fuit, Symbola nomine rei 
signatze appellari. Petra! erat Christus! Erat quidem sacra- 
mentaliter; Substantialiter omnino non erat: de quo pulchré 
Augustinus," Solet res que significat ejus rei nomine quam 
significat nuncupari. ^ Hinc est quod dictum est, Peíra erat 
Christus; Non enim dixit, Petra significat. Christum, sed erat 
Christus fanquam hoc esset, quod utique per substantiam mon 
erat. Sie de agno Paschali dicitur, Comedetis eum, est enim 
Pascha, id est, transitus Domini. Formaliter, agnus ille tran- 
situs non erat; neque, transitus Angeli percutientis /Egyptios ; 
neque transitus Israelitarum ex Egypto, neque transitus à 
morte ad vitam zternam: sed significativó et sacramentaliter 
quilibet ex illis transitus erat, quia omnes significabat : in quod 
illud Augustini? quod ait de Sabbato congruit: Erit signum 
eternum, id est, eterne rei signum, quomodà Petra erat Christus, 
quia Petra significabat Christum. Itidem de circumcisione dici- 
tur, Gen. xvii. 10, Hoc est pactum meum quod observabis. Nec 
tamen formaliter, sed sacramentaliter solüm pactum erat, id. est, 
sacrum signum et sigillum pacti, sicut. Deus exponit, ver. 11, 
Ut sit. signum feederis inter me et vos. Et Apost. Rom. iv. 11. 
Signum accepit circumcisionis, sigillum justitie : quomodó et 
Augustinus? ait, Accepit. signaculum. justitice fidei in membris 


Car. LXXIL.— contra Archiepisc. Spalatens. 489 


carnalibus. Sie Baptismum vocat Apostolus? Lavacrum regene- » Tit. 3. 5. 
rationis : et Greg. Nyssenus? de eodem ait, Baptisma est expiatio v orat. e 
peccatorum, et remissio delictorum : quorum tamen nullum for- Baptis 
maliter est, sed sacramentaliter solüm; quia est Sacramentum 
non signifieans solüm, sed in credentibus efficiens instrumen- 
taliter, et regenerationem, et remissionem, expiationem pecca- 
torum. Quo eodem sensu de pane Eucharistico ait Ambrosius, ips 
Panis hic, est remissio peccatorum, non formaliter, sed sacramen- triarch. c. 9. 
taliter, quia et significat, et in credentibus efficit, iisque obsignat 
suorum peccatorum remissionem. Frequens est et familiaris in 
Sacramentis omnibus loquendi forma, ita signo rel significatze 
nomen imponere, ut dicatur, i/[ud esse quod significat ; ut non 
potuerit, vel clariüs vel significantiüs exprimi quid per Sacra- 
mentalem hune panem voluerit Christus, quàm de eo dicendo, 

Hoc est corpus meum ; ideoque ut rectissimà observat Augustinus," jos 
Non. dubitavit Dominus. dicere, Hoc est corpus meum, cim signum e. — 
daret corporis sui. 

92. Perspicis nunc, aut nisi occulos tibi erueris, perspicere 

potes in Verbis Domini, Hoc est corpus meum, et Hic est sanguis 

meus, nullam posse panis aut vini Transubstantiationem colligi, 

et verissimé à Cardinale Cajetano dictum esse, Non apparet ex exp. 
Jivangelio coactivum. aliquid ad intelligendum haec verba proprió, srt. 
Et quid dico non colligi ? Ex verbis ipsis Christi liquet, Panem 

non transubstantiari, sed integrum in suá essentiá ac substantiá 
permanere; et de pane substantialiter manente dici à Christo, 

Hoc est corpus meum; quod nervos omnes Transubstantiationis [524] 
vestre penitus incidit. 

23. Sine me unius adhuc alterius, qui et Archiepiscopus 

vester est, non tam testimonium, quàm integro libello explicatam 

ab eo demonstrationem huc afferre. Vidisti nuper ex Aquinate, 
Bellarmino, Jansenio, aliisque Consecrationem materie, Confec- 

tionem Eucharistie, id est, eam quam fingitis Transubstantia- 
tionem, non alis omninó verbis, vel olim à Christo factam, vel 
quotidie à sacrificulis vestris fieri, quàm illis, /Joc est corpus 

meum. Verba hzc Consecratoria vobis sunt, Operatoria et Cou- 
versiva, quia vi ae virtute eorum sit Eucharistia, et panis in 
Corpus Christi transubstantiatur. — Aut si locupletiora testimonia 
desideres, audi imprimis Angelicum Doctorem, Sacramentum 

hoc, mquit, perficitur in consecratione materie: et consecratio * Aquin. 


part 3, q. 78, 
. D *. . . ce ó 
materie consistit in. quádam miraculosá conversione, que à solo art. 1. 


" Aquin. 
part 3, q. 78, 
art. ]. 


* Q. ead. 
art. 2. 


y Pet. Lomb. 
lib. 4, Sent. 
Dist. 8, c. 3. 


? [n 4, Sent. 
Dist. 11, q. !, 
art. 1. 


[525] 


? Lib. 1, de 
Euch. c. 11, 
$ Tota. 


b Tb. 
$ Secundo. 


* Lib. 1, de 
Miss. c. 27, 

$ Secundo, in 
Consec. 

3 Ib. 

$ His igitur. 


490 Defensio Ecclesie Anglicane —— CA». LXXII. 


Deo perfici potest. — Ideó ministri in. hoc Sacramento perficiendo 
non habent alium actum, nisi prolationem verborum : Quaenam 
vero illa verba et quz forma consecrandi? — Forma, inquit," 
hujus Sacramenti importat solam consecrationem materie, que in 
Transubstantiatione consistit, putà cim dicitur, Hoc est corpus 
meum, et, Hic est caliv sanguinis mei. Et iterum," Forma Con- 
secrationis debet significare ipsam conversionem panis in Corpus 
Christi. Nec debwit significare illud tn fieri sed in facto esse, 
quia lec conversio non est successiva, sed instantanea. | Unde 
hec forma est convenientissima, Hoc est corpus meum. | Nec 
aliter Magister, Forma. Sacramenti hujus est, quam ipse Do- 
minus edidit dicens, Hoc est corpus meum, et Hic est sanguis 
meus.  Cüm enim hec verba proferuntur, Conversio fit panis et 
vini in substantiam corporis et sanguinis Christi. ^ Et post- 
quam ex Ambrosio dixisset, Sermone Christi fieri consecra- 
lionem, quzrit, Quibus verbis consecratio fit? et respondet, 
Attende que sunt verba, Accipite et. comedite, Hoc est corpus 
meum, et Accipite et bibite, Hic est sanguis meus. Credendum 
est, quód illis verbis Christi Sacramenta | conficiantur, reliqua 
omnia nihil aliud sunt quàm obsecrationes fidelium. — Similiter 
docet Soto," Forma, inquit, consecrandi panem est, Hoc est corpus 
meum; et consecrandi vinum, Hic est calio sanguis mei. Et 
hoc non est dubium, quia authoritate Christi et. celeberrimo Ec- 
clesie usu comprobatur. Et pauló post, In hoc Sacramento con- 
secralio materie consistit in  quádam  miraculosá conversione 
substantie : Unde Forma hujus Sacramenti solim importat Tran- 
substantiationem : quare debet esse hec, Hoc est corpus meum, 
Hic est cali» sanguinis mei.  Clarissimé omnium Bellarminus? 
Apud Catholicos, inquit, verba hec, Hoc est corpus meum, sunt de 
essenti, Sacramenti, et. sunt. operatoria, ut ait Ambrosius. Rt 
iterum," Verba illa Sacramentalia, secundim Catholicos, non sunt 
speculativa, sed practica; efficiunt. enim quod significant : Atque 
ex hoc ille probat, Corpus Christi non posse significari, aut de- 
monstrarl per pronomen Hoc, quia tum verba ista essent specu- 
lativa, non practica. Semper enim verum est, demonstrato Christi 
Corpore, dicere, Hoc est Corpus Christi, sive id dicatur ante con- 
secrationem, sive post, sive à laico, sive à sacerdote. At verba 
Sacramentalia, quia. sunt operatoria, non. sunt. vera, nisi dicantur 
ab eo qui est legitimus minister. Iterum, vi consecrationis fit, ut 
Corpus Christi et sanguis incipiat reipsa esse super alíare: et4 


Car. LXXIL.— contra Archiepisc. Spalatens. 491 


panis per consecrationem vertitur in Corpus Christi. Quibus 
autem verbis consecratio illa fiat, quzque illius Forma git, 
disert& explicat, cüm integro Capite* probet solis Verbis Christi, v Lib. 4, de. 
nempe, Hoc est corpus meum, et Hic est sanguis meus, fleri 
consecrationem. — Post* illa verba. recitata, adest. Corpus. Domini * Cap. cod. 
et sanguis, et. proinde vi illorum fit. consecratio. Et tandem sic autem. 
concludit,* Consecratio igitur non fit aliis verbis, quàm illis que à dede. 
Christo initio prolata sunt. 
24. Ac ut scias hane esse non privatorum quorundam, sed 
totius Ecclesiz vestrze doctrinam, in Catechismo vestro Romano, 
ex Decreto. Concilii Tridentini, jussu et authoritate Pii Quinti 
edito atque approbato idem hoe docetur: Est vero 4s unus ^ liber " Albert. 


. : " ' / Com. Palat. 
omnium instar, Hunc qui leget, non hominum audiet sermonem, pri»fat. 


sed ipsas Apostolorum linguas loquentes. Habe igitur ex eo Woman. 
Ecclesie tuz judicium, de Formá consecrationis panis. i Md us 
Sanctis Evangelistis, itemque ab Apostolo docemur, illam esse e. ^ n- 5. 
Formam, Hoc est corpus meum. | Que quidem consecrationis 

forma, cim. à Christo Domino servata sit, e& perpetuo Ecclesia 
Catholica usa est. Atque hoc ratione etiam illie probatur: 

Forma ea est, quá illud significatur, quod in hoc Sacramento 

efficitur. Cim autem hec verba id quod sit significent ac de- 

clarent, hoc est, panis conversionem in verum Domini nostri corpus, 

sequitur, Formam (consecrationis) in illis ipsis verbis consti- 

tuendam esse. Etiam in Concilio Florentino hoc ipsum decretum 

discas, tum ex eodem Catechismo," tum ex Dominieo Soto, qui [5206] 
sic ait, Zn Concilio Florentino decretum est, Formam hujus Sacra- 14, sent. 
menti esse verba Salvatoris, quibus hoc. Sacramentum | confecit, D MINE 
scilicet, Hoc est corpus meum, et Hic est caliz sanguinis mei : 

discas idem à Cardinale, qui szepiüs Decretum Eugenii, ut Con- 

cilii (Eeumenici Florentini Decretum citans," in háe ipsá causá » nei. riv. 


de Effect. 
sic ait,^ Ecclesia. Catholica magno consensu docet illa sola verba Sacram. c. 


25, $ Secun- 


nis mei, etc.) ad dum, et lib. 
(Hoe est corpus meum, et Hie est calx sanguinis me ) pd 


uid 
Formam pertinere. Ita enim. habemus $n. Concilio Florentino NE. 


Instructione. Armeniorum. Verba ipsa Decreti? habe: Forma etalibi sepe. 
hujus Sacramenti sunt verba Salvatoris, quibus hoc conficitur 4 " irm 


Sacramentum. | Sacerdos. enim. in. personá | Christi loquens, lioc $ Est igitwe. 

e Eugen. 4, 
conficit Saeramentum. — Nam ipsorum verborum virtute, substantia Pim t 
panis in, Corpus. Christi, et substantia. vini in sanguinem, conver- 
tuntur. Etsi veró verba ipsa in decreto non exprimantur, per- 


Pu cS AOI 
spieuum famen est, non alia intelligi posse, quàm illa, Hoc est 


492 Defensio Ecclesie Anglicane ^ Cav. LXXII. 


corpus meum, et Hic est caliv sanguinis mei, etc., quia in Decreto 
dicitur, Sacerdotem in persond Christi loqui, càm Sacramentum 
»Bell.lib.4, conficit : At z//a sola verba, ut recté notat Cardinalis," Hoc est 
16$ Quis. corpus meum, dicuntur à Sacerdote in personá Christi, seu à 
Christo per os Sacerdotis. Quare juxta Decretum Eugenii, 
sLiv.de — approbatum, ut Cardmalis ait? à. Concilio Generali Florentino, 


Effect.Sacra. à E ER T. 3 
c.25,etlib. per illa verba, et per illa sola, consecratio, ideoque Transubstan- 


1l, de Matri- d 
moe.cap.7. tjatio in hoc Sacramento fit. 

35. Habes Ecclesie tuz dogma fidemque: vide nune quid 
de utroque dieat sentiatque Rever. Pater C. de capite fontium 
Archiepiscopus vester Cresarlensis. Dicavit ille Sixto quinto 
libellum, quem de necessarià Theologie Scholastiez correctione 
conscripserat. In toto illo libro hoe unum agit, ut demonstret. 
(et quidem verissime solidissimeque demonstrat), Christum et 
sacrificos vestros, illis verbis, Hoc est corpus meum, et Hic est 
caliz sanguinis mei, non consecrare et Transubstantiare. Accipe 

'Li».dee. illius verba, et perpende: Nisi" priis quim ista verba diceret 


Font. lib. de 


correct. ii, Cristus, corpus suum fuisset ex pane factum, ista propositio non 
neol, Schol. 


pe n fuisset vera, Hoc est corpus meum, Mentitus? fuisset. Christus ; 

Ear anu Christus! mendax esset; non" fuisset ejus affirmatio vera; et 

PFO09 7. similia plus centies opinor ingeminat. Iterum, Si quando 

[927] Christus dixit, Accipite et comedite (quod ante illa verba, Hoc 

est corpus meum, dixit) non erat facta transmutatio panis, et non 

erat corpus suum in ejus manibus, profectó sequitur, Christum 

Jussisse accipi et edi substantiam panis, et. sic oportet negare arti- 

YFol?3,2. culum Transubstantiationis. — Iterum,?  Certü. certiüs constat, 

Christum non. solitm per ista sola verba non consecrásse; sed ne 

quidem illa partem aliquam fuisse consecrationis quam fecit. 

Atque hanc fuisse Patrum omnium sententiam declarat ;- Jus 

ie $5et tini? Dionysii, Augustini, Hesichii, Hieronymi, Gregorii, Am- 

brosiij Ruperti, Alcuini, Bernardi, Scoti, Landulphi, Petri de 

Aquila, Pelberti, aliorumque de quibus ita ait,^ Consecrationem 

sold verborum Christi prolatione non fieri, e» unanimi omnium 

antiquorum Orthodoxum Patrum, tum Grecorum, tum. Latinorum 
consensu probatur. 

96. Pergit adhuc Archiepiscopus, atque hoc ipsum ex Tvi- 
dentini quoque Concilii Decretis demonstrat. Zn primo, inquit," 
Sess. xii. decreto manifest? asserunt (Tridentini Patres) Christum, 
post panis benedictionem, ista verba, Hoc est corpus meum, dixisse. 
In quo, Innocentii Tertii opinionem, quantum ad hoc, confirmárunt, 


* Fol. 58, a. 


b Fol. 7, a. 


Car. LXXII. contra Archiepisc. Spalatens. 498 


cim asserit. Christum non benedizisse per ista verba, sed ea post 
benedictionem dixisse.  Wuc citat, quartum ejusdem Sess. xii. 
decretum, ubi dicitur, Christus corpus suum, id quod sub speciebus 
panis offerebat, ver? esse divit. — Offerebat autem, inquit? 4po- 
Stolis per verba, Accipite et manducate, que prius prolata sunt 
quàm diit, Hoc est corpus meum. Ex his sic infert, Quando* 
Concilium dicit id quod. Christus offerebat sub speciebus panis, 
J'uisse verà Christi. Corpus, manifestó. indicat. consecrationem. cor- 
poris sui, jam antea factam fuisse (nempe cüm benedixit). Neque 
enim poterat offerri sub. speciebus panis, id quod sub illis nondum 
erat. Ex eo quod dicitur; Quod Christus offerebat, sequitur id 
quod offerebat fuisse in manibus suis; verba significantia  obla- 
tionem. Eucharistie in cibum Apostolis sunt ista, Accipite et 
manducate. Si autem cim diit ista, erat. sub panis speciebus 
ejus corpus, jam tum prius factam fuisse consecrationem dicendum 
prorsus est; et per consequens, non per ista, Hoc est corpus 
meum, sed per aliqua priora verba consecrationem factam ab eo 
Juisse. Et pauló post! idem hoc sie premit, Argumentum Patrum 
Tridentinorum ad probandum Transubstantiationem ez eo sumitur, 
quod si substantia panis fuisset. sub speciebus quando diait Apo- 
stolis, Accipite et manducate, non potuisset veré dicere de eo quod 
ilis offerebat, quod esset corpus suum. ^ Christus autem veré 
loquuntus est. —.Non ergo tum cim dixit, Accipe et manducate, 
erat ibi substantia panis. — Unde consequenter infertur ; ergo facta 
Jam tum erat Transubstantiatio ; ergo non fuit facta per ista verba, 
Hoc est corpus meum. | Ex his aliisque Tridentinis decretis non 
dubitat (nec sané est cur quis dubitet), asserere, Non? licet 
amplius post istud Concilii (Tridentini) decretum, quo ait. Christum 
postquam  benedizit, ista verba protulisse, tenere aut asserere 
Christum istis verbis, Hoc est corpus meum, consecrásse. In 
hoc" omnes convenerunt semper usque ad recentia Cajetani tem- 
pora, quód Christus benedictione consecravit : ideo hoc ew eis 
sumimus pro infallibili veritate. — Cui et Scriptura, et Concilia, et 
tota antiquitas testimonium dat irrefragabile. |. Hoc autem posito, 
cum Christus ista verba, Hoc est corpus meum, non dixit, cum 
benedicit panem, sed postquàm benedixisset, sequitur quód per ea 
verba, Hoc est corpus meum, non consecravit. Ideoque quód 
per illa Transubstantiatio non fiat. Quód! Christus consecra- 
veri per isla verba, Moc est corpus meum, zntegrum nobis, 
amplis non. est. ab illis (scholasticis quibusdam) accipere propter 


* Fol. 9, a. 
3 Fol. 9, b. 


* Fol. 9, a. 


f Fol. 10, a. 


[528] 


&€ Fol. 7, a. 


h Fol. 22, b. 


i Fol. 23, b. 


k Fol. 18, b. 
et 19, a. 


! Fol. 28. 


m Fo]. 41, 


n Fol. 24, b. 


[529] 


? Ib. 


» Fol. 25, b. 


4 Fol. 28, a. 
* Fol. 27, a. 


494. Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXII. 


istud Concilii Tridentini decretum, in. quo manifest? dicitur, ipsum 
post panis vinique benedictionem, ista verba dizisse. —.Hiünc* se- 
quitur Patres 'Tridentinos non agnoscere propositionem hanc, Hoe 
est corpus meum, pro practica, sed pro mer speculativa, et pre- 
supponere rem ita se habere, atque significat, non facere rem ita 
esse. — Sufficit! nunc declarásse, quód post Concilü "Tridentini 
decreta, aliter sentiendum | sit. de — Consecrationis | .Eucharistie 
Formá, quàm communis ante Scholasticorum opinio | sentiret, 
quce ait Christum per ista verba, Hoc est corpus meum, con- 
secrásse. Qui" dicit Christum per ea verba, Hoc est corpus 
meum, consecrásse, utique Patrum (Tridentinorum) argumentum 
evertit. ad probandum  transubstantiationem. —— Et. quia. duce et 
magistro Spiritu Sancto, Patres sic decernunt, argumentantur, 
et docent, sequitur eos errare, qui per ista verba Christum con- 
secrásse dicunt. 

27. Hoc ex decreto Concilio de Sacrificio vehementiüs 
adhue urget." Dicitur ibi quód Christus Corpus et sanguinem 
suum, sub speciebus panis et vini, Deo Patri obtulit, ac sub 
earundem rerum symbolis, Apostolis, quos tunc Novi Testamenti 
Sacerdotes constituebat, ut. sumerent, tradidit, et eisdem, eorumque 
in Sacerdotio successoribus, ut. offerrent. precepit, per hec verba, 
Hoc facite. Ex his Decreti Tridentini verbis ita colligit? Archi- 
episcopus: Quandoquidem per. hec verba constat, quód prius 
Christus obtulit corpus et sanguinem suum Deo. Patri, sub specie- 
bus panis et vini, quàm illa Apostolis sub earundem rerum sym- 
bolis traderet, sequitur, ipsum. priusquàm ea Apostolis traderet, 
panis el vini consecrationem fecisse. Et pauló post;? Nostrum 
propositum erat ostendere ez Concilii verbis sequi, non solium 
Christum non. consecrásse per illa verba, Hoc est corpus meum, 
sed eum non ea diwisse, nisi longo tempore post consecrationem. 
Nam consecratio facta fuit, ante oblationem factam Deo Patri de 
corpore ejus el sanguine sub speciebus panis et vini. Hoc negari 
nulla ratione potest. — Post veró hanc oblationem sequuta est eorum 
Sub dictis speciebus distributio facta Apostolis. | Distribuendo et 
ea Apostolis dando diit illa verba, Hoc est corpus meum. — Unde 
sequitur, multum intercessisse temporis inter. consecrationem panis 
et vini, et horum verborum prolationem. ' Quod ut clariüs explicet 
partes omnes Eucharistiz, actionesque quibus Christus tum usus 
est, earumque ordinem, exacte, ut ait, et accurate recenset, 
primó, panem accepit : secundo, gratias egit; Dewmn laudando et 


Car. LXXIL. — contra "Archiepisc. Spalatens. 495 


beneficia. in humanum. genus. collata, et. statim conferenda comme- 
morando: terti, panem benediait, et benedicendo consecravit et 
mutavit in suum corpus : quarto, corpus suum Deo conceptis pre- 
cibus obtulit : quintó, hostiam fregit : sexto, seipsum communi- 
cavit (nam Christum ipsum;? Eucharistiam priüs sumpsisse, qum * Fol. 26, b. 
eam Apostolis traderet, ex Dei verbis, Hieronymum, Augustinum, 
Cyprianum, Hesychium et alios colligere asserit): septim, 4po- 
Sstolos docuit quidnam id esset quod illis in. cibum daret, dicens, 
Accipite et manducate, Hoc est enim corpus meum : octavó, Sacer- 
dotes illos instituit. dum. dixit, Hoc facite in meam commemora- 
lionem : non, orationem devotissimam à divo Johanne descriptam 
habuit, in. quá pro se, pro Apostolis, et omnibus in eum credituris 
oravit : decimo, totam actionem hymno conclusit, quo Deo gratias 
egit. Cüm itaque acceptum panem, et gratiarum actionem, 
sequatur benedictio, per quam panem (eà quacunque tum facta 
est, mutatione) mutavit, et benedictionem sequantur oblatio, 
fractio, communio, cumque in istÀ communione, nec antea, verbis [530] 
ilis, Hoc est corpus meum, Christus usus sit, liquidum est ex 
ipso ordine, diu ante verba illa prolata, ideoque non per illa verba 
Christum panem consecrásse, ideoque per illa verba transubstan- 
tiationem non fieri. Ex his multisque similibus concludit Archi- 
episcopus, Concilium Tridentinum in eá fuisse sententià, quód 
per illa verba, Hoc est corpus meum, nec consecratio flat, nec 
Transubstantiatio. 

28. Quia veró videbat Archiepiscopus, se authoritate Con- 
cili Florentni vehementiüs premi, cüm clarum sit in Decreto 
Eugenn, et Christum, et Sacrificos illis nec aliis ullis verbis, et 
consecrare, et transubstantiare, malo huic nodo triplicem cuneum 
admovens, tria respondet, quorum singula observatione dignis- 
sima sunt. Respondet primó ac verissimé. Decretum illud 
Eugeni, Concili Florentini, Decretum non esse: Error, inquit,* ' Fol. 51, a. 
est, quód Decretum Eugenii Pape, Concilii Decretum dicitur. 
Decretum" .Eugenianum falsó vocare solent. Concilii Florentini » Fo. 56, a. 
Decretum. | Hoc ille sic, veréque demonstrat :* Ex actis Concilii » Fol.51, p. 
predicti constat, prius fuisse Concilium finitum per tres ad minus 
menses, quàm Decretum illud Eugenianum fieret : Die enim 91 
Julii subscriptis ab utrüque parte. Grecorum nempe et Ro- 
manorum) Ziferis unionis, finis Octavi Concilii Generalis (sic Flo- 


t. Y Sess. ult. 
rentinum vocatur)? factus est. Decretum autem Eugenii datum coc. 


Florent. 


fuit 22, die Novembris anni ejusdem. Hzc cüm ez ctis? ipsius zy. 


496 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXII. 


GiCLn Synodi, et Decreto? Eugenii, perspicua sint et certa, vide tu 
orent. à : ES " 
annon pessimá fraude, Decretum illud, ut Concilii Generalis 


d : " 
pm iSent, Florentini Decretum. citetur à Soto," à Catechismo* Romano, à 
1st, ).15 


gs Bellarmino tum in hác causá, tum in omnibus fer? controversiis : 

fatal eis, , Habemus, inquit, Gccumenicum Concilium Florentinum in. in- 

de Matr. c. 7. efruefione Armeniorum. Vide etiam quàm falso et mendaciter ab 

;Dec. ipso Eugenio in suo hoc Decreto dictum* sit, et scepiüs dictum ; 
ugen. 


$ Exultate et Decerni Jec, approbante sacro hoc Florentino Concilio. Con- 
PE cilium autem generale ab eo intelligi, et res clara est, et ex Car- 
fBellleecit. dinale* facilé perspicias. Quomodó poterat Concilium Floren- 
tinum, Decretum id approbare, quod fribus infegris et plus eo 

mensibus post finitum. Concilium, factum est ?  "lorquebat malé 

[531] Binium hie scrupulus, quare ut eum eximeret aut fucaret, ad 
ridicula se commenta, nullis vel testibus idoneis, vel rationibus 

« Bin. not. in innixa convertit: Zinc, inquit (ex eo nempe quod Decretum 


Conc. de : dee : 
Flren. — Eugenii factum sit Novemb. 22) colligitur, Grecos et Armenios 


degens hucusque Florentie permansisse, vel quod probabilius est, eandem 
Synodum post abitum Grecorum et Armeniorum aliquot sessionibus, 
quarum acta nulla extant, continuatum : vel saltem aliam quandam 
ab hác GZcumenicá Swynodo diversam eodem anno 1439 decimo 
Kalend. Decembris (quo die scripta habetur Synodica hec Eugenii 
Epistola) celebratam fuisse. lneptie ac germanze gerree ! 
29. Non permansisse Florentie Grecos et Armenios ad 
mensem Novembris, Binius ipse pauló anté testatur: Armenii, 
PE s. imquit,^ magno honore affecti, unà cum Grecis Florenti discesse- 
runt, circa diem mensis Julii 22 aut 23. Et quidem eodem quo 
fimtum est Concilium die, eos discessisse, Acta ipsa Concilii 
declarant. Nam dum finem Concilii describunt, addunt ista, 
i Act. Cono. rwnenios benignissimà susceptos, laudatos ac magno honore affectos, 
ul. und cum Grecis Florentiá discessisse: et immediaté sequitur, 
Finis Generalis Octave Synodi Florentine. 
90. Sessiones veró alias Concilii istius GZcumenici post Grze- 
corum et Armeniorum abitum habitas, etsi probabile sentiat, vel 
somniet potiüs Binius, est ineptissima conjectura. Nam sessio 


» Bin.loc. cit. ultima vel ipso* Judice habita est 24 die Marti. Et ultimus 


UMima ilius sessionis consessus, habitus est 21 die Julii, ut ex actis! 
fine, Coneiliiliquet. Quo pacto finis illius Octavi Concilii Generalis 


factus est ; ut ibidem exprimitur. An post ultimam Sessionem, 
et ultimum illius sessionis consessum, post finem ipsum Concilii, 
Sessiones alie ejusdem Synodi esse possunt? —Credat Judzus 


Car. LXXII. — contra Archiepisc. Spalatens. 497 


Apella, non ego: Nec Binium hoc credidisse, sanus quisquam 
opinor credet. 

31. Aliud veró fuisse eodem anno celebratum Florentis 
Concilium quibus unquam suadebit Binius? Qui Synodi 
ilius commentitize testes ?.— Quse argumenta? — Ut habitum con- 
cedamus provinciale aliud aut privatum, decem aut duodecim 
Episcoporum Concilium, nihil hine lucratur Binius. Nam De- 
cretum 1stud Eugenii, Concilii Generalis Florentini decretum 
haberi volunt Soto, Catechistze Tridentini et Bellarminus. Etiam 
et Eugenium ipsum voluisse sic haberi testatur Platina," qui ait, 
Jiugenium promulgásse literas suas cum hdc inscriptione; Datum 
n Sacrosancti GZcumenici Concilü Florentini, quod habitum est 
anno 1499 sessione, vigesimá secundá. Novembris die; id. est, si 
rem recté reputes, plusquam tribus post finitum illud Concilium 
mensibus. 

32. Sed cur se tantopere torqueret Binius? ^ Nodus hic 
faeilé expediri potest, si dicas, quód. omninó dicendum est, 
Eugenium ipsum, Decretum hoc Synodale mendaciter confinxisse, 
et mendaeiter à Concilio Florentino fuisse approbatum dixisse. 
Atque hoe ex eo liquid) perspicias, quia dicitur in eo Decreto, 
"Armeniorum oratores, hoc saluberrimum. Synodale Decretum cum 
omnibus suis Capitulis, et definitionibus suscepisse, die 99. No- 
vembris (nam ante eum, quo datum est die, suscipere nemo 
poterat). Cüm ex Actis Florentini Concilii, verbisque ipsius 
Binii, liquidum sit, eos £ribus ante mensibus Florentia (ubi datum 
est, deeretum et editum) discessisse. "Tu interea perpende quàm 
grande planeque insanabile vulnus, ex hác Archiepiscopi vestri 
Caesariensis responsione, imÓ demonstratione, accipiat Romana 
tua fides. Quis nescit, quanto apud vos in honore ac pretio sit 
Eugenianum hoc Decretum ? Complura nimirum fidei vestre 
dogmata, Numerus Sacramentorum, eorum vis et efficatia, quce in 
eis sit Materia, quie item. Forma, Necessitas intentionis, et si- 
milia, non alio fulero, non ullius Concilii Generalis, nisi Floren- 
tini authoritate inniti videbant, qui Tridenti nuper convenerant 
Patres. Cüm Decretum hoc mendax sit, cum à Concilio Gene- 
rali Florentino approbatum non sit, cavete ne fidei vestrze dog- 
mata multum hinc detrimenti accipiant. Nam aut ruant necesse 
est, aut nullius Concilii Generalis, ante nuperum istud et nu- 
diustertius Tridenti habitum  Conciliabulum authoritate ful- 
cienda sunt. Hinc interim videas Archiepiscopum vestrum, non 

K K 


[539] 


7 In vita 
Eugen. 


498 Defensio Ecclesie Anglicane CA». LXXII. 


"FoL53,b. immeritó Responsum hoec primum sie concludere," Nune sufficit 
intellexisse, Decretum Eugenii non. esse Concilii Florentini decre- 
tum, nec ut tale recipiendum esse. ; 

33. Sit veró, inquies, hoc Eugenu solius, non Concilii De- 

»Ben.g»,4, Cretum. — At ipsa Pontificum Decreta et UDospitiongs de fide, 

d&x^t 0-5 certa sunt. et infallabilia: Summus? Pontifex, cüm totam Eccle- 

[538] siam docet, in his que ad fidem pertinent, nullo casu errare potest. 
Etiam certa magis sunt quàm Concilii ullius decreta: quia tota 

»Cap.eoi. infallibilitas Conciliorum à Pontifice promanat. — Christus? solium 

JS e Petrum vocavit Petram et Fundamentum, non Petrum cum Con- 
cilio. Ex quo apparet, totam firmitatem Conciliorum legitimorum 
esse à Pontifice, non partim à Pontifice, partim & Concilio. Vide 
quid his secundo loco opponat, cirea hoe Eugenii Decretum, 
Archiepiscopus vester. Palam ille et profitetar et probat, De- 

:Fol53,b. cretum hoc m multis erroneum esse. — Ceréó, inquit, uf ante nos 
doctissimus Catharinus annotavit, mülta sunt in dicto Eugenü 
Decreto, que si ad rigorem, et secundi proprietatem. Sermonis 
sumnmuntur (et sic omninó sumenda sunt), faísa esse comperientur. 

55.79 Ex hoc genere recenset,' ea que de Eucharistie materia et forma : 
ea que de differentia Eucharistie ab aliis Sacramentis: ea quie 
de verborum in Eucharistid. virtute ad faciendam consecrationem : 
ea quie de ctu et Intentione ministri in hoc Sacramento, híc 
continentur: Sed aliis omnibus omissis, nos de solà Consecra- 
tione et Transubstantiatione agemus. — Decretum Eugenii in hoe 
ipso, quod Consecrationem, ideoque Transubstantiationem fieri 
doceat per verba illa, Hoc est corpus meum, Decretis aliorum 
Coneiliorum et Pontificum, contrarium asserit, probatque. 

ES 55* Contrarium est, primo, inquit? decreto fidei im Concilio Romano 
Sub Gregorio VII.facto. In eo Concilio per sacre orationis verba, 
et. sacerdotis consecrationem (sacra autem oratio et. Consecratio 
idem illis sunt) panem et vinum substantialiter converti asseritur. 

C Fol 54, a. 94. Contrarium! secundo est verbis Concilii Niceni Secundi, 
et iis que in necessarid consequentid ex illis eliciuntur : Nam si 
ilius Conciliü Patres credidissent. verborum Christi, Hoc est 
corpus meum, prolatione consecrationem fieri, nunquam dixissent 
post illorum. verborum. prolationem, nondum tamen factam. esse 
consecrationem: nunquam post ea verba prolata, vel vocássent 
symbola Antitypa, vel peterent ut Symbola illa in. Christi Corpus 
ef. sanguinem mutentur. Utrumque ver faciunt Niemni Patres, 
ut illie demonstrat. Atque ex his tam clar? everti sententiam 


Car. LXXII. — contra Archiepisc. Spalatens. 499 


et Decretum Eugenii existimat, ut dicat, Insolubile est hoc 
argumentum :.addatque, Dico ergo contraria esse ista Decreti 
JEugenii verba. dicti Concilii Niceni patrum. doctrine, "si verum 
sit quod illi (Scolastici nempe et vos quoque eum illis dicitis) so/is 
istis verbis, et sola illis in existente virtute consecrationem fieri. 
99. Contrarium postremo est Concili Tridentini decreto : 
Certum est, inquit, Christum, cüm benedixit, consecrásse. In 
hoc unanimis est patrum omnium consensus. At ex Concilio 
(Tridentino) manifeste constat, Christum, post panis benedictionem, 
ista verba, Hoc est corpus meum, dixisse. Si ergo Eugenius 
vult, quód istis verbis Christus consecravit, contraria est illius 
sententia Concilii Tridentini Decreto. Et paul post! Sic istos, 
inquit, magistros urgebo. — Vos dicitis Decretum Eugenii, Concilii 
Generalis Florentini decretum esse.  Dicitis preterea in eo de- 
finitum esse, quód Christus istis verbis, Hoc est corpus meum, 
consecravit, et quód istorum verborum virtute fiat consecratio, 
ideoque et Transubstantiatio. 44 ez Concilio Tridentino constat, 
Christum ista verba mon dixisse, nisi post consecrationem, unde 
sequitur, quód doceat Christum illis verbis non consecrásse, ideoque 
nec transubstantiàsse. ^ Oportet ergo ut vel negetis Decretum 
Eugenii Concilii Generalis decretum esse, vel. duorum Generalium 
Conciliorum decreta invicem contraria esse fateamini, et per con- 
sequens alterum eorum errásse: aut si Eugenii solius decretum 
sit, consequens est Eugenu et Pi IV. Decreta contraria esse, 
ideoque vel Eugenium vel Pium IV. in Decreto et definitione fidei 
errásse; Quare? si zn Concilio Florentino vel in. decreto Eugenii 
Pape decretum fuit. (ut vos docetis) quód solá verborum illorum 
Christi, Hoc est corpus meum, prolatione fiat consecratio, hoc 
Conciliorum et Pontificum authoritatem plurimim elevaret, velut 
in quorum decretis in doctriná fidei contraria dogmata traduntur. 
36. Quid ergo? an in definitione fidei errare. Pontificem 
concedit Archiepiscopus vester? Nihil minüs. Sed tertià suà 
responsione quid de hoc, quod vos vocatis Decretum Eugen, 
sentiendum sit, declarat: nimirum, Decretum aut defimtionem 
non ommninó hoc esse, sed personalem et privati homines scrip- 
tionem, atque opinionem. Quod, inquit," ad Decretum Eugenü 
Pape spectat, res de quibus in eo tractat, non fuerunt synodice 
discusse. Nec in eo definitivà, et. judicialiter. loquitur, sed ma- 
gisterialiter, et docendo ut Doctor, non definiendo ut Judez. Eu- 
genius! in Aoc scribendo, mom Judicis, sed magistri personam 


» Fol. 54, b. 


[534] 


* Fol. 55, b. 


f Fol. 56, 8. 


€ Fol. 53, a. 


h Fol. 53, b. 


i Fol. 56, b. 


[535] 


k Extrav. 
Joh. 22, c. 
Quia quo- 
rundam, de 
verb. signif, 


! Decr. 
Eugen. 

$ Exultate, 
m Ib, 

$ Octavo. 

n Ib. 

$ Exultate. 
o Ib 


$ Octavo. 


[536] 


500 Defensio Ecclesie Anglicane ^ Car. LXXII. 


agebat.  Didicerat nimirum hoc à Johanne XXII. qui eum er- 
rorem Coelestini predecessoris sul aliter excusare non posset, 
emplastrum hoc adhibuit," Dicimus, quód hoc dixerit non ut Papa, 
sed ul frater Petrus de Tarantasia. Videte interim quz fides 
Pontificibus vestris habenda sit; qui (quod ab Eugenio híc fac- 
tum) opiniones, imó errores suos pro Catholicis fidei dogmatibus 
proponunt, qu:que illi ut Petrus de Tarantasia, aut ut Gabriel 
Condulmerius (hoc olim Eugenio nomen) effutiunt, ea pro infal- 
libibbus Coelestini aut Eugenii Papz decretis, proque Oraculis 
fidei promulgant. Vide dem qus huie ipsi Eugeniano scripto 
habenda fides. — Decretum, etiam. Synodale Decretum. vocatis, et 
quasi é tripode editum fuisset, in eo! dicitur, Decernimus, seu 
Definimus, Definitiones," Precepta, statuta, Compendium? ortho- 
dowe fidei, Decretum à sacro hoc Concilio Florentino approbatum, 
in publicá? sessione Sgnodali Florentie datum tradimus: cüm 
interim, ut recté docet Archiepiscopus, nec decernitur, aut 
definitur hiec quidquam : nec vel à Concilio approbatur, vel in 
Concilio datur, sed sub magnificis his et sesquipedalibus verbis, 
fucum facit Lectori Eugenius, et privatas suas opiniones, imó 
horeses, quasi Decreta, eaque Synodalia et (Ecumenica menda- 
citer, sine pudore ullo et verecundiá, populo obtrudit. Factum 
hoe viderat Eugenius ab Innocentio III. aut Gregorio IX. in 
ementitis ils et confietis Concilii Lateranensis Decretis. Hoc 
idem ipse Pyrrhus factitavit. Nunquid aliud facit Eugenius, 
quàm qnod faciunt summis nati generibus, inque summo Ec- 
clesie fastigio constituti? His nimirum artibus et mendaciis 
fuleienda tua Romana fides. Absque his sit, ruet alto à cul- 
mine Roma. Vide postremo quz sit Bellarmino, aliisque qui 
athletz vestri et pugiles censentur, habenda fides. — Concilia illi 
et Decreta Conciliorum ubique crepant, nec alia frequentiüs 
ilis in ore, quàm Lateranense IV. et hoc Florentinum, in quo 
Decretum Eugenianum approbatur: veré tamen Conciliorum 
istze larvze solüm sunt, non Concilia. Decreta ementita, commen- 
titia, fictitia nee Synodalia, e& Qtcumenica, neque vel Pontificalia 
Decreta, sed Gabrielis aut Tarantasii figmenti et phantasmata. 
97. Hoc te nunc solum, exque vestro Archiepiscopo monen- 
dum censui, tantum abesse, ut ex illis verbis, Hoc est corpus meum, 
transubstantiatio probari posset, ut per ea validissimis invietisque 
rationibus funditus evertatur. Huc enim jam res redit. Do- 
cetis, idque decernente, ut jactitatis, Eugenio, approbante Con- 


Car. LXXIIL. — contra Archiepisc. Spalatens. 501 


cilio (GEcumenico Florentino docetis, non aliis ullis verbis, quàm 
illis Christi, Hoc est corpus meum, panis in Christi Corpus Tran- 
substantiationem fieri. Docet verà verissime, etiam et ex ipsis 
: Concilii Tridentini Decretis docet, et mtegro suo libro demon- 
strat Archiepiscopus vester Ciesariensis, verbis illis Christi, Hoc 
est corpus meum, panis Transubstantiationem nec fieri, nec fieri 
posse. Ex quibus liquidó opinor et necessario inferri debet, nullis 
omni verbis, nec ullà in Eucharistià actione Transubstantia- 
tonem itam quam fngitis, aut fieri aut fieri posse. Aut si 
Archiepiscopi vestri conclusionem et verba audire malis, Que 
ergo juerit, mquit, impudentia, nolle universalis Ecclesie, nolle 
sanctorum Patrum, nolle Evangelistarum, nolle Conciliorum testi- 
monis moveri et persuaderi ? 





CAP. LXXIII. 


TRANSUBSTANTIATIONEM PANIS IN CORPUS CHRISTI, À PATRI- 
BUS ET CONCILIIS DAMNARI OSTENDITUR, DEQUE CONCILIO 
LATERANENSI QUARTO. 


Visxz veró sacris literis, Ecclesiz priscze judicium addamus ? 
Damnatur hoc Transubstantiationis vestre portentum, magno et 
constanti antiquorum Patrum et doctorum hominum consensu. 
Eorum quidem verba aliquot obscuriüs prolata, vos invitis 
patribus distorquetis ad figmentum vestrum stabilendum ; sed 
si rem penitiüs inspicias, videbis tuos im Patrum scriptis, nihil 
nisi corticem tenere ; nucleum, medullam et genuinum Patrum 
sensum, ne attingunt quidem. 

2. De Patribus in genere, audi imprimis virum magni no- 
minis, et Romane Ecclesize athletam, Dominum Archiepiscopum 
Spalatensem: .4nfiqui, inquitj! omnes Patres verum panem in 
Kucharistid manere agnoverunt: nec unquam de peregrino hoc 
Transubstantiationis dogmate, per annos octingentos, vel audiverunt 
quidquam, vel cogitárunt. Etiterum," Guitmundum Lanfrancum, 
Scolasticos aliosque istius farinz (in quorum numero exultant 
Romanenses) ut parum idoneos in háe causá testes merito 
rejiciens, illis et numero isti, alios qui errori huie adversantur 
opponens, ita ait, Vos sciolis Scholasticis, Pape mancipiis, opponi- 
mus toti sanctorum Patrum catervám à temporibus zApostolorum 


* 


» Fol. 103, b. 


* Spal. 
Scop. 1, 


" Tb. lib. 5, 
de Repub. c. 
6, n. 194. 


[537] 





502 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXIII. 


per integra octo secula. De Patribus veró, qui tribus primis 
Ecclesise seculis floruerunt, quorum fides integerrima, et minime 
omnium corrupta, ista addit idem Archiepiscopus, quz observatu 

*In.5& fuo dignissima: Ecce, per trecentos annos nullum penitus, vel 
minimum habemus indicium presentic realis Corporis Christi in 
sacro pane. — Habemus veró ipsos primos Religionis nostre sanctos 
et incorruptos Antistites, et prima Ecclesie Catholice lumina, qui 
communi consensu, et explicat sententiá, solam (nota mihi Solam), 
spiritualem, figuratam et mysticam presentiam Corporis Christi in 
Eucharistid uniformi consensu sunt professi. Ita vel teipso Judice, 
ab Ecclesià Catholieà per annos non frecenfos solüm, sed oc- 
tingentos 'Transubstantiatio vestra damnata est. — Sed prostat sin- 
gulos audire: quorum cüm sit immensa caterva, ego paucos ex 
infinitis nominabo. 


X ON » 9. Damnat Transubstantiationem vestram Justinus Martyr :* 
nton, Pium " 
p. 180. Non inquit, uf communem panem, neque ut communem potum 


isía sumimus, ut panem sumunt, sed non ut communem; et 
pauló post, Eam, in quà per preces verbi ejus ab ipso profecti 
gratie acte. sunt, alimoniam, unde sanguis ef caro mostra per 
mutationem aluntur, Jesu Christi carnem et. sanguinem esse, edocti 
Sumus. Vera et immortalis Christi caro nee alit carnem et. san- 
guinem nostram, nec in eam mutatur; at cibus is qui Justino 
sacramentaliter caro Christi et panis consecratus vocatur, carnem | 
et sanguinem nostrum per ipsius in eam mufationem et conver- 
sionem alit. Quare et substantia panis etiam post consecra- 
tionem manet; et veré corruptibilis cibus est, eüm editur. 
*Ort.eat. Quod iterum explicans Justinus, de pane consecrato ait, Ünum- 
quemque presentium participare eum, in quo gratie sunt acte 
panem vinum et aquam, et ad absentes perferre. — Panis est quoad 
substantiam, eüm partieipatur, panis est itidem, eüm ad ab- 
sentes perfertur. 
MLi»e3s —— 4. Damnat eam lrengus :* Panis qui est. à terrá, percipiens 
invocationem Dei (id est, cogsecrationem per preces), jam non 
[938] communis panis est, sed Eucharistia, ex. duabus rebus constans, 
ferrend et celesti. "lerrenum in e& nihil, si substantia panis 
tollatur: nam Aecidentia terrena non sunt, neque ex terrà. Et 
ibidem, de Hiretieis qui Christum. verum corpus habere nega- 
bant, ait, Quomodà ipsis constabit eum panem, in quo grotie acte 
sunf, corpus esse Domini sui, et calicem sanguinis ejus, si. non 
ipsum Fabricatoris mundi Filium dicant ? Pro certo et confesso, 


Car. LXXIII. |— contra Archiepisc. Spalatens. 503 


quodque omnibus constaret, sumit lrensus, panem esse Corpus 
Christi, et calicem esse sangumem ejus. — Et iterum, Quando" et 
mixtus calio, et fractus panis percipit. Verbum Dei, fit. Eucharistia 
"sanguinis et Corporis Christi, e» quibus consistit et augetur carnis 
nostre substantia. Et paulo post, Grana tritici percipientia Ver- 
bum Dei, Eucharistia fiunt, quod est (sacramentaltter) Corpus et 
sanguis Christi, et mostra corpora ez eü mutrita et reposita in 
terram, resurgent in suo tempore. | Eucharistià nutriuntur nostra 
corpora, ex eà augentur, et consistunt. Nutrim veró ea aut 
augerl vero et immortal Christi Corpore, sine blasphemià dici 
non potest. Et adhue claniüs, Dominus accipiens panem, suum 
corpus esse confilebatur. Panem vocavit Christus suum corpus, 
qui quoniam substantialiter corpus ejus esse non potest, sacra- 
mentaliter solüm corpus illud esse, necesse est. 

5. Damnat eam Clemens? Alexandrinus: Quod autem vinum 
esset quod. benedictum | est, ostendit Christus, dicens Discipulis, 
Non bibam ex fructu vitis hujus, donec bibero psum vobiscum n 
Regno Patris. Ceteri, quód vinum quidem esset quod bibeba- 
tur* a Domino, rursus ipse de seipso dicit. Christum veré vinum 
bibisse probat, contra Eucratitas, Clemens, ex eo quia de calice 
tum benedicto bibisset. 

6. Dammat eam Tertullianus :*. Quid tunc voluerit significásse 
ganem, satis declaravit, corpus suum vocans panem. — Ecce, panem 
vocavit corpus : et quare sie vocavit, indicat ibidem Tertullianus, 
Acceptum. panem et distributum, corpus. suum fecit, dicendo, Hoc 
est corpus meum, id est, figura corporis mei. — Figura autem non 
fuisset, misi veritatis esset corpus. d est, nisi Christus vere 
corpus habuisset: mam quod phantasma est, figuram — capere 
non potest. 

7. Damnat eam Origenes f Quód si Christus, ut obloquun- 
tur isti, carne destitutus erat, et exanguis, cujusmodi carnis, cujus 
corporis, et qualis tandem sanguinis signa et imagines, panem. et 
poculum ministravit ? Panem et vinum i Eucharistià, signum 
esse et 4magines corporis et sanguinis Christi docet, ideoque 
Christum veré corpus et sanguinem habuisse probat, quia hzc 
illorum signa sunt. Si signa sunt, non ipsa sunt. Iterum: 
Ille cibus, inquit, jui sanctificatur per. Verbum Dei, et obsecra- 
fionem, juxta id quod habet materiale in ventrem abit, et 1n se- 
cessum ejicitur, ceterim, juxta. precationem. que illi accessit, pro 
portione fidei fit utilis, efficiens, ut perspicaz fiat. animus, spectans 


b Ib, Iren. 
ib, 5, c. 2. 


* Lib. 4,c. 57. 


3 Lib. 2, 
Paedag. p. 
186. 


* Christum 
communi- 
cásse utraque 
Eucharistize 
parte putavit 
Clemens, 
quomodà 
eum przegus- 
tásse san- 
guinis pocu- 
]um, ex 
Cyprian, 
notat et pro- 
bat. C. de 
capit. Font. 
Arch. Csesar, 
lib. de cor- 
rect. Theol. 
Scol. p. 5, 

et 4. 

* Lib. 4. cont. 
Mare. c. 40. 


f Dial. 3, de 
Christ. Hom. 


[539] 


€ Orig. Hom. 
in cap. !5 
Matt. 


504 Defensio Ecclesie Anglicane — Cav. LXXIII. 


ad id quod est utile. — Nec materia. panis, sed super. illum. dictus 
Sermo, prodest non indigné Domino comedenti illum. —.Et. hec 
quidem de Typico Symbolicoque corpore. En tibi, Corpus 
Christi verum et immortale, à Corpore ilius Typico et Sym- 
bolico, diserté secernit Sacramentum ex utroque constare: 
Typico et Symbolico, quoad materiale ilius, quod recipitur 
manu et ore; vero et immortali, quoad Spirituale quód reci- 
pitur fide et corde. Quod materiale est, panis nempe et vinum, 
in ventrem abit, et in secessum ejicitur : Quod spirituale est, 
nempe verum Corpus Christi et sanguis, in ccelo manet, et 
corde percipitur. Absit, enim, verum illud coeleste et immortale 
Christi Corpus in secessum rejici sentiatis ; quod tamen fateri 
necesse est, si ld Christi Corpus sit, quod materiale in Eucha- 
ristià, e£ Symbolicum corpus vocat Origenes. Nam quód aecci- 
dentia sola, materiale ab Origene vocari, eaque ?//a esse que in 
uLib.2de secessum abeunt, dicat Bellarminus,  perridiculum est. Quo- 


Euch. c. 8, : : sn : ^ 
$adsecum modó et illud, quód Symbolicum Christi Corpus, sit ipsum 


dum, et . AG . . 2O* 6 

$ Adtertium. verum et immortale Christi Corpus, ita ut idem sulipsius sym- 
bolum et signum sit, figmenta hzec sunt, et portenta opmionum, 
sensui, Rationi, Philosophiz, et Theologi: repugnantia: Illius 
generis sunt, que, quia contradictionem implicant, ne d. Deo 
quidem, ipso effici possunt. 

! Lib. 2, ep. 3. 8. Damnat eam Cyprianus :! Invenimus, inquit, calicem 
mixtum fuisse, quem Dominus obtulit, et vinum fuisse, quod 
sanguinem suum. dixit. Si fuit vinum, non ergo vere et realiter 
sanguis Christi. Et pauló post: Quomodo de creaturü vitis 
vinum novum cum Christo in Regno Patris bibemus, si in sacri- 
ficio Dei Patris et. Christi vinum non offerimus ? Quod post 
consecrationem. Deo offertur, Cypriano vinum est et creatura 

[540] vitis. Iterum :* Quando sanguis uve dicitur, quid aliud quàm 

M Sum im vicalibis Dominici sanguis ostenditur ? — Iterum :! Non 
potest videri sanguis Christi esse in calice, quando vinum. desit 
calici, quo Christi sanguis ostenditur. Quid clariüs dici potest ? 
S81 in consecrato calice vinum non sit, in consecrato calice Christi 


^ Bell. lib. 2, oni ter 1 nope] Er 
deu e. sanguis ne sacramentaliter quidem est, nedum corporaliter. 


: "rs n x : 
Hoi uar 9. Scio citari à vestris quzdam" ut. Cypriani verba, ex libro 


i!b- de Cardinalibus Operibus Christi, Ser. De Cená Domini, ex 
B i ; e de rs 

monum de Quibus Transubstantiationem colligi putatis, verba hze sunt: 
Cc d. Ch 1 SS * . * * . ^ . . 

jer. Ser. dc P '(niS" iste, quem. Dominus discipulis porrigebat, non effigie, sed 


oper. Ser. de 
Coená mee . : E . 
Domi, — Rafurá mutatus, omnipotenti Verbi factus est caro. In hoc testi- 


Car. LXXIIL — contra Archiepisc. Spalatens. 505 


monio triumphum tui canunt: Zoc testimonium, inquit Bellar- 

minus? nullam admittit solutionem. | Divus Cyprianus, ait. Lin- * Lib. 2, de 
danus, CatAolice Ecclesie columen, an. Dom. 280, panis in S Secundum. 
Corpus Christi mutationem docet. Tamque insolenter in We ES 
"authore exultat; ut in alià causà de numero Sacramentorum 

dicat: 4urea prorsus sunt Divi Cypriani verba; et apud Evan- «v. ». 
gelicos pre ceteris omnibus fidem ille meretur irefragatam. — Híc, 

Aic advigilate mili Evangelici, et. Divum Cyprianum. totius orbis 
Doctorem, imó Miraculum, et controversiarum Judicem | incor- 
ruptissimum audite. i 


10. Cogit me plane vestra insolentia, et 4uthorem ipsum, *Appar. in 


et Authoris verba diligentiüs expendere. Primó, liber iste, in "Pasos 
quo sic triumphatis, S. Cypriani Cathaginensis Episcopi Liber Appar. m 
non est: Liber de Operibus Cardinalibus Christi ad Cornelium, 5 e de 
Cypriani non est, ait Possevinus: Eum? librum falsó tribuerunt FOL 


: e gro ws : : * Bell. lib. d 
Cypriano. Sermones illi falso. inscribuntur Cypriano, ait Bel- sau ecl 


larminus. Et rationes dat: Contraria" docet Cypriano. | Nec i Cypriano. 


unquam Cyprianus sua scripta (quod hie Author* facit) mugas Vb. 4, de 


E í : PE .. Euch. c. 26, 
infantiles. appellaret : neque unquam diceret sublimitatem Cornelii $ Respondeo 
. . . . . . 1777 rimum. 
linguá balbutiente Cypriani oblectari debere. — Etiam Author illius Posta im 
EC. iD M. A : ; 2^ pios E tom. 3, Oper. 
€ Gomná Domni sermonis, non est Cyprianus, sed aliquis posterior, Cypriani. 
4 x. em E . . Lib. 2, de 
ut ingenué agnoscit Cardinalis; — Sermo i//e de Cená Domini, Euoh. c. 9 
: A E C ; $ Extat. 
falsó, Cypriano inscriptus est, ait Pamelius.* » Possev, loc. 
; * * LI * E . . * eit. 
ll. A4 antiqui, mquies, Authoris est liber ille: sic enim non sIn preef. ad 
] 1 s 1ibros de 
Bellarminus* solüm et Possevinus," sed et Pamelius ;? qui et hoc REDE 


addit : Librum hune de Cardinal. Oper. scriptum constat etate [541] 
Cornelii et. Cypriani, atque adeo. eandem authoritatem. quam Cy- 
prianus meretur. Constat, inquis, tum scriptum. — Imó con- 
trarium constat; teque mendacem esse constat, etiam ex Cardi- 


nali tuo constat; sic enim ille :? Sermones de Operibus Cardinal. : Bell.lib. 6, 
e Amliss. 


Christi, falsó inscribuntur. Cypriano, cim sint Authoris Cypriano, p 


imÓ et Augustino sine dubio posterioris. Ecce, Sermones illi sine 
j 1 1 ls? "ani 1 * August, 
dubio, centum et quinquaginta annis* post Cypriani obitum ee 


E " c iani 1 430, Cyprian. 
scripti sunt; quos tu homo confidens ztate Cypriani scriptos do CT DEAN 


dicis, idque consíare dicis. ^Quandiu veró post Augustinum 
scripti sint, an post annum Christi 600, aut 800, aut millesimum, 


| CR OE E E 
quis certó ostendat? Ego post millesimum à Christo annum PULS E 


: a : AL as Aes p. EN S 
scriptum idcirco suspicor, quia in Bibliothecáà! Collegii Omnium D; aU 
* P er DOCENT EORR 
Animarum in Ácademià Omoniensi, Sermones hi ipsi extent in Sub Patrum 
. c . ; SS , Scriptis, p. 
vetusto manuscripto codice, sub nomine Zrnoldi Bonawvillacensis ; 1 vts P 


& Ep. 310. 


h Serm. de 
unct.Chrism. 
inter Serm. 
de Card. 
Christi 
operibus. 


i Serm. de 
Conà 
Domini. 


k Ib. 


[542] 


1Ib. 


506 Defensio Ecclesice Anglicane — Cae. LXXIII. 


dieanturque non Cornelio (Impostoris ista dieatio) sed Hadriano 
Quarto, vixit veró Arnoldus iste circa annum 1150, ad quem extat 
epistola Bernardi. An fraus ista in vobis ferenda ?  Àn zquum 
censetis, ut. ea "Testimonia nomine Divi Cypriani, orbis Doctoris 
gloriabundi citetis, quze Impostoris esse sine omni dubio vosmet 
ipsi agnoscitis ? Quisque sine dubio 150, et ut videtur 900, 
propé, post Cyprianum annis scripta sunt. 

12. Agé veró, etsi Impostoris testimonium respuere cuiquam 
fas sit, quid tamen Author iste dicat expendamus. Et quidem 
'Transubstantiationem ille vestram penitus refelht. "Eucharistiam 
etiam post consecrationem, Panem diserté vocat : Dedit, mquit," 
Dominus in mensá. propriis manibus panem et vinum, in cruce tra- 
didit manibus militum corpus trucidandum. | Quod in mensá 
dedit, Panis erat, quod in Cruce dedit, Corpus suum erat. Et 
hsc fecit, uf. ostenderet. gentibus, quomodo vinum et panis Caro 
esset et sanguis. Si panis caro, et vinum sanguis, actum plané 
de Transubstantiatione. — Iterum diserte distinguit! Sacramentum 
à re Sacramenti: et de re Sacramenti ait, Hec quoties agimus, 
non dentes ad mordendum acuimus, sed fide sincerá panem sanctum 
frangimus et partimur. Si panis sanctus veré et proprié Christi 
Corpus esset, partiri illud et frangere nefas. Ac ut frangi, sed 
in figurà solüm frangi videas, ait idem author," Sanguinem sugi- 
mus, et intra ipsa, Redemptoris nostri vulnera figimus linguam, 
quo interiüs exteriusque rubricati, à sapientibus hujus seculi indi- 
camur amentes. Fidei, opinor, non corporis, figitur lingua in 
illis vulneribus : et fide ae mente rubricantur mandueantes, non 
ore, corpore aut visceribus. lIterum,' Dominus usque hodie hoc 
veracissimum et sanctissimum suum corpus creat et. sanctificat, et 
benedicit, et pi sumentibus dividit. — Quis dubitet hzc de Corpore 
Christi mystico, aut ut Origenes vocat, Symbolico, id est, de 
Sacramento corporis intelligenda ? — Certé enim verum et im- 
mortale Christi Corpus, neque creat hodie Deus, neque sancti- 
ficat aut. benedicit, multó minüs dividit et partitur.  Cüm tam 
multis, tam perspicuis locis Author ille Transubstantiationi ad- 
versetur, quze vestra perversitas, qui arreptà ex unicà voculáà 
cavillandi occasione, in adversam partem vel invitum torquetis ? 

18. Panis, inquit, non effigie, sed natur mutatur: At non 
alt panis substantiam et essentiam mutan, non ait Panis sub- 
stantiam penitus tolli: sed panem maturád mutari dicit. - Per. 
Naturam autem, Substantiam panis ct essentiam mon vult. 


Car. LXXIII. — contra Archiepisc. Spalatens. 507 


Panem enim ipsum, ideoque Subsiantiam panis manere docet. 
. Quomodo igitur aliter Naturd mutetur, quàm virtute, conditione, 
officio, usu, et accidentalibus proprietatibus? — Sie enim Nature 
vocem frequenter accipi, Oratores, Poétz, Philosophi, Theologi, 
€t norunt et testantur: Hec" esf Natura anime atque vis, ut à eir. 
seipso moveatur. Nec tamen est essentia, sed proprietas et con- 120 
ditio. Naturam? ezxpellas fure licét, usque recurret. Coudi- LE 
tionem insitam mutes ad tempus, et. pellas, Substantiam et 
essentiam expellet nemo."  Densatur ubi loci natura. poscit; id Mr e 
est, qualitas et conditio loci. Julius viator medicorum consilio Piin. tib. 7, 
sic à potu abstinuit, u£ naturam. consuetudine fecerit, adeo ut in TAB 
senectá potu caruisse prorsus feratur... Fit de arboribus quibusdam 
agens, tllud mirum, inquit Plinius,? eas mutare naturam in eisdem PELA 
locis. An tu arbores istas transubstantiari dices, quia nafuram 
mutant?  Vigorem ille, vires, facultates, proprietates mutant, 
non Substantiam. Scientia beata, ait Aquinas, est quodammodo * P. 3, q. 9, 
supra Naturam anime rationalis, in. quantum | scilicet. propriá ue 
virtute ad eam pervenire non polest. Non ait supra essentiam 
esse, sic ut inesse substantize anime mon possit, sed supra vim [548] 
anime est. Sie et Augustinus; Prevaricatione primorum pa- ERE. 
rentum Natura humana mutata est. Non opinor transubstan- e. 12. 
tiata: sed conditione, dignitate, vigore, virtute, et accidentibus 
mutata est. Sic ct Cardinalis! tuus, Per peccatum Natura non SBelL-Mipug, 


est mutata, quoad partes et. membra naturalia, sed solitm quoad grat. c. 11, 
$ Quod vero. 


actiones et officia. Sie et Glossa" juris: Papa immutat Naturam tne. 
rerum (non transubstantiando res: ne cogita) sed substantialia Me, 
unus rei applicando alteri. oec eodem sensu Naturam wusur- 
pavit ille Auctor; ut Natura humana per peccatum mutatur, ut 

Papa mutat Naturam rerum, ut arborum natura mutatur, nec 
tamen ulla in his Transubstantiatio, vel arborum, vel rerum, vel 
hominum, sie Naturam panis mutar in Eucharistüà dixit 
Auctor, non amittendo vel substantiam et essentiam priorem, 

vel proprietates et conditiones essentiam sequentes; sed reci- 
piendo novam conditionem, novam dignitatem, novum usum, 
officiumque.  Priüs corporis erat, nunc mutatur ut sit et nime 
pabulum.  Priüs erat panis vulgaris et communis, solüm vulga- 
ribus et corporalibus usibus inserviens; nunc ad eam dignitatem 
evehitur, ut sacro usui inserviens, symbolum fiat, et Sacramentum 
"Corporis Christi, officio, usu, dignitate, conditione nova, priori 
nature  superadditis, à Deo ornatur; mon essentiá, non sub- 


x Serm. in 
illud, 
Quicunque, 
dixerit 
verbum. 


[544] 


y Lib. ], de 
Demonst. 
Evang. c. 10. 


: Homil. 27. 


2 Lib. 2, de 
Euch. c. 15, 
$ Sed hzc. 
^ Lib. 1, de 
Spir. Sanct, 


508 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXIII. 


stantià, non prioribus naturalibus proprietatibus spolatur aut 
orbatur. Et fit hzc in pane mutatio per omnipotentiam Dei, 
quia ille solus hanc dignitatem, vim, efficaciam ac virtutem pani 
dare potest, ut sit non solüm signum, sed efficax instrumentum 
exhibendi eredentibus, Christi Corpus, et Dei gratiam eis obsig- 
nandi. Sieut ille solus per suam omnipotentiam, instrumento 
tam infirmo, tam in se inepto conferre gratiam, et dare credenti- 
bus suum corpus potest :. Ita ille solus per suam omnipotentiam, 
panem ad tam sanctum tam coelestem et gratiosum usum de- 
signare potest.  Cavillari in verbis Authoris hujus aut alorum 
pervieax quis potest, Hune verum esse et genuinum Authoris 
sensum negare, nis) pervicax nemo potest. 

14. Damnat eam Athanasius :* Spiritum à carne discrimi- 
navit, ut disceremus ea que loqueretur, non carnalia esse, sed 
spiritualia: Quot enim hominibus corpus ejus suffecisset, ut uni- 
versi mundi alimonia fieret ? — Sed propterea ascensionis suc in 
calum mentionem fecit, ut eos à corporali intellectu abstraheret, ac 
deinde carnem suam de quá loquutus erat, cibum $ supernis, 
celestem et spiritualem. alimoniam ab ipso donandam intelligerent. 
Corporalem Corporis Christi esum rejicit ut impossibilem, esum 
illius nullum nisi spiritualem tantüm agnoscit. 

15. Damnat eum Eusebius? Ceesariensis: ZJwjus, inquit, 
sacrificii memoriam signis quibusdam in mensá celebrandam, cor- 
porisque illius salutarisque sanguinis accepimus. Qyuze in mensáà 
accepimus, signa sunt corporis et sanguinis, non ipsum corpus 
ejus et sanguis. 

16. Damnat eam Macarius? S. Antonii discipulus: JNescie- 
bant, inquit, justi Reges, et Prophete, offerendum esse in Ecclesiá 
panem et vinum, antitypon exhibens carnis ipsius et sanguinis, 
sumenlesque de pane visibili spiritualiter carnem. Domini edere. 
Quot pené hie verba, tot sunt Transubstantiationis vestrze letalia 
vulnera. Sumitur panis et vinum : offertur panis et vinum: et 
ea Znüitypo sunt corporis et sanguinis; et sic à Macario vocari 
etiam post consecrationem agnoscit Bellarminus.* 

17. Damnat eam Didymus" Alexandrinus, qui ex eo probat 
Spiritum Sanctum, Deum esse, quia, incircumscriptus sit, et 
pluribus simul distantibusque locis adsit. — Omnia autem que facta 
sunt, circumscriptam habent substantiam. Nam vel loco circum- 
scribuntur, ut corpora, vel proprietate sue substantie fimuntur ; 
sic, ut extra terminos ubi definiuntur, non sint. Admissá vero 


Car. LXXIIL. — contra Archiepisc. Spalatens. 509 


transubstantiatione, Corpus Christi nec loco cireumscribetur, nee 
substantize suze finibus definietur : sed in plurimis distantibusque 
locis simul existet. 

18. Damnat eam Cyrillus? Hierosolymitanus, ut nomen libri 
pre se fert; sm alius Author illius sit, eum. Aominem fuisse 
sanctum et antiquissimum, asserit Bellarminus. Ageus ille de 
Chrismate, seu unguento quo baptizati inungi solebant, ad sig- 
nificandum eos Spiritu Sancto tum unctos, sicut etiam in Christum 
ipsum jam baptizatum Spiritus Sanctus in specie columbze descen- 
derat, ita ait :* Ceterüàm vide, ne illud putes unguentum tantüm. 
Quemadmodum enim. panis Eucharistie post Sancti Spiritís invo- 
cationem, non amplis est panis communis, sed est Corpus Christi ; 
sic et sanctum hoc unguentum, non est amplius unguentum nudum, 
neque commune, postquam consecratum est, sed est Charisma 
Christi, quod adventu Spirits Sancti per. ipsius divinitatem ener- 
gium habet; et corpus quidem unguento perungitur, anima verà 
Spiritu. Sancto vivificoque sanctificatur. — Luculenter profectó 
declarat, quze qualisque mutatio in pane per consecrationem fiat. 
Sicut unguentum per consecrationem mon transubstantiatur in 
spiritum, aut Charisma, seu gratiam Christi; sic neque panis 
neque vinum per consecrationem transubstantiatur in Corpus 
Christi, aut sanguinem. Sicut unguentum manens quoad sub- 
stantiam unguentum, non tamen vocatur unguentum tantüm, 
aut unguentum nudum et commune, sed jam est Charisma, scu 
gratia Christi; sic panis et vinum manens quoad substantiam, 
panis et vinum non vocatur, tamen panis tantüm, aut panis 
nudus ac communis, sed jam est Corpus et Sanguis Christi. 
Sieut de unguento post consecrationem dicitur, Est charisma 
Christi, nec tamen essentialiter aut formaliter est illud, sed Sym- 
bolum et typus Charismatis et gratie Christi; sie de pane et 
vino consecrato dicitur, Est Corpus, Est Sanguis Christi, nec 
tamen essentiahter aut substantialiter est illud, sed Symbolum, 
typus et Sacramentum corporis et sanguinis. Sicut unguentum 
non nudum sigmum est gratis, sed effica, ut Cyrillus putat, 
quod per Christi divinitatem operatur in credentibus, gratiam ; 
sic panis et vinum non sunt nuda signa Corporis et Sanguinis 
Christi, sed 1nstrumentaliter ea exhibent credentibus, et Christum 
in eis habitare faciunt. Vides quam claré Transubstantiationem 
evertant Cyril hujus verba. Nec dissimilia sunt quz de A4quá 


baptismi habet Cyrillus: Non, mquit! fanquam aque simplici 


* Lib.Catech. 
Mystag. 


3 Lib. 2, de 
Euch. c. 13, 
$ Hzc de. 


* Cyr. Hier. 
Catech. 
Mystag. 3. 


[545] 


f Cyril. Hier. 
Catech. 
ilium. 3. 


& Catech. 
Mystag. 4. 


[546] 


i Ib. 


k Homil. de 
Corp. et 
Sang. Christ. 
Extat inter 
opera Hier. 
tom. 4, p. 
399. 


510 Defensio Ecclesie Anglicane — CA». LXXIII. 


studeas huic Lavacro, sed ut spirituali gratie, que cum aqua datur. 
Aqua. simplex per Sancti Spirits invocationem, acceptá, virtute, 
sanctitatem consequitur. — Ut Aqua non substantid mutatur, sed 
virtute et sanctificandi vi donatur; sic panis et vinum, non sub- 
stantiá mutatur, sed virtute nová, non significandi solüm, sed 
instrumentaliter exhibendi Corpus et Sanguinem Christi, et cum 
eo sanctitatem et gratiam, divinitüs ornatur. Hine monetidem 
Cyrillus Ne consideres tanquam panem nudum. et vinum nudum ; 
Corpus enim est et Sanguis Christi. Panem dicit esse corpus, et 
vinum sanguinem: additque Christum de pane dixisse, Hoc est 
corpus meum.  Substantialiter Corpus Christi panis esse non 
potest: typicó, symbolicó, et sacramentaliter est; quia ut ille^ 
ait, Sub typo pamis datur tibi Christus, et sub typo vini datur 
sanguis: quod captios? nec boná fide alicubi vertitur, sub specie 
panis, et sub specie vini. Typum et Symbolum voluit Cyrillus, 
de Speciebus seu Accidentibus, sine subjecto existentibus, nihil 
antiquis vel per somnium in mentem venit. Typo nomen rei 
signat datur, et de pane, id est, typo corporis, dixit Christus, 
Hoc est corpus meum, quod tamen substantialiter non aliud est 
quàm panis. Quamvis enim sensus, sit idem Cyrillus, Aoc fibi 
suggerit (scilicet, panem esse nudum, et communem panem) famen 
fides te confirmet: me ex gustu rem judices (is preter panem 
nudum nihil esse judicat) quin potis habeas ex fide pro certissimo 
esse tibi cum pane donata (spiritualiter) corpus et sanguinem. 

19. Dammnat eam Eusebius Emissenus:" JEvidenter, inquit, 
constat, vini creaturam Christi Sanguinem nuncupatam. | Si vini 
creatura Christi Sanguis, sine dubio vini creatura non tolhtur, 
non transubstantiatur in sanguinem. Sie enim vini creatura 
nulla esset, quz sanguis vel vocaretur, vel esset.  Explicans 
porró quomodó panis in substantiam Corporis Christi, et vinum 
in substantiam sanguinis mutetur, à Baptismo petit exemplum, 
et sic ait:! QuomodO tibi novum aut impossibile videri non debeat, 
quód in Christi substantiam terrena et mortalia commutantur, 
teipsum qui jam in Christo es regeneratus interroga. — Dudum 
alienus eras à vitá, à salutis vid intrinsecus mortuus, exultabas ; 
subito initiatus Christi legibus et. salutaribus mysteriis innovatus, 
in corpus Ecclesie non videndo, sed credendo transüsti. In em- 
teriori nihil additum est, totum in interiori mutatum est, ac sic 
homo, Christi filius effectus, et. Christus in hominis mente formatus 
est. — Sicut ergo sine corporali sensu, subitó nová indutus es digni- 


Car. LXXIII. — contra Archiepisc. Spalatens. 511 


tate; Tta cim reverenda altari cibis satiandus accedis, sacram, Dei 
(ui corpus et sanguinem respice, honora, mirare, mente continge 
cordis, manu suscipe, et mazimà haustu. interiori assume. Non 
poterat clariüs mutationem panis et vini, in Eucharistiá illus- 
trare: mutantur in substantiam Corporis et Sanguinis Christi, 
ut mutatur homo per baptismum in corpus Ecclesie, vel in 
Corpus ipsius Christi. Ut idem docet Eusebius:" Ut homo 
per baptismum mutatur; non amittendo priorem substantiam, 
sed recipiendo novam gratiam : sic ut jam sit, non tantüm homo, 
sed homo Christi, aut Corpus Christi: sic panis et vinum per 
Eucharisticam consecrationem mutatur, non amittendo priorem 
substantiam, sed recipiendo novam dignitatem et novam vir- 
tutem, ut jam non sit panis tantüm et vinum, sed panis Christus, 
seu Corpus Christi: non quia transubstantiatus in Corpus 
Christi, sieut nec per baptismum homo; sed quia efficaciter 
credenti jam exhibet Christi Corpus, ejusque gratiam; sicut 
efficaciter per baptismum Christi, gratiam receperat homo. In 
utroque conditionum est, et Accidentium ; in neutro est mutatio 
substantie. Quare recté Emissenus:^ Nec dubitet quisquam 
primarias creaturas nutu. diving potentie in. Dominici Corporis 
transire posse naturam, cim ipsum. hominem. videat, artificio ca 
lestis. misericordie, Christi Corpus effectum. Vix clariüs hoc 
quisquam exprimat, vel Transubstantiationem solidiüs evertat. 
Vestri ver qui ex Eusebio hoc transubstantiationem exculpere 
nituntur, et laterem lavant, et se Sophistas egregios praestant, 
qui cüm sensum Eusebii vel non capiunt, vel non curant, in 
verborum cortice pueriliter ineptiunt. 

20. Damnat eam Ambrosius:? S; fanta, inquit, vis est in 
sermone Domini, ut. inciperent esse que non. erant, quantó magis 
operatorius est, ut sint que erant, et in aliud commutentur ? Ecce, 
panem et vinum id esse, quod erant, docet: Substantialiter ergo 
non mutantur; tunc enim non essent quod erant.  Mutantur 
tamen, ait, in aliud, non quoad substantiam, ut sint illa realiter, 
sed quoad significationem et usum, ut sint illa sacramentaliter. 
Hine panem etiam post consecrationem significare Corpus 
Christi, ait Ambrosius:? /nfe consecrationem, alia species no- 
münafur; post. conseerationem, corpus. signiftcatur. Si pane sig- 
nificatur corpus, panis non est essentialiter corpus. Nihil 
enim suüpsius signum est. Sic et imaginem Corporis Christi 
alibi? vocat: £e wmbra, híc imago, ilie veritas; wmbra in 


[547] 


"p. 


" Ib. 


? Lib. 4, de 
Sacram. c. 4. 


» Lib. de iis 
qui Myster. 
initiant. c. 9, 


3 Lib. 1, offic. 
c. 


* Lib. 6, de 
Sacram. o. l. 


[548] 


* Lib. 10, in 
Lucam. 


t Lib. 4, de 
Sacr. c. 4. 


» Lib. de iis 
qui Myster. 
init. c. 9. 


* Lib. de 
Spir. Sanet. 
e. 27 


*! Lib. 2, de 
Euch. c. 15. 
$ Alterum. 
« Possev. 
Appar. in 
in Basil. et 
Epiph. Diac. 
nomine 
totius Conc. 
Niegen 2, 
Act. 6, p. 
366, b. 


512 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXIII. 


Lege, imago in. Evangelio, veritas in celestibus : H fc in imagine 
offertur, illic in veritate, ubi apud Patrem pro nobis quasi advo- 
catus iniervenit. Et iterum similitudinem corporis vocat: Zn 
similitudine accipis Sacramentum, sed vere nature gratiam, vir- 
tutemque consequeris. Ideo alibi? ait: Non enim corporali tactu 
Christum, sed fide tangimus ; et pauló. post, Christum alloquens : 
Non, inquit, supra terram, nec in terrá, nec secundim carnem te 
querere debemus, si volumus invenire. Quin et adhuc clariüs 
exprimit Ambrosius, qualis illa sit panis mutatio, per quam sit 
Corpus Christi; Tu ipse, mquit, eras, sed eras vetus creatura ; 
posteaquam, consecratus es, nova creatura esse ccpisti. Qualis 
in baptismo, hominis; talis, juxta Ambrosium, in Eucharistià, 
panis mutatio. In baptismo per regenerationem fit nova crea- 
tura; in Eucharistià per benedictionem" fit nova natura. In bap- 
tismo creatura hominis non substantialiter mutatur, sic ut desinat 
esse quod priüs erat, sed accidentaliter solàm mutatur, sic ut 
nová gratià, quà Christus in eo spiritualiter habitat, ornetur: In 
Eucharistià itidem natura panis non substantialiter mutatur, ut 
desinat esse natura quie priüs erat, sed accidentaliter solüàm 
mutatur ; sic ut Christum et reprzsentet, et credentibus instru- 
mentaliter exhibeat, effüciatque ut in eis Christus spiritualiter 
habitet. Mutatio in pane Eucharistico talis est Ambrosio per 
panis consecrationem, qualis est in baptismo mutatio Aominis per 
regenerationem : Si non transubstantietur nafurag hominis per 
regenerationem ; nec transubstantiatur Ambrosio nafura panis 
per benedictionem. Ut per baptismum fit homo, non quod 
natura formavit ; sed quod. gratia regeneravit: sic apud Ambro- 
sium, per benedictionem fit panis, non quod natura formavit, sed 
quod benedictio consecravit. Natura hominem non nisi Aominem, 
panem non nisi panem formavit: regeneratio ex homine nudo, 
faeit hominem sanctum et sanctificatum, hominem qui jam sit 
Corpus Christi: in quo Christus spiritualiter habitat: Benedictio 
itidem ex pane nudo, facit panem sacrum, mysticum, sacramenta- 
lem, panem vivificum, panem qui sit et dicatur Corpus Christi, 
efficiatque in credentibus spiritualiter habitare Christum. 

21. Damnat eam Basilius;? qui de Eucharistià post conse- 
crationem, ut. agnoscit Bellarminus, agens diserté, vocat panem 
Eucharistie, Si panis sit, sine dubio, non Corpus Christi. In 
Liturgiá quoque, seu Anaphorá, eujus vos" S. Basilium authorem 
predicatis, de pane et vino dicit; Proposuimus typum Corporis 


up rut. FIT Tw 


» E 


Car. LXXIIL. — contra Archiepisc. Spalatens. 513 


et Sanguinis Christi. Si'Typus sit et figura, cert& non ipsum [549] 
Corpus Christi et Sanguis. Nihil suiipsius Typus aut figura 

esse potest, nisi idem suipsius Pater, aut Filius, aut Dominus 

esse potest. Nec possum quin insignem híe vel inscitiam, vel 
impudentiam Epiphanii Diaconi, et totius Conciliabuli Niczni 

notem. Epiphanius totius Conciliabuli istius nomine, agens de 

hoc ipso Basilii in Anaphorá loco, ait:* 4nfe consecrationem » Voc. nuper 
vocari quidem Antitypa à Basilio; sed post consecrationem, non per 
antitypa, sed Corpus et Sanguinem. Domini appellari. | Consulat 
quivis Basilii Anaphoram ; et mirabitur, imó execrabitur Con- 
ciliabuli istius mendacia. —Verba ila Christi, Hoc est corpus 
meum, et, Hic est sanguis meus, qu:e. consecratoria, et operatoria 
vos dicitis, et per que transubstantiari panem. contenditis, priüs » Bell. tib. 1, 


de Euch.oe.11, 


recitantur: et integris sexaginta lineis póst, habentur illa verba, $ Secundo, et 
$ Adillam, et 


in quibus fypum seu Antitypa vocat Corporis et Sanguinis e 
Christü. Ac ut perspicuum sit, Basilium non existimásse, vel ERES. 
panem aut vinum transubstantiarl, vel illa verba, Hoc est corpus 
meum, esse operatoria et effectiva transubstantiationis panis et 
vini; post hzc omnia quz adhuc citavimus, additur alia Sacer- 
dotis precatio, in qu& sic dicitur: Efficiat Dominus panem istum 
corpus gloriosum Jesu Christi, corpus celeste, in remissionem pec- 
catorum, vilamque eternam, iis qui accipiunt. Panem esse ag- 
noscunt; rogant ut fiat Corpus Christi, im vitam seternam, iis 
qui accipiunt.  Credentibus fit corpus vivificum, quia illi Cor- 
poris Christi et panis coelestis veré partieipes sunt. Aliis, tam 
non recipientibus, quàm non credentibus. J4nfitypon quidem est, 
sed illis non est, nec sit Corpus Christi, quo nihil efficaciüs 
transubstantiationem vestram evertere potest. Quod idem ex 
illà Liturgià, quam, ut Divi Jacobi missam venditatis, observari 
posset. Priüs recitantur verba illa, Hoc est corpus meum, tum 
interjectis variis Sacerdotis precibus, et populi responsis, orat 
Sacerdos in hune modum : Dimitte nunc, Domine, in nos Spiritum 
tuum, ut. superveniens, sanctá et. boná et. gloriosd. sud presentiá 
sanctificet, et efficiat hunc panem Corpus Sanctum Christi tui: et 
respondet populus, Amen. f 

22. Dammat eam Greg. Nazienzenus,^ qui eódem quo Basilius Ae 
modo, panem et vinum consecratum, Exemplaria vocat, et 4n- » 
titypa. Corporis et Sanguinis Domini. Si alicubi, mquit, manus [990] 
24 cy Avewebmus, ex venerando Corporis et. Sanguinis Christi an-.— 
litypis aut. exemplaribus recondideraf. E eram :* Quomodo * nApologet. 

LL 


514 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXIII. 


poteram audere ad Sacerdotium accedere, et. ad hostias offerendas, 
et Imaginem ac Figuram celestium mysteriorum celebranda ? 

^ Orat, de 93. Damnat eam Greg. Nyssenus, qui declarans aquam bap- 

osuere per benedictionem sic mutari, ut jam non sit aqua communis, 
sed divinum lavacrum, à quo mirabiles existunt effectus, explicat 
hoc tribus comparationibus. Prima est A/faris, quod naturá est 
lapis communis, sed Dei cultui consecratum, et benedictione acceptá, 
fit mensa. sancta et. Altare immacalatum. | Secunda est. Eucha- 
ristie, de quo sic ait, Panis est initio panis communis ; sed ubi 
eum mysterium. sacrificaverit, Corpus Christi et. dicitur, et. est, et 
excellenter operatur. —"lertia est Sacerdotis, Heri erat homo vul- 
garis et & plebe, novitate benedictionis fit Doctor pietatis, myste- 
riorum presul, et nihil corpore vel formá mutatus, invisibili quádam 
vi ac gratid animam in melius transformatam gerit. — Simili, n- 
quit, consequentid rationum, etiam aqua, càm nihil aliud sit quàm 
aqua, superná gratiá benedicente ei, in eam que mente percipitur 
regenerationem, hominem renovat.  Diserté docet panem et dici, 
et esse Corpus Christi, sie et. vinum, Sanguinem Christi ; quod 
quieunque dicit, Transubstantiationi contradicit. Etiam et lu- 
culenter exprimit, qualis fiat in pane et vino per consecrationem 
mutatio. Non ulla fit substantie mutatio, sicut nec in Lapidibus 
Altaris, nec in Aomine ad Sacerdotium evecto, nec in aquá ad 
baptismum consecratá, sed mutatio solüm est accidentalis in usu, 
in effectu, in virtute, in officio panis et vini; qualis est in lapi- 
dibus, in Sacerdote, in aquá baptismi mutatio. 

COPIYIME 34. Dammnat eam Hilarius :* Dominus ait, Ego vobiscum sum 
omnibus diebus: Adest, et per naturam suam presens est; Spi- 
ritus namque est omnia penetrans. Non enim secundàm mos 
corporalis est, ut cm alicubi adsit, absit aliunde. Duo perspicue 
docet et Christum non corpore, sed Spiritu solo híe im terris 
adesse: et corporalem presentiam id requirere, ut ubi sic adest, 
aliunde absit. Quorum utrumque Transubstantiationem funditus 
evertit. Nam si Christus corporaliter aut corporali presentià 

[551] sit in hostia, nusquam alibi, ne in coelo quidem erit. Quia in 
ccelo certum est corporaliter eum esse, certum quoque est, in 
hostià corporaliter eum non esse. Nam teste Hilario, Corporalis 
presentia talis est, ut citm alicubi adsit, absit aliunde. 

SU 29. Dammat eum Oyrilus?* Alexandrinus;  Efsi, inquit, 
corporis sui presentiam hine subduxerit, majestate tamen. divini- 
fatis semper adest : Corporis hic omnino nullam, Deitatis solum- 


Toi bd -- ww 


Car. LXXIIL. — eontra Archiepisc. Spalatens. . 515 


modo presentiam agnoscit. Iterum :* Qui Manna, inquit, man- * Lib. 4, in 
ducabant, wullam inde vite perpetue virtutem. acceperunt. . Non S M 
enim, vivificabat, sed famem solummodà corporalem removebat, et 

- figura. erat. veritatis. — Qui veró panem wit (id est, Christum) 
suscipiunt, immortalitatem. consequentur, cum Christo eternaliter 
viventes. Nullum alium veri Corporis Christi esum usquam 
tradit Cyrilus, nisi qui vivificus sit, et manducantes faciat 
eternaliter eum Christo vivere, quique faciat ut ipse alibif docet, "Lib. 0, t 
Ut Christus maneat in. nobis, et nos. in Christo, ideoque de had 
qui veré Christi carnem comedit, ait, Christum in eo non solüm 
esse, sed participatione quoque naturali, id est, indissolubili in 
eo esse. Utitur quidem voce corporaliter, dicens, Mystice bene- « 1. 
dictionis eam. virtutem. esse, ut. corporaliter faciat communicatione 
carnis Christi, Christum in nobis habitare. Sed nihil minüs 
quàm "fransubstantiationem vestram intellexit, —Exprimit illà 
voce mirabilem effectum spiritualis manducationis carnis Christi, 
ex quá fit, ut Christo sie arcté ac indissolubili nodo conjungamur, 
ut ille in nobis, et nos in illo zternum habitemus, maneamusque. 
Quo eódem sensu Apostolus" e&ádem voce usus est, docens, » cols. 2.9. 
plenitudinem | Deitatis corporaliter, id est, indissolubiliter, in 
Christo habitare. Quod ipsum quoque Hilarius per vocem ;Liv.2,ae 
Naturaliter significavit, eüm dixit, S veré Verbum caro factum us 
est, et nos veré Verbum carnem cibo Dominico sumimus, quomodo 
non naturaliter manere in nobis existimandus est: qui et naturam 
carnis nostre jum inseparabilem sibi homo matus assumpsit, et 
naturam carnis sue ad naturam eternitatis sub sacramento nobis 
communicande carnis admiscuit? — Iia enim omnes unum sumus, 
quia et in Christo Pater. est, et Christus in nobis. — Quisquis ergo 
naturaliter Patrem in. Christo negabit, neget prius Naturaliter, 
vel se in Christo, vel Christum sibi inesse. Sane neque nos in 
Christo, neque Christus in nobis eo modo vel naturaliter, vel [552] 
corporaliter est, ut vel nos in ipsius, vel ille in nostram naturam 
transeat, aut in eà imncludatur : sed ideo et ille in. nobis, et nos 
in illo naturaliter manere dicimur, quia arctissimo ct indissolubili 
sui Spiritüs vinculo eredentes ommes sibi colligavit. Hoc veré 
senserunt Hilarius, et Cyrillus : Christi vero carnem, vel ab ullo 
comedi, qui non zeternaliter cum Christo maneat, sitque unum 
cum Christo, vel cujusquam ventri aut stomacho, aut venis 
corporaliter, ut alii cibi solent inclusum esse, vel sic in quoquam 
esse, ut singulis horis corruptis panis accidentibus recedat, 


CTTMME 


516 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXITI 


nosque deserat, ctiam quosdam seternum deserat, non senserunt, 
non vel per somnium cogitarunt sanctissimi illi Patres. — Hane 
* Append. 3, veré esse Cyrilli mentem, liquet ex ipsius ad Euoptium epistolà." 
Actor Cone Redarguit ibi Nestorianos, quód carnem Christi (quem hominem 
p am tantüm fuisse credebant) in Eucharistià manducari dicerent. 
Illi sine dubio, carnem Christi non visibiliter, non per frusta ad 
morem Anthropophagorum, sed corporaliter tamen, lieet invisi- 
biliter, et sub speciebus panis (quomodà et vos docetis) mandu- 
cari sentiebant. — Adversus istos sie scribit Cyrillus : Num Aomi- 
nis comestionem mostrum esse Sacramentum pronuncias? — Et 
irreligiosó ad crassas eorum cogitationes, qui sic crediderunt, 
mentem nostram urges ?.— Et altentas humanis cogitationibus (cor- 
poreo nempe tactu gustu, esu) /ractare illa (carnem et Sanguinem 
Christi) que solá, purd, et inexquisitd fide accipiuntur ? — Ecce, 
carnem et Corpus Christi eorporaliter in mysterüs comedi, 
tractarl, accipi negat; fide, et fide sold, non manu, non ore, non 
ventriculo, sed fide sold tractari, et accipi declarat. Neque mens 
ON hie Cyrilli solius. | Consensu suo firmavit, et approbavit epistolas 
Defnit. Bd. Cyrilli in causà Nestorii scriptas (carum hze una est, eaque 
Cyriülad —" cortà cum przeipuis numeranda) Concilium Chaleedonense,! 


Nestorium et 


alos her Concilium Generale Quintum," itemque Sextum.^ Horum fides 
rientem, 


aecePüsE eadem sine dubio qui fuit Niezmni Constantinopolitani Primi, 
s habet. 


cud, €t Ephesii Concilii; quare istorum omnium sex Generalium 
do- 


vont, "- Coneiliorum judicio, non corporaliter, non manibus, non dentibus, 


SA non ventrieulo, sed fide solá tractatur in Eucharistià, et accipitur 


ie QpAle. caro Christi. 


[553] 26. Damnat eam Philo? Carpathiorum Episcopus: Coeste, 
? Com. in . . N EET . . 
Cantie.im — Inquit, e£ salutare malum corpus est Jesu Christi, salutariter nobis 
illa verb. Sub : . : 
malotom.l, qb eo datum sub mystico pane ac vino. Datur quidem Corpus 
| Christi, sed sub consecrato pane et vino datur. 
»In 27. Damnat eam Epiphanius,? qui de eo agens, quód Christus 
Ancorato, " N ES ; . . T : 
m cconà Discipulis dedit, ait, Hoc est rotunde forme, et. insen- 
sibile quantum ad potentiam, et voluit per. gratiam dicere, Hoc 
meum (corpus) est. Quàd figure rotundw est, et sensu expers, 
id est, panem, à Christo voeari suum corpus dieit, At quód 
sensu vacat, Christi Corpus veré ac realiter esse non potest, quia 
ut ille subjungit, Christus foftus sensus est, totus sensitivus, totus 
movens, totus operans. 
Eee: in 98. Damnat eam Chrysostomus :* /stam, inquit, mensam pre- 


paravit servis et. ancillis, in. conspectu. eorum, quotidié, in. simili- 


Car. LXXIII. — contra Archiepisc. Spalatens. 517 


tudine Corporis et Sanguinis Christi, panem et. vinum, secundum 
ordinem Melchisedech, nobis ostendit in Sacramento. | Similitudo 
hie Corporis Christi, non verum corpus : Panis et vinum osten- 
ditur in Sacramento, non igitur vere caro et sanguis, nisi et 
Melchisedechi panem et vinum transubstantiata dicas. Quo- 
modó etiam ipsius emphatieas locutiones intelligi velit, indicat, 
dum explicans illa verba Christi, Joh. vi. de manducandá ipsius 
carne, et bibendo sanguine, docet, Ea non carnali, et corporali, 
sed mystico et spirituali sensu intelligenda esse. — Verba que lo- 
cutus sum, spiritus sunt: Hoc est,mnquit, sunt spiritualia, nihil 
carnale, nullam naturalem consequentiam habentia. — Si carnaliter 
ea quis acciperet, milil sanà lueraretur. — Quid est autem carnaliter 
enlelligere ? — Simpliciter ut res dicuntur, neque aliud quidquam 
excogitare. Non enim ita judicanda sunt que videntur, sed mys- 
teria omnia interioribus oculis consideranda, hoc est, spiritualiter. 
Et quid in hoe Eucharistie Sacramento tenendum sit, docet 
aperté 1m Epist. ad Cesarium ; ubi sie ait: nte consecrationem, 
panem vocamus; diviná veró gratid sacerdotis ministerio sanctifi- 
cante, à panis nomine liberatur, et. dignus. appellatione Dominici 
Corporis habetur, etsi natura panis in ipso permansit. Clavó indi- 
cat, et post consecrationem, panem quoad substantiam remanere, 
et tamen quia Jam sacrum dieci te fit Corporis Christi, Christi 
Corpus appellari. Nugantur veró Bellarminus* et Possevinus; 
cüm Epistolam illam Chrysostomi non esse suspicantur. Quare 
vero suspicantur? | Neque enim, mquit Bell. in toto Chrysostomi 
opere ullus est liber vel Epistola ad Cesarium. — Quid s1 non sit ? 
AÀn omnia Chrysostomi scripta typis excusa dices? | Non esse 
docet te Possevinus.!  Extabat hzc Chrysostomi Epistola* Flo- 
rentie. Cur non evulgata à vobis, cum aliis Chrysostomi scriptis? 
Extitisse etiam exemplar ejus in Bibliotheca, vel Archiepiscopi, 
vel Archidiaconi Cantuariensis, diseas à vestro Gardinero,! Win- 
toniensi olim Episcopo. 

29. Sed quàm longé à vestrá Transubstantiatione abfuerit 
Chrysostomus, demonstrant illa ipsa ejus verba, quz vos pro 
'Transubstantiatione citatis, magnique facitis: Sacerdotis, inquit, 
ore verba proferuntur, et Dei virtute consecrantur et gratiá. — Hoc 
est, ait, corpus meum. Hoc verbo proposita consecrantur. Et 
sicut illa vom que dicit, Crescite et mulliplicamini, et. replete 
terram, semel quidem dicta est, sed omni tempore sentit effectum ad 
generationem. operante naturá ; ila et voz illa semel quidem dicta 


r Hom. 46 in 
Joh. 


* Lib 2, de 
Euch. c. 22 
$ Respondeo 
nihi 
t Appar. in 
Chrysost. 


[554] 


3 Loc. cit. 

* Ut ex Petro 
Mart. 
estatur. 
Steph. 
Gardin. lib. 
2, de Euch. 

f Loc. cit. 


£& Chrys. 
Homil. de 
prodit. Jude. 


ls. 


518 Defensio Ecclesie Anglicane | Car. LXXIII. 


est, sed per omnes mensas Ecclesie, usque ad hodiernum diem, et — 
usque ad ejus adventum, prestat sacrificio firmitatem. | Adverte 
serió: Verba illa à sacerdote prolata, operatoria jam et effectiva 
Chrysostomo non sunt, sed recifativó tantüm et Aistoricó pro- 
feruntur, nee ad presentem panem referuntur, sic ut eum aut 
quidquam jam presens demonstrent, sed ad panem illum m 
particulari, quem olim in ecenà demonstravit Christus. De prze- 
sente jam pane non dieit, vel suo vel sacerdotis ore, Christus, 
Hoc est corpus meum ; nee verba illa jam dicta, consecrant hune 
panem, sed preces sacerdotis historie? referentis, quid in. ultimà 
ecná dixit Dominus. Precatione suá, et authoritate sibi à 
Christo datà, per illa alia verba, Hoc facite, panem presentem 
consecrat sacerdos, non efficiendo Transubstantiationem, sed de- 
signando panem hune in symbolum sacrum Corporis Christi. 
Vide jam annon Chrysostomus nervos ommes incidat Transub- 
stantiationis vestrze ? Non aliter, nec alio modo transubstantiari 
panem docetis, quàm operatoriis his verbis de presente jam pane 
prolatis, Hoc est corpus meum, vi illorum verborum, inquit Bellar- 
Ew ed, minus, contentum sub illis speciebus incipit esse Corpus Domini : 
b Pras, pud! Catholicos, Hec verba sunt de essentiá Sacramenti, et 
[995] operatoria. —.Si verba hec, inquit Aquinas," recitativé solim pro- 
EO M ferantur, tum non applicarentur ad materiam corporalem presentem, 
et ila. non perficeretur Sacramentum. | Verba vero hze recitativà 
solüm proferri, nee. presentem. panem. demonstrare, vel de pre- 
senti pane quidquam enunciare, cüm doceat Chrysostomus, fun- 
damentum ipsum "Transubstantiationis vestre funditüs evertit. 
Et quia verba illa, ut vos docetis, non aliter operatoria erant, cüm 
ea Christus protulit, quàm nune sunt, cüm à sacerdote efferuntur, 
cüm à sacerdote nune prolata, operatoria et efectiva "Transub- 
stantiationis non sint, ne Christo quidem ea proferente, operatoria 
erant, aut "ransubstantiationem effecerunt. 

30. Nec abnuo tamen nonnulla apud Chrysostomum inve- 
nir qu: emphatieó, imÓ veró hyperbolieó | de  Eucharistià 
dicuntur, quze nisi dextré capiantur, incautos homines facilé in 
errores abducant. — Fuit hoe Chrysostomi et priscorum Patrum, 
est etiam et nostrum studium ae summa cura, populum Dei in- 
struere, ne in externis symbolis mentes defigant, sed ut in illis 
Corpus Christi et sanguinem mentibus contemplentur; ut Aqui- 
larum instar, sursum volantes, coelesti illo pabulo toti vescantur. 
Perit omnes. Sacramenti fructus, si in Symbolis hiereamus, et 


Car. LXXIIL.— contra Archiepisc. Spalatens. 519 


nisi in Christum ipsum, in illius vulnera, passionem, mortem et 
fructus qui inde percipiuntur uberrimos, toti versemur. Hinc 
factum, ut sancti Patres, quo hzc auditorum animis vehementiüs 
et efficaciüs imprimerent, de typis, quasi ipsa Antitypa essent, 
oratorum more multa enuncient, qu:e si strictiüs ad limam re- 
voces, examen mon sustineant. Tale illud Leonis, 4n lá 
mysticá distributione hoe impartitur, ut. in carnem. illius. tran- 
seamus. 'lale ex Hieronymo citat Joh. Langus" (nam mihi 
locus non occurrebat), O fzsca sacratissima, quàm, veró comedens, 
Deus efficitur. "Vale illud Augustini, Gratias agamus non solium 
nos Christianos factos esse, sed Christum. Fit. magnum  maira- 
culum, sed iamen verum. "Tale illud Authoris? qui Cypriani 
nomen pre se fert, Intra Redemptoris nostri vulnera. linguam 
figimus, eisque interius et. exteris rubricamur. — "Talia illa Chry- 
sostomi: Vii? sensibile traditum nobis à Christo, omnia que 
tradidit insensibilia sunt. — Vellem, dicunt, formam et speciem. ejus, 
vellem vestimenta videre. Quibus sic Chrysostomus, /psum vides, 
ipsum langis, ipsum comedis; vestimenta ejus desideras videre : 
Ipse vero seipsum tibi tradit, non ut videas solüm, verum et tangas, 
et in le habeas. Et pauló post: Nos in unam secum mussum 
reducit, neque id fide solim, sed reipsá mos corpus suum, efficit. 


Iterum :?- Non. se tantim. videri permittit, sed et. tangi, et man- 3o. 


ducari, et dentes carni sue infigi. Etiam, Lingua* eruentatur hoc 
admirabili sanguine, — Et, Per* cibum quem mobis largitus est 
efficitur, ut non solim per dilectionem, sed. reipsd, in illam. carnem 
convertamur. Equidem si cavillari volupe esset, tam veré nos in 
Christum, et Christi carnem fransubstantiari, quis ex his de- 
fendat, quàm Corpus Christi in panem transubstantiatur ? Sed 
vobis solis non item aliis Sophistis esse licet. Nos hcc et 
similia Patrum dicta, candidé, ut squum est, interpretamur. 
Vosque monemus, meminisse quod docet Sapiens, Qui vehe- 
menter emungit, elicit sanguinem ; quodque ipse Senensis " vester 
monet, Non sunt Concionatorum verba eo rigore accipienda, quo 
grimim ad. aures auditorum perveniunt ; Multa enim declamatores 
per Hyperbolen erebrü. enunciant. Hoc. interdum | Chrysostomo 
contigit. 

31. Dammat eam Author operis imperfecti im Mattheum, 
quem ego Chrysostomum fuisse non dubito; sed quia vos" 
alium fuisse suspicamini, ego ut alium (licet vobis fatentibus* 
Catholicum) nunc cito: Vasa hec sanctificata, inquit, ad pri- 


! Ep. 23. 


" Not. in 
Justin, Mar- 
tyrem, Orat. 
ad Antonium 
Pium. p. 190. 
n "''ract. 21, 
in Joh. 


? Serm. de 
Coná Dom. 
p. 320. 


» Chrys. 
Hom. 83, in 
Matt. 


[556] 


4 Ib.Hom. 45, 
in Joh 


r [b. Hom. 83, 
n Matt. 

* Ib. Hom. 45 , 
in Joh. 


t! Prov. 20. 33. 
" Sixt. Sen. 
lib. 6, Bib- 
lioth. Annot. 
152. 


* Bell. de 
Scriptor. 
Eccl. in 
Chrysost. 
Possev. Ap- 
par. in 
Chrys. 

y Credibile 
est authorem 
fuisse Catho- 
licum Bell. 
ib. 

* Chrysost. in 
Oper.Imperf, 
in Matt. 
hom. 11. 


? Matt. c. 26. 


^ In c. 66 Isa. 


* Com. in 22 
Jerem. 


1 Com. in c. 
14 Marci. 


[557] 


* Aug. lib. 3, 
de Doct. 
Christ. c. 9, 


f Tract. 26 in 
Joh. 


£ Ib. 59. 


h Ib. 26. 


i In Ps. 3, 


520 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXIII. 


valos usus transferre peccatum est, in. quibus non est verum Corpus 
Christi, sed mysterium corporis ejus continetur, quanto magis vasa 
corporis nostri, que sibi Deus ad habitaculum. praeparavit, non 
debemus dare Diabolo. 

92. Damnat eam Hieronymus,? qui Eucharistiam, Corporis 
et Sanguinis. Christi representationem, vocat. Ad vere Pasche, 
inquit, £ransgreditur Sacramentum, ut quo modo. in prafiguratione 
ejus, Melchizedech panem et vinum offerens fecerat, ipse quoque 
veritatem sui corporis et sanguinis representaret. — Alibi de impiis 
agens, ait," Nec comedunt carnem. Jesu, neque bibunt sanguinem : 
Sacramentum veró eos comedere et bibere, certo sciebat. Itidem 
de Hzereticis ait? Non comedunt, non bibunt sanguinem Salvatoris. 
At ilh quoque Sacramentum Eucharistim comedunt et bibunt. 
Iterum,? Accepit Jesus panem, et benedicens fregit, transfigurans 
corpus suum. in panem, non opinor, transubstantiando suum 
corpus in panem, sed panem benedictum corporis sui figuram 
constituens. 

33. Dammnat eam, et quidem plus millies Augustinus, qui 
in hoc sic totus Calvinianus, ut Calvinum ipsum loqui, non 
Augustinum putes: Liferam, inquit, sequi, ef signa pro rebus 
que iis significantur accipere (quod vobis hic solenne) servilis 
infirmitatis est. lterum,! Qui non manet in Christo, et in. quo 
Christus non manet, procul dubio nec manducat spiritualiter carnem 
ejus, nec bibit ejus sanguinem, licót carnaliter et visibiliter premat 
dentibus Sacramentum | Corporis. et Sanguinis Christi. | Quid 
claris? — Sacramentum aliqui edunt Corporis Christi, qui 
Corpus Christi non edunt. Et hoc explicans in Juda, et reli- 
quis Apostolis, ait,j Apostoli manducabant panem Dominum, 
Judas panem Domini contra Dominum. Et Israelitas qui 
Manna manducárunt, conferens Christianis qui panem in Sa- 
cramento accipiunt, ait, Ufrorumque fuisse eandem escam Spi- 
ritualem, sed diversa signa et. Sacramenta. Sacramenta, inquit, 
illa in. signis diversa sunt, sed in. re que significatur, paria sunt. 
Spiritualem escam. eandem. omnes manducárunt ; nam corporalem 
alteram :. quia illi Manna, nos. aliud : spiritualem veró. eandem 
qutm nos. Quis apertiüs distinguat spiritualem escam, quze est 
Christus, à corporali esca, qui est vel Manna vel panis? Sed 
nec Manna, nec panis, idem quod Christus, nee panis corpora- 
liter magis, quàm Manna Christus. Iterum de Juda loquens, 
ait! Adhibuit eum ad convivium, in quo. corporis sui figuram Dis- 


Car. LXXITI. — contra Archiepisc. Spalatens. 521 


cipulis commendavit et tradidit. — Iterum * explicans Christi verba, * In Ps. os. 
ait, Non hoc corpus quod videtis, manducaturi estis (nempe denti- 

bus) et bibituri illum. sanguinem quem fusuri sunt, qui me cruci- 

Jigent. — Sacramentum. aliquod. vobis. commendavi, spiritualiter 
intellectum. vivificabit vos. Si transubstantietur panis in ejus 

corpus, dixisse Christum oportuit. Corpus quidem hoe den- 

tibus mandueaturi estis, sed non eodem modo quo alias carnes, 

sed invisibiliter, in specie panis. Ille veró non dixit, Mandu- 

cabitis corpus Aoc, licéót non hoc modo: verüm dixit, Corpus Aoc 

non estis dentibus manducaturi. Corpus ipsum comedendum 

negat; Non corpus comedendum esse, sed non eo modo, quo 
Capernaitzte putabant comedendum asserit. Iterum:! Im Sacra- Lib. 5, 
mentis, non quid sunt, sed quid ostendant, semper attenditur, Maxim. c. 22. 
quonium signa sunt rerum, aliud existentia, aliud. significantia. [558] 
Iterum :? Donec seculum finiatur, sursum Dominus est :: sed tamen » vi citatur 
etiam hie nobiscum est veritas. I. Deitas Domini. | Corpus enim oou d 
in quo resurrexit, in uno loco esse oportet, veritas autem ejus ue 
ubique diffusa est. lterum:" Si Sacramenta quandam. similitu- » Aug. ep.23. 
dinem earum rerum quarum Sacramenta sunt, nom haberent; 

omninàó Sacramenta non essent. Ex hác similitudine. plerumque 

eliam ipsarum rerum nomina, accipiunt. — Sicut ergo secundüm 
quendam. modum (non veré et realiter, sed secundüm quendam 
modum), Sacramentum Corporis Christi Corpus Christi est, 
Sacramentum. Sanguinis Christi Sanguis Christi est, ita et Sacra- 

mentum fidei Fides esí. ^ Ut baptismus non transubstantiatur in 

Fidem, sic nec panis et vinum in. corpus aut sanguinem Christi. 

Iterum :? Ostendit Dominus quid sit mon Sacramento tenus, sed REA 
reverà, (audi reverà) Corpus Christi manducare, et ejus sanguinem c-?»- 
bibere; Hoc est enim in Christo manere, ut in illo maneat et 
Chrisíus. Ex quo verissimo Axiomate, ait,^ Hereticos et. Schis- » 1. 
maticos percipere Sacramentum | Corporis. Christi, qui tamen, ut 

ipse addit, mon sunt dicendi manducare Corpus Christi. Et 
rationem. alibi? reddit, Quia in hoc cibo et potu, id est, corpore 3 Traet. 26 
et sanguine Domum, sz£ wu et qui eam escam mon sumit, non 

habet vitam: et qui eam sumuül, habet vitam, et hanc utique 
eternum. Et passim apud Augustinum his similia invenias, 

quz al recitare velim, Ante diem clauso componat vesper 


* Citat hoc e 
Olympo. Sentent. 
: . . . P j^ 

84. Damnat eam Prosper, qui docet, sacrificium Ecclesiz Gro is. 


DURS . . Dou 7» est; Dist; 2; 
duobus constare, visibili elementorum specie, et. invisibili. Domini qe Gons, 


522 Defensio Ecclesie Anglicane — Ca. LXXIII. 


nostri carne et sangue: Sacramento et re Sacramenti, id. est, 
s Ante Con- dE . p. 9 
secrationem Corpore Christi ; sicut. Christi persona constat ex .Deo et homine. 
alia species : c he A , T e, 2g 
nominatu. Ut in Christi personá, du: substantiz, divina et humana: sic in 
Amb. lib. de s RUNE E 
iis qui Myst. Sacramento du: substantie, elementum visibile, et caro Christi 
initiant. c. 9. 


'Speies — invisibilis. Per Speciem enim non accidentia aut figuram, sed 
creaturae 


quefumat ipsam essentiam elementi notat Prosper, quomodó Homo et 


net, Bert.lib. Brutum sunt apud Logicos species Animalis, quomodó Speciei 
de corp. et o 


wat e nomen ab Ambrosio? alüsque Patribus, et frequenter à Ber- 


der tramo! usurpatur. Et pauló post:" Sicut celestis panis (sic 

Mu. Macramentum, seu panem consecratum vocat, ut recté notat 

Conec, ^ * Glossa") suo modo vocatur Corpus Christi, cim reverà sit Sacra- 

[959] mentum Corporis Christi, sit Sacramentum fidei, id est, baptismus, 
Fides est. Quid clariàs? — Sacramentum, suo modo, nempe Sa- 
cramentali, sed non reverà est Corpus Christi: non magis, quàm 
baptismus es? Fides. Audi quomodó hsc Prosperi verba et 

'Lo.ci mentem explicet Glossator:! Celeste Sacramentum, quod veré 
representat Christi carnem, dicitur Corpus Christi, sed. impro- 
prió: Undé dicitur suo modo, mon rei veritate, sed significati 
mysterio, ut sit sensus, vocatur Christi Corpus, id est, significatur. 

* Ib. Et iterum :^ Ostendit quód celeste Sacramentum, quod est in 
altari, improprie dicitur Corpus Christi, sicut. Baptismus im- 
proprie dicitur. Fides. 

"3em.2 d — 85. Damnat eam Leo* Magnus: Christus, inquit, elevatus 
in clum, corporis presentie modum fecit, mansurus in Patris 
dextrá, donec tempora multiplicandis Ecclesie filüs divinitüs 
prestituta peragantur. Si corporalis preesentize finem tum fecit, 
si in ecelo secundüm corpus mansurus usque ad extremum Judi- 
cium, profectó corporaliter in terris, in altari presens nune non 

a&erm. inest. Iterum :^ Ego individuus cum. Genitore permaneo, et. sic ab 
illo ad vos veniens non recedo, quemadmodum et vos ad illum 
rediens, non relinquo.  Przsentiam solummodó Deitatis nobis- 
cum híc agnoscit, juxta corporalem presentiam, individuus cum 
Patre in colo permanet. Ex quibus perspicuum fit, quid sen- 

poene die serit Leo, cüm dixit alibi? Sic mense sacre communicare debetis, 
mens, ut nihil prorsus de veritate Corporis Christi et Sanguinis (quod 
faciunt Eutychiani) ambigatis. Hoc enim ore sumitur, quod fide 
creditur ; et frustrá ab. illis, Amen respondetur, à quibus, contra 
id quod accipitur, disputatur. Hoc, nempe verum corpus sacra- 
mentaliter ore sumitur, quia Sacramentum et symbolum illius 
ore sumitur, quód fide creditur, et symbolis Sacramentalibus 


Car. LXXIIL. — contra Archiepisc. Spalatens. 528 


repraesentatur. Si verum, ut Eutychiani putant, Christi Corpus 
non sit, Saeramentum et symbolum veri corporis in Eucharistià 
non daretur: Quia veri corporis Sacramentum ore recipitur, veri 
corporis fides corde retineatur. 
36. Damnat eam Fulgentius:? Christo, inquit, sacrificium  Citatur à 


h kh ae. É - A Ber. lib. de 
panis et vini, in. fide et. charitate sancta. Catholica Ecclesia per corv. et 


untversum, terre orbem offerre non cessat. Ecce, Sacrificium Dom. p. 222. 
Catholieze Ecclesie, est Sacrificium panis ef vini: Commemo- 
rativum est, et Eucharisticum, non Propitiatorium Sacrificium — [560] 
et reale. Iterum,* Christus, inquit, secundi humanam substan- Rcs 
tiam absens celo, citm esset in terrá, et. derelinquens terram, cüm 
ascendil in colum : secundim divinam veró immensamque sub- 
stantiam, nec calum dimittens, citm de celo descendit, nec terram 
deserens, cim, ad calum ascendit. Et pauló post, Quomodó 
ascendit in calum, nisi quia localis et verus est homo ?  Quo- 
modo idem adest fidelibus suis, nisi quidem immensus est. et verus 
Deus? — Christum, secundüm humanitatem, in coelo tantum; 
in terrá, non nisi secundüm divinitatem esse profitetur: eun- 
dem immensum et ;//ocalem secundüm divinitatem, secundüm 
humanitatem /ocalem, et wnico loco circumscriptum verissime 
demonstrat. 

97. Damnat eam Gaudentius Brixianus : Labores, inquit, 'Serm. 19, 


: 5 ^ TEE ^ , . Y qui est ad 
passionis Christi, in Figurá corporis ejus et. sanguinis, pro salu- Neoph. BB. 


britate vite communis offerimus, Eucharistiam vocat, Figuram Hus 
Corporis Christi : quod si Figura illius, non ipsum corpus. 

38. Damnat eam, et quidem luculenter admodum Theodo- 
retus:* Symbola, imquit, ef signa que videntur, appellatione z Dial. 1; v. 
corporis et. sanguinis honoravit, non naturam quidem mutans, sed 
nature gratiam adjiciens. Quid clariüs à quoquam dici, quid : 
vel desiderari potest? — Iterum," Domiénus in traditione myste- "v. 
riorum, vocavit sanguinem id quod in calicem infusum et com- 
mixtum est. Vinum infusum est; vinum sanguiem suum 
vocavit. terum,' Servator noster nomina commutavit, et corpori ! 1v. 
suo, id quod erat Symboli nomen, imposuit, Ego sum vitis : Sym- 
bolo autem id quod erat corporis, et sanguinem, id quod erat Sym- 
bolum sanguinis appellavit. Etiam cur hoc Servator fecit, ex- 
'plieans, ait, Volebat enim eos qui sunt divinorum mysteriorum 
participes, non attendere naturam. eorum que videntur, sed muta- 
ioni que fil ex gratiá credere. Iterum," Signa mystica post : Dial. 2, p. 
sanctificationem non. recedunt à suá naturá. —Manent entm n 


524. Defensio Ecclesie Anglicane | Cae. LXXIII. 


priore substantia, et. figura, et forma, et videri et tangi possunt, 
sicul et priàs: intelliguntur autem ea esse, que facta sunt. et 
creduntur, adorantur ut que illa sint, que creduntur. | Adorantur, 
id est, cum honore et reverentia tractantur, cüm jam illa sint, 
! Act. 6, et . SE 
Cuir d sacramentaliter nempe, Le substantialiter, quee) creduntur : 
Dis.3,de Quomodó in Conciliabulo Niczno! dicitur: Christiani imagines 
"561 venerantur et adorant, sed mom serviunt eis cultu divino. Quo- 
»Inid.cap. modO et Glossa" ait, Possumus hoc sensu quamlibet rem sacram 
adorare, id est, reverentiam ei exhibere. 
39. Ac lepidum ommninó commentum hie excogitavit Bel- 
EE oe larminus.  —eodoretum, ait, per Substantiam. intelligere non 
$8elnee. substantiam que in primo Predicamento ab Aristotele ponitur, 
sed Essentiam et naturam .Accidentium. | O amentiam nullo 
helleboro purgandam ! — Àn essentia accidentis ullius, Substantia 
panis aut vini? — Àn et ea ipsa substantia eorum, quse ante 
consecrationem fuerat? Nam panem et vinum manere in priore 
substantiá, dicit Theodoretus. Ac ut scias ineptiam Cardinalis, 
Et Substantiam, et Figuram, et Formam, qus fuerat, manere, 
dicit Theodoretus: Substantimm panis disert& ab .4ccidentibus 
panis secernens. An vero de Accidentibus panis et vini dixit 
Christus, Hzc Accidentia sunt, aut Joc Accidens est corpus 
meum et sanguis? De Symbolis Panis et vini sic dixisse 
Christum testatur claró Theodoretus. Sed quod ante dixi, et 
sepe dicendum, tam foecundus portentorum parens est prodi- 
giosum hoc "Transubstantiationis dogma, ut Panem in Christum, 
ereaturam in Creatorem, terram in colum, tenebras in lucem, 
Substantias in Accidentia, Accidentia in Substantias, Hseresin in 
Fidem, Fidem in Perfidiam, quodlibet in quidlibet. transubstan- 
tiari doceant; et quo has tam  prodigiosas Metamorphoses 
(quibus Nasonis ille, et Po&tarum, ludus solüm sunt ae jocus) 
Antichristi mancipiis persuadeant, ipsos primà omnium in ju- 
menta, imó in truncos, ae stipites transubstantiant. —Vosne 
*Gelasii — interim Patrum cultores, an parricidz estis? — Quse Ipsi claré 


Episcopi 


: A ; : : 
Romonoro dieunt et aperté, ea amplecti non vultis: quz vos eos dicere 


Butchetem, VUltis, torturis et equuleis dicere eos vel invitos cogitis. 
eH un 40, Dammnat eam nee minüs clarà quàm Theodoretus, Papa 
Ap ena ^ vester Gelasius. Nam etsi librum illum. Gelasio Pap» adju- 
poi. Hd dicare. contendant Baronius; Bellarminus, Binius alique ex 
Nos ad vit recentioribus Pontificiis, eumque anfiquiori Gelasio, quàm est 
"Le, — Papa Gelasius, ascribat Baronius, Gelasio nimirum Cycizeno, qui 


Car. LXXIIL.— contra Archiepisc. Spalatens. 525 


Basilisci temporibus circa an. A76, vizit : Ut sic quoque anti- 
quum satis et incorruptum testem habeamus Gelasium, tamen, 
quia et Gennadius* et Anastasius* Gelasium Papam contra Euty- 
chetem scripsisse testantur, et hunc ipsum librum sub Gelasii 
nomine ut orthodoxum citet" Johannes II. quem Gelasium prze- 
decessorem suum omissurum, et Grzcum Gelasium potiüs cita- 
turum non est credibile, quia etiam vos ipsi in Bibliotheca * 
Patrum, ex prescripto Indieis Expurgatorü emendatá, librum 
hune Gelasi Romani Episcopi nomine orbi edidistis, eum nos 
quoque ut Gelasi Pap: accipere, et illius vocare, non debetis 
zgré aut molesté ferre. Sic igitur Gelasius ille, quem Epi- 
scopum Romanum vos ipsi vocatis, scribit, Certa Sacramenta 
que sumimus Corporis et Sanguinis Christi, divina res est, propter 
quod et per eadem divine efficimur consortes nature, et tamen non 
desinunt esse substantia vel natura panis et vini. —. Et certé imago 
et similitudo Corporis et Sanguinis Christi in actione mysteriorum 
celebrantur. Cüm Panis et vini Substantia et Natura maneat in 
hoc Sacramento, cüm ut pauló post iterum ait idem Gelasius, 
permaneant in sue proprietate Nature : Cüm sint. similitudo et 
imago Corporis et Sanguinis Christi; qui vos estis, qui tanto, 
tam orthodoxo, tam autiquo authori (ante annum Christi 500, 
ut Cycizenus etiam Gelasius author sit), hec tam perspicue 
testanti refragar| audeatis?  Torquet miseré vos hoc Gelasu 
testimonium ; ideoque et Authorem non fuisse Papam conjicitis, 
licet antiquiorem Gelasio Papam, et wqué ac Papa, orthodoxum 
negare non possitis: et verba insuper ipsa Gelasi mirum mise- 
rumque in modum distorquetis: et ad eandem vos híc quà m 
'Theodoreto usi estis, stropham vertitis. Ne mireris, ait Baro- 
nius, si diwit Gelasius, remanere in. Eucharistià. substantiam 
qanis, cim sub nomine substantie intellezerit hoc, de Panis Acci- 
dentibus. lterum,? Quod. ait remanere ibi Substantiam panis, usu 
dicendi, Panis :Accidentia intellexit. Applaudit Cardinali Mar- 
gerius? qui in margine ad hzc Gelasi verba sie monet, Rife 
Lector intellige verba Gelasii : Substantiam panis et vini appellat, 
non ipsum veram substantiam, sed sie vocat naturam et. essentiam 
accidentium. | Quis coelum terrze non misceat, et mare coelo, cüm 
tam absonas, et pueris ipsis deridendas, Theologis vero exe- 
crandas, Patrum non interpretationes, sed depravationes, cudi à 
vobis, et in vestrá mandrá cum plausu excipi videat? Dicas 
Salomonem stultum, Apostolos Hzreticos, infernum locum 


» De Script. 
Eecl. c. 14. 
* In vità 
Gelasii. 


[562] 


" Ep. 3, quze 
est ad 
Avienum et 
Senat. 

* "'T'om. 4, 
edit, Paris, 


Y Lib. cit. p. 
522. 


* Àn. 496, 
n. 14. 


^ Ib. 


b Notae 
Marginales 
ad hzc verba 
Gelasii in 
BB. Patrum, 


[563] 


526 Defensio Ecclesie Anglicane — Cae. LXXIII. 


amsenissimum, aut si quid his absurdius occurrat.  Poteris hàc 
vestrà argutià quidvis horum nullo negotio tueri. Dixeris enim 
te per stultum intellexisse sapientem, per Hereticos notàsse ortho- 
doxos, et per infernum significásse calum beatorum. "lam facilé 
poteris hzc in illa, atque, Substantiam panis in. Accidentia panis 


transubstantiare. 
Lib. 1, cont. 41. Damnat eam Vigilius,? Episcopus Tridentinus, et doctis- 
Eutych.tom. . :* incom : : : 
4, BB. simus Nestori et Eutychetis impugnator: /7Joc erat, inquit, ire 


ad Patrem, et recedere à nobis, auferre de mundo naturam quam 
susceperat ex nobis. [Nam vide miraculum, Dei Filius secundim 
humanitatem suam recessit à nobis, secundi divinitatem suam, 
adest nobiscum : quia quos reliquit, et. à quibus discessit humani- 
tate suá, non reliquit nec deseruit divinitate sud. — Absentiam 
corporalem humanitatis: presentiam Christi híc nullam nisi 
spiritualem et divinitatis agnoscit. Et adhue clariüs totius 
2 Ecclesie Catholiez. nomine hoe profitetur:? Quando in terrá 
erat, non erat utique in colo; et nunc quia in colo est, non est 
utique in terrá. — Apparet. Christum. utriusque esse nature; et 
esse quidem ubique secundàm naturam divinitatis sue, et loco con- 
tinere secundi naturam humanitatis sue. — Cireumscribitur. loco 
per naturam carnis sue, et loco non capitur per naturam divini- 
latis sue. Heec est fides et confessio Catholica, quam Apostoli 
tradiderunt, Martyres. roboraverunt, et fideles nunc usque custo- 
diunt. Quis clariüs Corporalem Christi in terris absentiam, 
localem veró et circumscriptam ejus in ccelo przsentiam ex- 

primat ? 
pi. 2. p. 42. Damnat eam Johannes Maxentius,* quo nemo efficaciüs, 


tEp.su — wf dif Cocleus, Nestorianos errores impugnavit, cujusque liber 
dedieat. ante 


libr. Joh, (fatente hoe quoque Cocleo)? ab Hormisdd Papá, in conventu 
s Ib. Episcoporum. lectus, et Catholicus per omnia approbatus est. 
Panis, mquit, ille, quem universa Ecclesia in memoriam Dominice 
passionis participat, Corpus Christi est. Ecce, universa Ecclesia 
panem participat : et Panis ille Sacramentalis, Corpus Christi est. 
Sine dubio igitur non transubstantiatur. 
2e 43. Dammat eam Gregorius" Magnus qui contra Eutychium 
negantem Christi Corpus verum esse et palpabile, verba illa 
Christi urget, Palpate et videte: et sic addit, Mira res est valdà, 
quam. astruis, ut inde mobis dubietas surgat, unde discipulorum 
[364] corda dubietate sanata sunt. — Quid enim deterius dici potest, quàm 


ut. hoc nobis de ejus carne dubium fiat, per quid discipuli ad fidem 


Car. LXXIII. — contra Archiepisc. Spalatens. 527 


ab omni sunt dubietate separati? ^ Probate vos Eutychio, Christi 
Corpus in Hostià vestrá, verum corpus et non phantasticum esse. 
Dicite, si audetis, ei, aut aliis, Palpate et videte ; ut discipulis 
palpando dubietas est ablata, sic vobis, quia non palpatis, Du- 
bietatem de vero corpore oriri necesse est. (Quod enim palpari 
non potest, caro et os esse non potest. Vide insuper, an cum 
vestrà Transubstantiatione cohzreant alia illa Gregorü! verba: 
Mos Apostolorum fuit, ut ad ipsam solummodo orationem (Domi- 
nicam) oblationis hostimm consecrarent. — Si oratio Dominica 
solummodó consecratoria, ubi ulla verba operatoria? Ubi illa 
verba, quz sola vobis Transubstantiationem efficiunt, Z7oc est 
corpus meum ?  Putemus illa ab Apostolis adhibita (quod disert? 
tamen negat Gregorius) certé tamen Aistorica solum erant, et 
Narratoria, non effectiva, non consecratoria, quia Apostoli ad 
orationem solummodo Dominicam hostiam consecrabant. Ad hsec 
Christum non corporaliter comedi aut bibi docet alibi Gre- 
gorius:* Quid sit Sanguis Christi, non jam audiendo, sed bibendo 
didicistis : qui sanguis super utrumque postem ponitur, quando non 
solim ore corporis, sed etiam ore cordis hauritur. Sine dubio, si 
versus Christi Sanguis é calice corporaliter bibatur, ore cordis 
non hauritur. Sed allegoricó per duos postes Os et Cor, 
notavit Gregorius; quorum utroque, sed proprio suo modo 
hauritur Christi Sanguis. Nam ore et corporaliter sanguinis 
Sacramentum quod est vinum; corde et fide sanguinem ipsum 
recipimus : ore sacramentum, corde rem Sacramenti bibimus. 

44. Damnat eam Isodorus:' Panis, inquit, quia confirmat 
corpus, ideo Corpus Christi nuncupatur: vinum autem, quia 
sanguinem, operatur in carne, ideo ad Sanguinem Christi refertur. 
Panem, qui corpus nutrit, Corpus Christi vocarl ait. Substan- 
taliter veró Corpus Christi nec esse, nec dici potest.  Sacra- 
mentaliter est, quia signum est et sacramentum corporis. Idem 
alibi? quoque panem. sanctificatum, et consecratum, panis Sacra- 
mentum vocat. 

45. Damnat eam Venerabilis Beda :" Loco carnis, inquit, et 
sanguinis Agni, substituit. Christus Sacramentum carnis sue et 
sanguinis in figurá panis et vini. 


i Lib, 7, ep. 
64. 


k Homil. 
Pascali 22. 


1 Lib. ], de 
offic. Eccl. 
6. 18: 


7 Lib.6,0rig. 
0219; 
2 [In Luc. 22. 


[565] 


46. Damnat eam Walafridus Strabo :? Dominus, inquit, cor- » ne rebus 


Ns Sd . 4 .A . 
poris sui et sanguinis sacramentum, in panis et vini substantiá, suis 
discipulis tradidit, et àn ea commemorationem sanctissime sue pas- 
sionis celebrare perdocuit. Ecce, tradidit Sacramentum corporis 


Eccl. c. 16. 


538 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XX 


et sanguinis sui m substantid panis et vini, ct eam substantiam 
discipulis tradidit. 

Perm. | 47. Damnat eam Ecclesia Anglicana? circa ann. 700. Sie 

leen in. enim in Sermone populum instruendum docet: /m baptismo duo 
videmus ; juxta veram naturam, Aqua est corruptibilis ; per mys- 
licam benedictionem vim habet. sanctificandi. — Itidem in. sacrá 
Eucharistid, quod videtur, panis est et corruptibile corpus ; quod 
spiritualiter intelligimus, vita est, et immortalitatem donat. . Mul- 
tàm differunt invisibilis hostie virtus, et. visibilis proprie nature 
formá. | Naturá est panis corruptibilis, et. vinum | corruptibile. 
Potentia Dei, est veró Corpus Christi et Sanguis: non sic tamen 
corporaliter, sed spiritualiter : Multim differunt. Corpus. Christi, 
in quo passus est, et corpus quod in hostiá consecratur. | Corpus 
ejus in quo passus est, natum est ez Mariá, carne, ossibus et 
humanis membris constans : Corpus ejus spirituale (Symbolicam 
vocat Origenes) quod hostiam vocamus, ez multis gramis sine 
sanguine, osse, et membris humanis, constat. | Quare milil ibi 
corporaliter, sed omnia. spiritualiter. intelligenda. sunt. 

s Lib. de cor- 48. Damnat eam Bertramus,? vir Sanctesio" vestro sanctus, 

sangui Dom. e& ver? Catholicus. Claret, inquit? quia panis ille vinumque 


7 Claud. 


Sanctes.in  figuraté Christi Corpus et Sanguis existit. lterum:* Secundum 
repet. de 


Euchar.Rep. speciem. creature, formamque rerum visibilium, utrumque hoc, id 


23 d est, panis et. vinum, nihil. habent in se permutatum ; et. si nihil 
".p.185.— permutationis pertulerunt, nihil aliud existunt, quàm quod priüs 
*Ib.p.205. fuére. terum:" Secundüm creaturarum substantiam, quod. fue- 
rant ante consecrationem, hoc et postea consistunt. | Panis et 
vinum priis extitere, in quà etiam specie, jam consecrata permanere 
1.089. sidenfur. Iterum :* Cüm commutatio ista non corporaliter, sed 
spiritualiter facta fit, necesse est, ut jam figurat? facta esse dicatur, 
quia sub velamento corporei panis, corporeique vini, spirituale 
Ib. p.185. Corpus Christi, spiritualisque sanguis existit. Iterum: Secun- 
dim quod cernuntur, corpus pascunt corruptibile, ipsa corrupti- 
bilia; secunditm verO quod creduntur, animas pascunt in eternum, 
pr ipsa immortalia. Nec asserit solüm, sed firmiter probat,? nos 
non aliter sub creaturis panis et vini, manducare et bibere 
Corpus et Sanguinem Christi; quàm eandem carnem, eun- 
demque Sanguinem Christi, etiam cüm humanam naturam 
nondum assumpserat, sub creaturis Mann, et aque mandu- 
*Ib.p.193. cárunt et biberunt Israelitze : et tum addit? Sicut. Christus, ante- 


quam pateretur, panis substantiam, et vini creaturam convertere 


Car. LXXIIL.— contra Archiepisc. Spalatens. 529 


potuit 4n proprium corpus quod passurum erat, et. in. suum san- 
guinem qui post fundendus extabat; Sic etiam in Deserto Manna 
et aquam de petrá in suam carnem et sanguinem, convertere pra- 
valuit, quamvis longo post tempore et caro illius in cruce pro nobis 
pendenda, et sanguis ejus fundendus superabat. | Et quid addam 
plura? Erant, ut ipse ait," suá zetate circa ann. 800, qui ea 
quz Christus dixit, non in figurd, sed in veritate fieri docebant. 
Illudque ipsum Christi Corpus quod ex Marià natum est, mor- 
tuum et sepultum, in sacramento ore fidelium sumi asserebant. 
Horum errorem Bertramus per integrum suum libellum, ex 
Scripturis primüm, tum ex Augustino, Hieronymo, Ambrosio, 
Fulgentio, Isidoro, aliisque patribus solidissime refellit; et tan- 
dem sic concludit :* Animadvertat, clarissime Princeps, sayientia 
vestra, quód positis sanctarum Scripturarum testimoniis, et sanc- 
torum. Patrum dictis, evidentissimó monstratum est, quód panis, 
qui Corpus Christi, et. cali, qui Sanguis Christi appellatur, 
figura sit, quia mysterium : et quód non parva differentia sit inter 
corpus quod per misterium existit, et corpus quod passum est, 
sepultum, et resurreait. 

49. Damnat eam Concilium Generale Constantinopolitanum,? 
sub Constantino Iconomacho habitum. In eo plusquàm tre- 
centi Episcopi panem in Eucharistiá, etiam post consecrationem, 
typum. et imaginem vocant Corporis Christü. Imaginem totam 
electam, inquiunt, videlicet panis substantiam mandavit. apponi, 
ne scilicet humaná. effigie figuratá, idololatria induceretur. Eit de 
eodem pane consecrato addunt,* [mago ejus sancta per quandam 
sanctificationem, Dei gratià manet : et adhue clariüs, Panem 
KEucharistie, velut imaginem naturalis ejus. carnis, per Sancti 
Spirits aggressionem. sanctificatum. divinum corpus esse voluit. 
Nec aliter Epiphanii Diaconi verba capienda im Concilio Niezno 
Secundo. Cüm inepté ac pueriliter carpens Concilii Constan- 
tinopolitani verba, ait, Panem non esse imaginem (nudam scilicet) 
carnis Christi, sed esse ipsum corpus. Nec enim substantialiter 
vult Sacramentum illud esse Corpus Christi, sed quomodó patres 
Concilii Constantinopohtani sentiebant, sacramentaliter, sie, ut 
non solüm representet, sed credentibus etiam instrumentaliter, 
licét spiritualiter, exhibeat Corpus Christi. 

50. Damnatur denique ab omnibus (Ecumenicis Concilüs, 
quz per sexcentos, imó mille annos, habita fuerunt, id est, 
judicio Universalis Catholicee Ecclesie, et Orthodoxorum om- 

MM 


^ Bert. lib. 
cit. p. 195. 


* Ib. p. 223. 


4 Prout 
citatur in 
Actis Conc. 
Niczen. 2, 
Act. 6, p. 366. 


* Ib. 


f Act. 6, p. 
366, b. 


[567] 


530 Defensio Ecclesie Anglicane — Cae. LXXII. 


nium in eà Episcoporum. In illis omnibus Conciliis firmata est 
fides de veritate humane in Christo nature, qus proprietates 
ommes humani corporis in se sic retineat, ut in loco, quo ambitur, 
circeumscribatur, nec extra illum locum sit; ut in eodem loco 
situetur, et habeat partem extra partem respondentem partibus 
loci; ut possit ibi videri, palpari, sentiri; et quze his similia. 
Cüm hane naturam humani corporis, unà eum proprietatibus 
suis naturam illam necessarió insequentibus, Christo tribuen- 
dam, et doceant, et definiant illa Concilia, certé ab illis omnibus 
Transubstantiatio vestra, quse istam naturam corporis et pro- 
prietates destruit, dammata est.  Explicita hujus dogmatis pro- 
fessio, quam post annum à Christo millesimum FHildebrandina 
factio, et Antichristi satelhtes amplexi sunt, professionem illam 
alteram de veritate corporis humani in. Christo, quam constanti et 
unanimi consensu Concila omnia Generalha przdicta et docue- 
runt, et decretis suis confirmárunt, funditüs evertit. 

91. Possem quoque post millesimum annum testes complures 
citare, quibus Transubstantiatio vestra non admodüm grata. Ex 
omnibus consule decretum Romani Concilii contra Berengarium, 

x ann. 1059, sub Nicolao II. habiti. In eo ex consensu, et juxta 
hzc Beren- decretum Nicolai Paps, totiusque illus Concilii, Berengarius 


garii extat 


»p.Lanfr. non profitetur solàm, sed juramento confirmat hane, qux tune 
lib. de Euch. 


ceno Hem erat Romane Ecclesie fides: Consentios Sancte Romane Ec- 


dist 2,de — clesice, et Apostolice sedi ; et ore et corde profiteor, de Sacramento 
consec. et ap. 


Bin. in Actis Dominice mense, eam fidem me tenere, quam Dominus et venera- 
Nom su. odis Papa Nicolaus, et hec sancta Synodus tenendam. tradidit, 
[568] mihique firmavit: scilicet, panem et vinum que in Altari ponuntur 
post consecrationem, non solüm Sacramentum, sed etiam verum 

Corpus et. Sanguinem. Domini nostri Jesu. Christi esse; et sen- 

sualiter non. solim | Sacramento, sed in veritate manibus Sacer- 

dotum tractari, frangi, et fidelium dentibus atteri. Quid credis? 

An hzc sana nune apud vos et in Romaná Ecclesià fidei pro- 

fessio? An veró tempore Nicolai nondum satis concocta et 

expolita hse Transubstantiationis doctrina? ^ Certó enim si 
advertas, Transubstantiationem evertit hze professio, et hoc 

Synodi decretum. Profiteor panem et vinum esse verum corpus 

et sanguinem. Hoc s proprió, et non figuraté, non sacramen- 

taliter capias, hzeretieum est et blasphemum. — Dein, si panis sit 

Corpus Domini, panis adhue manet, aut si annihilatus sit, aut 


esse desierit, annihilatum quoque est Corpus Domini, aut. esse 


Car. LXXIIL — contra Archiepisc. Spalatens. 531 


desit; nam panis ille est verum. Corpus. Christi. Iterum pro- 
fiteor, inquit, panem non solim esse Sacramentum, sed et verum 
corpus. Àn panis idem, utrumque est? An quod mon est, 
utrumque horum est? An idem est et Sacramentum, et res 
Sacramenti, signum simul et significatum ? — Sed illud longé 
maximum adhuc miraculum, Corpus Christi sensualiter, et in 
veritate non solim in Sacramento manibus tractari. Jube igitur 
ommes palpare: ut ipsorum sensuum judicio convicti, sciant ibi 
esse veram carnem, ossa et sanguinem ; et convicti tanto tamque 
certo et indubitato sensuum experimento, exclament cum Thomá, 
Domine mi, Deus mi. At nunquam sinet scio tuus Pontifex, 
rem istam ad certum et infallibile sensuum tribunal deferri. 
Seit ille Phantasma esse, nec alio quàm pAantastico judicio 
discerni unquam permittet. Ut tractetur, am et frangi, et den- 
tibus atteri credis, sanctum illud et immortale Christi Corpus ? 
Sacrillegi vobis dentes, et plusquam ferrez mentes, vosque veré 
in Cannibales versi. Non Judas, non Judszi, non Pilatus, dis- 
cerpere Christum suis dentibus unquam ausi; non vel tentárunt. 
Atenin lepidé Papistam memini à non nemine sic definitum. 
-Eum esse qui Regem suum jugulat, Deum suum devorat, Homines 
quosvis ZEquivocatione fallit. 

52. Erat hzc Berengari professio Romana olim fides, à 
Pontifice, à Synodo centum et tredecim Episcoporum approbata, 
et decreta. Sed profectó tam horrenda tuis visa est, ut non 
sine causá notet Glossator:^ Nisi san? intelligas verba Berengarii 
(diceret Nicolai et Romani cum eo Concilii) in majorem incides 
heresin quàm ipse habuit. Nec magis Durando probata illa 
Nicolai professio. Hostiensis, inquit, et Gaufridus dicunt esse 
quorundam opinionem, quód panis substantia remanet, et. est cum 
Corpore Christi: nec reprobatam dicunt hanc opinionem : imó 
potius referunt ad confessionem Berengarii, que fuit per Concilium 
approbata. Audin? Concilium illud Romanum quod confir- 
mavit Nicolaus Papa, approbavit (ut Hostiensis et Gaufridus 
docent) opinionem Berengaru in hoc, quód substantia panis re- 
manet, et est cum Christo. Ut vestri nimis inepti, qui Luther- 
anorum consubstantiationem ut novam  insectantur, cum e& 
Transubstantiatione antiquior sit, et à Papà cum Romanà Synodo 
sexcentis adhinec annis decreta sit: Durandus veró ipse, quasi é 
Lutheri scholà prodiisset, non modó Consubstantiationem possi- 
bilem esse docet," et multis rationibus confirmat, sed addit,! Jsta 


[569] 


h In cap. Ego 
Bereng. dist. 
2, de consec. 


i Durand. in 
4, sent. dist. 
10, q.1, n. 13. 


k Tb. dist. 11, 
4. 1, nobi 
! Ib. dist. 10, 
q. 1, n. 14. 


—— 


532 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXIII. 


opinio (quód substantia panis manet simul cum Corpore Christi) - 
videtur intelligibilior esse, quàm alia communis et usitata, que 
ponit Corpus Christi in altari per. conversionem substantie, panis 
in ipsum.  Veró. Intelligibilior certé est, et pauciora multó 
incommoda, pauciora miraeula ex hoe consequuntur, quàm ex 
Transubstantiatione. 
53. Vides interea, quàm informis adhue post an. à Christo 
millesimum fuerit hie vester festus. Lambendus igitur erat à 
Romanis ursis. Et quidem postquam sinu suo ac ulnis fovisset 
eum aliquandiu Hildebrandina factio, tandem centum et quin- 
quaginta post Nicolaum annis, in Portentum hoc evasit, quod in 
"Capi. — Conciliabulo Lateranensi," sub Innocentio Tertio, novo et por- 
tentoso nomine Z/ansubstantiationem indigitàrunt. ^ Pulchram 
*scot.in4, dixeris hanc Antichristi prolem, antiquam cave vel senseris. 
mo Vellet tibi hie aurem acutissimus scholasticorum omnium, Jo- 
die hannes Scotus: infe Lateranense, inquit,* Concilium (id est, 
1ib3 de ante an. à Chris. 1215) Transubstantiatio non fuit dogma fidei. 


Euch. c. 23. 


$Unm. — Neque, nomen solàm hoc novum: me hic erres, et latebram 
?» Discurs. 


moderatusde quzeras : Ztes quoque ipsa nova. Sic enim Jesuitz? tui apud 
Jesuit. 


Anglis P. 15 nos testantur, Rem, inquiunt, fransubstantiationis, antiqui Patres 


Quee A, "€ Gifigerunt quidem. Prima hze vobis portenti hujus in- 
[570] eunabula: Si prima tamen. Nam est quoque de hoc scrupulus 
non levis. 

94. Quale enim quzso Concilium illud Lateranense? — Hil- 
debrandinorum factio; et qui in eo Antichristi tum regnantis 
maneipia. An veró ab illis decretum quidquam ? an quz extant, 
et illius Coneilii nomine jaetitantur à vobis decreta, ab Inno- 
centio III. aut Gregorio IX. aut alio Impostore conficta sint, quis 
fidem faciat?  Cogunt certé nos multa, non solàm de fide 
illorum decretorum hzesitare, sed veré pro Imposturis habere : 

SncHà s Venére mulía, inquit Platina,? im consultationem, mec decerni 
tamen quidquam  apertà potuit, quod et Pisani et Genuenses 
maritimo, et Cisalpini terrestri bello inter se certarent. | EÓ 
itaque proficiscens. tollende discordie causa Pontifem, Perusii 
moritur. Si nihil potuit tum decerni, sine dubio nee Transub- 

EON stantiatio,? nec subditorum? à juramento fidelitatis suis Dominis 

SPe$ — prestito solutio, nee. Abbatis" Joachim condemnatio, nee alia 
quz feruntur capita, decreta ilie sunt. Nihil potuit apertó tum 

ids "^ — decermi. Nee aliter Nauclerus 5. Venére, inquit, multa tum in 
consultationem, nec decerni tamen quidquam apert? potuit. — Edite 


Car. LXXIIL — contra Archiepisc. Spalatens. 533 


tamen nonnulle constitutiones referuntur. — Editas, inquit, sed à 
Concilio decretas fuisse non ait. Editz etiam ; sed à quo ? 
Certé non à Concilio : nam, Decerni in eo nihil quidquam tum 
potuit. A quoigitur nisi Concilii nomine a5 Impostore ? His 
adjunge Godefridum Monachum, qui tempore hujus Concilii 
vixit: Concilium, inquit,* ad festum Sancti Andree protractum, 
nihil dignum memoriá quod commendari possit, ibi actum, nisi 
quod Orientalis Ecclesia se subditam Romane exhibuit. Si nihil 
aliud, non igitur Transubstantiatio ibi definita; nam ea sanc 
memoriá dignissima fuit, non illa lxx. capitula ibi decreta, nam et 
illa quoque memorià digna. Imposturam sapiunt omnia. 


* Godefrid. 
&d an. 1215, 
quem citat 
Roger. 
Widdring. 
lib. cont. 
Lessum. part. 
1,$:2; n. 7: 


95. Et quidem suam fraudem detegit ipse Impostor, quis-' 


quis fuit. Citat enim, in confictis hujus Concilii Canonibus, 
decreta hujus ipsius Concili, ut aliquandiu anté habiti. Ex 
quo liquet, Canones istos, post Concilium hoc consarcinatos 
fuisse: Cap. i. /n Lateranensi Concilio piá fuit institutione 
provisum. Cap. xxix. De multá providentid fuit in. Lateranensi 
Concilio prohibitum. | Cap. xxxii. Mediocritatem observent. in 
Lateranensi Concilio definitam. ^ Cap. xlvi. Volens immunitati 
FEcclesiastice Lateranense. Concilium | providere, presumptionem 
hujusmodi prohibuit. Cap. ba. In Lateranensi Concilio noscitur 
fuisse prohibitum. | Quisquamne sane mentis hec Concilii 
verba putet? An sui ipsius, ut priüs et diu ante habiti Con- 
cilii, decreta citet? Quod si hzc, quare non. et reliqua Decreta 
confingat Impostor? An cuiquam ignotze fraudes Pontificum in 
fingendis Conciliis, e£ Conciliorum decretis ? 

56. Certé tam perspicua hic impostura, ut ne Eudsemon 
quidem vester, qui se Concili hujus pugilem haberi voluit, offu- 
cias ullas objicere valuit, sed veritatis vi victus agnoscit Multa, 
que Lateranensis hujus Concilii capita feruntur, verà | Concilii 
istius capita non fuisse, sed à Collectoribus Concilii, loco eorum 
Canonum qui perüssent, inserta esse. (Quid audio? An tanti, 
tam chari Concihi decreta perire passi Romani Pontifices? An 
et orbis universus in custodiendis tam Generalis et (Ecumenici 
Concilii decretis oscitans? Aut quà arte suffurari potuisse 
putemus Canones 11, 29, 33, 46, 61, ut reliqui qui precedunt, 
qui sequuntur, qui intermixti sunt, salvi et illesi permaneant ? 
Sine dubio ex e&dem officinà Canones istius Concilii omnes. — Ex 
uno capite Capita ila omnia, ut ista quze nominavi, sic et reli- 
qua omnia ab Impostore eodem conficta. 


[571] 


t Eudzem. 
Cidon.parall. 
Torti et 
'Tortoris, 

€. 4, p. 183. 


" Loc. cit. 

p. 181. 

x Bell. 
Respons. ad 
Apol. pro 
Juram. fidel, 
p.77. 

Y Loc. cit. 

* Ib, 


[572] 


* Conc. 
Later. 4,c. 9. 
b Ib.c. 11. 

* Ib. c. 2. 

3 ]b. c. 3. 

* Ib. c. 12. 

f Ib. c. 17. 

€ Ib. c. 16. 


h Ib. c. 18. 
1 Ib. c. 54. 
k Ib. c. 19. 


1 Ib. post 
c. 70. 


534 Defensio Ecclesie Anglicane — CAP. LXXIII. 


57. Est quoque et aliud fraudis satis clarum indicium : 
Coactum fuit Concilium, ut ait Cidomus," ad impediendos Sarace- 
norum processus in Asia: 1d est, pro* recuperandá à Saracenis 
terrá sanctá. De hoc nihil certi in Concilio concludi, nihil 
definim poterat, ait Bellarminus, cui assentitur Cidonius.? 
Quid ergo?  An.Concilio otium erat, alia, et quidem septua- 
ginta capita, ob qus vocatum non erat, definiendi; id unum 
quod Caput omnium erat, volebat transilire, deque eo, cujus 
solius causá congregatum fuerat, nihil statuere poterat? —Pru- 
dentes scilicet illi homines, qui strepentibus undique armis, qui 
ad concilium de bello gerendo vocati, res serias, et plané neces- 
sarias, missas faciunt; et vertunt se ad nznias, et ad discutien- 
dum scholastieorum, et otiosorum hominum de Transubstan- 
tatione ineptias ac nugamenta.  Noh putare tam illustrem 
coetum sie desipere voluisse et delirare. Cüm illud, eujus solius 
causá convenerant, cüm in tam necessario totius orbis negotio, 
per intestina Italorum bella decernere nihil poterant, ineptum 
sit et imperiti hominis, putare eis vel otium vel animos fuisse, 
inutiles quasdam leges ferendi de ritibus, de p:edagogis," et 
Ludimagistris, de Joakimi* libris, de Subditis* ad perfidiam et 
rebellionem instituendis, de Capitulis* monachorum, de ventribus, 
et commissationibus! Prelatorum, de indumentis? Clericorum, 
de aleis et taxillorum ludo, de pannis rubeis, de manicis, de 
fotulariis consutitiis, de fibulis, de frzmis, sellis et calcaribus, 
de duellis^ et ballistariis, de decimis? ante tributum solvendis, de 
supellectilibus,* de aliis minutulis, et contemnendis plané quis- 
quillüs, quze illie otiosus legas; minim? omnium, de scholasti- 
corum circa Transubstantiationem argutiis et tricis. 

98. Non poterat Concilium hoe, de bello gerendo, de recu- 
perandá terrá sanctá quidquam decernere. Sie et verb tuus 
Cardinalis ; At poterat Impostor Decretum! pro terrà sanctá 
recuperandà Concili nomine confingere, et confictum vulgare : 
Ad liberandam terram sanctam de manibus impiorum, sacro Con- 
cilio approbante definimus. An decretum hoe de recuperandá 
terrá sanetá, confingere potuit Impostor, et non poterat capi- 
tulum unum alterumque de Transubstantiatione, de solvendis à 
fidelitatis juramento subditis, de Joakimi libris, confingere ? 
Ejusdem cerebri, ejusdem fraudis, ejusdem facilitatis commenta 
h:e omnia. 


39. Mitto alia; fraudem omnem detegit, qui eodem quo 


Car. LXXIII. — contra Archiepisc. Spalatens. 535 


Concilium coactum est, tempore vixit, testis** fide dignissimus, * Matt.Paris. 
? vir probatze 


Matthzus Parisiensis à scriptore et pugile vestro" citatus. De i ; 
nis, 


Capituls, Canonibus, et Constitutionibus istius Concilii sic teste Papa 
Scribit, Concilium illud generale, quod more Papali grandia &ct.. Wia- 
primá fronte pre se tulit, in risum et scomma desut, quo Archiepi- 588 WD. 
scopos, Episcopos, Abbates, Decanos, Archidiaconos, omnesque ad 3e Diseus- 
id Concilium accedentes ludificatus est. Illi enim, cum jam nihil fans. 
geri in tanto negotio cernerent, redeundi ad sua cupidi, veniam P sr at i 
sigillatim petierunt. | Quibus Papa non concessit, antequam. sibi cane 
grandem pecuniam promüsissent, quam à mercatoribus Romanis Er 
priüs accipere mutuo, Papeque solvere coacti sunt, antequam 
discedere Romá potuissent. | Papa jam, acceptá pecunid, que- [573] 
stuosum Concilium dissolvit gratis, totusque Clerus abüt tristis. 

Vide jam quale hoc Generale Concilium Lateranense, in quo 
Transubstantiationem vestram decretam jactitatis; et Decretum 

ilud, et Capitula istius. Concilii omnia, in lmposturam, in 
fumum, in nihilum transubstantiata sunt: Ita ne Concilium 
quidem Lateranense pro parente habet Transubstantiatio: sed 

post annum à Christo 1215, ut filius populi, orbus in orbe vaga- 

batur; quam etsi seduló fovebant in sinu, qui ab Antichristi 

tum factione stabant, nullius tamen Concihli Generalis decreto 
unquam firmata est; sed errabunda, vagabunda, patrocinium 
Antichristi implorans, hie illie peregrinatur, donec primüm in 

perfido illo Constantinensi Concilio* an. 1415, suscepta ; demum * $ess 5, et 


Sess. ult. in 
an. 1551, in Conciliabulo Tridentino? confirmata est. Decr. Mart.5. 


60. Nec addam, prater unum hoc, plura de Transubstan- i En seo 
tiatione vestra; Uná eüdemque operá, eádem facilitate, eisdem t. 
argutiis et argumentis, tam veré dici ac defendi potest, ex illis 
verbis, Petra erat Christus, Petras et lapides per orbem omnes, 
omnesque per orbem aquas (nam per petram aqua ex petrà 
emanans metonymicé significatur) im Corpus et Sanguinem 
Christi transubstantiatas fuisse, et jam transubstantiatas manere, 
quàm ex illis verbis, Hoc est corpus meum, et, Hic est sanguis 
meus, vel panem in corpus, vel vinum in Sanguinem Christi 
transubstantiari. Quicquid vos de panis et vini speciebus dicitis, 
dicet alius s:equé veré de speciebus lapidum et aquarum: Quod 
vos de Christi invisibili et miraculosà presentià, sub panis et 
vini speciebus fingitis, finget et alius de Christi invisibili et mira- 
culosà prasentiá, sub lapidum et aquarum speciebus. Quomodó 
vos Christum sub panis et vini speciebus adorandum dicitis, dicet 


536 Defensio Ecclesie Anglicane — Cav. LXXIV. 


et alter eüdem prorsus ratione, Christum sub lapidis et aque 
speciebus adorandum esse. Utrique pari passu incedent, utrum- 
que eisdem argutiis defendetur; nec potest in alterutro refelli, 
quin in utroque refellatur transubstantiatio. "Tentet qui volet, 
verum hoe quod dieo, clarissim?  experietur. 





[574] CAP LXXIV. 


EX IIS QUIE DE TRANSUBSTANTIATIONE DICTA SUNT, DUO CON- 
SEQUI DECLARATUR: PRIUS, NON ESSE IN MISSA VERUM 
ET PROPRIUM SACRIFICIUM. SECUNDUM, EUCHARISTIAM 
ADORANDAM NON ESSE, ET PONTIFICIOS, QUIA EAM ADO- 
RANT, IDOLOLATRAS ESSE. 


Ex his quz jam de Transubstantiatione vestrá declaravimus, 

preter multa alia, duo consequuntur. Prius est, Sacrificium 

Misse non esse verb sacrificium propitiatorium, ut Concilium 

»8es 72, c. "'ridentinum? | definit, vestrique? docent, sed Eucharisticum 


2, et Can. 3. à A E. , 
as Misib- 2 tamtummodó et commemorativum. Quod proprié Propitiatorium 


B sacrificium est, suà vi, non relatione ad aliud habitá, propitium 
Deum peccatoribus facit, exque lpso merito, valore, pretio ac 
dignitate sacrifici, peccatorum remissionem, et Dei gratiam 
obtinet.  Sacrifidium tale nullum vel unquam fuit, vel erit, 
preter unum Christum, corpus suum et sanguinem in cruce 

*1Joh.2.?2. Deo offerentem. Ipse, et preter ipsum nemo, esf Proyitiatio 
pro peccatis nostris. Christus in Eucharistiá corporaliter non 
est, ut jam demonstravimus : ideoque corpus ejus ac sanguis, 
nisi fypicó, et per modum commemorationis, offerri non potest. 
Quare quod in missá realiter, et 6 manibus sacrifici offertur, verà 
ac proprie sacrificium propitiatorium esse non potest. 

9. Sed nec omninà verum ac proprió dictum sacrificium in 

«Se. 22, — Miss& ullum est: non quale Tridentinum Concilium? definivit, 


Can. 1. 


*Bell.1ib.1, et vestri! uno ore profitentur. Inter multa alia, hoc ad essentiam 
de Miss. c. 5 . . Sed CS ved . Ris ^O 

$E contrario. Verl ac proprie dicti Sacrificii requiritur, mque ipsius definitione" 
v Ib. c. 2 


$Hi. ' ponitur, u id quod Deo offertur, transmutetur : id est, explicante 
S ipso Bellarmino; planà destruatur, id est, ita mutetur, ut desinat 


esse id quod ante erat : sic, ut non solim usus ejus, sed substantia 
consumaütur. Et quomodà substantia ejus quod offertur consu- 


Car. LXXIV. — contra Archiepisc. Spalatens. 537 


menda sit, explicat juxta diversitatem rerum qu: offeruntur: 
Omnia omnino, inquit, que in Scripturá dicuntur sacrificia, 
necessario destruenda erant: Si viventia, per occisionem; si in- 
anima solida, ut simila, sal et thus, per combustionem :. si liquida, 
ut sanguis, vinum et aqua, per effusionem. — Quid igitur? an 
Christi Corpus, an ejus substantia in Missà consumitur? An 
Christus (qui vivens est cüm offertur) verà et realiter occiditur ? 
An desinit id esse quod priüs erat?  Quàm hzc impia et blas- 
phema! Sed malim ego Rationem hane Bellarmini ipsius 
verbis potiüs quàm meis exprimere.  Triplici ille? ratione re- 
felit eorum sententiam, qui sacrificii vestri essentiam ideo in 
Consecratione existere putant, quia per eam veré immoletur* 
Christus. Ejus tertia ratio est hzc: JDenique vel in Missá fit 
vera et realis Christi mactatio et. occisio, vel non fit. Si non fit, 
non, est verum et reale sacrificium Misse, sacrificium enim verum 
et reale veram et realem occisionem exigit, quando in occisione 
ponitur essentia sacrifici. Si autem fit, ergo verum erit dicere, à 
sacerdotibus Christianis ver? et realiter Christum occidi. |. At hoc 
sacrilegium non sacrificium esse videtur. .Agnoscite jam tandem, 
Cardinale ipso demonstrante, vel in missà non esse verum ac 
proprium sacrificium, si Christus veré ac realiter non occidatur, 
vel si veré et reipsà à sacrificis occiditur, tum sacrificos vestros 
veré sacrlegos ac Deicidas esse. 

Nec enim expectes, ut, eorum satis opinor insipidam opi- 
nionem, vel exagitem hie, vel refellam, qui ne Christum realiter 
occidi in Missá fateantur, Panem ipsum mactari asserunt. Scis, 
aut si nescis, disce à quo? dictum sit, Christum orásse pro mira- 
bili ista et beata panis mactatione, et* post. Mactationem panis, 
Christus obtulit Patri corpus agni, qui tollit peccata mundi.  Ra- 
denda magis quàm refellenda ista mirabilis panis mactatio. An 
quod inanimum est mactare sciunt sacrifici et lanii vestri? An 
et tum mactatur, cüm ex inanimo, mutatur in vivens, et in zeter- 
num viventem Deum?  Profligavit hanc ineptam opinionem 
satis strenué Cardinalis? tuus.  /d, inquit, proprié sacrificari 
dicitur, quod realiter mutatur, ita ut desinat esse. At solus 
ganis ita mutatur, solus igitur panis triticeus sacrificatur : At hoc 
absurdissimum esse nemo negare potest, quia si ita esset, haberet 
Ecclesia sacrificium. inanimum et. vilius multó quàm habuerunt 
Hebrei. Deinde mutatio que ponitur quasi forma sacrifici sen- 


y Bell. lib. 1, 
de Miss. c. 5. 
$ Secundo 
probatur. 


[575] 


: Lib. ], de 
Miss. c. 27, 
$ Haec 
sententia. 
2 Ib. 

$ Denique. 


* Vid. C. de 
Capite font. 
fol. 27. 

* Ib. fol. 26. 


3 Bell. lib. 1, 
de Miss. c. 
27, $ Sed 
hzc. 


[576] 


b Spal. Scop. 
1l. 


* In Decret. 
Eugen. 

$ Quinto. 

4 Sess. 7, can. 
11, de 
Sacram. in 
genere. 


538 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». LXXIV. 


sibilis et externi, debet esse externa et sensibilis. .At mactatio 
ista panis, seu mutatio ejus in. Corpus Christi, est omninó interna 
et nullo sensu sed solá fide perceptibilis. 'Tu vide, annon hsec 
eadem Cardinalis tui argumenta, szqué validé Mactationem et 
Sacrificium Christi in. Eucharistid, ac Panis in ea mactationem 
et sacrificium refellant. 

8. Alterum, quod consequi dixi, est, Ecclesiam Romanam 
veré Idololatricam, eosque qui ei adherent omnes, proprié ac for- 
maliter Idololatras esse. |Adoratis enim cultu latrie Eucha- 
ristiam, et corpus illud quod sub speciebus panis et vini con- 
tinetur. Illud corpus non aliud quoad substantiam esse, quàm 
panem ac vinum, jam abundé demonstratum est. Pani igitur ae 
vino, id est, creaturis, Latriam et cultum soli Creatori debitum, 
exhibetis; quo magis proprié Idololatria nulla est. Atque hoc 
eó constantiüs dici potest, quia etiamsi ponatur, panem transub- 
stantiar| posse (quod impossibile plané est, et tu ipse" impossi- 
bile esse profiteris) tamen ne sie quidem Idololatriam vestram 
eluere possitis; càüm vobis omnibus incertum omninÓ sit, an 
hoc tempore, an ab hoc homine, an. iste, quas latrià colitis, hostize 
transubstantiatz sint. Pendet hoc ab occultà et vobis inscruta- 
bili Znfentione ministri. Sic enim de ommibus Sacramentis de- 
finit Concilium vestrum Florentinum," cui applaudit etiam 
Conventus Tridentinus :* Hec omnia Sacramenta (numeraverat 
veró septem) ribus perficiuntur ; videlicet, rebus tanquam ma- 
Lterid; verbis tanquam formá; et personá ministri conferentis 
Sacramentum, cum Intentione faciendi quod facit Ecclesia : quorum 
si aliquod. desit, non perficitur. Sacramentum. | Dic nunc, An tu, 
an quivis ex Romanensibus certus sit, aut esse possit adesse 
ministro, cüm Sacramentum ullum conficit, infentionem istam 
faciendi, quod facit Ecclesia? | Solus Deus xagüryvácrzs, illi soli 
mens et intentio mentis pervia; conjicere alii possunt, suspicari, 
opinari, bené sperare de ministri Intentione ; certo eam scire 
nemo potest. Nullus omnium in Romaná Ecclesià scit, aut 
scire potest se, vel quenquam alium esse baptizatum, et sic esse 
membrum Ecclesie: se, ve! quenquam alium esse, vel fisse 
unquam absolutum à peccatis, et non adhue mortalibus suis 
ommibus peccatis onustum ; vel se, vel quenquam inter ipsos 
conjugatum esse, et liberos ipsius aut ullius ex ipsis legitimos, 
ac non spurios esse: Nemo omnium scit, aut scire potest quis 


Car. LXXIV. — contra Archiepisc. Spalatens. 539 


inter eos vel Diaconus sit, vel Presbyter, vel Episcopus : an is qui 
Missam celebrat, vel sit sacerdos, vel veré consecret et transub- 
stantiet panem.  Pendent hec omnia ab occultà, quam nemo [577] 
ipsorum scire potest, Intentione. Atque hoc ultró agnoscunt, 

qui inter vos athletze: Si im Episcopis, inquit Bellarminus, : Lib. de 


Y milit. Eccl. 
consideretur, quód habeant potestatem Ordinis, et. Jurisdictionis, €.10. $ Aà 


Secundum. 

non habemus certitudinem nisi moralem, quód isti sint. veri Epi- 
scopi. De Presbyteris veró eadem est omminó et par ratio. 
Nam ratio Bellarmini! de Episcopis est, quia Ordinis Sacra- od i 
mentum pendet ab Intentione Ordinantis. Iterum, de omnibus 
Sacramentis ita ait:* Nemo potest certus esse certitudine fidei *Lib. 3, de 
(id. est, infalhibih certitudine) se percipere verum Sacramentum, $ Picent. 
cüm Sacramentum sine Intentione ministri non conficiatur, et 
intentionem alterius nemo videre potest. | Docet idem Andr. 
Vega," Nemini potest per fidem. constare se recepisse vel minimum 15.9. 9v. 
Sacramentum, estque hoc ita certum ex fide, ac clarum est nos vivere, 5 &"«*- 
Nulla quippe via est, quá citra revelationem (specialem) nosse pos- 
simus Intentionem ministrantis vel evidenter vel certo ex fide. 

4. Vides nune quantze hie salebrze, quàm apud. vos fluctuent 
et vacillent omnia. Nescis eum qui missam celebrat baptizatum 
esse, nescis sacerdotem esse, nescis Intentionem debitam ei tum 
adesse: quia ista nescis, certus es te nescire, an Panis transub- 
stantiatus jam sit: certus es te quod nescis colere, et Latriam ei 
exhibere, quod Deum esse non scis. Rectissimé hic Gersonus;! 'In Com- 


Credere quód illa hostia sit Corpus Christi, non fides est, sed Ur dotibus 
opinio tantüm, que potest esse de falso. Deus vero ex opinione 
colendus non est, sed ex fide. Et si in aliis, maximé omnium in 

cultu latrie exhibendo, tenenda est Apostoli* Regula, Quicquid * Rom. 14.23. 
ex fide non est, peccatum est. — Angelum fuisse Deum putabat 
Johannes. Talis, inquit Augustinus, apparuerat Angelus, wl jQuwst. 61, 
pro Deo posset adorari. Et voluit quidem Latriam el exhibere 
Johannes, ut indicat, et rectó idem Augustinus," Jpsi, inquit, m Libo 
sancti vel homines vel Angeli, latriam sibi exhiberi nolunt. — .Ap- c.t. 
paruit hoc in Angelis, sicul in Apocalypsi legimus. | At increpuit 

eum Angelus? qui ex hoc errore adorare voluit, quem falsó SAwee. 8. 
Deum putavit. Vide ne feceris, conservus tuus sum, Deum adora. 

Non Johannem, non vos excusabit error Persone. Preestabit 

igitur Gersoni? vestro auscultare, cujus hoe salubre consilium : * Loco sup. 
Illa conditio semper ayponenda, vel ad minus supponenda est, quandó 


hostia adoratur, scilicet ; Si rità consecrata sit: id est, &i veré [578] 


P Cons. Red. 
p. 47. 


3 Ib. p. 48. 


r Ap. Socr. 
lib. 5, c. 29, 
et Ruff. lib. 
2;.c. 6. 


s Spal. Conc. 
habita Lond. 
p. 49. 


t Ib. p. 45. 
* Ib. p. 49. 


x Sess. 6,c. 9, 
et Can. 12, 
et 14. 


[579] 


540 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXV. 


sit Corpus Christi.  Conditione h&c apposità, licebit vobis 
hostiam, licebit lapidem, aut idolum, im vel ipsum Diabolum 
latrià colere. 





CAP. LXXV. 


DE FIDUCIÁ, MAGIA, ET ANTICHRISTIANISMO, APUD PONTIFI- 
CIOS IN USU AQUJE BENEDICTI, CRUCIS, AGNI CEREI, IN 
HABITELLIS ET SIMILIBUS. 


As apertá Romans Ecclesize Idololatrià pergis ad occultam. 
Occultam, inquis, nobis appingunt idololatriam, dum in sale, 
aquá, oleo et similibus, post exorcismos et benedictiones, spiritualem 
fiduciam | collocamus. Duo tu hie, quà Idololatriam vestram 
excuses opponis. Primum: Nos, inquis,3 in istis certam fiduciam 
non collocamus, quasi putemus creaturas istas vim aliquam certam 
et infallibilem ex nostris exorcismis, et. benedictionibus accipere : 
sed tota nostra fiducia in Deo solo est. "Utinam quidem esset. 
At res ipsa contrarium loquitur; quid verba audiam, cim faeta 
videam? De fide cujusquam, ut Lucio dixit Moses, etiam de 
fiducià, magis oculis credendum, quàm auribus. — Attingam pauca 
ex multis, et pede presso haec transibo. In aquá benedictá, agnis 
cereis, cruce, habitellis, et similibus vestris nugis (sie tu* ea 
vocas) tria vestra sunt et grandia peccata. 

9. Primum, id quod tu verbo uno te amoliri posse putas, 
Fiduciam veré in istis collocatis. Hoc tu olim et veré testatus 
es, Populus, inquis,! nimiam in his externis superstitionibus fidu- 
cium ponit: et iterum, vestros redarguens, Perniciosus, inquis," 
error est, credere externa hec, quibus superstitiosissim? populus 
addicitur, remissionem peccatorum conferre. Sed nec nunc, nisi, 
veteratorié, negare hoc audebas. Non collocamus, inquis, in his 
certam fiduciam. —Fiduciam igitur in his ponitis, licót non 
certam. Nec certam sané in ipso Deo ponitis. Speras solüm, 
nec sine magná scio hesitantià, remitti tibi à Deo peccata, 
teque à Deo diligi, te justificatum, sanctificatum, et. vitá seternà 
olim donandum. Si certam te de his fiduciam habere dicas, 
Tridentino* fulmine ictus es, peristi. In cseteris, quae hane 
vitam spectant, liberandum te ab Hernià qua laboras, aut bu- 
bonocele, à fulmine aut naufragio, tam certam habes in Agno 


j 


Car. LXXV. contra Archiepisc. Spalatens. 541 


quem sinu gestas, aut Francisci, Dominici, aut Loiole habitello 

fiduciam, quam ex omnibus quas ad Deum et sanctos omnes 

fundis precibus, tam certam quàm in auro et arcá habet avarus ; 

qui tamen quia in eis (qualem vos in istis) habet fiduciam, 

Idololatra ab Apostolo? vocatur. y Ephes. 5. 5. 
3. Vide enim qualis vobis in Aquá benedictá, et Sale, fiducia. 

Creditis, per hse demones pelli, morbos curari, sterilitatem 

terre averti, bona multiplicari, peccata deleri, hominem sancti- 

fiear.  Enarrat Clemens,* ait tuus Durantus,? vim benedictionis * Li. 8, 


: : : E d 4 Const. c. 29. 
aque, his verbis, Tribue ei (aquzc), vim sanandi, et depellendi mor- SO RH. 
bum, fugandi demones.  Rectó utimur, ait Bellarminus,* aqud, Mc e 


oleo, aliisque rebus benedictione consecratis, ad effectus. super- y Sanct. 
naturales producendos, ad fugandos? demones, et curandos* morbos, Jo. 
et ad deletionem venialium peccatorum. — Aspersio, inquit Aqui- $Srcanao, 
nas, aque benedicte, Episcopalis benedictio, et alia ejusmodi, qun 
causant remissionem peccatorum, venialium. Ex Alexandro* Pap& * Ep. 1, c. s. 
docet te hoc Juris canon,! S? cinis vitule sanguine aspersus, * yn 
populum sanctificabat, multó magis Aqua, sale aspersa, divinisque DES 
precibus sacrata, populum sanctificat atque mundat. Idem de 

Sale benedicto assertit,5 S? sale asperso per Elizeum Prophetam, * 1v. 
sterilitas aque sanata est, quantó magis divinis precibus sacratus 

sal sterilitatem rerum aufert. humanarum, et. coinquinatos. sancti- 

ficat, atque mundat, et cetera bona multiplicat, et insidias 

Diaboli avertit, et à phantasmatum versutiis homines. defendit ? 

Ex Institutione Alexandri Pape Primi, at Durandus," Sacerdos prd d 
altare Ecclesiam, et. populum aquá benedictd conspergit, ut omnis e. ^ n. 1. 
spirituum. immundorum spurcitia, tam de habitaculo, quàm de 
domibus fidelium propellatur ; Hec enim virtus aque exorcizate 
inest. 

4. Crucis quoque effectus non munüs mirabiles. —Terret, 
inquit Bellarminus, e£ fugat demones, pellit morbos et omnia 
mala, et sanctificat ea. quibus imprimitur. 

5. Agnus vero benedictus aquam et crucem supcrat. Ejus 
vim exprimit Papa, cüm agnos consecrans,* rogat, ut per eorum dica 
tactum et visum, fragor grandinum, procella. turbinum, tmpetus $7, p. 87. 
tempestatum, ventorum rabies, infesta tonitrua temperentur : ut 
eos devote! deferentes, liberentur ab omni inundatione aquarum, ab ! Yo. p. 90. 
omni fluctuatione diabolice tempestatis, et à morte subitaneá: [580] 
ut protegantur ab omni periculo incendi, fulguris, procelle, et 


tempestatis, el ab omni adversitate. Et agnum illum benedictum 


í Lib. de 
Imag. sanct. 
c. 30,$ Ac ut. 


7 Ib. p. 91. 


» Alph à 
Cast. lib. 1, 
de Heres. 
(95 GE 


* Lib. 4, 
Instruct. 
Sacerd. 

c. 14, n. 3. 


P Secunda 
Secundse, q. 
90, art. 2. 


3 Lib. 2, de 
Doct. Christ. 
c. 20. 


[581] 


r Lib. 25, 
c. 9. 


542 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXV. 


vim habere istos effectus producendi docent illi versiculi, quos" 
cum tribus Agnis ad Imperatorem misit Pontifex, Fulgura 
desursum. depellit, omne malignum Peccatum frangit, ut. Christi 
Sanguis, et angit : Pregnans servatur, simul et partus liberatur, 
Dona defert dignis, virtutem. destruit. ignis, Portatus munde de 
fluctibus eripit unde. 

6. Quin et Habitelis admirandam plané vim à nonnullis 
tribui, discas ex tuo Alphonso. De Dominicanis ille nonnullis 
agens, ait, Eos non vereri coram populo jactare et dicere, eum qui 
semel habitum illius ordinis susceperit, non posse in fide errare aut 
deficere. — Testor Deun non mentior, me presente, quidam in 
concione publicá dixit, eum qui habitum illius ordinis semel in- 
duerit, non posse esse hereticum. —.Et ab alüs pluribus accepi, se 
eadem verba audivisse ab hominibus ejusdem ordinis. Cüm ista 
efficiant Aqua, Sal, Crux, Agnus, et Habitellum, cüm hsec ab eis 
fieri vestri confidant, et vix dubitent: ubi tibi cor et cerebellum, 
qui tuos in his fiduciam collocare negas ? 

7. Aliud in his peccatum vestrum, quód, aque, oleo, agno, 
cereo, et. similibus sine Verbo Dei, supernaturales, nec eis à Deo 
inditas virtutes tribuitis. Hoc enim superstitiosum est, ac verà 
Magicum. Magia, definiente Cardinale Toleto,? est potestas inor- 
dinata faciendi quod supra naturam est. ^ lnordinatam dico, 
quandó vim illam creaturze quis tribuit, quze neque naturaliter 
illi à Deo indita est, nec ad illum effectum producendum à Deo 
extraordimarié instituitur: m his, inquit Aquinas,? que fiunt 
ad aliquos effectus particulares. inducendos, considerandum est, 
uirum naturaliter videantur tales effectus causare, sic enim non 
erit. illicitum : licet enim. causas naturales adhibere ad proprios 
effectus. | Unde si naturaliter non. videantur posse tales effectus 
causare, consequens est, quód mec adhibeantur ad hos effectus 
causandos tanquam cause, sed solim quasi signa, et. sic pertinent 
ad pacta significationum cum. daemonibus inita. Atque hse ea 
sunt, quz Molimina magicarum artium, vocat Augustinus. Ex 
quo genere sunt ligature creaturarum (ut cüm vim ligant ignis, 
aquas, humoris, morbi, ne vires suas exerant) afque remedia, que 
Medicorum quoque disciplina condemnat, sive in precantationibus, 
sive in quibusdam notis quas Characteres vocant, sive in quibusdam 
rebus suspendendis atque illigandis.  Adhibent ad hos usus com- 
plures herbas Magi, sed in verbenacá, ut ait Plinius, insaniunt. 
Hac perunctos impetrare que velint, febres abigere, amicitias 


Car. LXXV. contra Archiepisc. Spalatens. 543 


conciliare, nullique non morbo mederi dicunt. — Vis ista verbenaeze 
à Deo data non est; ideoque ad hos effectus sic adhibere, 
Magieum est. Similiter de Characteribus et carminibus dicen- 
dum: Febrim gravissimam, que Hemitritaios vocatur, curari 
docent, si vox hee Abracadabra charte certo modo inscribatur, 
el lino inclusa collo suspendatur. Simile est deliramentum tum 
eorum, qui' Harpocratis imaginem, si gestetur, tutissimum 
malorum omnium amuletum, dicunt, tum  Cabalistarum, qui* 
tantam vim in ills vocibus (JeAova Dominus noster, Jehova 
wmus) esse docent, ut eorum prolatione omnia adversa fugari 
opinentur. Jam quia verba ad significandum solummodo insti- 
tuta sunt, nec operandi et producendi istos aut similes effectus 
vis ulla eis inest, ut recté post Aquinatem* docent Valesius, 
et Goropius,^ ideo adhibere illa ad hos quse naturam ipsorum 
superant, effectus, veré. Magicum censendum est. 

8. Similia omninó sunt incantamenta vestra. | Ut illi Herbas, 
Characteres, Verba, Carmina, sic et vos Aquam, Agnum, Salem, 
Oleum, ad effectus eos qui ipsorum naturam superant, adhibetis. 
Quis enim Aquz, Oleo, aut Cerez imagini vim dedit pellendi 
demones, fugandi morbos, peccata delendi, et aspersos, unctos, 
aut gestantes sanctificandi, magis quàm verbenacz, Harpocratis 
imagini, aut characteribus ac verbis, alia quz dixi efficiendi ? 
Unde vobis, vel ipsi Pontifici vestro, authoritas, ad istos effectus, 
creaturas has consecrandi, magis quàm Simoni aut Apolonio ad 
econsecrandum verbenacam, aut characteres ? Nam ut vos, iti- 
dem et Magi, invocationem nominis Dei, orationem Dominicam, 
salutationem Angelicam, ad sua amuleta, characteres et medi- 
camenta frequenter adhibent, ut docet Gordonius à Wierrs,* 
alique, ut Simon et Apollonius idcirco Magi habiti sunt, quia 
creaturas ad effectus supra ipsarum vires ac naturas, sine Verbo 
prescripto, aut instituto Dei adhibeant: E&dem omninó de 
causá et vos quoque Magi jure censendi estis. Ut Simonis aut 
Apollonii, et aliorum Magorum invocationes, preces, et conse- 
crationes, itidem plané et vestre, nil aliud sunt quàm profana- 
tiones Nominis et Verbi Dei, nee in vanum solummodo, sed et 
in Profanum assumitis nomen Dei, quando sine ipsius jussu, 
authoritate, instituto et voluntate, ad effectus istos supernaturales 
et naturam istarum creaturarum excedentes, benedici illas à Deo 
et consecrari postulatis. Etiam Cardinalis? vester recté ob- 
servat, Esse reverü tacitam invocationem daemonis, cim homo in- 


* Q. Serenus, 
citat. à 
Franc. 
Vales. lib. de 
Sacr. Philos. 
e. 3. 

* Quos notat 
Gorp. lib. 4, 
Hieroglyf. 

" Gorop. 

lib. 9. 
Hermath. 


* Loc. cit. 
y Ib. 

z Lib. 1, 
Hermath. 


* Bernar. 
Gordon. in 
lib. quem 
Lilium 
Medicinze 
vocat. part. 
2, c. 24, 25. 


* Wier. de 
przest. deem. 
lib. 5, c. 4. 


[582] 


b "Tolet. 
Instr. sacer. 
lib. 4. c. 14, 
n. 6. 


544. Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXV. 


tentat aliquid facere, per ea que nec ex se, nec ex virtute super- 
naturali (id est, ex instituto Dei extraordinario) ales possunt 
producere effectus. Nec refert. quód verbis hie demon non in- 
-Tolt. — vocetur. Nam ut ille observat," J//a ipsa actio adhibendi aliquid 
LN $1 ad effectus, qui excedunt virtutem illius medii, ipsa, mquam, hsec 
- actio, facitu est et implicita demonis invocatio. Et, Magia, 
inquit, fit aliquando cum tacitá invocatione absque pacto. Ex quo 
consequitur, in istis omnibus tacitam à vobis daemonis invoca- 
tionem fieri: quia cüm creaturas ad effectus illos adhibetis, quos 
ex Dei instituto, producere non possunt, opem Dei ut produ- 
cantur expectare non potestis, quia ille operantibus solüm juxta 
ilius institutum, cooperatorem se gratiosum fore pollicetur, 
et quoniam ut à Deo effectus illi producantur, expectare jure 
non potestis, ideo facitó ut à demone producantur, ez ?pso illo 

magico creaturarum usu vos expectare et postulare declaratis. 
iBel.lb.3, — O9. At dicitis! Recté ista à vobis ad tales supernaturales 
CES effectus adhiberi, eisque vim istam veré messe, quia exemplis 
POMA multis constat, per Aquam. benedictam, oleum, et similia, pulsos 
demones, et morbos sanatos esse. Sed hinc non minüs validé 
confirment Magi, licere et ipsis, incantationibus suis uti, eamque 
vim herbis characteribus, et carminibus inesse.  Certó enim et 
d:emones ineantationibus pulsi, et morbi sszepissimmé sanati sunt, 
aliique, supra naturam creaturarum, effectus producti. Extat 
ORAE memorabilis in hane rem apud Josephum* historia: Jncanta- 
tiones, inquit, composuit Salomon (nam ut Papam vestrze Magie 
Principem et authorem, itidem Magi suarum incantationum 
Salomonem authorem fingebant), e£ conjurationum modos scriptos 
reliquit, quibus cedentes demones, ita fugantur, ut in posterum 
[583] unquam reverti audeant. Atque hoc sanationum genus munc 
usque plurimum apud nostrates pollet. Vidi enim ex popula- 
ribus meis quendam Eleazarum, in presentid Vespasiani et. fili- 
orum, et Tribunorum et reliquorum militum, multos. arreptitios 
(dzemone correptos) percurantem. "Audi de his Principem Me- 
f Galeni dicorum, Galenum :! Nonnulli, inquit, putant incantationes ani- 


verba citan- 


turà Tra Cularum fabulis esse persimiles; quemad. j 
farà Tm f p San modum ego quoque diu 


e. 4, et existimavi. — Temporis autem processu, ab ipsis quc evidenter 
citantur 


eiamarr. apparent, persuasus sum, vim ipsis inesse. Nam in percussis á 
eit. Scorpio adjumentum sum expertus etiam in ossibus gutturi infixis, 
que cantatione. statim. expuebantur, ac multa preclara. singule 


: PLI S 
habent incantationes, citm. institutum consequuntur. Ipse quoque 


Car. LXXV. — contra Archiepisc. Spalatens. 545 


'Trallianus? incantationem Magi cujusdam recitat, qui herbam «* Lib. 9, c. 4. 
sacram effodiens, dixit, Adjuro te per Nomen magnum, &c. tum 
verbis finitis, aspersit incantator radici salem, precepitque, ut sal 
non augetur, ita morbus hujus aut illius viri non augeatur : 
additque Trallianus, se ezpertum esse hoc plurimum valere. | Gor- 
donius^ medieus Epilepsie, seu morbi caduci curam Magicam * In iib. suo 


T : : JAPAN ., .. guem Yocmé 
indicat, per tres illos versus ter in aurem patientis, eüm | sit 1n Lilium. par. 


paroxysmo recitatos: Gaspar fert myrrham, thus Melchior, Bal- rud 
fhasar aurum: hec tria qui secum portabit nomina Regum, 
solvitur à morbo Christi pietate caduco. Si, inquit Gordonius, 
hi versus in. aurem ejus dicantur, frequenter probatum. est, quod 
statum surget. — Narrat Suidas, in Olympiis, Milesium quendam suia. in 
in palestrá cum Ephesio commissum, nihil potuisse in conflictu, tere. i 
quód JZEphesius in talo literas Ephesias haberet. Erant autem 
ile litere Magiez voces Ephesiis usitatissimz; quibus utentes, 
in ommi negotio victores evaderent.  Simulac id animadversum 
esset, demptis literis Ephesiis, succubuwit Ephesius, et tricies 
luctando dejectus est. Innumera his similia proferri possent. 
Sed hsec satis multa, ut intelligamus non magis licitum esse 
aquam benedictam, oleum, aut agnum. cereum ad effectus istos 
adhibere, quia szpiüs effectum illud consequutum est: quàm 
licitum: est ex eàdem caus& characteribus, Ephesiis literis, et 
ineantationibus ad similes effectus producendos uti; quia et in 
his effectus illos consequutos liquet. An potest in Magorum 
gratiam dzemon effectus illos producere; et non etiam in sacrifici 
Idololatrici gratiam pellat, aut pellere videatur dzmonem, aut 
morbum sanare?  Faciet certó ; nec minüs obsequens ille vobis, [584] 
quàm Eleazaro aut Ephesio: Illum vos tam sancté, licet facit? 
invocatis, ac olim Ephesius. Illi anims vestrze non minüs 
gratz, quàm Ephesi.  Concludam hunc locum tuis* ipsius et ds 
veris verbis: Ubi rebus sic benedictis, em illá benedictione tri- Suarez. c. 3, 
buitur facultas aliqua, vel virtus spiritualis, quá ille ex opere 
operato mira, et supernaturalia efficiant ? | Aqua benedicta dicitur 
ez opere operato peccata venialia remittere, demones | effugare, 
&c.  Cerei agni quid non possunt? | Contra incendium, contra 
naufragium, contra demones, &c. Hec sunt plena puerilium su- 
perstitionum :. defendi non possunt. O virum Catholicum, accipe 
à me hanc corollam. 

10. Tertium est in his peccatum vestrum, quód A4quá bene- 
dictá populum aspergitis, Agnos sacratos gestatis, aliaque em hoc 

NN 


! Cons. Red. 
p. 48, 49. 


7 Lib. 2, ad 

uxorem, c. 4. 

? Lib. 6, 

hist. c. 7. 

? In Ps. 114. 

» Lib. adv. 

Vigil. 
[585] 

3 Ep. 85. 

r Serm. 1,2, 

4, de Jejun. 

decimi.mens. 

5 Lib. 2, Hist. 

c. 24. 

t Lib. 9, conf. 

(Or 

u Cap. 35. 

x Cap. 130, 

ex Isiod. 

y Cap. l. 

z Cap. 49. 

* Lib. 3, de 

Cult. Sanct. 

GI 


b Lib. de iis 
qui saer. init. 
CTS 

« Serm. 157, 
de Tempor. 
3 In Hist. 
tripart. lib. 
11, c. 14. 

* Lib. 3, Hist. 
c. 3. 

f Durant. de 
Rit. Eccl.lib. 
1, c. 19, n. 40. 
£ Lib. 1, cont. 
Mare. 

h Dial. cont. 
Lucif. 

i1 Bell. lib. 1, 
de Bapt. c. 


27, $ Quinta, 


546 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXV. 


genere usurpatis, in tesseram obedientie vestre Romano Pontifici, 
id est, Antichristo: quà de re ante à me abundé dictum est, ut 
horum usus qualis nune est apud vos, Idololatricus, supersti- 
tiosus, et magicus, ita càm in hune insuper finem usurpantur, 
est Jntichristianus. Ita tripliei hec nomine detestanda: Nam 
quia fiduciam in eis collocatis /dololatrica ; quia ad effectus super- 
naturales sine. Verbo Dei adhibetis, 7Magica; quia in fesseram 
obedientiz vestre, Antichristo przestatis sunt dntichristiana. 

ll. Alterum, quod ad tuendum istorum apud vos usum 
addis, est hoc :! Quia eorum aliqua antiqua sunt, et ab antiquis 
Patribus usurpata. Atque in hunc finem agglomeras complura 
ex Patribus loca, ex Tertullano, Cypriano, Optato, Basilio, 
Justino, Nazianzeno, Chrysostomo, et spuriis aliquot Augustini 
locis. Audi: Et haec que tueris Nuge sunt, et tu in his 
Nugator vel maximus. 

12. Quorsum enim primó, ntiquitatem quorundam istorum 
memoras? Án antiqui ritus ommes retinendi? Annon à po- 
steris antiquari eos fas?  Quàm multa ab Antiquis nee certé 
malé usurpata, quz apud vos ipsos in desuetudinem abierunt ! 
Vigiliarum usus quàm antiquus!  Quàm frequens! | Quàm 
etiam laudabilis! "Testis earum Tertullianus," Eusebius, Ba- 
silius,? Hieronymus,? Ambrosius? Leo," Theodoretus? Augusti- 
nus, Concilium Hlibertinum," Concilium Aquisgranense,* Con- 
cilium  Matisconense? Secundum, Concilium  Carthaginense*? 
Quartum, aliique complures. Vide tamen quid de A4nfiquo hoe 
ritu, tanto consensu, tot Concilis firmato dicat Bellarminus :* 
Quoniam paulatim occasione  nocturnarum vigiliarum, abusus 
quidam irrepere ceperant, vel potius flagitia non raró. committi, 
placuit Ecclesie nocturnos conventus et vigilias intermattere. 

Baptizati olim alicubi per. septem. dies Pascatis, albis vestibus 
utebantur, ut testantur Ambrosius," Augustinus,? Socrates,? Theo- 
doretus,* et ipsum nomen Dominice in Albis: Nune vero vix 
dicas ut olim, 4/bicabat tota civitas de grege candido. —Atratum 
veriüs dixeris, et vix vestigium tam antiqui ritus superest. Nam 
loco vestis albw, sudariolum? solàm post. baptismum capiti bapti- 
zati imponitur. 

18. Olim delibatio lactis, mellis, seu vini usitata in baptismo, 
ut testantur Tertulhanus? et Hieronymus :^ Ritum istum nune 
exolevisse! non potes inficiari. 

14. Olim, Neophytis post baptismum lavabantur pedes, ut 


TCTMS 


Car. LXXV. contra, Archiepisc. Spalatens. 547 


testatur Ambrosius," et Augustinus.  Lotionis illum ritum vix * Lib. a, ae 
usquam, opinor, nunc invenias. Et Augustini tempore alii" "Ep 1 
hoc in consuetudinem recipere noluerunt, alii diem mutárant, ne si 7 1b. 
eodem. die cum baptismo fieret, ad ipsum baptismi Sacramentum 
pertinere videretur. 

15. Antiquitüs diebus omnibus Dominicis, et diebus omnibus à 
Pascatis die ad Pentecosten, stantes orabant, nec orando genu 
Jlectere licebat. — Decrevit hoe Nieznum Concilium," in quo sta- " Can. 20. 
tutum est, uf omnibus in locis consonanter et consentienter stantes 
Dominum orare deberent, tam diebus Dominicis, quàm. diebus Pen- 
fecostes. Nec ab hoc Concilio introductus, sed firmatus solüm 
hie ritus. De eo enim sic Tertullianus :;? Die Dominico gom zLib. de Cor. 
nefas ducimus, et de geniculis adorare. | Eadem immunitate, à die 
Pasce usque ad Pentecosten gaudemus. . Etiam plusquàm octin- 
gentis annis duravit hie in Ecclesià ritus ; adeo ut in Concilio 
Turonensi? tempore Caroli Magni decretum sit, uf exceptis Cep.9r. 
diebus Dominicis, et illis solennitatibus (à Pascate ad Pentecosten) 
(quibus et universalis Ecclesia ob recordationem Dominice resur- [586] 
rectionis solet stando orare) fimis in terram genibus suppliciter 
Deum precarentur. | At hic ritus, licét ab Ecclesise antiquissimse 
traditione ortus, et Concli (Ecumenici authoritate firmatus, et 
tot seculorum consuetudine roboratus sit, in desuetudinem 
tamen, etiam apud vos jam abit. Ita nimirum se res habet, 

Rütus Ecclesiastici, ut ab Ecclesià institui, ita Ecclesiz autho- 

ritate quoties ex usu est, abrogari possunt. Et si Augustinus? 3Ep. 119, 
suá setate senserit, Ecclesiam (quam paucissimis et manifestissimis 
celebrationum Sacramentis, 1d. est, ritibus, misericordia Dei liberam 

esse voluit) servilibus oneribus sic tum pressam, ut tolerabilior in 

hoe videretur conditio Judeorum quàm Christianorum, nemo 
zequus rerum zestimator Ecclesix* ullius prudentiam reprehendet, 

si partem aliquam illorum rituum, qui tot szculorum centenariis 
inundárunt in Ecclesiam, quibusque velut jugo et sarcina op- 
pressa erat, amputandam censuerit. 

16. Sed est in his quz nominas, justior quoque nobis ea 
respuendi causa. Nam etsi ex iis aliqui ez sese mali non sint, 
sed indifferentes ritus, quà tamen vestri sunt, quá fiducia in illis 
collocatur, id est, quà ldololatrici, qu& ad effectus superna- 
turales, et eorum naturas superantes adhibentur, id est, quà 
Magici, quà denique tesserze sunt obedientite Antichristo pree- 
stands, id est, quà .Antichristiani sunt, nec Antiqui sunt, nec 


» Spalat. lib. 
5, de Repub 
D. 7, n. 10. 


* Cons. Red. 
p. 49. 


[587] 


548 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXVI. - 


legitimi. —Agnosce hie tua, et quidem vera verba: Neque 
Augustinus, neque Chrysostomus, neque ullus ex Patribus, unguam 
posuit peccata etiam hec levia per aspersionem aque benedicte 
remitti. llla certà vera est nostrarum Ecclesiarum superstitio. 
Nos enim, non. Scriptura, damus nostrá benedictione vim quandam 
supernaturalem aque ad peccata remittenda, et sane ex opere 
operato, quod est intolerabile. Idem dico de benedictione Papali, 
Episcopali, Sacerdotali. Cüm tanta sit Ecclesie vestre, tamque 
foeda in his, et 7dololutrie, et Superstitionis ac Magie, et Anti- 
christianismi colluvies, quàm tu imprudens es, qui? sanctissimam 
Ecclesiam nostram, ut Zemerariam, etiam ut impiam insectari 
audes, quód ob ista (addità etiam vestrà, in. Sanctorum invoca- 
tione, in imaginum veneratione, et in Hostie Adoratione apertà 
tum heresi tum Idololatrià) à Romanà nos separavimus Ec- 
clesià. Est in singulis, est junctim in universis, Justissimá, quze 
dari vel inveniri potest, Separationis causa. 


GAP. LXXVE 


ECCLESIAM ANGLICANAM SEPARÁSSE SE À ROMANA, ANTEQUAM 
CAUSJE PRO QUIBUS SE SEPARABANT, INDICATJ ERANT, 
INEPTÉ DEFLET ARCH. SPALAT. 


AcrUM hucusque est de duabus primis quas proposueras, 
juste separationis nostre causis, /7eresi primüm, tum ZJdolo- 
latriá Romans tu; Ecclesie. | Progrediendum tibi nunc erat ad 
tertiam, quae Schisma est Ecclesi: tus. — Sed tu, spretis omnibus 
Methodi atque Ordinis legibus, redis ad novos vestros, de quibus 
ante à te actum erat, fidei articulos; ad Articulos quoque vestros 
non fundamentales, et cramben tuam istam iterum hie reponis, 
utque te Battum sciant omnes, repetis feré eisdem et totidem 
verbis, quz priüs de Serenissimo nostro Rege per calumniam 
dixeras et injuriam. — An ego hominem Zyovcov, ójusüodrxiv, im 
ineptiis ipsius sequar ? Non faciam : non est otium mihi, vel si 
esset, voluntas ulla eum Batto balbutire. Demonstravi superiüs 
Articulos omnes vestros, in. quibus ab  Ecclesiá nostrá dissidetis 
(illi proprié vestri sunt) et novos, et non fundamentales, ideoque 
meritó rejiclendos esse. Tu, si lubet, quz illie demonstrata 


Car. LXXVI. — contra Archiepisc. Spalatens. 549 


sunt, repete. — Sapienti Verbum, pervicaci homini ac imperito, 

ne si centies quidem Tautologus quis esse velit, et eadem ad 

ravim usque ingeminet, nihil tamen unquam satis erit. 

. 9. Duo veró in hàc tuà digressione interseris, quz paucis 
attingam: unum /ucfus fuus est, alterum calumnia. ^ Ego, in- TO 
quit, doleo et lugeo, ipsos antequam de his, quos novos vocant, TIN 
Articulis quidquam. ageretur, antequam. definirentur, jam fuedis- 

simum et sane completum Schisma fecisse. Nemon' veró est, qui 
spongiam tibi, aut panniculum porrigat, quo madentes ocellos 
abstergas, ne nova Niobe fias, 


Que fixa cacumine montis 
Liquitur, et lacrymis. etiamnum marmora manant ? 


Nos quoque vix siccis oculis inscitiam tuam et fatuitatem ridemus, 
qui Schisma ilud completum sic miseró defles, quod omninó 
Sichisma non est.  Secessimus à vobis, ut à Sodomitis Lotus; ab [988] 
JEgyptus Moses et Israelitee ; à Babylonis populus Dei; ut à 
Judzeis, Apostol ; ab Arianis Athanasius ; à Vigilio Papá, et Nes- 
torianis ipsius sectatoribus Concilium Generale Quintum, et Ca- 
tholiea tum Ecclesia. Justa in omnibus separatio, Schisma 
nullum. Nee tamen hic tibi erat de Schismate agendi locus. 
Nondum ad schisma perveneras, Sed tu Ordinem omnem, 
etiam eum quem tibi ipse fixisti, pervertis, evertis. 

3. Ubi dein vel mens tibi vel sensus, qui secessionem à 
nobis factam defles, priusquam de Articulis vestris novis, et 
non fundamentalibus quidquam. definiretur, im vel ageretur qui- 
dem ? An nihil Actum de vestrà Universalistarum Hseresi, per 
quam primüm à vobis Schisma factum; cüm eam Gregorius 
Magnus, ex sensu et consensu totius ad id tempus Catho- jL» $*w.— 
lice Ecclesie, Episcopi Universalis illum, quo nunc gaudetis 2» 251». 7. 
Titulum, ut novum, vanum, profanum, Antichristianum, et 
Diabolieum judicavit, definivit, damnavit? Nihil Actum de 
vestrh Iconolatrarum Hzeresi, per quam secundüm à vobis 
Schisma factum: Cüm Concilium Generale Francofurdense, * 1.46t Core- 
ex sensu et consensu totius, quie ad. id tempus fuerat, Catholicae P^- Carolin. 
Ecclesim, eam ut novam, ut impiam, ut Idololatricam judicavit, 
definivit, dammavit? Nihil Actum de vestrà Hildebrandinà 
Hseresi, per quam tertium à vobis Schisma factum: Cüm Con- 
cilium?» Moguntinum, Wormatiense, Papiense, Romanum, alia-:Utsumà | 
que complura, bonique tum omnes, ex sensu et. consensu totius, 


E. 


550 Defensio Ecclesie Anglicane Car». LXXVI. 


quie ad id tempus fuerat, Ecclesie Catholiez, eam ut novam, ut 
Antichristianam, ut Ecclesise simul ace reipub. perniciosam, judi- 
cavit, definivit, damnavit? Nihil denique ctum de vestrà Pa- 
picularum Hzresi, per quam quartum et pessimum omnium à 
vobis schisma factum, per quam Papa supra Episcopos omnes, 
supra Reges omnes et Imperatores, supra omnia Concilia Gene- 
ralia; supra Universam Ecclesiam Dei evectus, ad ipsum Anti- 
*Ses.4. — Christianismi culmen ascendit, cüm Concilium Constantiense;? 
"Bes net et Basiliense,? ex sensu et consensu totius ad id tempus Ecclesise 
Catholiez, eam ut novam, ut impiam, ut fidei Catholicz repug- 
nantem judicavit, definivit, damnavit? Quam tu ctionem, 
[589] quod Judicium, quam Definitionem expectes? An definitio, 
aut Judicium in terris ullum ampliüs, augustiusve esse potest, 
quàm totius Ecclesie Catholiezee Judicium ? An vis ut hodie 
nos ad Tribunal Pap: tui, id est, Antichristi, causam apud illum 
acturi, veniamus?  Iniquum plané postulas.  Judicandus ille 
est, non Judex. Reus, Judicis personam sustinere non potest, 
non debet.  Provocamus nos in Hszresi Universalistarum ad 
judicium totius Ecclesiz, per Gregorium declaratum. In H:eresi 
Iconolatrarum, ad judicium totius Ecclesie, per QConcilium 
Franeofurdense declaratum. In  Hseresi Hildebrandináà, ad 
judicium totius Ecclesie, per Concilium Moguntinum, Wor- 
matiense, Romanum aliaque multa declaratum. In Hseresi 
Papistarum, ad judicium totius Ecclesiz, per Concilium. Con- 
stantiense et Basiliense declaratum. In omnibus articulis fidei 
in quibus à vobis dissentimus, provocamus ad judicium totius 
Ecclesie et Consensum Patrum per annos sexcentos. Hi aequis- 
simi sunt, et neutrius partis studio corrupti Judices, Hi nostram 
causam agunt. Hi pro nobis judicant. Ab his Hszresis vestro 
damnatz priüs sunt quàm nmatz. — Ab his Judicibus nos avelli 
nunquam sinemus. Si et vobis Catholica sit et antiqua fides, 
sistite vos pontificemque vestrum ad hoc dequissimum inter nos 
tribunal.  Demonstrate articulos vestros aon fundamentales, 
demonstrate fidem vestram 'Tridentinam à Pio (Quarto decla- 
ratam, ab ipsà Ecclesià Catholieà, imó vel ab Ecclesià ullà 
Provinciali, aut Dicecesanà, imà vel Parochiali solum, per annos 
illos sexcentos, pro Catholicá fide habitam esse et creditam ; et 
palmam do. 
4. Sed audi adhue et ahud, ex quo justissimé nos seces- 
sionem fecisse intelligas.  Querebantur olim Constantinopolitani, 


Car. LXXVI. — contra Archiepisc. Spalatens. 551 


Acatium sine Synodo et Synodali judicio à Pontitice Romano 
damnatum.  Adverte nunc quid respondeat eis Gelasius? Ro- 
manus: Z/ane, inquit, non perspicit secundüm formam Synodi 
Chalcedonensis Acatium fuisse damnatum ; nec. novit in eá erroris 
hujus (Acati) authores fuisse damnatos? sicut in unáquáque 
heresi à Principio Christiane Religionis, et factum fuisse et fieri, 
manifestá rerum. ratione monstratur ; decessoremque meum execu- 
torem fuisse veteris constituti, non nove constitutionis authorem. 
Quod non solium presuli Apostolico facere licet, sed cuicunque 
Pontifici; ut quoslibet et quemlibet locum secundim regulam 
hereseos ipsius, antó damnate, à Catholicá communione discernant. 
Ecce, ut Romano, sie cuivis Episcopo, licet quoscunque Epi- 
scopos, quoscunque locos sive Ecclesias, cüm in heresim priüs 
damnatum ineidant, à Catholicá communione secernere, eosque 
à suà communione repellere. —Ezecutores solàm in hoc sunt 
sententiz; priüs ab Ecclesià late. —Exequi veró Conciln Gene- 
ralis, aut Ecclesie Catholic judicium, legitimó semel decla- 
ratum, cuivis ÉEpiscopo, multó magis Episcoporum Synodo 
licitum. Factum hoc à nostrà sanctissimá Anglicanà Ecclesià. 
Sententiam totius Ecclesise exequuti sunt Episcopi nostri in vos 
Hseretieos universalistas per Gregorium, in vos Hzereticos Jcono- 
latras per Concilium Francofurdense; in vos Hsereticos Hide- 
brandinos per Concilium Wormatiense, Moguntinum, Romanum, 
aliaque, in vos Hzereticos Papisticos per Concilium Constantiense 
et Basiliense declaratam. ^ Exequi sententias istas Ecclesie, in 
quoscunque homines, etiam in ipsum Papam, in quemcunque 
locum, seu Ecclesiam, etiam in ipsam Romanam cuivis Episcopo 
licet. Ita fecerunt in hoc Episcopi nostri (dum vos tot Hzeresi- 
bus jam ante ab Ecclesià damnatis infectos, à su& et Catholicá 
communione sejunxerunt), quod ab ipso Gelasio Papá licitum 
esse judicatur. ^ Absterge nunc lacrymas ab ocellis tuis, et 
buecellis. Desine tandem deflere id schisma, quod schisma non 
est. JDefle indies ae deplora Romans tus mandre IHzreses, 
Idololatrias, et Superstitiosas, Magicas, et Antichristianas, qui- 
bus à vertice capitis ad plantam pedis intumescit, abomina- 
tiones. Hsec tibi justa deflendi causa, curque cum Jeremià* 
dieas, O si quis daret caput meum esse aquas, et oculum meum 
scaturiginem aquarum, ut defleam interdiu et noctu confossos 
populi mei ! 


b Ep. 4, p. 
237; a. 


[590] 


* Jer. 9. 1. 


3 Cons. Red. 
p. 51. 


[591] 


552 Defensio Ecclesia Anglicane | Car. LXXVII. 


CAP. LXXVII. 


^ 
HJERESIN NOSTRAM HANOC ESSE, QUÓD IN FIDE SOLA SIC SA- 
LUTEM REPONIMUS, UT OPERUM NECESSITATEM EXCLUDA- 
MUS, CALUMNIATUR ARCH. SPALAT. 


A Lucrv, ad Calumniam progrederis. Ea in Heeresibus, 
quas nobis appingis et affingis, posita est: et sic als, Quis 
absque pernicioso errore, imÓ et verá Heresi, in solá fide reponat 
salutem, et operum bonorum excludat necessitatem ? — At profectó 
pueriliter tu cavillaris, et calumniaris mendacissimé. — Quis 
nostrum bonorum operum necessitatem negat? Quis sie in solà 
fide salutem reponit, ut bonorum operum necessitatem excludat ? 
Hec nos neque dicimus, neque vel cogitamus. Fides qus vera 
est, viva, et justificans à bonis operibus separari non potest. 
Operatur magna, si est: si non operatur, non est. 

29. Nec tamen ex operibus, aut ev merito, seu condignitate 
operum justificamur, sed ex Pide solá: sicut superiüs est à me 
tum ex Scripturis, tum ex consensu antiquorum Patrum demon- 
stratum. Ut manu solá recipimus oblatum munus, nec tamen 
sine capite, sine corde, sine pulmonibus id unquam recipimus: 
ut visu solo recipitur objectum visibile, nec tamen sine tactu, 
sine quantitate, sine figurà unquam recipitur: ut calore solo 
ignis calefacit, nec. tamen unquam sine luce, sine quantitate 
calefaeit. Itidem et fides sola justificat, sola Christum recipit, 
sola Christi justitiam ae merita nobis applicat, sed nunquam 
tamen sine spe, sine charitate, sine bonis operibus vel justificat, 
vel recipit, vel applicat.  Visne hoc clariüs dicam ? — Fides sola 
justificat, sed solitaria nunquam justificat : quia solitaria nun- 
quam est. Tu si sentias nos docere fidem vacuam operibus 
justificare, quia fidem solam justificare docemus, dicas etiam pari 
argutià vel amentiá, ignem sine luce existentem calefacere ; aut 
videntem, tactu destitutum videre. Sed nugaci homini, et im- 
perito quis unquam persuadere poterit? ^Non persuadebis, 
etiamsi persuaseris. 

9. Emcludi ver in justificato bona opera, quasi ea ad salutem 
necessaria non sint, non est dogma nostrum, sed cerebelli tui 
insignis calumnia. Lege Confessiones "Ecclesiarum. reformata- 


Car. LXXVII. | contra Archiepisc. Spalatens. 558 


rum, Helveticam, Boemicam, Basiliensem, Gallicam, Anglicanam, 
Belgicam, Auspurgensem, Saxonicam, Wittenburgensem, Suevi- 
cam, aliasque: miro omnes consensu ae harmonià, calumniam 
hanc tuam repellunt. | 

4. Lege dein nostrorum hominum scripta, sie aperté calum- 
niatorem te in hoc demonstrabunt, ut si pudor ullus insit, te 
tuosque odisse oporteat. Vides, inquit Lutherus; quàm non 
sufficiat sola fides, et tamen sola fides justificat ? — Explicans Cal- 
vinus ea Jacobi! verba, Nunquid potest fides (qus opera non 
habet), salvum facere? Hoc, inquit, tantundem valet, ac si 
dixisset, Nos frigidá et nudá Dei notitid salutem non posse con- 
sequi. Quod versissimum esse omnes fatemur. Ideo enim mobis 
salus ex fide, quia nos Deo conjungit, quod non aliter fit, quàm ut 
ejus Spiritu viventes ab eo gubernemur. — Verum est, inquit Pet. 
Martyr,* nulla precedere opera, que cause sint ut justificemur, sed 
post justificationem adeptam, bona opera consequi necessarium est. 
Impossibile est ut precedentibus operibus justificemur, at post jus- 
lificationem necessarium. est. ut. bona opera consequantur, modo 
vita concessa sit. ta defenditur, mquit. Beza," gratuita. justifi- 
catio ex fide, ut opera ipsa bona non tollantur. | Justificandi vis 
his detrahitur ; sed vera justificatio ex illis tanquam effectis col- 
ligitur. | Ezcluduntur opera. à Paulo tanquam | justificationis 
cause; stabiliuntur opera à Jacobo, tanquam Justificationis effecta. 
Nulla vera fides, inquit Polanus,! nisi que possit factis vere fidei 
proprüs agnosci, nec ulli (adulti) justificati coram Deo, nisi qui se 
justos esse veris operibus testantur.  Clarissimé omnium Zach. 
Ursinus,* Questio híc, mquit, mota est, Utrum bona opera sint 
necessaria ad salutem? — Huic ille quaestioni ita respondet : Sunt 
necessaria ad. salutem, non tanquam causa ad effectum, vel tanquam 
meritum ad mercedem, sed tanquam. antecedens ad. consequens, vel 
tanquam medium sine quo non ad finem. Yt quoad modum lo- 
quendi concludit, Omnino dicendum esse, Bona opera esse neces- 
saria àn justificatis, et in salvandis. Et quis omnium Protestan- 
tium non idem plenis buccis przdicat? ^Dieimus omnes, et 
omnibus cum Christo,! Ja splendeat luz vestra coram hominibus, 
ut videant bona vestra opera, glorificentque Patrem vestrum. 
Dicimus cum Jacobo," Ostende fidem tuam ex operibus: et cum 
Apostolo,^ Discant nostri bené agendo preire ad necessarios usus, 
ut non sint infrugiferi. Docemus cum Augustino? Bona opera 
sequuntur justificatum, non. precedunt justificandum : Et iterum;? 


* Com. in 
Ep. ad Galat. 
e 


[592] 


f Jac. 2. 14. 


£ In c. ad 
Rom. 


h Annot. in 
c. 2 Jacob. 


i Syntag. lib. 
6, c. 36. 


k Catech. 
part. 3, q. 91, 
art. 5. 


! Matt. 5. 16. 


n Jac. 2.18. 
n "rit. 3. 14. 


? Lib. de Fide 
et Oper. 


c. 14. 
PIb. c. 28. 


1 Aug. lib. 
qusest. 83, 
q. 76. 


[593] 


! Aug. lib. de 
Heres. ad 
Quodvult. 
har. 54. 


m Lib. 5, c. 9. 


» Lib. de 
grat. et lib. 
arbit. in fine. 


* Cons. Red. 
p. 51. 


554 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXVIII. 


Inseparabilis est bona vita à fide, imÓ veró ea ipsa est bona vita. 
Eit justificatus* ez fide quomodo potest nisi justà operari ? — Quod 
si cim quis crediderit, moe de hác vit discesserit, justificatio fidei 
manet cum illo, nec precedentibus bonis operibus, quia non merito 
ad illam, sed gratiá pervenit, nec consequentibus, quia n hác vitá 
esse non sinitur ; undà manifestum est quod dicit Apostolus, Arbi- 
tramur. hominem. justificari per fidem. sine operibus. Damnamus 
omnes illam Eunomii' detestandam heresim, quód mihi] cuique 
obesset quorumlibet perpetratio et perseverantia peccatorum, si 
hujus que ab illo docebatur fidei particeps esset. Fides enim que 
in operibus infrugifera, fides morfua est, fides diabolica est: et 
quomodó ex spinis uvam ex carduis ficum, ex morte vitam, ex 
fide mortuá vitam perpetuam quis colligat? Cum Lactantio" 
et dicimus et docemus, Nostra omnis Religio est, sine scelere ac 
sine macula vivere. Et cum Bernardo," Ea que dicimus merita, 
si proprie appellentur, sunt. quedam spei seminaria, charitatis in- 
centiva, occulte predestinationis indicia, future felicitatis presagia, 
via Regni, non causa regnandi. Docemus denique bona opera 
necessario preestanda à credente, sed fidem solam, non ipsa, jus- 
tificare credentem. 





CAP. LXXVIII. 


HJERESIN NOSTRAM HANC ESSE, QUÓD JUSTORUM GRATIA SIT 
INAMISSIBILIS, ET IPSI IMPECCABILES, CALUMNIATUR 
ARCH. SPALAT. 


Huemrsis altera, quam ut nostram recitas,? est, Justorum 
gratiam esse inamissibilem, et ipsos impeccabiles. Sed et hoc 
quoque non dogma nostrum est, sed calumnia tua. Gratiam 
simpliciter inamissibilem non diemnus, non vel cogitamus. Et 
sanctissimorum virorum lapsus, et quotidiana in omnibus Dei 
servis experientia demonstrat, in ipsis Gratiam Dei, ev parte, 
non amissibilem solüm esse, sed et frequenter amitti. Est in 
omnibus, ut in Oceano, reciproeatio quzdam diving gratis, 


fluxus frequens, sed et nonnunquam refluxus: ut non Luna, 


sic nec ipsi semper, et vix unquam in plenilunio; sed ut illa 
luminis, sie hi incrementum ccelestis gratis patiuntur et decre- 


Car. LXXVIIT. | contra Archiepisc. Spalatens. 555 


mentum.  Tofaliter verb aut finaliter, non amitti divinam gra- 
tiam, docet Servator ipse,? Paracletum dabit vobis, non ut apud 
vos in diem, mensem, aut annum diversetur, sed u/ maneat, et 
maneat im cernum vobiscum. Kt, oves mec (id est, credentes) 
vocem meam audiunt, et. sequuntur me, et ego vitam «eternam do 
eis: nec peribunt in eternum, neque rapiet eas quisquam ? manu 
meá. Qui" credit in Filium Dei, habet. vitam eternam. — Habet, 
dixit, non habebit: quomodo alibi Apostolus; Quos justificavit, 
hos et glorificavit : non dixit, glorificabit, sed verba preteriti 
temporis, ut ait Augustinus, Posuit de rebus etiam futuris, tan- 
quam fecerit Deus, quod ut fieret, ex. eternitate disposuit. Docet 
idem Johannes," Quisquis natus est ex Deo, non peccat, quoniam 
semen Dei in eo manet, neque potest peccare, eó quód ex Deo 
natus est. Peccant sepó, et quidem mortaliter, ut David et 
Petrus, qui ex Deo nati sunt; sed quia non sie peccant, ut inde 
pereant, sed ex peccato resurgant, ideÓ non peccare eos dixit; 
manet enim in eis perpetuo Spintus Sanctus, per quem regeniti 
sunt: manet fides ex Verbo Dei, quod. Semen incorruptibile vo- 
catur, quia semel concepta nunquam corrumpitur.  Jntellezi, 
mquit Bernardus,? i/lius sententice veritatem, Omnis qui natus est 
ez Deo, non peccat. —.Hos adverti quasi nunquam peccásse, quo- 
niam et si quà deliquisse videntur in tempore, non apparent in 
eternitate ; quia charitas Patris cooperit multitudinem peccatorum. 
Omne vero quod mihi non imputare decreverit, sic est, quasi non 
fuerit: seu ut loquitur Augustinus,? Omnia mandata facte depu- 
tantur, quando quicquid mon fit ignoscitur. —lndicat hoc et 
quidem s:pissimé Augustinus: Zane, inquit, perseverantiam 
JDeus promisit, dicens; Tümorem meum dabo in cor eorum, Quod 
quid est aliud, quàm, Talis ac tantus erit timor meus, quem dabo 
in cor eorum, ut mhi perseveranter adhereant. At s vel to- 
taliter, vel finaliter à grati& exciderent, perseveranter eos Deo 
adhszsisse diei non posset. Et alibi? clarissimó, ubi comparans 
gratiam quz Adamo, eum illá quz sanctis nunc datur; lta ait, 
Primo homini datum est adjutorium perseverantie, non. quo fieret 
wt perseveraret, sed sine quo per liberum arbitrium perseverare 
non posset. Nunc veró sanctis in Regnum Dei per gratiam Dei 
gredestinatis, non tantüm tale adjutorium perseverantie datur ; sed 
tale, ut eis perseverantia ipsa donetur : non solim, ut sine isto dono 
perseverantes esse non possint, verum. etiam ut per hoc donum non 
misi perseverantes sint. Disce jam sexagenarius (nam in his 


» Joh. 14. 16. 


3 Joh. 10. 27, 
"28. 


* Joh. 3. 36. 


[594] 


* Rom. 8. 30. 


t De correp. 
et grat. c. 9. 


v ] Joh. 3. 9. 


y 1 Pet. 1. 23. 


? Serm. 23, in 
Cantic. 


? Retract. 
lib. 1, c. 19. 


P Lib. de 
bono Persev. 
e. 2. 

* Jer, 32. 40. 


3 Lib. de 
correp. et 
grat. c. 12, 


556 Defensio Ecclesie Anglicane Cav. LXXXVIII. 


plané instruendus adhue es), et gratiam Dei, quee justis donatur 

ex parte, et juxta quosdam gradus amitti posse, et eandem tamen, 

quia ex semine incorruptibili nascitur, neque totaliter, neque 
finaliter amitti posse. 

2. Sed palmaris híc tua calumnia est, quód, ut nostram 

hsresin memoras, Justos impeccabiles esse. O hominem stig- 

[595] mate et nigro theta notandum!  Nosne justos impeccabiles vel 

dicimis, vel docemus ?  Imnó veró, hoc ut hzresin et damnamus, 


-Haeres82, et detestamur: hocque ipso nomine cum Augustino et* Hiero- 
ad Quod 


n nymo, Jovinianum Hzxreticum dicimus, quia ?on posse peccare 
ib. 2, à d WC D 

cont. Jovin. Aominem lavacro Regenerationis accepto docuerat. Dicimus cum 
z Ib. Hieronymo,s Johannes et baptizatus ipse erat et justus, et ad 


baptizatos ac justos scribit, Filioli, hec scribo vobis, ut non 
peccetis. — Quüd. si. quis peccárit, Advocatum apud Patrem. habe- 
mus, Jesum Christum, et ipse est Propitiatio pro peccatis nostris. 
Eum Docemus cum eodem Hieronymo," Hec hominibus sola perfectio, 
: Xd nd si imperfectos se esse moverint: et cunctorum m carne justorum 
& Lib. 3, cont. Zmperfecta. perfectio est.  Docemus cum Augustino," Ad virtutis 
Peagse.T. (n homine justo perfectionem pertinet, ipsius imperfectionis et n 
! Lib. 9, conf. veritate cognitio, et. in. humilitate confessio. Et iterum :! Ve 
etiam laudabili vite hominum, si remotá misericordiá, discutias 
eum. Et ut infinita in hoc genere omittam, dicimus cum Ber- 
» Serm, 23 nardo:" Non peccare Dei justitia est, Hominis justitia, indul- 
' gentia Dei. Hsc cüm nos ubique, et constanter, non profiteamur 
solàüm, sed adversus Jovinianistas et Pelagianos probemus, vide 
annon tu ex condigno jam meritus sis, ut deinceps non Antonius 
de Dominis, sed Zn£onius de Demoniis et Calumnus ab omnibus, 
vociteris. 

3. Concludis more tuo hanc ad Hieresin, sive digressionem 
Bes dicas, sive regressionem, sed sine dubio calumniam; et sic ais," 
Qui hos ac similes contendunt mordicus esse articulos fidei, con- 
irarios vero esse hereses, illi profecto circa res fidei errant, et se 
hereticos esse declarant. Sunt certé, quicunque ista docent, 
Hszretici. Sed qui sanctissimam hane Ecclesiam Anglicanam, 
aut alias Reformatas Ecclesias ista dicere aut docere asserit 
(quód opinor post te nemo unquam audebit), is non alius quàm 
mendax, hsereticus, apostaticus, idololatricus, magicus, et anti- 

christianus calumniator ab omnibus est habendus. 


Car. LXXIX. — contra Archiepisc. Spalatens. 557 


COUPE TIXXIX: [596] 


ECCLESIAM ROMANAM VERE SCHISMATICAM ESSE, ET IMPERITÉ 
AB ARCH. SPALAT. À SCHISMATE EXCUSARI DECLARATUR. 


Posr hoc tuum ad /uctum, et calumiam diverticulum, accedis 
tandem ad tertiam illam justze separationis nostre causam, quie 
est Schisma Ecclesie tue Romane. 'Tu eam Schismaticam non 
esse contendis, et sic inquis,? Sed neque Schisma eidem Ecclesie « Cons. Red. 
possunt objicere. Quàm hoc inepté ? Non possunt objicere ? P 
Objicimus ; quaré sine dubio possumus objicere. Nam ab Actu, 
ad potentiam sequitur argumentum. Possumus quoque justó, 
justisque de causis objicere: Est enim Schisma voluntaria se- 
paratio ab. Ecclesià uná pluribusve, quibuscum jungi quis debet. 
Perridieulum veró est, nec aliud misi factionis Antichristianz, 
quo schisma suum fucare possent, figmentum, quód? ad Schisma » Aquin. Sec. 


Sec. q. 39, 


fineitis. art. 1. Tolet. 
requiritur separatio à Papa, quem visibile Ecclesie caput fing art. Te Tolet 


Nam et ille Caput tale non est, ut anté demonstravi, et Papa lib. 1, c. 19, 


n. 10, Bell. 
ipse, non minüs quàm quivis in orbe Pontifex, Schismaticus esse Tib: de Eccl. 
potest. Die enim serió, Elias et qui ei adhzerebant, an Baalitze, $ Probatur 


qui hos et numero et splendore longissimé superabant, utri 
Schismatici? "Tres pueri, an Babylonu? Athanasius et pau- 
cissimi illi qui communionem cum ipso tenebant, càm labentem 
tum Ecclesiam sustinuit, cüm exulantem pené in orbe fidem 
Catholicam ipse exul tutatus est? An Ariani, qui sie ubique 
tum dominabantur, ut ingemisceret orbis, e£ Arianum se factum 
miratus sit? Duo testes, qui amicti saccis bellum inferunt 
Antichristo, an Antichristus, e£ innumere ipsius phalanges illi 
communione conjuncte, et charactere bestie notat, utri ex his 
Schismatici? ^ Ex innumeris habe unicum, quod rem hane 
totam extra dubitationis omnem aleam ponit, exemplum. 

9. In eausà Trium Capitulorum (in quibus omnes Nesto- 
rianorum hzreses comprehenss) separati? à se invicem erant ur 
Concilium Generale Quintum, id est, Catholica tum Ecclesia, et et alibi. 
Vigilius Papa, cum Ecclesià Romaná ; utrique communione ab 
alteris sejuncti. Condemmatores omnes Trium Capitulorum, [597] 
Deereto" Apostolico, seu Cathedrali, etiam et Synodali. con- Mes ae Dra, 


s UA EE n. 208, etseq. 
demnat Vigilius. Concilium? contra Generale, defensores omnes Jcoyas s. 


t Bar. an. 


553, n. 222. 


" Cons. Red. 


P 


[598] 


558 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXIX. 


istorum Capitulorum, quorum Antesignanus erat Vigilius, ana- 
thematizat,id est, à Christi et Ecclesie Catholieze communione 
separatos denuncia. Qui, credis, hie Schismatici ? Vigilius 
sine dubio, eique tum adhzrens Ecclesia Romana; Nam (Écu- 
menieum illud sanctissimum Concilium, id est, Catholieam 
ipsam, quz tum erat, ecclesiam, sc/iismaticum opinari, amentis 
sit. Qui verb universalis et Catholicze Ecclesie judicio sie se 
opponit, ut se ab illius communione sejungat, quomodo ille non 
Schismatieus ? Fecit tune hoc Vigilius, e& Romana Ecclesia: 
tantaque se pertinacià opposuit Vigilius, aliique non pauciut 
maluerit probra, famz et fortunarum jacturam, ipsumque (si 
Cardinali* tuo fides) exilium ferre, quàm sancto et Orthodoxo 
(Eeumenici et Sanctissimi Concilii decreto, id est, Ecclesize ipsius 
Catholiez judieio consentire. Hsec à me fusiüs alio libro de- 
monstrata sunt. Ex his qu:e summatim híc recensui, vides luce 
clariüs, Pontificem ipsum Romanum, eique adhzrentem Eccle- 
siam Romanam, veré ac proprié Schismaticam fuisse. Debuit 
Vigilius, e&t Romana Ecclesia, cum Concilio Sancto et (Ecume- 
nico, id est, cum Ecclesà Catholicá Communionem tenere : 
quia hane non tenuit, ipse et Romana Ecclesia Schismatici et 
veré fuerunt, et justissim? judicati sunt. Similis est omninó 
conditio inter modernam vestram et  Reformatas Ecclesias. 
Debet Romanus Pontifex, debet tota illi adhzrens Ecclesia, 
cum RHeformatis, id est, Orthodoxis Ecclesiis communionem 
tenere: debent eandem cum ipsis fidem, Christo primüm, ut 
unico capiti, tum ipsis, ut Christi membris charitatis vinculo 
conjuncti, profiteri. Quia hoc non agunt, sed voluntariam sepa- 
rationem ab illis faciunt, idcirco, et Papa ipse, et ei adhzerentes 
omnes veré Schismatici et sunt, et censendi sunt. 

9. Quomodó veró tu Ecclesiam tuam Romanam à schismate 
excusas ? [/a, mquis," Schisma non fecit, sed passa est ; ab ed 
se Lutherus, ab e& Calvinus, ipsorumque sequaces priores sepa- 
rabant, dum Ecclesie judicium | contumaciter rejecerunt. — Illi 
Schisma fecerunt. Illi Christi tunicam diviserunt. — Illi altare 
contra altare erexerunt. llli Catholicee Ecclesie nuncium remi- 
serunt. Logi, et inanis verborum strepitus: tricaris in nomine, 
rem Schismatis, non attingis, nec capis quidem. —Separationem 
passa est tua Ecclesia: sed qualem Sodomitz passi, cüm exiret 
Lotus; qualem ZEgyptii, cüm exirent Moses et Israelitz ; qua- 
lem Babyloni, cüm indé exiret populus Dei. — Separárunt se 


Car. LXXIX. — contra Archiepisc. Spalatens. 559 


priores, et ab his discesserunt Lotus, Moses, et populus Dei. 
Similem plané cum Sodomitis et Babyloniis separationem passa 
est Ecclesia tua Romana, cüm exirent indé Lutherus, Calvinus, 
alique qui ad Reformatas se Ecclesias, velut Hierosolymam 
recepérunt et ad terram sanctam commigrárunt. Illi se sepa- 
rürunt, sed vos Schisma fecistis ; certé enim non Separatio, sed 
causa Schismatieum facit: nec qui se separat, sed qui se injustáà 
de causà separat, is veré Schismaticus. Causa nobis separa- 
tionis justissima, Hsereses, Idololatrie, Antichristianismus Ro- 
man: Ecclesie. Causa vestree ab Ecclesiis Reformatis separa- 
tonis injustissima est, quia fidem antiquam Orthodoxam, 
veréque Catholicam, rejectis assumentis vestris, et articulis non 
fundamentalibus, profitentur. In separatione utrique pares, in 
cdusá separationis dissimilimi: Disparitas illa causs, et nos 
veré Catholicos et Ecclesiam Romanam veré. Schismaticam esse 
demonstrat. Audi enim tua ipsius verba: Certe, inquis,* si n0S * 
veré Idololatre essemus, heretici non essemus solim, sed plerisque " 
hereticis multà deteriores : ac proindé meritó essemus vitandi, 
penitusque à fidelibus omnibus abjiciendi. Idololatras vos veré 
esse, et videbant illi qui se primó separabant, et nos clarissimis 
rationibus anté demonstravimus. Tuo igitur ipsius judicio, 
merntó estis à fidelibus omnibus vitandi, penitusque abjiciendi. 
In separatione igitur nostrà Schisma nullum. Romanam veró 
tuam veré schismaticam ipse doces. Nam quod ipse et veré 
asseris; Schisma non est à particulari aliquá .Ecclesid. errante, 
vel particularibus pluribus Ecclesiis errantibus, etiam non sine 


Cone. Red. 


y Spal. 
Ostens.error. 
Suarez. c, 1, 
n. 44. 


perfecto et sancto odio, discedere. —.Et quis, quis," discordias * 1o. n. 4s. 


serit, nisi Ecclesia Romana, dum falsitates docet, et quasi domina 
sit, obedientiam postulat ? — Ea particularis una. Ecclesia est, par 
ceteris, que tanquam membrum Ecclesie universalis, eidem. debet 
obedientiam. |.Et quia obedientiam eam jam negat, quam Refor- 
mate Ecclesie non negant, ideo ille Catholice sunt, Romana veró 
manet ad minimum Schismatica. Ecce, tuo ipsius Judicio, eoque 
in hoc verissimo, et heformat:e Ecclesie, qus se à Romanà 
separàrunt, veró Catholice, et Romana tua, à quà separatio illa 
facta est, veré Schismatica est. 

4. Dein, neque Lutherus, neque Calvinus, neque Ecclesie 
Reformat:ze judicium Ecclesize, ut tu calumniaris, vel contumaciter, 
vel omninó rejecerunt.  Rejecerunt solüm Antichristi et Anti- 
christianz  tuze Ecclesie judicium. Ad Ecclesie antique judi- 


[599] 


[600] 


3 Cons. Red. 
p. 52. 


560 Defensio Ecclesie Anglicane Cam EXOSQE 


cium assidué provocárunt. Etiam et adhuc ad Concili Gene- 
ralis legitimi judicium, libentissim? provocamus, ardentissimis- 
que votis optamus, ut Christianorum omnium Regum (quibus 
solis id munus à Deo demandatum est) mentibus aliquando 
ingerat Deus, ut unanimi consensu, Concilium tale legitimum 
authoritate suà Imperiali, quod olim factitàrunt pii Imperatores, 
celebrare velint: ut ad tale Concilium Episcopos omnes, atque 
imprimis Pontificem Romanum (cujus causà primó omnium in 
Synodo agenda), convocent et cogant: ut coactis sie przesideant, 
ut Synodalis omnis ordo inviolabiliter servetur: ut, posito par- 
tium studio, cause fidei ex sacris literis ventilentur primó, tum 
etiam judicentur; ut Capita Religionis ex majoris partis con- 
sensu, non ad unius cujusquam, minim? omnium ad Antichristi 
libitum, juxta normam Divini Verbi, et primsevse atque incor- 
ruptz Ecclesie consentientem sententiam definiantur. Con- 
cilium tale horret, refugit ac reformidat Homo ille peccati, bene 
conscius, fastum ipsius ac tyrannidem, quibus à multis retró 
seculis Ecclesiam Dei miserrimum in modum oppressit et con- 
culeavit, non posse magis ante tribunal tam sanctum, quàm 
ante Arcam Dei Dagonem stare. Dum hoc fiat (quod gliscenti- 
bus indies dissidiis vix sperandum) Orthodox: nostre Ecclesize 
fidei suz rationem Deo soli debent. Illius Verbo innixi (quod 
solum nobis spei Anchora est, et fide: fundamentum) consentiente 
nobiseum per sexcentos annos priseze Ecclesie judicio, quo velut 
fidei honorifico fulero, sed non fundamento gaudemus, in pace 
et fraterná animorum concordiá, fremente ad id et frendente 
Antichristo, possidebimus animas nostras. 


CAP. LXXX. 


MORES APUD NOS CORRUPTISSIMOS ESSE, ITEMQUE CONFES- 
SIONEM PRIVATAM, JEJUNIA, ET POENITENTIAM APUD NOS 
ABOLITA ESSE, CALUMNIATUR ARCH. SPALAT. CORRUPTIS- 
SIMOS ROMANENSIUM MORES FALSÓ EXCUSAT. 


A ScuisMATE de quo agendum tibi proposueras, abruptis 
omnibus methodi legibus, divertis ad calumnias, et sic ais;? 
Causam, illi sue separationis, Reformationis necessitatem pre- 


Car. LXXX. — contra Archiepisc. Spalatens. 561 


fevunt. — Reformationem ego inter illos vie ullam, imo ut. verius 
dicam, nullam vidi, deformationes multas observavi. Quàm tu 
disertus in Reformatione, et Deformatione? Sed dic Serio : 
Nullamne apud nos Aeformationem vidisti? An in arcá tibi 
oculi juxta vetus verbum, Ubi amor, ibi oculus? Nam siin 
fronte gestásses, non poteras non videre tyrannidem Antichristi 
JEgyptiacà servitute duriorem, hinc extirpatam ;. vestrorum 
Monachorum fucos, qui Ecclesiarum pestes sunt, et rerum 
publicarum omnium eruez ac hirudines, hinc pulsos ; Transub- 
stantiariorum idolomaniam, Iconolatrarum fatuitatem, qui dicunt 
lapidi, Deus mi, et ligno, 7u me redemisti; Hildebrandinum 
fastum, quo vel pedibus solis Homo Ille peccati datque rapitque 
sceptra, et regna, regno hoe, maximo Dei beneficio, ejectum : 
poculum Eucharisticum, quod non sine summo sacrilegio suffu- 
ratus est Pontifex, populo Dei restitui: Sacra qui olim pere- 
grino, et nostratibus barbaro idiomate peragebantur, linguà 
omnibus notá ac familiari celebrari. Hzc et quamplurima his 
similia videre poteras, quze. videre desiderabant patres nostri, et 
non viderunt; quorum etiam videndi desiderio languent adhuc 
complures, fortó etiam Nationes aliquz sub tyrannide vestrá 
gementes, quz si per Inquisitorum arma non staret, viderent 
hzc brevi, et videndo exultarent. 

9. Sed quasnam hic deformationes oculo tuo maligno, male- 
volo, qui in aliorum vitiis vel serpentis Epidaurii aciem superat, 
vidisti?  Calumniare audacter. Cardinalitius te galerus ex- 
pectat, si mentiri strénuó, et florentissimam hanc Anglicanam 
Ecclesiam dehonestare poteris, Conscientie, inquis," cura com- 
muniter abjecta jacet. ul conscientiam narras? Quis tulerit 
Gracchum de seditione querentem ? — An fur displiceat Verri, 
homicida Miloni? Tene vel mutire de conscientià, cujus miser 
jam diu naufragium fecisti; qui conscientiam nullam nisi cau- 
teriatam, quze ad omnem probitatis et pietatis sonum obduruit, 
nunc gestas? Sed heus tu, Quis te mentium nostrarum et Con- 
scientie inspectorem fecit? An x«güwywerz; nunc esse vis, et 
in thronum Altissimi ascendere ? An tu ilh à Consilüs es? 
Domino suo, cui soli est pervia, hec stat aut cadit. Actionum 
nostrarum hominibus, etiam vel inimicis nostris rationem, cüm 
est opus dare, sumus parati. Deo sol Conscientie rationem 
debemus. Morum tu censor sis, non mentium: Ne sutor ultra 


erepidam. 
Oo O 


[601] 


^ Cons. Red. 
pe 92. 


* Cons. Red. 
p. 92. 


3 Spal. 
Ostens. err. 
Suarez. c. 1, 
n. 21. 


[602] 


* Ib. c. 6, 
n. 92. 


562 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LX X8 


9. Calumniando pergis, et ais :* Nulli apud nos ez adulterüs, 
ez rapind, ez provimi deceptione, ez dolis, ex fraudibus, ex usuris, 
si paucissimos excipias, scrupulis urgentur. Quid ego hic men- 
daci homini et Calumniatori respondeam ? — Vel inimici nostri 
testimonium ferent: Ex tuo ipsius ore judicabere, serve nequam. 
Suarezio tuo, qui frigere apud nos charitatem, et bona opera, ut 
tu nunc, calumniabatur, sie tu ipse narras :$ 4ngliam cert quod 
attinet, partim à bonis authoribus audio, partim cum maaimá 
animi voluptate video, post. Papatum denuó fugatum, et Reforma- 
tionem, regnum ineunte Elizabethá, radicatam, longà plura publica 
pietatis opera eleemosynaria, Collegiorum, Ptochodochiorum, Scho- 
larum, etc., esse fundata, ac in perpetuum stabilita, quàm tot 
annorum spacio in ullo vigentis Papismi seculo. Si ad hec 
comparentur, quid Ecclesie, quid Reipublice profuissent totidem 
otiosorum Monachorum stabula? | Atenim tu parcus hic nimis in 
Ecclesie Anglicansz encomiis. Dicis fof annorum spacio. Dix- 
isses, quod me si opus sit, demonstraturum polliceor : Sexaginta 
his et sex annis (tot ab ineunte Elizabethe Regno jam efflux- 
erunt) et plura, et Deo gratiora, et Reipubliee simul atque 
Ecclesie, non nostre solüm, sed et universah magis fructuosa 
charitatis opera prwstita esse, quàm trecentis ullis ab Anti- 
christo nato annis, vel in Anglià, vel in Gallià, vel in Hispaniá, 
vel in illo ipso Pontificis Paradiso, Italià, ab illis qui tantopere 
suis meritis, et charitatis operibus gloriantur, impensa unquam 
fuerunt. Quodque caput omnium est, ea nec per vim aut 
fraudem Regibus, aut populo subrepta, ad Monachorum, id est, 
teterrimarum Ecclesi: pestium ventres sagimandos, nec ad super- 
stitionem, et Idololatriam, vel alendam, vel stabiliendam, sed ad 
pietatem, et smcerum Dei cultum promovendum, et ad charitatem 
pientissimorum hominum in Christum primó, tum in Christi 
membra testandam prestita sunt, et donata. Et quod ad mores 
nostros, quos tu sic per calumniam summam exagitas, quasi 
dolis, rapinis, adulteriis, aliisque sceleribus deturpatissimi simus, 
obstruent os tibi tuisque ommibus tuum ipsius, id est, hominis 
nobis infesti, et inimici testimonium. Sie enim tu ipse* Sua- 
rezio tuo: Quid de corruptis Anglorum moribus obloquitur ? 
ANec pudet? ^ Inspiciat Romam; episcopia per Italiam, Ger- 
maniam, Franciam, Hispaniam. perlustret ; intima penetret. Fran- 
ciscanorum, Dominicanorum, Eremitarum, Carmelitarum, Mini- 
morum, et similium, latibula dicam an lupanaria, un scelerum 


Car. LXXX. contra Archiepisc. Spalatens. 568 


officinas ? — Digito obsecro compescamus labellum : de moribus 
sileamus. — Scilicet nobis Romanis, alia sanctitas non est, nisi : Spal. 


^ 3-5 : : Ostens. err. 
tota externa, et ut plurimim  hypocritica, utinam non etiam Suarez. lib. 


Pelagiana ; et in. Societate Jesu multà plus hypocrisis affectate minos 
cujusdam mortificationis superioribus commendat. socium aliquem 
et promovet, etiamsi intus lateat feedissima sentina vitiorum, quàm 
alium internà coram Deo veré compositum, sed ficte externe sanc- 
hitatis rutilante veste carentem. Compesce nunc labellum tuum ; 


de moribus nostris sile, 


Cum tua pervideas oculis mala lippus inunctis, 
Cur in amicorum vitiis tam cernis acutum ? 


4. Pergis adhue, et rationem addis, quare apud nos tam 
corrupti mores, quaré ex eis nullis serupulis urgeamur: Quia, 
ut inquis, confessionem. auricularem, jejunia, pomnitentiam, et. si- « Cons. Rea. 
milia sacra impie aboleverunt.  Vanum hominem, qui nec tacere " in 
scis, nec à mendaciis ac calumniis temperare vis; Nosne Paeni- 
tentiam 1mpié abolevimus? — An vel omninó abolevimus ? Et 
scripta nostra, et Conciones nostrz calumniatorem te impuden- 
üssimum esse demonstrant. Nos et publicó, et privatim, et [603] 
quotidié, et serió poenitentiam omnibus ineuleamus.  Hortamur, 
obsecramus populum Dei, cum Baptistà:^ Pemnitentiam agite, « watt. a. 
appropinquat enim Regnum Dei; facite ergo fructum dignum t 
penitentid. Cum Prophetà :! Convertimini ad. Deum toto corde ioa, 2.12, 
vestro, in jejunio, et in. fletu, et in planctu. | Scindite corda vestra, 2 
et non vestimenta, et convertimini ad Dominum. Cum Ezechiele :* : Ezec. 18. 
Projicite à vobis omnes iniquitates vestras, et facite vobis cor 
novum et spiritum novum: nam quare moriemini, domus Israel ? 
Cum Servatore :! Nisi resipiscatis, omnes itidem peribitis, Cum | Lue. 13. 
Apostolo :" Obsecro vos fratres per miserationes Dei, ut ezhibeatis " Rom. 12. 1. 
corpora vestra hostiam viventem sanctam, Deo placentem. Nec 
nostros solàm, sed et vos quoque Dei nomine hortamur, vobisque 
cum Prophetá^ dieimus : Convertimini, et recedite ab idolis ves- » Ezec. 14. 6. 
iris, e ab universis contaminationibus vestris. 'Te quoque spe- 
ciatim, licét obdurásti instar Pharaonis cor tuum, te tamen cum 
ezteris et prz ezeteris hortamur cum Apostolo,? Deponite menda- » Ephes, 4. 
cium, et loquimini veritatem. Nec hortamur vos solüm, sed cum 
Luthero preces pro vobis fundimus. SparsumP erat in Italià » Metcn. 


dam. in 


impudentissimum de Lutheri tragico et horrendo obitu menda- vita Luth, p. 


cium, quód jam instante morte petiisset, ut ipso defuncto, corpus & oper. Luth. 


564 Defensio Ecclesie Anglicane Car». LXXX. 


altari imponeretur, divinisque honoribus adoraretur, quód tunultus 
horribilis, et tartareus fragor, cüm corpus ejus sepulero impo- 
neretur, auditus sit: quód sacra hostia in aere pendere visa ; 
quód sepulerum in quo conditum jam erat et repositum ipsius 
corpus, aperuerunt, ubi nec corpus, nec ossa, nec vel vestes offen- 
derunt, sed fetor sulphureus $ sepulero exiens, circumstantes 
fer& extinxit.  Mendacii istius libellus, postquam ad Lutheri 
manus pervenisset, ab illoque ipso refutatus esset, tandem sie 
precatus est: Convertat eos Deus à diabolicá istà malitid : sin 
decretum sit, preces meas pro peccato in mortem irritas esse, 
favit Deus, ut. mensuram peccatorum compleant, et libellis hu- 
jusmodi mendaciis scatentibus, seipsos invicem ad satietatem 


oblectent. 

5. Jejunia veró à nobis abrogari, mirum te hominem Epi- 
cureum moleste ferre. Et tamen, sanctiora apud nos, quàm 
uspiam sub papatu jejunia: ubi przter umbram, et inanem 
larvam, veri jejunii nihil reperias. Magna scilicet illa mace- 

[604] ratio, et mortificatio carnis, magnique meriti jejunium, si bubulá, 
suillà, aliisque salitis ac fumo duratis pecudum carnibus, si arido 
caseo, et rancido butyro abstinentes, ventres interim distendatis 
delicatissimis piscium carnibus, murenis, lampetris, mullulis, 
troctis, scombris, gobiis, locustis, cancris, sturionibus, anguillis 


U 5 . drea . oec 
Umm" decumanis, vinis quoque meracis et generosissimis, Falerno, 


eamque. Cretico, Chio, saccato, mulso, quodque palmam tenet, Theolo- . 


coenam esse 


debere, . JOE « ; T e. 
prandium," gico, Bellarüs insuper et tragematis, malis Cydoniis, Assyriis, 
probatur, : . . : db ; gu 

Bong.» melimelis, fieubus, cerasis, pyris erustuminis, superbis, Regis, 


de bonis 9 4 s . m . qa 
ope.e.2, lpsisque Venereis, aliisque, de quibus verum Verbum, r4 sépuaura, 


$ Unam. M E Hi 1 T a uit t l : 
rConuam ^ 7//4cere«. 1S placentis, que veré irritamenta malorum, qui- 


sub noctem busque Jautiora nec Apicius conficere aut excogitare, nec Sardi- 


sumere ab 


re : : 
Pee napalus aut Helogabalus, aut Epicurus ipse exoptare posset; 


dM his afflictatis jejunando carnes vestras. d veró ex omnibus 
e: perridieulum est vel maxime, quód jejuniis vestris satisfactum 
Mie Ld sit, sl refectionem? unam, eamque cenam sumatis: nam secunda, 
UE sub noctem commestio, Cenula" solüm vobis est, non cena ; 
aniquicon- sed nec refectio quidem:  Refecfio non misi una, eaque coma. 


mereednt. Coenam verb ad horam? meridianam. duodecimam, sumere vobis 


Addi b ; . AUSEN 
kx ene. permissum. lta novà arte, vesperam in meridiem, cenam in 


lem rationem NT. vs . m" : , » 
habent, qui^ prandium, lautitias in jejunia transubstantiàástis.  Cüm ex 


jejunium a of dnm : . 
*dvunthorà DOStris quàmplurimi hie sub Jove frigido degentes, singulis 


sextà. Ib. N Oa: e E : 
$Fuise, — pené diebus, non ante meridiem, cibo potuve ullo refecti, eoque 


Car. LXXX. — contra Archiepisc. Spalatens. 565 


tum et parco satis nec valdé opiparo, jejunium vestro et diu- 
turnius et sanctius quotidie solvamus. 
6. De abrogata quoque apud mos Zuriculari confessione, 
veteratorié vafreque agis. ^ Confessionem privatam, quó in 
sinum, et si vis, in aurem presbyteri, angorem quis animi sui 
pro perpetratis uno pluribusque peccatis exonerat, etiam pecca- 
toris talis post seriam, et non fucatam poenitentiam ab eo factam, 
"Absolutionem per Ecclesie claves Presbyteris omnibus commissas, 
et probat et docet Ecclesia nostra. Nec alia Reformatis aliis ' ritu. 
m co d : c Anglie. tit. 
Eeclesus mens: /d officii sui, mquit. Calvinus," unusquisque fide- LES 
lium. esse meminerit, si privatim ita. angitur et affüctatur. pecca- » Yostit ib. 
7e. 14, 11.312* 
torum sensu, ui se explicare misi alieno adjutorio nequeat, non 
negligere quod illi à Domino offertur remedium, nempe, ut ad se 
sublevandum, privatá confessione apud suum pastorem utatur. Et [605] 
iterum :* Clavium, mquit, potestas in remittendo peccato locum » Y. n. 14. 
habet, cium is qui ob conscientie inquietudinem ope ministri indi- 
get, suam illi infirmitatem aperit. Privatam tam Confessionem, 
quàm absolutionem non abrogavimus: nedum ?mpió, ut tu ca- 
lummiaris, abrogavimus: .4ntichristienam solüm vestram in 
aurem sacrifici Confessionem, quz nil est aliud quàm Con- 
scientiarum laqueus, Abyssus vestrarum fraudum, et imperi- 
torum hominum decipula, eam, nec aliam ullam abrogavimus ; 
et meritó ad oreum damnamus. Vide enim quàm multi m 
istà laquei. 
7. Necessitatem, primó, omnibus imponitis* omnia et singula * Conc.Later. 


sub Innoc. 


peccata sua morlalia confitendi : Nam venialia vel una guttula HI c7 


2 Gloss. in c. 


aquze benedictz facilé abluat. —Colligimus hinc, ait Bellarminus," QE re 


j 3 : . . : ^ Pcenit. 
necessarium esse confiteri ommia peccata mortalia, etiamsi solá, 95. de Econ? 
* Lib. 3, de 
Poenit. c. 7, 


: sapo $Ex his. 
Quis veré omnia memoriáà teneat ? Quis enarrare aut enumerare Ung 


L e qne eis Idem etiam. 
valeat?  Jugum hoc Antichristi nuperum quoque, et priscis, * 
: ; mt n Bc 
quod tu non nescis, patribus ignotum : Talis, quis, confessio qoo ies 
aut poenitentia, ut omnes obligentur confiteri, ut peccata omnia, et e. 1-9. T» 


cogitatione commissa sint: etiam Sacerdoti? omnia confitenda. 


omnes peccatorum circumstantie numerentur, nunquam fwt à ILU 


: ,; ^ ) Y;1 »f( fLib.C 15 
Christo instituta, neque ab Apostolis, neque ab Ecclesid purd "Tib: Consu 


s : da - cs EH M 
exercita. terum :*. Preceptum illud Confessionis auricularis, et Do ee 


^ * " : ; ? tuit, ut qui- 
Sacerdotalis absolutionis, vel in re, vel in voto, Patribus ignotum. libet se ken 
1n anno cen- 


. * . * t . * x . 
Carnifieinam hane conscientiarum, ut rectissimé eam vocat Cas- LH 


. AB compil. 
sander vester, ante Lateranense sub Innocentio III. Coneihum, Ciro. ex 


- : . . BL 3: Bibl. Henr. 
invectam in Ecclesiam non invenies.* Concili veró illius de- poca. 


h Socrat. lib. 
5,0. 19, et 
Sozom. lib. 
7, c. 16. 


! Sozom. lib. 
cit. 


k Loc. cit. 


[606] 


1 Act. prodi- 
toria. Bell. 
resp. ad 
Apol. pro 
Juram. 
fidelit. p. 117, 
et Eudzm. 
Cidon. Apol. 
pro Henr. 
Garnet, c. 7, 
n. 4, alibique. 


7 Spalat. lib. 
5, de Repub. 
C. 7, n. 75. 


566 Defensio Ecclesie Anglicane — Cav. LXXX. 


creta ementita, et conficta esse, superiüs est à me demonstratum. 
Fundamento lateritio et conficto dogma commentitium niti 
oportuit. 

8. Dein, sub hoc Confessionis pretextu, quot quamque 
immania, sep? flagitia perpetrantur! Testis Ecclesia Constan- 
tinopolitana. In eá, matrona^ nobilis sub pretextu confitendi, 
consuetudinem cum Diacono habere deprehensa est. Quam ob rem 
ritus ille confitendi Panitentiario (is erat in singulis Ecclesiis vir 
spectabilis, et secretorum! tenax), cui lapsi peccata sua confite- 
bantur, à Nectario abrogatus est; quem, omnium fermé Eccle- 
siarum presules imitati sunt. — Canon ille, inquit Socrates," apud 
alias sectas ratus firmusque manet. Soli autem qui fidem Con- 
substantialis tenent, cum Novatianis, qui cum illis in ed fide con- 
sentiunt, Presbyterum panitentiarium rejecerunt. "lestis in sinum! 
Garnetti Jesuit, et Grenwelli confessiones depositze : quarum 
pretextu, inauditum illud ab orbe condito scelus, sulphuream 
dico, et pyropulveream proditionem, in Reipubliez nostre. sub- 
versionem ac funus, machinati sunt et meditati homines flagi- 
tiosissimi. "Testis Archiepiscopus Sanctandrzanus, Primas totius 
Scotiz, qui sub sigillo Confessionis conscius atrocissiml sceleris 
et homicidii, quod indicare nolebat, factus, ad laqueum dam- 
natus, laqueo vitam finivit. "Veré Confessio ista vestra auri- 
eularis non peccatorum medicina, sed flagitiorum officina est; et 
dum in sacrifici aurem peccata tua insusurras, dupló magis te 
ile facit filum gehenns, quàm anté fueras.  Agnoscis hine 
opinor, non sie causá, factum illud à te votum. | Utinam". in 
Ecclesiis nostris talis pomitentia, talisque Confessio reformaretur, 
et. ab ingenti abusu liberaretur, remediumque hoc ad commissorum 
remissionem, et committendorum frenum antidotum salutare fre- 
quentaretur, potiüs quàm crumene confessariorum, quàm vanis, 
et lascivis fortassà. cum feminis confessionibus, que ut plurimim à 
spiritu. incipiunt, et definunt in. carnem: quàm denique politicis 
eaplorationibus, et affectionum à proprio, ad alienum Principem 
abalienationibus et defectionibus, et id genus corruptelis inservi- 
rent. 

9. Est et tertius adhuc in Confessione ista laqueus. — Docetis, 
tantam esse peccatorum mortalium omnium et singulorum con- 
fessionis necessitatem, ut si non (saltem voto) fiat, nec Absolutio, 
aut peccatorum remissio ulla inde consequi, nec confitenti, etiam 
et serió poenitenti, ingressus ad Paradisum ullas patere possit. 


Car. LXXX. contra Archiepisc. Spalatens. 567 


Detorquet hic Origenis verba tuus Cardinalis,? ex quibus infert, E 


Si velimus peccata purgari, omnia, etiam occultissima, et solo verbo 5$ Vd. 
vel cogitatione admissa sacerdoti prodamus. Nam quae? Deo, RC. 2 
eadem utique et omnia sacerdoti confitenda sunt. tidem ex Leone, es 
sed falsÓ colligit, asseritque,? Confessionem peccatorum omnium » Lib. eod, e. 
esse jure divino necessariam. Nam ab ipso Deo ordinatum esse Min 


dicit, ut. indulgentia Dei sine sacerdotum ministerio (1d est, sacer- 


: » 3 Á a : . 3 Michael. 
dotali absolutione), nequeat obtineri. Hine à Lochmaire, Moni- Lochmair. in 
" P / , aroch. 
alem3 quandam .Abbatissam, que valdà abstinenter vixerat, quia tut. e ^ 
o1. . 


obticuit unum peccatum carnis ideO fuisse eternaliter damnatam. | [607] 
Hue spectat miraculum illud diguum sané hác causà, à Bona- 
venturà' primüm, tum à Bellarmino? citatum. —Feminam zm Legend. 


S. Francis. 


quandam memorant Sancti Francisci precibus ad vitam ead morte 99-1, v. 


rediisse, ut peccatum quoddam 1n confessione detegeret, quod mun- Iv. de. 
quam anteà confessa fuerat. Nec ut hzc à me refutentur ex- 5!» 
specta; tu ipse dum sana tibi mens esset et cerebrum, abundé 
refellis abusum summum, ut veré vocas, vestre Confessionis NN. 
auricularis; in quá, ut ais, 4mago est aliqua veteris Ecclesiasticg 42. — — 
ponitentie, sed ea tcía inversa nunc est el perversa, et à verá 
Ecclesiasticd. pamitentià. pluribus. nominibus longissimà recessit. 
Addisque," JVecessilatem istam absolutam | confitendi omnia et Yb.n.'74. 
singula peccata mortalia, lapsis post baptismum, fallacissimo 
(quem ipse explieas) paralogismo, à Bellarmino, aliisque Scholas- 
ticis colligi. 

10. Quód si in Antichristianis vestris Jejunüs, Panitentiá, 
et Confessionibus auricularibus, tam certum sit, et preesentaneum 
contra rapinas, dolos, adulteria, et alia scelera paratum anti- 
dotum, quí, obsecro, fit, ut ibi vel maximé regnent et trium- 
phent hzc, et omme genus flagitia, ubi ista vel maximé vigent 
remedia? An tu oblitus, qui dixit," Ubi sub sole major malorum ye 
omnium licentia, clamor, infamia, et impudentia ? Tutisteentotqu 1E: 
tanta, ut nemo credat, nisi qui viderit, neget. nemo, nisi quà non 
viderit. An oblitus quid et alter, ipse quoque oculatus testis de 
Babylone tuà dixit, Hac? jam non ciwitas, sed larvarum ac Ad s 
lemurum domus est, scelerum atque dedecorum omnium sentina et tul. ep. 7. 
viventium infernus, ubi nulla* pietas, nulla charitas, nulla fides unge 
habitat, ubi tumor, livor, luxus, avaritia cum suis artibus regnant. 
Iterum :* De avaritià et ambitione supervacuum est loqui : qua- * b. 15. 
rum alteram ibi solium. suum posuisse, alteram vero alibi nusquam 


habitare compertum est. — Populum videas duricordem et impium, 


^ Mant. 
Ecl. 5. 


* Paling. in 
Capricor. 


3 Ep. 398. 


[608] 


* Spalat. 
Ostens.error. 
Suarez. c. 1, 
n. 8. 


f Ib. n. 21. 


£& Juven. 
Sat. 2. 


h Matt. 7. 
3, 4. 


i Cons, Red. 
p. 92. 


k Spal. 
Ostens.error. 
Suarez. c. ], 
n. 8. 


aei 


568 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXX. 


superbum, hiante rostro, acutis dentibus, pedibus lubricis, pectore 
saxeo, plumbed. voluntate, voce melliflud. An et Poeta oblitus, 
qui dixit, nec sine gemitu, Zeu, Rome nunc sola pecunia regnat. 
Exilium patitur virtus. — Alterius? quoque, qui quserentibus 
quidnam Romaná ageretur in urbe, respondit: Cuncti luvurie, 
atque gule, furtisque, dolisque certatim incumbunt, et (quod dictu 
feedissimum) est noster sexus uterque. Si horum, at JEnew 
Silvii? non es (opinor) oblitus, qui dixit, Nul/a inter nos concor- 
dia, nulla obedientia est, neque spirituali, neque temporali paremus 
capiti, jacet. spreta Religio, Justitie nullus honos, fides pené in- 
cognita. Aut si adhue locupletiorem testem desideres, audi de 
Monachis vestris (ili inter vos sanctissimi) ipsum Apollinis 
oraculum, Monachi* nostrorum temporum communiter plurimi 
quales, Deus bone, quales sunt? Dicamne ? Dicam, superbi, 
arrogantes, delitiosi : ut minimum, adulteri, scortatores, Sodomite, 
seditiosi, rebelles, exploratores, eupilatores, fraudulenti, supersti- 
Hosi, impii. Annon abominandi? ^ Reflecte nunc oculos ad hos 
Johanne Jejunatore severiores, magisque tetricos homines, funi- 
gerulos, nudipedes et similia, ut tu* verissime vocas mundi decep- 
lacula, et tace de nobis, nostrisque moribus. Et si Poctzs 
monitum audire non vis, Loripedem rectus derideat : audi tamen 
Servatoris vocem," Quid spectas festucam in oculo fratris tui, 
Trabem veró que est in oculo tuo non animadvertis 2 Huwypocrita, 
6jice primüm trabem illam ex oculo. tuo, et tum dispicies ut ejicias 
festucam ex oculo fratris tui. 

ll. At habes quale quale est, peccatorum vestrorum vela- 
mentum : Sj inquis, inter nos. reprehensibile aliquid in moribus, 
in actionibus, in regimine invenissent, &c. Quàm tu hzc molli 
manu tractas?  Quantz hic Meióses?  Revocas profectó mihi 
in mentem Itali illius, qui jam mundo valedieturus, sacrifico 
confessionem auricularem faciens, enumerat longum suarum 
blasphemiarum, rapinarum, fraudum, stuprorum, similiumque 
scelerum catalogum. — Cüm ad integram omnium confessionem, 
quo plené absolvi posset, urgeret sacrificus, unicum superesse, 
respondit peccadillum, peccatum non audebat dicere. Quodnam 
illud tandem ait Confessor ? Non credo, inquit, Jesum Christum 
Deum esse. Unctus tamen hie, et ex opere operato, ne dubita, 
ad Purgatorium transmissus. Similiter tu híc facis. Extenuas 
illa, quee tuorum. esse hominum flagitia ipse agnoscis,* Rapinas, 
adulteria, stupra, Sodomias, rebelliones, expilationes, supersti- 


Car. LXXX. — contra Archiepisc. Spalatens. 569 


iones, impielates abomimandas, aliaque fanda et nefanda scelera ; 
Peccatula tibi nune omnia, seu Peccadilla, vix duro hoc Peccati 
nomine censenda videntur. Si sif, inquis, apud nos? quasi 
dubium, Zn sit, cüm flagitia vestra incurrant oculos omnium, et 
ab universo orbe palpentur? Si Aliquid sit: quasi dubium, an 
vel Aliquid; cüm ad Stygios usque lares oleat, et incestet 
Olympum nidore suo Romana ista sentina. $i sit aliquid. re- 
prehensibile: quasi dubium, an quidquam apud vos quod vel 
reprehendi possit: cum tam detestanda sit scelerum vestrorum 
colluvies, et confluges vitiorum, ut Ecclesia tua hine facta sit 
toto execrabilis orbi? Si sit aliquid reprehensibile in moribus : 
quasi de Moribus eorum dubium sit, an in eis quidquam repre- 
hendi possit, inter quos nulla* pietas, nulla charitas, nulla fides 
habitat. Si sit aliquid reprehensibile in Regimine: quasi nihil 
in eo sit quod reprehendi possit, ubi Antichristus sedet in 
Templo Dei tanquam Deus ; ubi ad Antichristi nutum sie omnia 
reguntur, ut ilius P/acitum fidei simul ac morum Norma fit : 
ubi non alius quo regantur canon, quam ille Tyranni;' Quod 
ego volo, pro Canone sit. Si Papa" precipiat vitia, et. prohi- 
beat virtutes (quod facit ille szpissime) Zenetur Ecclesia credere 
vilia esse bona, et virtutes malas, nisi velit contra conscientiam 
peccare. 

12. Agé veró, si aliquid forté reprehensibile inter vos inve- 
niatur, quid tu censes de eo statuendum? Si, inquis," fale 
aliquid inveniatur, id non Ecclesie, sed singulorum defectus de- 
notat ; qui à Catholicis non probantur, sed reprehenduntur. — Erras 
híc toto coelo.  Scelera vestra, et quz» nos maxime inter vos 
abominanda ducimus flagitia, Personalia non sunt, sed Dog- 
matica: nec Hominum sunt, sed Doctrine vestre vitia; ab Ho- 
minibus patrantur, à Doctriná vestrá approbantur. Pontificem 
omnibus sic preesse, et Episcopis, regibus, Conciliis universalibus, 
ipsique fidei dominetur: eundem swmmam habere de Fide et 
Moribus judicandi potestatem, sic ut si ipse preecipiat, vitia pro 
virtutibus, fides pro hsresi habenda sunt; si Regna et Res- 
publicas propulvereá proditione evertendas et exsufflandas jubeat, 
hzc omnia etiam cum magná meriti confidentià fiant, Doctrinale 
peccatum est, vereque culmen ipsum Zntichristianismi. Fidem 
datam, etiam et juramento firmatam violare, per ZEquivocationes 
et mentales reservationes fallere, mentiri, pejerare, Doctrinale 
flagitium est, nec ulla unquam tam exitialls humano omni 


[609] 


k Petr. ep. 9, 
anté cit. 


1 Constantii 
ap. Athanas. 
ep. ad Solit. 
vit. agent. 

p. 228. 

7 Bell. lib. 4, 
de Pont. c. 5, 
$ Quod. 


? Cons. Red. 
p. 52. 


[610] 


? Cons. Red. 
p. 52 et 53. 


570 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. LXXXI. 


generi pestis in orbe nata, quàm est vestra illa /Equivocandi, id 
est, sine omni conscientive scrupulo, decipiendi, mentiendi, et 
pejerandi ars. Imaginibus procumbere, et ligno ac lapidi 
dicere, Tu me redemisti, tu me Deo reconciliásti: Concubinas 
complures fovere, potiüs quàm legitimam conjugem ducere: 
Licere subditis in suos Principes arma capessere, eosque non 
Regno solüm, sed et vità privare, Doctrinalia peccata sunt. 
Ipsa doctrina, qualis nune est Romanz Ecclesie Pufens infer- 
nalis est, ex quo Hereses, Idololatrie, Magie, Blasphemie, Sa- 
crilegia, Rebelliones, Homicidia, Rapine, Adulteria, Mendacia, 
Perjuria, et flagitiorum omnium colluvies profluit ac promanat. 
Qu& homines estis, peccatis: quà Papiste estis, non nisi peccare 
potestis. 


CAP. LXXXI. 


RATIO ARCH. SPALAT. QUÓD ECCLESIA ROMANA NON SIT 
SCHISMATICA, QUIA ECCLESIA EST UNA; EAQUE EST RO- 
MANA, ET QUIA CHRISTUM PRO FUNDAMENTO RETINET, 
REFELLITUR. 


Posr Calumnias tuas (ad quas brevi reversurus es) attexis 
rationem, si Sophisma ratio vocari possit, quà probes Ecclesiam 
tuam Romanam non esse Schismaticam : quia Ecclesia non nisi 
una est; vestra verb cüm Christum pro fundamento teneat, est 
ila una Ecclesia. Hzc tui Sophismatis summa; sed prestat 
tua ipsius verba audire: Sat, inquis? in Ecclesiá Romaná soli- 
dum, inconcussum, et stabile fundamentum, quod Christus est. 
Unum fundamentum, non duo fundamenta; una Ecclesia, non 
due; unus Christus, non duo. | Si Christus nobis est fundamen- 
tum (quod negare non possunt) ipsis cert fundamentum ille non 
est. — Ipsi alteram | Ecclesiam. statuerunt. à nostrà divisam, et 
separatam : Et illa sanéà Ecclesim esse non potest; quia una est 
Ecclesia, non due. | Qui in ed vult esse, extra Ecclesiam veram 
Christi eum esse oportet. 

2. Duo sunt preter alia; in hoc tuo sophismate peccata, 
quibus patefactis, e£ te nugatorem, et Ecclesiam tuam ScAisma- 
licam esse perspicies. Ecclesia, quee Orthodoxam et Catholicam 
fidem tenet, cujus fidem qui sincere et pi? profitentur illi Christi 


Car. LXXXI. — contra Archiepisc. Spalatens. 571 


Sponsa, Christi vera sunt ac viva membra, Ecclesia hzc una est, 
ab orbe condito ad extremum usque Judicii diem pertingens : 
Ecclesia veró quz fidem quidem Christi profitetur, sed Hieresi- 
bus, Idololatrüs, aut Antichristianismi fermento, imó veneno 
infecta est, quae sub Christiani nominis pallio, Christo bellum 
indicit, et illius vera vivaque membra persequitur, hzc alia longà 
est ab illà Orthodoxà, quam jam dixi, Ecclesià. Visne ad captum 
tuum omnes continet quem ego nunc catechizandum suscepi, aper- 
tiüs hec dicam ? Attende. Ecclesia universalis, prout eos omnes 
qui fidem Christi quomodocunque profitentur, et Sacramenta 
illius, velut symbola professionis su: retinent, una tantüm est, sed 
una per aggregationem, quomodo tritici, cui paleze admistee sunt, 
acervus ; quomodo respublica, in quá factiosi homines et seditiosi 
simul eum fidis suo Principi subditis comprehenduntur; quo- 
modó Civitas, in quà grassante epidemico morbo, alii pestilentià 
laborant, ali sani sunt, et à peste immunes. — Ecclesia hzc, una 
est, utque plures sint, impossibile planó est. Hujus veró uni- 
versalis Ecclesie partes duse integrales sunt: et utreque spe- 
cialiüs Ecclesie, et sunt, et vocantur; in quibus utrisque, par- 
ticulares alie, ut in manu digiti continentur. Pars una, sana 
est, et Orthodoxa, quie Christo soli, ut suo Capiti adhzrens, 
Catholicam et Orthodoxam fidem amplectitur: Pars alia, morbida 
est, et Heretica, quz. non soli Christo, sed etiam Antichristo, ut 
suo Capiti subjecta est, illiusque Imperio ac nutu, vice Christi gu- 
bernatur. Accommoda nunc hzc ad presentem causam et insti- 
tutum. Ecclesia nulla, neque Reformatze, neque Romana cum 
sibi adhz:rentibus ab Ecclesid uniersali separari unquam potest ; 
nulla ideirco Schismatica, quia ab hác universali scinditur, cum 
ab e&à scindi non potest. Ecclesia veró quscunque weretica, 
ipsaque £ua Romana, ideó solum schismatica, quia ab Orthodoxa 
et sana parte Ecclesie universalis, qu:e sola habet vera et viva 
membra Christi, separat se et sejungit. Sicut Christo, sic vivis 
Christi membris, vere Christi in terris sponse, id est, OrtAo- 
dox Ecclesie, unione et communione conjungi deberet, quia 
huic non conjungitur, ideÓ Schismatica est: quia hoc ipso, ut à 
Christi vivis membris, et vera sponsa, sic a Christo ipso cui illa 
conjuncta sunt, se separat, et separatione ist veré, proprie, 
ac formaliter Schismatica fit. Quiin Ecclesià Orthodoxà, quz 
Christi sponsa est, manet et manere vult, is Schismaticus nee 
esse, nec veré dici potest. Quicunque in Ecclesià ullà Acreticd 


[611] 


[612] 


572 Defensio Ecclesie Anglicang — Cav. LXXXI. 


maximé omnium in Zntichristiand esse, aut manere vult, eundem 
schismaticum et extra sanam Christi Ecclesiam esse necesse est. 
3. Peccat iterum. Sophisma tuum, cüm ais, solidum et in- 
concussum stare apud vos fundamentum, quod est Christus, quod- 
que super eum «dificari Ecclesiam tuam dicis. Demonstravi tibi 
superiüs, Christum (qui solus est fidei fundamentum) vobis fidei 
fundamentum non esse, sed illius loco Pontificem, id est, Anti- 
christum à vobis substitui. Non Christi verbo, non vel Christum 
ipsum, aut Deum esse creditis, nisi quia Pape, id est, 4nti- 
christo, sic docenti creditis. Christum quidem verbo fenus pro 
fundamento habetis; sed veré ac re ipsá Papa, id est, Anti- 
christus vobis fundamentum est. Papa vobis imum est, et null 
innitens fidei fundamentum ; Christus nec zmum vobis, nec aliter 
quàm Pape innitens fidei fundamentum est. De Christo, eoque 
solo intelligitur, quod habetur, Isaiw xxviii. 16. — Ecce, ego funda- 
tor in Sione lapidis, lapidis probati, angularis pretiosi, fundamenti, 
fundamenti, id est, solidissimi, et firmissimi fundamenti, quo ut 
»Com.in ForeriusP vester recté explicat, imum fundamentum designat. 


hunc locum : A fa i ; 
Isa. Hoc de Christo solo diei docet S. Petrus,? qui et hune ipsum 


2 M textum Christo accommodat ; et eundem vocat ; 2/0ov &xgoywvioov, 
id est, summum (quomodó vetus interpres) seu ut rectius ver- 

dd tendum est, imum lapidem angularem : quomodó Chrysostomus" 
alique prisci omnes intellexerunt. Locum hune, hocque en- 

comium Christi proprium, non modó Paps accommodat tuus 

;Bel.pref. Cardinalis? quod sacrilegii, et Blasphemise satis esset ; sed sic in 
Rom. Ponti editione vestrà vulgari exprimitur, ut ex eà JOChristus secun- 
eem. dariwm solum sit vobis fundamentum. Sie enim ibif habetur, 
Mittam in Sion Lapidem probatum, angularem, in fundamento 

dem fundatum. | Qus verba sie expheat Cardinalis:" Quid est, 
inquit, in fundamento fundatum, misi fundamentum post funda- 

mentum, fundamentum secundarium, non primarium? | En tibi, 

* Ib. $ Porro. locum hunc, de Christo intelligendum esse agnoscitis,* sic tamen 
juxta authenticam vestram editionem, cui omnes ita assensum 

y Cone. Tria, pr?ebetis, ut lam? nemo (nisi anathemate Tridentino percuti 
$Insuper, Velit) quovis pretextu rejicere audeat, aut presumat ; sic, inquam, 
ibi legitis et explicatis, ut Christus jam vobis sit fundamentum 

[613] solüm secundarium, non primarium, fundamentum post funda- 
mentum, ideoque veré. non imum, sed Pape ut imo fundamento 

innitens. Sed hzc à me fusiüs anté demonstrata sunt. Ea tu, 


si placet, repete. Vides interim Sophismatis tui errorem. Illa 


Car. LXX XII. contra Archiepisc. Spalatens. 573 


Ecclesia, quze Christum pro imo, pro vero et Reali fundamento 
habet, quce Christo propter Christum, non propter hominem, 
minimé omnium propter Antichristum, fidem habet, illa schis- 
. matiea nec est, nec diei debet. Talis est Anglicana nostra, 
omnesque Reformatze seu Orthodoxs Ecclesie. Illa Ecclesia, 
que Christum pro fundamento nominali, et non imo, sed pro 
fundamento in fundamento fundato habet, quz Christo propter 
Papam, id est, propter Antichristum credit, ea licét splendore 
fulgeat, typho intumescat, et caput inter nubila condat, veré ae 
proprié schismatica est et Antichristiana. Talis est et Romana 
tua et omnes ei adhzrentes Ecclesize. 





CAP. LXXXII. 


PRJETER ALIAS ARCH. SPALAT. CALUMNIAS, DE REGULA APUD 
NOS FIDEI, DE SYNODO DORDRACENÁ, DE SEPARATIONE 
NOSTRA, DUJE SIBI INVICEM CONTRARIE REFELLUNTUR.: 
UNA, QUÓD PARATI SUMUS CUM ROMANA ECCLESIA COM- 
MUNICARE; ALTERA, QUÓD CONJUNGI CUM EIS NOLUMUS. 
DEQUE COMMUNIONE CUM HJERETICIS NON HABENDÁ. 


Novas post hzc Calumnias addis: ad quas viam per /gno- 
rantie twe professionem struls, et sic als, JDeceptum me ab - Cons. Red. 
"Anglis Protestantibus fateor, priusquam naturam Schismatis dili- pm 
gentiàs considerássem. | Non erat tibi necesse, Jgnorantiam tuam 
toties profiteri. Videt eam et deridet orbis, omnesque docti 
detestantur. ^ Ignarus ad Episcopatum primó, tum etiam 
Archiepiscopatum evectus es: Ignarus ad nos accesseras: et 
licét ex nostro lumine potuisses tuum lumen accendere, quia 
tamen oculos tuos ad Solem veritatis híc splendentem occludere 
malueras, ignarus quoque hine in tuam mandram redisti: et 
Ignarus homo jam sexagenarius et Archiepiscopus perseveras, 
Ignarus quoque, (ni affulgóre tibi dignetur Spiritus veritatis) 
sepulerum et orcum salutaturus es. Ignorantia non populum [614] 
modó, et minores sacrificos, sed Episcopos quoque et Archiepis- , «ii. 
copos Antichristo commendat : quo magis ignari, magis illi apti 32e ^P 

Briton. in 


et grati. Nescis quid de 'Thomá Hatfeldo dixit. olim. Pontifex. 2595 
Rogavit? Clementem Papam Edwardus noster, ut in Episcopatum pandp: 


574 Defensio Ecclesie Anglicane | Cae. LXXXII. 


Dunelmensem succederet Thomas. —Cüm plerique illum, quia 
laieum indoctum, et Episcopali gradu indignum apud Papam 
criminarentur, respondit Papa, Sí Rex Anglie pro sino suo 
supplicásset, votum suum hác vice obtinuisset. Et sané, Cur non 
npe osw. faceret Pontifex? Caligula? equum suum, Zncitatum nomine, 
AC ad comam adhibuit, hordeum in auro apposuit, poculis aureis 
vinum ei propinavit; Consulem se eum facturum esse polli- 
*1b.p.405. cetur, in Sacerdotio* quoque collegam sibi adscivit, et sacerdotem 
fecit. Annon idem faciat, qui Caligula major, Pontifex Maxi- 
mus? Non faciat simile Julius LII. qui simize sus custodem, 
*Buch.lib bestià nequiorem, collegam sibi in sacerdotio cooptásse fertur ! * 


1, de Jure 


Rem.p.7. Non et Paulus III. Robertum * Venantium nullà doctrinz, aut 


geni, ,, Virtutis, sed viridarüi laude nobilitatum, ad. Archiepiscopatum 

fene; Bes. eveheret? Si hos inscitià solàüm et nequitià insignes, Paulo et 
Julio; si suum equum in Sacerdotium cooptare Calgule fas: 
quis miretur, si tu quoque, qui toties Ignorantiam tuam orbi 
divulgas, ad Archiepiscopatum à Clemente VIII. evectus sis? 
Non tu solus es hoe Zgnorantie encomio in tuà mandr& ornatus : 

fDecor. — Consortes tibi esse complures discas à Clemange:! Non à studiis 

e. 6. aut scholá, sed ab aratro etiam et servilibus artibus ad parochias 
regendas passim proficiscebantur, qui pauló plus Latine lingue, 
quàm Arabice intelligerent, imó et. qui nilül legere, et. (quod re- 
ferre pudet) Alpha viz noscerent à Betá discernere; et si parüm 
docti, negligenliàs sanà morati, utpote qui absque literis in otio 
educati, nihil nisi impudicitias, ludos, commessationes, jurgia, 
vaniloquia sectentur. Ex hoc te grege, si mores spectes, esse, 
licét nullus moneat, intelhgunt cordati omnes. 

s Cons. Red. 2. Quomodo veró tu ab Anglis deceptus es ?— Mihi, inquis, 
Schisma ipsis opponenti, respondebant aliqui, per ipsos non stare 
quàó minüs cum Romaná Ecclesiá communicent : se ad. unionem 
esse paratos, summum tamen Pontificem nolle eos in communionem 
recipere, quos ab se anathemate resecuerit.  Atenim non tu à 
nostris deceptus, sed nos, aliosque decepisti: Et nunc quoque 

[615] palpum eis obtrudere conari. ^ An ull ex nostris nos ad 
unionem cum Pontifice ineundam paratos dixit ? | Audeo dicere, 
Calumniam hane tuam esse, non cujusquam, qui nobiscum in 
fide consentit, vocem. Si utrique et nos, et Pontifex in eà 

* Arch. Spal. quam nune profitetur fide persistat, quis, amens modo non sit, 


in Collat 


cum Decan. 1 ^ s. . : 
sum Decem. sentiat vel nos paratos ad communionem cum ipso, vel ipsum 


22162. ^ velle nos in communionem recipere? Commentum hoe tuurm,* 


Car. LXXXII. — contra Archiepisc. Spalutens. 575 


et te sané dignum, conciliari posse Protestantes cum Papistis, 1d 
est, lucem cum tenebris, fidem cum perfidià, Christum cum 
Antichristo, dogmata qualia nostra sunt Orthodoxa et Catholica, 
cum vestris hzreticis, Idololatricis, et Antichristianis abomina- 
tionibus. Non possunt: nec tam distat ccelum ab Orco, quàm 
nostra ab infernalibus vestris dogmatibus. Sed unus tu ex 
Rhetorianis hzretieis, qui mirabili vanitate, ut ait Augustunus,^ 
docent hereticos omnes rectà ambulare et vera dicere: Laudabant' 
omnes hereses: omnes ben? sentire, neminem errare, aut malé 
sentire asserebant. Aut in Apellis hzretici Scholà tu fort? 


h Hier. 72, ad 
Quod vult. 

i Philact. 
har. 43. 


institutus, qui docuit* nullius doctrinam inquirendam esse, sed * Euseb. iip. 


quemque, ut credit, manere debere. | Salvos enim fore pronunciabat 
€08, qui in. Crucifivum sperant. Nos, et hzreticos istos damna- 
mus, et cum ilis tuum ab eis mutuatum phantasma. Si veré 
unionem vis, persuade tuis primüm, ut Antichristianas omnes 
abominationes et dogmata, Articulos omnes non fundamentales 
abjiciant, tàm Pap:e tuo, ut. fastum deponat, et eam, quà multis 
seculis Ecclesiam miserrimó oppressit, et conculcavit, tyran- 
nidem, et nos tum paratissimi sumus dextras conjungere dextris. 
Ni hoe faciatis, et vos, et ille; dicimus quod Jehoramo olim 
Jehu, Que paz, dum scortationes Jesabelis matris tue, et pre- 
stigie ejus plurime durant ? Dum in ista animorum obdura- 
tione persistitis, dicet unaqu:zeque fidelis et Christiana anima, 
Littora littoribus contraria, fluctibus undas Imprecor, arma 
armis; pugnent ipsique nepotesque Et nati natorum, et qui 
nascentur ab ills. 

3. Pugnas post hzc cum tu& umbrá, et multus in hoc es, ut 
probes (quod nos ultró fatemur) nom esse nos paratos unionem 
cum Papá et ipsius Ecclesiis, quales nunc sunt persistentibus, 
inire. Et hoc quoque novis alis calumniis probas. Earum 
aliquot paucis tibi notabo. 

4. Prima est de Regula apud nos Fidei. Dum, inquis," 
digitum in ulcus ulterius inferre tento, sentio im Anglid mon 
"Anglicanam, quam mahi ut modestam predicabant | Confessionem, 
sed Calvini, et multa Lutheri planéà deliramenta Regulam esse fidei 
communem.  Calummia hoc, et preter Calumniam nihil, Fidei 
nobis Regula est sacrosanctum Dei sacris hteris exaratum 
Verbum ; non Calvmi non Lutheri doctrina, nedum Papalia 
vestra, et Antichristiana deliramenta. "Tibi veró homini nunc 
deliro et Calumniatori, qui doctrinam orthodoxam à Luthero et 


55.0.12: 


12 Reg. 9.22. 


[616] 
" Cons. Red. 
p. 53. 


» Spalat. 
Ostens. 
error.Suares. 
C. ],n. 44. 


» Cons. Red. 
p. 94. 


[617] 


976 Defensio Ecclesie Anglicane — Ca?. LXXXII. 


Calvino propugnatam, pro deliramentis habes, tua ipsius dum 
adhue poculo meretrieis inebriatus, planeque dementatus non 
esses, verba opponam, et os obstruam. Nego inquis," Aereses 
aut. Calvinum, aut Lutherum docuisse : et assero eos fuisse ortho- 
doxos, et. Catholicam fidem strenue, abjectis erroribus, propugnásse. 
Scimus in illis, ut in. pulcherrimis corporibus, nzevos fuisse, ut 
etiam in lrenzo, Nepote, aliisque, qui in Chiliastarum errorem 
propensi. Nos veró, ut. Chiliastarum, sic et Lutheranorum, ac 
Calvinistarum errores respuimus. Calvino autem et Luthero, ut 
Irenzo, ac Nepoti et ignoscendum scimus, et ignoscimus. — Ho- 
mines omnes fuerunt: Humanum est errare, labi, decipi: sed 
in errore et hzeresi, quod vos facitis, perseverare, Zntichristianum 
est et. diabolicum. 

5. Secunda tua Calumnia Dordracenam spectat Synodum. 
Hoc, inquis? miAi clariàs patuit ez umbratili quádam Synodo 
Protestantium Dordracená, in quá, Calviniani rigores ex consensu 
et concursu. etiam Anglicane secte, per suos ad illam. Synodum 
missos fuerunt confirmati. | Quos rigores Puritanicos si Anglicana, 
ut contendunt, illa Confessio in se nequaquam continet, cur Calvi- 
nianis ewcessibus suum calculum nomine Anglicane professionis 
adjecerunt? ^ lneptias hic non paucas calumniis admisces. 
Synodus illa Dordracena, qualis nunc est Ecclesiarum status, 
et sancta fuit, et legitima Nationalis Synodus: quis stramenti- 
tium istum Tridentinum conventum tam longé, quàm vel aurum 
stercus, vel noctuam Aquila, vel Concilium sanctum Concilia- 
bulum Antichristianum superat. Calviniani i eà Synodo ri- 
gores nulli: sed fides antiqua, orthodoxa, et i sacris literis 
fundata, consensu et concursu doctissimorum, pientissimorumque 
virorum, à Serenissimo nostro Rege ad eam Synodum missorum, 
magno Belgicarum aliarumque Ecclesiarum. commodo declarata 
est et firmata.  Represse etiam, si non et extinctz ille, quas 
vos (quia Papismi nomen ftére videbatis), sub Arminü et 
Arminianorum nomine velatas hzresis disseminare cupiebatis : 
haud aliter quàm olim Nestoriani, sub "Theodori Mopsuesteni 
nomine (damnato in Concilio Ephesmo Nestorio), suam h:eresin 
tueri ac propagare satagebant.  Anglicanam porró Ecclesiam 
Calvinianos ullos excessus, aut, ut tu vocas, Puritanicos rigores 
caleulo suo approbásse, insignis Calummia est. De illis sive 
eccessibus, sive rigoribus, superiüs est à me fusiüs disputatum. 
Ex illis, et nos rigores illos omnes respuere, et te Calumniatorem 


Car. LXXXIL.— contra. Archiepisc. Spalatens. 577 


esse, poterit quivis perspicere. Tu verbo nobis Calumniam struis : 
Ego rationibus et demonstrationibus Calumniam depuli. 

6. Tertia tua? Calumnia est, nos ante Tridentina Anathematà 
.à Romaná Ecclesid fuisse separatos, ideoque non posse nos Schis- 
matis culpam in Romana seu Tridentina. Anathemata conjicere. 
Nec conjicimus sané. Schisma nullum à nobis factum ; eur tu 
ejus quod non est causam investigando tam te torqueas?  Jus- 
tissima facta est à nobis Separatio, eujus causa, non Anathemata 
ila Tridentina, sed multiplices Hiereses vestre, Idololatriz, 
abomimnationes, et, ut verbo uno complectar omnia, Antichristi- 
anismus. Hzc vos Tridentinis Anathematis, obfirmato adversus 
Christum et illius veritatem animo, quantum in vobis erat, ro- 
borástis. Ista veró Anathemata, quia injusta, neminem ex 
nostris ledunt: Nam? maledictio immerita non adveniet. In 
authores ipsos et illorum fautores ruent omnia. Nam" qui fodit 
foveam, decidet in ipsam; et qui devolvit lapidem, in ipsum rever- 
tetur lapis.  Incidet* in foveam quam fecit ; redibit dolor ejus in 
caput ejus, et in verticem ipsius iniquitas ejus. ^ Ut patibulo 
suo quod Mordecaio paraverat, suspensus est Haman, sic Ana- 
themate Tridentino, ipsi peribunt Tridentini; Israele interim 
psallente Domino Canticum novum, et dicente, Benedictus 
Jehova; erepta est ut avicula anima nostra 6 laqueo aucupan- 
tium, loqueo effracto nos erepti sumus. Quod fecit patitur, 
authorem repetit scelus. 


7. Quarta tua Calumnia est! Znglicanum schisma long? pejus s 


ac fadius esse, quàm fuerat Schisma à Luthero conflatum, et 
Calvino incensore postea firmatum. Dicam iterum tibi, licet 
surdo canam: neque Anglia, neque Lutherus, neque Calvinus 
Schisma fecit, sed recedentibus é Babylone servis Dei, vos soli 
et authores schismatis, et fautores estis. | Vos à meretricis 
Romane latere divelli noluistis : vos Antichristi glandibus quàm 
Christi frugibus vesci maluistis: vos manere in Jumentorum et 
Asinorum (sie vos ipsi vocatis) Mandrá, potiàüs quàm in pascuis 
Dei herbidis et am:senissimis, Juxta aquas lenes et salentes ad 
vitam sternam oblectare animas vestras, et cum Sponso lwtari 
voluistis: vos in Sodomá& sulphure et igne devastandá habitare, 
potiüs quàm in Zoare cum Loto et servis Dei vitam traducere 
elegistis: vos Antichristi non ferendo jugo et tyrannide premi, 
etiam et enecari, quàm Christo servientes, libertate simul et 
felicitate frui maluistis. Sociare vos Eecclesüus orthodoxis, seu 
e 


» Cons, Red. 
p.74. 


3 Prov. 26. 2. 


rIb. v. 27. 


5 Ps. 7.16, 17. 


* Cons. Red. 


618] 


578 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXXII. 


reformatis debuistis. Quia pertinaci animo vos ab illis separatis, 
soli Schisma fecistis, soli Schismatici censendi estis. 

in Red. 8. Quinta tua" Calummia est, Anglicanam Ecclesiam initio 
(càm se separárunt) neque hweresin, neque idololatriam Romane 
Ecclesie appinaisse: et nihilominis tamen. absque causá, ne ap- 
parenti quidem | schismati. communi | hereticorum, manus | postea 
dedisse. Im ab ipso initio non apparens, sed justissima nostre 
separationis causa, eaque Hxeresis vestra et Antichristiana tyran- 
nis. Annon Pape Suprematus, annon Antichristianismus ipse, 
Heresis? — Hzeresis certé est, eaque vel maxima. Fundamentum 
Hzereseon vestrarum omnium Suprematus Papz. Ex hác unà, 
velut ex Equo Trojano, erumpunt ali: omnes. — Ab 1stà Funda- 
mentali Heresi coepta apud nos, et quidem felicissime, Refor- 
matio. Ecclesia nostra tota, Episcopi, laici, universi JSupre- 
matum istum, et 'lTyrannidem Antichristi tum Verbo Dei, tum 
antiquis Regni nostri legibus repugnantem respuerunt, damnáà- 
runt, extirpàrunt. 

*Ib. p. 55. 9. Sexta tua* Calumnia est, nos unionem refugere, abjicere 
charitatem : Et quidem quandiu obduratos adversus veritatem 
animos gestatis vos et Papa, Separationem nostram laudamus, 
et justissimé tuemur: Unionem inire nee possumus, nec debe- 

y2Cor6.14 mus. Quod? consortium justitie cum iniquilate? — Que com- 

[619] munio lucis cum tenebris ? | Que concordia Christo cum Belial 2 

'2Joh.3. Annon Johannes hoe precipit? — Si^ quis venit ad vos, et hanc 
doctrinam non affert, ne recipite eum in. domum, nec Ave ei dicite. 

j41€!9. Ánnon idem monet Apostolus?* Si quis non diligit Dominum 
Jesum Christum, esto Anathema Maranatha : id. est, separatus à 
pis omnibus, ut et à Christo. Annon hoc docent exempla 

Iren Hib.5, sanctissimorum hominum? Johannis, qui^ non lotus, 6 balneo 
in quo erat Cerinthus, exiliit, nec sub e&dem trabe cum hzeretico 

* Ib. morari voluit: Polycarpi, qui* Marcionem non aliter quàm pri- 

5 Bozom. If. mogenitum Satane, salutare dignatus est: Marcelli? qui conse- 
crationi magni Templi, quod Hierosolymis construxerat. Constan- 
tinus, interesse noluit, idque non alid de causd, quàm ut Arianorum 

jAan.e». vilaret communionem : Populi Alexandrini, qui* sine visitatoribus 

ERROR MU et perichtari, et baptismate destitui preoptabant, potius 
quàm wt Arianorum manus suis capitibus imponi sustineant : 

t Theodor. Populi Samosateni, eujus est in hoc genere celebris et memora- 

B'Hite^ bilis constantia: Pulso! in exilium Eusebio, suffectus est ab 


"'Tripartit. ORAN : d EE : : 
1.7,c. i, Árianis in Episcopatu illius civitatis Eunomius : Populus ardore 


Car. LXXXII. — contra T d Spalatens. 579 


zeli inflammatus, sic hzereticum Eunomium aversatus est, uf nemo 
omnium qui urbem incoleret, non pauper, non. dives, non famulus, 

non opifex, non agricola, non hortulanus, non vir, non mulier, non 
Juvenis, non senex in catum Ecclesiasticum conveniret. — Solus 
degebat mullo eum vidente vel etiam appellante. Cumque ali- 
quandó lavaretur, populum adstantem videns, invitat eos ut 
secum in balneo lavari vellent. Silent illi, et renuunt. Ille 
honoris id causá fieri putans, velociter egreditur. — Illi verà ne- 
quissime hereseos immunditid, etiem aquam judicantes esse pollu- 

tam, eam repenió per cuniculos in cloacam emisere, et recentem 
parari jubent. | Hoc ille cognoscens relictá civitate discessit. 
Tantüm ab hzretica communione abhorruerunt prisci orthodoxi, 

ut testante lrenzo,* Apostoli eorumque Discipuli ne verbo tenüs s Liv. 3, c.a. 
communicare vellent alicui eorum, qui adulteraverant. veritatem : 

sed Paulo auscultárunt, dicenti" Hereticum hominem post unam ^ Tit. 3. 


i Sic textum 


correptionem. devita. An tu nobis nunc id vitio vertas, quód illum legit 
Iren. et Cypr. 


Communionem cum Antichristo et Antichristianis refugiamus, E u 
quibus et impietate, et hzresum tum multitudine, tum foeditate, !'b. de Pres. 
non Cerinthus, non Marcion, non Ariani, non ulli qui ante ipsos 
Hieretici extiterunt, conferendi sunt. 

10. Quàd verà addis," mos abjicere charitatem, et quicquid | [6920] 
possumus efficere ut concordia non sequatur, et fraterna charitas dA Bed. 
non. conglutinetur, insignis Calumnia est. Charitatem hominum 
omnium, qu: cum charitate Dei consistere potest, amplectimur 
libentissime, ambimus, etiam et procuramus. Scimus illud esse 
Apostoli! mandatum, Sí possibile sit, quantum in vobis est, cum ! Rom. 12.18. 
omnibus pacem colite. —Quandiu abominationes Jesabelis apud 
vos durant, non est possibile pacem vobiscum habere. Ut non 
Christo, cum Antichristo; sic nec orthodoxis vereque Christianis, 
cum Antichristianis pax ulla est, aut esse potest.  Rectissimé 
Augustinus," Amicitia aut concordia vera non est, nisi càm. tu, RR 
Deus, eam agglutinas inter inherentes tibi charitate. .— Deus 
primó, et propter se, tum Zn Deo et propter Deum quicunque 
amantur, amandi sunt. Beatus" ille qui amat te, et amicum in ganou 
te, et. inimicum propter te. Atque utinam sane vos Deo agglu- 
timari velitis, ut 2n Deo à nobis diligi possitis. Nune veró quá 
homines estis, quà etiam Christiani, quoniam hoe omne à Deo 
est, amplectimur vos, et bona omnia ex animo exoptamus.: 

Quá heretici estis et Antichristiani, quia illud omne ab hoste 


: : » Ps. 139. 
Dei est, non possumus non odisse, et deberemus cum Prophetà? ;15,] 


» Matt. 10. 
24. 


3 Isa. 55. 10. 


[621] 


r Jer. 51. 9. 


* Ps. 120.5, 6. 


Lib. 5, de 


Baptis. c. 17. 


» Cons. Red. 
p. 95. 


580 Defensio Ecclesie Anglicane CAP. LXXXIII. 


dicere, Nonne qui oderunt te, Domine, oderam? et de insurgen- 
libus in te fastidio meipsum torqueo? — Perfecto odio odi illos, 
inimicorum loco sunt mihi. Sed et vos etiam, quá tales, ad 
pacem vocamus, et quod proximo loco jubet Apostolus, Quantum 
in. nobis est, ut pacem habere possimus, contendimus. Aperimus 
vobis vulnera, hzxreses et abominationes vestras demonstramus: 
Pharmaca salutaria ultró porrigimus: Monemus, hortamur, ro- 
gamus, et obsecramus, ut salvi esse velitis ; ut relictis Antichristi 
castris, ad Christum et orthodoxarum Ecclesiarum. communi- 
onem, à quibus exitiali schismate vosmetipsos abscinditis, ve- 
niatis. Si nihil apud vos proficimus, nec ante nos apud dure 
cervieis populum profecit Dominus noster : et non est discipulus 
supra Doctorem, neque servus supra Dominum suum. Sed et sie 
quoque scimus laborem nostrum non fore inanem in Domino. 
Ut nix? et pluvia non revertitur in coelum, sed imebriat terram, 
Sic et. Verbum Domini non revertetur unquam ad eum vacuum, 
sed prosperabitur ad id ad quod emisit illud. Nam et vos velitis, 
nolitis, scietis fuisse Prophetam in medio vestri: et nos coram 
Deo Angelis et hominibus liberabimus animas nostras à sanguine 
vestro: et merces nostra apud Dominum erit: et vos inexcusa- 
biles apud Deum futuri estis, de quibus olim dicetur, Curavimus* 
Babylonem, sed non est sanata. Cum Davide? dicemus, Hei 
nobis, quia peregrinamur cum his qui oderunt pacem. Nos pacem 
sectamur, sed cüm loquimur de pace, illi ad bellum conclamant. 
Et solabimur animas nostras aureo illo Augustini! elogio, Bonus 
habere erga malos pacem potest : tenere autem cum eis pacem non 
potest, quam ipsi non tenent. 


CAP. LXXXIII. 


DE EO QUOD ARCH. SPALAT. AIT, QUOSDAM DIXISSE MALLE SE 
CUM TURCIS QUÀM CUM PAPISTIS SOCIETATEM INIRE. 
DE /JEQUIVOCATIONE ET FIDE HZERETICIS NON SERVANDA. 


ArrEXxis aliud, quod calumniam dicam an Commentum 
tuum incertus sum. Dicunt, inquis," ex ills Anglis non pauci, 
libentiüs et facilis se cum Turcis inituros societatem, quàm cum 
Papistis. Scisne veró qui dixerint? Nomina, ut mendacem 


Car. LXXXIII.. contra Archiepisc. Spalatens. 581 


te et calumniatorem non esse sciamus.  Putemus dictum. — Vide 
annon merit) id et jure dicatur, si perfidiam vestram quam vitáà 
proditis, et seriptis defenditis, intueare. —/Equivocationes primó 
et mentales Reservationes specta, quid aliud sunt quàm fallendi, 
mentiendi, et pejerandi artes, in exitium humans societatis 
repertz, et à Jesuitis defensitatze ? ^ Qualia enim ista vestra 
documenta?  Si* quis interrogatus, sive recreationis gratiá, sive 
quocunque alio fine juret, se non fecisse aliquid quod revera fecit, 
intelligendo intra se aliquid aliud quod non fecit, vel aliam diem 
ab ed in.quá fecit, vel aliquid aliud, non mentitur. Si quisY 
interrogetur de re quam secretó servare expedit, licitum est ei 
dicere se nescire, intelligendo, ita, ut expediat dicere. | Quando 
veró non expedit ? Causa? justa utendi his amphibologüs est, 
quoties id necessarium aut utile est ad salutem corporis, honorem, 
res familiares tuendas. — "Theologi* et Jurisperiti valdà consentiunt, 
neque reum in suá, neque testem in aliená causá de occulto crimine 
rogatum, teneri ut veritatem confiteatur aut testificetur, ne si 
dederit quidem juramentum, se vera responsurum. Quod fere 
idem, Cardinalis vester docet: Si Judez, inquit," petat juramen- 
tum ab aliquo, ut dicat. crimen vel proprium vel alienum, si Judea 
habeat criminis testem fide dignum, aut. semiplenam probationem, 
tunc tenetur jurare verum (scilicet, quia falsi convinci potest). 
Si veró est omnino occultum, mon debet jurare, et si cogatur, 
ulatur equivocatione, putà Nescio, intelligendo intra. se, ut dicam 
tibi, vel simile. | Cm* qui interrogat, non est superior aut Jude, 
et is qui rogatus est, jurat (se vera responsurum) potest uti equi- 
vocatione, maxime cim non est revelanda res. Si? sacerdos, qui 
alterius confessionem audivit, interrogetur, an hoc peccatum ille 
confessus sit, quamvis verum sit eum id confessum esse, licet tamen 
sacerdoti directó respondere, etiam et jurare eum mon confessum 
esse, intelligendo et reservando apud se, non quidem fassum, ut ei 
liceat indicare. | Cüm* civitas aliqua non admittit cives. alterius, 
quia peste infectos putat, si custos petat ab aliquo veniente jura- 
mentum, an. veniat ex illá civitate, tunc si talis civitas verà non 
est infecta, potest jurare non venio; intelligendo, modo, vel hoc 
momento, quamvis veniat ver? juxta mentem custodis. Similiter 
quamvis sit infecta peste; si tamen ipse non sit infectus, potest uti 
equivocatione. ^ Qui* cogitur jurare se accepturum aliquam in 
sponsam, potest jurare se accepturum, intelligendo, Si postea 
placuerit. Sit ab aliquo pecunia muiuà petatur, quàm revera 


x Zanchez, 
oper. moral. 
lib. 3, c. 6, 
n. 15. 


y Ib. n. 25. 


* ]b. n. 19. 


? Pars. tract. 
de Mitigat. 
c. 10, n. 13, 
et citat. ex 
Genes. Dial. 
de ration. 
dic. testim. 
(Orr 


[629] 
b "Tol. Inst. 


sacer. lib. 4, 
c. 21, n. 5. 


* 


* Ib. n. 7. 


3Pars. Mitig. 
c. 10, n. 2. 


* Tolet. loc. 
cit. n. 6. 


f Ib. 


z Zanch. loc. 
cit. n. 43, et 
Pars. Mitig. 
e79,n;8; 


^ Zanch. loc. 
cit. n. 31. 


iIb. n. 45. 


[623] 


* Pacen. Ep. 
Monit. Jac. 
Reg. tit. B. 
2 et 3. 


582 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXXII. 


habet, potest jurejurando affirmare se eam non habere, intelligendo 
intra se, ut mutuà det. — Qui" nummos mutuó acceptos solvit, si. à 
Judice interrogetur de mutuo, jurare potest se nummos non acce- 
pisse, intelligendo apud se, ita ut teneatur eos solvere. . Atque 
idem credo si tunc mon teneretur, solvere, e. quód terminus ad 
quem muiwwn datum fuit, non est impletus, vel pre paupertate 
excusatur debitor à tunc solvendo. Si! interrogans ZEquivoca- 
tionem excludat, licitum tamen est. ad se tuendum, equivocatione 
aliquá uti. .Et quantumcunque reduplicet. iniquus interrogator, 
ut juret se nullá equivocatione uti, et absque omni prorsus equi- 
vocatione se id intelligere, adhuc id jurare potest, intelligendo, ita 
ui plane debeat loqui, aut. explicare, vel aliquid aliud mente conci- 
piendo. lta squivocandi in juramento nullus finis, nec ulli, 
quibus verum expiscar] quis queat, modi relicti, nullus quo 
Proteos istos teneas, nodus.  Fallent, mentientur, zequivocatione 
te eludent, etiam cüm se nec fallere, nec mentiri, nec sequivoca- 
tione ullá omninó uti, sanctissimé jurant. 

2. Ut non ipsi vosmet à promissis et juramentis expediatis, 
est tamen Rom. Pontifex, qui omnipotenti verbo suo, quoties et 
quandó .vult, vincula ista omnia, licót veré ferrea sint et ada- 
mantina, velut filum stupeum disrumpat. idet Pacenius 
vester prudentissimi Regis nostri et Reipub. totius inscitiam. 
Ilh ut ab isiduüs, tartareis machinationibus, et pyropulvereis, 
quas experti erant, proditionibus vestris, prospicere sibi possent 
et precavere, Juramentum  Fidelitatis instituerunt, preeclusis im 
eo, quantum ingenio humano et prudentià fieri poterat, omnibus 
fallendi et ZEquivocandi artibus ae viis. Audi nunc quid de hoc 
sanctissimo senatus nostri consilio, plusquàm vulpinà fraude 
dicat Pacenius. Vide, inquit,* in tantá astutid quanta sit sim- 
plicitas, Juramentum. tot. circumstantiis connezuisse existimabat, 
ui salvá conscientid, nullá ratione à quoquam dissolvi posset. 
Sed videre non potuit, si Pontifex juramentum dissolverit, omnes 
ilius nexus, sive de fidelitate Regi préstandd, sive de dispensa- 
tione non admittendá pariter dissolutos forà. Im aliud dicam 
admárabilius ; — Juramentum si. injustum. esse. aperté declaretur, 
neminem obligat, sed ipso facto nullum est. Regis veró jura- 
mentum injustum esse, ab ipso. Ecclesie Pastore sufficienter decla- 
ratum est. Vides igitur jam, in fumum abiisse illius obliga- 
tionem ; ut. vinculum. quod à tot sapientibus ferreum putabatur, 
minus sit quàm stramineum. 


Car. LXXXIII. contra Archiepisc. Spalatens.. 583 


9. Et quia in scribendo non. minüs quàm loquendo, /Equivo- 
catio ista locum habet, cüm miata* propositio, scripte equ? ac 
prolate communis sit, qui scias, aut quomodà unquam à quo- 
quam sciri potest, Bellarminum, Baronium, Valentianum, aut ex 
vestris quenquam, in tam multis, qu:e pro Pontificis causá scrip- 
serunt, voluminibus, sic ut ipsorum verba pre se ferunt, veré 
sensisse? Qui scias, aut sciri potest, eos in singulis contro- 
versis, et capitibus fidei explieandis, non reservásse aliquid, 
quod evertat quze scripserunt omnia? Dico, scribo, etiam juro 
esse "Transubstantiationem, Purgatorimm, Sacrificium — Misses, 
Septem Sacramenta, Papam esse infallibile Ecclesie caput, 
Meritis suis hominem servari. Dico, etiam juro, hzc csteraque 
similia, reservato tamen eo, quod temeré nimis à quibusdam, 
Luthero opinor, signifieatum fuit; dico hzc sicut dicimus in 
scholis, sicut favoris, honoris, aut metus causá dicimus, sed 
(maneat inter nos) contrarium sentio. Dic tu quo certo indicio 
eorum quemvis aie ut scribunt, e£ non plané contrarium sensisse 
sciamus, et eris mihi magnus Apollo. Tanta est tamque in- 
explieabilis 1n istà. /Equivocandi abysso pestis, ut hác arte (quam 
vos tantoperé adamatis et exercetis) semel admissáà, nec menda- 
cii, aut perjurii quisquam convinci, nec quenquam verum ullum 
aut unquam, vel dixisse vel scripsisse cognosci à quoquam possit. 
Que igitur ab illis, aut. cum illis Societatis jura servari aut coli 
possunt, quz fidei jura, veritatis, et juramentorum (quse vincula 
sunt et fundamenta societatum omnium) Amphibologiis suis, et 
mentalibus reservationibus funditüs evertunt? An tibi mirum 
jam videatur, si forté ab aliquo simplicis apud nos et aperti 
ingenii, cüm fraudum istarum abyssum perpenderet, dictum sit, 
libentiàs se cum Turcis, cum ipsis feris, pardalis et ursis vitam 
tradueturum, et societatem initurum, quàm cum illis quorum 
verba, promissa, ipsaque etiam juramenta nil aliud sunt, quam 
decipule et nasse, quibus ad libitum imponere, mendacis et 
perjuriis possitis, et tum perfrictà paulüm fronte, dicere, quid 
mali feci? Non mentitus sum. 

4. Sed neque ignotum orbi dogma vestrum, quo quasi 
perfidie scholam aperire velitis, Fidem mon esse hereticis ser- 
vandam docetis. Pudere scio illius jamdudum vos coepit, quare 
et Joh. Molanus," et nuper Joh. Ludovicus, libellos de Fide 
herelicis servanda, ediderunt; in eis et servandam esse recté 
probant, et contrarium dogma,? vestrum esse diffitentur. Sed 


* Tract. 
Georg. 
Blackw. de 
ZEquiv. cit. 
in Conpfut, 
illius per 
Epis. Covent. 
p. 53, 55. 


! Papal. Abb. 
Ursper. ad 
ann. 1518. 


[624] 


"» Molan. lib. 
de fide hzeret. 
servanda. 


? Disp.'Theol. 
de fide hzeret. 
serv. preeside 
Mart. 
Becano. 


? Mol. lib. 1, 
c. 25. 


584. Defensio Ecclesie Anglicane Ca. LXXXIII. 


JEthiopem profectó lavant, nec ullo nitro vel perfidiam istam | 
vel dogma unquam eluetis. Extant Catholicz Institutiones à 
Symanca vestro edite; in ilis, Catholicos vestros sic instituit : 
zSymene — AdP penam, pertinet, et. hereticorum odium, quód. fides illis data 
qamoknt serpanda non est. Nam si tyrannis, piratis, et. ceteris publicis 
predonibus, quia corpus occidunt, fides servanda non est, long 
minüs hereticis pertinacibus, qui occidunt amimas. — Jure igitur 
heretici quidam. gravissimo Concilii Constantiensis judicio, legi- 
timá flammá  concremati sunt, quamvis promissa illis securitas 
fwisset. | Beatus quoque Thomas censet, hereticum "ndocilem 
[625] prodendum esse Judicibus, non obstante fide et. Juramento, quibus 
$165.53. Catholicum astrinzerint. Et paulo post:3 Fides illis (hzereticis) 
data etiam juramento firmata, contra publicum bonum, contra jura 
divina et humana, mullo modo servanda est. Ecce, non Symanchse 
solius, sed Angeli Doctoris, etiam et Concilii Constantiensis 
*Molleecit. fjdjc55m. hoc est.  Stomachatur' valdé Molanus, hoe, Con- 
cilio Constantiensi à nostris attribui. An audeat, credis, Sy- 
manche, an et Divo Thome succensere ? Cave illis, Molanum 
in instituendis Catholicis squandum, aut vel conferendum 
sentias. 

5. Et quid Symancham dico? Scit orbis universus quant& 
et perfidià et sevitiá in Concilio Constantiensi, non annuente 
solàm sed approbante Concilio, non obstante Imperatoris salvo 
conductu, non obstante, ut Symancha loquitur, promissá illis 
securitate, tractati sint et exusti duo testes; quorum adhue 
cruor Deum inclamat, Johannes et Hieronymus. Die dein; 
annon Apostolica et Cathedralia Pontificum vestrorum docu- 

4Bdld».4 menta, pro dogmatis vestris habenda ?. Sunt omninó : Summus? 
e. 5. Pontifex non modà in decretis fidei errare non potest, sed neque in 
m preceptis morum, que toti Ecclesie prescribuntur. | Et:* Post 
c&$Ex — Pontificis definitionem, qui non obtemperant, fiunt heretici. Vide 
nunc annon Cathedraliter docuerit hoc, et definiverit Romanus 
ub Hit. Apollo? — Extat apud Cocleum" vestrum Apostolica Martini V. 
1423. ad Alexandrum Lituanie ducem Epistola. Alexandrum, qui 
Bohemos in suam fidem et protectionem susceperat, et in 
Alexandro alios omnes sie instruit Martinus: Quód si fu aliquo 
modo inductus, defensionem. eorum suscipere promisisti, scito te 
dare fidem hereticis, violatoribus fidei sancte mon potuisse, et 
peccare te mortaliter, si servabis. Subit hic mihi in mentem 
suspicio, et Molanum et Ludovicum latebram aliquam zequivo- 


Car. LXXXIII. contra Archiepisc. Spalatens. 585 


cationis habuisse: et ideo fidem, quand hereticis datur, ser- 
vandam dixisse: quia fides, docente Pontifice, illis nunquam 
dari potest.  Scitote dare fidem. hereticis mon potuisse. lta, 
licét promissa omnia, etiam juramenta hzreticis facta violes, non 
tamen fidem violas, quia fidem illis non dederas, nec veró dare 
potueras. Vocetur Fidei nomine; docet tamen diserte et ex- 
pressé summus Pontifex, eam hsretico servandam non esse: 
Scito te peccare mortaliter, si datam eis fidem servabis. Est 
scelus, est tibi supplicii causa fuisse pium.  Meminerat, opinor, 
Martinus Urbanum Sextum hoc idem docuisse, et in perpetuam 
rei memoriam, ut zeternum Romanensibus omnibus documentum 
tradidisse atque promulgásse. Decretum illud, quia breviuscu- 
lum est, et typis, nusquam quod sciam, excusum, quia etiam 
dignissimum est quod omnibus innotescat, ut sciat Orbis 
Christianus quam mihili faciant, et facienda doceant Pontificii, 
fidem promissa, pacta, foedera, conventiones etiam et juramenta 
iis quos hereticos censent facta, illud, inquam, verbatim hie 
deseripsi ex ipso Archetypo, quod bulla plumbea cum Urbani 
VI, nomine ei inscripto, signatum, in nobili illà generosissimi 
et hteratorum amantssimi viri D. Rob. Cottoni bibliothecá 
asservatur. 

6. Urbanus Episcopus, servus servorum Dei, ad firmam rei 
memoriam. Inter sollicitudines varias quibus assidué premimur, 
illa potissimüm pulsat et excitat mentem nostram, ut circa salutem 
animarum Christi fidelium | sollicitis studiis intendamus, et me 
fideles ipsi ex consortio, et participatione Schismaticorum | seu 
Heereticorum, labefactari valeant, adhibeumus remedia opportuna. 
Sané ad nostrum nuper pervenit auditum, quod tam. charissimus 
in Christo filius noster Wencelaus, Roman. et Bohem. |Rew 
illustris, quam etiam. clare memorie Carolus Roman. Imperator, 
et ipsius Regis genitor, simul vel successivó, nonnullas confedera- 
tiones, vel collegationes, seu ligas aut conventiones cum diversis 
Regibus, Principibus, Ducibus, Comitibus, ac Magnatibus, Nobi- 
libus, ac certis aliis inierunt seu fecerunt, et quod aliqui ex hujus- 
modi Regibus, Principibus, Ducibus, Comitibus, Magnatibus, seu 
ANobilibus aut aliis tunc erant, seu postea sunt effecti schismatici, 
seu heretici manifesti, et ab. unitate sancte Roman. et universalis 
KEcclesice separati, quamvis per nos alis declarati non sint. — Nos 
igitur attendentes, quód hujusmodi confederationes, collegationes, et 


[626] 


[627] 


586 Defensio Ecclesie Anglicane | CA?. LXXXIII. 


lige seu conventiones, facte cum hujusmodi haereticis aut schis- 
matieis, postquam tales effecti erant, sunt temerarie, illicite, et 
ipso jure nulle, e£ si forté ante ipsorum lapsum in schisma, seu 
heresin inite seu facte fuissent, etiamsi forent juramento seu fide 
datá firmate, aut confirmatione Apostolicà, vel quácunque firmi- 
tate aliá roborate, postquam tales, ut. premittitur, sunt effecti, eo 
ipso tam idem Rez quam alit, qui forsan unà cum eo hujusmodi 
confeederationes, colligationes, ligas, seu conventiones, cum talibus 
inierunt seu. fecerunt, et. ad. quos tales hujusmodi confaderationes, 
colligationes, lige, seu conventiones quomodo libet eatendi possunt, 
et. quorum interest, vel interesse poterit, ab earum observatione 
absoluti existunt, illasque ipsis servare mon debent. Quinimó 
ipse Rex, hujusmodi schismaticos et hereticos, ratione Imperii ad 
quod electus et per nos approbatus euistit, in favorem. Sancte 
Roman. et universalis Ecclesie cujus est Advocatus, pro posse 
persequi tenetur, quodque omnis communio cum talibus hereticis 
seu schismaticis nimis periculosa existit, cium. mulla sit. prorsus, 
nec esse debeat participatio lucis ad tenebras, aut Christi ad 
Belial: et cupientes super his animarum saluti, et honori, ac 
Statui ejusdem Regis, et aliorum quorum interest, uf. prefertur, 
salubriter providere, ac periculis et scandalis que ipsis ewinde 
provenire possent, utiliter precavere, eundem Regem et omnes 
alios quorum interest vel interesse poterit, authoritate Apostolicá, 
tenore presentium declaramus fuisse et. esse ab earundem confede- 
rationum, colligationum, ligarum, et conventionum observatione, 
penitus absolutos, et ad earum observationem aliquatenus mon 
tenen, ilasque quatenus de facto processerunt, cassamus, revo- 
camus, ac nulhus esse decernimus firmitatis. Nos insuper cu- 
pientes animarum periculis obviare, tam eidem Regi, quàm etiam 
omnibus hujusmodi alus quorum interest, seu interesse potest, 
tenore presentium districtius inhibemus, ne confederationes, colli- 
gationes, ligas, aut conventiones hujusmodi aliquatenüs observent, 
seu ab alüs servari quomodó libet. permittant, decernentes omnino 
irritum et inane, quicquid 4n contrarium à quoquam, quavis autho- 
ritate, scienter vel ignoranter attemptari contigerit. Nulli ergo 
omnino hominum liceat, hanc paginam nostre declarationis, cassa- 
tionis, irritationis, inhibitionis et. constitutionis, infringere vel ei 
ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare pre- 
sumpserit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri, 


Car. LXXXIIL. contra Archiepisc. Spalatens. 587 


et Pauli Apostolorum ejus se moverit incursurum. — Datum 
apud Sanctum Petrum, 3. KI. Aprilis, Pontificatus nostri anno 
quarto. 

. 7. Vides nune ex ipsis Pontificum vestrorum Apostolicis et 
dogmaticis constitutis, quàm perfidis vobis esse non liceat solüm, 
sed et necesse sit; quamque non lieet vobis fidem illis, quos- 
cunque hzereticos vocare libet, datam, servare. Et quidem, quod 
docetis, facitis. Fidem, promissa, pacta, Juramenta ad libitum 
solvitis. — Ingemuit sub hoe perfidi vetree jugo jam ab Hilde- 
brandi szeeulo Christianus Orbis. Ipsis etiam quos nominas 
Turcis exosam fecistis Christianorum et fidem, et nomen. 
Testis, ut alia complura taceam, Varnensis clades, et vestra tum 
de quà nulla unquam setas conticescet, perfidià; Fwdus* cum 
Amarathe in decem annos ab Uladislao. initum, idemque sanctis- 
simis juramentorum vinculis utrinque firmatum erat. Eugenio 
Pape, et Juliano Cardinali pax illa molesta videbatur: Quare 
foedus violandum suadent, nee. valere fedus ullum, quod, incon- 
sulto Pontifice, cum hostibus Christiane Religionis initum | sit, 
rescripto suo declarat Eugenius. Pontificis et Juliani suasu, 
rupto foedere, et abrogato per Pontificem jurejurando, bellum 
Amarathi infert Uladislaus, eruce signatos ducente Juliano. 
Pugna atrox fuit, et diu anceps, ad Varnam Romanis Civitatem : 
Turca expanso ibi quasi in conspectu Dei Pacificationis libello, 
et imaginem Christi quam in vexillo cruce signatorum viderat, 
intuens, magna voce exclamavit, Crucifize, Crucifive; vide gentem 
tuam perfidam, que à me non lacessita contra jusjurandum et 
equum, jus omne ac fidem violavit. Si Deus aliquis es, fac ut 
lius perjurü pamam luant. ^ Renóvatà statim pugná, terga 
vertunt Christiani, Uladislaus vulnere confossus occubuit ; caput- 
que ei amputatum, et hastz affixum populis ostentatur. —Ju- 
lianus Cardimalis suasor perjuriü, dum in fugá se potu reficit, 
spoliatus, seminudus, semivivus relictus est, quem extremum 
pauló post spiritum anhelantem conspiciens unus ex proceribus 
Gregorius, cum execratione ipsum admonuit: Quód eventus belli 
tandem planum fecisset, non fuisse Deo cordi ea que contra fadus 
ac jusjurandum, et ipse, et Pontifex consuluisset. |. Aut ut /Eneas 
tuus loquitur, Juramenta non solüm domesticis fidei, sed et. hosti- 
bus servanda. Johannes Episcopus Varadiensis, per paludes 
fugiens, diu in cceno luctatus et vexatus, tandem submersus est. 
Johannes Hunniades, Terror ille anté Turcarum, turpissimé. se 


[698] 


* /Eneas 
Silv. ep. 81, 
Joh. Cusp. in 
vit. Ama- 
rathis II. 
Bonfin. 

dec. 3, lib. G. 


[629] 


y Baptist. 
Fulgos. lib. 
6; 6:5; 


z Guil. Regi- 
nald in suo 
Calvinotur- 
cismo in 
Argument. 
operis. 

2 Ant. Possev. 
Atheism. 
Calvin. et 
aliorum 
Protest. 


b Wats.* 
Quodlib. 1, 
art. l. 


* Revel. 
Sanct. Brigit. 
lib. 1, c. 41. 


[630] 


588 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXXIII. 


nune in fugam conjecit, vitamque (quo acceptam tunc cladem 
uleissi posset) segre servavit. Qui ex Christianorum exercitu 
supererant, in fugam versi, partim in lacunas et paludes delapsi, 
submersi sunt, partim in sylvis, vepribusque, fame, frigore, siti, 
vigilià interióre. Quodque omnium maxime deplorandum est, 
perfidià hàc vestrá factum, ut fzeterent Christiani, et blasphema- 
retur magnum sanctumque nomen Dei inter Gentes. At ipsis 
certé Ethnieis perfidia ista, et foederum ac pactorum violatio 
exosa Exemplis Reguli, Camilli, Fabii, Africani, inmumerisque 
aliis, demonstrari hoe posset. Habe unicum Saladini AEgyptu. 
Foedus ille eum Reinaldo Castiliono Antiochize Principe fecerat : 
quia contra fedus illud fidemque datam Ramaldus bellum imtu- 
lisset. Saladinus devicto Raimaldo (aliis in gratiam receptis) sud 
ipsius dextrá caput amputavit. 

8. Nec interim de Religione Papistarum et Turcarum com- 
parationem ullam institui. Est veró in utráque Orthodoxee fidei 
antithesis, et eversio. Turcismus apertó, Papismus per cuni- 
culos fidem illam oppugnat. "Turc: Mahumetis, Papiste Ro- 
mani Pontificis Aleorano et "Traditionum Cabale innituntur. 
Quorsum utra earum deterior sit Religio, disseramus, cüm sit in 
utràque certa pernicies? Quorsum utra ex eis magis probari 
debeat discutiamus, cüm in neutrà, quà talis est, quidquam sit, 
quod probari debeat? 

9. Quare postremo molesté feras, si ab aliquo forté ex 
nostris "Turez Papistis preponantur, cüm sint é vestris qui 
Mahumetismum?^ eisdem, imó melioribus Principiis, quàm Calvi- 
nismum fundari asseverent ?  Cüàm libros integros de AfAheismis* 
Protestantium, et Calvinotureismo vestri conseribant? An vobis 
calumniari licet, nobis ne vera quidem dicere licebit? Semper 
ego auditor tantüim ? Nunquamne reponam vexatus toties? 
An de vestris, non licebit id nobis vel verbo significare, quod de 
Jesuitis (qui fide ac sancütate sic iter vos micant, velut inter 
ignes Luna minores?) praedicant, et Orbi universo promulgant 
reverendi saerifil vestri? — Ab ilhs^ dictum : Malle se sub duris- 
simo Turcarum jugo, etiam respectu salutis animarum, quàm sub 
Jesuitis, vilam agere.  Presertim, cüm tam miseranda sit et 
deflenda ordinum omnium in Papatu conditio, ut sancta vestra 
Brigitta in eo ipso libro, qui, ut titulus indicat, immediate à Deo 
inspiratus est, Papse, ilhusque asseclis, non Paganos solüm, sed 
Judam, ipsumque diabolum anteponat. Leges ibi* de vestris, 


Car. LXXXIV. contra. Archiepisc. Spalatens. 580 


Tu es pejor Lucifero, injustior Pilato, immitior Judá, abomina- 
bilior Judeis, etc. Si potes Brigittz, debes et Anglorum, quos 
memoras, verba, candid? interpretari, e£ manu dextráà accipere. 
Nec mirari debes, si quis fortó Turcicam fidem Papistieze prze- 
ponat; sed mireris potiüs, si quis hzc serio apud se revolvens, 
non exclamet, ultra Sauromatas fugere hine libet, et. glacialem 
Oceanum, ubi Papistarum nec dicta, nec facta audiam. 





CAP. LXXXIV. 


CALUMNIZE VARIE AB ARCH. SPALAT. IN HENRICUM VIII. 
EDWARDUM VI. ET ELIZABETHAM, OB SEPARATIONEM À 
ROMANÁ ECCLESIÁ CONJECTZE, DILUUNTUR: DEQUE DIS- 
PUTATIONE HABITÀ CUM PAPISTIS, SUB INITIIS REGNI 
ELIZABETH. E. 


SEPTIMA tua^ Calummia est, Henricum Octavum Primatum 
Pape lweretico spiritu negásse, Suprematumque | Ecclesiasticum 
nonnullis intemperiis agitatum  arripuisse. | At negare Papse 
suprematum  Orthodoxi spiritus est, non  Hieretiel rexu4gn». 
Nee eum intemperiis ullis agitatus, sed juxta authoritatem 
Verbi divini, Suprematum illum in suis ditionibus, ipsi uti et 
Regibus omnibus donantis, et juxta consentientem priscorum 
Patrum et Catholics Ecclesie sententiam, justissimé accepit, 
tenuitque Henricus.  Possem hoc innumeris testimoniis, ex 
sacris literis, et sanctis et (Ecumenicis Conciliis, ex Patrum 
antiquorum scriptis, demonstrare. Non ero tantà testium pha- 
lange tibi molestus.  Teipso hic teste utar. Sic enim et veris- 
simé ais :* Henricus VIII. se et. Regnum Papatui subtrahans, in 
re nili quidquam erravit. Si nihil quidquam; non ille ob 
negatum Paps suprematum vel Hsereticus, vel Schismaticus. 
Et quia ille in hoe Orthodoxus ; illi certé qui Suprematum istum 
Pape propugnant et tuentur, non ali quàm Heretici censendi 
sunt. Atque hoc tu iterum adhuc explieas, et verissime ais :? 
Non illi qui pro Papá, sed illi qui à Papá, propter oppugnatum 
papatum mortem accumbunt, sunt veri Martyres. | Martyr, qui ob 
oppugnatum papatum ; Hieretieus igitur, qui ob propugnatum 
papatum trucidatur. Et rationem addis, eamque solidam ve- 


^ Cons. Red. 
p.95, 


* Spal. cont. 
Suar. c. 1l, 
n. 42. 


4 Ib. n. 41. 


* Ib. n. 42.* 


[631] 


590 Defensio Ecclesie An; licane Car. LXXXIV. 


ramque: Quia qui propter oppugna:um papatum occumbunt, non 
pro Heresi ullá, sed pro ipsissimá purá fide Catholicá trucidantur. 
Nulla igitur Henrici in hoc Hzeresis. 
2. Sed nec Schisma ullum.  Justissima hzc erat illi separa- 
tionis causa. Atque hoc ex tuo quoque testimonio liquet: Tur- 
tSpal.cont. pissimus est, inquis, ef intolerabilis eorum. error, qui hominem 
n^" illum, aut illam congregationem Schismaticam vocat, que ab aliquo 
Episcopo, illiusve communione se separat, propter ipsius Episcopi 
culpam, et in purá fide errores. — Propter culpam Papse et errores 
in Fide, quia contra Scripturas, contra consentientem prise et 
Catholieze Eeclesi: sententiam, Suprematum sibi arrogavit, et 
tyrannicó usurpavit, separavit se à Papà et illius communione, 
Henricus VIII. et cum eo Ecclesia Anglicana. Quare vel Hen- 
ricum vel Ecclesiam Anglicanam schismaticam vocare, turpissimus, 
vel teipso Judice, ef intolerabilis est error. 
3. Vide nune ex his, quàm inique Henricus à Paulo Tertio 
sInBula ob Hoeresin excommunicatus, regnoque et dominiis omnibus pri- 


Paul. III. ap. 
Send.lib.l, pgfys; quanto furore et amentià ferantur vestri qui im Hen- 


de Schis. p. 

129, et sed. ricum ut Hereticum et. Schismaticum debacchantur: qui JNe- 
gationem | Suprematus Pape Henrii VIII. Hseresi, errore 
intolerabili vocitant: qui sie in Henricum, etiam jam defunctum 

M Hollimsim Seviebant, ut multis post ipsius obitum annis, in animo eis esset," 

Ret aer". Corpus illius exhumare, et exurere. Non vivis, non defunctis, 
non privatis, non Regibus et Imperatoribus parcit, promiscué in 
omnes furit Romana bestia. Et quorum viventium vultus aspi- 
cere non auderent, in eorum cineres ac urnas szviunt, nec vel 
ossa in pace recubare sinunt. 

M mI 4. Quod addis:! Henricum, cum solo Pontifice negotium 

habuisse, id est, in unico illo de Suprematu dogmate à Papa et 

Eeclesià Romaná dissensisse, in reliquis, fidem et Religionis Ca- 

tholice cultum ritusque  concernentibus, moderatius se gessisse, 

In Acte imperitum te planó nostrarum rerum demonstras.  Extant* 

RE Henrici ad Thomam Archiepiscopum Cantuariensem litere, in - 
quibus Zmaginum et reliquiarum cultum, et peregrinationes vestras 
superstitiosas amoveri mandavit. Ipse Rex, presentibus, tum 

[632] Archiepiscopo eodem, tum Gallie Regis legato, ad Curiam 
Hamptoniensem, suo ore illis significavit, esse e£ sibi et Regi 
Gallie in mente, Missam in utroque Regno abolere, et. Pape 
. authoritatem funditüs extifpare. Etiam et Impexatorem, ut idem 


faciat hortari, et si persuadere non possent, pa:em cum eo ab- 


Car. LXXXIV. | contra Archiepisc. Spalatens. 591 


rumpere. Quse nisi morte fuisset prereptus, fecisset Henricus. 
Vides ex his, non de solo Primatu negotium fuisse Henrico. 
Negotium quoque illi de imaginibus et Idololatrico earum cultu, 
quem amovendum curavit. In hoc quid prestiterit, testantur 
Annales nostri, in quibus leges, Henricum Ecclesias Idolis pur- 
gásse. Et exempla pauca subjunguntur. Ad crucem" S. Pauli 
allata est à Roffensi Episcopo, Crucifimi imago, à Monasterio 
DBocleiensi. — Patefactum est omnibus, quibus tendiculis atque im- 
posturis imaginem illam eaput inclinare, oculos circumrotare, labia 
movere, dextram extendere, pedem commovere, docuerant presti- 
giatores vestri. Imago tum in conspectu omnium confracta, et 
in quisquilias redacta est. Imago altera Domine W. alsinghamien- 
sis, alia etiam Domine Ipswicensis gemmis et inauribus non tam 
ornata, quàm onerata; mult: alie tum ex Anglià, tum é Wallià 
Londinum. allate, et publice in oppido Chelseio exuste sunt. Ut 
non immeritó Annalium scriptor dixerit:? Henricum Octavum et 
Romane bestie capiti diadema. detravisse; et Regnum hoc Lo- 
custis (Monachos vult) liberdsse, et Idololatriam cum Hezechiá 
exzpulisse. 

9. Aut si ex tuis testimonium audire malis, accipe quid de 
Henrico VIII. narret vester Sanderus, quem Slanderum, id est, 
ipsam. Calumniam, vectiüs voces. Heretica, inquit? multa tene- 
bat Henricus, eaque cum Lutheranis, et Swinglianis communia, et 
cum fide Catholicá (Romanam tuam intelligit) à diametro pug- 
nantia: Tria tantàm esse Sacramenta à Christo instituta dicebat, 
Baptismum, Eucharistiam, et. Pcnitentiam. — Cetera quatuor, ut 
minoris momenti, minusque necessaria, ab Ecclesiá fuisse adjuncta. 
In. Sacramento. altaris. multa. pervertebat; orationes. omnes pro 
summo Pontifice prohibebat. In? Sacramento Penitentie, Con- 
fessionem. (auricularem puta) à Christo institutam esse negabat. 
Satisfactionis nomen omninà abolebat : orare quidem pro defunctis 
Jubebat, Purgatorii tamen nomen nullo modo permittebat.  . Mo- 
nachis, qui Sacerdotes non essent, uxores permittebat. — Monastica a 
vite institutum cum. hereticis impugnabat. | Ut" nullus de cetero 
Romanorum Pontificum vocaretur Papa, sed. tantim Episcopus, 
decrevit. Omnem communicationem per literas cum Romano Pon- 
lifice ejusve ministris extra Angliam degentibus, sub pena lese 
majestatis prohibebat. — In Litaniis preterea, precibusque que tum 
privatim, tum publicó in omnibus Oratoris, Ecclesiis, Mona- 
sterüs, alüsve locis recitabantur, loco petitionis illius que pro 

à 


! Chron. Joh. 
Speed. in 
Hen. VIII. 
n. 100. 


mp. 


^ Ib. lib. 6, 
e-97n2 13: 


? Nic. Sand. 
de S:his. 
Aug. lib. 1, 
p. 153. 


P Ib. p. 154, 


[633] 
3 Ib. p. 153. 
* Ib. p. 110. 


* Nic. Sand. 
de Schis. 

Ang. lib. !, 
p. 165, 166. 


1 Ib. p. 166. 


» Tb. p. 167, 
168. 


x Chron. Joh. 
Speed. in 
Hen. VIII. 
n. 96, et seq. 


y Ib. n. 98. 
z Ib. n. 96. 
3 [b. n. 99. 


[634] 


» 2 Reg. 23. 7. 


* Chron. Joh. 
Speed. in 
Hen. VIII. 
n. 101. 


599 Defensio Ecclesie Anglicane Car. DXXXIV. 


Domino Apostolico fieri solet, hec verba apponi imprimique pre- 
cepit : Ab Episcopi Romani tyrannide, et. destestandis enormita- 
tibus, libera nos, Domine. Omnes? Anglie imagines celebriores, 
ad quas precipua erat. hominum frequentia atque devotio, disjecit, 
ac deformavit. | Hujusmodi erant eo tempore ille que Walsingham, 
Ipswici, Wigornie, Vildesoni, Cantuarie frequentià maazimá, ac 
donariis colebantur.  Tumulos* omnes Martyrum  expilavit, et 
Reliquias indignissimis modis tractavit. In omnes" Anglie sanctos 
infestum. bellum. gerebat. Pre ceteris omnibus gloriosissimum 
Thomam Cantuariensem ingenti odio persequebatur. — Tantam quri, 
argenti, lapidum pretiosorum, et sacrarum vestium vim, ez uno illo 
Divi Thome monumento abstulit, quanta viginti sez plaustra boum 
ingentia oneravit: ut em eo conjicere liceat, quàm innumerabiles 
thesauros em ceteris sanctorum monumentis, Oratoris, et Mona- 
steriis omnibus corraserit. 

6. Nec mireris, siis in illa Monachorum claustra tam severus. 
Degenerárant hi multis ante seculis 6 priscorum qui Hieronymi 
et Augustini tempore vixerunt, Monachorum moribus. Horum 
claustra, seditionum jam seminaria erant et perduellionum 
Asyla. Post extinctam illam insurrectionem" long? periculosissi- 
mam in Eboracensi Provinciá, in quam ad restituendum Papa- 
tum, et. Wicklefi, Hussi, Lutheri (ut vocabant), Áereses ewtir- 
pandas, quadraginta? hominum millia confluxerant : Rebellio mox 
alia, sed longé minor, duce Asko exorta* est. In eà non pauci 
à Monasteriis pro repentes pro Rosarii et Portiforüs, sicas, 
hastas, et bipennes gestantes, strenué pro Pontifice dimicárunt. 
Eorum nonnulli facinus illud capite luebant et laqueo. Ex horum 
numero Joh. Paslayus Abbas Whaleyensis, Johan. Castlegatus, 
et Guil. Haidockus, ejusdem seminari Monachi: Rob. Hobsus, 
Abbas Woburnensis, Adamus Sudburius, Abbas Gervacensis : 
alter qui Abbas Sawleyensis, Guliel. Woldus Prior Birlington- 
ensis, Johannes Allenus sacrificus, et ejusdem ordinis sex alu. 
An non in hee viperarum seminaria swvire zequum, imó neces- 
sarium Henrico fuit? Sed et causa Henrico alia, im qua Jo- 
siam? imitatus est. Vere enim illa claustra in Lupanaria erant 
et cinzedorum ae Sodomitarum Latibula versa. Atque hoc tu 
non ex fama (qua sep? mendax) sed ex visitatorum,* qui rem 
ipsam compertam. habebant, examine intelliges. In Monasterio 
Abingtonensi ipse Abbas, duos ex incestu cum sorore liberos, 
coneubinas insuper tres habuit. In Monasterio Battlensi Sodo- 


Car. LXXXIV.. contra Archiepisc. Spalatens. 598 


mite quindecim inventi. E Cantuariensibus Monachis decem : ; 
€ Cieistrensibus Sodomitze duo. E Windesoriensibus, unus qui 
quatuor; tres, quorum singuli quinque ; alter qui sex coneubinas 
fovebat.  Bristoliensis Abbas quatuor; Prior Maidenbedleiensis 
quinque. E Monssterio Shulbredensi duo, quorum uterque 
septem ; Hillus quidem Cicestrie tredecim. Abbas. verb Ber- 
mondensis viginti concubinas habuit: quorum feró omnium 
nomina legas, nec opinor sine pudore, in Annalibus nostris. 
Quantam credis fuisse, quamque inexplicabilem eorum spurci- 
tiem, quot infanticidia, per hoc omne Regnum ? | Quantam inter 
vestros (qui continentiz voto se astrinxerunt) per omem Europam, 
per omnem orbem? An mirum jam sit, si ista Prostibula ab 
Henrico sint in latrinas versa? 

7. Àt perspicis nunc luce, opinor, clariüs, aliud fuisse Hen- 
rico, quàm cum solo Suprematu Pape negotium.  Certé enim 
Regnum hoc ut superstitionibus, et Locustis, et sceleribus vestris 
ex parte purgavit. Quód s vel Suprematum solum ille hine 
ejecisset, quantum illud, quamque ver? magnificum et Heroicum 
opus?  Veré in hoc quadrat Po&tz? illud, Dimidium facti qui 
cepit habet. Non plené Ecclesiam reformavit Asa: Statuam* 
horrendam quam posuerat Maaca succidit, et combussit ad tor- 
rentem Kedron. —Amovit etium Deos stercoreos quos fecerant 
majores sui: .At Excelsa nom amovit. De eo tamen Spiritus 
Sanctus ait, Animus Asc fuit integer erga Jehovam, et fecit quod 
rectum est in oculis Jehove. Similis Jehosaphati laus: Fecit! 
quod rectum erat in oculis Jehove, veruntamen E«celsa non 
abstulit ; adhuc enim populus sacrificabat, et incensum adolebat 
in Excelsis. Reformationem ab Asá et Jehosaphato inchoatam, 
perfecit Hezechias et Josias. Ill ipsa quoque Excelsa dissi- 
párunt : Contriverunt statuas, et in pulverem comminuerunt ; suc- 
ciderunt Lucos, et repleverunt loca eorum ossibus mortuorum. 
Reformationi itidem apud nos ab Henrico inchoate, ipsius liberi 
Beatissimze memorie, Edwardus instar impuberis Josize, et instar 
Hesechiz, E/izabetha felicissimé colophonem addiderunt. Hen- 
-rieus radicem, Ili ramos dissecuére: Henricus Caput ipsum Ro- 
manse bestie amputavit, Edwardus et Elizabetha digitos et ipsos 
wngues resecuerunt: et exuviis detractis, exenteratam bestiam 
in cloacam abjecerunt. Sicut Hesechix et Josive gloria Asc et 
Jehosophati laudem, quam eis Spiritus Sanctus tribuit, non 
imminuit: Sic nec Edwardi nec Elizabethe justissima maximá&- 

E Q qQ 


4 Horat. lib. 
1l, ep. 2. 


* ] Reg. 15. 
12, &c. 


f] Reg.22. 
43. 


[635] 


8 2 Reg. 18. 4, 
et 2 Reg. 23. 
13, 14. 


594 Defensio Ecclesie Anglicang | Cae. LXXXIV. 


que quie illis debentur encomia, Henrici gloriam ulla ex parte 
minuunt, nedum tollunt. Non possis oculo quantum conten- 
dere Lynceus, Non tamen idcirco contemmnas lippus inungi. Nec 
quia desperes invicti membra Glyconis, Nodosá corpus nolis pro- 
hibere cheragra. Est quádam prodire tenus, si non datur ultra. 
Quanquam si rem recté reputes, etiam Henricus, cüm Caput illud 
Suprematus amputavit, vulnus insanabile corpori toto inflixit. Hoc 
uno dogmate cadente, ruunt suá mole czetera omnia, et ut truncus 
emortuus, in littore jacent. Ab isto, et vitam, et vitalem om- 
nem spiritum trahunt omnia. Sine isto errore quis, Hzeretieus, 
Transubstantiarius, leonolatra, Purgatorianus esse potest, Pa- 
pista, seu Antichristianus summo in gradu esse non potest. 
Virtualiter in hoc uno Suprematus capite, ab Henrico ; formaliter 
et Actu ab Edwardo et Elizabetha extincta sunt, et extirpata 

dogmata Antichristiana ad unum omnia. 
M Ret 8. Octava tua^ Calumnia est ista, Sub Edwardo filio Henrici 
puero, et. multó magis sub Elizabethá, non modo à summo Pon- 
Lifice discessum est, sed. etiam divinus cultus per summam vim 
atque injuriam Catholicis est ereptus, et. publicis legibus .Laicis 
suppressus. Insignis calumnia. Non alius ab illis cultus, quàm 
superstitiosus vester, Idololatricus, et Antichristiamus suppressus ; 
divinus veró, antiquus, et Catholicus restitutus per illos est. Nec 
ille, per vim aut injuriam ullam, sed justissimis legibus, et autho- 
[636] ritate publicà totius Ecclesia restitutis : Nam, quod tu, opinor, 
rStatu Parl nescis, primis ipsis sub Elizabethà Comitiis, ex consensu! Ordi- 
e. 1. num Regni omnium, Episcoporum, Procerum, plebis, Suprematus 
Pape, id est, fundamentum ipsum, et Caput vestre fidei penitüs 
rejectum est, decretumque u£ Regina, ejusque in perpetuum succes- 
sores, pro Supremis in his Regnis Gubernatoribus, in omnibus tam 
Spiritualibus et Ecclesiasticis causis, quàm T'emporalibus, ab omni- 
bus, etiam et sub juramenti forma illic prescripta, a Clericis in hoc 
regno omnibus agnosceretur. Cüm Decretum hoc factum sit ex 
consensu Dominorum Spiritualium (ut ipsa Legis verba testantur) 
* Sand.1ip, a, intelligis facilé quàm splendido mendacio à Slandero* tuo (quem 
BR: sectaris) dictum sit, Im fide et Religione sub Elizabethá, immu- 
tanda Laicorum soli suffragiis, Episcopis omnibus refragantibus 
decretum factum fuisse. Sed quid Slanderus asserere erubescat, 
iBand.ni». o, quem. non puduit ista orbi evulgare: Reginam! Elizabetham, 
David. p. 146. Pontificalem docendi ac Evangelizandi actum, non minore potestate 
quàm vel Moses, vel Christus unquam fecerat, in Angliá exercere, 


Car. LXXXIV. . contra Archiepisc. Spalatens. 595 


et veré Episcopam agere?  Mune imitatus Bellarminus? alt, 
Mulierem in Angliá esse summum Pontificem : et Rob. Parsonius," 
Jurisdictionem omnem Ecclesiasticam, quecunque ab Ecclesiasticá 
ullá personá exerceri potest, eandem Regine attribuunt : quod ab 
Eud:zmone, Becano, alusque similiter asseritur. At scit interim 
universus Orbis, et vestrae ipsorum conscientim testes sunt, et 
Sanderum in hoe mendacissimum esse, et authoritatem, seu 
potestatem nullam sacerdotalem (quze in executione sacerdotalium 
officiorum posita est), sed Imperatoriam solüm (quie sita est in 
regendo et cogendo Sacerdotes in ipsorum Regnis, ut. hzc juxta 
ipsorum officium exequantur) Regibus et Imperatoribus à nobis 
attribui. —mperialis est ipsorum potestas, non Pontificalis ; 
Coactiva est, non Directiva aut Definitiva in causis fidei; Man- 
datoria est, non Exequutoria. Sed ita res se habet; Malunt 
vestri perfrictà fronte Mendaciis splendidis à Slandero confictis 
fidem habere, ut inde pientissimos Principes nostros calumniis 
impetere possint, quàm mendaciorum suorum (quod oportet) 
veniam deprecantes, veritati, quze sic lucet, ut in oculos omnium 
incurrat, vel auscultare, vel subscribere. 

9. Quod de Synodo ab Elizabethá, priusquam. ista. decerne- 
rentur, non coactá queritaris,? non satis quid tum factum sit 
intelhgis: Lex illa sub Elizabethà de sacris vulgar linguá cele- 
brandis, de Misse et aliorum Pontificiorum dogmatum aboli- 
tione tum lata, Znfroductoria non erat, sic ut Capita illa fidei 
tum in nova Synodo discuti necesse esset: Restauratoria solüm 
erat Legis priüs sub Edwardo, anno illius quinto et sexto, etiam 
ex mente et consensu Synodi legitimze doctissimorum Episco- 
porum, simul ac Presbyterorum, latz. ^ Sanctissimam illam 
legem abrogárat Maria: eandem justissim? restauravit Eliza- 
betha: Nec Synodus illa ipsa sub Edwardo novam ullam de fide 
sententiam tulit:-sed antiquam fidem roboravit, et ut Gelasius 
loquitur, antiquorum Conciliorum, et Ecclesie antique sententias 
executa est. Sed et quadriennio post inchoatum  Elizabethz 
Regnum, Synodus et legitima, et sancta Londini habita est, in 
quà consensu Zpiscoporum omnium et totius Cleri, Forma illa 
"Anglicane confessionis, cui nos omnes assensum przebemus, et 
cui £u ipse, tactis quoque Sacrosanctis Evangeliis, te ex animo et 
libenter subscripsisse professus es, illa forma tunc edita, et Regid 
authoritate firmata, consensu Ordinum omnium totius Regni, id 
est, totius Ecclesize simul et Republiez nostre, vim Legis obtinet, 
et obtinere cognoscitur. 


7 Lib. de 
Notis Eccl. 
c:9897 

$ Pepusiani. 


? Resp. ad 
Dom. Edw. 
Cokum. c. 3, 
n. 19, 


[637] 


? Cons. Red. 
p. 56. 


» Synod, 
Lond. habit. 
an. 1562, 
Eliz. ccepit 
an. 1558. 


4 Cons. Ked. 
p. 56. 


* Act. disput. 
an. ] Eliz. 
extant in 
Actis et Mon. 
Joh. Foxi 

in Kliz. p. 
1919, et seq. 
et summatim 
recensentur 
ap. Speed. in 
Chron. in 
vit. Eliz. n. 5. 


* Ib. 


[638] 


t Nic. Sand. 
lib. 3, de 
Schis. p. 333. 


* Sozom. lib. 
4, C. 5. 


596 Defensio Ecclesie Anglicane Car». LXXXIV. 


10. Cavillaris post hoc de disputatione sub Elizabethà habita. 
Num, inquis,* objecta contra Catholicos sunt discussa? — .Num 
defensiones ipsorum audite ?.— Num erroris alicujus, aut impietatis 
in Religione convicti? Num per Judicem competentem judicium 
est peractum ?.— Nihil minus. Audi verb. Disputatio" Regià 
authoritate mandata erat: semel, secundó, convenerant: Nostri 
paratissimi erant Juxta ordinem tum prescriptum, et propug- 
nando, et oppugnando, causam suam agere: Nihil tamen tune 
actum: Episcopi illi, aliique, qui ad vestram causam agen- 
dam designati erant, et accesserant, sic fergiversando? tempus 
triverunt, et contra Honoratissimi iliius consessus vota, etiam 
et suasiones, prz cause suce diffidentià, subterfugia quserita- 
bant, ut propte ipsorum pervicatiam, disputatio priüs pené 
abrupta sit, quàm inchoata. Extant in :zeternam et vestre 
causz, et vestrorum pugilum ignominiam, illius disputationis 
gesta, quz si revolvas, non poteris tuorum hominum proterviam 
non aversari. 

ll. Quzris, An defensiones vestre tum audite? An que 
objecerant discussa?  Quomodó, obsecro, vel discuti poterant, 
vel audiri, eàm ea proponere pugiles vestri metuebant; saltem 
renuebant ? 4m convicti erroris, queris?  Omninó convieti,- 
qui aut nihil habuerunt quod pro erroribus vestris dicere pote- 
rant; aut propter pervieaciam proponere noluerunt. Pugna 
suum finem, cüm jacet hostis, habet. 

19. At Judicem non fuisse competentem, ais. Erat vero vel 
maximé.  Presidebat illi Disputationi, vir et prudentià sum- 
má, et moderatione ac squitate singulari Dom. Nicol. Baconus, 
Magni Sigilli Anglie tum Custos. Cui in illo Presidendi 
officio adjunctus' is, qui totus vester erat, Archiepiscopus Ebora- 
censis, ut de zquitate nihil vobis metuendum esset. Nec veró 
illi Judices ad. causam definiendam. | Puenrliter in. hoc tui cavil- 
lantur. Ordinis erant solüm Judices, qui ut unicuique liberum 
esset, quze vellet juxta legem zequissimam priüs fixam proponere, 
prospicerent. An tu in disceptationibus Pontificem tuum advo- 
candum censes? Non vacat tam exiguis rebus adesse Jovi. 
Disputavit" olim eum Photino hzretico Basilius Ancyre Epi- 
scopus. Disputationi ilh. non Pontifex tuus prwsedit, sed viri 
aliquot qui doctriná, et. authoritate in palatio primas obtinebant, 
ab Imperatore ad id munus designati. Cumque in eà discepta- 
tione superior Basilius judicatus esset, im exilium statim (non 
expectatà Pape sententià) mittitur Photinus. Habuit jussu Im- 


Car. LXXXIV. contra Archiepisc. Spalatens. 597 


peratoris cum Donatistis disputationem Augustinus, cujus Bre- 
viculum * nobis ipse commendavit. An Pontifex tuus, ut judicium 
ferret, vocatus ? Im Judex tunc erat Àomo (qualis. Baconus) 
laicus, Marcellinus Tribunus. Quod tune Donatiste, fecerunt 
idem sub Elizabethá Papistz: Quia causam bonam se non habere 
sciebant, egerunt quantum. potuerant, ne collatio ipsa fieret, et ut 
causa prorsus non ageretur. Extat pulchra illa inter Augusti- 
num et Pascentium disputatio. An ad Judicium ferendum 
Pontifex vocatus? — ImÓ habita est coram Aomine Laico viro 
clarissimo Laurentio; qvi Judex ab utráque parte electus est. 
Cui sie Augustinus :* Mihi placet te Judicem presidere. Sed 
quod Augustino placuit, Papistis non placet. Habuit etiam in 
urbe Hipponensi cum Fortunato Manichzo disputationem. | An 
Papa ut judicet expectatus? Ne erres, Convenerant" ipsi in 
unum, concurrentibus quamplurimis viris studiosis turbisque cu- 
riosis. Alu tum Judices non quesiti. Disputatio illa, ut hzc 
sub Elizabethà coepta primo, secundo finita est die: Fortunatus 
nec causam Catholicam evacuare, nec Manicheorum comprobare 
potuit, sed deficiens responsione (quomodó in hàe tui) collaturum 
se cum suis majoribus dizit. ic Hippone discessit, nec remeavit : 
Ita omnium qui aderant. cordibus, et qui gesta cognoverant Catho- 
lica, comprobata est sincera Religio. | Extat* alia et memorabilis 
Augustim cum Foelice Manicheo Hippone habita, et biduana 
quoque disputatio. Judices, quantum ex Actis colligitur, preter 
Hipponensem qui tunc. aderat, populum mulli. '"lantus tamen ex 
illà disputatione fructus sequutus est, ut Foelx ex Manicheo 
Catholicus .factus sit, sicque disputatione finità, suà manu sub- 
scripsit:! Ego Fwliv qui Manicheo credideram, mune anathema- 
tizo eum el. doctrinam ipsius, et spiritum seductorem qui 4n illo 
fwit. lterum, eum Maximino Ariano disputavit Augustinus, 
nec Judices alii, nisi qui tum prsesentes Clerici ac Laici. Extat! 
Maximi eum Pyrrho Patriarchà Constantinopolitano, Monothe- 
lità, in Africà habita disputatio. Non alius tum Judex, quàm 
homo LLaicus Gregorius Patricius, apud quem in celebri Episco- 
porum et multorum nobilium conventu causa agitata est: et 
absque tui Pontificis Judicio, vi veritatis victus, cessit Pyrrhus. 
18. Possem idem ex imnumeris antiquis simul ac recentiori- 
bus disputationibus demonstrare. Sed ex his intelligis, et teip- 
sum, et quem in hoec sequeris Slanderum, iniqué omninó de 
Judicibus in hàe disputatione conqueri. Judices, id est, ordinis 


* Brevic. 
collat. cum 
Donatist. 


y Ib. in 
Praefat. 


* Aug. ep. 
178. 


a Ib. 


[639] 


^ Possid, in 
vit. Aug. c. 6. 


9 Apud. Aug. 
lib. cont. 
Foelic. 
Manich. et 
Possid. in 
vit. Aug. 

c. 19. 


3 Aug. lib. 2, 
cont. Foet. 

e. 22. 

* Aug. lib. 
cont. Maxim. 
Arrian. 

f Ap Baron. 
post an. 714. 


[640] 


€ Cons. Red. 
p. 56. 


598 Defensio Ecclesie Anglicane Car. LXXXIV. 


Presides ac. Moderatores, vel Episcopi vel Laici esse possunt. 
Judicio discrefivo, et qui disputant, et qui presentes adsunt, et 
qui gesta legunt, judicant omnes. Judicio defimitivo non alu 
quàm verbi Ministri, et in Synodo Generali so/i Episcopi. Dis- 
putationis usus ac finis non est, rem definire (Judicium tale ad 
Disputantes non spectat), sed ventilando utrinque causam, veri- 
tatem et iis qui disputant, et aliis qui intersunt, aut gesta legunt, 
aperire, ac si fieri potest, demonstrare: ut et qui recté sentiunt, 
constantiüs veritati adhwreant, et qui errant, ad sanam fidem 
revocari possint : et qui vacillant aut fluctuant in fide, corrobo- 
rari possint et firmari. Hic neque alius hujus sub Ehizabethá 
disputationis scopus. Nam ante eoptam disputationem, Ordi- 
num omnium, id est, unanimi fotius Ecclesie et Reipublice con- 
sensu Suprematus Pap:, decreto im Comitiis facto, Regno hoc 
pulsus. Publicá quoque Lege e&à ipsà stabilita, quze tum dis- 
putanda proponebantur dogmata.  Volebat Serenissima Regina 
non tam legum metu trahere, quàm evidentià ipsà rationum 
quasi manu ducere czcatas tam multorum mentes in rectam 
viam. Nec dubium quin plures multó adduxisset, nisi re- 
fractaria vestrorum hominum, qui disputationem plané refugie- 
bant, pervicacia obstitisset. 

14. Quód vero addis? eandem violentiam, eandam injuriam, 
eandem impietatem apud nos perseverare ; insignis calumnia est. 
Nullá sub Elizabethá, nullà sub serenissimo et clementissimo 
Rege nostro Jacobo, vel violentid, vel injuriá, vos unquam 
tractati. ^ /Equissimo judicio, justis, sed moderatis, et longe 
infra merita vestra supplieüis castigati. Hortationibus, Sua- 
sionibus, Rationibus, minis etiam ac terrore revocare vos ad 
rectam veritatis viam optamus. Quia sanari non vultis, quid 
aliud faciendum quàm quod ille monet, Jmmedicabile vulnus 
Ense recidendum est, ne pars sincera trahatur. Sed mec in 
ipsam Romanam fidem ensis apud nos evaginatur ; Extant com- 
plura, eaque doctissima nostrorum hominum scripta, ex quibus 
liquidum omnibus fit, quod et leges quoque nostrze, et Tribunalia 
testantur, propter solam Romanam fidem, aut solam Religionem, 
neminem ex vestris vel sub Elizabetháà, vel sub Serenissimo 
Rege Jacobo, eapite damnatum.  "Transubstantiariis, Purga- 
torianis, lconolatris, etiam et Universalistis, sine capitis poená 
vobis esse licet. Sin Religionis metas transilire, et fidei nomine 
perfidiam, ac Religionis pretextu Prodifionem, et crimen lese 


Car. LXXXIV. contra Archiepisc. Spalatens. 599 


majestatis velare velitis; si Regibus Diademata, Regna, ipsasque 
vitas eripere; si subditos à fidelitatis et obsequii vinculo solvere ; 
et ad arma contra legitimos dominos capescenda instigare; si 
. Regiam authoritatem in exterum  Monarcham transferre, sub 
-specioso Heligionis velamine velitis, an quis zequum censeat, ut 
vos Capitalia hec, et in ipsis Protestantibus capite luenda fla- 
gitia, sine Capitali supplicio perpetretis? — Ut Perduellibus, 
Rebellibus, Regicidis, et Majestatis violatoribus impuné vobis 
esse liceat? ^ Absque istius perfidiz et capitalium criminum 
notá, Divos suos invocent ; puppas, et Collyridas adorent, sint 
quantumvis religiosi, et superstitiosi, sentient fidem vestram Ro- 
manam capitalem apud nos eis non futuram. 

15. Neque tu ipse, qui tantoperé nunc violentias et injurias 
nostras exagitas, verissima esse hzc quee dico, ignoras. Quin 
Suarezio tuo, ista quze tu nunc objicienti, sic respondes, ut te 
hic insigniter calumniatorem agere ipse demonstres: Nulla, 
inquis, apud Anglos lex est, que capitale crimen faciat profes- 
sionem Romane Religionis. Propterea nemo unquam damnatorum 
interrogatus fuit, an Romanam profiteatur. Religionem : parum 
congrué enim id interrogaretur, cüm id his legibus (capitalibus) 
vetitum non sit. Quare etiam si reus id apertà fateretur, liber 
mihilominüs dimitteretur, quia contra has leges hoc nomine mihil 
commisit. Crimen igitur semper talibus objectum est, vel quód 
fideles Reges à debita Regi fidelitate. detraxerint, seditiones. et 
conjurationes aut excitaverint, aut foverint, aut sibi cognitas 
occultárint, vel eosdem fideles Pape tanquam superiori Regis in 
temporalibus addizerint, et ita Regis subditos preparaverint, ut ad 
nutum Pape parati sint Regi rebellare, et alteri eztraneo Principi 
se subjicere: vel quod. accepto sacro ordine à Pontificiis, et Pape 
prestito fidelitatis juramento in. prejudicium Regie Corone, ex 
ultramarinis Regionibus in. Regnum, clam et contra leges penetrá- 
rint. Diluis deinde calumniam Swarezii. Conquestus, inquis, 
fuerat Suarez, apud Anglos, causam Religionis sub nomine cri- 
minis lese Majestatis involvi. Quid tu contrà? Ego, inquis, 
vicissim respondeo, Apud Pontificios crimen lese Majestatis sub 
nomine Religionis involvi. Et addis aptum valdé et commodum 
exemplum: S? quis, ais, Znabaptista à suis fanaticis sodalibus in 
Hispaniam clàm missus populo suaderet, ne Philippum pro. Rege 
agnoscerent, ne sub illo mailitarent, nefas enim esse Christianis 
vel bellare, vel Magistratum gerere, hocque ex Evangelio et verbis 


[641] 


^ 


h Spalat. 
Ostens. 
error. Suar. 
€. 6, n. 103. 


[642] 


i Cons. Red. 
p.96. 


600 Defensio Ecclesie Anglicane — OAe. LXXXV. 


Christi constare : numquid illi in. erucem rapiendo satis erit. pro- 
testari, se non ob crimen civile, non ob. lesam Majestatem, sed ut 
Suareziüi verbis war, propter suum conscientiam, et Religionem 
immaculatam servandam interfici, adeoque martyrem esse ? — Rüde- 
bunt certà vestri, eos qui talem utcunque fidei et. conscientie pre- 
textu peccantem, referrent in. Martyrologium. — Transferantur hec 
(queso) in Angliam. Si quis híc populum doceret esse quendam 
tremendum, et potentem. Principem Ecclesiasticum, utroque gladio 
accinclum, qui possit cüm. velit, Jacobum declarare Hereticum, 
eumque sic declaratum, vel etiam non. declaratum, sed facti noto- 
rietate convictum, Solio dejicere, vel sicariis exponere, Hoc autem 
ipsi ez ejusdem Principis supremi Ecclesiastici! Edicto etiam 
exemplis quibusdam stabilito constare diceret, nec esse de eo dog- 
mate dubitandum, cim. sit. fidei Catholice pars non minima, et 
omnes Ecclesie filios in. conscientid, obliget : Num talis à Carni- 
fice ad supplicium. raptus, meritó dicet, se in causd, fidei, non cri- 
minali aut cili pati? Num tali jus erit Martyris gloriam 
affectandi ? — Irridendum hoc quidem, wel potius lugendum. 
Addis ad extremum hoe Ephiphonema: Zwjusmodi $n casibus 
desinant (queso) Romaniste, ez Proditione fingere Religionem :. et 
desinent Angli ex. Religione facere proditionem. 





CAP. LXXXV. 


QUÀM PUERILITER DE REFORMATIONE NUGATUR ARCH. SPALAT. 
PER REFORMATIONEM NON INSTITUI RELIGIONEM NOVAM, 
SED ANTIQUAM RESTITUI, ET SOLUM DEFORMATIONES PUR- 
GARI DECLARATUR. RESPONSIO AD EPILOGUM ARCH. ET 
ILLUSTRE ILLIUS DE ORTHODOXIA ECCLESI/E ANGLICANJE 
ELOGIUM. 


. ; 
PnonásTI, et strenué profectó, id quod nos ultró damus, 
nolle nos cum Papá et Romanensibus, m h:eresibus suis, Idolo- 
latrns, et Antüchristianismo persistentübus, unionem facere. 
Nune Reformationem non sie fuisse à nobis faciendam probare 
Et S à 
vis. Et duplici machinà hanc oppugnas: utrumque ego paucis 
disjiciam. Prior tua ratio est hse, Reformatio, quantumwis 
Justa et necessaria, si fiut cum  Schismate, est turpissima de- 


Car. LXXXV. — contra Archiepisc. Spalatens. 601 


formatio. st certó. At Schisma, ut ante demonstravi, à nobis 
nullum factum. ^ Quia justissima mobis erat separandi causa, 
Schisma nullum esse potuit. Soli vOs, quia sine justà causá 
à Reformatis Eeclesiis vos separüstis, et adhue separatis, veré 
Schismatiei censendi estis. Non Separatio, sed Causa Schisma- 
ticum facit. 

9. Ratio tua altera est ista: Jd* reformatur, quod idem in 
substantia perseverat. .Manere ergo in Angliá Religio Catholica 
ejusque exercitium substantiale debuisset. El si quid n ea ve- 
formandum fuisset, id reformationi legitime, servatis servandis 
subjici potuisset. ^ Sed alia Religio, priori suppress aut com- 
pressá, non erat instituenda, ita ut. jam sint due inter. se diverse 
ef pugnantes. Nam si posterior est alia à priori, non est Re- 
formata prior, sed quantim in ipsis fuit. destructa, et. alia nova 
consírucía. Magno conatu magnas tu nugas agis: Torques te 
in wná, in aliá, in deformatá, et reformatd Religione: multa 
dicis, sed nihil plané híc intelligis. Ego rem paucis tibi expe- 
diam: Zeligionem reformari . dicimus ; Religionem Catholicam 
reformari non dicimus. Eam emendare, purgare, aut reformare 
in e& quidquam, nefas. Ante Reformationem, Religio instar 
Masse cujusdam erat, quie ex auro partim, partim ex scoria et 
luto constabat: instar corporis &gri,in quo preter carnem, ossa, 
sanguinem, et vitalem spiritum, sanies multa, strumz et humores 
noxi| ac pestiferi corpus invaserant: instar dom(ís, qui funda- 
mentum, parietes, et tectum retinet, sed interiüs simul atque 
exteriüs, spinis, vepribus, fimo ac multis sordibus deturpatur. 
Itidem plané ante Reformationem, Religio vestra ex auro, et 
luto; ex sanguine, et humoribus pestiferis; ex parietibus fimo 
deturpatissimis constabat.  Reformatio non aurum abstulit, sed 
purgavit à luto: non vel fundamenta evertit, vel parietes diruit 
aut tecta, sed vepres solüm exscidit, et fimum ejecit: Non 
carnem, ossa, aut sanguinem corpori detraxit, sed saniem et 
humores pestiferos expulit. Aut si clariüs hzc dici velis: Quic- 
quid aureum, solidum, fundamentale, quiequid Catholicum et 
antiquum est, retinuit; ea solüm quse internis sordibus vestra, 
lutea, morbida, et fundamento assuta, quicquid novum, hzreti- 
cum, Idololatrieum aut Antichristianum erat, amputavit. De 
substantià antique et Catholicz fidei, nihil quidquam à nobis 
immutatum: quicquid tale est, amplectimur anibabus ulnis, 
exosculamur, tuemur.  Novitia solüm dogmata, et Antichristi- 


Lal 


[643] 


Ib. 


[644] 


! Colloq. 
cum illis 
habit. 21 
Januar. an. 
1621. 


[645] 


» Die Sabb. 
Mart. 30, 
1622. 


602 Defensio Ecclesie Anglicane | Cae. LXXXV. 


anos, non fundamentales fidei articulos repudiamus, abjicimus ; 
ut Josias, non novum Templum quoad substantiam extruxit, sed 
ejectis inde Idolis, et cultu Idololatrico, Templum Dei in pristi- 
num decus restituit; sic Ecclesie reformate, non fidem, et 
dogmata, quoad substantiam, nova construxerunt, sed eadem 
ipsa, expurgatis idololatriis vestris, ad antiquum decus, et de- 
corem restituerunt. 

8. Quod veró tu Alam mostram esse à vestrà Religione 
dicis: Alia quidem est, sed non aliter, quàm homo sanus, 4/ius 
à seipso zegro et morbido: quàm Templum repurgatum, Zf/ud 
est quàm cum fimo et sordibus deturpatum fuerat. Nec sup- 
pressa à nobis aut destructa Religio: Absit; sed solàm Religio 
vestra, quà hzretica, quà Idololatrica, quà Antichristiana. 

Epilogum post hzc satis longum attexis, in quo vitium illud 
insigne, quod Communis sit, sic ut mutato Ecclesi Romance 
nomine, ad Orthodoxas Ecclesias justissim? accommodari possit. 
Ille veré Ecclesia illa hoc seculo sunt, quam qui matrem mon 
habent, nec Deum habere Patrem possunt. Extra quam qui- 
cunque colligit, spargit. Nec est mihi in animo inania tua 
verba refellere : Ex sese Illa et se et Te refellunt. Redi igitur, 
si sapis, ad Saram, ad Orthodoxas, quas deseruisti, Ecclesias, ad 
Deum ipsum. Linque Agarem ZEgyptiacam, linque heereticam, 
Idololatrieam et Antichristianam Synagogam. Salus tibi si 
vocanti Angelo libens auscultes. — Sin Agari adhserescere vis, 
pergisque, certa pernicies. f 

4. De Anglican veró sanctissimáà simul ae florentissimáà 
Ecclesià, quam tu homo ingratissimus, tot injuris, calumniis, et 
convitus onerásti, non addam nume aliud quàm tuam ipsius de 
ilhus Orthodoxià Protestationem et Elogium, coram duobus 
Reverendiss. Episcopis! Londinensi, et Dunelmensi, et venerabili 
viro D. Decano Wintoniensi, tuo ore non multis ante tuum 
abitum diebus prolatum, quod extabit hic ut seternum, atque sere 
perennius, et Apostasie tuz, et nostre Glori:e monimentum, 
Coram Deo et Jesu Christo Redemptore mostro profiteor, me 
semper ez animo agnosciturum, et palam professurum, Ecclesiam 
"Anglicanam esse veram et. Orthodoxam Christi Ecclesiam : et. si 
aliter unquam sensero aut dixero, permittam ut omnes me summum 
nebulonem esse predicent. —Libereque me cum Pontifice acturum 
(id est, hoc significaturum profiteor) etiamsi Aoc fiat cum discri- 
mine vite mee. Quin et iterum, eo ipso die? quo Serenissimi 


Car. LXXXV. — contra Archiepisc. Spalatens. 603 


Regis de Exilio tibi imperato sententia Lambeth: denunciata 
est, idem feró ipsum professus es. Presentibus ibi multis 
Reverendiss. atque Honoratiss. viris, D. Georgio Arch. Cantua- 
riensi, Metropolitano, et totius Anglie Primate; Johanne Lin- 
colniensi Episcopo, Domino Custode Magni Sigilli Anglis, 
alisque, Tu sponte tu, idque im fide viri boni protestatus es, 
te obsequentem Regie Majestati servum,. et. Ecclesie Anglicane 
benevolum Amatorem simul. ae. Laudatorem perpetuo, et ad extre- 
mum usque spiritum permansurum. | Vide nunc, homo ingrate ac 
perfide, quid Hominibus, quid Fidei, quid Conscientie tue, quid 
Deo ipsi responsurus sis, qui et Regiam Majestatem tot injuriis, 
et sanctissimam hane Ecclesiam Anglicanam tot convitiis et op- 
probriis, et conscientiam tuam tot perjuriis ac flagitiis, e& Deum, 
testem simul ae vindicem tuorum scelerum, tot blasphemiis 
onerasti. 

9. Quod ad me postremÓ attinet, Deo optimo maximo 
gratias nune quantüm possum, maximas ago, quód pro infinitá 
miserieordià suà donavit mihi labori huie (quem à diuturno 
morbo vix revalescens inchoaveram, et post vehementi febre 
correptus, abruperam) manum nune extremam imponere. Suc- 
cessum Ipsi relinquo, et commendo, qui quod vult, quomodó 
vult, et per quos vult, operatur. A me gratia illi et debetur et 
dabitur, qui et animum mihi dedit, et vitam, viresque bis largitus 
est, hoc qualieunque labore, meum obsequium officiumque, et in 
Deum, et in Ecclesiam Catholicam, et in hanc sanctissimam 
matrem meam Anglicanam Ecclesiam testari. Quodque unum 
nunc superest, solenni illo mihi, et ab Augustino? mutuato voto 
concludam omnia: Domine Deus, quecunque dixi de Tuo, agnos- 
cant et Tui : Si que de meo, et Tu ignosce, et Tui. 


FINIS. 


LONDINI: 
TYPIS EXCUDEBAT G. BARCLAY, CASTLE STREET, LEICESTER SQUARE. 


? Lib. 15, de 
Trinit. c. 18. 











TOME fano oot I: 7 
3f "oS E A P PAAR s re iB E. Er 








- VEN ys Jd oan í E un. C - h , e arit - 
Le - * À " E M La 
Em. ; AS Inr ah: A i 
P & i fw 1 i b D. 
m : . : oe 4 


Lade. M bos "o gesorj, To AM 





"PE. 9s ae EC INSERAT 




















" "im 54 5 Ec lA »- 2 m 
Aus : | MLPERPETNT S. NC UL d ii "ur meet 
t ; e ; 
" , , i , ( * NC - vat xr E". mu: Sk Dei 
3 - € * - 
- "a 2 
, z 3» 
n 
b^ ? 
* 1 K. * 
A 
wv 
i » í 
"pet 
E - 
- i 
R d 
4 
. 
» 
u - 
D : 
- b. 
-— 
L » 





» 
et 


Áe. 
B 


EDEN 


E 


Auc 











20790 








» 


Crakantborpe, Richard 
Defensio ecclesiae anglicanae 


€i56 
C, J LIBRARY 
Íd6ivrnERN CALIFORNIA SCHOOL 


OF THEOLOGY 
CLAREMONT, CALIF. 


- D 
PRINTED IN USA PS $c 


100 


T 


o 


IIR 
VT DUTDr 
7 


PEE 


"e 5, 
2 
y 


o 


SES 


es 
as 
eS 


X 
Y 


SS 
i 


Sus 
A 
Ste. 
NS 


OUS 
z: 


rw NONSE 
Maps 
DOOR 


LU 
ets 
oe) 
DoD 


ues 
vA 


ssi 
: 2 
5 


OVAL LP 
TP P P s 


AST 
Senec 


OU " ARIA 
er : DSESeX 
TENES ^ S 
DOCERE E AS 
dote 
MALUI 
DOE 


2 Aat 
OON OUO 
* estate 

ep 

eR T NIE 
e HU MA ^ 
SIIQRTUIA I IIS 
AN s 
Qv! 
SESS SEE 
Suae 
dissi d tet 
ARS MSINSCIMS 
MINEAAEC 
2I: 


Mr de goE 


o 


4 


E 


Totes 


W 
De 


Y4 ziii 
2111 TAI A 


[do e 12044 Auf. 


PIC 
P 


D